MIASTO TKACZY I WIZJONERÓW. Zjazd miast partnerskich 20 października 2017 r.

Transkrypt

1

2 MIASTO TKACZY I WIZJONERÓW Zjazd miast partnerskich 20 października 2017 r.

3 POŁOŻENIE ŻYRARDOWA

4 POŁOŻENIE ŻYRARDOWA

5 ŻYRARDÓW POLSKA STOLICA LNU

6 Początek miastu dała fabryka lniarska, która w 1829 roku powstała na terenie dzisiejszego Żyrardowa. Była to jedna z największych i najnowocześniejszych fabryk lniarskich w ówczesnej Europie. Powstanie i rozwój Żyrardowa wiąże się z lokalizacją na tym terenie na początku XIX w. fabryki lniarskiej. Ruda Guzowska, na gruncie której wyrósł Żyrardów, wchodziła w skład dóbr ziemskich rodu Łubieńskich, który urzeczywistniał w praktyce ideę uprzemysławiania kraju. W 1830 r. Henryk, Jan i Tomasz Łubieńscy właściciele dóbr guzowskich a wraz z nimi m.in. Józef Lubowidzki (wiceprezes Banku Polskiego), Karol Scholtz (radca handlowy Banku Polskiego) zakładają spółkę, której celem jest budowa wielkiej przędzalni lnu. Produkcja przemysłowa ruszyła 24 VII 1833 r. i właśnie tą datą, umieszczaną na drukach i blankietach firmowych, określa się powstanie żyrardowskiego przemysłu lniarskiego.

7 GENIALNY WYNALAZCA Nazwa miasta pochodzi od nazwiska utalentowanego francuskiego inżyniera Filipa de Girarda pierwszego technicznego dyrektora zakładu, a zarazem wynalazcy maszyny do mechanicznego przędzenia lnu, którą po raz pierwszy zastosowano właśnie w żyrardowskiej fabryce, i która zrewolucjonizowała proces produkcji.

8 Okres największego rozwoju i rozbudowy Żyrardowa przypada na drugą połowę XIX w., kiedy to żyrardowska fabryka trafiła w ręce dwóch niemieckich przemysłowców Karola Hiellego i Karola Augusta Dittricha.

9 To za ich sprawą fabryka w krótkim czasie stała się jednym z największych i najnowocześniejszych zakładów lniarskich ówczesnej Europy. Dzięki nowym właścicielom, wokół fabryki, na pow. 36 ha, powstała też bardzo skrupulatnie zaprojektowana osada fabryczna, stanowiąca dziś, unikatowe w swym charakterze, centrum współczesnego Żyrardowa.

10 SERCE ŻYRARDOWA BIŁO TĘTNEM TYSIĘCY WRZECION

11 Pod koniec XIX w. Zakłady Żyrardowskie osiągnęły optimum wielkości przedsiębiorstwa. Do chwili wybuchu I wojny światowej fabryka żyrardowska była jednym z największych zakładów przemysłowych w Królestwie Polskim i największym producentem wyrobów lnianych w Europie. Towary Zakładów Żyrardowskich opanowały całkowicie krajowy i zagraniczny rynek zbytu, pozostając poza wszelką konkurencją w swojej branży.

12 MIASTO WIELU NARODÓW

13 Żyrardów na przełomie XIX i XX w. był miejscem współistnienia różnych kultur, wyznań i narodowości, stwarzających wielobarwny krajobraz przemysłowego miasta. Magnesem przyciągającym ludzi była praca, jaką dawała jedna z największych w Europie fabryk włókienniczych, a także powstająca wokół niej osada robotnicza.

14 Na początku XX w. w gminie Żyrardów liczącej wówczas ok. 37 tys. mieszkańców zamieszkiwało ok. 10 tys. cudzoziemców. Byli to przede wszystkim Niemcy i Czesi, stanowiący największe mniejszości narodowe. Ale byli też Żydzi, Rosjanie, Austriacy, Anglicy, Szkoci, Irlandczycy, Francuzi, Włosi, Szwajcarzy (m.in. Jakub Aschman, który w latach był kierownikiem fabrycznej gazowni), czy Holendrzy. Wielu z nich właśnie tu znalazło swoją drugą ojczyznę. Dzięki ich obecności Żyrardów stał się miastem wielokulturowym i wielowyznaniowym, swoistym,,tyglem narodów, językową wieżą Babel.

15

16 Pamięć o tamtych niezwykłych czasach przetrwała do dziś. Patroni wielu żyrardowskich ulic, szkół, placówek kulturalnych, a nawet parku miejskiego to cudzoziemcy. O wielokulturowej historii przypominają wystawy organizowane przez Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie oraz wystawa stała w,,galerii Kręgielnia -,,Miasto tkaczy i wizjonerów.

17 ŻYRARDÓW POLSKA STOLICA LNU

18 Żyrardów przez dziesiątki lat słynący z wysokiej jakości różnorodnych wyrobów lnianych, cenionych na arenie międzynarodowej, urósł do rangi polskiej stolicy lnu. Towary żyrardowskiej manufaktury znane były w Królestwie Polskim, na wszystkich rynkach Cesarstwa Rosyjskiego, a nawet w Japonii, Chinach oraz Persji. Sława żyrardowskich lnianych wyrobów potwierdzona została 24 medalami uzyskanymi na licznych wystawach w całej Europie (m.in. Amsterdam, Antwerpia, Londyn, Moskwa, Paryż, Turyn i Wiedeń), a nawet Filadelfii. Największy prestiż przyniosło żyrardowskim towarom wyróżnienie Grand Prix na światowej wystawie w Paryżu w 1900 r.

19 Już od 1843 r. fabryka zaszczycona została prawem używania herbu cesarskiej Rosji, stanowiącym najwyższe uznanie ze strony państwa, na etykietach swoich wyrobów. Prawo to potwierdzone zostało w roku 1870 i Jakość i bogaty asortyment żyrardowskiej fabryki przesądziły o nadaniu w 1905 r. Hiellemu i Dittrichowi tytułu Dostawców Jego Cesarskiej Mości. Ponad to o wyjątkowości i uznaniu żyrardowskich wyrobów świadczyła szeroko rozwiniętą sieć sklepów i składów fabrycznych m.in. w Warszawie, Łodzi, Lublinie, Moskwie, Petersburgu, Kijowie, Oddesie, Kownie, Grodnie, Wilnie, Rydze.

20 ŻYRARDÓW MIASTO IDEALNE

21 Wraz z rozbudową fabryki powstało osiedle mieszkalne dla robotników oraz część rezydencjalna dla kadry kierowniczej. Całość układu architektonicznourbanistycznego cechuje wyraźny podział charakterystyczny dla typów idealnych "miast ogrodów": część robotnicza, willowa i przemysłowa. Na terenie osady powstały liczne obiekty użyteczności publicznej tj. kościoły, szkoły, biblioteki, przedszkole, szpital, domy kultury, a nawet pralnia i łaźnia miejska, które w zdecydowanej większości istnieją i funkcjonują do dnia dzisiejszego. Ten zabytkowy kompleks obejmuje centralną część miasta o powierzchni ponad 70 ha. Obecnie do rejestru zabytków wpisanych jest 205 obiektów z terenu miasta. Osada fabryczna w Żyrardowie, jako modelowy przykład organizacji przestrzennej XIX-wiecznego ośrodka przemysłowego, została uznana w 2012 roku przez Prezydenta RP za pomnik historii (zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju).

22 XIX-WIECZNY ŻYRARDÓW

23 PERŁA ARCHITEKTURY PRZEMYSŁOWEJ

24 Przez ponad sto pięćdziesiąt lat Żyrardów żył i pracował niczym dobrze naoliwiony mechanizm. Jak przystało na świetnie zorganizowane, idealne miasto przemysłowe z przełomu XIX i XX w. Do naszych czasów przetrwało 95 proc. budynków i większość z nich wciąż spełnia swoje pierwotne funkcje! W połowie lat 90. XX w. mechanizm życia miasta nagle się zatrzymał. Fabryka zbankrutowała. Stopniowo z produkcji wyłączano kolejne działy. Ceglane hale opustoszały i zaczęły popadać w ruinę. Na szczęście od kilku lat trwają w nich prace remontowe i tworzone są lofty. Do fabryki wraca życie nowe życie.

25 REWITALIZACJA WE WZOROWYM STYLU

26 O potrzebie rewitalizacji zabytkowej tkanki Żyrardowa, jako sposobie na ożywienie społeczno-gospodarcze uśpionego po likwidacji zakładów lniarskich miasta, zaczęto rozmawiać już w 2000 roku. Zaś w 2004 roku miasto, jako jedyne na Mazowszu, posiadało przygotowany i zatwierdzony program rewitalizacji. Żyrardów od tego czasu prowadzi konsekwentną politykę dotyczącą rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Świadomość wartości i unikalności dziedzictwa poprzemysłowego w Żyrardowie stanowiła impuls do przywrócenia XIX-wiecznej osadzie fabrycznej dawnego blasku. W konsekwencji Programem Rewitalizacji objęto m.in. najważniejsze obiekty zabytkowe, stanowiące świadectwo industrialnej epoki.

27 REWALORYZACJA PARKU DITTRICHA

28 Wartość inwestycji: 5,8 mln zł (UE: 3,8 mln zł)

29 Rewaloryzacja Parku Miejskiego

30 Dzięki rewaloryzacji Park Miejski im. Karola Augusta Dittricha powrócił do dawnej świetności, a tym samym stał się atrakcyjnym miejscem wypoczynku dla mieszkańców i turystów odwiedzających miasto.

31 RENOWACJA RESURSY I KRĘGIELNI

32 Wartość inwestycji: 14 mln zł (UE: 5,6 mln zł)

33 Resursa sala balowa

34 POWSTANIE I RENOWACJA MUZEUM LNIARSTWA

35 Wartość inwestycji: 1,4 mln zł (UE: 1,2 mln zł)

36 MUZEUM LNIARSTWA IM. FILIPA DE GIRARDA W ŻYRARDOWIE

37 FILMOWY ŻYRARDÓW Żyrardów jest miastem, który ze względu na swoją charakterystyczną architekturę, unikalne plenery oraz wyjątkową gościnność, przyciąga wielu producentów filmowych. Filmowe walory Żyrardowa chwalą najwybitniejsi polscy scenografowie Allan Starski i Andrzej Haliński, a Andrzej Wajda umieścił tutaj plan filmowy jednego ze swoich ostatnich dzieł: Wałęsa. Człowiek z nadziei. Dobra współpraca owocuje kolejnymi realizacjami filmowymi, w tym serialami np.: Bodo; Strażacy; Wojenne dziewczyny; Belle Epoque.

38

39 ŻYRARDÓW ważny ośrodek kulturalny na Mazowszu W miejski kalendarz imprez kulturalnych na stałe wpisało się wiele wydarzeń o znaczeniu ponadlokalnym takich, jak np.: Manufaktura Satyry, Miasto Gwiazd czy Święto Lnu.

40 MANUFAKTURA SATYRY,,Manufaktura Satyry to Ogólnopolski Konkurs Satyryczny organizowany corocznie, począwszy od roku 2010 przez Urząd Miasta Żyrardowa. Jego celem jest popularyzowanie poprzez sztukę unikalnej, industrialnej historii miasta. Kolejne edycje,,manufaktury Satyry nie kończą się wraz z wystawą podsumowującą konkurs, lecz są prezentowane w kolejnych miastach, spotykając się z życzliwym przyjęciem publiczności.

41

42 ŚWIĘTO LNU Święto Lnu na stałe wpisało się w kalendarz wydarzeń kulturalnych. Impreza jest wspaniałą okazją, by popularyzować europejski wymiar dziedzictwa Żyrardowa: tradycje największego w Europie producenta lnu, XIX-wieczną osadę fabryczną, a także wielokulturowość miasta, wynikającą z wielonarodowości i różnorodności wyznań pierwszych pokoleń mieszkańców. Święto Lnu, łączy w sobie sztukę i rozrywkę, współczesność i tradycję, sprawia że wydarzenie to jest atrakcyjną propozycją dla szerokiej grupy odbiorców, wykraczając swym zasięgiem poza granice Miasta Żyrardowa. Odbywa się ono w miejscu niebanalnym i unikalnym jakim jest Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda w Żyrardowie, które od kilku lat z sukcesami pielęgnuje lniarskie tradycje Żyrardowa. Muzeum mieści się w jednej z hal na terenie pofabrycznego kompleksu Bielnika.

43

44 MIASTO GWIAZD Interdyscyplinarny Festiwal Sztuk Miasto Gwiazd jest jednym z największych wydarzeń edukacji artystycznej w Żyrardowie. To przedsięwzięcie prezentujące i promujące kulturę i sztukę; odbywa się od 2009 r. Od samego początku reklamuje unikalną, architekturę obiektów poprzemysłowych Żyrardowa, eksponując w nich sztukę nowoczesną.

45

46 REWITALIZACJA WE WZOROWYM STYLU

47

48 Żyrardów korzysta z przynależności do Wspólnoty Europejskiej sięgając z powodzeniem po środki unijne. Najważniejsze inwestycje realizowane obecnie z udziałem eurofunduszy to: budowa ścieżek rowerowych; parkingi w systemie Parkuj i Jedź ; odtworzenie naszego układu historycznego miasta ogrodu.

49 MIASTO OGRÓD

50 NAJWAŻNIEJSZE INWESTYCJE REALIZOWANE OBECNIE Z UDZIAŁEM ŚRODKÓW ZEWNĘTRZNYCH Rozwój terenów zieleni 15,3 mln zł (UE: 13 mln zł) Budowa ścieżek rowerowych 8,2 mln zł (UE: 6,6 mln zł) Rewaloryzacja zabytkowej ochronki 4,1 mln zł (UE: 2,6 mln zł) Budowa komunalnego budynku mieszkalnego 5,9 mln zł (BGK: 2,2 mln zł) Budowa ul. Bema 3,1 mln zł (dofinansowanie: 1,7 mln zł) Budowa parkingów Parkuj i Jedź 2 mln zł (UE: 1,3 mln zł) Przebudowa targowiska 1,8 mln zł (UE: 953 tys. zł) Remont hali AQUA 1,6 mln zł (Min. Sportu: 833 tys. zł) Remont szkolnych sal gimnastycznych 670 tys. zł (Min. Sportu: 221 tys. zł) Łącznie wartość w/w projektów: 41 mln zł

51 PARK SENIORA Po niespełna czterech miesiącach niezagospodarowany lasek sosnowy znajdujący się pomiędzy czterema ulicami całkowicie zmienił swoje oblicze. Dziś jest miejscem, jakiego w Żyrardowie jeszcze nie było! A to za sprawą m.in. tężni solankowej i wielu innych urządzeń, służących wypoczynkowi i rekreacji na świeżym powietrzu. Są też stoliki do gry w szachy, alejki, pergole, które docelowo porośnięte będą pnączami, ławki i stojaki na rowery. Pojawiły się klomby wypełnione kwiatami i krzewami. Cały teren został oświetlony nowoczesnymi lampami, dającymi wieczorem niezwykle atrakcyjny efekt. Wprawdzie park stworzony został miedzy innymi z myślą o seniorach, to już teraz widać, że będzie to miejsce integrujące kilka pokoleń mieszkańców, począwszy od najmłodszych, a na seniorach skończywszy. Ta inwestycja jest wyjątkowa dla naszego miasta.

52

53 ZALEW ŻYRARDOWSKI Najnowocześniejszy obiekt wypoczynkowy w Polsce Zagospodarowanie Zalewu Żyrardowskiego to inwestycja wieloletnia. Dokumentacja projektowa zawiera kompleksowe zagospodarowanie obszaru o łącznej powierzchni ok. 20 ha, z czego 11,3 ha stanowi powierzchnia lustra wody. W pierwszym etapie zaplanowano do wykonania budowę budynku wielofunkcyjnego, restauracji wraz z wypożyczalnią sprzętu wodnego, budowę przystani, zagospodarowanie terenu w postaci boisk piaszczystych, placów zabaw, siłowni zewnętrznej, elementów małej architektury oraz nasadzeń zieleni. Dla gości korzystających ze strzeżonej plaży Zalewu Żyrardowskiego udostępnione zostaną miejsca parkingowe oraz planowane jest uruchomienie kursów komunikacji miejskiej w sezonie letnim.

54 ZALEW ŻYRARDOWSKI

55 ZALEW ŻYRARDOWSKI

56 W kolejnych etapach planuje się zrealizować zagospodarowanie pozostałej części terenu w zakresie budowy pozostałych miejsc parkingowych, ścieżki rowerowej wokół zalewu, dalszą rozbudowę siłowni oraz placu zabaw, remont schodów, umocnienie i drenaż brzegu wschodniego, a także dokończenie zagospodarowania terenu zgodnie z posiadaną dokumentacja projektową. Zadanie to realizowane będzie w całości ze środków Miasta. Inwestycja kosztować będzie ponad 9 mln zł. Zakończenie prac (I etap) przewiduje się na koniec maja 2018 roku.

57 W trakcie budowy jest sieć ścieżek rowerowych, która oplecie całe miasto, a nawet pozwoli dojechać rowerem z Żyrardowa aż do Pruszkowa. Kolejne kilometry takich dróg powstają w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego. Wkrótce żyrardowianie będą mogli korzystać z wielu zmodernizowanych miejsc rekreacji.

58 KANTOR najważniejszy obiekt zabytkowy miasta, serce fabryki W najbliższej przyszłości realizowana będzie inwestycja rewitalizacji Kantoru miejsca szczególnego, uważanego za ikonę Żyrardowa. Kantor traktowany był jako swoiste centrum dowodzenia ze względu na to, iż mieściły się w nim gabinet właściciela fabryki Karola Dittricha i biura dyrektorów zakładów lniarskich. Przygotowana jest już dokumentacja przetargowa i szukamy wykonawcy tego przedsięwzięcia.

59

60 PODSUMOWANIE Wiedzą Państwo jak trudnym okresem w historii naszego kraju była II wojna światowa, nasze wsie i miasta będące frontem walk zostały zrujnowane. Żyrardów jest jednym z nielicznych miast, które swoją unikalność zawdzięcza również temu, że ocalał prawie w całości z zawieruchy wojennej. Historia tego dość młodego miasta jest widoczna na każdym kroku, w każdej piędzi ziemi. To, że ta architektura przetrwała jest bezcenne, to jest unikat na skalę ogólnopolską, ale również i światową, bo jest to jedna z nielicznych osad pofabrycznych, która w takiej formie przetrwała do dziś. Jest użytkowana wciąż przez jej mieszkańców w niezmienionej postaci, zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem.

61 IDEA ZJAZDU Spotkaliśmy się by się lepiej poznać i wypracować narzędzia współpracy korzystnej dla każdej ze stron. Podpisaliśmy umowy na niwie społecznej, gospodarczej i turystycznej, i zamierzamy zrealizować nasze zobowiązania jak najpełniej. Chcemy być liderem współpracy międzynarodowej realizując razem z Państwem ambitne projekty. Wierzę, że ten Zjazd zaowocuje nowymi pomysłami i projektami, które nie zaistniałyby gdyby nie nasze dzisiejsze spotkanie.

62 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

63