ANALIZA I REKOMENDACJE NA PODSTAWIE RAPORTU BADANIA ANKIETOWEGO MIESZKAŃCÓW ŻOR NA TEMAT POSTAW WOBEC SEGREGOWANIA ODPADÓW

Transkrypt

1 ANALIZA I REKOMENDACJE NA PODSTAWIE RAPORTU BADANIA ANKIETOWEGO MIESZKAŃCÓW ŻOR NA TEMAT POSTAW WOBEC SEGREGOWANIA ODPADÓW GRUPA DZIAŁAMY ŻORY CZERWIEC 2017

2 I Z badania przeprowadzonego w ramach realizacji zadania publicznego SegregujeMY i odzyskujemy! wynika, iż mieszkańców bloków nie trzeba przekonywać do segregacji śmieci, jako ważnego czynnika zapewniającego ochronę środowiska prawie 90% przebadanych mieszkańców osiedli Żor uważa, że segregowanie śmieci ma wpływ na jakość środowiska naturalnego. Ma to przełożenie na zachowania mieszkańców żorskich bloków, którzy segregują odpady 78% respondentów zadeklarowało, że segreguje śmieci. Nie segreguje odpadów 22% z przebadanych mieszkańców bloków w mieście. Stąd akcje i kampanie WYŁĄCZNIE odwołujące się do ochrony środowiska, jako zachęty do segregowania odpadów komunalnych przez mieszkańców nie będą działać i nie zwiększą odsetka mieszkańców segregujących śmieci. 1. Powiązanie tych danych z uzyskanymi przez Grupę Działamy danymi dotyczącymi składu śmieci zmieszanych (dane z badań przeprowadzonych na zlecenie ZTK i Miasta Żory) pozwala na wysnucie założenia, iż mieszkańcy osiedli w Żorach nie mają wystarczającej wiedzy, o tym co należy wrzucać do jakich pojemników. Stąd w strumieniu śmieci zmieszanych w tak dużym stopniu znajdują się te odpady, które nadają się do recyklingu i powinny się znaleźć w strumieniu odpadów selektywnie zbieranych. Z analizy odpowiedzi na pytanie o trudności w segregowaniu odpadów, wynika, iż mieszkańcy mają problem z przyswojeniem sobie dokładnej wiedzy, co, do jakich pojemników wrzucać, czyli co nadaje się do recyklingu. Także z bezpośrednich rozmów podczas akcji happeningowych i rozdawaniu broszury edukacyjnej wśród mieszkańców żorskich osiedli wynika brak szczegółowej wiedzy o zasadach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Wielu badanych dopiero z broszury dowiadywało się, co można jeszcze poddać recyklingowi i wrzucić do np. pojemnika na plastik i metal. 2. Brak jest wiedzy wśród mieszkańców bloków w Żorach o zróżnicowaniu opłat za segregowane śmieci. Przejawiało się to w ankiecie częstymi odpowiedziami, iż mieszkańcy domów jednorodzinnych ponoszą mniejsze opłaty za segregowane odpady od mieszkańców bloków oraz znacznym odsetkiem osób postulujących obniżenie opłat za segregowanie śmieci.

3 REKOMENDACJA: Przy tworzeniu kampanii edukacyjnych i społecznych dotyczących segregowania odpadów komunalnych w Żorach należy skoncentrować się na zwiększeniu wiedzy mieszkańców miasta o szczegółowym zakresie segregowania odpadów oraz informowaniu o zróżnicowaniu wysokości opłat. Przeprowadzić ogólnomiejską kampanię, w ramach której mieszkańcy otrzymaliby broszurki przedstawiające w formie tutorialu, jak należy prawidłowo segregować odpady. Promować zakładanie kompostowników, szczególnie przez tych mieszkańców bloków, którzy posiadają ogródki działkowe. Rozważyć należy przeprowadzenie osobnej kampanii społecznej promującej powstawanie kompostowników i propagowanie tego systemu recyklingu biodegradowalnych odpadów. II 1. Najczęstszymi trudnościami przy segregowaniu odpadów przez mieszkańców żorskich bloków była wymieniana zbyt mała powierzchnia mieszkania, jego pomieszczenia kuchennego oraz zbyt mała liczba koszy na segregowane odpady w przestrzeni publicznej. Należy podkreślić, że w wywiadach bezpośrednich z mieszkańcami bloków przy przeprowadzaniu ankiety, podkreślali oni brak koszy na segregowane odpady przy wejściach do klatek bloków, w parkach, na ulicy, przy ławkach. Nie tyle mieli na myśli zbyt małą liczbę kontenerów typu dzwon na placykach gospodarczych, co właśnie brak ulicznych pojemników do segregowania odpadów. Z wizji lokalnych przeprowadzanych w czasie trwania zadania publicznego SegregujeMY i odzyskujemy! wynika, iż faktycznie kosze uliczne w większości wypełnione są odpadami podlegającymi recyklingowi. Szczególnie dotyczy to koszy przy wejściach do bloków. 2. Co do małej ilości miejsca w mieszkaniach, z badań wynikają konserwatywne przyzwyczajenia mieszkańców bloków, iż śmieci trzyma się w kuchni. Brak jest wzorca innych zachowań i zbudowania nawyku trzymania niektórych segregowalnych odpadów poza kuchnią. Śmieci to nadal temat wstydliwy w mieszkaniu. Brak jest wiedzy o bardziej kreatywnych formach umieszczania odpadów takich, jak makulatura, plastik, szkło, w pomysłowych miejscach i ozdobnych pojemnikach.

4 REKOMENDACJA: Przeprowadzenie przez władze miasta kompleksowego projektu infrastrukturalnego polegającego na kompleksowej zamianie ulicznych i osiedlowych koszy na śmieci w przestrzeni publicznej, na pojemniki wyłącznie na segregowane odpady. Dobrym przykładem jest tutaj zainstalowanie takich potrójnych pojemników na ul. Boryńskiej i w Parku Cegielnia. Ten problem należy kompleksowo rozwiązać z udziałem Spółdzielni Mieszkaniowych i Wspólnot Mieszkaniowych, które zawiadują terenami spacerowymi między blokami. Środki na ten cel można pozyskać z programów dotacyjnych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Grupa Działamy rekomenduje na bazie złożonego przez władze Żor wniosku do NFOŚiGW, a od którego realizacji odstąpiono w kwietniu 2017 roku, opracowanie nowego wniosku na projekt całkowitej wymiany ulicznych koszy na wyłącznie pojemniki do segregowania odpadów oraz wyposażenie wszystkich mieszkań w zabudowie wielorodzinnej w domowe pojemniki na segregowanie odpadów, w tym biodegradowalnych. W tym celu władze miasta powinny nawiązać współpracę z uczelniami kształcącymi w zakresie wzornictwa przemysłowego, designu i poprzez ową współpracę opracować własny, unikalny, żorski model ulicznych koszy do segregowania odpadów oraz model mieszkaniowych pojemników do segregowania odpadów. Akcja informacyjna w tym projekcie zakładać powinna prezentowanie alternatywnych sposobów aranżacji wnętrza wraz z zaprojektowanymi pojemnikami. Taki projekt wychodzi naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców blokowisk 24% respondentów postuluje dostarczanie dla mieszkańców bloków bezpłatnych worków/koszy do segregowania odpadów. Także 24% przebadanych postuluje zwiększenie liczby pojemników na segregowane odpady. Zatem założenia wyżej postulowanego projektu odpowiadają na oczekiwania blisko połowy przebadanych. W projekt i jego promocję włączone powinny zostać organizacje pozarządowe w Żorach. Pomocne byłyby one w dotarciu do z przekazem do większej liczby mieszkańców Żor oraz wykorzystany zostałby ich potencjach kreatywny.

5 III

6 Podczas trwania badania ankietowego mieszkańców żorskich blokowisk, wolontariusze stowarzyszenia Grupa Działamy przeprowadzili badanie stanu 20 placyków gospodarczych położonych na osiedlach: Ks. Władysława i Pawlikowskiego. Stan samych placyków jest zadowalający, jednak stan pojemników typu dzwon na segregowane odpady jest zły lub bardzo zły. We wszystkich zbadanych placykach pojemniki typu dzwon były brudne lub bardzo brudne, do tego dochodziły uszkodzenia mechaniczne. W połączeniu ze zgłaszanym podczas badania przez mieszkańców Żor problemem małych otworów w tych pojemnikach, zmuszających do pojedynczego wrzucania segregowanych odpadów, nie stwarza to przyjemnego i przyjaznego otoczenia przestrzeni publicznej i tym samym nie sprzyja segregowaniu śmieci. Brudne pojemniki nie zachęcają do segregowania odpadów, a wręcz od tego odstręczają. Człowiek z natury nie chce przebywać w brudnym otoczeniu, dlatego w tym przypadku mieszkańcy chcą szybko wyrzucić śmieci i opuścić okolice brudnych pojemników na segregowane odpady. Stąd niechęć do pojedynczego wrzucania odpadów. Problemem poważnym są odpady wielkogabarytowe, czyli stare meble, itp. przedmioty oraz odpady rtv i agd. Placyki gospodarcze nie są przystosowane do trzymania w nich takich odpadów przez co mieszkańcy wyrzucają je obok tych placyków. Powoduje to nieestetyczność przestrzeni publicznej, w tym deptaków i chodników. Mieszkańcy nie orientują się w harmonogramie odbioru z blokowisk odpadów wielkogabarytowych przez co wyrzucają je według własnego uznania. REKOMENDACJA: Przeprowadzenie wymiany mocno zużytych pojemników typu dzwon na nowe i dokładne wyczyszczenie pozostałych wraz z czyszczeniem samych placyków gospodarczych. Stały monitoring czystości placyków gospodarczych i pojemników na śmieci. Współdziałanie w zakresie dbania o czystość pojemników przez Spółdzielnie Mieszkaniowe, Wspólnoty, ZTK i władze miasta. Powołanie specjalnego zespołu kontaktowego mającego wypracować wspólne zasady i dobre praktyki w dbaniu o czystość otoczenia pojemników osiedlowych. Przeprowadzenie kampanii informacyjnej uczulającej mieszkańców blokowisk o wyrzucaniu odpadów wielkogabarytowych na dzień przed terminem ich odbioru lub

7 wywozem ich do gminnego PSZOK na ul. Okrężną 5 we własnym zakresie. PODSUMOWANIE Badanie przeprowadzone w ramach realizacji zadania publicznego SegregujeMY i odzyskujemy! wykazało bardzo dobry stan wiedzy wśród mieszkańców blokowisk na temat wpływu ich codziennych działań na stan środowiska naturalnego i odpowiedzialnego postępowania, w tym segregowania odpadów, na dbanie o ochronę środowiska. Mieszkańcy blokowisk są przekonani, że segregowanie odpadów poprawia stan środowiska naturalnego i widzą sens takiej odpowiedzialnej, selektywnej zbiórki odpadów w celu ochrony środowiska. Badanie wykazało, jednak braki w ich szczegółowej wiedzy dotyczącej metod segregowania odpadów i jego jakości. Jednocześnie mieszkańcy Żor mają wiele trafnych spostrzeżeń i pomysłów odnośnie poprawy stanu segregowania odpadów w mieście. Chętnie się angażują w akcje i kampanie społeczne, przekazując swoje obserwacje i pomysły, dzieląc się spostrzeżeniami. Chcą angażować się w poprawę swojego otoczenia w kontekście segregowania odpadów. Dzięki przeprowadzonemu badaniu i zaangażowaniu podczas realizacja zadania publicznego mieszkańców żorskich osiedli, uzyskano unikalną wiedzę o problemach i niedostatkach działań odnośnie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Wypracowane rekomendacje kolejnych poczynań przyczynią się do zwiększenia współczynnika segregowanych odpadów w mieście. Wiele z działań nie wymaga dużych nakładów finansowych, a zaangażowanie organizacji pozarządowych pozwoli racjonalnie wykorzystać środki publiczne przy zwiększeniu rezultatów z tzw. projektów miękkich. Jednakże w celu szybkiego zwiększenia współczynnika segregowania odpadów komunalnych przez mieszkańców Żor potrzebne są inwestycje infrastrukturalne w przestrzeni publicznej i śmiałe, wizjonerska, pionierskie działania o sporym nakładzie środków finansowym. Śmiałe i ambitne projekty przyniosą sukces mieszkańcom i władzom Żor w poprawie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych i zapobiegną groźbie kar. Dariusz Kos Grupa Działamy czerwiec 2017