Zagraniczne telewizje o Polsce

Transkrypt

1 Zagraniczne telewizje o Polsce Analiza informacji o Polsce i Polakach emitowanych w wybranych zagranicznych stacjach telewizyjnych w okresie od 1 do 30 listopada 2006 roku Warszawa, grudzień 2006

2 Statystyka Tabela 1: Liczba przekazów Stacje TV Liczba przekazów ZDF 55 EuroNews 46 ARD 41 BBC World 41 TV5 31 CNN 17 Suma 231 Wykres 1. Stacje TV - udział procentowy w raporcie TV5 13% CNN 7% ZDF 24% EuroNews 20% ARD 18% BBC World 18% Tabela 2. Podział pod względem wydźwięku przekazu + 0 Suma Liczba przekazów BBC World ARD ZDF TV5 CNN EuroNews Źródło: IMM Wykres 2. Wielkość przekazów 21% 19% 60% informacja wzmianka pełen przekaz Źródło: IMM 2

3 Podsumowanie statystyk W listopadzie monitorowane stacje zagraniczne wyemitowały 231 przekazów odnoszących się do Polski lub Polaków. Większość informacji miała charakter neutralny. Odnotowano bardzo mało materiałów zarówno o charakterze pozytywnym, jak i negatywnym. Wszystkie monitorowane stacje, poza CNN, wyemitowały bardzo zbliżoną liczbę przekazów na temat Polski. Ciekawa może być zmiana stacji najczęściej informującej o Polsce - w listopadzie to ZDF nadała najwięcej materiałów, deklasując dotychczasowego lidera, EuroNews. ZDF również wyemitowała jedyny materiał o wydźwięku negatywnym. Dotyczył on problemów z resocjalizacją trudnej młodzieży niemieckiej w Polsce. Pozytywne przekazy pojawiły się w telewizjach ZDF i TV5. Pierwsza z nich wyemitowała program o polskim uzdrowisku Chrobry w Kamieniu Pomorskim oraz reportaż o polskiej opiekunce starszej osoby. TV5 natomiast nadała przekrojowy reportaż o współczesnej Polsce. Przekazy w całości poświęcone Polsce stanowiły 21 procent wszystkich monitorowanych materiałów. Wzmianki o Polsce lub Polakach pojawiły się w 19 procentach materiałów. Główne tematy - ocena przekazów W listopadzie największe zainteresowanie mediów skierowane zostało na tragedię, jaka wydarzyła się w kopalni Halemba w Rudzie Śląskiej. Ponad jedna trzecia wszystkim wyemitowanych materiałów w listopadzie dotyczyła właśnie tego zdarzenia. Poza głównym tematem właściwe tylko jeszcze dwa wydarzenia przyciągnęły uwagę zagranicznych mediów. Polskie weto w sprawie rozpoczęcia negocjacji UE z Rosją o nowym partnerstwie było bardzo uważnie śledzone i komentowane, podobnie jak wybory samorządowe w Polsce i zwycięstwo Hanny Gronkiewicz-Waltz w wyborach na prezydenta Warszawy. Warto wspomnieć, że listopadowa wizyta prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Wielkiej Brytanii nie została odnotowana przez żadną z monitorowanych stacji. Najprawdopodobniej media uznały, że wizyta ma tylko bilateralne znaczenie dla zainteresowanych państw i nie została ona wykorzystana w europejskim kontekście, atrakcyjnym dla międzynarodowych mediów. Tabela 3. Tematyka przekazów w podziale na ocenę Zagadnienie + 0 Suma Tragedia w kopalni Halemba Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją Wybory samorządowe w Polsce Dyrektywa usługowa 5 5 Imigranci zarobkowi 5 5 Uzdrowisko Chrobry w Kamieniu Pomorskim Korupcyjna propozycja wobec Jacka Bąka 3 3 Wycofanie polskich wojsk z Iraku 3 3 Rafineria w Możejkach 2 2 Pozostałe Suma

4 Ocena przekazów - media niemieckojęzyczne W listopadzie ranking przekazów mediów niemieckojęzycznych pokrywa się na pierwszych trzech pozycjach z główną tematyką wszystkich monitorowanych mediów zagranicznych. Blisko dwie trzecie materiałów dotyczyło wybuchu metanu w kopalni Halemba. Również polskie weto oraz wybory samorządowe spotkały się z zainteresowaniem niemieckich nadawców. Na pogłębioną analizę z pewnością zasługuje w tym miesiącu stacją ZDF i to nie tylko ze względu na fakt, że miała ona po raz pierwszy największy udział w całkowitej liczbie materiałów o Polsce nadanych przez monitorowane stacje. Można postawić tezę, że od czasu wizyty premiera Jarosława Kaczyńskiego zaczęło się zmieniać podejście publicznego nadawcy do prezentowania Polski. ZDF nadał wiele materiałów o Polsce, jej mieszkańcach i zwykłych problemach, bardzo czytelnie prezentując w nich polską perspektywę. ZDF nie koncentrowała się na kwestiach politycznych, lecz społecznych. W listopadzie niemieccy widzowie mogli obejrzeć zarówno doniesienia o narodzinach pięcioraczków w Poznaniu, o polskim sanatorium w Kamieniu Pomorskim, które cieszy się popularnością wśród niemieckich emerytów, ale także reportaże o rafinerii Możejki i zagrożeniach wynikających z niepewności dostaw energetycznych. ZDF nadała nawet obszerny materiał o zbrodnii katyńskiej, która w dużym stopniu obrazuje zaszłości w stosunkach polsko-rosyjskich, a tym samym pozwala lepiej zrozumieć polskie weto na forum Rady Europejskiej, czy obiekcje wobec niemiecko-rosyjskiego gazociągu przez Bałtyk. Kolejny raport pozwoli sprawdzić, czy wskazana tendencja jest trwała. Powyższą opinię można odnieść do obydwu publicznych kanałów niemieckiej telewizji. ARD i ZDF nadają wspólne pasmo, zatem publikowane materiały dostępne są dla widzów obu programów. Tabela 4a. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę ARD + 0 Suma Tragedia w kopalni Halemba Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją 9 9 Wybory samorządowe w Polsce 3 3 Imigranci zarobkowi 1 1 Radio Maryja - reportaż 1 1 Pozostałe 6 6 Suma Tabela 4b. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę ZDF + 0 Suma Tragedia w kopalni Halemba Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją Wybory samorządowe w Polsce 3 3 Uzdrowisko Chrobry w Kamieniu Pomorskim Rafineria w Możejkach 2 2 Imigranci zarobkowi 2 2 Sprawa katyńska 1 1 Pozostałe Suma

5 Ocena przekazów - media anglojęzyczne Media anglojęzyczne nie odbiegały w tematyce przekazów od innych mediów, choć w innym natężeniu prezentowały swoje materiały. Dla EuroNews najważniejszą kwestią okazało się polskie weto, co wydaje się być naturalne zważając na profil nadawcy. EuroNews bardzo szeroko relacjonowała przygotowania do szczytu europejskiego, jego przebieg oraz międzynarodowe reakcje na polską decyzję. BBC World i CNN za najważniejsze wydarzenie uznały wypadek w kopalni Halemba. W cogodzinnych serwisach informowano o wzrastającej liczbie ofiar. Informację uzupełniano korespondencjami na żywo z Rudy Śląskiej. Tabela 4c. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę EuroNews + 0 Suma Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją Wybory samorządowe w Polsce Tragedia w kopalni Halemba 4 4 Dyrektywa usługowa 1 1 Pozostałe 4 4 Suma Tabela 4d. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę BBC World + 0 Suma Tragedia w kopalni Halemba Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją Imigranci zarobkowi 1 1 Korupcyjna propozycja wobec Jacka Bąka 1 1 Pozostałe 5 5 Suma Tabela 4e. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę CNN + 0 Suma Tragedia w kopalni Halemba 8 8 Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją 2 2 Korupcyjna propozycja wobec Jacka Bąka 2 2 Wycofanie polskich wojsk z Iraku 3 3 Pozostałe 2 2 Suma Ocena przekazów - media francuskojęzyczne Listopad przyniósł wzrost liczby materiałów o Polsce wyemitowanych przez francuską TV5. Wszystkie trzy gorące tematy z Polską w roli głównej znalazły miejsce w serwisach informacyjnych. Na uwagę zasługuje pozytywny reportaż o współczesnej Polsce nadany przez TV5 5

6 Tabela 4f. Tematyka przekazów w podziale na ocenę i nadawcę TV5 + 0 Suma Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją 7 7 Tragedia w kopalni Halemba 6 6 Dyrektywa usługowa 4 4 Wybory samorządowe w Polsce 2 2 Imigranci zarobkowi 1 1 Reportaż o Polsce 1 1 Pozostałe Suma Tragedia w kopalni Halemba Wszystkie monitorowane media bardzo obszernie relacjonowały wypadek związany z wybuchem metanu w kopalni Halemba w Rudzie Śląskiej. Pierwsze przekazy donosiły o zdarzeniu, a kolejne korespondencje przyniosły tragiczne informacje o coraz większej liczbie ofiar śmiertelnych. Najobszerniej o katastrofie informowały niemieckie telewizje publiczne ARD i ZDF oraz brytyjska telewizja informacyjna BBC World. Wybuch metanu okazał się największa katastrofą górnicza w Polsce od 27 lat 1. Ratownicy robili, co mogli, aby uratować poszkodowanych, mimo, że warunki, które panowały pod ziemią były bardzo ciężkie bardzo słaba widoczność wewnątrz kopalni oraz bardzo wysoka temperatura. Żaden z uwięzionych pod ziemią górników nie przeżył wybuchu. Na miejsce wypadku przybył premier Jarosław Kaczyński, który zapowiedział śledztwo w sprawie wypadku, gdyż istniały podejrzenia, że osoby pracujące pod ziemią nie miały do tego uprawnień. Premier zapewnił również, że rodziny ofiar nie zostaną pozostawione same sobie. Media informowały, że definitywny bilans wybuchu metanu w kopalni Halemba na Śląsku wyniósł 23 ofiary. Była to jedna z najpoważniejszych katastrof, które wydarzyły się w Europie. Polski prezydent, Lech Kaczyński, ogłosił trzydniową żałobę narodową, obiecał również pomoc finansową dla rodzin ofiar katastrofy. W materiałach podsumowujących wypadek media zwracały uwagę, że kopalnia Halemba była już nieczynna, a wypadek miał miejsce w trakcie wydobywania drogiego sprzętu z nieczynnego wyrobiska. Prezenterka ZDF zapowiedziała korespondencję z Rudy Śląskiej, mówiąc, że kiedyś byli dumą narodu, górnicy w Polsce, ale to już przeszłość. Dietmar Barsig - korespondent ZDF w Polsce, zauważył w swojej relacji, że Halemba nie miała dobrej opinii na Śląski. Zwrócił również uwagę na wysokie bezrobocie w regionie, co sprawia, że pracownicy podejmują się zajęć nie zważając na ryzyko. Natomiast Adam Eston - korespondent BBC World, stwierdził, że Ślązacy w pewien sposób przywykli do wypadków w kopalniach, ale ta tragedia miała wyjątkową skalę. CNN w swojej relacji zauważył, że Polska ma jeden z najgorszych wskaźników bezpieczeństwa w górnictwie w Europie. Francuska TV5 poinformowała, że Polski Związek Zawodowy Solidarność oskarżył władze Halemby o szukanie zysku za wszelką cenę i zatrudnianie osób niewykwalifikowanych do pracy, tak jak było w tym przypadku. We wszystkich przekazach mediów podkreślano solidarność społeczeństwa z ofiarami i ich rodzinami oraz gotowość do niesienia pomocy. 1 Wszystkie cytaty w raporcie zostały wyróżnione. 6

7 Polskie weto w sprawie otwarcia negocjacji z Rosją Polskie weto w sprawie rozpoczęcia negocjacji Unii Europejskiej z Rosją o nowym porozumieniu o współpracy to kolejny temat po tragedii w kopalni Halemba, który spotkał się z zainteresowaniem wszystkich monitorowanych mediów. Początkowo w serwisach dominowały informacje o przeciekach ze źródeł dyplomatycznych o zamiarze zablokowania rozpoczęcia rozmów z Rosją. Polska domagała się zniesienia rosyjskiego embarga na import polskiego mięsa, wprowadzonego pod pretekstem fałszowania zaświadczeń weterynaryjnych, oraz ratyfikowania przez Rosję Europejskiej Karty Energetycznej, która miałaby zagwarantować stabilność dostaw energetycznych z Rosji do Europy. Ani zabiegi dyplomatyczne, ani nawet wizyta premiera Finlandii, który obecnie przewodniczy UE, nie skłoniły polskiego rządu do zmiany stanowiska. EuroNews stwierdził, że polskie weto uwidoczniło brak jedności (lack of unity). Ta sama stacja wyemitowała również wywiad z rosyjskim ambasadorem przy Unii Europejskiej Władimirem Cziczowem, który stwierdził, ze po rozszerzeniu Unii o nowe kraje stała się ona jeszcze trudniejszym partnerem do rozmów, ponieważ wspólna przeszłość Rosji i nowych członków Unii waży na ich wzajemnych stosunkach. EuroNews informując o polskim wecie wspomniał również, że od czasu, kiedy do władzy doszli Kaczyńscy, stawiają oni interesy narodowe ponad europejskimi. Przykładem był zamiar rozpisania referendum w sprawie przyjęcia wspólnej waluty - euro. Wspomniano, że stosunki z Niemcami również ucierpiały. Polska jest pierwszym krajem wśród nowych członków Unii, który zdecydował się użyć prawa weta. Weto polskiego rządu wsparła opozycja, która podziela twardy rządowy kurs polityki wobec Rosji. Wyrazy poparcia popłynęły również ze strony Francji i Litwy. Niemieckojęzyczne media utrzymywały swoje doniesienia w wyważonym tonie. ARD i ZDF informowały obszernie o polskim wecie i jego powodach. Zamieszczały również oficjalne wypowiedzi polityków unijnych, np. Benitty Ferrero-Waldner - komisarza ds. spraw zagranicznych, która podkreślała potrzebę solidarności oraz wskazywała na umiejętność Unii do wypracowywania wspólnego stanowiska. Dodatkowo ZDF w swoich materiałach bardzo dobitnie wskazywał, że obawy Polski wobec Rosji są uzasadnione. W komentarzu stwierdzono, że zarówno Niemcy, jak i Europa w zakresie zaopatrzenia w surowce energetyczne wiszą na kurku. Zależność ta w przyszłości będzie się zwiększała. O tym, że prezydent Putin uczynił z surowców energetycznych narzędzie sprawowania władzy miały okazje się już przekonać Ukraina i państwa bałtyckie. TV5 w swoich relacjach przekazała, że polskie stanowisko znalazło zrozumienie wśród europejskich polityków, jednakże nieoficjalnie byli oni niezadowoleni z polskiego weta, tym bardziej, że Rosjanie grozili nałożeniem embarga na całe mięso pochodzenia europejskiego. W kolejnym przekazie stacja sięgnęła po ostrzejszy język donosząc, że nadzwyczaj ważne porozumienie (accord extrêmement important) dotyczące rosyjskiego gazu, które miało być zawarte, nie doszło do skutku. Negocjacje są całkowicie zablokowane, Polska odgrywa rolę psującego nastrój (les négociations sont totalement bloquées, la Pologne joue le trouble-fête ). Wybory samorządowe w Polsce ARD, ZDF, EuroNews i TV5 wykazały zainteresowanie wyborami lokalnymi w Polsce. We wszystkich przekazach podkreślano, ze wybory były prawdziwym testem dla rządzących od roku konserwatystów. Wybory samorządowe mają kluczowe znaczenie również z innego powodu. Polskie regiony otrzymują coraz większe pieniądze z Unii Europejskiej i zwycięstwo na szczeblu samorządowym umożliwi kontrolę nad współfinansowanymi przez Unię projektami. EuroNews charakteryzując sytuację w Polsce zwróciła uwagę, że Polska w ranking Transparency International dotyczącym korupcji spadła o kilka pozycji niżej, co w żadnym stopniu nie koresponduje z zapowiedziami konserwatystów o walce z korupcją i ich moralną rewolucją. 7

8 Media oceniły wyniki wyborów z perspektywy Warszawy. Przegrana Kazimierza Marcinkiwicza z Hanną Gronikiewicz-Waltz w wyborach prezydenckich w stolicy oraz porażki Prawa i Sprawiedliwości w wielu miastach oznaczają znaczące pogorszenie (significant setback) pozycji PiSu. Według przekazów TV5, opozycja nie posiada się z radości, bo według sondaży, to właśnie opozycyjna partia liberalna - Platforma Obywatelska, będzie stała na czele największych polskich miast. Jeżeli to zwycięstwo potwierdzi się, będzie to zniewagą (camouflet) dla braci Kaczyńskich, którzy są u władzy od roku. Dyrektywa usługowa TV5 w czterech i EuroNews w jednym przekazie poinformowały, że Parlament Europejski przyjął dyrektywę dotyczącą liberalizacji rynku usług, zwaną dawniej Dyrektywą Bolkensteina. Odtąd pracownicy europejscy, którzy chcą wykonywać swoją profesję w innym kraju Unii Europejskiej, będą stosować się do systemu panującego w kraju, do którego przyjeżdżają, i nie będą mogli powoływać się na prawo kraju, z którego pochodzą. Dyrektywa ta wejdzie w życie w Europie począwszy od W Strasburgu był obecny nawet polski hydraulik (model wynajęty przez polskie biuro podróży), który jest adekwatnym przykładem tej sytuacji. Imigranci zarobkowi Problemy związane z migracjami zarobkowymi stają się żelazną pozycją raportu Zagraniczne media o Polsce. Dylematy związane z podejmowaniem pracy w krajach Unii Europejskiej w tym miesiącu szczególnie zainteresowały obie publiczne stacje niemieckie oraz francuską TV5 i brytyjską BBC World. ZDF dwukrotnie wyemitował reportaż o dwóch bezdomnych Polakach, którzy szukali pracy w Londynie oraz wolontariuszach, którzy starali się takim osobą pomóc. Marzenia bohaterów reportażu o lepszym życiu bardzo szybko się rozwiały. Bez znajomości angielskiego i żadnego wsparcia trudno o dobrze płatne zajęcie. Polacy coraz częściej zasilają społeczność bezdomnych na Wyspach Brytyjskich. Z TV5 natomiast widzowie dowiedzieli się, że polski hydraulik (plombier polonais) opanowuje Europę po integracji naszego kraju z Unią Europejską oraz że mnóstwo Polaków emigruje tymczasowo. Wszystko dlatego, że jest zapotrzebowanie na nich i na ich pracę. We Francji największe zapotrzebowanie na Polaków jest w sektorze hotelarskim oraz w budownictwie. Firmy francuskie zatrudniają Polaków z kilku względów: Francuzi nie mogą znaleźć odpowiednich osób, brakuje chętnych na te stanowiska, a Polacy są zmotywowani (motivés), pracowici (travailleurs), obecni (présents) i chętni do pracy (ils veulent travailler). Milion spośród 38 milionów Polaków pracuje za granicą, są to tymczasowi wygnańcy (exilés temporaires), jak nazywa ich komentator. TV5 przedstawiła historię dwóch Polaków, Sławomira i Michała, którzy wyjeżdżają do Francji, w okolice Rouen, żeby pracować na budowie. Tam zarobią 1000 euro/netto + wyżywienie i mieszkanie. W Polsce, jeżeli mieliby pracę, zarobiliby cztery razy mniej. Francuska spółka zatrudniająca Sławomira i Michała nie chciała wypowiadać się przed kamerą, co dowodzi, że nawet legalne zatrudnianie pracowników z Europy Wschodniej nadal pozostaje tematem tabu. W BBC World i ARD Polacy pojawili się jedynie wzmiankowo w kontekście migracji zarobkowej. Korupcyjna propozycja wobec Jacka Bąka Anglojęzyczne stacje BBC World i CNN w sumie trzykrotnie podały w swoich serwisach sportowych informację o korupcyjnej propozycji złożonej piłkarzowi Jackowi Bąkowi. Bąk miał otrzymać telefoniczną propozycję łapówki w zamian za przegraną z Belgią w kwalifikacjach do Mistrzostw Europy. UEFA - Unia Europejskich Związków Piłkarskich zapowiedziała wszczęcie postępowania wyjaśniającego w tej sprawie. 8

9 Uzdrowisko Chrobry w Kamieniu Pomorskim Niemiecka stacja ZDF w swoim porannym programie zajęła się zjawiskiem turystyki zdrowotnej. Korespondent programu Volle Kanne" Jörg Brökel wybrał się do polskiego uzdrowiska Chrobry" w Kamieniu Pomorskim, gdzie zbierał opinie wśród niemieckich kuracjuszy i polskiego personelu. W sumie wyemitowano trzy relacje w ciągu dwóch dni utrzymane w dość ludycznym tonie. Uzdrowisko znajduje się w budynku, który przed wojną zajmował pruski zarząd miasta. Niemiecki korespondent towarzyszył Niemcom w ich codziennych zajęciach. Każdy z pytanych bardzo ciepło wypowiadał się o uzdrowisku. Za największy atut uznawano przede wszystkim ceny i jakość obsługi. Polscy lekarze i personel uzdrowiska również w przychylnych słowach wypowiadali się o niemieckich gościach. Wycofanie polskich wojsk z Iraku CNN trzykrotnie poinformowała, że Polska i Wielka Brytania zapowiedziały wycofanie swoich wojsk z Iraku do końca przyszłego roku, mimo trudnej i niestabilnej sytuacji. Rafineria w Możejkach Telewizja ZDF dwukrotnie wyemitowała reportaż Dietmara Barsinga o litewskiej rafinerii w Możejkach. W zapowiedzi reportażu prezenterka wspomniała o interesującym zbiegu okoliczności - kiedy konkurentem rosyjskiego koncernu państwowego w zakupie Możejek stał się Polski Koncern Naftowy Orlen, jedyny rurociąg, którym doprowadzano surowiec do rafinerii doznał awarii. Autor reportażu dość wnikliwie zajął się problemem uzależnienia energetycznego krajów bałtyckich od Rosji na przykładzie Litwy. Rosyjscy przedstawiciele, wśród nich Konstantin Kozaczo - szef komisji spraw zagranicznych rosyjskiej Dumy, dość otwarcie przyznają, ze Liwa była karana za próby usamodzielniania się pod względem dostaw energii. Mimo nacisków rząd litewski obstaje przy decyzji sprzedania rafinerii w Możejkach polskiemu koncernowi. Radio Maryja - reportaż Pierwszy program niemieckiej telewizji publicznej ARD zainteresował się działalnością Rada Maryja. Z niemieckiego reportażu wynikało, że wraz z dojściem do władzy Prawa i Sprawiedliwości wzrosło znacznie polityczne radia. Radio znane jest nie tyle z religijnego charakteru, lecz przede wszystkim z faktu, że miesza się do polityki, kieruje swój program do ultrakonserwatywnych Polaków oraz uderza w antysemickie tony. Założyciel i dyrektor radia ojciec Tadeusz Rydzyk potrafił zgromadzić wokół swojej rozgłośni kilka milionów ludzi w Polsce i na świecie. Oprócz radia ojcu Rydzykowi udało się również stworzyć Telewizję Trwam oraz wyższą szkołę, która kształci kadry dla jego mediów. Dziennikarz podkreślał, że polscy biskupi nie chcą się wypowiadać na temat rozgłośni. Do nielicznych otwartych krytyków należy arcybiskup Tadeusz Gocłowski. Radio Maryja ma również dość znaczne wpływy w polskim Episkopacie. Autor zamieścił fragment reportażu radiowego Stanisława Michalkiewicza, publicysty Radia Maryja, w którym to oskarżał on Żydów o grabież Polski pod pretekstem odszkodowań. Audycja ta spotkała się nawet z reakcją Watykanu. Według reportera nic nie wskazuje na jakiekolwiek zmiany. Tuż przed wyborami samorządowymi w Polsce Radio Maryja znowu zaangażowało się politycznie, zapraszając do studia jedynie polityków Prawa i Sprawiedliwości oraz emitując reklamy wyborcze tylko tej jednej partii. Sprawa katyńska Niemiecka ZDF wyemitowała obszerny reportaż na temat sprawy katyńskiej. We wprowadzeniu dziennikarz wskazał na problemy współczesnej Rosji pod rządami prezydenta Putnia z obchodzeniem się z trudną, stalinowską przeszłością. Reporter przypomniał widzom historię mordu katyńskiego, 9

10 który był częścią sowieckiego planu wymordowania polskiej inteligencji. Ofiary zbrodni zostały pochowane między innymi w okolicach Katynia. Autor reportażu bardzo sugestywnie opisywał mechanizm dokonywania zbrodni oraz próby obciążenia odpowiedzialnością za nią hitlerowskich Niemiec. Autor dotarł również do tych, którym udało się przeżyć, a także do rodzin ofiar, które walczą o pamięć po swoich przodkach. Wspomniano też o trudnościach, jakie napotykają polscy prokuratorzy w dostępie do rosyjskich archiwów i akt tam zgromadzonych. Właściwie po okresie odwilży, po upadku Związku Radzieckiego, dostęp do akt został zupełnie zablokowany. Nic nie wskazuje na możliwość podjęcia odpowiedzialności ze strony Rosji za stalinowskie zbrodnie. W posumowaniu dziennikarz zauważył, że być może część polskich obaw dotyczących projektu niemiecko-rosyjskiego gazociągu jest głęboko pogrzebana w ziemi lasu katyńskiego. Reportaż o Polsce w TV5 Francuska telewizja TV5 nadała reportaż o współczesnej Polsce. Pod względem demograficznym, Polska jest szóstym krajem Unii Europejskiej (38 milionów mieszkańców). W swojej tragicznej historii, ważną rolą odegrała sytuacja geograficzno-polityczna. Sukcesywnie zajmowana przez Prusy, Austrię i nazistowskie Niemcy, następnie pod panowaniem sowieckim, Polska w końcu smakuje owocu wolności, tak drogo okupionego. Chodzi tu o pierwszy kraj, który wyszedł z recesji, w ciągu 10 lat odbudował państwo, a ponadto stał się widocznym aktorem (acteur apparent) światowej gospodarki. Najczęściej cytowanymi postaciami, które uosabiają polskiego ducha, są Lech Wałęsa i Jan Paweł II. Podczas Drugiej Wojny Światowej stolica Polski, Warszawa, została kompletnie zburzona. Teraz w niczym nie ustępuje zachodnim metropoliom. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej, najtrudniejszym zagadnieniem do uregulowania była kwestia rolnictwa. W Polsce sektor ten zatrudnia piątą część społeczeństwa, a stanowi jedynie 3-4% produktu krajowego brutto. Mimo to rząd postanowił iść do przodu, dynamizując rozwój dużych gospodarstw, a jednocześnie wzmacniając małe, które są zagrożone. Polska młodzież jest jedną z najlepiej wykształconych w Europie centralnej i wschodniej. W ciągu ostatnich 10 lat liczba osób studiujących wzrosła tu trzykrotnie, jednak duża liczba spośród nich wyraża chęć wyjazdu po ukończeniu studiów i rozpoczęcia pracy poza granicami kraju. Tendencja ta jest szczególnie widoczna wśród studentów np. Szkoły Filmowej w Łodzi, która wykształciła reżyserów światowej sławy, jak Krzysztof Kieślowski czy Roman Polański. Na koniec reporterka zachęcała wszystkich, którzy znajdą się w Polsce, do zobaczenia dworku szlacheckiego, gdzie Francis Ford Coppola nakręcił swoją adaptację Drakuli Brama Stokera. Pozostałe W kategorii pozostałe" znalazły się materiały wzmiankujące jedynie o Polsce lub Polakach lub programy emitowany jednokrotnie. EuroNews poinformowała swoich widzów o demonstracji kobiet zorganizowanej w Warszawie, podczas której protestowano przeciwko ustawie o zakazie przerywania ciąży. Wspomniano, że jedna z katolickich partii zgłosiła pomysł wpisania zakazu aborcji do konstytucji. Poinformowano, że polska ma jedną z najbardziej restrykcyjnych legislacji o przerywaniu ciąży. Telewizja ZDF zainteresowała się poznańskimi pięcioraczkami. Dwukrotnie emitowała krótkie reportaże informując o nietypowych narodzinach oraz donosiła o samopoczuciu szczęśliwych rodziców. Ta sama telewizja nadała reportaż o działalności stowarzyszenia Belladonna w Frankfurcie nad Odrą i w Słubicach. Kobiety tworzące stowarzyszenie postawiły sobie za cel pomoc kobietom, które prostytuują się w nadgranicznym mieście, szczególnie w zakresie ochrony przed zakażeniem wirusem HIV. Są to głowie kobiety z Europy Wschodniej. W reportażu zamieszczono wypowiedź polskiej lekarki, która jako jedyna w Słubicach przyjmuje prostytutki na badania prewencyjne HIV. Lekarka twierdzi, że w Polsce obecnie nie ma odpowiedniego klimatu dla profilaktyki. Podsumowując dziennikarz zauważył, że w Polsce pod rządami Kaczyńskich wzrasta niechęć wobec prewencji zakażeń HIV. 10

11 Jedyny materiał, który został zakwalifikowany jako negatywny, wyemitowała również ZDF. Dotyczył on resocjalizacji niemieckiej trudnej młodzieży w Polsce. Jeden z uczestników projektu resocjalizacyjnego dopuścił się gwałtu na 82-letniej kobiecie. Dziennikarz wskazywał na niedostatki organizacyjne programu, słabą znajomość niemieckiego wśród opiekunów młodzieży oraz ich nieprzygotowanie do tego typu zajęcia. Główną motywacją Polaków do przyjmowania niemieckiej młodzieży w ramach programów resocjalizacyjnych były pieniądze. Analiza semantyczna Z materiałów emitowanych przez monitorowane media w minionym miesiącu widzowie mogli się dowiedzieć, że Polska ma jedną z najbardziej restrykcyjnych legislacji o przerywaniu ciąży. Poza tym w Polsce nie ma obecnie odpowiedniego klimatu dla profilaktyki HIV oraz, że w Polsce pod rządami Kaczyńskich wzrasta niechęć wobec prewencji zakażeń HIV. W kontekście polskiego weta w UE mówiono, że od czasu, kiedy do władzy doszli Kaczyńscy, stawiają oni interesy narodowe ponad europejskimi, a stosunki z Niemcami ucierpiały. Polska to też pierwszy kraj spośród nowych członków Unii Europejskiej, który zdecydował się na użycie weta. Polska, według niektórych mediów, odegrała rolę psującego nastrój". Polska to również kraj, w którym działają media o religijnym profilu, które regularnie mieszają się do polityki, kierują swój program do ultrakonserwatywnych Polaków oraz uderzają w nacjonalistyczne oraz antysemickie tony. Inne materiały przedstawiały Polskę jako kraj, który stał się widocznym aktorem światowej gospodarki, a polska młodzież jest jedną z najlepiej wykształconych w Europie centralnej i wschodniej, ponieważ w ciągu ostatnich 10 lat liczba osób studiujących wzrosła tu trzykrotnie. Ponadto polscy pracownicy za granicą, choć to tymczasowi wygnańcy, są zmotywowani, pracowici, obecni i chętni do pracy. 11

12 Metodologia raportu Zagraniczne telewizje o Polsce Analiza wizerunku Polski w mediach zagranicznych obejmuje okres od 1 do 30 listopada 2006 i opiera się na materiałach telewizyjnych ze stacji: anglojęzycznych EuroNews, BBC World oraz CNN, niemieckojęzycznych ARD i ZDF, a także francuskiej TV5. Brano pod uwagę te materiały, w których padały hasła związane z Polską lub Polakami. Każdy przekaz został oceniony pod kątem wpływu, jaki może mieć na kształtowanie się wizerunku Polski za granicą. Zastosowano podział na audycje mogące mieć pozytywny, neutralny lub negatywny wpływ na percepcję Polski przez zagranicznych odbiorców. Raport został podzielony na dwie części. W części pierwszej zaprezentowano najważniejsze statystyki: liczbę przekazów w podziale na stacje, ocenę oraz wielkość przekazu. Część druga zawiera analizę zawartości przekazów. Omówione zostały w niej najważniejsze zagadnienia poruszone w poszczególnych audycjach. Skupiono się na wskazaniu zarówno pozytywnych, jak i negatywnych aspektów publikacji, które mogły wpłynąć na wizerunek kraju w oczach zagranicznych odbiorców. Analizie poddana została przede wszystkim warstwa tekstowa informacji, ale uwzględniono również elementy wizualne przekazu, mogące mieć wpływ na ocenę materiału przez odbiorcę. Raport zawiera również elementy analizy semantycznej, w której przybliżono językową warstwę wypowiedzi dotyczących Polski i Polaków. Analiza semantyczna polegała na wyselekcjonowaniu z audycji słów, wyrażeń, zdań składających się na opis, charakterystykę Polski i Polaków. Analiza semantyczna pozwala na klarowne przedstawienie tego, jakich wyrażeń i określeń używają dziennikarze w informacjach i komentarzach poświęconych naszemu krajowi. Instytut Monitorowania Mediów monitoruje ok. 770 tytułów prasowych, stacje telewizyjne i radiowe, serwisy agencji informacyjnych oraz polskie zasoby Internetu. Instytut Monitorowania Mediów jest członkiem FIBEP elitarnej organizacji zrzeszającej ponad 80 firm monitorujących media z kilkudziesięciu krajów. Od 2002 r. Instytut Monitorowania Mediów wspiera działalność Forum Odpowiedzialnego Biznesu. 12

13 Charakterystyka monitorowanych stacji EuroNews - The European News Channel EuroNews - EuroNews jest dostępny w 82 krajach Europy, Afryki, Ameryki Północnej i centralnej Azji. Dziennie kanał ogląda ponad 8 mln osób. Telewizja działa nieprzerwanie od 1993 roku, zatrudnia 250 pracowników i 160 dziennikarzy. Obecnie stacja nadaje po angielsku, hiszpańsku, włosku, niemiecku, portugalsku i francusku. Przed paroma laty EuroNews uruchomił rosyjską wersję dźwiękową. Kanał finansowany jest przez kilka publicznych stacji telewizyjnych z krajów Unii Europejskiej. Stacja jest też zasilana z budżetu Unii kwotą 5 mln euro rocznie. UE rozważa wsparcie nadawcy w celu emisji programu również w języku arabskim. BBC - British Broadcasting Corporation - Brytyjska Korporacja Nadawcza - telewizyjny kanał informacyjny dostępny tylko w przekazie cyfrowym (do 18 kwietnia 2006 także analogowym), należący do BBC World Ltd., komercyjnego skrzydła BBC, brytyjskiego publicznego nadawcy radiowo-telewizyjnego i zarazem największego tego typu nadawcy na świecie. W przeciwieństwie do większości kanałów BBC, BBC World nie jest w żaden sposób dotowane przez brytyjski rząd i utrzymuje się wyłącznie z reklam i opłat abonamentowych. Kanał adresowany jest do publiczności poza Wielką Brytanią. Jego wewnątrzbrytyjskim odpowiednikiem jest BBC News 24. Oba kanały nadawane są z BBC Television Centre w zachodnim Londynie. Planowane jest ich przeniesienie do przechodzącego właśnie generalny remont Broadcasting House, historycznej siedziby BBC. CNN - Cable News Network - amerykańska telewizja informacyjna, założona w 1980 przez Teda Turnera. Stacja nadająca programy informacyjne przez całą dobę była pierwszym kanałem telewizyjnym tego typu na świecie. Obecnie należy do koncernu AOL Time Warner. Powszechnie dostępna w Stanach Zjednoczonych i w wielu innych krajach świata. Jej główna siedziba znajduje się w Atlancie, ma również ośrodki w Nowym Jorku, Londynie, Hong Kongu oraz wielu innych miastach. CNN nadaje dwie wersje swojego kanału: amerykańską - CNN oraz międzynarodową - CNN International. Stacja prowadzi również internetowe portale informacyjne. ARD - Arbeitsgemeinschaft der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland - Związek Niemieckich Nadawców Publicznych - jeden z największych publicznych nadawców radiowo-telewizyjnych w Europie, powołany do życia w 1950 roku. Od strony formalnej stanowi związek działających w Niemczech publicznych nadawców regionalnych. ARD od 1963 roku nadaje program pierwszy telewizji niemieckiej. Członkami ARD jest dziesięciu niemieckich nadawców publicznych: dziewięciu regionalnych i jeden wyspecjalizowany w programie dla zagranicy. Oprócz wspólnego tworzenia kanałów ogólnoniemieckich, tematycznych i międzynarodowych, wymieniają się także materiałami ze swoich regionów i wspólnie utrzymują największą spośród mediów z kontynentalnej Europy sieć korespondentów zagranicznych. ZDF - Zweites Deutsches Fernsehen - niemieckojęzyczna publiczna stacja telewizyjna. Jest to drugi niemiecki nadawca publiczny (obok ARD). Od 1963 roku nadaje drugi program telewizji niemieckiej. Siedziba główna nadawcy mieści się w Moguncji. TV5 - francuska stacja telewizyjna przeznaczona dla zagranicznej publiczności. Jej najważniejszym zadaniem jest promocja języka francuskiego i kultury krajów francuskojęzycznych. Znaczna część jej programu pochodzi od krajowych nadawców publicznych, przede wszystkim z Francji, ale także Belgii, Szwajcarii i kanadyjskiego Quebecu. Nadawana jest w kilku wersjach, nieco innych dla poszczególnych regionów świata. W Polsce TV 5 Europe można oglądać na platformie Cyfra+, a także w przekazie niekodowanym z satelity Hot Bird. 13

14 Al. Jerozolimskie 53, Warszawa, (+4822) ;