Załącznik do Uchwały Nr XVI/155/2016 Rady Gminy Brzeźnica z dnia 02 czerwca 2016 roku

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr XVI/155/2016 Rady Gminy Brzeźnica z dnia 02 czerwca 2016 roku 1 S t r o n a

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI 2 WSTĘP 3 METODOLOGIA 4 WIZJA I MISJA ROZWOJU GMINY BRZEŹNICA 7 KIERUNKI ROZWOJU, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE 7 ZADANIA I WSKAŹNIKI DO REALIZACJI 18 FINANSOWANIE 27 KOHERENTNOŚĆ STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI 28 SYSTEM MONITORINGU, EWALUACJI I AKTUALIZACJI STRATEGII 34 ZAKOŃCZENIE 35 ZAŁĄCZNIKI Załącznik nr 1: Sytuacja społeczno-gospodarcza gminy Brzeźnica. 36 Załącznik nr 2: Analiza SWOT 85 Załącznik nr 3: Sprawozdanie ze spotkania warsztatowego. 99 Załącznik nr 4: Raport z badania ankietowego S t r o n a

3 WSTĘP Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica, to najważniejszy dokument programowy, w oparciu o który samorząd realizuje obowiązek prowadzenia polityki rozwoju lokalnego. W obliczu nowej perspektywy budżetowania środków unijnych, która generuje zmiany w możliwościach finansowania działań rozwojowych, a także faktu, iż raz sformułowane strategie należy systematycznie dostosowywać do stale zmieniających się uwarunkowań społeczno-gospodarczych, oddajemy w Państwa ręce dokument nowej strategii rozwoju, której głównym celem jest stworzenie realnych podstaw planu rozwoju gminy Brzeźnica w okresie Aktualna Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica została opracowana w oparciu o perspektywę wizji regionu w 2022 roku, podkreślając jej specyfikę i wskazując na indywidualne rozwiązania, odpowiednie do jej charakterystyki, wyzwań i potrzeb. Przedłożona strategia będzie zatem dokumentem pomocnym przy realizacji wyznaczonych perspektywicznych kierunków rozwoju regionu, dążeniu do osiągnięcia najważniejszych celów i kierunków działania uprzednio przyjętych do realizacji w granicach gminy Brzeźnica w wyznaczonym okresie siedmiu lat, a także skutecznym i efektywnym zarządzaniu gminą z punktu wielopoziomowego jej rozwoju. Niemniej jednak jest to dokument programowy, który określa cele rozwoju i stwarza ramy dla przyszłych projektów, ale nie wskazuje precyzyjnie, co i z jakich środków zostanie zrealizowane. Takie podejście zgodne jest z zasadami przygotowywania dokumentów strategicznych, w których wskazuje się wyłącznie kluczowe obszary interwencji i budowania przewag. Natomiast w celu wskazania szczegółowych zadań do realizacji ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie oraz źródeł finansowania należy stworzyć właściwe dokumenty wykonawcze. Prezentowany dokument pomyślnie przeszedł proces konsultacji społecznych. W zorganizowanych w tym celu spotkaniach, a także badaniach elektronicznych, uczestniczyli mieszkańcy gminy Brzeźnica, samorządowcy, przedsiębiorcy oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Doświadczenia i wnioski zdobyte podczas konsultacji miały na celu otwarcie dyskusji na temat kierunków rozwoju gminy Brzeźnica, wytyczenie wizji, celów, a także zaproponowanie konkretnych rozwiązań, które następnie po ich weryfikacji i analizie zostały uwzględnione w niniejszym dokumencie. Proces tworzenia zapisów strategicznych wsparty był również rzetelnymi analizami oraz wnioskami i sugestiami napływającymi od partnerów społecznych, przedstawicieli władz gminy, a także ekspertów poszczególnych dziedzin społeczno-gospodarczych. Dzięki zaangażowaniu w proces budowy Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica społeczności lokalnej i funkcjonujących w jej granicach podmiotów, dokument ten wyraża interes publiczny postrzegany przede wszystkim z poziomu lokalnego, a sprawy regionalne rozważa w głównej mierze w zakresie stosunku nadrzędnego. Z tego też względu prezentowany dokument nie tylko nawiązuje 3 S t r o n a

4 do poprzedniej strategii gminy Brzeźnica celem zachowania ciągłości i spójności lokalnej polityki rozwoju, ale także koresponduje ze strategicznymi dokumentami ogólnymi i sektorowymi wyższego rzędu. METODOLOGIA Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata powstała z inicjatywy Wójta gminy. Jej obecny kształt to wynik wielomiesięcznej pracy interdyscyplinarnej grupy złożonej z przedstawicieli gminy Brzeźnica pod przewodnictwem Sekretarz Gminy oraz zewnętrznych ekspertów firmy Doradztwo i Szkolenia Krzysztof Ślusarski. Prace nad strategią obejmowały następujące etapy: 1. Opracowanie formularzy ankietowych i przeprowadzenie badania ilościowego wśród mieszkańców, przedsiębiorców oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych. 2. Opracowanie diagnozy społeczno-gospodarczej. 3. Opracowanie analiz SWOT TOWS. 4. Organizacja spotkania warsztatowego celem wypracowania wstępnych założeń strategicznych. 5. Opracowanie kierunków rozwoju gminy Brzeźnica. 6. Przeprowadzenie elektronicznych konsultacji społecznych i wyłożenie projektu strategii do publicznego wglądu. 7. Uzupełnienie projektu i przyjęcie strategii. Przedstawioną ścieżkę procesu budowy niniejszej strategii rozwoju obrazuje poniższy diagram oraz umieszczony za nim opis wyjaśniający istotę przyjętej metodologii pracy nad dokumentem. 4 S t r o n a

5 RYSUNEK 1 HARMONOGRAM PRAC Etap I Opracowanie diagnozy społeczno-gospodarczej regionu wraz z uwzględnieniem realizacji obowiązującej strategii Zgromadzenie danych i informacji na temat ogólnej charakterystyki regionu oraz ich analiza Weryfikacja obowiązujących dokumentów strategicznych Opracowanie aktualnej diagnozy społecznogospodarczej regionu Przygotowanie ankiety Etap II Przeprowadzenie badań ilościowych i jakościowych w ramach strategii Przeprowadzenie otwartych badań ankietowych Organizacja spotkania mającego na celu wypracowanie wstępnych założeń strategii Przygotowanie sprawozdania i raportu z badań ankietowych oraz spotkania Wypracowanie głównych kierunków rozwoju regionu Etap III Przeprowadzenie prezentacji dotyczącej projektu strategii oraz wyłożenie go do publicznego wglądu Przygotowanie projektu strategii Wyłożenie projektu strategii do publicznego wglądu Zweryfikowanie projektu strategii przez organy opiniujące Uzupełnienie projektu strategii Etap IV Przyjęcie strategii Zespół zadaniowy 5 S t r o n a

6 Niniejszy dokument składa się z części programowej, stanowiącej najważniejszy rezultat procesu budowania Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata , zawierającej wizję, misję, kierunki rozwoju, pola strategiczne i operacyjne oraz otwarty katalog kierunków działań. Część programowa zawiera również wskaźniki realizacji strategii, opis finansowania, analizę koherentności strategii z innymi dokumentami strategicznymi oraz szczegółową procedurę monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii. Integralnym elementem strategii są załączniki: 1. Załącznik nr 1: Sytuacja społeczno-gospodarcza gminy Brzeźnica. 2. Załącznik nr 2: Analiza SWOT. 3. Załącznik nr 3: Sprawozdanie ze spotkania warsztatowego. 4. Załącznik nr 4: Raport z badania ankietowego. Wskazane w strategii kierunki rozwoju, pola strategiczne i operacyjne oraz kierunki działań znajdują swoje odzwierciedlenie w przeprowadzonej szerokiej analizie aktualnego stanu gminy Brzeźnica oraz zasobów, jakimi dysponuje jej samorząd. Założenia strategii w pełni wpisują się w wizję i cele strategiczne rozwoju regionu małopolskiego oraz ogólne kierunki rozwoju dla Polski. Dla każdego z czterech wypracowanych kierunków rozwoju gminy Brzeźnica w okresie została przeprowadzona szczegółowa diagnoza obecnej sytuacji, wraz ze wskazaniem istoty zachodzących procesów i zjawisk, a także ich uwarunkowań. Diagnoza ta została przeprowadzona na etapie opracowywania analizy społeczno-gospodarczej gminy Brzeźnica (stanowiącej załącznik nr 1 do niniejszej strategii) w oparciu o weryfikację danych zastanych (tzw. desk research), na podstawie których prowadzone było dalsze wnioskowanie na potrzeby strategii. Podsumowanie ustaleń dla każdej części diagnozy społeczno-gospodarczej stanowi analiza SWOT (która została zaprezentowana w niniejszej strategii w formie załącznika nr 2). Ocena korelacji pomiędzy silnymi i słabymi stronami oraz szansami rozwojowymi i zagrożeniami zidentyfikowanymi w danym obszarze stanowiła punkt wyjścia dla sformułowania wyzwań cząstkowych dla tegoż obszaru. Na tej podstawie oraz w oparciu o spotkanie warsztatowe (z którego sprawozdanie zostało przedstawione w niniejszej strategii w formie załącznika nr 3) w dalszej kolejności zostały sformułowane wyzwania rozwojowe gminy w okresie Zgodnie z przyjętym porządkiem logicznym dokumentu opracowany został również system wskaźników, który pomocny będzie na etapie cyklicznej weryfikacji stopnia osiągnięcia przyjętych w strategii założeń, zgodnie z procedurą monitoringu, ewaluacji i aktualizacji, będącej integralnym elementem wdrażania niniejszej strategii. Budując Strategię Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata przyjęto zasadę, że wszystkie zidentyfikowane kierunki działania powinny co do zasady odnosić się bezpośrednio do realnych możliwości funkcjonowania i kompetencji samorządu gminnego. Jest to klasyczne podejście 6 S t r o n a

7 instytucjonalne. Niemniej jednak, w wyniku konsultacji społecznych z mieszkańcami, przedsiębiorcami i przedstawicielami organizacji pozarządowych, a także przeprowadzonego wśród nich badania ankietowego (na podstawie którego opracowano raport zaprezentowany w niniejszej strategii w formie załącznik nr 4), do poszczególnych pól strategicznych dodano pola operacyjne oraz kierunki działań, które mają charakter obszarowy i wykraczają poza bezpośrednie strefy kompetencji samorządu gminnego. Tym samym należy mieć na uwadze, iż realizacja celów obszarowych tylko w ograniczonym stopniu zależna jest od działań gminy Brzeźnica. WIZJA I MISJA ROZWOJU GMINY BRZEŹNICA Mając na względzie dobro wspólnoty lokalnej gminy Brzeźnica sformułowano wizję oraz misję gminy na lata : Wizja: GMINA BRZEŹNICA JEST OTWARTĄ PRZESTRZENIĄ, KTÓRA ZASPOKAJA POTRZEBY MIESZKAŃCÓW, KSZTAŁTUJĄC WARUNKI KORZYSTNE DO ŻYCIA, EDUKACJI I PRACY, A TAKŻE PROMUJE WALORY PRZYRODNICZE I KULTUROWE REGIONU. Misja: GMINA BRZEŹNICA KOMFORT ŻYCIA MIESZKAŃCÓW I FUNKCJONOWANIA PODMIOTÓW NA DŁUGIE LATA KIERUNKI ROZWOJU, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE TABELA 1 MATRYCA KIERUNKÓW ROZWOJU ORAZ CELÓW STRATEGICZNYCH I OPERACYJNYCH KIERUNKI ROZWOJU CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE I. Konkurencyjna gospodarka I.1. Wykorzystanie walorów gminy dla jej rozwoju gospodarczego I.1.1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w tym przedsiębiorczości okołoturystycznej I.1.3. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno- spożywczego oraz dystrybucji lokalnych produktów II. Rozwój kapitału ludzkiego II.2. Wzrost poziomu życia II.2.1. Poprawa warunków i jakości 7 S t r o n a

8 mieszkańców gminy edukacji oraz sportu III. Inwestycje w zasoby IV. Współpraca z otoczeniem Źródło: Opracowanie własne III.3. Zrównoważony rozwój regionu poprzez poprawę stanu infrastruktury technicznej gminy IV.4. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej II.2.2. Poprawa warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej II.2.3. Rozwój turystyki i ochrona dziedzictwa kulturowego II.2.4. Poprawa bezpieczeństwa publicznego II.2.5 Wspieranie rozwoju mieszkalnictwa i tworzenie dogodnych warunków życia mieszkańców III.3.1. Poprawa stanu infrastruktury sieciowej III.3.2. Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej III.3.3. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego IV.4.1. Wzrost dostępności i jakości świadczenia usług publicznych IV.4.2. Kreowanie społeczeństwa obywatelskiego KIERUNEK ROZWOJU: KONKURENCYJNA GOSPODARKA Pierwszym kierunkiem rozwoju gminy Brzeźnica w latach jest gospodarka, po to, by wzbogacić ją o takie branże i sektory, które uczynią ją konkurencyjną. Interwencje w procesy sfery gospodarczej w tym przypadku, realizowane będą pod postacią lokalnej polityki gospodarczej, której celem będzie zmniejszenie wad lokalnego rynku oraz modyfikacja jego więzi z rynkami ponadlokalnymi, a także korygowanie negatywnych dostosowań strukturalnych na lokalnym rynku tak, aby wprowadzić Gminę Brzeźnica na długofalową ścieżkę rozwoju. Rozwojowi gospodarczemu gminy sprzyjać będzie zatem otwartość i elastyczność w zakresie przedsiębiorczości, a także skłonność do kooperacji oraz wchodzenia we wspólne przedsięwzięcia inwestycyjne. W tym celu w okresie nacisk w prowadzonej polityce rozwoju lokalnego przez gminę Brzeźnica 8 S t r o n a

9 w ramach kierunku rozwoju Konkurencyjna gospodarka zostanie położony na Wykorzystanie walorów gminy dla jej rozwoju gospodarczego, który to obszar jednocześnie stanowić będzie cel strategiczny podejmowanych we wskazanym czasie działań. Wyżej wskazanemu celowi strategicznemu przypisano poszczególne cele operacyjne, a dalej kierunki działania do realizacji w gminie Brzeźnica w okresie W ramach działań w zakresie Wspierania rozwoju przedsiębiorczości, w tym przedsiębiorczości okołoturystycznej, planuje się obranie kierunków mających na celu z jednej strony stwarzanie warunków do rozwoju przedsiębiorczości, której stopień oraz zróżnicowanie jest w chwili obecnej niewątpliwie mocną stroną gminy, a z drugiej strony zwalczanie bezrobocia i wspieranie aktywizacji zawodowej mieszkańców. Z uwagi na konieczność wspierania przedsiębiorczości w gminie Brzeźnica zaplanowano zarówno stymulowanie współpracy samorządu gminnego z przedsiębiorcami, w zakresie wsparcia rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i udział w programach/projektach mających na celu bezpośrednie wparcie osób planujących założyć działalność gospodarczą, jak i rozwinąć już istniejące przedsiębiorstwo. Jednym z takich działań jest współpraca gminy Brzeźnica ze Stowarzyszeniem Dolina Karpia i pozostałymi 6 gminami Doliny Karpia w ramach realizacji Strategii Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia finansowanej ze środków PROW oraz PO RYBY Strategia ta dedykuje ponad 50% środków na działania związane z lokalnym rozwojem gospodarczym, w szczególności związanym ze wsparciem usług okołoturystycznych wykorzystujących lokalne zasoby, współpracujących w ramach marki lokalnej Doliny Karpia czy inicjatywy Ekomuzeum Doliny Karpia. Drugą formą wsparcia jest udział Gminy Brzeźnica w przedsięwzięciu pod nazwą Dolina Karpia szansa na przyszłość w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy umożliwiającym przekazywanie dotacji dla osób chcących założyć własną działalność gospodarczą lub rozwinąć już istniejącą, jak również realizację stażów zawodowych. Strategia Gminy Brzeźnica oprócz bezpośredniego finansowego wsparcia zakłada również działania w zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańców m.in. poprzez organizację kursów i szkoleń skierowanych do przedsiębiorców, w tym w zakresie pozyskiwania środków z funduszy pomocowych, rozwoju umiejętności, wykorzystania nowoczesnych technologii cyfrowych i umiejętności językowych. W kontekście konieczności zwalczania bezrobocia i wspierania aktywizacji zawodowej mieszkańców, niezbędne jest podjęcie działań zmierzających do podnoszenia poziomu wiedzy i umiejętności zawodowych zwłaszcza młodzieży i osób starszych, przeciwdziałając wykluczeniu społecznemu tych grup zawodowych. W ramach działań w zakresie Rozwoju rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz dystrybucji lokalnych produktów, planuje się zaakcentowanej funkcji rolniczej gminy, przede wszystkim poprzez promowanie lokalnych, naturalnych i ekologicznych wyrobów rolno-spożywczych 9 S t r o n a

10 oraz doradztwie i szkoleniach dla podmiotów rozpoczynających lub rozwijających taką produkcję. Wysoka przydatność rolnicza gleb, a także liczne, choć małe gospodarstwa rolne to atut gminy Brzeźnica w produkcji zdrowej żywności. Z tego też względu dużą szansą dla gminy jest rozwój agroturystyki połączonej z ekoturystyką. Daje to możliwość aktywizacji gospodarstw rolnych oraz wzrostu dochodu z prowadzenia pozarolniczej działalności. Tym bardziej, że gmina Brzeźnica ze względu na rozdrobnienie gospodarstw rolnych i walory przyrodnicze stwarza takie możliwości. Jednak konieczne jest propagowanie tego typu działalności wśród rolników i szkolenia w tym zakresie. Gmina będzie także wspierać i propagować wszelkie inicjatywy zmierzające do rozwoju podmiotów działających na rynku rolno-spożywczym oraz dystrybucji lokalnych produktów, gdyż pozwoli to na uzyskanie nowych miejsc pracy i wyższych efektów z posiadanego areału rolnego. Wspieranie przetwarzania i dystrybucji lokalnych produktów będzie spójne z rozwojem społecznogospodarczym gmin Doliny Karpia przyjętym w Strategii Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia, w której szczególną uwagę poświęcono przedsiębiorcom znakującym swoje produkty i usługi znakiem marki lokalnej Doliny Karpia czy ogólnodostępnym inkubatorom przetwórstwa lokalnego. CEL STRATEGICZNY: I.1. Wykorzystanie walorów gminy dla jej rozwoju gospodarczego. CELE OPERACYJNE: I.1.1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w tym przedsiębiorczości okołoturystycznej. I.1.2. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz dystrybucji lokalnych produktów. KIERUNEK ROZWOJU: ROZWÓJ KAPITAŁU LUDZKIEGO Drugim kierunkiem rozwoju gminy Brzeźnica w latach jest kapitał ludzki, gdyż we współczesnym świecie, w obliczu coraz silniejszej globalnej konkurencji, rozwój kapitału ludzkiego poprzez zdobywanie wysokich kompetencji i kwalifikacji dostosowanych do wyzwań zmieniającej się rzeczywistości, stanowi jeden z nieodzownych warunków szybkiego rozwoju gospodarczego i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, a co za tym idzie, sprzyja poprawie jakości życia społeczeństwa lokalnego. Konieczne jest zatem stymulowanie interakcji pomiędzy podmiotami życia społecznogospodarczego, przy jednoczesnym podnoszeniu efektywności ich działań. Z tego też względu gmina Brzeźnica, uznając kapitał społeczny za istotny czynnik rozwoju regionu, dostrzega konieczność zmian w sferze społecznej poprzez poszukiwanie dróg wzmocnienia i upodmiotowienia różnego rodzaju 10 S t r o n a

11 społeczności tak, aby stały się one zdolne do samoorganizacji, rozwoju i tworzenia dóbr wspólnych. W tym celu w okresie nacisk w prowadzonej polityce rozwój lokalnego przez gminę Brzeźnica w ramach kierunku rozwoju Rozwój kapitału ludzkiego, zostanie położony na Wzrost poziomu życia mieszkańców gminy, który to obszar jednocześnie stanowić będzie cel strategiczny podejmowany we wskazanym okresie czasu działań. Wyżej wskazanemu celowi strategicznemu przypisano poszczególne cele operacyjne, a dalej kierunki działania w okresie Jednym z kluczowych instrumentów rozwoju, zarówno w ramach niniejszego celu strategicznego, jak i pozostałych, jest rewitalizacja, rozumiana jako kompleksowy, skoordynowany proces zintegrowanych działań na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowany terytorialnie, mający na celu wyprowadzenie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Realizowana będzie poprzez połączenie działań na rzecz rozwiązania problemów społecznych (takich jak bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, brak równowagi demograficznej, niski poziom edukacji lub kapitału społecznego, niewystraczający poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, itp.) i ożywienia gospodarczego (programy wspierania zatrudnienia i przedsiębiorczości) z inwestycjami technicznymi, dotyczącymi m.in. remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, czy rewaloryzacji zabytków. Kwestie społeczne stanowią podstawę dla prowadzenia działań rewitalizacyjnych a projektowane w Strategii (a następnie Gminnym Programie Rewitalizacji) rozwiązania mają służyć poprawie sytuacji społecznoekonomicznej lokalny społeczności gminy. Rewitalizację określają zatem następujące cechy: jej cele są usytuowane w sferze społecznej, a także gospodarczej i ekologiczno-przestrzennej, a działania infrastrukturalne i architektoniczno-urbanistyczne są tym celom podporządkowane, będzie realizowana we współpracy zróżnicowanych partnerów lokalnych: sektora publicznego, lokalnych przedsiębiorców oraz mieszkańców i przedstawicieli sektora pozarządowego (interesariusze procesu rewitalizacji), ma charakter kompleksowych, wzajemnie wzmacniających się działań, których celem jest wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego oraz poprawa jakości życia mieszkańców, zakłada optymalne wykorzystanie endogenicznych uwarunkowań oraz wzmacnianie lokalnych potencjałów, jest procesem wieloletnim, wymagającym współpracy wielu grup interesariuszy. Działania określone w Strategii, zarówno dotyczące zwiększania atrakcyjności osadniczej i rezydencjonalnej gminy (II.2. Wzrost poziomu życia mieszkańców gminy), jak i rozwoju gospodarczego (I.1. Wykorzystanie walorów gminy dla jej rozwoju gospodarczego), rozwoju infrastrukturalnego (III.3. Zrównoważony rozwój regionu poprzez poprawę stanu infrastruktury technicznej gminy) oraz partnerskiego zarządzania rozwojem (IV.4. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej), służą poprawie jakości życia mieszkańców i wykorzystują instrument rewitalizacji. 11 S t r o n a

12 W ramach działań w zakresie Poprawy warunków i jakości edukacji oraz sportu, planuje się podjęcie działań mających na celu poprawę warunków funkcjonowania obiektów edukacyjnooświatowych, kultury oraz sportowo-rekreacyjnych wraz z podniesieniem kompetencji kadr oraz rozwijanie edukacji pozaszkolnej, w szczególności na rzecz lokalnego rynku pracy. Uwzględnienie takiego celu operacyjnego w polityce rozwoju lokalnego gminy Brzeźnica do roku 2022 wynika z faktu, że w regionie tym istnieje z jednej strony silna potrzeba dostosowania edukacji do potrzeb lokalnego rynku pracy, z drugiej natomiast potrzeba kształtowania w społeczności lokalnej zdrowego stylu życia opartego na aktywności fizycznej. Tym samym niezbędne jest wsparcie rozwoju bazy materialnej, w tym wyposażanie w nowoczesny sprzęt oraz narzędzia edukacyjne placówek funkcjonujących w sferze edukacyjno-oświatowej, kultury oraz sportowo-rekreacyjnej. Istotny w tym zakresie będzie rozwój technik cyfrowych w procesie edukacji oraz wzrost dostępności komputerów i internetu w szkołach. Konieczne są również dalsze inwestycje w samą bazę lokalową, poprawy przystosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz rozwinięcia infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Nowoczesna edukacja na poziomie lokalnym na terenie gminy Brzeźnica wdrażana będzie również poprzez wspieranie organizacji oraz wzrostu jakości oferty zajęć pozalekcyjnych, zarówno tych w zakresie edukacji, kultury, jak i sportu (nauka języków obcych, zajęć muzyczno-tanecznych, kół artystycznych i sportowych itp.). Niezbędnym warunkiem podniesienia jakości edukacji jest położenie nacisku na stałe podnoszenie kwalifikacji kadr placówek edukacyjnooświatowych, kultury oraz sportowo-rekreacyjnych oraz wzrost bezpieczeństwa dzieci i młodzieży m.in. poprzez zapewnienie bezpiecznej drogi do szkoły czy realizację programów profilaktycznych. W ramach działań w zakresie Poprawy warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej, planuje się podjęcie działań mających na celu poprawę warunków funkcjonowania placówek świadczących usługi zdrowotne i pomocy społecznej poprzez podjęcie działań inwestycyjnych oraz doposażenie placówek i instytucji. Niezbędne jest również dostosowanie oferty placówek świadczących usługi zdrowotne i pomocy społecznej do potrzeb społeczności lokalnej. Rozwój ochrony zdrowia na poziomie lokalnym powinien być ściśle skorelowany z cywilizacyjnym aspektem ochrony zdrowia, w tym z zagrożeniami epidemiologicznymi i demograficznymi wynikającymi z postępującego procesu starzenia się społeczeństwa. Zmiany w strukturze demograficznej gminy Brzeźnica wymuszają dostosowanie priorytetów ochrony zdrowia do warunków funkcjonowania społeczeństw starzejących się. Stworzenie szerokiej oferty wsparcia, integracji i aktywizacji osób wykluczonych społecznie (starszych i niepełnosprawnych) jest jednym z priorytetów działań w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej. W celu zagwarantowania wysokich standardów zdrowotnych populacji, w tym stanowiącej zasoby rynku pracy, niezbędny jest rozwój programów profilaktycznych skoncentrowanych na zmniejszaniu zachorowalności na choroby 12 S t r o n a

13 oraz wczesnym wykrywaniu chorób, jak również wdrażanie programów edukacyjnych i akcji promocyjnych na rzecz zdrowego stylu życia oraz regularnego korzystania z badań profilaktycznych i upowszechnianie zachowań prozdrowotnych. W ramach działań w zakresie wsparcia Rozwoju turystyki i ochrony dziedzictwa kulturowego, planuje się obranie kierunków mających na celu ochronę zabytków, zgodnie z Programem Ochrony Zabytków Gminy Brzeźnica. Szczególny nacisk położony zostanie na remont i modernizację obiektów ochrony dziedzictwa kulturowego oraz rewitalizację przestrzeni publicznej. Planuje się realizację inwestycji, które uatrakcyjnią życie mieszkańcom i turystom, w szczególności modernizację przestrzeni i obiektów turystyczno-rekreacyjnych. W dalszych latach należy kontynuować działania w zakresie wzmocnienia standardu i jakości infrastruktury kulturalnej, a także aktywności mieszkańców wokół promocji tradycji i kultury regionu. Planuje się obranie kierunków mających na celu wykorzystanie i zagospodarowanie walorów rekreacyjnych oraz rozwój infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. Istnieje potrzeba rozwoju turystyki wodnej, w tym zagospodarowanie terenów nad wodą w postaci przystani, a także rozwój sportów wodnych, w tym kajakarstwa. Teren Pasma Draboż na obszarze Pogórza Wielickiego południowej części gminy Brzeźnica daje różne możliwości rozwoju szlaków pieszych, rowerowych, czy konnych. Północna granica gminy wzdłuż Wisły zachwyca osobliwościami flory i fauny. Ponadto na terenie gminy znajdują się liczne szlaki turystyczne, ciekawe miejsca oraz interesujące zabytki, a do rejestru zabytków wpisanych jest również wiele zabudowań mieszkalnych. Rozmieszczone na terenie gminy Brzeźnica kapliczki wyznaczają szlak pielgrzymkowy. Turyści zwiedzając gminę mogą napotkać na liczne stanowiska archeologiczne. Co więcej, gmina Brzeźnica może poszczycić się znaczącymi tradycjami, w tym bogatymi tradycjami flisackimi, w związku z powyższym należy wzmocnić organizację wydarzeń o charakterze kulturalnym, które z jednej strony przyczynią się do zachowania tradycji regionalnych, a z drugiej zintegrują lokalną społeczność. Dodatkowym źródłem promocji gminy mogą być wydawane materiały informacyjno-promocyjne. Wzmacnianie infrastruktury turystycznej, promocja dziedzictwa kulturowo-historycznego oraz przyrodniczego gminy Brzeźnica, jaki i całej Doliny Karpia będzie spójne z kierunkiem rozwoju Doliny Karpia poprzez spójną i widoczną ofertę turystyczną Doliny Karpia przyjętą w Strategii Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia. Szczególny nacisk położono w niej na rozwój infrastruktury turystycznej, zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego, tworzenie spójnych materiałów promujących cały obszar Doliny Karpia, wspieranie inicjatywy Ekomuzeum Doliny Karpia oraz innych zachowujących lokalne tradycje, w tym tradycje rybackie. Ocenia się, że wskazane zasoby o potencjale turystycznym zlokalizowane na terenie gminy Brzeźnica, predestynują teren ten do rozwoju turystyki weekendowej, głównie aktywnej, ale także kulturowej. Niniejszy potencjał gminy Brzeźnica obliguje 13 S t r o n a

14 jednak samorząd gminy do ponadlokalnej współpracy na rzecz wykorzystania walorów regionu, zwłaszcza, że samorząd ten ma ograniczone zasoby infrastruktury turystycznej, podczas gdy potrzeba osiągnięcia wysokiej skuteczności realizacji działań na rzecz jej rozwoju jest głęboko zakorzeniona w podejściu sieciowym i wspólnych przedsięwzięciach dysponentów zasobów turystycznych. Ponadto istotnym elementem turystyki XXI wieku będzie niewątpliwie cyfryzacja zasobów oraz zwiększenie dostępności informacji turystycznej poprzez wykorzystanie ICT. W ramach działań w zakresie Poprawy bezpieczeństwa publicznego, planuje się obranie kierunków mających na celu poprawę bezpieczeństwa publicznego, a także polepszenie organizacji działań służb publicznych. Z tego też względu samorząd gminny będzie koncentrował swoje działania na rozwoju infrastruktury monitoringu zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych oraz alarmowaniu mieszkańców o nadchodzącym bądź zaistniałym zagrożeniu, a także doposażeniu wszystkich służb bezpieczeństwa publicznego funkcjonujących w jej granicach. Szczególnie istotnymi obszarami z zakresu bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Brzeźnica jest bezpieczeństwo w zakresie klęsk żywiołowych takich, jak powodzie i pożary (meliorację wsi, naprawę rowów i przepustów wodnych, zbiorników retencyjnych i stawów oraz poprawę systemu monitoringu i alarmowania), bezpieczeństwo w ruchu drogowym (wzmocnione poprzez kontrolę stanu trzeźwości, budowę chodników, progów zwalniających, lepsze oznakowanie i oświetlenie dróg) oraz bezpieczeństwo w miejscach publicznych (wdrożenie działań profilaktycznych). Ponadto wsparcie gminy Brzeźnica w dalszym ciągu ukierunkowane będzie na prowadzenie różnego rodzaju działań i programów profilaktycznych dostosowanych do występujących na jego terenie zagrożeń, w tym m.in. na zapobieganie takim zjawiskom, jak przemoc w rodzinie, przestępczość i demoralizacja nieletnich, alkoholizm i narkomania czy wszelkiego rodzaju zagrożenia w sieci, które wydają się w dobie postępu technologicznego istotną problematyką. W ramach działań w zakresie Wspierania rozwoju mieszkalnictwa i tworzenia dogodnych warunków życia, planuje się obranie kierunków promujących przeznaczenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Gminy mają ustawowy obowiązek tworzenia warunków zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. Uznano zatem za niezbędne podjęcie na terenie gminy Brzeźnica działań na rzecz poprawy dostępności i warunków mieszkaniowych, stanowiących podstawę rozwoju i funkcjonowania społeczeństwa, a także poprawę jakości życia mieszkańców, łagodzenia luki infrastrukturalnej w zakresie zagospodarowania terenów wokół budynków oraz innych zjawisk hamujących rozwój regionu w tym zakresie. Działania takie zapewnią podstawę do bardziej dynamicznego rozwoju gminy w przyszłości. 14 S t r o n a

15 CEL STRATEGICZNY: II.2. Wzrost poziomu życia mieszkańców gminy. CELE OPERACYJNE: II.2.1. Poprawa warunków i jakości edukacji oraz sportu. II.2.2. Poprawa warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i opieki społecznej. II.2.3. Rozwój turystyki i ochrona dziedzictwa kulturowego. II.2.4. Poprawa bezpieczeństwa publicznego. II.2.5 Wspieranie rozwoju mieszkalnictwa i tworzenie dogodnych warunków życia mieszkańców. KIERUNEK ROZWOJU: INWESTYCJE W ZASOBY Wskazany w dwóch pierwszych kierunkach rozwoju gminy Brzeźnica wzrost społecznogospodarczy wymaga odpowiedniej infrastruktury i na odwrót dobrze funkcjonująca infrastruktura jest niezbędna dla zapewnienia wzrostu społeczno-gospodarczego. Dlatego też trzecim kierunkiem rozwoju gminy Brzeźnica w okresie jest infrastruktura techniczna, gdyż dobrze rozwinięta sprzyja właściwemu rozwojowi niemal wszystkich dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Zwłaszcza, że gmina Brzeźnica, między innymi ze względu na jej korzystne położenie oraz walory przyrodnicze, ma możliwości dynamicznego rozwoju na wysokim poziomie, pod warunkiem jednak, że zostaną podjęte działania mające na celu wyposażenie gminy w niezbędną w tym celu infrastrukturę sieciową i komunikacyjną. Należy mieć jednak na względzie, że rozwój wskazanej infrastruktury powinien zmierzać w kierunku znacznego zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Z tego też względu, w okresie nacisk w prowadzonej polityce rozwój lokalnego przez gminę Brzeźnica w ramach kierunku rozwoju Inwestycje w zasoby, zostanie położony na Poprawę stanu infrastruktury technicznej, który to obszar jednocześnie stanowić będzie cel strategiczny podejmowanych we wskazanym okresie czasu działań. Wyżej wskazanemu celowi strategicznemu przypisano poszczególne cele operacyjne, a dalej kierunki działania do realizacji w gminie Brzeźnica w okresie W ramach działań w zakresie Poprawy stanu infrastruktury sieciowej, planuje się obranie kierunków mających na celu modernizację i rozbudowę infrastruktury sieciowej. Nowoczesna i sprawna infrastruktura sieciowa gminy, zapewnia dobre warunki do inwestowania i podnoszenia standardu życia społeczności lokalnej. Z tego też względu gmina Brzeźnica, w ramach realizacji zadań ciągłych, planuje modernizację i rozbudowę sieci wodno-kanalizacyjnej, cieplnej oraz 15 S t r o n a

16 teleinformatycznej, gdyż ich istnienie oraz sprawność są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa gminy. Nacisk położony zostanie zwłaszcza na infrastrukturę teleinformatyczną, gdyż rozwój cywilizacyjny obliguje samorządy do przywiązywania większej uwagi w zakresie wykorzystania narzędzi ICT w przestrzeni publicznej. W ramach działań w zakresie Zrównoważonego rozwoju infrastruktury transportowej, planuje się natomiast obranie kierunków mających na celu rozwijanie i modernizację sieci dróg wraz z infrastrukturą okołodrogową (oświetlenie, chodniki, ścieżki pieszo-rowerowe, parkingi, przystanki, mosty, przepusty itp.), a także poprawę istniejącej oraz uruchomienie nowej komunikacji transportowej wewnątrz oraz na zewnątrz gminy. Ocenia się, że dla dążenia do pełniejszego wykorzystania potencjału położenia geograficznego gminy Brzeźnica oraz możliwości, jakie tworzy układ powiązań drogowych na jej terenie, kluczowy będzie rozwój dróg lokalnych zmierzający do wsparcia budowy połączeń sieci dróg na poziomie regionalnym, rozbudowy infrastruktury okołodrogowej oraz towarzyszącej. W tym zakresie gmina Brzeźnica będzie podejmowała takie działania, jak podniesienie jakości infrastruktury drogowej, okołodrogowej, towarzyszącej czy transportu zbiorowego. Nacisk zostanie położony zwłaszcza na sukcesywną budowę i polepszenie jakości infrastruktury drogowej i okołodrogowej terenów mieszkaniowych oraz terenów turystycznorekreacyjnych. W ramach działań w zakresie Zrównoważonego wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego planuje się obranie kierunków mających na celu poprawę stanu środowiska w gminie. Zwiększenie liczby gospodarstw wprowadzających rozwiązania w zakresie ograniczenia niskiej emisji, przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz globalnie przyczyni się do realizacji polskich zobowiązań akcesyjnych w zakresie zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Efektywność realizacji zielonych projektów wymaga nie tylko zaangażowania środków finansowych, ale również konieczność edukowania społeczności poprzez transfer wiedzy w zakresie wykorzystywania ekoinnowacyjnych technologii i kształtowania postaw proekologicznych. Z tego też względu promocja wykorzystania technologii niskoemisyjnych w gminie Brzeźnica została zaprogramowana dwutorowo tj. poprzez inwestycje w ograniczenia niskiej emisji, jaki i działania miękkie zwiększające świadomość mieszkańców gminy w zakresie ochrony środowiska. 16 S t r o n a

17 CEL STRATEGICZNY: III.3. Poprawa stanu infrastruktury technicznej. CELE OPERACYJNE: III.3.1. Poprawa stanu infrastruktury sieciowej. III.3.2. Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej. III.3.3. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego. KIERUNEK ROZWOJU: WSPÓŁPRACA Z OTOCZENIEM Czwartym i ostatnim kierunkiem rozwoju gminy Brzeźnica jest współpraca z otoczeniem. Ocenia się, że warunkiem zrównoważonego rozwoju gminy, nie tylko jako całości, ale także jako struktury różnego typu form organizacyjnych, jest budowanie powiązań kooperacyjnych. Z punktu widzenia działalności publicznej i realizacji zadań ustawowych oraz planowanych na najbliższe lata tworzenie ponadlokalnych struktur w ramach różnego rodzaju obszarów funkcjonalnych, celowa jest współpraca samorządu gminnego z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem prywatnym, a także organizacjami pozarządowymi. Kooperacja samorządowa pozwoli przede wszystkim na synergiczne wykorzystanie potencjału endogenicznego obszaru, jak i opracowanie branżowych strategii marki. Z tego też względu, w okresie nacisk w prowadzonej polityce rozwoju lokalnego przez gminę Brzeźnica w ramach kierunku rozwoju Współpraca z otoczeniem, zostanie położony na Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, który to obszar jednocześnie stanowić będzie cel strategiczny podejmowanych we wskazanym okresie czasu działań. Wyżej wskazanemu celowi strategicznemu przypisano poszczególne cele operacyjne, a dalej kierunki działania do realizacji w gminie Brzeźnica w okresie W ramach działań w zakresie Wzrostu dostępności i jakości świadczenia usług publicznych, podejmowane będą inicjatywy mające na celu zwiększenie zdolności administracji samorządu gminnego do wypełniania swoich funkcji w nowoczesny i partnerski sposób. Tym samym w ramach planowania rozwoju strategicznego gminy Brzeźnica zadbano o zapewnienie przestrzeni do rozwoju nowoczesnej administracji publicznej. Analiza zasobów samorządu gminnego wskazuje na konieczność rozwoju systemów i narzędzi zarządzania administracją publiczną, w tym przede wszystkim wdrażania usług e-administracji oraz stymulowania partycypacji społecznej w życiu publicznym. Szczególnie istotne jest wykorzystanie w administracji publicznej nowoczesnych kanałów komunikacji z otoczeniem oraz umożliwienie mu szerszego udziału w procesach zachodzących w instytucjach publicznych. Wykorzystanie ICT ma na celu usprawnienie procesu załatwiania spraw administracyjnych, obsługi mieszkańców, lokalnych przedsiębiorców, turystów i inwestorów 17 S t r o n a

18 w zakresie ochrony zdrowia, edukacji czy kultury. Co więcej, z punktu widzenia działalności publicznej i realizacji zadań ustawowych, ocenia się, że warunkiem zrównoważonego rozwoju gminy, nie tylko jako całości, ale także jako struktury różnego typu form organizacyjnych, jest budowanie powiązań kooperacyjnych i współpraca z innymi jednostkami samorządu terytorialnego zarówno w kraju, jak i za granicą. Należy wzmocnić współpracę w szczególności z jednostkami samorządu terytorialnego Doliny Karpia i promować markę Doliny Karpia przyczyniającą się do rozwoju gospodarczego całego regionu. Ważnym działaniem będą również inwestycje w zakresie remontu i modernizacji budynków użyteczności publicznej. Towarzyszyć temu będzie jednoczesne zwiększanie kompetencji kadr sektora publicznego. Z kolei w ramach działań w zakresie Rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, podejmowane będą inicjatywy mające na celu aktywizację społeczności lokalnej celem zwiększenia jej partycypacji i roli w kreowaniu polityki rozwoju lokalnego gminy Brzeźnica. Strategiczne dla rozwoju gminy dokumenty będą poddawane konsultacjom społecznym, jak również będą organizowane spotkania w tym zakresie. Szczególny nacisk zostanie położony na organizację i dofinansowanie szkoleń i innych form wsparcia mających na celu rozwój społeczeństwa obywatelskiego, a także wspieranie inicjatyw obywatelskich i współpraca z organizacja pozarządowymi z obszaru gminy (w tym KGW), a także Stowarzyszeniem Dolina Karpia. Działania ta przyczynią się do rozwoju i upowszechniania partycypacji lokalnej społeczności będącej jednym z ważniejszych elementów polityki rozwoju lokalnego gminy Brzeźnica. CEL STRATEGICZNY: IV.4. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej. CELE OPERACYJNE: IV.4.1. Wzrost dostępności i jakości świadczenia usług publicznych. IV.4.2. Kreowanie społeczeństwa obywatelskiego. ZADANIA I WSKAŹNIKI DO REALIZACJI Wskaźniki realizacji mają na celu wspomóc proces monitoringu i ewaluacji strategii. Przyjęto metodę 0, co oznacza, że w pierwszej kolejności badana będzie bezwzględna wartość wypracowanych produktów strategii. Następnie w stosunku do wskaźników, dla których na koniec 2015 r. możliwe będzie ustalenie wartości referencyjnych, należy dokonać porównania rok do roku. Opracowano cztery grupy wskaźników, przy czym zaznacza się, że katalog ten nie jest zamknięty i może zostać w toku monitoringu i ewaluacji rozszerzony o dodatkowe. Pierwsza grupa to wskaźniki ogólne, odnoszące się do liczby projektów zrealizowanych ze środków zewnętrznych 18 S t r o n a

19 i wartości środków zewnętrznych pozyskanych na potrzeby wdrażania uwzględnionych w strategii kierunków działania. Ponieważ tego rodzaju finansowanie będzie główną siłą napędową realizacji strategii, monitorowanie i ewaluacja wskaźników ogólnych jest niezwykle istotne z perspektywy wczesnego ostrzegania o braku postępów i możliwości reakcji on-going. TABELA 2 WSKAŹNIKI OGÓLNE Rok Wskaźniki Wartość środków finansowych pozyskanych ze źródeł zewnętrznych przez samorząd gminny Liczba projektów zrealizowanych ze środków pozyskanych ze źródeł zewnętrznych przez samorząd gminny Wartość środków finansowych pozyskanych ze źródeł zewnętrznych przez inne podmioty niż samorząd gminny Liczba projektów zrealizowanych ze środków pozyskanych ze źródeł zewnętrznych przez inne podmioty niż samorząd gminny Źródło: Opracowanie własne W oparciu o analizę istniejącego poziomu konkurencyjności gospodarki gminy Brzeźnica, przy uwzględnieniu niezbędnych potrzeb w tym zakresie i możliwości dostępu do środków finansowych, wyznacza się następujące kierunki działania: CEL OPERACYJNY: WSPIERANIE ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, W TYM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI OKOŁOTURYSTYCZNEJ KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Tworzenie warunków do aktywności gospodarczej na terenie gminy oraz wspieranie przedsiębiorczości mieszkańców, w tym przedsiębiorczości okołoturystycznej opartej na lokalnych zasobach (m.in. poprzez Stowarzyszenie Dolina Karpia i projekt Dolina Karpia szansa na przyszłość w ramach Szwajcarsko-Polskiego Program Współpracy). 2. Realizacja projektów i programów w zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańców, w tym: 19 S t r o n a

20 Doradztwo oraz organizacja kursów i szkoleń w zakresie pozyskiwania środków na założenie oraz rozwój działalności gospodarczej, podnoszących wiedzę oraz przyczyniających się rozwoju umiejętności zawodowych (m.in. poprzez Stowarzyszenie Dolina Karpia i projekt Dolina Karpia szansa na przyszłość w ramach Szwajcarsko-Polskiego Program Współpracy). Wdrożenie programów mających na celu zwalczanie bezrobocia, zwłaszcza wśród młodzieży i osób starszych oraz pomoc w przekwalifikowaniu. CEL OPERACYJNY: ROZWÓJ ROLNICTWA I PRZETWÓRSTWA ROLNO-SPOŻYWCZEGO ORAZ DYSTRYBUCJI LOKALNYCH PRODUKTÓW KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Popularyzacja tradycyjnych metod gospodarowania, branż sektora rolno-spożywczego oraz wspieranie inicjatyw okołorolniczych jako dodatkowego źródła dochodów (m.in. poprzez prowadzenie agroturystyki). 2. Inicjowanie i wspieranie przetwórstwa rolno-spożywczego oraz dystrybucji lokalnych produktów, jak również kultywowanie rolniczych tradycji regionu. TABELA 3 WSKAŹNIKI REALIZACJI KIERUNKU ROZWOJU KONKURENCYJNA GOSPODARKA Rok Wskaźniki CEL OPERACYJNY: I.1.1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w tym przedsiębiorczości okołoturystycznej Liczba nowo zarejestrowanych lub rozwiniętych na terenie gminy MŚP [szt.] Liczba podjętych działań wspierających aktywizację zawodową mieszkańców [szt.] CEL OPERACYJNY: I.1.2. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz dystrybucji lokalnych produktów Liczba podmiotów działających w sektorze rolnospożywczym, w tym prowadzących agroturystykę [szt.] Liczba podjętych działań wspierających lokalne rolnictwo, przetwórstwo rolno-spożywcze oraz dystrybucję lokalnych produktów [szt.] Źródło: opracowanie własne 20 S t r o n a

21 W oparciu o analizę istniejącego stopnia rozwoju kapitału ludzkiego gminy Brzeźnica, przy uwzględnieniu niezbędnych potrzeb w tym zakresie i możliwości dostępu do środków finansowych, wyznacza się następujące kierunki działania: CEL OPERACYJNY: POPRAWA WARUNKÓW I JAKOŚCI EDUKACJI I SPORTU KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Poprawa dostępności oraz rozwój oferty edukacyjno-kulturowej oraz sportowo-rekreacyjnej poprzez: budowę, modernizację i remont bazy lokalowej, budowę, modernizację i remont zaplecza infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, wyposażenie obiektów w niezbędny sprzęt i narzędzia edukacyjne. 2. Organizacja zajęć pozaszkolnych (m.in. nauka języków obcych, zajęć muzyczno-tanecznych, kół artystycznych, sportowych itp.). 3. Realizacja działań edukacyjnych podnoszących kwalifikacje pracowników obiektów edukacyjno-oświatowych, kultury lub sportowo-rekreacyjnych. 4. Wzrost bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, w tym: zapewnienie bezpiecznej drogi do szkoły, realizacja programów profilaktycznych na temat potencjalnych zagrożeń. CEL OPERACYJNY: POPRAWA WARUNKÓW I JAKOŚCI USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ INSTYTUCJE OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Podejmowanie działań inwestycyjnych i doposażenie placówek ochrony zdrowia w celu zwiększenia dostępności do opieki zdrowotnej i społecznej. 2. Organizacja działań wspierających profilaktykę i wczesne wykrywanie chorób, promocja zdrowego stylu życia, przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego, w tym stworzenie szerokiej oferty wsparcia, integracji i aktywizacji osób starszych oraz niepełnosprawnych. 21 S t r o n a

22 CEL OPERACYJNY: ROZWÓJ TURYSTYKI I CHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Rewitalizacja obiektów i przestrzeni publicznej oraz modernizacja i remont obiektów ochrony dziedzictwa kulturowego. 2. Rozwój infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. 3. Kultywowanie tradycji lokalnych poprzez organizację wydarzeń kulturalnych aktywizujących społeczność lokalną oraz wydawanie materiałów informacyjno-promocyjnych. CEL OPERACYJNY: POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Wspieranie rozwiązań w zakresie poprawy bezpieczeństwa mieszkańców poprzez: poprawę wyposażenia służb bezpieczeństwa publicznego, poprawę systemu monitoringu i alarmowania, poprawę bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, w tym m.in. poprzez meliorację wsi, naprawę rowów i przepustów wodnych, zbiorników retencyjnych i stawów, poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w tym m.in. poprzez lepsze oznakowanie i oświetlenie dróg, organizację różnego rodzaju działań i programów profilaktycznych dostosowanych do występujących na terenie gminy zagrożeń. 22 S t r o n a

23 CEL OPERACYJNY: WSPIERANIE ROZWOJU MIESZKALNICTWA I TWORZENIE DOGODNYCH WARUNKÓW ŻYCIA MIESZKAŃCÓW KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Promowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe oraz wzrost dostępności mieszkań. TABELA 4 WSKAŹNIKI REALIZACJI KIERUNKU ROZWÓJ KAPITAŁU LUDZKIEGO Rok Wskaźniki CEL OPERACYJNY: II.2.1. Poprawa warunków i jakości edukacji oraz sportu Liczba nowo wybudowanych, poddanych remontowi i modernizacji lub doposażonych obiektów edukacyjnooświatowych, kultury lub sportowo-rekreacyjnych [szt.] Liczba oferowanych zajęć pozaszkolnych przez obiekty edukacyjno-oświatowe, kultury lub sportowo-rekreacyjne [szt.] Liczba działań edukacyjnych podnoszących kwalifikacje pracowników obiektów edukacyjno-oświatowych, kultury lub sportowo-rekreacyjnych [szt.] Liczba działań poprawiających bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w szkołach i poza szkołą oraz propagujących profilaktykę w tym zakresie [szt.] CEL OPERACYJNY: II.2.2. Poprawa warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i opieki społecznej Liczba nowo wybudowanych, poddanych remontowi i modernizacji lub doposażonych placówek ochrony zdrowia i opieki społecznej [szt.] Liczba podjętych działań przez placówki ochrony zdrowia i opieki społecznej z zakresu promocji zdrowego stylu życia, profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób lub przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu [szt.] CEL OPERACYJNY: II.2.3. Rozwój turystyki i ochrona dziedzictwa kulturowego Liczba nowo powstałych lub poddanych remontowi i modernizacji obiektów ochrony dziedzictwa kulturowego, a także przestrzeni lub obiektów poddanych rewitalizacji [szt.] Liczba nowo powstałych lub poddanych remontowi i modernizacji obiektów lub przestrzeni turystyczno- 23 S t r o n a

24 rekreacyjnych [szt.] Liczba wydanych materiałów informacyjno-promocyjnych lub zorganizowanych wydarzeń kulturalnych aktywizujących społeczność lokalną [szt.] CEL OPERACYJNY: II.2.4. Poprawa bezpieczeństwa publicznego Liczba podjętych działań lub wprowadzonych rozwiązań infrastrukturalnych z zakresu poprawy bezpieczeństwa publicznego [szt.] CEL OPERACYJNY: II.2.5 Wspieranie rozwoju mieszkalnictwa i tworzenie dogodnych warunków życia mieszkańców Liczba podjętych działań promujących przeznaczenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe oraz prowadzących do wzrostu dostępności do mieszkań [szt.] Źródło: opracowanie własne W oparciu o analizę istniejącego stopnia inwestycji w zasoby gminy Brzeźnica, przy uwzględnieniu niezbędnych potrzeb w tym zakresie i możliwości dostępu do środków finansowych, wyznacza się następujące kierunki działania: CEL OPERACYJNY: POPRAWA STANU INFRASTRUKTURY SIECIOWEJ KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Zwiększenie dostępu do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. 2. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodociągowej, kanalizacyjnej, cieplnej i teleinformatycznej. CEL OPERACYJNY: ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Remont i budowa dróg na terenie gminy wraz z infrastrukturą około drogową (oświetlenie, chodniki, ciągi pieszo-rowerowe, parkingi, przystanki, mosty, przepusty itp.) celem budowy spójnego systemu komunikacyjnego. 2. Poprawa istniejącej oraz uruchomienie nowej komunikacji transportowej wewnątrz oraz na zewnątrz gminy, a także zapewnienie spójności połączeń komunikacyjnych w gminie. 24 S t r o n a

25 CEL OPERACYJNY: ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW ŚRODOWISKA NATURALNEGO KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Ograniczenie źródeł niskiej emisji. 2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii TABELA 5 WSKAŹNIKI REALIZACJI KIERUNKU ROZWOJU INWESTYCJE W ZASOBY Rok Wskaźniki CEL OPERACYJNY III.3.1. Poprawa stanu infrastruktury sieciowej Liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej [szt.] Liczba inwestycji w zakresie infrastruktury [szt.]: wodociągowej kanalizacyjnej cieplnej teleinformatycznej CEL OPERACYJNY III.3.2. Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej Liczba inwestycji w zakresie infrastruktury drogowej i około drogowej (chodniki, ciągi pieszo-rowerowe, oświetlenie, parkingi, przystanki, mosty, przepusty itp.) [szt] Liczba nowych bądź rozwiniętych form komunikacji transportowej [szt.] CEL OPERACYJNY III.3.3. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego Liczba gospodarstw wprowadzających rozwiązania w zakresie ograniczenia niskiej emisji [szt.] Liczba działań Działania wprowadzających rozwiązania w zakresie wykorzystania OZE Źródło: opracowanie własne W oparciu o analizę istniejącego stopnia współpracy z otoczeniem gminy Brzeźnica, przy uwzględnieniu niezbędnych potrzeb w tym zakresie i możliwości dostępu do środków finansowych, wyznacza się następujące kierunki działania: 25 S t r o n a

26 CEL OPERACYJNY: WZROST DOSTĘPNOŚCI I JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG PUBLICZNYCH KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Cyfryzacja usług publicznych. 2. Współpraca z innymi samorządami (w kraju i za granicą), dotycząca m.in. wymiany doświadczeń w realizacji programów kulturalnych, społecznych i edukacyjnych, wspólnych inwestycji w zakresie ochrony środowiska, promocji lokalnej oferty itp. 3. Modernizacja, remont lub doposażenie budynków użyteczności publicznej. CEL OPERACYJNY: KREOWANIE SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO KIERUNKI DZIAŁANIA: 1. Organizacja działań wspierających rozwój społeczeństwa obywatelskiego i prowadzących do wzmocnienia partycypacji obywatelskiej poprzez: organizację szkoleń i innych form wsparcia, wspieranie inicjatyw obywatelskich, w tym stworzenie warunków do współpracy z organizacjami pozarządowymi (m.in. KGW). TABELA 6 WSKAŹNIKI REALIZACJI KIERUNKU ROZWOJU WSPÓŁPRACA Z OTOCZENIEM Rok Wskaźniki CEL OPERACYJNY: IV.2.1. Wzrost dostępności i jakości świadczenia usług publicznych Liczba usług publicznych możliwych do załatwienia on-line [szt.] Liczba podjętych działań w zakresie współpracy z innymi samorządami w kraju i za granicą [szt.] Liczba doposażonych lub poddanych remontowi i modernizacji budynków użyteczności publicznej [szt.] CEL OPERACYJNY: IV.2.2. Kreowanie społeczeństwa obywatelskiego Liczba podjętych działań wspierających rozwój społeczeństwa obywatelskiego i prowadzących do wzmocnienia partycypacji obywatelskiej [szt.] Źródło: opracowanie własne 26 S t r o n a

27 FINANSOWANIE Niniejsza strategia określa podstawowe cele i kierunki działania gminy Brzeźnica w okresie Przed samorządem stoi więc perspektywa pozyskiwania odpowiednich środków finansowych na realizację zamierzonych, zaplanowanych we wskazanym czasie działań. Budżet gminy z uwagi na stale rosnącą ilość zadań własnych, niejednokrotnie nie wystarcza na realizację wszystkim zakładanych celów i osiągnięcie zamierzonych standardów. W związku z tym koniecznością staje się sięgnięcie do innych, zewnętrznych źródeł finansowania. Podstawowe źródła finansowania kierunków działań przewidzianych w ramach Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata , to: Środki własne budżetowe na realizację zadań własnych gminy; Krajowe i zagraniczne mechanizmy finansowe, w tym: środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej w ramach Perspektywy Finansowej na lata (m.in. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej); środki finansowe transferowane w ramach Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego; inne zagraniczne środki finansowe; krajowe środki finansowe; inne źródła finansowania. Komercyjne instrumenty finansowe, w tym: pożyczki i kredyty bankowe; leasing finansowy; inne. Fundusze innych uczestników procesu wdrażania strategii, w tym sektora prywatnego. Jednym z najważniejszych źródeł pozyskiwania środków finansowania działań strategicznych będą środki z funduszy unijnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności). Ocenia się, że samorządy województwa małopolskiego oraz inne obiekty gospodarcze i organizacje pozarządowe w latach będą mogły otrzymać w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata kwotę 2 875,45 mln euro z funduszy europejskich, w tym: 2 073,52 mln ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 801,93 mln ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Program składa się z 13 jednofunduszowych osi priorytetowych, spośród których największe środki zaplanowano na infrastrukturę transportową, politykę energetyczną i przedsiębiorczość. 27 S t r o n a

28 KOHERENTNOŚĆ STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI Potrzeba aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica oparta była o wiele istotnych przesłanek. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się wymóg dostosowania zapisów dokumentu do nowej sytuacji społeczno-gospodarczej, w której gmina, a także jej makrootoczenie (Dolina Karpia, powiat wadowicki, województwo małopolskie i Polska) znalazły się na początku drugiej dekady XXI wieku. Ponadto, niebagatelne znaczenie dla rozwoju polskich regionów ma funkcjonowanie Polski w strukturach Unii Europejskiej i wynikające z niego korzyści (m.in. możliwości pozyskiwania funduszy strukturalnych na rozwój lokalny), ale także zobowiązania, których spełnienie scedowano ze szczebla centralnego na jednostki samorządu terytorialnego. Czas, który upłynął od uchwalenia poprzedniej Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica charakteryzuje także diametralna zmiana sposobu prowadzenia polityki rozwoju regionalnego na szczeblu centralnym. Tym samym, Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata jest nie tylko dokumentem spójnym wewnętrznie, ale również wykazuje wysoki poziom spójności ze strategicznymi dokumentami ogólnymi i sektorowymi wyższego rzędu. Okres realizacji Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica przyjęto na siedem lat ( ), adekwatnie do czasu obowiązywania Strategii Rozwoju Kraju 2020, Strategii Sprawne Państwo 2020, czy Strategii Rozwoju Małopolski na lata Zatem strategia dla gminy Brzeźnica została sformułowana w ścisłej korelacji zarówno z nimi, jak i z pozostałymi aktualnie obowiązującymi dokumentami o charakterze planistycznym szczebla regionalnego, krajowego i międzynarodowego: Strategia Rozwoju Kraju 2020 Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata w pełni koresponduje z logiką interwencji Strategii Rozwoju Kraju 2020 na poziomie celu strategicznego oraz obszarów strategicznych i celów operacyjnych. W Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica zaakcentowano konieczność zrównoważonego rozwoju. Uwzględniono rozwój narzędzi podnoszących jakość i bezpieczeństwo życia mieszkańców oraz bardzo mocno podkreślono znaczenie endogenicznych potencjałów, w tym rolniczego i turystycznego. Powyższe główne zmienne strategiczne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata czynią programowane działania rozwojowe dla gminy koherentnymi ze Strategią Rozwoju Kraju Już sama analiza obszarów strategicznych Strategii Rozwoju Kraju 2020 wskazuje na spójność Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica z kierunkami rozwoju Polski. Operacyjne cele gospodarcze strategii (I.1.1 i I.1.2) wpisują się w obszar strategiczny II Konkurencyjna gospodarka, w szczególności w cel II.2 Wzrost wydajności gospodarki i cel II.4 Rozwój kapitału ludzkiego. Obszar poprawy jakości życia mieszkańców opisany w strategii na poziomie celu 28 S t r o n a

29 operacyjnego II.2.1, II.2.2, II.2.3, II.2.4 i II.2.5 nawiązują do obszaru strategicznego I Sprawne i efektywne państwo i III Spójność społeczna i terytorialna. W cele tego obszaru strategicznego wpisują się również cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związane z poprawą infrastruktury technicznej (III.3.1, III.3.2 i III.3.3), jak i wzmocnieniem potencjału administracyjnego (IV.4.1 i IV.4.2). Strategia Sprawne Państwo 2020 Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata w pełni koresponduje z logiką interwencji Strategii Sprawne Państwo 2020, w której osiągnięcie wyznaczonego celu głównego opiera się na 7 celach szczegółowych i 32 kierunkach interwencji oraz wymaga konsekwentnego realizowania modelu nowoczesnego rządzenia charakteryzującego się: przejrzystością (np. prawa, procedur i procesu decyzyjnego); efektywnością (np. sprawną komunikacją i wymianą dokumentów); szeroką współpracą przy realizacji zadań i rozwiązywaniu problemów między różnymi podmiotami, w tym między rządem a samorządem terytorialnym; zaangażowaniem i uczestnictwem obywateli w procesie podejmowania decyzji przez administrację publiczną, w tworzeniu lepszego prawa oraz dążeniu do wysokich standardów świadczonych usług. Kierunki interwencji ściśle korespondują z celami operacyjnymi IV.4.1 Wzrost dostępności i jakości świadczenia usług publicznych, jak i celem IV.4.2 Kreowanie społeczeństwa obywatelskiego. Jednym z głównych dążeń Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica jest zwiększenie udziału mechanizmów kooperacyjnych, które pozwoliłby odejść od sztywnego i hierarchicznego modelu zarządzania w samorządzie w kierunku współzarządzania, tj. sieciowego świadczenia usług przez administrację publiczną i podmioty zewnętrzne, w tym organizacje pozarządowe. Mechanizmy ewaluacji zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica pozwolą na wprowadzenie rozwiązań zwiększających partycypację społeczności lokalnej w procesie realizacji strategicznych działań gminy. Powyższe główne zmienne strategiczne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata czynią programowane działania rozwojowe dla gminy koherentnymi ze Strategią Sprawne Państwo Strategia Rozwoju Małopolski na lata Wszystkie z celów operacyjnych określonych w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica są również zgodne ze strategią województwa tj. obszarami: Gospodarka wiedzy i aktywności: operacyjne cele gospodarcze I.1.1 i I.1.2 Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica nawiązują w szczególności do Kierunków I.1.1 Rozwój kapitału 29 S t r o n a

30 intelektualnego, I.1.2 Budowa infrastruktury regionu wiedzy, I.1.4 Rozwój kształcenia zawodowego i wspieranie zatrudnienia oraz I.1.5 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości. Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego: cel operacyjny II.2.3 Rozwój turystyki i ochrona dziedzictwa kulturowego Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica koresponduje w szczególności do Kierunków rozwoju II.2.1 Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej, II.2.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego, II.2.3 Kształcenie kadr dla rozwoju i obsługi przemysłów czasu wolnego oraz II.2.4 Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego. Infrastruktura dla dostępności komunikacyjnej: cel operacyjny III.3.1 Poprawa infrastruktury sieciowej Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica odpowiada w szczególności Kierunkowi rozwoju III.3.5 Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego, a cel III.3.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej współgra w szczególności z Kierunkami rozwoju: III.3.2 Wykreowanie subregionalnych węzłów transportowych, III.3.3 Zwiększenie dostępności transportowej obszarów o najniższej dostępności w regionie oraz III. 3.4 Wsparcie instrumentów zarządzania zintegrowanymi systemami transportu. Rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego: wszystkie cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związane są z Kierunkiem rozwoju IV.4.5 Rozwój Małopolski Zachodniej. Rozwój miast i terenów wiejskich: cele operacyjne związane z poprawą jakości życia mieszkańców (II.2.1, II.2.2, II.2.4 oraz II.2.5) oraz z poprawą infrastruktury technicznej gminy (III) i potencjału administracyjnego samorządu (IV) Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica są zbieżne w szczególności z Kierunkami rozwoju V.5.1 Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych oraz V.5.3 Funkcjonalne zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym, a cele gospodarcze (I.1.1 i I.1.2) dodatkowo nawiązują do Kierunku rozwoju V.5.2 Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. Bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne: cel operacyjny III.3.3. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica jest zgodny w szczególności z Kierunkiem rozwoju VI.6.1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski, a cele operacyjne związane z poprawą jakości życia, w tym cel II.2.2. Poprawa warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej mieszkańców nawiązuje w szczególności do Kierunku rozwoju VI.6.2 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego: profilaktyka i ochrona zdrowia oraz VI.6.3 Poprawa bezpieczeństwa społecznego: integrująca polityka społeczna. Tymczasem cel operacyjny II.2.4. Poprawa bezpieczeństwa publicznego Strategii Rozwoju 30 S t r o n a

31 Gminy Brzeźnica współgra w szczególności z Kierunkiem rozwoju VI.6.4 Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym. Zarządzanie rozwojem województwa: cele operacyjne związane ze wzmocnieniem potencjału samorządu (IV.4.1 i IV.4.2) powiązane są w szczególności z Kierunkami rozwoju VII.7.2 Kształtowanie i rozwój aktywności obywatelskiej oraz wzmacnianie kapitału społecznego oraz VII.7.3 Rozwój współpracy terytorialnej. Tym samym Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata w pełni koresponduje z logiką interwencji Strategii Rozwoju Małopolski na lata na poziomie wizji, obszarów, zadań strategicznych oraz kierunków polityki rozwoju zawartych w dokumencie regionalnym, wykazują wysoką spójność ze wszystkimi siedmioma obszarami uwzględnionymi w Strategii Rozwoju Małopolski na lata Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Już sama analiza osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego jednoznacznie wskazuje na spójność Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica z kierunkami działań województwa. 1. Operacyjne cele gospodarcze Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica (w szczególności cel I.1.1 i I1.2) wpisują się w oś 3 Przedsiębiorcza Małopolska i oś 8 Rynek pracy, a także oś 10 Wiedza i kompetencje. 2. Obszar aktywności społecznej opisany w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica w szczególności na poziomie celu operacyjnego II.2.2 jest natomiast odpowiednikiem osi 12 Infrastruktura społeczna oraz osi 9 Region spójny społecznie, a także osi 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. 3. Turystyka określona w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica w celu operacyjnym II szczególnie w II.2.3 jest według zawartej w RPO matrycy zgodności ściśle związany z 5 osiami priorytetowymi. Natomiast szczególnie istotne dla turystyki są zwłaszcza osie 6-ta (Dziedzictwo regionalne) i 11-ta (Rewitalizacja przestrzeni regionalnej). 4. Odpowiednikiem określonej w celu III.3.3 kwestii zrównoważonego rozwoju ekologicznego jest natomiast oś 5 Ochrona środowiska oraz oś 4 Regionalna Polityka Energetyczna, w której nacisk został położony na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 5. Cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związane z rozwojem elektronicznej administracji i cyfryzacji w gminie (w szczególności cel III.3.1 oraz IV.4.1) wpisują się w oś 5 Cyfrowa Małopolska. 31 S t r o n a

32 6. Rozwój transportu określony w celu operacyjnym III.3.3 oraz kwestie związane z promowaniem efektywności energetycznej w mieszkalnictwie i budynkach użyteczności publicznej (w szczególności cele II.2.1, II.2.2, II.2.5 i IV.4.1) Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica są ściśle powiązane z osią 4 Regionalna Polityka Energetyczna oraz osią 7 Infrastruktura transportowa. 7. Rozwój edukacji i sportu zapisany w Strategii Gminy Brzeźnica w szczególności w postaci celu II.2.1 koresponduje z osią 10 Wiedza i kompetencje. 8. Rozwój infrastruktury technicznej gminy określony w celach operacyjnych III Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związany jest z osią 6 Ochrona środowiska. Kierunki działań i ich zakresy obrane w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica w pełni odzwierciedlają kierunkom rozwoju Małopolski, które realizowane będą w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata Spójność Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica ze strategią powiatu wadowickiego jest już widoczna na poziomie celów strategicznych i operacyjnych. Natomiast szczególną zbieżność planowanych kierunków interwencji dostrzec można zwłaszcza na poziomie powiatowych kierunków działań. 1. Przedsiębiorczość - cele gospodarcze Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica (I.1.1 i I.1.2) korespondują z celem operacyjnym I.3 Łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa uwzględniająca zmiany na lokalnym rynku pracy, I.6 Wsparcie działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości na terenie powiatu wadowickiego, a także z IV.3 Zwiększenie zatrudnienia w sektorze pozarolniczym z wykorzystaniem infrastruktury i potencjału terenów wiejskich i IV.4 Wzrost konkurencyjności i produktywności gospodarstw powiatu wadowickiego. 2. Edukacja kolejny priorytet określony w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica w celu operacyjnym II.2.1 jest związany częściowo z powiatowym celem operacyjnym I.4 Wysoka jakość edukacji ponadgimnazjalnej, dostosowanej do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. 3. Aktywność społeczna do tego obszaru nawiązuje cel IV.4.2 oraz powiatowy cel I.5 Pobudzenie aktywności społecznej mieszkańców powiatu. 4. Turystyka - do tego obszaru nawiązuje cel operacyjny II.2.3 Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica, a także powiatowy cel operacyjny II.3 Wspieranie rozwoju infrastruktury podnoszącej atrakcyjność turystyczną regionu, II.4 Opracowanie spójnej wizji promocji powiatu, a także I.5 Pobudzenie aktywności społecznej mieszkańców powiatu. 32 S t r o n a

33 5. Komunikacja i Internet operacyjne cele Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związane z infrastrukturą transportową oraz cyfryzacją (III.3.1, III.3.2, IV.4.1) korespondują z powiatowymi celami operacyjnymi III.3 Zwiększenie dostępności komunikacyjnej powiatu wadowickiego oraz III.4 Zwiększenie dostępności oraz jakości zasobów i usług udostępnionych drogą elektroniczną, szczególnie w obszarach kluczowych dla obywateli i przedsiębiorców. 6. Ekologia i zrównoważony rozwój - do tego obszaru nawiązuje cel II.2.5 oraz cele III Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica oraz powiatowy cel operacyjny V.6 Poprawa stanu środowiska naturalnego. 7. Bezpieczeństwo cele operacyjny II.2.4 Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica jest zbieżny z powiatowym celem operacyjnym V.3 Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem w powiecie. 8. Zdrowie do tego obszaru nawiązuje cel operacyjny II.2.2 Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica oraz powiatowy cele operacyjny V.4 Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych oraz V.5 Integracja społeczna osób niepełnosprawnych i zagrożonych wykluczeniem. Zatem cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica zbieżne są z kierunkami interwencji Strategii Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata , w szczególności w zakresie: przedsiębiorczości, edukacji, aktywności społecznej, turystyki, komunikacji i internetu, ekologii i zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa i zdrowia. Strategia Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia Wszystkie cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica są zgodne ze Strategią Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia. Jest to wynikiem współpracy Stowarzyszenia Dolina Karpia z samorządem, przedsiębiorcami, organizacjami pozarządowymi oraz lokalnymi liderami z terenu Gminy Brzeźnica podczas tworzenia Strategii: Gospodarcze cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica (I.1.1 i I.1.2) są spójne z celem ogólnym nr 1 Strategii Doliny Karpia: Rozwój gospodarczy małych miast oraz terenów wiejskich, w szczególności z przedsięwzięciami Wsparcie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich oraz Poprawa potencjału w zakresie przetwórstwa i dystrybucji lokalnych produktów. Operacyjne cele Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związane z infrastrukturą turystyczną, zachowaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, promocji gminy Brzeźnica oraz tworzenia spójnej oferty turystycznej Doliny Karpia (w szczególności cel operacyjny II.2.3) korespondują z celem ogólnym nr 2 Strategii Doliny Karpia: Wzmocnienie promocji dziedzictwa 33 S t r o n a

34 regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego, w szczególnościami z celem szczegółowym 2.2 Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Doliny Karpia. Operacyjne cele Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica rozwijającej gminę pod względem społecznym (infrastruktura społeczno-kulturalna oraz edukacyjna) oraz ofertę zagospodarowania czasu wolnego mieszkańców (w szczególności cele operacyjne II.2.1-3) są zbieżne z celem ogólnym nr 2 Strategii Doliny Karpia: Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego, w szczególnościami z celem szczegółowym 2.1 Poprawa aktywności społecznej mieszkańców. Ekologiczny cel operacyjny Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica związany ze zrównoważonym rozwojem gospodarczym gminy (cel operacyjny III.3.3) nawiązuje do celu ogólnego nr 3 Strategii Doliny Karpia: Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju. Tym samym Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata w pełni koresponduje z logiką interwencji Strategii Rozwoju Lokalnego kierowanego przez Społeczność na lata dla obszaru Doliny Karpia na poziomie wszystkich trzech celów ogólnych. SYSTEM MONITORINGU, EWALUACJI I AKTUALIZACJI STRATEGII Realizacja planu strategicznego, jakim jest strategia rozwoju gminy Brzeźnica, stanowi podstawę sukcesu związanego z osiągnięciem zamierzonych w jej ramach celów. Niezwykle ważne jest zatem systematyczne monitorowanie oraz ocena realizacji wyznaczonych w strategii kierunków działania, którego podstawę powinien stanowić system informacji o zjawiskach i procesach społeczno-gospodarczych zachodzących na obejmowanym przez jednostkę terenie. Inicjując działania mające na celu osiągnięcie wytyczonych w strategii celów, należy zatem na bieżąco gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji strategii są tym samym wyznaczone cele jej realizacji oraz przypisane im kierunki rozwoju, a dalej wskaźniki. Istotą prowadzenia monitoringu tychże obszarów jest natomiast wyciąganie wniosków z tego, co zostało i nie zostało zrealizowane. Jest nią również modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele w przyszłości. Proces bieżącej weryfikacji stopnia osiągania uwzględnionych w niniejszej strategii założeń będzie odbywał się na podstawie wewnętrznej procedury monitoringu, ewaluacji i aktualizacji dokumentów strategicznych, która funkcjonuje w gminie Brzeźnica. 34 S t r o n a

35 ZAKOŃCZENIE Strategia Rozwoju Gminy Brzeźnica jest dokumentem długoplanowym, przyjętym na okres siedmiu lat, który określa najważniejsze priorytety i cele polityki rozwoju społeczno-gospodarczego do realizacji na obszarze jednostki w okresie Dokument ten stanowi także odpowiedź na ustawowy wymóg prowadzenia polityki rozwoju lokalnego w oparciu o strategię, jak również skuteczną próbę dostosowania się do standardów europejskich i krajowych, które od czasu przyjęcia dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica uległy diametralnej zmianie. Nowo zaprojektowana strategia rozwoju prezentuje zatem określoną propozycję pożądanych kierunków przekształceń gminy Brzeźnica w postaci kierunków rozwoju, pól strategicznych i operacyjnych oraz głównych kierunków działania realizowanych na rzecz tworzenia jak najlepszych warunków dla trwałego rozwoju gospodarczego oraz wydatnego wzrostu poziomu życia mieszkańców, zgodnie z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego w okresie W związku z tym, w ramach dokumentu opracowano katalog kierunków działania, do których zmierzać powinna gmina Brzeźnica we wskazanym okresie czasu. Nie zamyka to oczywiście drogi do wypracowania i realizowania innych kierunków działań i rozwiązań. Niemniej jednak podstawą zmian, korekt i modyfikacji powinny być wyłącznie względy merytoryczne, wynikające ze zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych (szans i zagrożeń rozwojowych, tkwiących w otoczeniu gminy prawnych, finansowych, społecznych, gospodarczych, międzynarodowych) oraz wewnętrznych (silnych i słabych stron) rozwoju gminy. Uaktualniona strategia rozwoju oprócz swojego zasadniczego celu, jakim jest wskazanie kierunków rozwoju, jest również doskonałą płaszczyzną integrującą władze i społeczność gminy Brzeźnica wokół jej najważniejszych problemów i szans rozwojowych jakie niesie współczesny świat. Dokument ten nie ogranicza się jednak w swych zapisach wyłącznie do zadań realizowanych bezpośrednio przez gminne władze samorządowe, proponując równolegle partycypację w wyznaczonych w strategii kierunkach działania, innym podmiotom funkcjonującym w granicach gminy Brzeźnica, celem rozwijania sieci powiązań publiczno-prywatnych na rzecz wdrażania wspólnej polityki rozwoju lokalnego. Tak realizowana kooperacja stanowi jeden z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście nadchodzącego okresu programowania , gdzie nacisk położony jest na realizowanie wspólnej polityki rozwoju lokalnego w kontekście terytorialnym, mającej na celu współpracę samorządów na rzecz maksymalnego wykorzystania wspólnych atutów i rozwiązywania problemów poszczególnych obszarów danego województwa. 35 S t r o n a

36 Należy przy tym zaznaczyć, iż mimo, że samorząd gminny nie jest jedynym beneficjentem niniejszej strategii, to za wdrażanie koncepcji zawartych w jej ramach odpowiedzialna jest Rada gminy, która w oparciu o integralny element dokumentu Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata , jakim jest procedura monitoringu, ewaluacji i aktualizacji, powinna dokonywać okresowych przeglądów stanu realizacji przyjętych koncepcji strategicznych oraz ich korekty lub uaktualnień całości lub części niniejszego dokumentu, celem zagwarantowania realizacji polityki rozwoju lokalnego gminy Brzeźnica w sposób ciągły i spójny. ZAŁĄCZNIKI 1. Załącznik nr 1: Sytuacja społeczno-gospodarcza gminy Brzeźnica. 2. Załącznik nr 2: Analiza SWOT. 3. Załącznik nr 3: Sprawozdanie ze spotkania warsztatowego. 4. Załącznik nr 4: Raport z badania ankietowego. 36 S t r o n a

37 ZAŁĄCZNIK NR 1: SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY BRZEŹNICA DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY Historia Według prac archeologicznych pierwsze osady istniały na terenie gminy Brzeźnica już w okresie neolitu. Udokumentowana geneza historyczna sięga natomiast czasów średniowiecza. Tereny te należały w znacznej części do rycerzy Radwanitów herbu Radwan, którzy strzegli zachodniego pogranicza Ziemi Krakowskiej. Tzw. korytarz radwanicki z komorą celną w Brzeźnicy od 1274 r. obejmował Sosnowice, Pobiedr Paszkówkę, Trzebol, Brzeźnicę i Marcyporębę. Na południe od Kościoła w Marcyporębie w pobliżu lasu istniało w XII/XIV w. grodzisko warownia czuwające nad szlakiem z Krakowa na Śląsk. Radwanici byli dziedzicami Brzeźnicy aż do końca XV w. Przed 1500 r. zakupił ją Mikołaj Szaszowski zwany Palczowskim herbu Sasowskie. Do dóbr Palczowskich należała też część Marcyporęby, w której założyli w XVI w. zbór kalwiński bezczeszcząc kościół katolicki. Ostatni z Palczowskich właściciel Brzeźnicy, Zygmunt, poprzez sprzedaż, podzielił w 1627 r. wieś na dwie części. W XVIII w. wyodrębnia się Brzeźnica Malowana zarządzana przez kalwaryjską linię Czartoryskich. Pod koniec XVIII w. utworzono w Brzeźnicy stację pocztową, a dobra ziemskie przeszły w ręce Brandysów, którzy z kolei sprzedali je w 1899 r. Henryce z Lgockich Gorczyńskiej. Gorczyńscy herbu Jastrzębiec odkupili również Brzeźnicę Radwańską z Nowymi Dworami, Bachorowicami, Owsianka, częścią Marcyporęby oraz Wysoką. Scalona Brzeźnica, aż do wywłaszczenia w 1947 r. należała do Gorczyńskich. Łączany istniały już co najmniej w XII w., bo w 1274 r. wieś zakupili Benedyktyni Tynieccy. Współczesne czasy zmieniły wojewódzką przynależność gminy. Kiedyś była ona w granicach woj. krakowskiego, później bielskiego, a obecnie od 1999 r. małopolskiego. Od 1 stycznia 2007 r. do obszaru gminy nie należy przysiółek Koło, które teraz należy do gminy Czernichów oraz wieś Półwieś, która należy do gminy Spytkowice. Znaną postacią zamieszkującą teren gminy był Antoni Kucharczyk ( ) poeta ludowy Jantek z Bugaja, przewodniczący Związku Literatów Ludowych. Jego imię nosi Szkoła Podstawowa w Paszkówce. Karol Wojtyła przyjaźnił się z księdzem Janem Wolnym proboszczem Marcyporęby dziekanem skawińskim i spacerował po obszarze gminy. W Brzeźnicy i Nowych Dworach dworskie posiadłości miał Adam Gorczyński ( ), pseudonim Jadam z Zatora pisarz i malarz. Od 2015 r. Jego imię nosi Gimnazjum w Brzeźnicy. W Kossowej mieszkał w XIX w. Aleksander Wybranowski autor książek opisujących życie szlachty ziemi wadowickiej. Z Brzeźnicy pochodził ks. Jan Piwowarczyk rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie i pierwszy redaktor Tygodnika Powszechnego. 37 S t r o n a

38 Położenie Lokalizacja Gmina Brzeźnica znajduje się w północnej części w dolinie rzeki Wisły, na obszarze geograficznym Bramy Krakowskiej oraz w południowej części na obszarze Pasma Draboż. Rzeźba terenu gminy jest urozmaicona, jej północna część jest równinno-nizinna (dolina Wisły), natomiast południowa pofałdowana (Pasmo Draboż). Najwyższym wzniesieniem jest Draboż (435 m n.p.m.). Administracyjnie Brzeźnica leży w województwie małopolskim i jest jedną z dziesięciu gmin powiatu wadowickiego. Graniczy z następującymi gminami powiatu wadowickiego: Kalwaria Zebrzydowska, Wadowice, Tomice i Spytkowice oraz dwiema gminami powiatu krakowskiego: Czernichów i Skawina. Gmina znajduje się na zachód od stolicy województwa Krakowa. Jej centrum administracyjne miejscowość Brzeźnica, oddalona jest od centrum Krakowa o 28 km. Przez teren gminy przebiegają szlaki komunikacyjne: kolejowy (Kraków Oświęcim), drogowy Kraków Oświęcim, Kraków Wadowice, żeglowny rzeka Wisła i kanał Łączany Skawina. RYSUNEK 2. GMINA BRZEŹNICA NA TLE POWIATU WADOWICKIEGO źródło: 38 S t r o n a

39 RYSUNEK 3. GMINA BRZEŹNICA Źródło: Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Brzeźnica na lata Brzeźnica wraz z innymi 50 gminami należy do Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego. Stwarza to szanse na rozwój powiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych z Krakowem, zwłaszcza, że rozwój KOM zapisano jako jedne z celów w strategii rozwoju województwa małopolskiego. RYSUNEK 4. KRAKOWSKI OBSZAR METROPOLITALNY Źródło: Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Brzeźnica na lata S t r o n a

40 Wraz z gminami Zator, Osiek, Przeciszów, Polanka Wielka i Spytkowice uczestniczy w inicjatywie Dolina Karpia i pod tą nazwą utworzono Lokalną Grupę Działania (Program Leader+), obejmującą swym działaniem gminę Brzeźnica. RYSUNEK 5. DOLINA KARPIA Źródło: Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Brzeźnica na lata Podział terytorialny Gmina jest podzielona na 14 sołectw każda wieś to jedno sołectwo, z wyjątkiem wsi Marcyporęba, gdzie są 2 sołectwa: Marcyporęba i Bachorowice. Miejscowości, które należą do gminy to: Bęczyn, Paszkówka, Brzezinka, Sosnowice, Brzeźnica, Tłuczań, Chrząstowice, Wyźrał. Kopytówka, Kossowa, Łączany, Marcyporęba, Nowe Dwory, 40 S t r o n a

41 Największe pod względem liczby mieszkańców są Łączany, Brzeźnica, Sosnowice. Najmniejsza wieś to Kopytówka. Powierzchnia gminy na koniec 2014 roku wynosiła 6639 ha, tj. 66 km 2. Stanowiło to 10,22% powierzchni powiatu wadowickiego i 0,44% powierzchni województwa małopolskiego. TABELA 7. POWIERZCHNIA GMINY BRZEŹNICA W PORÓWNANIU DO POWIATU, WOJEWÓDZTWA I KRAJU gmina Brzeźnica powiat wadowicki woj. małopolskie Polska Powierzchnia (km 2 ) , źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Niewielka odległość od dużych aglomeracji Położenie nad Wisłą zagrożenie (Kraków, Wadowice, Oświęcim, Skawina) powodziowe, zanieczyszczenie wód Przynależność do Krakowskiego Obszaru Zanieczyszczenie powietrza Metropolitalnego Przynależność do Stowarzyszenia Dolina Karpia Położenie na wodnym i kolejowym szlaku komunikacyjnym SZANSE ZAGROŻENIA Rozwój okolicznych aglomeracji nowe Rozwój przemysłu uciążliwego dla miejsca pracy środowiska w pobliskich aglomeracjach Inwestycje w gminie ze względu na Powodzie położenie w bliskim otoczeniu dużych aglomeracji Napływ ludności ze względu na modę mieszkania poza miastem Mocne strony Gmina Brzeźnica położona jest na terenie, przez który przebiega komunikacyjny szlak wodny, drogowy oraz kolejowy. Czynnik ten wraz z niewielką odległością od aglomeracji krakowskiej oraz od Wadowic, Oświęcimia oraz Skawiny wpływa pozytywnie na możliwość podejmowania zatrudnienia przez mieszkańców gminy Brzeźnica w oddalonych ośrodkach miejskich. Dzięki temu zagrożenie związane z bezrobociem jest niższe. Bliskość Krakowa jest także korzystna ze względu na bogatą ofertę edukacyjną i kulturalną. Kraków, Wadowice i Oświęcim są ośrodkami przyciągającymi turystów 41 S t r o n a

42 ze względu na uwarunkowania historyczne. Sprzyja to rozwojowi turystyki w gminie, gdyż zwiedzający mogą dodatkowo odwiedzić obszary gminy Brzeźnica. Gmina Brzeźnica należy do Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. KOM stanowi swoisty region funkcjonalny, obejmujący wielkie miasto, czyli metropolię Kraków wraz z sąsiadującym zespołem jednostek osadniczych, powiązanych z metropolią różnymi związkami interakcyjnymi. Dzięki temu możliwy jest rozwój powiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych z Krakowem, a także określenie wspólnych celów zagospodarowania przestrzennego, jak również ich realizacji. Tereny gminy należą także do programu Dolina Karpia, który swym działaniem obejmuje dawne zagłębie hodowli karpia na ziemi oświęcimskiej oraz zatorskiej. Jednym z celów programu jest stworzenie spójnej oferty turystycznej, opartej na dostępnych zasobach środowiska naturalnego. Dolina Karpia to obecnie obszar siedmiu małopolskich Gmin: Zator, Brzeźnica, Osiek, Przeciszów, Polanka Wielka, Spytkowice oraz Tomice. Słabe strony Gmina Brzeźnica położona jest nad Wisłą, która jest bardzo zanieczyszczona. Najdłuższa rzeka Polski stwarza również duże zagrożenie powodziowe. Do pozostałych zagrożeń jakie niesie za sobą położenie gminy zaliczyć można zanieczyszczenie powietrza. Związane jest ono z położeniem w niewielkiej odległości przede wszystkim od Krakowa (który jest na 3 miejscu w Europie pod względem zanieczyszczenia powietrza). Szanse Szansą płynącą z otoczenia jest rozwój pobliskich miast i aglomeracji. Dzięki temu powstaną nowe miejsca pracy, a bezrobocie w gminie Brzeźnica przyjmie trend spadkowy. Bliskość otoczenia dużych miast i dobre skomunikowanie z nimi może przyciągnąć nowych inwestorów, których działalność spowoduje powstanie nowych miejsc pracy (a co za tym idzie zmniejszenie poziomu bezrobocia) oraz rozwój gminy Brzeźnica. Niewielka odległość od dużych miast może wpływać na zwiększanie się liczby ludności w gminie, dzięki panującej modzie na mieszkanie poza miastem. Zagrożenia Zagrożeniem związanym z położeniem gminy Brzeźnica jest degradacja oraz wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Wynikać to może z rozwoju przemysłu w pobliskich miastach. Negatywnym zjawiskiem mogą być również powodzie i wylewy rzek, a w szczególności Wisły. Mogą one spowodować zniszczenia infrastruktury oraz środowiska. 42 S t r o n a

43 Zasoby naturalne Klimat Teren doliny Wisły wchodzącej w skład regionu klimatu kotlin Podgórskich i podregionu Kotliny Oświęcimskiej charakteryzuje się najkrótszym okresem bezprzymrozkowym, największą amplitudą temperatury, bardzo częstymi inwersjami temperatury, częstymi zamgleniami, największą wilgotnością względną, najmniejszymi opadami oraz małymi ruchami powietrza. Na terenie nieco wyższym wydzielić można subregion klimatyczny wysoczyzny warunków wysokiej terasy. Zmniejsza się tu częstotliwość natężenia warunków długość inwersji temperatury, zwiększa się nieco siła wiatrów oraz zmniejsza się wilgotność względna powietrza. Obszar Pogórza leży w dzielnicy podkarpackiej, która stanowi pas przejściowy między górami warunków kotlinami podgórskimi. W subregionie tym jest najcieplej, gdyż chłodne powietrze spływa do den dolinnych, a temperatury średnie miesięczne są najwyższe. W regionie klimatycznym Pogórza Karpackiego opady są znacznie większe, ekspozycja Pogórza jest przyczyną mniejszego nasłonecznienia, niższych temperatur, krótszego okresu bezprzymrozkowego oraz dłuższego zalegania pokrywy śnieżnej. Na podstawie warunków termicznych i opadowych na terenie powiatu wadowickiego, na terenie którego znajduje się Gmina Brzeźnica, wyróżnia się można następujące regiony: B Region klimatu Pogórza Karpackiego, umiarkowanie ciepły z temperaturą średnią roczną od C i wilgotny z sumą roczną opadów mm. C Region klimatu Kotlin Podgórskich z podregionami C1 Kotliny Oświęcimskiej, ciepły i umiarkowanie wilgotny. W obrębie poszczególnych regionów i podregionów z uwagi na zróżnicowanie wysokości wydzielono mezoklimaty: den dolinnych o krótkim okresie bezprzymrozkowym, dużych wahaniach temperatury i wilgotności powietrza w wyniku nocnego wychłodzenia i dziennego nagrzania oraz słabej wentylacji. Mezoklimaty te mogą być w znacznym stopniu przekształcone przez wpływy antropogeniczne; wyższych teras w większych dolinach rzecznych, o dłuższym o 20 dni okresie bezprzymrozkowym i wyższych temperaturach powietrza (ok. 1 o C) i niższej wilgotności, od panujących w dnie doliny; stoków i grzbietów m nad dnem dolin charakteryzujących się tzw. ciepłą strefą stokową, o wyższej o 2 do 3 o C temperaturze minimalnej powietrza, dłuższym okresie bezprzymrozkowym i lepszym przewietrzaniu. Obszary te obejmują wyżyny i cały obszar Pogórza. 43 S t r o n a

44 Gleby Pokrywa glebowa, której właściwości fizyczno-chemiczne i biologiczne uzależnione są od rodzaju skały macierzystej w podłożu, odczynu i zawartości substancji organicznych, stanowi element środowiska, w którym realizowany jest program żywnościowy dla potrzeb człowieka. Dotyczy to w szczególności zewnętrznej przypowierzchniowej warstwy gleby, tzw. warstwy ornej, o miąższości do ok. 30 cm. Teren gminy Brzeźnica możemy podzielić na trzy zasadnicze obszary charakteryzujące się odrębnymi warunkami przebiegu procesów glebotwórczych. Są to: obszar lessowy, obszar aluwiów rzecznych nad Wisłą oraz obszar odkrytych utworów fliszowych. Największy obszar lessowy bo stanowiący ponad 70% obszaru gminy to przede wszystkim tereny Tłuczani, Wyźrału, Kopytówki, południowe tereny Brzezinki, Brzeźnicy, Nowych Dworów i Kossowej. Na terenach lessowych wykształciły się gleby pseudobielicowe oraz brunatne wyługowane. Obszar drugi to szeroka terasa wiślana. Są to tereny Chrząstowic, Łączan, północne tereny Brzeźnicy, Brzezinki, Nowych Dworów i Kossowej. Spotykamy tu utwory aluwialne o składzie mechanicznym glin ciężkich i średnich pylastych, pyłu ilastego, rzadziej piasków gliniastych. Na utworach tych wykształciły się mady brunatne. Obszar trzeci najmniejszy, występuje w południowej części gminy. Jest to górzysty obszar gleb wietrzeniowych. Do niego zaliczyć również należy mniejsze lub większe odkrywki utworów fliszowych występujących w terenie lessowym. W obszarze tym wykształciły się gleby brunatne wyługowane. Gleby gminy Brzeźnica charakteryzują się niskimi ocenami zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi i określane są jako gleby niezanieczyszczone. Odnotowuje się natomiast niski stopień zanieczyszczenia gleb siarką oraz niewielkim zanieczyszczeniem wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi WWA, co wskazuje na dość mocne zasilanie gleb nawozami sztucznymi. Problemem w gminie Brzeźnica jest występowanie, podobnie jak w całym powiecie wadowickim, erozji gleb zwłaszcza erozji wąwozowej. Ukształtowanie terenu, niska lesistość to główne przyczyny erozji jako czynnika degradującego środowisko przyrodnicze, a zwłaszcza rolniczą przestrzeń produkcyjną i walorów krajobrazu. Wody powierzchniowe Obszar gminy Brzeźnica należy prawie w całości do dorzecza Górnej Wisły. Jednym z ważniejszych jej dopływów na terenie gminy jest Młynówka, która przejmuje nadmiar wód opadowych z kilku miejscowości o dużym obszarze i uchodzi do Wisły jako rzeka obwałowana w jej dolnym biegu. Pozostałymi ciekami wodnymi stanowiącymi dopływ Wisły są potoki Brodawka, Brzeźnicki i Sosnówka. Wisła na całej swej długości, na której stanowi północną granicę terenów gminy, 44 S t r o n a

45 zabezpieczona jest wałami przeciwpowodziowymi. W czasie wysokich wodostanów zalewane są tylko tereny położone w międzywalu. Wisła posiada charakter rzeki nizinnej. Prawie równolegle do Wisły znajduje się drugi duży ciek wodny: kanał Łączany Skawina, przejmujący część spiętrzonej w Łączanach wody wiślanej. Poziom wody w kanale jest wysoki: wyższy od otaczających go gruntów ornych, co posiada ujemny wpływ na stosunki wilgotnościowe najbliższych pól. Na potrzeby zasilania kanału Łączany Skawina wybudowano istniejący już w latach 50 jaz piętrzący na stopniu wodnym Łączany na Wiśle. W 2004 r. Zespół Zbiorników Wodnych Czorsztyn Niedzica Sromowe Wyżne S.A. na istniejącej zabudowie hydrotechnicznej wybudował Elektrownię Łączany, przepływową z turbiną wodną firmy MAVEL a.s. o mocy 3,7 MW. Południowe stoki Marcyporęby oraz zachodnia część Wyźrału należą do zlewni Skawy rzeki drugiego rzędu. Rzeka Wisła, której wody są silnie zanieczyszczone nie odpowiada wymogom żadnej z klas czystości na całej długości, o czym zadecydowały zarówno zanieczyszczenia fizyko-chemiczne, jak i bakteriologiczne. Wody Wisły są wodami wykazującymi eutrofizację, na co wskazują stężenia azotanów oraz fosforu ogólnego. Zanieczyszczenie Wisły jest powodowane głównie przez zrzuty ścieków powyżej terenu gminy, toteż wpływ samorządu gminy na jakość wody w Wiśle i kanale Łączańskim, a także jakość wód podziemnych pozostających w kontakcie z wodami Wisły jest niewielki. Wody podziemne Źródłem wód podziemnych są: infiltracja jako wsiąkanie opadów atmosferycznych do podłoża skalnego, kondensacja pary wodnej zawartej w powietrzu występującym w próżniach skalnych, niektóre procesy geologiczne związane z powstawaniem skał i struktur budowy geologicznej. Obszar gminy Brzeźnica charakteryzuje się deficytem wód podziemnych, gdyż brak jest Głównych Zbiorników Wód Podziemnych /GZWP/ położonych na terenie gminy. Jedynie w obrębie utworów zwietrzelinowo-pokrywkowych i aluwialnych występują wody podziemne. W obrębie utworów zwietrzelinowych woda występuje na małych głębokościach, od 0,5 do 5m. Wydajność tego poziomu jest niewielka i ulega znacznym wahaniom w zależności od ilości opadów i nachylenia stoków. Przy zwiększonych opadach wykazują chwilowy, dość znaczny wzrost wydajności. 45 S t r o n a

46 Praktyczne znaczenie dla zaopatrzenia w wodę posiada czwartorzędowy poziom wodonośny związany z utworami aluwialnymi rzek. Potencjalna wydajność studni osiąga najczęściej m 3 /h. Poza dolinami większych rzek, studnie cechują się z reguły niską wydajnością. Bogactwa naturalne Obszar południowej części powiatu krakowskiego, w tym gminy Brzeźnica charakteryzuje się urozmaiconą budową geologiczną poszczególnych jednostek geologicznych. Z bogactwem struktur geologicznych wiąże się duża różnorodność występujących tu surowców mineralnych. Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze kopaliny stanowi własność górniczą lub są objęte prawem własności nieruchomości gruntowej. Do kopalin nie zostały zaliczone wody podziemne, za wyjątkiem solanek, wód leczniczych i termalnych. Kopaliny występujące na terenie wschodniej części powiatu wadowickiego i gminy Brzeźnica to: wapienie, dolomity, łupkowe piaski i żwiry oraz gliny ogniotrwałe i ceramiczne. Na terenie gminy prowadzi się eksploatację złóż kruszywa naturalnego Rusocice Gary, które zajmuje tereny przynależne do wsi Łączany. Teren eksploatacji pokrywają kompleksy rolne łąkowe o niskich klasach bonitacyjnych (III i IV) oraz starorzecza. Najbliższe położone zabudowania mieszkalne położone są w odległości 250m od granic złoża. Lasy Stopień zalesienia powiatu wadowickiego wynosi 23,6% i jest niższy zarówno od średniej krajowej wynoszącej 29,2%, jak i średniej dla województwa małopolskiego 28,7%. Analiza przestrzennego rozkładu tego wskaźnika dla poszczególnych Gmin powiatu ukazuje znaczne zróżnicowanie w przedziale od 8,8% do 40%. Gmina Brzeźnica charakteryzuje się jedną z najniższych powierzchni lasów w powiecie. Stopień zalesienia gminy wynosi 14,6 % i jest znacznie niższy od wskaźnika powiatowego. Powierzchnia lasów i gruntów leśnych wynosi 976,1 ha. TABELA 8. LESISTOŚĆ GMINY BRZEŹNICA W 2014 ROKU Lesistość w 2014 r. Powierzchnia lasów ogółem Lasy publiczne Lasy prywatne 976,1 ha 516,0 ha 460,1 ha Lesistość 14,6 % źródło: Główny Urząd Statystyczny 46 S t r o n a

47 Należy więc uznać, że lesistość gminy jest niewystarczająca dla spełniania regulatora funkcji środowiskotwórczych i funkcji ochronnych w środowisku. Zwiększanie aktualnej lesistości będzie następować sukcesywnie w miarę przekazywania gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa. Zbiorowiska leśne na obszarach gminy wykształciły się jako lasy mieszane świeże i wilgotne. Potencjalna roślinność naturalna w gminie to zbiorowiska leśne związane z obecnością siedlisk o zróżnicowanym stopniu zwilgocenia. Wśród tych zbiorowisk za najistotniejsze można wskazać: lasy łęgowe w dolinie Wisły i dolinkach Brodawki, Młynówki i Sosnówki są to łęgi wierzbowo-topolowe; grądy wysokie tereny płaskie, zrównania i wierzchowiny, lokalnie na znaczniejszych przestrzeniach stanowią potencjalne siedlisko lasów dębowo-grabowych suchszych; obszary leśne mieszane dębowo-sosnowe, na znaczniejszych terenach właściwych dla rozwoju cieplejszych drzewostanów z udziałem dębu i sosny. Zwarte o niewielkich obszarach tereny leśne występują w południowej części gminy w Marcyporębie i Bachorowicach w obrębie góry Draboż i Trawnej Góry oraz w zachodniej części gminy tzw. Lasy Murzyńskiego. Na uwagę należy zwrócić występowanie starodrzewu w zespołach pałacowoparkowych w Kossowej, Brzeźnicy i Tłuczani. Ochrona środowiska Na terenie gminy znajduje się 13 pomników przyrody, czyli na km 2. Gmina posiada statystycznie więcej pomników przyrody niż województwo i kraj, niemniej jednak nie ma innych form ochrony przyrody, takich jak: parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, czy użytki ekologiczne. W Tłuczani projektowany jest rezerwat leśny Burzynek z burzyną karpacką, grądem, lęgiem jesionowym i szeregiem roślin chronionych. Brak form ochrony przyrody i niska lesistość gminy nie czynią jej obszaru atrakcyjnym pod względem przyrodniczym. Oznacza to także mniejszą atrakcyjność turystyczną w porównaniu z gminami, które mają większe walory przyrodnicze. Hałas Hałas pochodzenia antropogenicznego występujący w środowisku podzielić można na następujące podstawowe kategorie: hałas przemysłowy, komunikacyjny i komunalno-bytowy. W przypadku gminy Brzeźnica źródłami tego rodzaju są m.in. drobne zakłady PH i magistrala wysokiego napięcia 440 kv mogąca powodować uciążliwość akustyczną w postaci przekroczenia 50 db nocą w obszarze położonym w odległości do 160m od linii. Hałas komunikacyjny powodowany jest głównie przez ruch pojazdów na drodze krajowe nr 44 odcinek: Kraków Oświęcim oraz ruch pociągów na linii kolejowej 47 S t r o n a

48 relacji Kraków Oświęcim. Hałas komunalno-bytowy występuje na terenach zabudowy mieszkaniowej. Jego poziom zależy od intensywności i charakteru zabudowy oraz obecności zakładów rzemieślniczych, punktów gastronomiczno-rozrywkowych, urządzeń do produkcji rolnej, środków transportowych itp. Największy poziom osiąga w centralnych częściach miejscowości: Brzeźnica, Brzezinka, Łączany. Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Stosunkowo dobre warunki klimatyczne Zanieczyszczenie wód, a w szczególności Eksploatacja kruszywa naturalnego Wisły Niezanieczyszczone metalami ciężkimi Wylewy rzek i dobre jakościowo gleby Erozja gleb Zróżnicowany klimat Starodrzew Istnienie małej elektrowni wodnej Mały stopień zalesienia Na terenie gminy nie występują rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe Niekorzystny poziom wód podziemnych Hałas SZANSE ZAGROŻENIA Przeciwdziałanie degradacji środowiska Deficyt wód podziemnych Zarządzanie zielenią Wyczerpanie kruszywa naturalnego Zwiększenie wiedzy i dbałości Powódź o środowisko Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej Mocne strony Obszar gminy Brzeźnica charakteryzuje się dobrymi warunkami klimatycznymi oraz glebowymi (gleby niezanieczyszczone metalami ciężkimi) sprzyjającymi rozwojowi rolnictwa. Urozmaicona budowa geologiczna wiąże się z bogactwem surowców naturalnych. Na terenie gminy występują kruszywa podstawowe i pospolite. Dzięki temu możliwe jest zaspokajanie potrzeb lokalnej ludności. W Chrząstowicach istnieje mała elektrownia wodna Łączany. Pozyskanie energii w ten sposób jest mniej kosztowne oraz nie powoduje zanieczyszczeń środowiska. Na obszarze gminy podziwiać można liczne starodrzewia. Stanowią one atrakcję turystyczną. Słabe strony Negatywną stroną środowiska naturalnego gminy Brzeźnica jest silne zanieczyszczenie wód Wisły. Jest to spowodowane zrzucaniem do jej wód ścieków. Kolejnym niekorzystnym zjawiskiem są 48 S t r o n a

49 powodzie. Najczęściej powódź spodziewana jest w okresie jesienno-zimowym oraz zimowowiosennym z powodów długotrwałych bądź intensywnych opadów deszczu albo z powodu szybkiego topnienia śniegów. Obszar gminy charakteryzuje niski stopień lesistości. Jest to bardzo niekorzystne, gdyż lasy pochłaniają dwutlenek węgla, regulują stosunki wodne, poprawiają i łagodzą warunki klimatyczne, dostarczają runa leśnego, drewna, stanowią dzięki swoim walorom estetycznym, atrakcyjny obszar turystyczny, rekreacyjny i wypoczynkowy. Ze względu na niską lesistość powszechnym zjawiskiem na terenie gminy jest erozja gleb. W gminie Brzeźnica brak jest form ochrony przyrody takich jak: parki narodowe, krajobrazowe, czy rezerwaty przyrody. Formy te wpływają pozytywnie na środowisko naturalne, a także na zwiększenie zainteresowania turystów i mieszkańców terenami zielonymi, wypoczynkiem na łonie natury oraz wzrostem świadomości ekologicznej. Brak tych form uniemożliwia rozwój omówionych elementów. Tereny gminne charakteryzuje niski poziom wód podziemnych. Wiąże się z tym problem zaopatrywania mieszkańców w wodę oraz niska wydajność studni. Gleby natomiast charakteryzuje niewielkie zanieczyszczenie siarką oraz wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi WWA. Przez obszar gminy Brzeźnica przebiega szczególnie uciążliwa droga krajowa nr 44. Szlaki komunikacyjne, o których była mowa w rozdziale 3.2. oraz drobne zakłady PHU i magistrala wysokiego napięcia niekorzystnie wpływają na poziom hałasu, a co za tym idzie komfort życia mieszkańców. Szanse W celu poprawy stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Brzeźnica należy przeciwdziałać degradacji środowiska. Może pomóc w tym organizacja akcji oraz spotkań mających na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz dbałości o środowisko. Władze muszą także odpowiednio zarządzać zielenią, m.in. przez tworzenie form ochrony elementów środowiska naturalnego, nakładanie sankcji za degradację środowiska. Elementem, który korzystnie może wpłynąć na środowisko naturalne gminy Brzeźnica jest wykorzystywanie źródeł energii odnawialnej. Oprócz istniejącej małej elektrowni wodnej, należy poszukiwać możliwości rozwoju innych form pozyskania energii odnawialnej. Zagrożenia Zagrożeniem związanym ze środowiskiem naturalnym jest deficyt wód podziemnych, który utrudni dostarczanie wody do gospodarstw domowych i uniemożliwi korzystanie mieszkańcom z przydomowych studni. Wpływ na rozwój gminy będzie miało również wyczerpanie się kruszywa naturalnego, co m.in. spowoduje utratę miejsc pracy przez mieszkańców. Kolejnym poważnym zagrożeniem jest powódź, która może doprowadzić do znaczących zniszczeń gospodarstw domowych, rolnych oraz infrastruktury technicznej. 49 S t r o n a

50 Procesy demograficzne Ludność Stan ludności w gminie Brzeźnica na 31 XII 2014 wynosił osób 1. Liczba ludności w ostatnich latach przedstawiała się następująco: WYKRES 1. LICZBA LUDNOŚCI W GMINIE BRZEŹNICA W LATACH Liczba ludności (os) Liczba ludności (os) źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Jak widać na wykresie trend liczby ludności jest rosnący (odstępstwem jest rok 2007, w którym nastąpił znaczny spadek liczby ludności). Jest to przede wszystkim efektem przejścia sołectwa Półwieś do Gm. Spytkowice, dodatniego salda migracji, a w mniejszej części efektem dodatniego przyrostu naturalnego w ostatnich latach. Gęstość zaludnienia w 2012 roku wynosiła 152 osób/km 2 wobec 247 osób/km 2 dla powiatu wadowickiego, 222 osób/km 2 dla województw małopolskiego i 123 osób/km 2 dla Polski. Gęstość zaludnienia jest więc w gminie Brzeźnica wyższa niż w Polsce, ale mniejsza niż w województwie, a tym bardziej w powiecie wadowickim. Porównanie liczby ludności i gęstości zaludnienia pokazuje tabela: TABELA 9. LUDNOŚĆ I GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA GMINY BRZEŹNICA W PORÓWNANIU DO POWIATU, WOJEWÓDZTWA I KRAJU (STAN NA ROK 2014) gmina Brzeźnica powiat wadowicki woj. małopolskie (w tyś) Polska (w tyś) Ludność [os] Gęstość zaludnienia [os/km 2 ] źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego 1 Ogół osób zameldowanych na pobyt stały w danej jednostce administracyjnej i faktycznie tam zamieszkałych oraz osób przebywających czasowo i zameldowanych w tej jednostce administracyjnej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące(do 2005 r. ponad 2 miesiące). 50 S t r o n a

51 Saldo migracji w gminie Brzeźnica utrzymuje się na dodatnim, dość wysokim poziomie. Szczegółowo saldo migracji wewnętrznych zostało pokazane na wykresie. WYKRES 2. SALDO MIGRACJI W GMINIE BRZEŹNICA W LATACH Saldo migracji w latach Saldo migracji (os) źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Poziom salda migracji na przestrzeni lat zmienia się skokowo, jednakże zawsze utrzymuje wartości dodatnie. Jego najwyższy poziom odnotowano w latach 2006 i 2011, co znacznie wpłynęło na liczbę ludności gminy Brzeźnica. Wpływ na liczbę ludności ma wpływ oprócz salda migracji także przyrost naturalny. Jego wartości dla gminy Brzeźnica pokazuje wykres. WYKRES 3. PRZYROST NATURALNY W GMINIE BRZEŹNICA W LATACH ,5 3,1 3,3 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,8 0,8 1,0 0,3 1,7 0,8 1,7 1,3 1,4 2,0 0,0 Przyrost naturalny w latach (na 1000 ludności) źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego 51 S t r o n a

52 Jak pokazano na wykresie w gminie Brzeźnica utrzymuje się dodatni przyrost naturalny. Największy wzrost odnotowano w latach Przyrost naturalny w gminie Brzeźnica jest dodatni. Jego wartość jest większa od wartości przyrostu naturalnego dla Polski, równa wartości województwa, ale mniejsza niż wartość dla powiatu. W tabeli poniżej podano inne wskaźniki demograficzne (stan na 2014 rok) w porównaniu do analogicznych wskaźników dla powiatu wadowickiego, województwa małopolskiego i Polski. TABELA 10. WSKAŹNIKI DEMOGRAFICZNE GMINY BRZEŹNICA W 2014 ROKU Wskaźniki jdn. Brzeźnica powiat województwo Polska kobiety na 100 mężczyzn Osoba małżeństwa na 1000 ludności Para 6,3 5,5 5,2 5,3 urodzenia żywe na 1000 ludności osoba 11,9 11,0 10,2 10,0 zgony na 1000 ludności osoba 10,0 8,6 8,8 10,0 przyrost naturalny na 1000 ludności osoba 2,0 2,4 1,4 0,0 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Analizując tabelę można zauważyć, iż atutem gminy jest liczba urodzeń żywych oraz wysoki przyrost naturalny. Niekorzystnie gmina wypada w porównaniu liczby zgonów. Wskaźnik feminizacji jest porównywany w każdej z jednostek podziału terytorialnego. Podział ludności według grup wiekowych w 2014 r. przedstawiał się następująco: TABELA 11. LICZBA LUDNOŚCI GMINY BRZEŹNICA WEDŁUG GRUP WIEKOWYCH W ROKU 2014 Grupa wiekowa Populacja [os] < 2337 Ogółem źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego 52 S t r o n a

53 WYKRES 4. PODZIAŁ LUDNOŚCI WEDŁUG GRUP WIEKOWYCH W GMINIE BRZEŹNICA W ROKU Populacja < źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Jak pokazano na wykresie dominującymi grupami wiekowymi są: oraz Wyż demograficzny w grupie wiekowej i oznacza wzrost zapotrzebowania na pracę dla osób młodych w najbliższych latach. Natomiast większa liczba ludności w wieku lat oznacza, że w najbliższych latach wzrośnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym. W grupie wiekowej do 21 lat liczba ludności według wieku przedstawia się następująco: WYKRES 5. LICZBA LUDNOŚCI W GMINIE BRZEŹNICA W WIEKU 0-21 LAT (STAN NA ROK 2014) Liczba ludności wg wieku Populacja źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego 53 S t r o n a

54 Niż demograficzny dzieci w wieku 0 3 oznacza mniejszą ilość dzieci w przedszkolach i szkołach w najbliższych latach. Natomiast duża liczba ludności w wieku może spowodować wzrost przyrostu naturalnego w najbliższych latach, oraz konieczność zapewnienia miejsc pracy młodym ludziom wkraczającym na rynek pracy. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w ogólnej liczbie ludności wraz ze wskaźnikiem obciążenia demograficznego (ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) przedstawiono w tabeli. Dla porównania podano również dane dla powiatu wadowickiego, województwa małopolskiego i Polski. TABELA 12. LUDNOŚĆ W WIEKU NIEPRODUKCYJNYM NA 100 OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYM W 2014 ROKU Wyszczególnienie gmina Brzeźnica powiat wadowicki województwo małopolskie Polska Wskaźnik obciążenia demograficznego 58,0 58,9 59,2 58,8 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Z tabeli wynika, że gmina Brzeźnica ma wskaźnik obciążenia demograficznego ukształtowany jak wskaźnik krajowy. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada tylko 58,0 osób w wieku nieprodukcyjnym. Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym w stosunku do osób w wieku produkcyjnym z roku na rok maleje, co zostało pokazane w tabeli. TABELA 13. WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO W GMINIE BRZEŹNICA W LATACH Lata Wskaźnik obciążenia demograficznego 73,8 71, ,2 65,5 63, ,8 58,3 57,3 58,0 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego Struktura wiekowa gminy Brzeźnica charakteryzuje się: dominacją osób w wieku produkcyjnym, które zapewniają dynamiczny rozwój społecznogospodarczy; następną grupą pod względem liczebności stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym; najmniej jest mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. Niniejsza struktura wskazuje na wysoki potencjał społeczno-gospodarczy mieszkańców w perspektywie możliwości dalszego rozwoju gminy. Jednakże, można również zaobserwować pewne negatywne zjawiska, a mianowicie spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Nie przewiduje 54 S t r o n a

55 się jednak gwałtownych zmian w strukturze społecznej, ponieważ za spadkiem liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, nie idzie wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym, wynika on z migracji osób za pracą do większych aglomeracji miejskich lub zagranicę. Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Ciągły wzrost liczby ludności Duża liczba zgonów Niewielka gęstość zaludnienia Mała liczba zawieranych małżeństw Dodatnie saldo migracji Spadek liczby osób w wieku Dodatni przyrost naturalny przedprodukcyjnym Wysoki potencjał społeczno-gospodarczy Wskaźnik obciążenia demograficznego ludności Starzenie się społeczeństwa SZANSE ZAGROŻENIA Prowadzenie przez państwo polityki Spadek liczby urodzeń prorodzinnej Wzrost liczby zgonów Nowe miejsca pracy w gminie, jak Migracje ludności do większych aglomeracji i pobliskich aglomeracjach Promowanie gminy Moda na osiedlanie się poza miastem Wzrost płacy minimalnej oraz wynagrodzeń mieszkańców gminy Mocne strony Gmina Brzeźnica charakteryzuje się wzrastającą liczbą ludności. Jest to pozytywna cecha, gdyż pozwala na rozwój gminy pod wieloma aspektami. Czynnikiem, który może wpływać na wzrost liczby mieszkańców może być niewielka gęstość zaludnienia. Wolna przestrzeń oraz położenie gminy zachęcają do zasiedlenia owych terenów. Kolejnym elementem związanym z liczbą ludności jest dodatni i wysoki poziom salda migracji wewnętrznych, co oznacza, że więcej osób osiedla się na terenie gminy Brzeźnica niż się z niej wyprowadza. Nie bez znaczenia jest także dodatni poziom przyrostu naturalnego i wskaźnik urodzeń żywych. Wysoka liczba ludności w wieku produkcyjnym stanowi wysoki potencjał społeczno-gospodarczy. Wiąże się to z możliwością zaspokojenia potrzeb kadrowych związanych z potencjalnymi inwestycjami na terenie gminy Brzeźnica. 55 S t r o n a

56 Słabe strony Niekorzystny wpływ na demografię ma wysoki wskaźnik zgonów, który w połączeniu z niewielkim przyrostem naturalnym (a w konsekwencji niekorzystnym wskaźnikiem obciążenia demograficznego i niekorzystną strukturą wiekową ludności), wpływa na liczbę ludności gminy Brzeźnica. Niewielki przyrost naturalny i starzenie się społeczeństwa powoduje poważne konsekwencje związane z systemem emerytalnym (brak funduszy na wypłacanie emerytur i rent, podnoszenie wieku emerytalnego), szkolnictwem oraz niedoborem siły roboczej w przyszłości. Pośredni wpływ na prokreację, a więc i przyrost naturalny ma mała liczba zawieranych małżeństw. Młodzi coraz później zakładają rodziny i preferują zwykle model rodziny 2+1, co skutkuje zmniejszaniem się liczby ludności nie tylko w gminie, ale również w skali kraju. Struktura wiekowa ludności gminy Brzeźnica ma niekorzystną strukturę. Jest to negatywne zjawisko dotyczące całego kraju. Szanse Szansą na poprawę sytuacji demograficznej gminy Brzeźnica jest prowadzenie przez państwo polityki prorodzinnej, a także podniesienie płacy minimalnej i poprawa warunków pracy. Działania podejmowane na szczeblu krajowym powinny wpływać na poprawienie się sytuacji rodzin i zachęcenie ich do posiadania większej ilości potomstwa, co w konsekwencji powinno wpłynąć na wzrost przyrostu naturalnego i zmniejszenie lub zahamowanie starzenia się ludności. Oprócz polityki prorodzinnej ważne jest podejmowanie przez gminę Brzeźnica inicjatyw mających na celu promocję gminy, która będzie skutkować przyciągnięciem inwestorów (którzy stworzą nowe miejsca pracy) oraz ludności, chcącej zamieszkać na gminnych terenach (należy wykorzystać modę na mieszkanie poza miastem). Zagrożenia Zjawiskami, które w znaczny sposób zakłócić mogą rozwój demograficzny gminy Brzeźnica są: spadek liczby urodzeń, wzrastająca liczba zgonów, migracja ludności do większych miast oraz emigracja za granicę. Czynniki te spowodować mogą znaczne zmniejszenie się liczby mieszkańców gminy. Infrastruktura społeczna Edukacja Na terenie gminy znajdują się następujące placówki edukacyjne: Zespół Szkolno-Przedszkolny w Brzeźnicy (szkoła podstawowa, oddziały przedszkolne, przedszkole, gimnazjum), Zespół Szkół w Łączanach (szkoła podstawowa, przedszkole, gimnazjum), Szkoła Podstawowa w Marcyporębie (szkoła podstawowa, przedszkole), 56 S t r o n a

57 Szkoła Podstawowa w Paszkówce (szkoła podstawowa, oddziały przedszkolne), Szkoła Podstawowa w Sosnowicach (szkoła podstawowa, oddziały przedszkolne), Zespół Szkolno-Przedszkolny w Tłuczani (szkoła podstawowa, przedszkole), Zespół Obsługi Placówek Oświatowych. W 2014 roku do wszystkich placówek uczęszczało łącznie 1401 uczniów (w tym 693 uczęszczało do szkół podstawowych, 361 do gimnazjów, a 347 do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych). Szczegółowy podział uczniów na placówki pokazuje poniższa tabela. TABELA 14. LICZBA UCZNIÓW W PLACÓWKACH EDUKACYJNYCH NA TERENIE GMINY BRZEŹNICA (STAN NA 31.XII.2014) Placówka Liczba uczniów Zespół Szkolno-Przedszkolny w Brzeźnicy Szkoła podstawowa 250 Oddziały przedszkolne 11 Przedszkole 100 Gimnazjum 318 Zespół Szkół w Łączanach Szkoła podstawowa 108 Przedszkole 66 Gimnazjum 43 Szkoła Podstawowa w Marcyporębie Szkoła podstawowa 92 Przedszkole 24 Szkoła Podstawowa w Paszkówce Szkoła podstawowa 95 Oddziały przedszkolne 51 Szkoła Podstawowa w Sosnowicach Szkoła podstawowa -77 Oddziały przedszkolne 48 Zespół Szkolno-Przedszkolny w Tłuczani Szkoła podstawowa 68 Przedszkole - 37 Ogółem 1401 Źródło: Zespół Obsługi Placówek Oświatowych w Brzeźnicy W porównaniu z rokiem 2013 liczba uczniów w szkołach podstawowych wzrosła +0,08, a w gimnazjach spadła -0,12. Spadła także liczba dzieci uczęszczająca do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych. Łączna liczba etatów nauczycieli wynosi 141,49 (w tym 47,49 w gimnazjach, 72,13 w szkołach podstawowych, 20,27 w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych oraz 1,6 w świetlicach). W tabeli poniżej podano dane dotyczące wyposażenia szkół w komputery. 57 S t r o n a

58 TABELA 15. KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH % szkół wyposażonych w komputery Uczniowie przypadający na 1 komputer Szkoły podstawowe 100,0 7,75 Gimnazja 100,0 8,8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Obecnie wszystkie szkoły wyposażone są w komputery. Średnio na jeden komputer przypada 7,75 uczniów w szkołach podstawowych oraz 8,8 uczniów w gimnazjach. Ochrona zdrowia i opieka społeczna Na terenie gminy funkcjonują 2 przychodnie i praktyki lekarskie na wsi. Opiekę lekarską sprawuje m.in. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Paszkówce oraz w Kossowej. Placówka NZOZ w Kosowej posiada swoją filię w Łaczanach. Ośrodek zdrowia w Paszkówce od 2001 roku funkcjonuje jako Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Swoją działalnością zakład obejmuje większość mieszkańców wsi Sosnowice, Paszkówka, Bęczyn, Kopytówka oraz część mieszkańców wsi przylegających, tj. Wielkie Drogi, Jaśkowie, Brzezinka, Brzeźnica, Marcyporęba, Nowe Dwory i Tłuczań. Ogólna liczba osób zadeklarowanych do lekarzy ośrodka wynosi 3215, do pielęgniarki 3440, a do położnej 1743 osób. Zakład działa na podstawie zawartej umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Są to świadczenia lekarskie, pielęgniarskie i położnicze. W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Kossowej porad udziela lekarz rodzinny, lekarz pediatra, pielęgniarki, pielęgniarka środowiskowa, pielęgniarka szkolna oraz położna. W ośrodku wykonywane są podstawowe badania laboratoryjne, alergiczne testy skórne, EKG według potrzeb oraz USG. Zarówno lekarz rodzinny, jak i pediatra jeżdżą na wizyty domowe oraz pracują w Ośrodku Zdrowia w Łączanach. Ogólna liczba pacjentów wynosi 5300 osób. W gminie Brzeźnica funkcjonują 2 apteka. Poniżej podano wskaźnik ilości mieszkańców przypadających na 2 apteki w porównaniu do podobnego wskaźnika dla powiatu wadowickiego, województwa małopolskiego i Polski. TABELA 16. LUDNOŚĆ GMINY BRZEŹNICA NA APTEKĘ OGÓLNODOSTĘPNĄ (STAN NA ROK 2014) gmina Brzeźnica powiat wadowicki województwo małopolskie Polska Ludność na aptekę ogólnodostępną Źródło: Główny Urząd Statystyczny 58 S t r o n a

59 Jak pokazano w tabeli gmina Brzeźnica wypada negatywnie na tle powiatu, województwa i Polski pod względem dostępności aptek. Kultura i sport Na terenie gminy działa Centrum Kultury i Promocji w Brzeźnicy. Podstawowym celem działalności Centrum Kultury i Promocji w Brzeźnicy jest zgromadzenie w nim jak największej ilości osób, które chcą zajmować się amatorską działalnością i utworzenie im optymalnych warunków do pracy i nieskrępowanego rozwoju. CKiP jest otwarte na nowe, często niekonwencjonalne formy pracy i twórczości. Prowadzi szeroką wymianę kulturalną, której celem jest promocja zespołów działających w CKiP na terenie innych ośrodków w kraju i za granicą. Podejmowane są starania, aby CKiP stał się również miejscem spotkań nie tylko tych, którzy aktywnie zajmują się twórczością, ale również tych, którzy są jej odbiorcami, miłośnikami i w ten sposób biorą udział w życiu kulturalnym. Działalność CKiP to całoroczna oferta dla dzieci, młodzieży i dorosłych, m.in.: konkursy literackie, recytatorskie, poezji śpiewanej, plastyka, turnieje, cykliczne formy edukacyjne, obchody Dnia Dziecka, Mikołajki, akcje feryjne, letnie obchody "Dni gminy Brzeźnicy". W 2014 roku zorganizowano na terenie gminy Brzeźnica 73 imprez, w których wzięło udział 5821 osób. Na terenie gminy znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna i 5 jej filii (w Łączanach, Marcyporębie, Paszkówce, Sosnowicach i Tłuczani). Dodatkowo w Brzeźnicy istnieje czytelnia internetowa oraz biblioteka przy parafii. Poniżej podano wskaźniki związane z czytelnictwem w porównaniu do danych powiatowych, wojewódzkich i krajowych. TABELA 17. STATYSTYKI BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W GMINIE BRZEŹNICA (STAN NA 2014ROK) gmina Brzeźnica powiat wadowicki województwo małopolskie Polska ludność na 1 placówkę biblioteczną osoba księgozbiór bibliotek na 1000 os. wol czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 os. wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach osoba wol. 14,0 17,4 15,6 18,3 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Jak widać dostępność biblioteki jest dużo lepsza niż w powiecie, województwie czy Polsce. W analizie porównawczej korzystnie wypada również liczba czytelników. Niekorzystnie na tle pozostałych 59 S t r o n a

60 jednostek wypada poziom wypożyczeni. Mniejszy poziom wypożyczeń księgozbioru może być spowodowany małą ilością nowości książkowych. Biblioteka Publiczna organizuje wiele ciekawych spotkań dla czytelników. Są to: Spotkania w Świecie Książek Święto Książki (cyklicznie przełom kwietnia i maja); Spotkania z historią (nieregularne - kilka razy w roku); Spotkania autorskie (raz w roku) Wojewódzkie i powiatowe konkursy literacko - plastyczne; Dyskusyjny Klub Książki (cyklicznie - pierwsze wtorki miesiąca); Warsztaty na temat regionalizmu (cyklicznie, ogólnodostępne z udziałem gimnazjalistów). Na terenie gminy Brzeźnica działa 10 Klubów Sportowych: LKS " NADWIŚLANKA " w Brzeźnicy, LKS " PRZEŁĘCZ " w Kossowej, LKS " DĄB " w Paszkówce, LKS " PŁOMIEŃ " w Sosnowicach, LKS " WISŁA " w Łączanach, LKS " SOKÓŁ " w Chrząstowicach, MIĘDZYSZKOLNY KLUB KAJAKOWY w Łączanach, UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY w Brzeźnicy, UCZNIOIWSKI KLUB SPORTOWY WISŁA BRZEŹNICA w Brzeźnicy, PARAFIALNY UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY POBIEDR w Paszkówce. Gmina Brzeźnica posiada sale gimnastyczne przy szkołach w miejscowościach: Brzeźnica, Łączany, Paszkówka oraz jeden Orlik przekazany Gminnemu Zespołowi Szkół. W miejscowości Tłuczań, Łączany, Sosnowice wybudowano boiska wielofunkcyjne. W gminie Brzeźnica działa 6 świetlic środowiskowych w Łączanach, w Tłuczani, w Sosnowicach, Marcyporębie, Chrząstowicach i w Brzeźnicy. Bezpieczeństwo publiczne Nad bezpieczeństwem publicznym w gminie Brzeźnica czuwają Policjanci (Kierownik Posterunku, 2 policjantów pionu kryminalnego 2 dzielnicowych,2 policjantów patrolowych) z Posterunku Policji w Brzeźnicy. W roku 2015 na terenie gminy Brzeźnica stwierdzonych zostało 67 przestępstw w porównaniu do 88 w roku W 2015 roku wykrywalność ogólna przestępstw na terenie gminy Brzeźnica wzrosła i wyniosła 73,1 % w porównaniu do 67,5 % w 2014 r. Wykrywalność przestępstw o charakterze kryminalnym wyniosła w 2015 roku 61,7 % w porównaniu do 53,3% w roku S t r o n a

61 W 2015 roku odnotowano 4 wypadki drogowe w porównaniu do 13 w 2014 roku. Zdecydowanie więcej zdarza się, na terenie gminy Brzeźnica, kolizji drogowych. W ostatnich 3 latach ich liczba kształtowała się w następujący sposób 2013r 50, 2014r.- 43, 2015r W 2015 roku na terenie gminy Brzeźnica policjanci podjęli ogółem 472 interwencji (476 w 2014 r.). Wśród podjętych interwencji 94 to interwencje domowe (75 w 2014 r.). Podczas interwencji domowych sporządzono 14 Niebieskie Karty (20 w 2014 r.). Współpracę Policji z Urzędem gminy w Brzeźnicy można określić jako bardzo dobrą. Posterunek Policji w Brzeźnicy dzięki przychylności władz samorządowych został doposażony w 2015 roku w dodatkowy sprzęt. Współpraca z Samorządem to także aktywne włączanie się Urzędu w różnego rodzaju akcje prewencyjne prowadzone przez Policję, które przyczyniają się do poprawy stanu bezpieczeństwa wszystkich mieszkańców gminy Brzeźnica. Podsumowując możemy uznać, że stan bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie gminy Brzeźnica utrzymany jest na dobrym poziomie. Ochronę przeciwpożarową zapewnia mieszkańcom gminy Brzeźnica Ochotnicza Straż Pożarna. Na terenie gminy działa 10 jednostek: OSP Bęczyn, OSP Brzezinka, OSP Brzeźnica, OSP Chrząstowice, OSP Kopytówka, OSP Łączany, OSP Marcyporęba, OSP Sosnowice, OSP Tłuczań, OSP Paszkówka. Spośród wymienionych OSP 3 należą do Krajowego Systemu Ratownictwa (OSP Brzeźnica, Brzezinka, Marcyporęba). Jednostki należące do KSRG są jednostkami przodującymi w działalności organizacyjnej (statutowej). Są to straże najlepiej wyposażone, najbardziej liczebne, jak również z racji mobilności odnotowują najwięcej interwencji. Wszystkie jednostki OSP zrzeszone są w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, posiadając na terenie gminy Brzeźnica strukturę Gminnego Zarządu Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Brzeźnicy, w skład którego wchodzą przedstawiciele poszczególnych jednostek OSP z terenu gminy. Wszystkie jednostki ochrony przeciwpożarowej działają w oparciu o statut OSP oraz przepisy, tj. ustawa o ochronie przeciwpożarowej, ustawa o stowarzyszeniach oraz ustawa o pożytku 61 S t r o n a

62 publicznym i wolontariacie. Jedynie dwie jednostki (OSP Marcyporęba i OSP Brzeźnica) mają statuty zgodne z oczekiwaniami, możliwościami dzisiejszych organizacji pozarządowych. W 6 jednostkach Ochrony Przeciwpożarowej (OSP Brzeźnica, OSP Brzezinka, OSP Łączany, OSP Tłuczań, OSP Marcyporęba oraz OSP Chrząstowice) działają Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze, które zrzeszają dzieci i młodzież. Drużyny te uczestniczą w następujących formach adresowany do nich: Ogólnopolski Turniej Wiedzy Pożarniczej organizowany na szczeblu środowiskowym i gminnym, Turniej Halowy w Witanowicach, Zawody Sportowo -Pożarnicze w kategorii MDP, Obóz strażacki (oferta OSP Brzeźnica; zorganizowany w miejscowości Rogowo w roku 2011 i 2013, Świętouść (2014) oraz w Pobierowie 2012 i 2015), Zimowisko strażackie (oferta OSP Brzeźnica, zorganizowano w miejscowości Ustroń w 2011 roku i miejscowości Rajcza Nickulina w 2012), Zimowa sala gimnastyczna (oferta OSP Brzeźnica; sezon 2010/ / /2013, 2013/ /2015), Sportowa szkoła strażacka (oferta OSP Brzeźnica) współfinansowana przez SP w Wadowicach, Półkolonie zimowe oparte o budynki remiz np. w OSP Brzezinka (od 2011 roku), Rajd Powiatowy MDP (Zagórnik 2012, Kaczyna 2013, Izdebnik 2014, Wieprz 2015), Rajd Wojewódzki MDP (Gdów 2012, Klucze 2013). W 2 jednostkach ochrony przeciwpożarowej (OSP Sosnowice i OSP Łączany) działają orkiestry dęte. Orkiestry dęte uczestniczą w gminnych wydarzeniach m.in.: dożynkach, zawodach sportowo pożarniczych czy obchodach dnia strażaka. Pomoc społeczna Udzielaniem pomocy społecznej na terenie gminy zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeźnicy. Dane dotyczące liczby rodzin oraz osób korzystających z pomocy ośrodka przedstawia tabela S t r o n a

63 TABELA 18. POWODY PRZYZNANIA POMOCY PRZEZ GOPS W BRZEŹNICY W LATACH Powód trudnej sytuacji Rok 2012 Rok 2014 Liczba rodzin Osoby Liczba rodzin Osoby Ubóstwo Bezdomność Potrzeba ochrony macierzyństwa Wielodzietność Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych Rodziny niepełne Przemoc w rodzinie Alkoholizm Osoby po zwolnieniu z zakładu karnego Zdarzenia losowe źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeźnicy Stowarzyszenia i inne organizacje pozarządowe Wójt Gminy nie prowadzi rejestru organizacji pozarządowych, ani też nie prowadzi nadzoru nad organizacjami pozarządowymi. Organizacje rejestrowane są w rejestrach Krajowego Rejestru Sądowego lub w rejestrach Starosty. Nadzór nad działalnością organizacji pozarządowych, stowarzyszeń, fundacji czy uczniowskich klubów sportowych sprawuje starosta oraz sąd. Wójt gminy Brzeźnica, dysponuje tylko danymi organizacji, którym na postawie ubiegania się o dotacje została przydzielona pomoc na współorganizowanie zadania. Są to: 1. Parafialny Uczniowski Klub Sportowy POBIEDR w Paszkówce. 2. Uczniowski Klub Sportowy w Brzeźnicy. 3. Uczniowski Klub Sportowy Wisła Brzeźnica w Brzeźnicy. 4. Międzyszkolny Klub Kajakowy w Łączanach. 5. Ludowy Klub Sportowy Płomień w Sosnowicach. 6. Ludowy Klub Sortowy Dąb w Paszkówce. 7. Ludowy Klub Sportowy Przełęcz Kossowa. 8. Ludowy Klub Sportowy Strzelec w Bęczynie. 63 S t r o n a

64 9. Ludowy Klub Sportowy Wisła w Łączanach. 10. Ludowy Klub Sportowy Nadwiślanka w Brzeźnicy. 11. Ludowy Klub Sportowy Sokół w Chrząstowicach. 12. Stowarzyszenie Rodziców Dać szansę w Wadowicach. 13. Stowarzyszenie Malownicza Gmina. 14. Nowoczesna Gospodyni. 15. Związek marynarzy byłych flisaków i miłośników Łączan w Łączanach. Organizacje te w ostatnich latach realizowały zadania przy współfinansowaniu samorządu lokalnego. Działają one w obszarach: upowszechnianie sportu i kultury fizycznej: pozycje 1 11, upowszechnianie turystyki i krajoznawstwa: pozycja 1, upowszechnianie kultury, sztuki i tradycji: pozycje 12 15, pomoc społeczna, wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i ich rodzin: pozycja 12. Dodatkowo w gminie aktywnie działa 11 Kół Gospodyń Wiejskich Bęczyn, Brzezinka, Brzeźnica, Chrząstowice, Kopytówka, Łączany, Nowe Dwory, Paszkówka, Sosnowice, Tłuczań i Wyźrał. Nie działają KGW w miejscowościach: Marcyporęba (rozwiązane) oraz Kossowa. Stowarzyszeń działających na terenie gminy może być więcej, wymienione powyżej są stowarzyszeniami współpracującymi z samorządem lokalnym. Z racji tego, że Urząd gminy nie prowadzi rejestru stowarzyszeń, istnieje możliwość, że o którymś podmiocie może nie wiedzieć. Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Wysoki współczynnik skolaryzacji Mała liczba nowości książkowych Wzrastająca liczba dzieci uczęszczających w bibliotekach do przedszkoli i oddziałów Spadek liczby uczniów w szkołach przedszkolnych Duży księgozbiór bibliotek Duża liczba czytelników Niewielka liczba komputerów w szkołach Słaba dostępność aptek Działalność Biblioteki Publicznej Działalność klubów sportowych, świetlic środowiskowych, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych Prężnie działające CKiP Dobry poziom bezpieczeństwa publicznego 64 S t r o n a

65 Prężnie działające OSP SZANSE ZAGROŻENIA Rozbudowanie księgozbioru czytelni Spadek liczby urodzeń o nowości książkowe Powszechny dostęp do księgozbiorów przez Pozyskanie środków na aktywizację Internet społeczności gminy Polityka prorodzinna państwa Zubożenie społeczeństwa Mocne strony Ludność jest zaangażowana w rozwój sportowy i kulturalny gminy Brzeźnica. Mieszkańcy aktywnie uczestniczą w organizowanych imprezach, działają w Klubach Sportowych, Kołach Gospodyń Wiejskich oraz innych stowarzyszeniach. Zainteresowaniem cieszą się również inicjatywy Centrum Kultury i Promocji oraz Biblioteki Publicznej. Z bogatego księgozbioru bibliotek korzysta wysoka liczba czytelników. Gmina Brzeźnica charakteryzuje się również dobrym stopniem bezpieczeństwa publicznego, który zawdzięcza prężnie działającej Policji oraz Ochotniczym Strażom Pożarnym. Czynnik ten znacząco wpływa na jakość życia mieszkańców, którzy żyją w spokojnym otoczeniu. Coraz więcej dzieci uczęszcza do przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych. Jest to skutkiem dodatniego przyrostu naturalnego oraz aktywności zawodowej rodziców. Pozytywnym aspektem jest również poziom wskaźnika skolaryzacji, który jest miarą powszechności kształcenia. Słabe strony Niekorzystnym zjawiskiem związanym z niskim przyrostem naturalnym jest malejąca liczba uczniów w szkołach. W przyszłości może to powodować zamykanie szkół oraz zwalnianie nauczycieli, co z kolei spowoduje wzrost bezrobocia. Ze szkołami wiąże się również wyposażenie w komputery. Gminne szkoły charakteryzuje duży odsetek osób przypadających na jeden komputer, co jest niekorzystne, gdyż może wpływać na jakość nauki przedmiotów informatycznych. Negatywnym elementem jest mała liczba nowości książkowych w bibliotekach. Wpływa to na liczbę wypożyczeni oraz liczbę mieszkańców korzystających z bibliotek. Kolejną negatywną cechą infrastruktury społecznej jest dostępność aptek. Jest ona zdecydowanie mniejsza niż w powiecie, województwie i Polsce. Może to wskazywać na konieczność dojazdu do aptek mieszkańców miejscowości, w których punktów nie ma oraz tworzenie się dużych kolejek w aptekach na terenie gminy (szczególnie w okresach wysokiej zachorowalności). Szanse 65 S t r o n a

66 Szansą na rozwój gminy Brzeźnica w zakresie infrastruktury społecznej jest prowadzenia przez państwo polityki prorodzinnej (omówionej w rozdziale ). Dzięki odpowiednim działaniom państwa wzrośnie liczba urodzeń, a co za tym idzie liczba uczniów w szkołach. W związku z tym zamykanie placówek oświatowych oraz zwalnianie nauczycieli nie będzie konieczne. Kolejną szansą jest zakup do bibliotek nowości książkowych, które zainteresują czytelników w każdym wieku. Spowoduje to wzrost czytelnictwa oraz wypożyczeni księgozbioru. Jest to szczególnie ważny element, gdyż czytelnictwo w Polsce jest na niskim poziomie, a pogłębianie tego problemu może być poważne w skutkach (brak kreatywności, problemy z ortografią, słabo opanowana technika czytania, mały zasób słownictwa, brak wiedzy o literaturze, itp.). Władze gminy powinny przeznaczać fundusze na rozwój aktywności społecznej, a więc różnego rodzaju stowarzyszenia, kluby sportowe, zabawy itp. Wpłynie to pozytywnie m.in. na zaangażowanie ludności w życie gminne, zawieranie nowych znajomości i rozwój zainteresowań. Zagrożenia Zagrożeniem dla rozwoju gminy w zakresie infrastruktury społecznej jest spadek liczby urodzeń. Malejąca liczba dzieci spowoduje konieczność zamykania szkół oraz zwalnianie nauczycieli. W połączeniu ze wzrostem liczby zgonów, spowoduje spadek liczby mieszkańców, co zachwieje możliwości rozwoju gminy Brzeźnica. Negatywny wpływ na rozwój bibliotek będzie miał powszechny dostęp do księgozbiorów przez Internet. Mieszkańcy w większości przestaną korzystać z tradycyjnych bibliotek, gdyż oszczędzając czas będą mieli dostęp do wybranych pozycji w domowym zaciszu. Czynnikiem oddziałującym na rozwój infrastruktury społecznej będzie również zubożenie społeczeństwa. Mieszkańcy będą się mniej angażować w życie gminne, a także konieczne będzie wypłacane dodatkowych świadczeń przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Zubożenie społeczeństwa może powodować liczne patologie oraz spadek bezpieczeństwa publicznego. Sytuacja gospodarcza Podmioty gospodarcze Na obszarze gminy zarejestrowanych jest 775 podmiotów gospodarczych, w tym podmiotów publicznych jest 22, czyli podmioty prywatne stanowią zdecydowaną większość, tj. 97,16%. Wskaźnik przedsiębiorczości liczony jako ilość podmiotów gospodarczych na mieszkańców wynosi 788. Jest on zdecydowanie niższy od podobnych wskaźników dla powiatu, województwa i kraju, które wynoszą odpowiednio: powiat 1014, województwo 1059 i Polska Najwięcej podmiotów gospodarczych jest w następujących sekcjach PKD: 66 S t r o n a

67 TABELA 19. PODMIOTY WEDŁUG RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI W GMINIE BRZEŹNICA W 2014 ROKU rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo jedn. gosp. 12 przemysł i budownictwo jedn. gosp. 281 pozostała działalność jedn. gosp. 505 źródło: Główny Urząd Statystyczny Wśród podmiotów przeważają mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające nie więcej niż 10 osób, prowadzące różnorodną działalność gospodarczą, tj. handlową, usługową, produkcyjną, rzemieślniczą i gastronomiczną. Osoby zarejestrowane działają jednoosobowo, bądź w formie spółek cywilnych. Zakres działania obejmuje głównie gminę Brzeźnica, Skawina, Wadowice i Kraków. W związku z powyższym duży odsetek mieszkańców gminy znajduje zatrudnienie na tym obszarze. W ostatnim okresie obserwuje się tendencję spadkową ewidencji działalności osób fizycznych z uwagi na rozwój gospodarczy i pojawianie się na rynku dużych firm, które są rejestrowane poza ewidencją Urzędu Gminy w Krajowym Rejestrze Sądowym. Duże zainteresowanie pozyskiwaniem środków unijnych obserwuje się wśród osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Coraz więcej zarejestrowanych w urzędzie podmiotów gospodarczych korzysta z funduszy pomocowych, co wpływa na rozwój firm, a tym samym podnosi jakość życia mieszkańców. Do największych podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy Brzeźnica zaliczyć można: Pałac w Paszkówce, Zespół Hotelowo-Parkowy, Firma Jan Oleksy usługi hotelarskie, P.P.H.U. KORAL Sp. z o.o. producent spodów obuwniczych, Deltafan Sp. z o. o. producent wentylatorów, nagrzewnic i osuszaczy powietrza, Piekarnia Zemanek Zofia i Paweł piekarnia, cukiernia, Atis-Smok Sp. z o.o. zakład produkujący cukiernicze wyroby, Market Budowlany Jeżyk skład budowlany, Morek MULTISERW produkcja aparatury kontrolno-pomiarowej, ASK Alternatywne Systemy Komfortu Sp. z o.o. przedstawicielstwo urządzeń klimatyzacyjnych, wentylacja i chłodnictwo, instalacje grzewcze i ogrzewanie, Hydrowit Władysław Witek usługi, budownictwo, roboty ziemne, FRB Andrzej Szymula usługi remontowo budowlane, Centrum Weselno-Bankietowe GRAND 404, Kozioł Mieczysław Zakład Robót Budowlano-Inżynieryjnych i Wodno-Melioracyjnych, 67 S t r o n a

68 Mirosława Szczurek przewozy osób (transport pasażerski), WOLF Sylwester Warmuz usługi budowlane ROL-BUD Janusz Stachura Sp. J. skład materiałów budowlanych, Auto Moto Valdi Sp. J. Kluza G.W. sprzedaż części i akcesoriów do pojazdów samochodowych. Zatrudnienie i bezrobocie Na terenie gminy nie ma większych zakładów pracy. Największym pracodawcą jest Urząd gminy. Liczba bezrobotnych w gminie Brzeźnica w 2014 roku wyniosła 318 osób z czego kobiet 154, a mężczyzn 164. WYKRES 6. BEZROBOCIE W GMINIE BRZEŹNICA LATACH Bezrobocie w Gminie Brzeźnica Bezrobocie (os) źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego W gminie Brzeźnica w ostatnich dwóch latach zauważyliśmy spadek bezrobocia u kobiet względem mężczyzn. W 2012 roku 55% bezrobotnych stanowiły kobiety. W 2014 roku ten wskaźnik wynosi już 48 %. Ponadto w gminie występuje także wysokie bezrobocie pośród osób młodych, do 25 roku życia. Jest to najliczniejsza grupa wiekowa pozostająca bez pracy, która jest w wieku największej aktywności i największych możliwości zawodowych. O ile obraz takiego lokalnego rynku pracy można zaakceptować na szczeblu ogólnokrajowym, to nie jest on do przyjęcia w skali mikro. Zdecydowana większość firm prywatnych na terenie gminy, to firmy małe, rodzinne, mogące oferować niewiele miejsc pracy, zaś nowoczesne, rozwijające się przedsiębiorstwa skupiają się głównie w obrębie dużych miastach, gdzie poziom bezrobocia jest relatywnie niski. Natomiast gmina wiejska, a do takich należy Brzeźnica, pozbawiona jest pracodawcy mogącego zatrudnić większą liczbę ludzi. Dla łagodzenia skutków bezrobocia w gminie istotnym jest podjęcie działań zarówno na szczeblu gminnym oraz we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie przewidzianym prawnie dla 68 S t r o n a

69 tego typu instytucji. Zwłaszcza dotyczy to pośrednictwa, szkolenia, poradnictwa, informacji zawodowej, aktywizacji zawodowej, prac interwencyjnych, prac publicznych, pożyczek. Szansą na nowe miejsca pracy dla mieszkańców gminy Brzeźnica jest rozwój stref gospodarczych w Skawinie. Dodatkowo na terenie Skawiny znajduje się obszar w bezpośrednim sąsiedztwie Elektrowni Skawina S.A. przeznaczony pod budownictwo przemysłowe. Wskazuje to na kierunki współpracy międzygminnej, zwłaszcza, że na terenie gminy Brzeźnica nie ma większych terenów pod budownictwo przemysłowe. Rolnictwo W gminie Brzeźnica znajduje się ok. 6639,6168 ha gruntów. Ich podział na poszczególne kategorie przedstawia tabela. TABELA 20. STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW W GMINIE BRZEŹNICA W 2014 ROKU Grupa Rodzaj użytku gruntowego (kategoria gruntu) Grunty rolne grunty orne 3625,3171 Grunty leśne sady 126,2089 łąki trwałe 632,6735 pastwiska trwałe 254,9675 grunty rolne zabudowane 214,9490 grunty pod stawami 42,7936 grunty pod rowami 17,7692 grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych nieużytki 33,8723 lasy 977,3643 grunty zadrzewione i zakrzewione 149,9681 Grunty zabudowane i zurbanizowane tereny mieszkaniowe 122,8477 tereny przemysłowe 1,2214 inne tereny zabudowane 29,9388 zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 6, S t r o n a

70 użytki kopalne tereny komunikacyjne drogi 195,1090 tereny kolejowe 14,6927 inne tereny komunikacyjne 0,0788 grunty przeznaczone pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi grunty pod wodami powierzchniowymi 164,3326 płynącymi grunty pod wodami powierzchniowymi 10,3138 stojącymi Tereny różne 18,9803 źródło: Opracowanie własne Urzędu Gminy w Brzeźnicy Struktura gospodarstw według wielkości w 2014 roku był następująca: WYKRES 7. LICZBA GOSPODARSTW WEDŁUG WIELKOŚCI W GMINIE BRZEŹNICA W 2014 ROKU Liczba gospodarstw w Gminie Brzeźnica w 2014 roku do 1 ha ha ha ha - 8 pow 20 ha - 1 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych komórki UG ds. podatków 70 S t r o n a

71 Najwięcej w gminie Brzeźnica w 2010 roku było gospodarstw o powierzchni do 1ha. Stanowiły one 52,6% wszystkich gospodarstw rolnych. Najmniej liczną grupą były gospodarstwa powyżej 15ha. Stanowiły one zaledwie 0,6% ogólnej liczby gospodarstw. WYKRES 8. POWIERZCHNIA GOSPODARSTW ROLNYCH W GMINIE BRZEŹNICA W 2010 ROKU Powierzchnia gospodarstw rolnych w Gminie Brzeźnica w 2010 roku 297,4 202,48 305,64 635, ,61 do 1 ha 1-5 ha 5-10 ha ha 15 ha i więcej źródło: Opracowanie własne na podstawie danych komórki UG ds. podatków Turystyka Teren Pasma Draboża obszar Pogórza Wielickiego południowej części gminy Brzeźnica daje różne możliwości tras wycieczkowych. Turysta górski, zarówno pieszy, jak i rowerowy będzie usatysfakcjonowany. Północna granica gminy wzdłuż Wisły zachwyca osobliwościami flory i fauny. Do szlaków turystycznych gminy Brzeźnica zaliczyć można szlaki znakowane oraz nieznakowane, tj.: szlaki znakowane: o z Brzeźnicy przez Marcyporębę na Trawną Górę (421 m), Górę Niedźwiedzią (430 m), Draboż (435 m) Przytkowice, Zebrzydowice, aż do Kalwarii Zebrzydowskiej; o z Marcyporęby przez zachodni szczyt Trawnej Góry (410 m), Dolinę Brodawki, Górę Moczarka (440 m), dalej szlakiem żółtym wiodącym z Kalwarii Zebrzydowskiej do Wadowic (14 km); o szlak rowerowy Doliny Karpia Stowarzyszenie Doliny Karpia wytyczyło szereg tras rowerowych i spacerowych na terenie 6 gmin, które obejmuje, tj.: Zator, Przeciszów, Osiek, Polanka, Spytkowice, Brzeźnica. Szlak rowerowy czerwony przebiega przez Brzeźnicę, Marcyporębę, gdzie możemy zobaczyć kościół z XVII wieku p.w. św. Wojciecha, dalej poprzez Nowe Dwory, Tłuczań do gminy Spytkowice i dalej do Zatora. Odcinek zielony 71 S t r o n a

72 oznaczony został od Kościoła w Marcyporębie do przełęczy Zapusta, poprzez Draboż w kierunku Przytkowic. Odcinek czarny wiedzie od centrum Paszkówki poprzez przysiółek Posmyków gdzie łączy się ze szlakiem zielonym. Przez niewielki odcinek biegnie szlak żółty, który biegnie od strony Lgoty poprzez Cynzerówkę i wzdłuż granicy z gminą Spytkowice do Ryczowa. o pętla rowerowa Kraków Tyniec Brzeźnica Czernichów Piekary Kraków. o Szlak Architektury Drewnianej zabytkami, które można zobaczyć podczas zwiedzania są kościółki w Sosnowicach i Marcyporębie. o Szlak Papieski trasa wiedzie z krakowskiego Salwatora, poprzez teren gminy Liszki, gminy Czernichów, gminy Brzeźnica i dalej przez Pasmo Draboża do Kalwarii Zebrzydowskiej. Istniejące w całej Polsce Szlaki Papieskie są jednocześnie Szlakami Maryjnymi. Oznaczony Szlak Papieski wiedzie starą trasą pielgrzymkową, którą od pokoleń podążały kalwaryjskie kompanie. Docelowym miejscem na Szlaku Papieskim jest Sanktuarium Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej. o Międzynarodowy Szlak Maryjny Częstochowa Mariazell. W gminie Brzeźnica szlak przebiega przez przeprawę promową w Brzeźnica-Czernichów, następnie przez centrum Brzeźnicy do Marcyporęby i Górę Draboż w kierunku Zebrzydowic. nieznakowane proponowane: o Trasa Korytarz radwanicki wiedzie z Wielkich Dróg przez Pozowice, Chrząstowice, Kossową do Brzeźnicy (16 km.). Na trasie można podziwiać ciekawe panoramy jurajskie i beskidzkie zabytki. o Trasa sakralnej architektury zabytkowej w gminie Brzeźnica. o Szlak biegnący z Paszkówki (neogotycki Kościół murowany z 1886 r.) przez Sosnowice (kaplica drewniana z przełomu XVI XVII w.), Marcyporębę (drewniany kościół z 1670 r.), aż do miejscowości Tłuczań (drewniany kościółek z 1664 r.). o Projekt ''Wiślana Trasa Rowerowa''. Na obszarze gminy Brzeźnica turyści mogą zobaczyć wiele ciekawych miejsc oraz interesujących zabytków. Każda z miejscowości posiada bogate dziedzictwo kulturowe. Do najważniejszych zabytków, w rozbiciu na miejscowości, można zaliczyć: Brzeźnica Dwór w Brzeźnicy zbudowany został w XVIII w. i położony jest w ogrodzie krajobrazowym z II poł. XIX w. Jest to budynek parterowy z piętrowym ryzalitem na krótkiej osi i z facjatą. Obok stoi murowany spichlerz z I poł. XIX w. W parku przydworskim można zobaczyć piękny 72 S t r o n a

73 starodrzew z 7 pomnikami przyrody. Całość jest zniszczona i wymaga odnowy. Dwór stanowi własność prywatną i jest w trakcie modernizacji. Figury przydrożne kamienne: Posąg Chrystusa Nazaretańskiego na postumencie z 1811 r. Posąg św. Antoniego Padewskiego na postumencie z I poł. XIX w. Posąg św. Floriana na postumencie I poł. XIX w. Paszkówka Zespół pałacowo-parkowy w Paszkówce, dwór zbudowany ok r. w stylu pseudogotyckim i otoczony ogrodem w stylu włoskim. Atrakcją wnętrz jest m.in. sklepienie palmowe. Obecnie odrestaurowany w latach 90, stanowi okazałą rezydencje funkcjonującą jako hotel. Fundatorami pałacu byli Ludwika i Leonard Wężykowie. Drzewostan w parku określa się na lat. W parku znajduje się 11 drzew pomnikowych. Figura przydrożna kamienna św. Jana Nepomucena z 1788 r. Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego murowany w latach , na miejscu drewnianego (wzmiankowanego ). W kościele znajduje się chrzcielnica barokowa oraz posąg apostoła powstały ok r. Sosnowice Kościółek p.w. Imienia Najświętszej Panny Marii, wzmiankowany w aktach wizytacji biskupiej w 1598 r. Kościółek jest drewniany o konstrukcji zrębowej, z sygnaturką z 1733 r. W posadzce znajduje się kamienna płyta z XVI w. zamykająca wejście do grobu Strzałów herbu Kotwicz. W kościółku znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i Janem Chrzcicielem malowany na desce w stylu barokowym. Kapliczka z 1878 r. zwieńczona kamiennym posągiem św. Floriana. Zespół budynków podworskich. Tłuczań Drewniany kościółek Nawiedzenia NMP. Pochodzi on z 1664 r., a odnowiony został w 1846 r. Kościółek ma konstrukcję zrębową i posiada wieloboczne prezbiterium, ołtarz główny późnobarokowy, ołtarz boczny wczesnobarokowy oraz chór muzyczny na dwóch belkach z malowidłami barokowymi na podniebieniu. Wieżyczka kościółka ma sygnaturkę kształtu barokowego. W zasobach kościółka znajduje się ornat z XVIII w. Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Pomnik poległych w II woj. św. lotników amerykańskich. Kopytówka 73 S t r o n a

74 Zespół dworsko-parkowy w Kopytówce. Dwór pochodzi z II poł. XIX w. i jest murowany z zabudowaniami dworskimi: oficyną, spichlerzem murowanym z 1869 r. oraz stajniami dworskimi z XX w. Teren dworu otoczony jest parkiem. Dwór powstał w stylu eklektycznym. W wieżyczce dworu mieści się kaplica. W XVII w. w innym drewnianym dworze w Kopytówce, który stał w niedalekiej odległości od istniejącego również była kaplica dworska. Znajdował się tam obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, na którym w 1641 r. pojawiły się krwawe łzy. Po cudownym objawieniu obraz trafił do klasztoru Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej. Marcyporęba Zespół sakralny w Marcyporębie z kościołem p.w. św. Marcina. Powstał on w 1670 r., a w latach 1831 i 1872 był restaurowany. Budowla jest drewniana o konstrukcji zrębowej. Wewnątrz można podziwiać ołtarz główny i dwa boczne rokokowe oraz zabytkową chrzcielnicę i scenę ukrzyżowania w nawie głównej z XII w. Murowana kaplica pod lasem, zbudowana na planie prostokąta. Wewnątrz kaplicy znajduje się figura Chrystusa upadającego pod krzyżem z II poł. XVIII w. lub I poł. XIX w. Kamienny posąg św. Józefa na słupie z 1613 r., odnowiony w 1838 r. Kapliczki związane ze szlakiem pielgrzymkowym. Bęczyn Zespół dworsko-parkowy w Bęczynie założony został w stylu włoskim. Otoczony jest starodrzewiem (lipy, dęby). Murowana kapliczka Matki Bożej Różańcowej z 1835 r. Kossowa Zespół dworsko-parkowy. Dwór zajmuje powierzchnię 5 ha i otoczony jest parkiem z licznymi pomnikami przyrody (dęby, lipy). Obecny dwór datuje się na 1908 r. Dwór wybudowany z piętrowym rozelitem na osi krótszej oraz facjatą na osi dłuższej. Łączany Kapliczka murowana z wizerunkiem Matki Bożej. Wybudowana około 200 lat temu na prywatnej posesji. Kapliczka murowana z wizerunkiem Matki Bożej z końca XIX w. oraz wyrzeźbionymi scenami biblijnymi z 1939 r. Brzezinka Kaplica murowana z drewnianym posągiem św. Jana Nepomucena oraz kamiennym Chrystusem Nazaretańskim z I poł. XIX w. 74 S t r o n a

75 Ponadto na terenie gminy Brzeźnica do rejestru zabytków wpisanych jest wiele zabudowań mieszkalnych, a kapliczki rozmieszczone na terenie gminy wyznaczają szlak pielgrzymkowy. Turyści zwiedzając mogą napotkać na liczne stanowiska archeologiczne. W Łączanach istnieje ścieżka ornitologiczna. Do produktów lokalnych gminy można zaliczyć: kwocek polewka z karpieli, kręcipoła nalewka, tort dziadowski, siemionka wigilijna polewka z siemienia konopnego, żur pitusek z mąki żytniej i owsianej, kompot Pituch ze śliw Damach. Dużą szansą dla gminy Brzeźnica jest rozwój agroturystyki połączonej z ekoturystyką. Daje to możliwość aktywizacji gospodarstw rolnych. Gmina Brzeźnica ze względu na rozdrobnienie gospodarstw rolnych i walory przyrodnicze stwarza takie możliwości. Jednak konieczne jest propagowanie tego typu działalności wśród rolników i szkolenia w tym zakresie. Szczególnie tereny południowe i zachodnie gminy sprzyjają organizacji wczasów pod gruszą. Rolnicy są w stanie zapewnić turystom zdrowe posiłki z miejscowych produktów rolnych oraz zaproponować formy rekreacji i wypoczynku. Obecnie działa jedno gospodarstwo agroturystyczne Karino w Marcyporębie. Oferuje ono jazdę konną w zagrodzie i terenie i możliwość zakwaterowania. Najważniejszym obiektem turystycznym gminy Brzeźnica jest hotel w Paszkówce. Do dyspozycji gości jest 13 komnat pałacowych i 26 pokoi hotelowych w osobnym obiekcie tzw. aneksie przypałacowym. Na terenie gminy (w Bachorowicach) powstał pierwszy w powiecie wadowickim Dom Polsko Słowacki, który oferuje 20 miejsc noclegowych w 2 pokojach (łóżka piętrowe) oraz pokój dla opiekuna. Średni czas pobytu turysty wynosi 1,7 doby, a turysty zagranicznego 2,2 doby. Wskazuje to na pobyty związane z biznesowymi spotkaniami lub uczestnictwem w imprezie czy konferencji. Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Ciągły wzrost liczby podmiotów Niski wskaźnik przedsiębiorczości gospodarczych Wzrastające bezrobocie Korzystanie przez mieszkańców ze środków pomocowych Podejmowanie działań łagodzących skutki bezrobocia Brak dużych firm gwarantujących miejsca pracy Duże bezrobocie do 25 roku życia Szlaki piesze, rowerowe, kultu religijnego Szlak architektury drewnianej Bogate dziedzictwo kulturowe Tradycje gminne 75 S t r o n a

76 Produkty regionalne SZANSE ZAGROŻENIA Działania na rzecz bezrobotnych Kryzys gospodarczy Polityka państwa Niekorzystna polityka państwa Rozwój pobliskich aglomeracji Rosnące podatki Nowe miejsca pracy Likwidacja zakładów pracy Przekwalifikowanie bezrobotnych Akcje promujące przedsiębiorczość Informatyzacja, maszynizacja pracy Promocja gminy pod względem inwestycyjnym Mocne strony W gminie Brzeźnica w ostatnich latach rośnie liczba podmiotów gospodarczych. Dzięki temu tworzone są nowe miejsca pracy. Nowe firmy korzystają z dogodnej lokalizacji (w obrębie aglomeracji krakowskiej) oraz potencjału siły roboczej. Popularnością wśród mieszkańców gminy cieszą się środki pomocowe. Dzięki nim możliwy jest rozwój różnego typu inicjatyw. Władze gminy wraz z Powiatowym Urzędem Pracy podejmują liczne działania mające na celu przeciwdziałanie bezrobociu. Efektem tego jest zahamowanie skutków bezrobocia oraz pomoc mieszkańcom w znalezieniu nowej pracy. Tereny gminy Brzeźnica dają duże możliwości rozwoju turystyki. Oferta bogata jest w szlaki turystyczne zarówno piesze, rowerowe, jak i kultu religijnego. Turyści mogą podziwiać na obszarze gminy liczne zabytki oraz bogactwo fauny i flory. Gmina Brzeźnica to także bogate dziedzictwo kulturowe obejmujące, poza już wymienionymi elementami, liczne tradycje oraz produkty regionalne. Dzięki nim zachowana została tożsamość terenów gminy. Słabe strony Negatywnym zjawiskiem jest wzrost bezrobocia w ostatnich latach. Jest to związane z koniunkturą w Polsce, a także brakiem dużych zakładów na terenie gminy, które mogłyby zapewnić dużą liczbę miejsc pracy oraz niskim wskaźnikiem przedsiębiorczości. Bezrobocie jest szczególnie niepokojące w grupie wiekowej do 25 roku życia. Młodzi ludzie, wkraczający na rynek pracy nie znajdują zatrudnienia, co może zmuszać ich do poszukiwania pracy poza gminą, a nawet poza granicami kraju. Szanse Szansą na poprawę sytuacji na rynku pracy jest podejmowanie działań na rzecz bezrobotnych (np. przekwalifikowanie zawodowe) oraz prowadzenie przez państwo odpowiedniej polityki (w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, świadczeń, płac itp.). Pozytywny wpływ na rynek 76 S t r o n a

77 pracy będzie miał rozwój pobliskich aglomeracji, dzięki czemu powstaną nowe miejsca pracy, z których będą mogli skorzystać mieszkańcy gminy Brzeźnica. Ważnym elementem jest również promowanie gminy pod względem inwestycyjnym. Położenie geograficzne i komunikacyjne, a także zasób siły roboczej powinny stać się kartą przetargową przyciągającą inwestorów tworzących nowe miejsca pracy. Zagrożenia Rozwój gospodarczy gminy Brzeźnica może być zachwiany przez kryzys gospodarczy i finansowy o zasięgu światowym lub krajowym. Recesja gospodarcza może być różnorodna w skutkach, m.in. może wpływać na bankructwo instytucji finansowych i banków, upadłość wielu przedsiębiorstw, w wyniku czego nastąpią zwolnienia grupowe, utrata miejsc pracy i redukcja etatów. Duży wpływ na rozwój gospodarczy ma także polityka państwa. W wypadku niekorzystnych ustaw dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, podatków, świadczeń emerytalnych może dojść do zmian na rynku pracy. Likwidowane będą przedsiębiorstwa, zwalniani będą pracownicy, w kraju będzie szerzyć się bieda, co z kolei spowoduje wyjazd ludności za granicę lub podejmowanie pracy w szarej strefie połączonej z pracą na czarno. Sytuacja na rynku pracy dyktowana jest również rozwojem technologii., dzięki czemu praca staje się bardziej efektywna i wydajna. W związku z tym w przedsiębiorstwach redukowane są etaty, a pracownicy zostają zwolnieni. Infrastruktura techniczna Zasoby mieszkaniowe W 2014 roku na terenie gminy Brzeźnica było 2916 mieszkań. Przeciętna powierzchnia mieszkań wynosi 92,1m 2. TABELA 21. ZASOBY MIESZKANIOWE GMINY BRZEŹNICA (STAN NA ROK 2011 I 2014) Zasoby mieszkaniowe Wyszczególnienie Mieszkania [szt.] Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m 2 86,1 92,1 źródło: Główny Urząd Statystyczny Własność gminy stanowi 27 mieszkań, w tym 15 to mieszkania komunalne zamieszkane przez lokatorów na podstawie zawartych umów z Urzędem Gminy, 2 pustostany oraz 10 mieszkań 77 S t r o n a

78 komunalnych w Zarządzie Dyrekcji Szkół. Stan techniczny mieszkań komunalnych jest dobry. Sukcesywnie podnoszony jest ich standard poprzez przeprowadzanie remontów. Komunikacja W gminie Brzeźnica występują następujące środki transportu: komunikacja autobusowa podmiejska (PKS) obsługuje głównie dwa kierunki (wzdłuż drogi krajowej nr 44 w kierunkach Skawina i Zator oraz wzdłuż drogi powiatowej w kierunku Wadowic). Częstotliwość kursowania autobusów jest niska, a dostępność przystanków za wyjątkiem miejscowości położonych przy tych drogach bardzo zła. Sieć linii mikrobusowych uzupełnia sieć autobusową i daje możliwość przemieszczania się w okresach, gdy autobusy PKS nie kursują. komunikacja kolejowa zapewnia bezpośrednią obsługę jedynie dla mieszkańców Brzeźnicy (oraz częściowo Nowych Dworów), Łączan, a także dla części Sosnowic poprzez przystanek w Wielkich Drogach. Ma ona zdecydowanie większe znaczenie w przewozie osób i towarów tranzytem przez teren gminy, komunikacja wodna jest możliwa poprzez Kanał Łączany Skawina w ramach drogi wodnej Wisły. W chwili obecnej wykorzystywana głównie do przewozu towarów, rzadziej pasażerów komunikacja rowerowa i piesza odbywa się w większości w sposób nieuporządkowany, po ciągach drogowych, bez wydzielonych chodników i tras rowerowych, poboczami jezdni, co może stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa jej uczestników. Dotyczy to szczególnie ruchu wzdłuż dróg krajowej i powiatowych. Na terenie gminy Brzeźnica jest 93,1 km dróg gminnych, w tym 74,3km ma nawierzchnię twardą ulepszoną, 10,8km twardą nieulepszoną, a pozostałą część (8km) stanowią drogi gruntowe. Stan dróg jest systematycznie poprawiany poprzez przeprowadzanie licznych remontów. Drogi powiatowe to Brzeźnica Tomice, Tłuczań Łączany, Kalwaria Brzeźnica, Marcyporęba Sosnowice, Wielkie Drogi Przytkowice, Tłuczań Zarodniki, Tłuczań Kossowa, Liszki Brzeźnica, Lgota Wyźrał i Nowe Dwory Marcyporęba. Przez teren gminy przebiega równoleżnikowo droga krajowa nr 44 z Krakowa przez Skawinę, Brzeźnicę do Oświęcimia, na długości 8 km. Równo z granicą gminy przebiega droga wojewódzka nr 953 Skawina Kalwaria Zebrzydowska na długości 0,3 km. Do lotniska w Balicach, które jest drugim pod względem wielkości po Okęciu w Warszawie portem lotniczym w Polsce, jest 19 km promem przez Wisłę, ok. 25 km przez Zaporę w Łączanach w kierunku Czernichowa i dalej na Kryspinów i 33 km przez Skawinę i dalej autostradą. Do Balic lata wiele tanich linii lotniczych i liczba ich pasażerów stale rośnie. Do autostrady A4 jest 18 km z miejscowości Brzeźnica. Dostęp do autostrady będzie jeszcze szybszy dzięki budowanej obwodnicy Skawiny. 78 S t r o n a

79 Układ komunikacyjny gminy tworzą 1 droga krajowa, 1 droga wojewódzka, 10 dróg powiatowych, 51 dróg zaliczonych jako gminne oraz sieć dróg lokalowych. Pod względem technicznym układ drogowy gminy wykazuje wiele mankamentów (wąskie jezdnie, brak poboczy i chodników, małe promienie łuków, duże spadki podłużne, związane z konfiguracją terenu, wysoka degradacja techniczna i niska wytrzymałość nawierzchni). Dotyczy to zarówno dróg krajowych, gdzie dodatkowo nakłada się na wyżej wymienione mankamenty zwiększony ruch pojazdów, jak również dróg powiatowych i gminnych. Gospodarka komunalna i infrastruktura techniczna Łączna długość sieci wodociągowej w gminie Brzeźnica wynosi 140 km, sieci kanalizacyjnej 31 km. Stosunek sieci kanalizacyjnej do wodociągowej wynosi 22,14%. Niski wskaźnik wskazuje na duże zagrożenie dla czystości wód i gleb. W województwie małopolskim wskaźnik ten w 2012 roku wyniósł 63%. W tabeli poniżej podano ilość mieszkańców korzystających z poszczególnych sieci w liczbach bezwzględnych, jak i procentowo w odniesieniu do całkowitej liczby mieszkańców gminy. Dla porównania podano procentowy udział mieszkańców korzystających z tych sieci dla powiatu wadowickiego, województwa małopolskiego i Polski. TABELA 22. LUDNOŚĆ KORZYSTAJĄCA Z INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ W GMINIE BRZEŹNICA, POWIECIE WADOWICKI, WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM ORAZ POLSCE W ROKU 2014 Wyszczególnienie gmina Brzeźnica [os] gmina Brzeźnica [%] powiat wadowicki [%] województwo małopolskie [%] Polska [%] Ludność korzystająca z sieci wodociągowej ,70 84,78 80,51 91,62 Ludność korzystająca z ,22 48,14 59,78 68,70 sieci kanalizacyjnej Ludność korzystająca z ,84 64,38 62,52 52,16 sieci gazowej Ludność korzystająca z przydomowych oczyszczalni ścieków (średnio 5 osób w gospodarstwie domowym) ,90 2,57 1,99 2,36 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego urzędu Statystycznego 79 S t r o n a

80 Widać ogromną dysproporcję pomiędzy gminą Brzeźnica, a powiatem wadowickim, województwem małopolskim i Polską w zakresie ilości osób korzystających z sieci kanalizacyjnej. Wynika to m.in. z faktu, że dane uwzględniają miasta, gdzie infrastruktura kanalizacyjna w Polsce jest znacznie lepsza niż na obszarach wiejskich. Przyłącza kanalizacyjne posiadają miejscowości: Brzezinka, Brzeźnica, Nowe Dwory, Paszkówka i Kossowa, z czego najwięcej przyłączy jest w Brzeźnicy. Na terenie Gminy Brzeźnica funkcjonują 4 zbiorcze oczyszczanie ścieków, mechaniczno biologiczna w miejscowości Brzezinka o przepustowości 120m3/ dobę i dwie oczyszczalnie glebowo-korzenne (hydrobotaniczne) jedna o przepustowości 50m3/dobę w Paszkówce i o przepustowości 7,0 m3/dobę i 3,0 m3/dobę w Kossowej. Ze względów na zróżnicowany obszar Gminy pod względem budowy morfologiczno hydrologicznej, rozproszenie zabudowy zagrodowej utrudniające realizację zbiorowych systemów kanalizacyjnych i podnoszące koszty ich wykonania na terenie14-tu sołectw Gminy realizowana jest budowa znacznej ilości przydomowych oczyszczalni ścieków. Gmina od dwóch lat udziela dotacji mieszkańcom na dofinansowanie ich budowy. Funkcjonujące ujęcia oraz sieć wodociągowa pozwalają na doprowadzenie wody do prawie wszystkich większych skupisk zabudowy oraz na pokrycie aktualnego (stan na 2012 rok) i przyszłościowego zapotrzebowania na wodę w gminie Brzeźnica. Gmina Brzeźnica jest położona nad Wisłą prowadzącą wody ponadnormatywnie zasolone i zanieczyszczone. Zasoby wodne Wisły nie nadają się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze. W związku z tym do sieci wodociągowej doprowadzana jest woda z ujęć usytuowanych poza granicami gminy oraz ze studni i źródeł położonych na jej obszarze. Ponownie, jak w przypadku dróg, widać efekt rozproszenia zabudowy na terenie gminy, co będzie miało bardzo niekorzystny wpływy na koszty rozbudowy infrastruktury komunalnej. Przez teren gminy przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia, mające znaczenie regionalne. Zaopatrzenie gminy w energię elektryczną pochodzi z GPZ Zator i GPZ Wadowice. Energia doprowadzana jest liniami napowietrznymi średniego napięcia do stacji transformatorowych umieszczonych w poszczególnych miejscowościach gminy, a następnie dostarczana odbiorcom siecią rozdzielczą niskiego napięcia. Na terenie gminy, w Chrząstowicach, zlokalizowana jest na Wiśle Elektrownia Łączany. Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Wzrastająca liczba mieszkań oddawanych Słaba sieć kanalizacyjna do użytku Kiepska jakość wód Mieszkania komunalne Słabo rozwinięta komunikacja zbiorowa Położenie na szlakach komunikacyjnych 80 S t r o n a

81 Mała elektrownia wodna Cyfryzacja SZANSE ZAGROŻENIA Fundusze UE i inne środki pozabudżetowe Nadmierna biurokracja Moda na zamieszkanie poza miastem Konkurencyjna oferta sąsiednich gmin Budowa nowych osiedli Migracja ludności do większych miast Rozbudowa infrastruktury komunalnej Promocja gminy Brzeźnica jako atrakcyjnego miejsca zamieszkania Mocne strony Gmina Brzeźnica dysponuje mieszkaniami komunalnymi. Stanowią one swego rodzaju pomoc społeczną, gdyż korzystać z nich mogą najubożsi mieszkańcy. Dzięki temu zapewniony zostaje im dach nad głową oraz poczucie bezpieczeństwa. Na obszarze gminy oddawanych jest do użytku coraz więcej mieszkań. Może to świadczyć o atrakcyjności terenów pod różnymi względami (np. krajobrazowym, komunikacyjnym). Gmina Brzeźnica położona jest na szlakach komunikacyjnych (drogowym, kolejowym, wodnym). W niedalekiej odległości przebiega również autostrada oraz usytuowane jest lotnisko. Dzięki temu mieszkańcy mają ułatwiony dojazd do miejsc pracy, nauki, centrów kultury itp. Aspekt ten jest również decydujący przy rozwoju turystyki oraz różnego typu inwestycji. Ponadto tereny gminy są atrakcyjne pod względem pełnej dostępności sieci telefonicznej (przewodowej i bezprzewodowej), jak i sieci internetowej. Mocną stroną jest wykorzystywanie energii produkowanej w małej elektrowni wodnej. Nie zanieczyszcza ona środowiska oraz zwiększa małą retencję wodną. Słabe strony Negatywnym aspektem infrastruktury komunalnej jest słaba sieć kanalizacyjna. Jest to istotna bariera ograniczająca zgodny z zasadami ochrony środowiska rozwój gminy Brzeźnica. Brak zbiorowych lub lokalnych sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni jest przyczyną niższego standardu bytowania mieszkańców gminy Brzeźnica oraz ogranicza atrakcyjność działek budowlanych, a także rozwój działalności gospodarczej. Ponadto powoduje to również zagrożenia sanitarne oraz degradację walorów przyrodniczych (zanieczyszczenie gruntu, wód podziemnych i powierzchniowych). Teren gminy Brzeźnica przecina Wisła. Ze względu na jej duże zanieczyszczenie do mieszkań doprowadzana w większości musi być woda z ujęć usytuowanych poza granicami gminy, co wiąże się z większymi kosztami. Mieszkańcy nie mogą być również zadowoleni z komunikacji zbiorowej, która jest słabo rozwinięta. Może to być przyczyną zwiększania się liczby samochodów w gospodarstwach domowych, co wiąże się ze zwiększonym ruchem, hałasem oraz zanieczyszczeniem środowiska. 81 S t r o n a

82 Szanse Szansą na poprawę warunków bytowych ludności zamieszkującej gminę Brzeźnica oraz rozwój mieszkalnictwa i działalność gospodarczej jest wyposażenie gminy w rozległy i prawidłowo funkcjonujący system doprowadzania wody oraz odprowadzania ścieków. Pomocne w podjęciu inwestycji będą fundusze UE oraz inne środki pozabudżetowe. Wpływ na rozwój mieszkalnictwa będzie miała również budowa nowych osiedli oraz promocja gminy jako atrakcyjnego miejsca zamieszkania. Akcja ta może być skuteczna, gdyż panuje moda na osiedlanie się poza miastem. Zagrożenia Zagrożeniem w podjęciu inicjatyw mających na celu rozwój infrastruktury komunalnej może być nadmierna biurokracja związana z pozyskaniem funduszy europejskich oraz innych środków pozabudżetowych. Biurokracja oraz szereg kryteriów, jakie należy spełnić w znacznym stopniu mogą opóźnić czas realizacji przedsięwzięć. Rozwój gminy Brzeźnica może być utrudniony również przez sąsiednie gminy, które mogą oferować mieszkańcom lepsze warunki bytowe. Ludność może więc migrować do innych miejscowości lub większych miast. Powiązania zewnętrzne Gmina Brzeźnica jest członkiem Euroregionu Beskidy, obejmującego część polską, czeską i słowacką. Celem działań Euroregionu jest rozwój procesów integrujących społeczność Euroregionu Beskidy i budujących demokrację lokalną, rozwój gospodarczy aktywizowany szczególnie przez budowanie transgranicznych powiązań kooperacyjnych. Gmina Brzeźnica współpracuje z słowacką miejscowością Obec Divina w realizacji projektu współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Programu Współpracy Transgenicznej Rzeczpospolita Polska Republika Słowacka za pośrednictwem Euroregionu Beskidy. W obszarze wsparcia Euroregiony Karpacki, Tatry, Beskidy oraz Wyższe Jednostki Terytorialne krajów: Prešovskiego i Žilińskiego (Republika Słowacka) zrealizowały w tym okresie projekty z dziedziny rozwoju gospodarczego, wymiany kulturalnej, demokracji lokalnej, ochrony środowiska, turystyki, zdrowia i przepływu informacji. Gmina Brzeźnica jest przyjaźnie nastawiona na współpracę z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Do obszarów obejmujących przedsięwzięcia organizacyjne i zadania publiczne, które mogą być powierzone organizacjom pozarządowym i innym podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego, przy współudziale finansowym gminy Brzeźnica, zaliczamy: przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym, wspieranie rozwoju sportu, pomoc społeczna rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób, wypoczynek dzieci i młodzieży. 82 S t r o n a

83 Analiza SWOT MOCNE STRONY SŁABE STRONY Przynależność do Euroregionu Beskidy Współpraca z jedną jednostką Współpraca z Obec Divina SZANSE ZAGROŻENIA Rozszerzenie współpracy Bariera językowa Bariera kulturowa Mocne strony Gmina Brzeźnica należy do Euroregionu Beskidy, w ramach którego współpracuje ze słowackim miastem Obec Divina. Dzięki temu możliwe jest podjęcie wspólnych działań o większej skali, wymiana doświadczeń i poznanie nowej kultury. Stanowi to również świetną promocję gminy. Słabe strony Gmina Brzeźnica współpracuje tylko z jedną miejscowością partnerską. Stanowi to pewne ograniczenie w promowaniu gminy i podejmowaniu działań, w których samodzielna jednostka miałaby większe problemy niż przy współpracy z innymi. Szanse Szansą na rozwój jest pozyskanie nowych partnerów. Mowa tutaj o miastach partnerskich polskich i zagranicznych, ale również o podmiotach prywatnych. Wspólne działania mogą przynieść większe korzyści niż działanie w pojedynkę. Wpłynie to również pozytywnie na promocję gminy w Polsce, jak i za granicą, co skutkować może napływem nowych inwestycji, turystów i zwiększeniem liczby mieszkańców. Zagrożenia Szczególnym zagrożeniem uniemożliwiającym współpracę, w szczególności z jednostkami zagranicznymi, jest bariera językowa i kulturowa. 83 S t r o n a

84 SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Liczba ludności w gminie Brzeźnica w latach Wykres 2. Saldo migracji w gminie Brzeźnica w latach Wykres 3. Przyrost naturalny w gminie Brzeźnica w latach Wykres 4. Podział ludności według grup wiekowych w gminie Brzeźnica w roku Wykres 5. Liczba ludności w gminie Brzeźnica w wieku 0-21 lat (stan na rok 2014) Wykres 6. Bezrobocie w gminie Brzeźnica latach Wykres 7. Liczba gospodarstw według wielkości w gminie Brzeźnica w 2014 roku Wykres 8. Powierzchnia gospodarstw rolnych w gminie Brzeźnica w 2010 roku SPIS TABEL Tabela 1 Matryca kierunków rozwoju oraz celów strategicznych i operacyjnych 7 Tabela 2 Wskaźniki ogólne Tabela 3 Wskaźniki realizacji kierunku rozwoju Konkurencyjna gospodarka Tabela 4 Wskaźniki realizacji kierunku Rozwój kapitału ludzkiego Tabela 5 Wskaźniki realizacji kierunku rozwoju Inwestycje w zasoby Tabela 6 Wskaźniki realizacji kierunku rozwoju Współpraca z otoczeniem Tabela 7. Powierzchnia gminy Brzeźnica w porównaniu do powiatu, województwa i kraju Tabela 8. Lesistość gminy Brzeźnica w 2014 roku Tabela 9. Ludność i gęstość zaludnienia gminy Brzeźnica w porównaniu do powiatu, województwa i kraju (stan na rok 2014) Tabela 10. Wskaźniki demograficzne gminy Brzeźnica w 2014 roku Tabela 11. Liczba ludności gminy Brzeźnica według grup wiekowych w roku Tabela 12. LUDNOŚĆ W WIEKU NIEPRODUKCYJNYM NA 100 OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYM w 2014 roku Tabela 13. Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Brzeźnica w latach Tabela 14. Liczba uczniów w placówkach edukacyjnych na terenie gminy Brzeźnica (stan na 31.XII.2014) Tabela 15. Komputeryzacja w szkołach Tabela 16. Ludność gminy Brzeźnica na aptekę ogólnodostępną (stan na rok 2014) Tabela 17. Statystyki Biblioteki Publicznej w gminie Brzeźnica (stan na 2014rok) Tabela 18. Powody przyznania pomocy przez GOPS w Brzeźnicy w latach Tabela 19. Podmioty według rodzajów działalności w gminie Brzeźnica w 2014 roku Tabela 20. Struktura użytkowania gruntów w gminie Brzeźnica w 2014 roku Tabela 21. Zasoby mieszkaniowe gminy Brzeźnica (stan na rok 2011 i 2014) Tabela 22. Ludność korzystająca z infrastruktury technicznej w gminie Brzeźnica, powiecie wadowicki, województwie małopolskim oraz Polsce w roku SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Gmina Brzeźnica na tle powiatu wadowickiego Rysunek 2. Gmina Brzeźnica Rysunek 3. Krakowski Obszar Metropolitalny Rysunek 4. Dolina Karpia S t r o n a

85 ZAŁĄCZNIK NR 2: ANALIZA SWOT ANALIZA SWOT OBSZAR: POŁOŻENIE MOCNE STRONY Niewielka odległość od dużych aglomeracji (Kraków, Wadowice, Oświęcim, Skawina) Przynależność do Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego Przynależność do Stowarzyszenia Dolina Karpia Położenie na wodnym i kolejowym szlaku komunikacyjnym SZANSE SŁABE STRONY Położenie nad Wisłą zagrożenie powodziowe, zanieczyszczenie wód Zanieczyszczenie powietrza ZAGROŻENIA Rozwój okolicznych aglomeracji nowe miejsca pracy Inwestycje w gminie ze względu na położenie w bliskim otoczeniu dużych aglomeracji Napływ ludności ze względu na modę mieszkania poza miastem Rozwój przemysłu uciążliwego dla środowiska w pobliskich aglomeracjach Powodzie Mocne strony Gmina Brzeźnica położona jest na terenie, przez który przebiega komunikacyjny szlak wodny, drogowy oraz kolejowy. Czynnik ten wraz z niewielką odległością od aglomeracji krakowskiej oraz od Wadowic, Oświęcimia oraz Skawiny wpływa pozytywnie na możliwość podejmowania zatrudnienia przez mieszkańców gminy Brzeźnica w oddalonych ośrodkach miejskich. Dzięki temu zagrożenie związane z bezrobociem jest niższe. Bliskość Krakowa jest także korzystna ze względu na bogatą ofertę edukacyjną i kulturalną. Kraków, Wadowice i Oświęcim są ośrodkami przyciągającymi turystów ze względu na uwarunkowania historyczne. Sprzyja to rozwojowi turystyki w gminie, gdyż zwiedzający mogą dodatkowo odwiedzić obszary gminy Brzeźnica. Gmina Brzeźnica należy do Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. KOM stanowi swoisty region funkcjonalny, obejmujący wielkie miasto, czyli metropolię Kraków wraz z sąsiadującym zespołem jednostek osadniczych, powiązanych z metropolią różnymi związkami interakcyjnymi. Dzięki temu możliwy jest rozwój powiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych z Krakowem, a także określenie wspólnych celów zagospodarowania przestrzennego, jak również ich realizacji. Tereny gminy należą także do obszaru 85 S t r o n a

86 Dolina Karpia, który swym działaniem obejmuje dawne zagłębie hodowli karpia na ziemi oświęcimskiej oraz zatorskiej. Jednym z celów programu jest stworzenie spójnej oferty turystycznej, opartej na dostępnych zasobach środowiska naturalnego. Dolina Karpia to obecnie obszar siedmiu małopolskich Gmin: Zator, Brzeźnica, Osiek, Przeciszów, Polanka Wielka, Spytkowice oraz Tomice. Słabe strony Gmina Brzeźnica położona jest nad Wisłą, która jest bardzo zanieczyszczona. Najdłuższa rzeka Polski stwarza również duże zagrożenie powodziowe. Do pozostałych zagrożeń jakie niesie za sobą położenie gminy zaliczyć można zanieczyszczenie powietrza. Związane jest ono z położeniem w niewielkiej odległości przede wszystkim od Krakowa (który jest na 3 miejscu w Europie pod względem zanieczyszczenia powietrza). Szanse Szansą płynącą z otoczenia jest rozwój pobliskich miast i aglomeracji. Dzięki temu powstaną nowe miejsca pracy, a bezrobocie w gminie Brzeźnica przyjmie trend spadkowy. Bliskość otoczenia dużych miast i dobre skomunikowanie z nimi może przyciągnąć nowych inwestorów, których działalność spowoduje powstanie nowych miejsc pracy (a co za tym idzie zmniejszenie poziomu bezrobocia) oraz rozwój gminy Brzeźnica. Niewielka odległość od dużych miast może wpływać na zwiększanie się liczby ludności w gminie, dzięki panującej modzie na mieszkanie poza miastem. Zagrożenia Zagrożeniem związanym z położeniem gminy Brzeźnica jest degradacja oraz wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Wynikać to może z rozwoju przemysłu w pobliskich miastach. Negatywnym zjawiskiem mogą być również powodzie i wylewy rzek, a w szczególności Wisły. Mogą one spowodować zniszczenia infrastruktury oraz środowiska. 86 S t r o n a

87 ANALIZA SWOT OBSZAR: ZASOBY NATURALNE MOCNE STRONY Stosunkowo dobre warunki klimatyczne Eksploatacja kruszywa naturalnego Niezanieczyszczone metalami ciężkimi i dobre jakościowo gleby Zróżnicowany klimat Starodrzew Istnienie małej elektrowni wodnej SZANSE Przeciwdziałanie degradacji środowiska Zarządzanie zielenią Zwiększenie wiedzy i dbałości o środowisko Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej SŁABE STRONY Zanieczyszczenie wód Wylewy rzek Erozja gleb Mały stopień zalesienia Na terenie gminy nie występują rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe Niekorzystny poziom wód podziemnych Hałas ZAGROŻENIA Deficyt wód podziemnych Wyczerpanie kruszywa naturalnego Powódź Mocne strony Obszar gminy Brzeźnica charakteryzuje się dobrymi warunkami klimatycznymi oraz glebowymi (gleby niezanieczyszczone metalami ciężkimi) sprzyjającymi rozwojowi rolnictwa. Urozmaicona budowa geologiczna wiąże się z bogactwem surowców naturalnych. Na terenie gminy występują kruszywa podstawowe i pospolite. Dzięki temu możliwe jest zaspokajanie potrzeb lokalnej ludności. W Łączanach istnieje Elektrownia Łączany. Pozyskanie energii w ten sposób jest mniej kosztowne oraz nie powoduje zanieczyszczeń środowiska. Na obszarze gminy podziwiać można liczne starodrzewia. Stanowią one atrakcję turystyczną. Słabe strony Negatywną stroną środowiska naturalnego gminy Brzeźnica jest silne zanieczyszczenie wód Wisły. Jest to spowodowane zrzucaniem do jej wód ścieków. Kolejnym niekorzystnym zjawiskiem są powodzie. Najczęściej powódź spodziewana jest w okresie jesienno-zimowym oraz zimowowiosennym z powodów długotrwałych, bądź intensywnych opadów deszczu, jak również z powodu szybkiego topnienia śniegów. Obszar gminy charakteryzuje niski stopień lesistości. Jest to bardzo niekorzystne, gdyż lasy pochłaniają dwutlenek węgla, regulują stosunki wodne, poprawiają i łagodzą 87 S t r o n a

88 warunki klimatyczne, dostarczają runa leśnego, drewna, stanowią dzięki swoim walorom estetycznym, atrakcyjny obszar turystyczny, rekreacyjny i wypoczynkowy. Ze względu na niską lesistość powszechnym zjawiskiem na terenie gminy jest erozja gleb. W gminie Brzeźnica brak jest form ochrony przyrody takich jak: parki narodowe, krajobrazowe czy rezerwaty przyrody. Formy te wpływają pozytywnie na środowisko naturalne, a także na zwiększenie zainteresowania turystów i mieszkańców terenami zielonymi, wypoczynkiem na łonie natury oraz wzrostem świadomości ekologicznej. Tereny gminne charakteryzuje niski poziom wód podziemnych. Wiąże się z tym problem zaopatrywania mieszkańców w wodę oraz niska wydajność studni. Gleby natomiast charakteryzuje niewielkie zanieczyszczenie siarką oraz wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi WWA. Przez obszar gminy Brzeźnica przebiega szczególnie uciążliwa droga krajowa nr 44. Szlaki komunikacyjne oraz drobne zakłady PHU i magistrala wysokiego napięcia niekorzystnie wpływają na poziom hałasu i komfort życia mieszkańców. Szanse W celu poprawy stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Brzeźnica należy przeciwdziałać degradacji środowiska. Pomóc w tym może organizacja akcji oraz spotkań mających na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz dbałości o środowisko. Władze muszą także odpowiednio zarządzać zielenią, tj. tworzyć formy ochrony elementów środowiska naturalnego lub nakładać sankcje za jego degradację. Elementem, który korzystnie może wpłynąć na środowisko naturalne gminy Brzeźnica jest wykorzystywanie źródeł energii odnawialnej. Oprócz istniejącej małej elektrowni wodnej, należy poszukiwać możliwości rozwoju innych form pozyskania tego rodzaju energii. Zagrożenia Zagrożeniem związanym ze środowiskiem naturalnym jest deficyt wód podziemnych, który utrudni dostarczanie wody do gospodarstw domowych i uniemożliwi korzystanie mieszkańcom z przydomowych studni. Wpływ na rozwój gminy będzie miało również wyczerpanie się kruszywa naturalnego, co m.in. spowoduje utratę miejsc pracy przez mieszkańców. Kolejnym poważnym zagrożeniem jest powódź, która może doprowadzić do znaczących zniszczeń gospodarstw domowych, rolnych oraz infrastruktury technicznej. 88 S t r o n a

89 ANALIZA SWOT OBSZAR: PROCESY DEMOGRAFICZNE MOCNE STRONY Ciągły wzrost liczby ludności Niewielka gęstość zaludnienia Dodatnie saldo migracji Dodatni przyrost naturalny Wysoki potencjał społeczno-gospodarczy ludności SZANSE SŁABE STRONY Duża liczba zgonów Mała liczba zawieranych małżeństw Spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym Wskaźnik obciążenia demograficznego Starzenie się społeczeństwa ZAGROŻENIA Prowadzenie przez państwo polityki prorodzinnej Nowe miejsca pracy w gminie i w pobliskich aglomeracjach Promowanie gminy Moda na osiedlanie się poza miastem Wzrost płacy minimalnej oraz wynagrodzeń mieszkańców gminy Spadek liczby urodzeń Wzrost liczby zgonów Migracje ludności do większych aglomeracji Mocne strony Gmina Brzeźnica charakteryzuje się wzrastającą liczbą ludności. Jest to pozytywna cecha, gdyż pozwala na rozwój gminy pod wieloma aspektami. Czynnikiem, który może wpływać na wzrost liczby mieszkańców może być niewielka gęstość zaludnienia. Wolna przestrzeń oraz położenie gminy zachęcają do zasiedlenia owych terenów. Kolejnym elementem związanym z liczbą ludności jest dodatni i wysoki poziom salda migracji wewnętrznych, co oznacza, że więcej osób osiedla się na terenie gminy Brzeźnica niż się z niej wyprowadza. Nie bez znaczenia jest także dodatni poziom przyrostu naturalnego i wskaźnik urodzeń żywych. Wysoka liczba ludności w wieku produkcyjnym stanowi wysoki potencjał społeczno-gospodarczy. Wiąże się to z możliwością zaspokojenia potrzeb kadrowych związanych z potencjalnymi inwestycjami na terenie gminy Brzeźnica. Słabe strony Niekorzystny wpływ na demografię ma wysoki wskaźnik zgonów, który w połączeniu z niewielkim przyrostem naturalnym (a w konsekwencji niekorzystnym wskaźnikiem obciążenia demograficznego i niekorzystną strukturą wiekową ludności), wpływa na liczbę ludności gminy Brzeźnica. Niewielki przyrost naturalny i starzenie się społeczeństwa powoduje poważne konsekwencje związane 89 S t r o n a

90 z systemem emerytalnym (brak funduszy na wypłacanie emerytur i rent, podnoszenie wieku emerytalnego), szkolnictwem oraz niedoborem siły roboczej w przyszłości. Pośredni wpływ na prokreację, a więc i przyrost naturalny, ma mała liczba zawieranych małżeństw. Młodzi coraz później zakładają rodziny i preferują zwykle model rodziny 2+1, co skutkuje zmniejszaniem się liczby ludności nie tylko w gminie, ale również w skali kraju. Struktura wiekowa ludności gminy Brzeźnica jest niekorzystna. Jest to negatywne zjawisko dotyczące całego kraju. Szanse Szansą na poprawę sytuacji demograficznej gminy Brzeźnica jest prowadzenie przez państwo polityki prorodzinnej, a także podniesienie płacy minimalnej oraz poprawa warunków pracy. Działania podejmowane na szczeblu krajowym powinny wpływać na poprawienie się sytuacji rodzin i zachęcenie ich do posiadania większej ilości potomstwa, co w konsekwencji powinno wpłynąć na wzrost przyrostu naturalnego i zmniejszenie lub zahamowanie starzenia się ludności. Oprócz polityki prorodzinnej ważne jest podejmowanie przez gminę Brzeźnica inicjatyw mających na celu promocję gminy, która będzie skutkować przyciągnięciem inwestorów (którzy stworzą nowe miejsca pracy) oraz ludności, chcącej zamieszkać na gminnych terenach (należy wykorzystać modę na mieszkanie poza miastem). Zagrożenia Zjawiskami, które w znaczny sposób zakłócić mogą rozwój demograficzny gminy Brzeźnica są: spadek liczby urodzeń, wzrastająca liczba zgonów, migracja ludności do większych miast oraz emigracja za granicę. Czynniki te spowodować mogą znaczne zmniejszenie się liczby mieszkańców gminy. 90 S t r o n a

91 ANALIZA SWOT OBSZAR: INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA MOCNE STRONY Wysoki współczynnik skolaryzacji Wzrastająca liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych Duży księgozbiór bibliotek Duża liczba czytelników Działalność Biblioteki Publicznej Działalność klubów sportowych, świetlic środowiskowych, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych Prężnie działające CKiP Dobry poziom bezpieczeństwa publicznego Prężnie działające OSP SZANSE SŁABE STRONY Mała liczba nowości książkowych w bibliotekach Spadek liczby uczniów w szkołach Niewielka liczba komputerów w szkołach Słaba dostępność aptek ZAGROŻENIA Rozbudowanie księgozbioru czytelni o nowości książkowe Pozyskanie środków na aktywizację społeczności gminy Polityka prorodzinna państwa Spadek liczby urodzeń Powszechny dostęp do księgozbiorów przez internet Zubożenie społeczeństwa Mocne strony Ludność jest zaangażowana w rozwój sportowy i kulturalny gminy Brzeźnica. Mieszkańcy aktywnie uczestniczą w organizowanych imprezach, działają w Klubach Sportowych, Kołach Gospodyń Wiejskich oraz innych stowarzyszeniach. Zainteresowaniem cieszą się również inicjatywy Centrum Kultury i Promocji oraz Biblioteki Publicznej. Z bogatego księgozbioru bibliotek korzysta wysoka liczba czytelników. Gmina Brzeźnica charakteryzuje się również dobrym stopniem bezpieczeństwa publicznego, który zawdzięcza prężnie działającej Policji oraz Ochotniczym Strażom Pożarnym. Czynnik ten znacząco wpływa na jakość życia mieszkańców, którzy żyją w spokojnym otoczeniu. Coraz więcej dzieci uczęszcza do przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych. Jest to skutkiem dodatniego przyrostu naturalnego oraz aktywności zawodowej rodziców. Pozytywnym aspektem jest również poziom wskaźnika skolaryzacji, który jest miarą powszechności kształcenia. 91 S t r o n a

92 Słabe strony Niekorzystnym zjawiskiem związanym z niskim przyrostem naturalnym jest malejąca liczba uczniów w szkołach. W przyszłości może to powodować zamykanie szkół oraz zwalnianie nauczycieli, co z kolei spowoduje wzrost bezrobocia. Ze szkołami wiąże się również wyposażenie w komputery. Gminne szkoły charakteryzuje duży odsetek osób przypadających na jeden komputer, co jest niekorzystne, gdyż może wpływać na jakość nauki przedmiotów informatycznych. Negatywnym elementem jest mała liczba nowości książkowych w bibliotekach. Wpływa to na liczbę wypożyczeń oraz liczbę mieszkańców korzystających z bibliotek. Kolejną negatywną cechą infrastruktury społecznej jest dostępność aptek. Jest ona zdecydowanie mniejsza niż w powiecie, województwie i Polsce. Może to wskazywać na konieczność dojazdu do aptek mieszkańców miejscowości, w których punktów nie ma oraz tworzenie się dużych kolejek w aptekach na terenie gminy (szczególnie w okresach wysokiej zachorowalności). Szanse Szansą na rozwój gminy Brzeźnica w zakresie infrastruktury społecznej jest prowadzenia przez państwo polityki prorodzinnej. Dzięki odpowiednim działaniom państwa wzrośnie liczba urodzeń, a jednocześnie liczba uczniów w szkołach. W związku z tym zamykanie placówek oświatowych oraz zwalnianie nauczycieli nie będzie konieczne. Kolejną szansą jest zakup do bibliotek nowości książkowych, które zainteresują czytelników w każdym wieku. Spowoduje to wzrost czytelnictwa oraz wypożyczeń księgozbioru. Jest to szczególnie ważny element, gdyż czytelnictwo w Polsce jest na niskim poziomie, a pogłębianie tego problemu może być poważne w skutkach (brak kreatywności, problemy z ortografią, słabo opanowana technika czytania, mały zasób słownictwa, brak wiedzy o literaturze). Władze gminy powinny przeznaczać fundusze na rozwój aktywności społecznej, a więc różnego rodzaju stowarzyszenia, kluby sportowe czy zabawy. Wpłynie to pozytywnie na zaangażowanie ludności w życie gminne, zawieranie nowych znajomości i rozwój zainteresowań. Zagrożenia Zagrożeniem dla rozwoju gminy w zakresie infrastruktury społecznej jest spadek liczby urodzeń. Malejąca liczba dzieci spowoduje konieczność zamykania szkół oraz zwalnianie nauczycieli. W połączeniu ze wzrostem liczby zgonów, spowoduje spadek liczby mieszkańców, co zachwieje możliwości rozwoju gminy Brzeźnica. Negatywny wpływ na rozwój bibliotek będzie miał powszechny dostęp do księgozbiorów przez internet. Mieszkańcy w większości przestaną korzystać z tradycyjnych bibliotek, gdyż oszczędzając czas będą mieli dostęp do wybranych pozycji w domowym zaciszu. Czynnikiem oddziałującym na rozwój infrastruktury społecznej będzie również zubożenie 92 S t r o n a

93 społeczeństwa. Mieszkańcy będą się mniej angażować w życie gminne, a także konieczne będzie wypłacanie dodatkowych świadczeń przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Zubożenie społeczeństwa może powodować liczne patologie oraz spadek bezpieczeństwa publicznego. 93 S t r o n a

94 ANALIZA SWOT OBSZAR: SYTUACJA GOSPODARCZA MOCNE STRONY Ciągły wzrost liczby podmiotów gospodarczych Korzystanie przez mieszkańców ze środków pomocowych Podejmowanie działań łagodzących skutki bezrobocia Szlaki piesze, rowerowe, kultu religijnego Szlak architektury drewnianej Bogate dziedzictwo kulturowe Tradycje gminne Produkty regionalne SZANSE Działania na rzecz bezrobotnych Polityka państwa Rozwój pobliskich aglomeracji Nowe miejsca pracy Przekwalifikowanie bezrobotnych Akcje promujące przedsiębiorczość Promocja gminy pod względem inwestycyjnym SŁABE STRONY Niski wskaźnik przedsiębiorczości Wzrastające bezrobocie Brak dużych firm gwarantujących miejsca pracy Duże bezrobocie do 25 roku życia ZAGROŻENIA Kryzys gospodarczy Niekorzystna polityka państwa Rosnące podatki Likwidacja zakładów pracy Informatyzacja, maszynizacja pracy Mocne strony W gminie Brzeźnica w ostatnich latach rośnie liczba podmiotów gospodarczych. Dzięki temu tworzone są nowe miejsca pracy. Nowe firmy korzystają z dogodnej lokalizacji (w obrębie aglomeracji krakowskiej) oraz potencjału siły roboczej. Popularnością wśród mieszkańców gminy cieszą się środki pomocowe. Dzięki nim możliwy jest rozwój różnego typu inicjatyw. Władze gminy wraz z Powiatowym Urzędem Pracy podejmują liczne działania mające na celu przeciwdziałanie bezrobociu. Efektem tego jest zahamowanie skutków bezrobocia oraz pomoc mieszkańcom w znalezieniu nowej pracy. Tereny gminy Brzeźnica dają duże możliwości rozwoju turystyki. Oferta bogata jest w szlaki turystyczne zarówno piesze, rowerowe, jak i kultu religijnego. Turyści mogą podziwiać na obszarze gminy liczne zabytki oraz bogactwo fauny i flory. Gmina Brzeźnica to także bogate dziedzictwo kulturowe obejmujące, poza już wymienionymi elementami, liczne tradycje oraz produkty regionalne. Dzięki nim zachowana została tożsamość terenów gminy. 94 S t r o n a

95 Słabe strony Negatywnym zjawiskiem jest wzrost bezrobocia w ostatnich latach. Jest to związane z koniunkturą w Polsce, a także brakiem dużych zakładów na terenie gminy Brzeźnica, które mogłyby zapewnić dużą liczbę miejsc pracy oraz niskim wskaźnikiem przedsiębiorczości. Bezrobocie jest szczególnie niepokojące w grupie wiekowej do 25 roku życia. Młodzi ludzie, wkraczający na rynek pracy nie znajdują zatrudnienia, co może zmuszać ich do poszukiwania pracy poza gminą, a nawet poza granicami kraju. Szanse Szansą na poprawę sytuacji na rynku pracy jest podejmowanie działań na rzecz bezrobotnych (np. przekwalifikowanie zawodowe) oraz prowadzenie przez państwo odpowiedniej polityki (w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, świadczeń i płac). Pozytywny wpływ na rynek pracy będzie miał rozwój pobliskich aglomeracji, dzięki czemu powstaną nowe miejsca pracy, z których będą mogli skorzystać mieszkańcy gminy Brzeźnica. Ważnym elementem jest również promowanie gminy pod względem inwestycyjnym. Położenie geograficzne i komunikacyjne, a także zasób siły roboczej powinny stać się kartą przetargową przyciągającą inwestorów tworzących nowe miejsca pracy. Zagrożenia Rozwój gospodarczy gminy Brzeźnica może być zachwiany przez kryzys gospodarczy i finansowy o zasięgu światowym lub krajowym. Recesja gospodarcza może być różnorodna w skutkach może wpływać na bankructwo instytucji finansowych i banków, upadłość wielu przedsiębiorstw, w wyniku czego nastąpią zwolnienia grupowe, utrata miejsc pracy i redukcja etatów. Duży wpływ na rozwój gospodarczy ma także polityka państwa. W wypadku niekorzystnych ustaw dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, podatków czy świadczeń emerytalnych może dojść do zmian na rynku pracy. Likwidowane będą przedsiębiorstwa, zwalniani będą pracownicy, w kraju będzie szerzyć się bieda, co z kolei spowoduje wyjazd ludności za granicę lub podejmowanie pracy w szarej strefie połączonej z pracą na czarno. Sytuacja na rynku pracy dyktowana jest również rozwojem technologii. Informatyzacja oraz maszynizacja pracy powoduje, iż praca staje się bardziej efektywna i wydajna. W związku z tym w przedsiębiorstwach redukowane są etaty, a pracownicy zostają zwolnieni. 95 S t r o n a

96 ANALIZA SWOT OBSZAR: INFRASTRUKTURA TECHNICZNA MOCNE STRONY SŁABE STRONY Wzrastająca liczba mieszkań oddawanych Słaba sieć kanalizacyjna do użytku Kiepska jakość wód Mieszkania komunalne Słabo rozwinięta komunikacja zbiorowa Położenie na szlakach komunikacyjnych (drogowym, wodnym i kolejowym, dostęp do autostrady i lotniska) Mała elektrownia wodna Cyfryzacja SZANSE ZAGROŻENIA Fundusze UE i inne środki pozabudżetowe Moda na zamieszkanie poza miastem Budowa nowych osiedli Rozbudowa infrastruktury komunalnej Promocja gminy Brzeźnica jako atrakcyjnego miejsca zamieszkania Nadmierna biurokracja Konkurencyjna oferta sąsiednich gmin Migracja ludności do większych miast Mocne strony Gmina Brzeźnica dysponuje mieszkaniami komunalnymi. Stanowią one swego rodzaju pomoc społeczną, gdyż korzystać z nich mogą najubożsi mieszkańcy, co daje im poczucie bezpieczeństwa. Na obszarze gminy oddawanych jest do użytku coraz więcej mieszkań. Może to świadczyć o atrakcyjności terenów pod różnymi względami (np. krajobrazowym czy komunikacyjnym). Gmina Brzeźnica położona jest na szlakach komunikacyjnych (drogowym, kolejowym, wodnym). W niedalekiej odległości przebiega również autostrada oraz usytuowane jest lotnisko. Dzięki temu mieszkańcy mają ułatwiony dojazd do miejsc pracy, nauki, centrów kultury. Aspekt ten jest również decydujący przy rozwoju turystyki oraz różnego typu inwestycji. Ponadto tereny gminy są atrakcyjne pod względem pełnej dostępności sieci telefonicznej i internetowej. Mocną stroną jest wykorzystywanie energii produkowanej w małej elektrowni wodnej. Nie zanieczyszcza ona środowiska oraz zwiększa małą retencję wodną. Słabe strony Negatywnym aspektem infrastruktury komunalnej jest słaba sieć kanalizacyjna. Jest to istotna bariera ograniczająca zgodny z zasadami ochrony środowiska rozwój gminy Brzeźnica. Brak zbiorowych lub lokalnych sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni jest przyczyną niższego standardu bytowania 96 S t r o n a

97 mieszkańców gminy Brzeźnica oraz ogranicza atrakcyjność działek budowlanych, a także rozwój działalności gospodarczej. Ponadto powoduje to również zagrożenia sanitarne oraz degradację walorów przyrodniczych (zanieczyszczenie gruntu, wód podziemnych i powierzchniowych). Teren gminy Brzeźnica przecina Wisła. Ze względu na jej duże zanieczyszczenie do mieszkań doprowadzana w większości musi być woda z ujęć usytuowanych poza granicami gminy, co wiąże się z większymi kosztami. Mieszkańcy nie mogą być również zadowoleni z komunikacji zbiorowej, która jest słabo rozwinięta. Może to być przyczyną zwiększania się liczby samochodów w gospodarstwach domowych, co wiąże się ze zwiększonym ruchem, hałasem oraz zanieczyszczeniem środowiska. Szanse Szansą na poprawę warunków bytowych ludności zamieszkującej gminę Brzeźnica oraz rozwój mieszkalnictwa i działalność gospodarczej jest wyposażenie gminy w rozległy i prawidłowo funkcjonujący system doprowadzania wody oraz odprowadzania ścieków. Pomocne w podjęciu inwestycji będą fundusze UE oraz inne środki pozabudżetowe. Wpływ na rozwój mieszkalnictwa będzie miała również budowa nowych osiedli oraz promocja gminy jako atrakcyjnego miejsca zamieszkania. Akcja ta może być skuteczna, gdyż panuje moda na osiedlanie się poza miastem. Zagrożenia Zagrożeniem w podjęciu inicjatyw mających na celu rozwój infrastruktury komunalnej może być nadmierna biurokracja związana z pozyskaniem funduszy europejskich oraz innych środków pozabudżetowych. Biurokracja oraz szereg kryteriów, jakie należy spełnić w znacznym stopniu mogą opóźnić czas realizacji przedsięwzięć. Rozwój gminy Brzeźnica może być utrudniony również przez sąsiednie gminy, które mogą oferować mieszkańcom lepsze warunki bytowe. Ludność może więc migrować do innych miejscowości lub większych miast. 97 S t r o n a

98 ANALIZA SWOT OBSZAR: POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE MOCNE STRONY SŁABE STRONY Przynależność do Euroregionu Beskidy Współpraca z jedną jednostką Współpraca z Obec Divina SZANSE ZAGROŻENIA Rozszerzenie współpracy Bariera językowa Bariera kulturowa Mocne strony Gmina Brzeźnica należy do Euroregionu Beskidy, w ramach którego współpracuje ze słowackim miastem Obec Divina. Dzięki temu możliwe jest podjęcie wspólnych działań o większej skali, wymiana doświadczeń i poznanie nowej kultury. Stanowi to również świetną promocję gminy. Słabe strony Gmina Brzeźnica współpracuje tylko z jedną miejscowością partnerską. Stanowi to pewne ograniczenie w promowaniu gminy i podejmowaniu działań, w których samodzielna jednostka miałaby większe problemy niż przy współpracy z innymi. Szanse Szansą na rozwój jest pozyskanie nowych partnerów. Mowa tutaj o miastach partnerskich polskich i zagranicznych, ale również o podmiotach prywatnych. Wspólne działania mogą przynieść większe korzyści niż działanie w pojedynkę. Wpłynie to również pozytywnie na promocję gminy w Polsce i za granicą, co skutkować może napływem nowych inwestycji, turystów i zwiększeniem liczby mieszkańców. Zagrożenia Szczególnym zagrożeniem uniemożliwiającym współpracę, w szczególności z jednostkami zagranicznymi, jest bariera językowa i kulturowa. Różnice to mogą prowadzić do powstania licznych konfliktów zamiast atmosfery współpracy. 98 S t r o n a

99 ZAŁĄCZNIK NR 3: SPRAWOZDANIE ZE SPOTKANIA WARSZTATOWEGO WSTĘP Podstawowym celem przeprowadzenia konsultacji społecznych na terenie gminy Brzeźnica było stworzenie możliwości udziału w pracach nad Strategią Rozwoju Gminy jak najszerszemu kręgowi zainteresowanych podmiotów; możliwie jak najszersze poinformowanie społeczności o budowaniu Strategii Rozwoju; wybór optymalnych, akceptowalnych przez społeczność założeń i kierunków rozwoju do Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica; wsparcie w procesie decyzyjnym związanym z budowaniem rozwoju gminy. Podejmowanie tego typu działań stwarza możliwość przedstawienia uwag, opinii i propozycji zapisów do dokumentów strategicznych partnerom społecznym i gospodarczym, a także wszystkim zainteresowanym obywatelom. Niewątpliwie takie podejście przyczynia się do budowania pozytywnego wizerunku administracji publicznej i transparentności podejmowanych przez nią działań oraz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Spotkanie w ramach konsultacji społecznych odbyło się 11 marca 2014 r. w Galerii Polsko Słowackiej obok Urzędu gminy Brzeźnica znajdującego się przy ul. Krakowskiej 109, w godzinach między 15 a 18. Mając na uwadze ustawowy wymóg przeprowadzania konsultacji społecznych, spotkanie miało charakter otwarty, a informacja o jego organizacji dostępna była na stronie internetowej Urzędu oraz na tablicy ogłoszeń w jego siedzibie 2. Niniejsze spotkanie odbyło się według następującego porządku: 1. Powitanie gości przez Wójta gminy Brzeźnica, p. Bogusława Antosa. 2. Omówienie problematyki oraz metod pracy podczas konsultacji społecznych. 3. Prezentacja raportu z badań ankietowych (stanowiącego załącznik do niniejszego sprawozdania). 4. Warsztaty wypracowanie założeń strategicznych gminy Brzeźnica w ramach perspektywy 2014, w tym: a. identyfikacja celów i kierunków rozwoju w podziale na kluczowe obszary problematyczne w szczególności służba zdrowia, rynek pracy i przedsiębiorcy, opieka społeczna, oświata, policja i OSP; b. kluczowe inwestycje w okresie Zob. postanowienia ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.). 99 S t r o n a

100 KOMUNIKACJA Z UCZESTNIKAMI SPOTKANIA Mieszkańcy, przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe miały możliwość udziału w badaniu ankietowym przeprowadzanym w lutym 2014 r. Oprócz pytań zamkniętych, ankieta zawierała pytania otwarte, dzięki czemu zainteresowana osoba/jednostka mogła dodatkowo wskazać obszary istotne z jej punktu widzenia. Do ankiet została dołączona karta zadań. Ankiety były przeprowadzane zarówno w formie papierowej (dostępnych w Urzędzie gminy i w jednostkach administracji samorządowej na terenie gminy), jak i elektronicznej. WARSZATY Część pierwsza: wizja gminy za 10 lat Gmina bezpieczna; posiadająca dobre drogi; przyjazna; nowoczesna. Gmina bezpieczna; kolorowa; z dobrymi drogami; czysta; z dostateczną liczbą miejsc pracy; z wysokim poziomem edukacji; z licznymi organizacjami pozarządowymi współpracującymi ze sobą; ze zdrowymi mieszkańcami. Gmina ekologiczna, z odnawialnymi źródłami energii, kolektorami i pompami cieplnymi; bezpieczeństwo (rozumiane szeroko, w tym chodniki i drogi); komunikacja i mieszkalnictwo. Gmina przyjazna dla mieszkańców z dogodną infrastrukturą, czysta i pełna kultury. Gmina z radosnymi ludźmi. Gmina zapewniająca swoim mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa. Gmina, w której mieszkańcy (młodzi) spędzają czas w bezpiecznej i estetycznej przestrzeni z dobrze rozwiniętą infrastrukturą gospodarczą; inwestorzy to lokalni przedsiębiorcy wyróżniający się jako krajowi innowatorzy; starsze pokolenie otoczone troską. Gmina będzie ośrodkiem turystycznym, zagospodarowanie pod kąpielisko wraz z infrastrukturą; dostępność komunikacyjna (większa liczba busów, uruchomienie połączeń PKP); zagospodarowanie centrów wsi na tzw. Rynki; więcej sal gimnastycznych i boisk przy szkołach; centrum rehabilitacyjne. Pola uprawne bez odłogów; wyższy standard życia mieszkańców wsi (chodniki, drogi); sprawniejsza komunikacja; szerszy dostęp do nauki; miejsca pracy w rolnictwie. Infrastruktura szkół i terenu w około na poziomie XXI w. Zbudowane zostaną bezpieczne przejścia wzdłuż DK 44. Zwiększenie obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz powstanie basenu, zimą lodowiska; stworzenie miejsc pracy dla osób powyżej 50 roku życia chcących pozostać aktywni; zagospodarowanie nieużytków. 100 S t r o n a

101 Szkoły na europejskim poziomie. Rozwój w kierunku ekologii wraz z rozwojem rolnictwa; polepszenie komunikacji. Bezpieczna (chodniki wzdłuż dróg); ekologiczna. Z poszerzoną ofertą bezpłatnych zajęć pozalekcyjnych. Z wysokim standardem w każdej szkole na terenie gminy; sala gimnastyczna z odpowiednią infrastrukturą. Dostęp do przedszkoli; dobra edukacja; praca; opieka nad ludźmi starszymi. Dostatek; bezpieczeństwo; zdrowie. Polepszenie stanu dróg. Gmina jako teren turystyczno-rekreacyjny; gmina rozwinięta gospodarczo. Ekologia; miejsca pracy; obiekty do uprawiania sportu i rekreacji; energia odnawialna; zajęcia dla młodzieży. Malownicza; z szeroko rozwiniętą bazą turystyczno-sportową; z rozwiniętymi przedsiębiorstwami dającymi nowe miejsca pracy. Rozwinięty transport; zagospodarowanie czasu wolnego młodych ludzi, poprzez tworzenie miejsc do spotkań. Gmina zielona o dobrej infrastrukturze komunikacyjnej (z łatwym dostępem do aglomeracji); z ciekawymi miejscami, w których można spędzić wolny czas; z dobrym poziomem edukacji. Ekologiczna; bezpieczna; z rozwiniętą turystyką; wykorzystującą bogactwo rzeki Wisły; inwestująca w młodzież i dzieci poprzez organizowanie zajęć sportowo-rekreacyjnych. Podsumowując: podczas przeprowadzonych konsultacji społecznych mieszkańcy zaprezentowali bogate i różnorodne wyobrażenie na temat gminy Brzeźnica za 10 lat. Świadczy to o wysokiej aktywności lokalnej wspólnoty oraz o zaangażowaniu przedstawicieli społeczeństwa w rozwój gminy. Wśród najczęściej wymienianych, wizja gminy Brzeżnica określa region jako miejsce: Ekologiczne, z szeroko rozwiniętą turystyką i odnawialnymi źródłami energii, Innowacyjności gospodarczej, z dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną oraz komunikacyjną, Posiadające jednostki oświatowe świadczące wysoką jakość edukacji, wraz z rozwiniętym zapleczem sportowym i technicznym. Przyjazne, bezpieczne, otwartego na: dialog, potrzeby mieszkańców w zakresie spędzania czasu wolnego. 101 S t r o n a

102 Część druga: priorytetowe kierunki rozwoju (zadania strategiczne) na lata CEL I STREFA EKONOMICZNA 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wskazujący teren pod strefę, 2. Odpowiednia infrastruktura, 3. Podatki zachęcające do inwestowania, 4. Ułatwienia dla przedsiębiorców, 5. Kompleksowa komunikacja (kolej, bus, autobus), 6. Baza hotelowo - mieszkaniowa z właściwym zapleczem gastronomicznym. CEL II BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW 1. Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców poprzez: Zapewnienie lekarzy specjalistów, skuteczność dojazdu pogotowia ratunkowego, Właściwy dostęp do usług rehabilitacyjnych, Domy opieki dziennej, Edukację promowanie zdrowego stylu życia. 2. Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców poprzez: Brak/ niskie bezrobocie (roboty publiczne, szkolenia), Opiekę nad osobami wykluczonymi (alkoholizm, narkomania, bezdomność) Opiekę nad osobami niepełnosprawnymi (w szczególności poprzez dostęp do rehabilitacji; ulgi dla firm zatrudniających osoby niepełnosprawne; likwidację barier technicznych; integrację społeczną). 3. Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego mieszkańców poprzez: Bezpieczeństwo w szkole (ulotki; odblaski; spotkania z policją; monitoring), Bezpieczeństwo domowe zwalczanie przemocy w rodzinie (pomoc psychologiczna; edukacja; kursy obrony), Bezpieczeństwo na drodze (chodniki; przejścia dla pieszych; oznakowanie dróg; doświetlenie dróg; monitoring). CEL III WYSOKA JAKOŚĆ EDUKACJI 1. Zwiększenie dostępności placówek przedszkolnych (poprawa warunków lokalowych), 2. Nowoczesna baza dydaktyczno -lokalowa w szkole, 3. Sale gimnastyczne, boiska, 4. Nowoczesny sprzęt (komputery; multimedia), 5. Bezpłatne zajęcia pozalekcyjne, 6. Świetlice, 102 S t r o n a

103 7. Kompleksowe bieżące remonty wewnątrz szkół. CEL IV ROZWÓJ MIESZKALNICTWA 1. Rozwój infrastruktury drogowej (drogi; chodniki; oświetlenie drogowe), 2. Rozwój edukacji oraz rozwój sportowy (szkoły; zaplecze sportowe w postaci boisk, sal gimnastycznych; przedszkola; place zabaw i tereny rekreacyjne), 3. Centra turystyczno-rekreacyjne (parki; tereny zielone; ośrodek wodno-rekreacyjny), 4. Opieka rehabilitacyjno-medyczna (poradnie specjalistyczne; niepubliczne ośrodki rehabilitacyjne), 5. Dostępność komunikacyjna (zwiększenie liczby przejazdów pociągów pasażerskich; zwiększenie liczby busów), 6. Ochrona środowiska (kanalizacja; energia odnawialna; obiekty pasywne) 7. Działalność kulturalno-społeczna (centra kultury; spotkania; zagospodarowanie czasu dzieci i młodzieży; imprezy plenerowe dla mieszkańców; organizacja kół zainteresowań; organizacje pozarządowe oraz współpraca ze stowarzyszeniami), 8. Rynek pracy (aktywizacja bezrobotnych; spółdzielnie pracy), 9. Sprawny przyjazny Urząd. Część trzecia: zadania szczegółowe Wśród przykładowych zadań, które powinny zostać ujęte w Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica znalazły się (w podziale na sołectwa): I. Bęczyn II. III. 1. Chodnik przy drodze powiatowej, 2. Termomodernizacja WDK, 3. Utworzenie świetlicy dla dzieci i młodzieży w WDK, 4. Drogi asfaltowe, 5. Oświetlenie, 6. Trybuny na boisku sportowym, 7. Remont wieży widokowej. Bachorowice 1. Drogi asfaltowe, 2. Oświetlenie, 3. Ścieżki rowerowe, 4. Boisko. Kossowa 103 S t r o n a

104 1. Chodniki przy drodze krajowej, 2. Park wiejski z ławkami, alejkami, muszlą koncert; 3. Oświetlenie, 4. Renowacja i zagospodarowanie zabytkowego Parku, 5. Drogi. IV. Sosnowice 1. Drogi asfaltowe, 2. Oświetlenie, 3. Chodniki, 4. Regulacja rzeki, 5. Ścieżka rowerowa, 6. Wymiana komputerów w szkole; tablice interaktywne w każdej szkole, 7. Całodzienne przedszkola, 8. Kompleks rekreacyjno-sportowy z parkiem linowym i miejscem do publicznego grillowania, 9. Budowa sali gimnastycznej w szkole podstawowej, 10. Modernizacja infrastruktury sportowej przy obrębie szkoły podstawowej, 11. Remont sali i zaplecza WDK, 12. Remonty budynków (wewnątrz) w tym instalacji centralnego ogrzewania, instalacji elektrycznych w szkole podstawowej, V. Wyźrał 1. Droga powiatowa i gminna; chodniki, 2. Remont łazienek i kuchni WDK, 3. Zagospodarowanie placu po byłej szkole na miejsce rekreacyjne dla mieszkańców (stół tenisowy; fitness) 4. Wprowadzenie zajęć kulturalnych do domu kultury, 5. Aerobik i inne zajęcia, 6. Zagospodarowanie centrum ( działka b. szkoły) w tym boisko sportowe. VI. Tłuczań 1. Lodowisko, 2. Drogi, 3. Chodniki (droga Tłuczań Wyźrał), 4. Budowa sali gimnastycznej w szkole podstawowej, 5. Modernizacja infrastruktury sportowej przy obrębie szkoły podstawowej, 104 S t r o n a

105 6. Zagospodarowani przestrzeni w centrum wsi. 7. Utworzenie trasy turystyczno rowerowej VII. Łączany 1. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej, w tym terenu przedszkola i centrum wsi, 2. Modernizacja budynku Domu Strażaka, 3. Modernizacja Zespołu Szkolno Przedszkolnego, 4. Budowa chodników przy drogach powiatowych, 5. Adaptacja budynku b. szkoły na cele społeczne 6. Utworzenie trasy turystyczno rowerowej VIII. Paszkówka 1. Remont istniejących chodników przy drodze powiatowej i gminnej, 2. Budowa chodnika (pałac szkoła), 3. Dokończenie kanalizacji, 4. Modernizacja infrastruktury sportowej przy obrębie szkoły podstawowej, 5. Remonty budynków (wewnątrz) w tym instalacji centralnego ogrzewania, instalacji elektrycznych w szkole podstawowej, IX. Kopytówka 1. Budowa chodników, X. Brzeźnica 1. Poprawa dostępności komunikacyjnej poprzez remont budynku PKP, 2. Budowa - Utworzenie centrum edukacyjno zdrowotnego poprzez budowę przedszkola i Ośrodka Zdrowia 3. Utworzenie trasy turystyczno-rowerowej XI. Marcyporęba 1. Budowa Sali gimnastycznej w szkole podstawowej, 2. Modernizacja infrastruktury sportowej przy obrębie szkoły podstawowej, 3. Remonty budynków (wewnątrz) w tym instalacji centralnego ogrzewania, instalacji elektrycznych w szkole podstawowej, XII. Chrząstowice 1. Remonty budynków (wewnątrz) w tym instalacji centralnego ogrzewania, instalacji elektrycznych w szkole podstawowej, 2. Utworzenie trasy turystyczno rowerowej 3. Zagospodarowanie centrum wsi 4. Modernizacja boiska sportowego 105 S t r o n a

106 5. Chodnik 6. Remont mostów na kanale Pozostałe bez konkretnego wskazania na obszar: 1. Kompleksowe wykonanie modernizacji i budowy oświetlenia drogowego na terenie całej gminy, 2. Zagospodarowanie terenów leśnych poprzez wytyczenie ścieżek turystycznych oraz punktów widokowych przez pasmo Draboż, 3. Utworzenie miejsc rekreacji i sportu amatorskiego poprzez budowę siłowni zewnętrznych na terenie całej gminy w centrach wsi, 4. Zachowanie krajobrazu kulturowego poprzez renowację zabytkowych kapliczek oraz wsparcie finansowe remontów zabytków wpisanych do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków, 5. Rozwój nowoczesnej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej poprzez budowę ośrodka rehabilitacyjnego oraz lodowiska, 6. Ożywienie Kanału Małopolskiego poprzez zagospodarowanie nadbrzeża, budowę przystani i mariny rzecznej, 7. Modernizacja i montaż przystanków autobusowych, 8. Rozbudowa i modernizacja gospodarki wodno - kanalizacyjnej, 9. Wyposażenie wszystkich szkół w nowoczesny sprzęt multimedialny, 10. Modernizacja oraz budowa dróg gminnych. PODSUMOWANIE Przeprowadzone konsultacje społeczne miały na celu otwarcie dyskusji nt. kierunków rozwoju gminy Brzeźnica, wytyczenie wizji, celów a także zaproponowanie konkretnych rozwiązań. Proces ten nie jest zamknięty. W dalszej części prac nad budową Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica na lata zainteresowane podmioty będą miały możliwość wypowiadania się w sprawie, zgłaszania uwag i opinii. 106 S t r o n a

107 ZAŁĄCZNIK NR 4: RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO WSTĘP Badania ankietowe zostały zrealizowane na zlecenie Wójta gminy Brzeźnica w ramach opracowywanej Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica. Objęto nimi reprezentatywną grupę mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych, pochodzących obszaru gminy. Raport powstał w oparciu o dane z badania ankietowego przeprowadzonego na terenie gminy Brzeźnica w lutym 2014 r., na potrzeby którego przygotowano 3 rodzaje ankiet: dla mieszkańców gminy Brzeźnica, dla przedsiębiorstw posiadających siedzibę lub działających na obszarze gminy Brzeźnica, dla organizacji pozarządowych posiadających siedzibę lub działających na obszarze gminy Brzeźnica. W tak sformułowanym kształcie badania ankietowego przyjęto możliwość wypełnienia więcej niż jednej ankiety. Dla przykładu jeśli mieszkaniec jest równocześnie właścicielem firmy oraz członkiem stowarzyszenia, to miał możliwość wypełnienia trzech ankiet. Przyjęto, że inna jest percepcja mieszkańca, przedsiębiorcy i organizacji pozarządowej, gdyż podmioty te mają zupełnie inne problemy, cele, zakres działań, potrzeby, oczekiwania, a także relacje z samorządem terytorialnym. Układ przedstawionych wyników jest odzwierciedleniem zrealizowanych ankiet. Opracowanie składa się z uwag metodologicznych, charakterystyki badanej populacji oraz tabel zawierających wyniki udzielonych odpowiedzi na pytania zawarte w arkuszach formularzy. CEL I METODA BADAŃ Realizacja niniejszego projektu badawczego stanowi integralną część prac nad Strategią Rozwoju Gminy Brzeźnica. Zgodnie z założeniem, dokument ten ma nakreślać najważniejsze cele, do których dążyć będzie gmina Brzeźnica w perspektywie Kształt kwestionariuszy użytych do badania ankietowego i problematyka zawarta w poszczególnych formularzach wychodzi naprzeciw problemom istotnym dla rozwoju gminy Brzeźnica. Celem ankiety skierowanej dla mieszkańca było przede wszystkim zbadanie poziomu jakości życia w gminie Brzeźnica. A zatem w szczególności istotne było zebranie informacji o problemach, potrzebach i jakości życia w gminie. Było to badanie ukierunkowane na zgromadzenie danych 3 Termin Gmina jest rozumiany w niniejszym Raporcie jako obszar terytorialny. Nie należy go mylić z organem administracji publicznej jakim jest wójt oraz urzędem gminy, który jest jednostką pomocniczą dla Wójta. 107 S t r o n a

108 o subiektywnych odczuciach mieszkańców, z tym, że nie w znaczeniu indywidualnych potrzeb, a w formie opinii społeczeństwa gminy Brzeźnica w ogóle. Respondenci odpowiadali także na pytania dotyczące m.in. oceny realizacji zadań i inwestycji na terenie gminy w podziale na kategorie takie, jak: edukacja, bezpieczeństwo, rekreacja, kultura. Odpowiadający ponadto mogli wskazać, który obszar rozwoju powinien stanowić ich zdaniem priorytet działań gminy w latach Ankieta dedykowana przedsiębiorcom była narzędziem badawczym do zobrazowania oceny prowadzenia działalności gospodarczej pozarolniczej/rolniczej oraz możliwości jej rozwoju na obszarze gminy Brzeźnica. Kwestionariusz przeznaczony dla organizacji pozarządowych miał na celu przedstawienie problematyki dotyczącej prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe, zebranie informacji o ich sytuacji, możliwościach rozwoju, a także o współpracy z administracją publiczną w gminie Brzeźnica. Należy przy tym zaznaczyć, iż kategorie wyżej wskazanych ankiet nie dotyczyły tylko zadań realizowanych przez samorząd terytorialny na poziomie gminy, ale także poruszały kwestie, za które odpowiedzialność spoczywa na poziomie Powiatu czy innych jednostek centralnych realizujących zadania kluczowe dla mieszkańców. Dla przykładu, zadano pytania o edukację na poziomie zarówno podstawowym, gimnazjalnym, jak i ponadgimnazjalnym, mimo, że ten ostatni leży w gestii odpowiedzialności Powiatu. Takie podejście związane jest z podstawowym założeniem badania, którego celem było kompleksowe spojrzenie na ogół życia mieszkańców obywateli w danym regionie zawężonym jego granicami administracyjnymi, a nie ocena stopnia wywiązywania się gminy z przypisanych jej zadań własnych. Każda osoba wypełniająca ankietę, niezależnie od tego czy był to mieszkaniec, przedstawiciel przedsiębiorstwa czy organizacji pozarządowej, mogła zaproponować zadanie jego/jej zdaniem priorytetowe do realizacji na obszarze objętym badaniem. Było to pytanie otwarte, w którym proszono respondenta o podanie tematu zadania wraz z krótkim jego opisem oraz wskazaniem miejsca jego realizacji. Celem tego pytania była możliwość szerszego zaangażowania mieszkańców gminy Brzeźnica w proces uspołeczniania i wspólnego budowania jej Strategii Rozwoju. Pytanie to miało również na celu zweryfikowanie potrzeb oraz oczekiwań respondentów w zakresie przyszłości gminy, a także nakreślenie ważnych kierunków rozwojowych z poziomu operacyjnego. Kwestionariusze do przeprowadzenia badania ankietowego zostały przygotowane zarówno w formacie DOC, PDF jak i stworzono ankiety ich wersję elektroniczną udostępnioną na portalu Dokumenty w formacie DOC miały utworzone i włączone makra, celem ułatwienia i zautomatyzowania wyboru preferowanej przez respondenta odpowiedzi. 108 S t r o n a

109 Kwestionariusze były dystrybuowane wieloma kanałami komunikacyjnymi, w tym m.in. poprzez: urząd gminy w Brzeźnicy, mailing z firmy KS Doradztwo skierowany do przedsiębiorstw, sfery budżetowej, organizacji pozarządowych, sołtysów, mediów, call center na podstawie bazy danych dostępnych w Internecie (np. bazy.ngo.pl, firmy.net, strony dot. turystyki na terenie gminy), informację o prowadzeniu badania ankietowego umieszczoną na stronie internetowej Urzędu gminy Brzeźnica, a także w regionalnej zakładce ngo.pl, umieszczenie w budynku Urzędu gminy pudełka, a obok wydrukowanych ankiet, które mogli wypełniać mieszkańcy, rozdanie wydrukowanych ankiet pracownikom Urzędu, dostarczenie przez Urząd ankiet lokalnym przedsiębiorcom, którzy prowadzą działalność gospodarczą na terenie gminy, mailing z Urzędu gminy z linkami ankiet, oraz na skrzynki organizacji pozarządowych (OSP, LKS oraz MKK), udział w rozdysponowaniu ankiet wśród społeczności sołtysów, informację do lokalnych mediów. Do ostatecznej analizy statystycznej zakwalifikowano wszystkie przesłane drogą elektroniczną jak i w wersji papierowej ankiety. W wyniku realizacji badania uzyskano łącznie 41 ankiet, z czego w wersji elektronicznej zostało przesłanych 3 ankiety dla przedsiębiorstw, 2 dla organizacji pozarządowych, 10 dla mieszkańców; w wersji papierowej otrzymano 22 ankiety dla mieszkańca oraz 4 ankiety dla przedsiębiorstw. Dane z kwestionariuszy zostały poddane analizie statystycznej i merytorycznej. Przy realizacji ankiet zachowano anonimowość osób ankietowanych. Przygotowane ankiety, tj. dla mieszkańca, przedsiębiorstwa, organizacji pozarządowej, przeznaczone były do samodzielnego wypełnienia. Struktura kwestionariuszy uwzględniała zarówno pytania zamknięte jak i otwarte, przy czym zdecydowanie przeważał typ pytania zamkniętego. W wybranych pytaniach o charakterze zamkniętym uwzględniono odpowiedź inne, z możliwością wyszczególnienia odpowiedzi, która nie znalazła się w zaproponowanym przez autorów badania katalogu. Ponadto w ankietach pojawiły się pytania ze skalą odpowiedzi od 1 do 5 (gdzie 1 oznaczało bardzo źle, a 5 bardzo dobrze). Sposób pozyskiwania respondentów warunkował strukturę próby badawczej. Wyłożenie ankiet w urzędach, mailing, call center, bezpośrednie dostarczenie wydrukowanych ankiet czy też 109 S t r o n a

110 zamieszczenie ich w Internecie spowodowało, że wypełniały je w głównej mierze osoby zainteresowane gminą Brzeźnica, aktywne i dobrze zorientowane w sprawach swojego regionu. W niżej przedstawionej analizie wypełnionych ankiet, w części pytań odpowiedzi mogą nie sumować się do 100%. Spowodowane jest to występowaniem pytań, w których respondenci mogli nie udzielić odpowiedzi. W przedstawionych tabelach są również takie, w których wynik może przekroczyć wartość 100%, co wiąże się z możliwością udzielenia więcej niż jednej odpowiedzi na pytanie. Niniejsze opracowanie stanowi raport z przeprowadzonych badań. Przy jego opracowaniu kierowano się zasadą precyzyjnego przedstawienia wyników i unikania ich krzyżowej, głębszej interpretacji statystycznej. Dzięki temu potencjalnie zainteresowany tą problematyką czytelnik będzie miał możliwość dokonania samodzielnej analizy w oparciu o przedstawione dane ilościowe i jakościowe. GMINA BRZEŹNICA W PERCEPCJI MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORSTW I ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostaną dane ilościowe i jakościowe pozyskane w badaniu ankietowym. Pierwsza część dotyczy ankiet skierowanych do mieszkańców gminy Brzeźnica, druga koncentruje się na przedsiębiorstwach, a ostatnia na organizacjach pozarządowych w granicach gminy Brzeźnica. ANALIZA NA PODSTAWIE ANKIET DLA MIESZKAŃCÓW Ankieta dla mieszkańca zawierała 8 pytań oraz metryczkę tj. dane o grupie poddanej badaniu. Autorzy ankiety sformułowali 6 pytań zamkniętych oraz 2 pytania otwarte. Zakres badania ankietowego obejmował następujące zagadnienia: 1. Ocena potrzeby posiadania Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica. 2. Ogólna ocena życia w gminie Brzeźnica. 3. Ocena sytuacji w gminie. 4. Ocena poczucia przynależności do gminy. 5. Ocena realizacji zadań i inwestycji na terenie gminy Propozycja 3 obszarów rozwoju, które powinny stanowić priorytet działań na terenie gminy w latach Propozycja zadania do realizacji na terenie gminy w okresie z punktu widzenia 4 Termin Gmina rozumiany jest przez autorów niniejszego Raportu w kontekście terytorialnym. Przywołanego terminu Gmina/Powiat nie należy odnosić do pojęcia prawnego, w tym w szczególności do przypisanych kompetencji w ustawach samorządowych. Z wyjątkiem pytania 4 w ankiecie dla mieszkańca, w którym gmina rozumiana jest jako organ administracji publicznej o przypisanych kompetencjach i obowiązkach, pozostałe terminy odnoszą się do gminy w kontekście geograficznych, wspólnoty celów. 110 S t r o n a

111 respondenta. 8. Plany zmiany miejsca zamieszkania w okresie maksymalnie 7 lat. METRYCZKA INFORMACJE O RESPONDENTACH Istotne jest, aby scharakteryzować grupę docelową, która wzięła udział w badaniu ankietowym skierowanym do mieszkańców. W tym celu każda z przygotowanych ankiet zawierała metryczkę, w której należało odpowiedzieć na pytania o to, jaka jest struktura płci, wieku, wykształcenia oraz zatrudnienia respondenta. TABELA 1 STRUKTURA PŁCI RESPONDENTÓW PŁEĆ RESPONDENTÓW LICZBA WYPEŁNIONYCH ANKIET Kobieta 22 Mężczyzna 10 Razem 32 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Większość respondentów, która wzięła udział w badaniu to kobiety (22 ankiety). Proporcje osób, które wzięły udział w badaniu ankietowym nie są wyrównane. Udział kobiet w badaniu to 68,75%, a mężczyźni: 31,25%. Występuje tutaj wyraźna przewaga kobiet w grupie mieszkańców biorących udział w ankiecie. Jest to istotne z perspektywy spojrzenia na zaangażowanie, aktywność obywatelską w skali całej gminy. TABELA 2 STRUKTURA WIEKOWA RESPONDENTÓW WIEK LICZBA WYPEŁNIONYCH ANKIET Powyżej 60 1 Razem 32 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Wśród zrealizowanych ankiet najwięcej należało do osób w wieku między 21 a 30 rokiem życia 8 ankiet, co stanowiło 25% wszystkich wypełnionych ankiet oraz pomiędzy 41 a 50 rokiem życia, co stanowiło również 25% wszystkich wypełnionych ankiet. Znaczący jest także udział osób w wieku S t r o n a

112 40 lat tj. 7 ankiet (21,88%) oraz w wieku lat 7 ankiet (21,88%). We wskazanym pytaniu nie dominuje jedna grupa wiekowa. Odsetek procentowy grup 21 30, 31 40, 41 50, jest dosyć podobną grupą i stanowi łącznie 93,75% udzielonych odpowiedzi. Jedną ankietę wypełniła osoba w przedziale wiekowym i osoba powyżej 60 roku życia. Najmniej liczni są reprezentanci grup wiekowych oraz powyżej 60 roku życia. Jest to ważna informacja z perspektywy aktywizowania osób w wieku oraz powyżej 60 lat do zaangażowania w życie społeczne gminy. Należałoby się zastanowić przy okazji tej informacji m.in. nad poszukaniem innych kanałów informacyjnych dla tych grup wiekowych, a także nad diagnozą problemów w zakresie kapitału społecznego gminy. Badania realizowane w skali ogólnopolskiej przez Instytut Spraw Publicznych dotyczące społeczeństwa obywatelskiego oraz kapitału społecznego w Polsce pokazują, że udział osób w wieku oraz powyżej 60 roku w miejscowościach poza aglomeracjami miejski ma tendencje do utrzymywania się na stosunkowo niskim poziomie 5. WYKRES 1 STRUKTURA WYKSZTAŁCENIA RESPONDENTÓW wyższe 43,75% gimnazjalne 3,13% zasadnicze zawodowe 21,88% średnie 28,13% policealne 3,13% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej wśród osób ankietowanych deklarowało posiadanie wykształcenia wyższego (14 osób 43,75%). Reprezentatywna była także grupa osób z wykształceniem średnim (9 osób 28,13%) oraz zawodowym (7 osób 21,88%). 5 Zob. szerzej, Partycypacja publiczna w praktyce, red. Anna Olech, Warszawa 2013; Przepis na uczestnictwo. Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce, red. Anna Olech, Warszawa Raporty dostępne są: S t r o n a

113 WYKRES 2 STRUKTURA ZATRUDNIENIA prowadzę własne gospodarstwo rolne; 2 emeryt/ rencista; 3 uczeń/ student; 2 w przedsiębiorstwie państwowym; 13 prowadzę własną działalność gospodarczą; 2 w przedsiębiorstwie prywatnym; 10 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej osób ankietowanych deklarowało zatrudnienie w państwowych przedsiębiorstwach (13 osób 41%). Reprezentatywna była także grupa osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach prywatnych (10 osób 31%). Udział pozostałych grup w zakresie zatrudnienia jest wyrównany. Udział mieszkańców w badaniu prowadzących własną działalność gospodarczą, własne gospodarstwo rolne, emerytów/rencistów, bezrobotnych, uczniów/studentów, kształtuje się pomiędzy 2 a 3 ankiet (6 8%). Wśród mieszkańców odpowiadających na pytanie o zatrudnienie nie pojawiła się osoba bezrobotna. OCENA POTRZEBY POSIADANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY BRZEŹNICA Autorzy badania uznali za zasadne zapytanie respondentów o opinię, czy uważają oni za konieczne budowanie Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica. Ważny jest aspekt akceptacji procesu tworzenia Strategii Rozwoju, stąd istotnym jest zbadanie na samym wstępie jakie jest podejście do tego tematu samego społeczeństwa, a także czy występuje wśród niego i jaka jest ewentualna skala niezadowolenia. 113 S t r o n a

114 WYKRES 3 OCENA POTRZEBY POSIADANIA STRATEGII ROZWOJU Czy według Pani/Pana gmina potrzebuje Strategii Rozwoju? zdecydowanie tak tak raczej tak trudno powiedzieć nie 13% 3% 22% 34% 28% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Zdecydowana większość respondentów uznała proces budowania Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica za potrzebny. Z 32 ankietowanych tylko 1 osoba odpowiedziała, że nie widzi potrzeby realizacji Strategii. Z kolei 7 osób (22%) uważa, że Strategia jest zdecydowanie potrzebna, 9 osób (28%) uważa, że jest potrzebna, a 11 respondentów (34%), że jest raczej potrzebna. Podsumowując: mieszkańcy gminy Brzeźnica widzą potrzebę budowę Strategii Rozwoju, czego mierzalnym potwierdzeniem są 84% pozytywnych/twierdzących odpowiedzi na zadane pytanie o potrzebie tworzenia Strategii Rozwoju Gminy Brzeźnica. OGÓLNA OCENA ŻYCIA W GMINIE BRZEŹNICA Celem pytania była próba zaprezentowania ogólnego poziomu jakości życia w gminie Brzeźnica. Jest to ważna informacja w szczególności przy diagnozowaniu problemów, celów oraz kierunków rozwoju gminy, które mają na celu podwyższenie poziomu jakości życia mieszkańców w gminie Brzeźnica. 114 S t r o n a

115 WYKRES 4 OGÓLNA OCENA ŻYCIA W GMINIE BRZEŹNICA Czy według Pani/Pana życie w gminie jest: bardzo dobre dobre raczej dobre trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Należy zwrócić uwagę na odpowiedź respondentów w pytaniu o ogólną ocenę poziomu życia w gminie Brzeźnica. Większość osób deklaruje, że jakość życia jest dobra (13 osób 40,63%) oraz raczej dobra (12 osób 37,5%). 4 mieszkańców (12,5%) odpowiedziało, że żyje im się bardzo dobrze w gminie Brzeźnica. Jedynie 3 osoby (9,38%) wskazały na trudność przy ocenie jakości życia w gminie. Analizując otrzymane odpowiedzi warto podkreślić fakt, że nie pojawiły się odpowiedzi negatywne. Żaden mieszkaniem nie stwierdził, że żyje mu się źle lub bardzo źle w gminie Brzeźnica. OCENA SYTUACJI W GMINIE BRZEŹNICA WYKRES 5 OCENA SYTUACJI W GMINIE BRZEŹNICA Gmina podąża w bardzo dobrym kierunku; wyróżnia się na tle innych regionów Sytuacja w Gminie jest dobra i stabilna Nie widzę, aby Gmina się rozwijała Rozwój Gminy jest mi obojętny Należy na nowo przemyśleć kierunki rozwoju i cele do realizacji Sytuacja w Gminie jest bardzo słaba Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych 115 S t r o n a

116 Zdecydowana większość badanych twierdzi, że sytuacja w gminie jest dobra i stabilna (20 osób 62,5%). Z ogółu badanych, 8 osób (25%) deklaruje, że ich zdaniem gmina podąża w bardzo dobrym kierunku; wyróżnia się na tle innych regionów. Jedynie trzech mieszkańców wskazało, że rozwój gminy jest im obojętny. Wśród odpowiedzi nie pojawiły się głosy mieszkańców negatywnie oceniających kierunki rozwoju gminy. OCENA POCZUCIA PRZYNALEŻNOŚCI DO GMINY Problematyka poruszona w pytaniu opiera się na dwóch zagadnieniach. Pierwsze to: opinia o współpracy, relacjach gminy z mieszkańcami. Drugie to poczucie przynależności do gminy. Intencją tak sformułowanego pytania było badanie krzyżowe, z jednej strony opinii o współpracy, komunikacji gminy z mieszkańcami, a z drugiej poczucia przynależności do wspólnoty, do gminy. Należy to pytanie potraktować jako otwierające dyskusję, a nie jako podsumowanie dotyczące interakcji pomiędzy mieszkańcem, a samorządem terytorialnym, władzą w gminie. WYKRES 6 OCENA POCZUCIA PRZYNALEŻNOŚCI DO GMINY ( ) Nie czuję przynależności do Gminy 0 Nie mam zdania ( ) 5 Wyczuwam słabą więź z Gminą 7 ( ) Czuję, że należę do wspólnoty 11 ( ) poczucie przynależności jest bardzo silne Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej respondentów zakreśliło odpowiedź: Czasami wspieram działania podejmowane przez gminę; czuję, że należę do wspólnoty (11 respondentów 35%). Druga duża grupa (8 osób 26%) odpowiedziała, że utożsamia się z gminą. Poczucie przynależności jest bardzo silne. Z kolei 7 osób (23%) zakreśliło odpowiedź: Wyczuwam słabą więź z gminą. 5 respondentów nie ma zdania we wskazanym temacie. 116 S t r o n a

117 OCENA REALIZACJI ZADAŃ I INWESTYCJI NA TERENIE GMINY WYKRES 7 OCENA REALIZACJI ZADAŃ I INWESTYCJI NA TERENIE GMINY INWESTYCJE W GMINIE RYNEK PRACY REKREACJA OCHRONA ŚRODOWISKA, EKOLOGIA EDUKACJA PRZEDSZKOLNA DOSTĘP DO EDUKACJI SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ JAKOŚĆ EDUKACJI MIESZKANIE TRANSPORT OPIEKA ZDROWOTNA OSOBY STARSZE KULTURA BEZPIECZEŃSTWO 1- bardzo źle 2 - źle 3 - przeciętnie 4 - dobrze 5 - bardzo dobrze Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Wykres radarowy przedstawia linie, która odzwierciedla skalę oceny od 1 do 5 (1 bardzo źle, 5 bardzo dobrze) poszczególnych kategorii. Liczby 0, 5 aż do 20 oznaczają liczbę ocen wyrażonych przez mieszkańców w danej kategorii. Kategorie zakwalifikowane przez największą część respondentów jako przeciętne (3): edukacja przedszkolna (16), edukacja dostępność (11), edukacja jakość (11), transport (11). ochrona środowiska (10), osoby starsze (19), rynek pracy(14), Dobre, bardzo dobre (4): ochrona środowiska (17), edukacja przedszkolna (10), 117 S t r o n a

118 edukacja dostępność (16), edukacja jakość (13), transport (12). kultura (16) opieka zdrowotna (19) rekreacja (17) mieszkanie (20) bezpieczeństwo (17) Spośród kategorii najsłabiej zostały ocenione: rynek pracy. Rynek pracy 5 osób oceniło na bardzo źle (1), zaś 6 osób jako źle (2). Jest to jedyna kategoria, w której negatywne oceny (1 i 2) przekroczyły próg 10 wskazań. Jest to bardzo znaczący sygnał, że muszą to być kluczowe obszary w diagnozowaniu problematyki, celów, kierunków rozwojowych, a także zadań operacyjnych. PRIORYTETOWE OBSZARY ROZWOJU NA TERENIE GMINY Kolejne pytanie bezpośrednio wynika z poprzedniego, tj. oceny zadań oraz inwestycji na terenie gminy. Respondenci mieli tutaj za zadanie przedstawić, które obszary są według nich priorytetowymi w okresie TABELA 3 PROPOZYCJA 3 OBSZARÓW ROZWOJU, KTÓRE POWINNY STANOWIĆ PRIORYTET DZIAŁAŃ NA TERENIE GMINY W LATACH NAZWA OBSZARU ROZWOJU LICZBA WSKAZAŃ W ANKIETACH OCHRONA ŚRODOWISKA, EKOLOGIA 5 EDUKACJA PRZEDSZKOLNA 3 JAKOŚĆ EDUKACJI 13 TRANSPORT 8 KULTURA 1 BEZPIECZEŃSTWO 3 OSOBY STARSZE 9 OPIEKA ZDROWOTNA 7 MIESZKANIE 0 REKREACJA 3 RYNEK PRACY 25 INWESTYCJE W GMINIE S t r o n a

119 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Wyróżnione zostały obszary, które według mieszkańców stanowią priorytet do rozwoju w okresie Spośród wszystkich ankietowanych 25 osób (30,12%) stwierdziło, że istotne jest skoncentrowanie się na szukaniu rozwiązań w obszarze rynku pracy. Kolejnym problematycznym obszarem są inwestycje w gminie oraz jakość edukacji. Mocno podkreślanym obszarem, które powinny w szczególności stanowić priorytet na lata jest także transport, osoby starsze oraz opieka zdrowotna. PLANY RELOKACYJNE MIESZKAŃCÓW GMINY Badani odpowiadali na pytania dotyczące planów związanych ze zmianą miejsca zamieszkania poza obszar gminy. Jest to istotne pytanie w kontekście odczuć, opinii społeczeństwa o ogólnym poziomie życia, warunków, możliwości rozwoju na terenie gminy. WYKRES 8 CZY ZAMIERZA PANI/PAN W OKRESIE NAJBLIŻSZYCH 7 LAT ZMIENIĆ SWOJE MIEJSCE ZAMIESZKANIA POZA OBSZAR GMINY? NIE ZASTANAWIAŁEM/ AM SIĘ NAD TYM 18% ROZWAŻAM TAKĄ MOŻLIWOŚĆ 5% ZDECYDO0WANIE NIE 50% RACZEJ NIE 27% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Większość ankietowanych (11 osób 50% udzielonych odpowiedzi) zdecydowanie nie zamierza zmienić swojego miejsca zamieszkania poza obszar gminy. Ponadto 6 osób raczej nie zamierza zmienić miejsca zamieszkania (27,27% udzielonych odpowiedzi). Warto zwrócić uwagę także na fakt, że tylko jeden mieszkanie rozważa możliwość przeprowadzki. Nie pojawiło się ani jedno wskazanie stwierdzające chęć przeprowadzki z gminy Brzeźnica. 119 S t r o n a

120 Podsumowując, zdecydowana większość respondentów uważa, że ich życie w gminie jest dobre oraz, że nie zamierzają zmienić miejsca zamieszkania poza obszar gminy. Uważają Strategię Rozwoju Gminy Brzeźnica za potrzebną. Z kolei ogólny obraz sytuacji w gminie pokazuje, że rozwój gminy jest odczuwalny dla mieszkańców [większość badanych twierdzi, że sytuacja w gminie jest dobra i stabilna (20 osób 62,5%). Z ogółu badanych 8 osób (25%), że gmina podąża w bardzo dobry kierunku]. Jednoznacznie najsłabszym obszarem jest rynek pracy według ankietowanych i powinien być kluczowym obszarem w zakresie rozwoju. Ponadto respondenci wskazują także na potrzebę zwrócenia uwagi na zwiększenie inwestycji na terenie gminy, polepszenie jakości edukacji, opieki zdrowotnej i opieki nad starszymi osobami. ANALIZA NA PODSTAWIE ANKIET DLA PRZEDSIĘBIORSTW Kolejną grupą docelową badania ankietowego są przedstawiciele przedsiębiorstw. Badane były nie tylko firmy, które mają swoje siedziby na terenie gminy, ale także te, które prowadzą w niej działalność. Ważne było wydzielenie tematu rynek pracy, prowadzenie działalności gospodarczej, gdyż już na etapie diagnozy społeczno- gospodarczej ten obszar pojawił się jako problematyczny. Ponadto przedstawiciele przedsiębiorstw mają inną perspektywę oceny gminy niż pozostałe grupy interesariuszy. Zakres badania ankietowego obejmował następujące obszary tematyczne: 1. Ocena rozwoju prowadzonej działalności; 2. Ocena bieżącej sytuacji finansowej; 3. Korzystanie z zewnętrznych form wsparcia finansowego; 4. Warunki prowadzenia działalności; 5. Wsparcie lokalnej działalności; 6. Propozycja zadania do realizacji na terenie gminy; 7. Relacje przedstawicieli samorządu terytorialnego w stosunku do przedsiębiorstw DANE O FIRMIE Na początku należy scharakteryzować grupę przedstawicieli przedsiębiorstw, które wzięły udział w badaniu ankietowym. 120 S t r o n a

121 WYKRES 9 RODZAJE BRANŻ PRZETWÓRSTWO 11% PRZEMYSŁ 22% USŁUGI 56% HANDEL 11% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Zdecydowana większość przedstawicieli przedsiębiorstw, która wzięła udział w badaniu ankietowym reprezentuje branże usługowe (56% ankietowanych). Dwóch przedsiębiorców wskazało na przemysł jako dziedzinę prowadzenia działalności gospodarczej. Pozostałe rodzaje branż zostały wymienione przez pojedynczych respondentów (handel, przetwórstwo). TABELA 4 ROK ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI ROK ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI LICZBA WYPEŁNIONYCH ANKIET Do 1989 r Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Większość firm (4 ankietowanych 57,14%), która wzięła udział w badaniu ankietowym, powstała lub też prowadzi działalność na terenie gminy w okresie między Z kolei 3 ankietowanych reprezentuje firmy powstałe w okresie między S t r o n a

122 WYKRES 10 STRUKTURA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA 2-9; 3 działalność jedoosobowa; 4 działalność jedoosobowa i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Spośród wszystkich przedstawicieli firm, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym, 4 osoby reprezentują firmy jednoosobowe, tj. zarejestrowane w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej; a 3 respondentów pracuje w mikroprzedsiębiorstwach (do 9 osób). WYKRES 11 PIERWSZA SIEDZIBA FIRMY/ PIERWSZE MIEJSCE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI Czy pierwsza siedziba/ miejsce wykonywania działalności znajdowała/o się na obszarze gminy? tak 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Z danych wynika, że wszyscy przedstawiciele firm, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym, reprezentują firmy, które działają lub posiadają siedzibę od początku na terenie gminy. Należałoby w dalszym procesie uspołeczniania zastanowić się nad problemem co przyciąga firmy, a co je zniechęca do działania na terenie naszej gminy. A zatem co jest słabą, a co mocną stroną w pozyskiwaniu firm, w konkurowaniu z gminami ościennymi o nowe miejsca pracy i przedsiębiorców. Podsumowując, większość respondentów to osoby, które prowadzą działalność jednoosobową oraz koncentrują się na branży usługowej. Ponadto są to osoby, które prowadzą działalność lub posiadają siedzibę na terenie gminy od samego początku. 122 S t r o n a

123 OCENA ROZWOJU PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Pytanie dotyczyło zarówno możliwości rozwoju samej działalności gospodarczej na terenie gminy jak i elementu współpracy, relacji przedsiębiorca samorząd terytorialny. WYKRES 12 JAK OCENIA PAN/ PANI MOŻLIWOŚĆ ROZWOJU PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ/ POZAROLNICZEJ NA OBSZARZE GMINY? Nie widzę żadnych szans na rozwój ( ) Znikome szanse na rozwój działalności Przeciętnie ( ) Dobrze ( ) Bardzo dobrze ( ) 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej respondentów (3 osób 42,85%) uznało, że ma przeciętne możliwości rozwoju na terenie gminy oraz nie współpracuje z samorządem terytorialnym. Z kolei 2 osoby oceniły zarówno warunki jak i współpracę na poziomie bardzo dobrym, a dalsze 2 osoby na poziomie dobrym. Zatem ogólna ocena jest pozytywna jeśli chodzi o dostrzeganie silnych stron działalności gospodarczej na terenie gminy, jak i wzajemnego pola oddziaływania w relacjach firma samorząd terytorialny. Nie należy jednak traktować tego pytania jako podsumowania analizy, a wstęp do dialogu przedsiębiorstw, samorządu terytorialnego oraz instytucji otoczenia biznesu. 123 S t r o n a

124 OCENA BIEŻĄCEJ SYTUACJI FINANSOWEJ WYKRES 13 JAK OCENIAJĄ PAŃSTWO BIEŻĄCĄ SYTUACJĘ FINANSOWĄ GOSPODARSTWA/ FIRMY? dobra 29% przeciętna 71% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Ocena sytuacji finansowej firmy jest ogólnie pozytywna. Nie ma firm, które są deklarują, że ich finanse są na bardzo złym poziomie. Najwięcej osób uznaje, że ten obraz finansów jest przeciętny (5 osób 71%) oraz dobry (2 osoby 29%). KORZYSTANIE Z ZEWNĘTRZNYCH FORM WSPARCIA FINANSOWEGO TABELA 5 CZY KORZYSTALI PAŃSTWO W RAMACH PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ/POZAROLNICZEJ Z ZEWNĘTRZNYCH ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA? KATEGORIA TAK NIE Instrumenty finansowe o charakterze komercyjnym (pożyczki, kredyty, inne) Finansowanie ze środków europejskich (np. POKL, PO IG, pożyczki Jeremie) Dotacje z budżetu Skarbu Państwa (np. Funduszu Pracy, PFRON, inne) Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej respondentów deklaruje, że nie korzystało z żadnych instrumentów finansowych o charakterze komercyjnym (pożyczek, kredytów), ani ze środków Unii Europejskiej oraz z instrumentów finansowych budżetowych. W dalszym etapie uspołeczniania Strategii Rozwoju należałoby poruszyć kwestie dotyczące możliwości pozyskiwania środków finansowych. Po 2 wskazania przypadły na instrumenty finansowe o charakterze komercyjnym oraz europejskim. 124 S t r o n a

125 WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI WYKRES 14 JAK OCENIA PAN/PANI WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ/ POZAROLNICZEJ NA TERENIE GMINY? Dostępność gruntów i nieruchomości na działalność rolniczą/ pozarolniczą 5 4 Możliwość pozyskania pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami Poziom infrastruktury technicznej Koszty prowadzenia działalności rolniczej/ pozarolniczej na terenie Gminy Współpraca z samorządem terytorialnym 1- bardzo źle 2 - źle 3 - przeciętnie 4 - dobrze 5 - bardzo dobrze Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Respondenci oceniają, że jest problem związany z kosztami prowadzenia działalności (2 osoby bardzo źle, 2 przeciętnie). Ponadto też wskazują na dostępność gruntów i nieruchomości na terenie gminy ( 1 osoba źle, 3 przeciętnie). Jest zróżnicowanie w skali oceny współpracy z samorządem gminnym. 2 osoby wskazują, że jest źle, 1 osoba przeciętnie, 1 osoba dobrze natomiast aż 3 osoby, że bardzo dobrze. Z kolei poziom infrastruktury technicznej i dostępność gruntów jest oceniana przez większość respondentów jako dobra (5 przedsiębiorców). 125 S t r o n a

126 WSPARCIE LOKALNEJ DZIAŁALNOŚCI TABELA 6 KTÓRE Z NIŻEJ PRZEDSTAWIONYCH PROPOZYCJI WSPARCIA LOKALNEJ DZIAŁALNOŚCI SĄ REALIZOWANE NA TERENIE GMINY? KATEGORIA TAK NIE Tworzenie stref ekonomicznych 0 5 Zrzeszanie przedsiębiorców, rolników, rzemieślników Wsparcie finansowe przedsiębiorców, rolników, rzemieślników Poziom infrastruktury technicznej 3 1 Poziom infrastruktury logistycznej 5 1 Pomoc formalna przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej Promocja przedsiębiorców, rolników, rzemieślników Pomoc w znalezieniu lub wyszkoleniu kadry Wsparcie w zatrudnianiu pracowników, doposażeniu stanowisk pracy Pomoc w znalezieniu odpowiednich nieruchomości Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Respondenci stwierdzili, że nie są tworzone strefy ekonomiczne na terenie gminy (5 wskazań), firmy nie zrzeszają się (3 wskazania), brakuje wsparcia finansowego (3 wskazania), pomocy w znalezieniu oraz wyszkoleniu kadry pracowników (5 wskazań), wsparcie w zatrudnieniu pracowników, doposażeniu stanowisk pracy (5 wskazań) a także wsparcia w zakresie znalezienia odpowiednich nieruchomości pod działalność (3 wskazania). Badani pozytywnie oceniają poziom infrastruktury technicznej i logistycznej. Z kolei promocja firm dla 7 respondentów jest realizowana na terenie gminy, dla innych 7 osób nie jest to realizowane w gminie. Natomiast przedsiębiorcy dostrzegają wsparcie prowadzonych przez nich działalności w postaci pomocy formalnej przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej (3 wskazania), poziomie infrastruktury logistycznej (5 wskazań) oraz poziomie infrastruktury technicznej (3 wskazania). 126 S t r o n a

127 PODEJŚCIE PRZEDSTAWICIELI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO DO PRZEDSIĘBIORSTWA WYKRES 15 JAK OCENIAJĄ PAŃSTWO PODEJŚCIE PRZEDSTAWICIELI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO DO OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ/ POZAROLNICZĄ? neutralne bardzo życzliwe, 29% pomocne, wyróżniające się 28% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Najwięcej respondentów uznało, że podejście, relacje przedstawicieli samorządu terytorialnego do osób prowadzących działalność gospodarczą jest pozytywna. Z czego 28% badanych twierdzi, że jest wyróżniająca się, a 43%, że jest na właściwym poziomie. 29% badanych uznała, że te relacje pozostają na gruncie neutralnym. Należy zwrócić uwagę, że nie odnotowano odpowiedzi negatywnych, tj. stwierdzających niesprzyjające lub zniechęcające podejście przedstawicieli samorządu terytorialnego do przedsiębiorców. dobre, na właściwym poziomie 43% ANALIZA NA PODSTAWIE ANKIET DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Ostatnia grupa docelowa, która poddana została badaniom ankietowym to przedstawiciele organizacji pozarządowych. Środowiska organizacji pozarządowych są ważnym źródłem informacji o funkcjonowaniu społeczeństwa obywatelskiego, zrzeszania mieszkańców, poziomu rozwoju kapitału społecznego w gminie. Zakres badania ankietowego obejmował następujące obszary: 1. Obszar działalności organizacji pozarządowej 2. Ocena kondycji organizacji pozarządowej 3. Mocne strony organizacji pozarządowej 4. Słabe strony organizacji pozarządowej 5. Rozwój region, a fundusze pozyskiwane przez organizacje pozarządowe 6. Współpraca z samorządem terytorialnym 7. Formy współpracy organizacji pozarządowej z samorządem terytorialnym 127 S t r o n a

128 8. Rada działalności organizacji pozarządowej 9. Potrzeby organizacji pozarządowych Na początku należy określić do jakich organizacji pozarządowych należą respondenci niniejszego badania ankietowego oraz jaki jest ogólny obraz środowiska NGO w gminie Brzeźnica. A zatem należy odpowiedzieć na pytania dotyczące obszaru działań (tutaj można wskazać więcej niż jeden), kondycji trzeciego sektora, jego słabych i mocnych stron. OBSZAR DZIAŁALNOŚCI ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ TABELA 7 PROSZĘ ZAZNACZYĆ WŁAŚCIWY OBSZAR DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ. KATEGORIA LICZBA WSKAZAŃ POMOC SPOŁECZNA 0 DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 0 UPOWSZECHNIENIE KULTURY FIZYCZNEJ I SPORTU, HOBBY 1 EDUKACJA I WYCHOWANIE 2 EKOLOGIA I OCHRONA ZWIERZĄT, OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO OCHRONA WOLNOŚCI I PRAW CZŁOWIEKA ORAZ SWOBÓD OBYWATELSKICH 0 0 KULTURA, SZTUKA, OCHRONA DÓBR KULTURY I TRADYCJI 0 OCHRONA I PROMOCJA ZDROWIA 2 PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ 2 WSPOMAGANIE I/ LUB ZRZESZANIE ORGANIZACJI 0 WSPOMAGANIE ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 0 WSPOMAGANIE ROZWOJU WSPÓLNOT I SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH BEZPIECZEŃSTWO 0 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Wskazywane działania, realizowane przez środowisko pozarządowe z gminy Brzeźnica to: upowszechnienie kultury fizycznej i sportu (1 wskazanie), edukacja i wychowanie (2 wskazania), ochrona i promocja zdrowia (2 wskazania), profilaktyka uzależnień (2 wskazania), bezpieczeństwo (1 wskazanie). Ankiety nie wypełniły osoby działające w obszarze pomoc społeczna, ekologia i ochrona zwierząt, ochrona wolności i praw człowieka, kultura, szuka, ochrona dóbr kultury, a także wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości, wspomaganie i/lub zrzeszanie organizacji oraz 128 S t r o n a

129 wspomaganie rozwoju wspólnot i społeczności lokalnych. OCENA KONDYCJI ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ WYKRES 16 JAK OCENIA PAN/ PANI KONDYCJĘ SWOJEJ ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ? bardzo źle źle przeciętnie dobrze 2 bardzo dobrze 0 0 0,5 1 1,5 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Przedstawiciele organizacji pozarządowych deklarują w 100%, że ich kondycja jest dobra. Wizerunek środowiska organizacji pozarządowych, jego sytuacji, ogólnych warunków działalności jest zatem pozytywny. MOCNE STRONY ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ TABELA 8 JAKIE SĄ MOCNE STRONY PAŃSTWA ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ? KATEGORIA LICZBA WSKAZAŃ W ANKIETACH Wysokie przychody 0 Duża liczba członków/pracowników 1 Rozpoznawalność organizacji w otoczeniu 1 Owocna współpraca ze społecznością lokalną 0 Wysokie kwalifikacje pracowników 1 Zaangażowanie członków/ pracowników 1 Realizacja ciekawych projektów 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Jako mocne strony przedstawiciele organizacji pozarządowych z terenu gminy Brzeźnica wskazali dużą liczbę pracowników, rozpoznawalność organizacji w otoczeniu, wysokie kwalifikacje pracowników oraz 129 S t r o n a

130 zaangażowanie pracowników (po 1 wskazaniu). Głównymi zaletami środowiska NGO jest zatem społeczność lokalna, jej kapitał społeczny, chęć do angażowania się w sprawy społeczne i kulturalne. SŁABE STRONY ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ TABELA 9 JAKIE SĄ SŁABE STRONY PAŃSTWA ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ? KATEGORIA LICZBA WSKAZAŃ W ANKIETACH Niskie przychody 1 Mała liczba członków/pracowników 1 Niska rozpoznawalność organizacji w otoczeniu 0 Słaba współpraca ze społecznością lokalną 1 Niskie kwalifikacje pracowników 0 Niskie zaangażowanie członków/ pracowników 0 Brak realizacji ciekawych projektów 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Ankietowani podają, że główną słabą stroną organizacji pozarządowych są niskie dochody, mała liczba członków/pracowników, słaba współpraca ze społecznością lokalną ( po 1 wskazaniu) Niewielkie środki finansowe, pozyskiwane albo z grantów albo ze składek członkowskich, funduszy prywatnych, mogą wpływać bezpośrednio także na możliwości realizowania ciekawych projektów. I tutaj jedna osoba wskazuje na brak realizacji ciekawych projektów oraz na niskie zaangażowanie członków. ROZWÓJ REGIONU, A FUNDUSZE POZYSKIWANE PRZEZ ORGANIZACJE POZARZĄDOWE WYKRES 17 CZY WIDZĄ PAŃSTWO SZANSĘ NA ROZWÓJ REGIONU DZIĘKI FUNDUSZOM POZYSKIWANYM PRZEZ ORGANIZACJE POZARZĄDOWE? tak 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Respondenci jednogłośnie zadeklarowali, że fundusze pozyskiwane przez organizacje pozarządowe są szansą na rozwój regionu. Jest to istotne w kontekście także silnych i słabych stron organizacji pozarządowych. Ocena, że fundusze mają ważny wpływ na rozwój regionu, świadczy o tym, że należy 130 S t r o n a

131 ten proces wspierać w ramach współpracy samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych. Środki nie są postrzegane jako pozyskiwane na własne cele organizacji, ale dla dobra ogółu społeczności lokalnej, która będzie korzystała z produktów realizowanych działań. WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM WYKRES 18 CZY PAŃSTWA ORGANIZACJA POZARZĄDOWA DĄŻY DO WSPÓŁPRACY Z SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM? tak 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Pytanie dotyczy postrzegania samorządu terytorialnego jako partnera w realizowanych działaniach. Respondenci jednoznacznie deklarują chęć współpracy z samorządem, nawiązanie lub też kontynuowanie współpracy. Warto by przemyśleć w jaki sposób do tej pory była prowadzona współpraca jednostek samorządu gminnego ze środowiskiem NGO i na odwrót, a także jak poprawić te relacje, jak rozwinąć działania partnerskie. FORMY WSPÓŁPRACY ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ Z SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM TABELA 10 ZAZNACZ FORMY WSPÓŁPRACY DOTYCZĄCE PAŃSTWA ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ Z SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM, KTÓRE SĄ STOSOWANE W GMINIE. MOŻNA ZAZNACZYĆ KILKA ODPOWIEDZI. KATEGORIA LICZBA WSKAZAŃ Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych Tworzenie wspólnych zespołów doradczych, opiniujących, inicjatywnych Doradztwo i udzielanie organizacjom pomocy merytorycznej w przygotowywaniu projektów i pisaniu wniosków Wspieranie akcji promującej przekazywanie 1% podatku dochodowego od osób fizycznych organizacjom pożytku publicznego S t r o n a

132 Prowadzenie i udostępnianie bazy danych o organizacjach pozarządowych 1 Popularyzacja działalności organizacji pozarządowych 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Przedstawiciele organizacji pozarządowej stwierdził, że w gminie jest prowadzone doradztwo w zakresie przygotowywania projektów i pisania wniosków o dofinansowanie. Jest to istotna informacja ze względu na wskazane słabe strony przez respondentów, tj. przede wszystkim niskie dochody organizacji, a co za tym idzie trudności związane z realizacją ciekawych, potrzebnych projektów na terenie gminy. Respondenci wskazują także na popularyzację działalności organizacji pozarządowych przez samorząd, a co za tym idzie możliwość szerszego dotarcia do społeczności lokalnych, a także potencjalnych partnerów, wolontariuszy, członków. Ponadto ankietowani wskazują na: wspieranie akcji promującej przekazywanie 1% podatku dochodowego od osób fizyczne na rzecz organizacji OPP. Pojedyncze odpowiedzi badanych wskazują także na współpracę w ramach konsultowania aktów prawnych oraz prowadzenie bazy danych o NGO na terenie gminy oraz prowadzenie i udostępnianie bazy danych o organizacjach pozarządowych. Jedyną formą współpracy nie wskazaną w pytaniu było tworzenie wspólnych zespołów doradczych, opiniujących, inicjatywnych. RADA DZIAŁALNOŚCI ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ WYKRES 19 CZY W PAŃSTWA GMINIE DZIAŁA RADA DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO? nie 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Wszyscy respondenci odpowiedzieli, że na terenie gminy nie działa rada pożytku publicznego. Odpowiedź taka może wskazywać także na brak danych o działaniach rady na terenie gminy oraz słaby przepływ informacji między radą a członkami organizacji pozarządowych. 132 S t r o n a