Rozdzia 6. Internet. Czym jest internet? World Wide Web (WWW)

Transkrypt

1 Rozdzia 6. Internet Czym jest internet? Internet globalna sie komputerowa nie jest zbudowany w oparciu o jeden centralny komputer, który zarz dza przesy aniem informacji. Przeciwnie udost pnione zasoby s rozrzucone pomi dzy miliony pojedynczych, przyczonych do sieci komputerów. Podstawow potrzeb u ytkowników tych komputerów jest ch komunikacji z innymi u ytkownikami sieci; najlepiej eby by a to komunikacja atwa i przyst pna. Internet w obecnych czasach to nie tylko wiele poczonych ze sob komputerów, to nowa forma porozumiewania si ludzi. Forma, która udost pni a nam gigantyczne mo liwo ci i która jest w stanie zmieni obraz wiata. Jedn z najwi kszych zalet tej technologii jest jej powszechna dost pno. U ytkownicy komputerów mog si przyczy do internetu, wystarczy e maj odpowiedni system operacyjny (na przyk ad Windows XP) i modem. Windows XP umo liwia wspó dzielenie poczenia internetowego. W rezultacie, aby podczy do internetu pozosta e komputery sieci lokalnej, nie trzeba kupowa dodatkowego okablowania, modemów lub innego sprz tu. Podczenie do internetu ma równie drug ciemn stron. Nie poddaj cy si kontroli urz dników internet pe ny jest seksu, przemocy i nielegalnych lub szkodliwych informacji. Stwarza równie zagro enie dla bezpiecze stwa Twojego komputera. Osoby z zewn trz mog poprzez internet wykra lub zmodyfikowa dane. Korzystanie z internetu, cho u atwiaj ce zachowanie anonimowo ci, wymaga (jak ka da inna forma ycia spo ecznego) przestrzegania podstawowych regu i zasad, w tym zasad zwi zanych z bezpiecze stwem. Z przedstawionego w poprzednim rozdziale opisu dzia ania sieci komputerowej wynika raczej co dok adnie odwrotnego koszmar i chaos narastaj cy wraz ze stopniem skomplikowania sieci. Aby nad tym zapanowa, wprowadzono kilka tzw. us ug sieciowych, których zadaniem jest zapewnienie atwej komunikacji z innymi u ytkownikami sieci bez zb dnej znajomo ci takich danych jak: adres komputera, maska podsieci czy te trasy routingu. Oprogramowanie realizuj ce us ugi sieciowe sk ada si z dwóch czci : serwera i klienta. U ytkownicy, o ile nie s administratorami sieci, nie musz zajmowa si czci serwerow oprogramowania, dlatego w dalszych rozwa aniach dla uproszczenia szczegó owo omówimy tylko wa ne dla klienta (u ytkownika) aspekty korzystania z us ug. Poni ej opiszemy kilka podstawowych us ug, z którymi zapewne i Ty ju zdy e si spotka przy okazji surfowania w internecie. By mo e korzysta e z nich, zupe nie nie wiadomie, nie zdaj c sobie sprawy z ich istnienia. World Wide Web (WWW) WWW to skrót od angielskich s ów World Wide Web, czyli ogólno wiatowej paj czyny. WWW jest najczciej wykorzystywan us ug internetow. Dla wielu u ytkowników WWW i internet to synonimy. Jednak naprawd WWW stanowi tylko cz wszystkich mo liwo ci, jakie oferuje internet. Dzi ki tej us udze mo emy przegl da strony, ci ga pliki, przegl da te udost pniane przez inne komputery. Podobnie jak w przypadku innych us ug, aby korzysta z WWW, potrzebny jest komputer pe ni cy rol serwera i udost pniaj cy odpowiedni serwis WWW. Pierwszym serwerem WWW na wiecie by serwer znajduj cy si w CERN pod Genew (European Laboratory for Particle Physics). Obecnie na wiecie dost pnych jest kilka milionów ró nych serwerów WWW. Protoko em us ugi WWW jest HTTP (ang. HyperText Transfer Protocol) protokó transferu hypertekstowego. Hypertekst jest specjalnym rodzajem formatu plików tekstowych, umo liwiaj cym m.in. doczanie do plików tekstowych elementów graficznych,

2 Rozdzia 6 Internet 76 multimedialnych, d wi kowych i linków 8.To w a nie mo liwo umieszczania odwo a do inny dokumentów jest g ówn zalet dokumentów hypertekstowych. Dzi ki temu, w jednym dokumencie mo na umie ci odwo ania do dowolnego dokumentu znajduj cego si gdziekolwiek w internecie. Dokument hypertekstowy opublikowany w internecie nazywa si stron WWW. Skoro ka da z nich mo e by powi zany z dowoln inn stron, strony WWW tworz gigantyczn paj czyn dokumentów o wiatowym zasi gu i niewyobra alnym bogactwie przechowywanych informacji. Do ogl dania stron WWW potrzebny jest specjalny program przegl darka internetowa. Jedn z popularniejszych przegl darek jest automatycznie instalowany z systemem Windows XP internet Explorer. Wyszukiwanie informacji w internecie Niektóre osoby decyduj si na kupno komputera g ównie dla uzyskania dost pu do internetu. Nic dziwnego dzi ki internetowi mo esz wysy a listy elektroniczne do przyjació na ca ym wiecie. Mo esz te sprawdza program kin i teatrów. Mo liwo ci internetu wydaj si by nieograniczone. Jedynym problemem jest fakt, e trzeba wiedzie, gdzie poszukiwane dane si znajduj. Z pomoc w rozwi zaniu tego problemu przychodz nam wyszukiwarki internetowe. Obecnie do dyspozycji u ytkowników internetu jest co najmniej kilkana cie ró nych serwisów s ucych do poszukiwania informacji. Najpopularniejsze to: oraz Cz sto u ywanymi s wyszukiwarka infoseek oraz Archie. Ta ostatnia s u y do poszukiwania interesuj cych nas plików na serwerach FTP. Wszystkie wyszukiwarki dzia aj wed ug tego samego schematu. Cz oprogramowania znajduj ca si na odpowiednim serwerze przeszukuje zasoby internetu oraz indeksuje je we w asnej bazie danych. Informacje grupowane s na podstawie zawarto ci stron oraz s ów kluczowych umieszczonych w znacznikach meta kodu HTML. Najbardziej zaawansowane wyszukiwarki pos uguj si ró nymi algorytmami maj cymi na celu zoptymalizowanie procesu wyszukiwania, tak aby w efekcie u ytkownik dosta wycznie to, czego oczekiwa. Zwykle jednak proces wyszukiwania informacji ko czy si wynikiem informuj cym o znalezieniu setek tysi cy stron zawieraj cych tre ci, które podali my jako warunek wyszukiwania. Niestety 99% podanych stron zupe nie nie jest po wi cona interesuj cemu nas tematowi. Co nale y zrobi, eby odfiltrowa strony, które nas nie interesuj? Najwa niejsze jest odpowiednie formu owanie zapyta skierowanych do wyszukiwarki. Powinni my u ywa wyrazów, które w mo liwie najbardziej jednoznaczny sposób identyfikuj interesuj cy nas problem, a unika wyrazów bez znaczenia, spójników itd. Je li to nie pomo e, kolejn mo liwo ci jest u ycie opcji zaawansowanego wyszukiwania. Dok adnemu omówieniu zagadnie opisanych w tym rozdziale, w tym wyszukiwania informacji w internecie, po wi cono osobne ksiki. Czytelników zainteresowanych mo liwo ciami internetu odsy amy do ksiki ABC Internetu opublikowanej przez wydawnictwo Helion. Domain Name Services (DNS) DNS nale y do jednej z podstawowych us ug internetowych. Trudno by oby sobie bez niej wyobrazi korzystania z sieci. W poprzednim rozdziale pisali my, e ka dy komputer w sieci, pos uguj cy si protoko em TCP/IP, musi posiada w asny, niepowtarzalny adres IP oraz e posiadanie takiego adresu jest warunkiem wystarczaj cym do korzystania ze wszystkich dobrodziejstw sieci. W zasadzie jest to prawd pojawia si jednak ma y problem. Otó wyobra my sobie sytuacj, w której posiadamy kilku przyjació i ka dy z nich ma komputer podczony do internetu. Oczywi cie ka dy z nich ma w asny adres IP, dzi ki któremu mo na si z nim komunikowa. Poniewa, jak wspominali my, adres IP jest liczb 32-bitow 9 zapisan w postaci czterech cyfr z zakresu od 0 do 255 rozdzielonych kropkami, dlatego dla ka dego naszego znajomego musimy zapami ta kilka takich liczb. I tak, np. rozmawiaj c z Adamem b dziemy pami tali, e ma on adres , Marek , Ma gosia itd. Je li posiadamy wi cej znajomych, to prostsze by oby pój cie do nich w odwiedziny, ni przes anie informacji sieci! Dzi ki us udze DNS nie musimy sobie zaprz ta g owy takimi drobnostkami jak adres IP. Zamiast tego mo emy u ywa intuicyjnych adresów sk adaj cych si z wyrazów lub ich pocze. Oczywi cie aby by o to mo liwe, musi by spe nionych kilka warunków. Po pierwsze, nasz komputer musimy poinstruowa, jak zamieni atwe do zapami tania przez nas adresy na odpowiadaj ce im numery IP. 8 Linki s odwo aniami do innych miejsc w tym samym dokumencie lub do innych dokumentów po o onych gdzie w sieci. 9 Lub 128-bitow w protokole IP v.6.

3 77 ABC Systemu Windows XP Jednym z elementów konfiguracji protoko u TCP/IP w systemie Windows XP jest skonfigurowanie us ugi DNS. W wi kszo ci wypadków konfiguracja sprowadza si do podania adresu serwera DNS, który b dzie podawa naszemu komputerowi nazw domenow odpowiadaj c adresowi IP. Oczywi cie musimy wpisa adres IP tego komputera, a nie jego nazw. Mo emy wprowadzi dowoln ilo adresów serwerów DNS, jednak w praktyce wystarczaj dwa lub trzy. Jedyne, czego potrzebujemy, eby na naszym domowym komputerze korzysta z us ugi DNS, to posiadanie przynajmniej jednego adresu takiego serwera. Osoby cz ce si z internetem za po rednictwem modemu i korzystaj ce z numeru dost powego TP SA, nie musz zna tego adresu. Komputer sam prawid owo skonfiguruje si podczas nawi zywania poczenia, a to dzi ki kolejnemu protoko owi nazywanemu PPP (ang. Point to Point Protocol). U ytkownicy posiadaj cy sta e poczenie z sieci, o adresy serwera DNS powinni zapyta administratora sieci (przy okazji mo na zapyta o kilka innych, równie potrzebnych danych: adres IP, mask podsieci i bram domy ln ). Rysunek 8.1 przedstawia okno dialogowe z konfiguracj DNS w systemie Windows XP. U ytkownicy sieci lokalnych, w których dzia a serwer DHCP nie powinni wpisywa w tej zak adce adnych informacji. W przypadku, kiedy musimy ustawienia sieci konfigurowa r cznie, nale y poda adresy serwerów DNS w kolejno ci, w jakiej maj by przeszukiwane. Aby wywo a okno dialogowe pokazane na rysunku 8.1, nale y wybra odpowiednie poczenie sieciowe, z listy dost pnychzada sieciowych wybra Zmie ustawieniadlategopoczenia (lub nacisn prawy przycisk myszy i z menu kontekstowego wybra opcj W a ciwo ci), zaznaczy obecn na zak adcesie Protokó TCP/IP i nacisn przycisk W a ciwo ci. Rysunek 8.1. Us ug DNS mo na skonfigurowa w oknie w a ciwo ci protoko u TCP/IP Jak dzia a DNS? System DNS jest rozproszon, hierarchiczn baz danych. Ka dy serwer DNS zawiera informacje o wielu tysi cach adresów komputerów i odpowiadaj cym im nazwom. Uk ad bazy danych DNS przypomina swoj struktur drzewo na samym szczycie jest. (nazywana root, czyli korze ), nast pnie domeny najwy szego rz du: org (dla organizacji typu non-profit), com (dla firm), edu (dla instytucji edukacyjnych), net (dla instytucji zajmuj cych si sieci ), gov (instytucje rz dowe) itd. Domenami najwy szego rz du s równie skróty pa stw, np. pl charakterystyczna domena dla Polski. Nast pnie zaczynaj si poddomeny, podpoddomeny itd. Przeszukiwanie domen w celu konwersji nazwy na adres IP odbywa si od domeny root w kierunku poddomen. Tak wi c, je li chcemy poczy si np. z komputerem o nazwie adam.klasa.katowice.pl, to nasz komputer najpierw musi zamieni t nazw na odpowiadaj cy jej adres. W tym celu wykonuje kilka czynno ci: Sprawdza, czy sam posiada informacje o tym komputerze, przeszukuj c pewne pliki systemowe (w systemie Windows XP s to pliki hosts.sam i lmhosts.sam). Je li znajdzie w nich adres danego komputera, to ca y proces si ko czy. Poniewa jednak standardowo pliki te nie zawieraj danych informacji, wi c przeszukiwanie musi odbywa si dalej. Komputer wysy a zapytanie do preferowanego serwera DNS. Je li zawiera on potrzebne informacje, to przesy a je nam z powrotem; je li nie, to on z kolei wysy a zapytanie do jednego z serwerów domeny root o serwery nazw obs uguj ce w naszym przypadku domen pl Nast pnie wysy a pytanie do serwera DNS obs uguj cego domen pl o serwer DNS obs uguj cy domen katowice itd. W ko cu dochodzimy do serwera DNS, w którym znajduje si wpis dotycz cy komputera o nazwie Adam, co ko czy ca y proces. Drug wa n funkcj DNS jest konwersja adresów IP na nazwy komputerów. Ca y proces konwersji odbywa si podobnie, jak opisany powy ej za pomoc mechanizmu nazywanego odwrotnym DNS (ang. Reverse DNS). Za odwrotny DNS odpowiedzialna jest domena typu in-addr.arpa. Z niej nast puj powi zania do kolejnych pól adresów IP. Na pierwszym etapie komputer na podstawie informacji z in-addr.arpa znajduje serwer zawieraj cy informacj o klasie A adresu IP, z niego otrzymuje dane o serwerze dla klasy B dla danego adresu itd.

4 Rozdzia 6 Internet 78 Adresy internetowe Zbierzmy razem informacje na temat samych adresów stosowanych w internecie. Maj one posta : Nazw tak nale y czyta od ty u. Tak wi c pierwszy cz on, (w tym przypadku.com) oznacza domen g ówn, czyli przynale no danego adresu do okre lonej grupy nazw. Przyjo si, e typ domeny g ównej (a wi c pierwszy cz on adresu) wskazuje na charakter instytucji w a ciciela serwera: com przedsi biorstwo, edu instytucja edukacyjna, gov instytucja rz dowa, int instytucja mi dzynarodowa, mil organizacja militarna, net instytucje zwi zane z sieciami komputerowymi, org organizacja niedochodowa. Kolejnym elementem jest w a ciwa nazwa, która musi by unikalna w ród wszystkich adresów zarejestrowanych w danej domenie. Dalej znajduj si dwa oznaczenia informuj ce o tym, z jakim protoko em mamy do czynienia: www to ogólne oznaczenie stron WWW, a instruuje przegl dark, e nast puj cy po tym elemencie adres jest w rzeczywisto ci adresem strony internetowej. Je eli jeszcze jaki wyst puje element mi dzy fraz www (lub a nazw w a ciw, na przyk ad: (lub news.nazwa.com/), to jest to wewn trzny adres, przypisany tylko i wycznie do danego serwera i mo e by zdublowany w przypadku innego serwera zarejestrowanego w obr bie danej domeny g ównej. Nazwy komputerów nie mog zawiera adnych innych znaków poza literami alfabetu angielskiego (od a do z, bez znaków narodowych) oraz cyframi. Pojedynczy cz on nazwy nie mo e zawiera znaku odst pu (spacji), a jego d ugo jest limitowana do 22 znaków. Poczta elektroniczna Jedn z najczciej wykorzystywanych us ug internetowych jest poczta elektroniczna (popularny ). Podobnie jak w przypadku innych us ug internetowych, program umo liwiaj cy korzystanie z poczty elektronicznej sk ada si z dwóch czci klienta i serwera. Aby móc skorzysta z poczty, musimy zainstalowa odpowiedniego klienta oraz posiada konto na serwerze poczty elektronicznej. Dzi z atwo ci mo na znale kilkaset darmowych serwerów pocztowych (np. lub W a ciwie jedynymi niedogodno ciami z nimi zwi zanymi jest ograniczenie rozmiaru przechowywanych na koncie wiadomo ci (na ogó do 2 5 MB) oraz to, e okresowo b dziemy dostawa wiadomo ci zawieraj ce reklamy ró nych firm lub czciej, e do wiadomo ci wysy anych przez nas b d doczane krótkie reklamy. Je eli nie chcemy zgodzi si na powy sze ograniczenia lub szybko przesy ania danych pomi dzy serwerem a naszym komputerem nie jest wystarczaj ca, warto rozwa y za o enie p atnego konta. Zazwyczaj jest to jednorazowy wydatek rz du z. Po za o eniu konta musimy odpowiednio skonfigurowa nalec do klienta cz oprogramowania poczty elektronicznej. Najczciej wykorzystywanymi klientami poczty s programy Outlook Express, Microsoft Outlook i Netscape Messenger. Aby skonfigurowa us ug poczty, musimy wpisa nazw u ytkownika, adres poczty oraz adresy serwerów obs uguj cych poczt przychodz c (incomingmail(pop3,imap)serwer) oraz wysy an (outgoingmail(smtp)serwer). Konfiguracja instalowanego wraz z systemem Windows XP programu Outlook Express zosta a opisana w punkcie Konfiguracja programu Outlook Express Wiadomo ci mo emy odczytywa, korzystaj c z dwóch protoko ów pocztowych: POP3 lub IMAP. Pierwszy jest znacznie prostszym i powszechnie wykorzystywanym. Dzi ki niemu komputer po uzyskaniu poczenia ci ga wszystkie wiadomo ci do naszej lokalnej skrzynki pocztowej. ci gni te wiadomo ci mo emy w dowolnej chwili odczytywa bez konieczno ci ponownego poczenia si z serwerem. Protokó ten utrudnia korzystanie z poczty w przypadku, kiedy odbieramy j na ró nych komputerach. Raz ci gni te wiadomo ci mog by usuni te z serwera lub po wybraniu odpowiedniej opcji s na nim pozostawiane. Po ponownym poczeniu takie pozostawione wiadomo ci s jeszcze raz przesy ane do naszego komputera, co powoduje znaczne wyd u enie czasu poczenia oraz wielokrotne pojawienie si w naszej skrzynce tych samych wiadomo ci. Wad tych pozbawiony jest protokó IMAP. Niestety nie jest on obs ugiwany przez wszystkich dostawców us ug pocztowych. Po nawi zaniu poczenia z serwerem poczty do naszego komputera przesy ane s wycznie nag ówki wiadomo ci. Dopiero po klikni ciu nag ówka pobierana jest ca a wiadomo. Mo emy po wybraniu odpowiedniej opcji zsynchronizowa wiadomo ci znajduj cych si na serwerze z znajduj cymi si w naszej lokalnej skrzynce pocztowej. Komputer otrzymuje wtedy pe ne wiadomo ci, które mo na nast pnie przegl da w trybie offline (po utracie poczenia z sieci ). Dodatkow zalet protoko u IMAP jest unikanie

5 79 ABC Systemu Windows XP dublowania si wiadomo ci. Poczta, któr przeczytali my jest na serwerze zaznaczona jako przeczytana i komputer nie pobiera jej ponownie. Teoretycznie protokó IMAP umo liwia znacznie szybszy dost p do informacji, lecz wymaga pewnego cza z internetem, co w przypadku komunikowania si przez modem cz sto nie zdaje egzaminu. Wygodnym sposobem na sprawdzanie poczty z cudzego komputera jest wykorzystywanie w tym celu przegl darki WWW. Po poczeniu si z odpowiedni stron internetow i podaniu niezb dnych danych (nazwa u ytkownika, has o, ewentualnie nazwy serwerów pocztowych) mo emy przejrze odebrane wiadomo ci lub wys a nowy list. Wysy anie wiadomo ci odbywa si za po rednictwem protoko u SMTP. Zazwyczaj adresy serwerów poczty przychodz cej (POP3) i wychodz cej (SMTP) s takie same. Zamiast wpisywa nazwy domenowe serwerów, mo emy oczywi cie wpisywa ich adresy IP, co w niektórych przypadkach 10 przy piesza dost p do tych serwerów. Skoro za po rednictwem poczty elektronicznej mo emy otrzymywa listy, dokumenty a nawet programy, to mo emy równie otrzyma ró ne niechciane pliki, w tym wirusy komputerowe. Dlatego z regu y nie nale y uruchamia otrzymanych t drog programów, szczególnie je li nie wiemy dok adnie, do czego s u. Niestety, nawet je eli nie otwieramy i nie uruchamiamy podejrzanych zaczników, istnieje mo liwo, e zupe nie nie wiadome uaktywnili my wirusa. Zwi zane jest to z mo liwo ci przesy ania wiadomo ci jako dokumentów HTML, z apletami Javy lub kontrolkami ActiveX. Podobne do poczty elektronicznej s grupy dyskusyjne, b d ce kolekcjami wiadomo ci wysy anych przez ró nych u ytkowników. Zwykle s po wi cone konkretnemu tematowi. Dzi ki nim mo emy np. wys a zapytanie dotycz ce naszego problemu, a inni u ytkownicy grupy mog nam odes a odpowied. Dodatkowo mo na przegl da wiadomo ci pochodz ce z kilku ostatnich dni. Poniewa mo e ich by nawet kilka tysi cy, programy dla przy pieszenia dzia ania ci gaj wycznie nag ówki. Ca wiadomo mo na ci gn na yczenie po klikni ciu nag ówka. Grupy dyskusyjne Najwa niejsz zalet grup dyskusyjnych jest to, e s one dost pne w a ciwie dla ka dego internauty. Ka dy, kto zechce mo e przegl da publikowane tam artyku y. Co jeszcze wa niejsze, ka dy mo e wzi udzia w dyskusji i publikowa w ten sposób w asne informacje, czy dzieli si swoimi problemami. Charakterystyczne dla dobrych grup dyskusyjnych jest to, e na 90% naszych pyta kto odpowie. Niestety wiele polskoj zycznych grup dyskusyjnych mo e by podanych jako przyk ad z ej grupy nowe osoby potrafi wielokrotnie zadawa to samo pytanie, na które odpowied znajduje si w archiwum grupy, 2 / 3 dyskusji (niezale nie od tytu u grupy) toczone jest na dwa, zawsze te same tematy, a zamiast odpowiedzi na zadane pytanie doczekamy si raczej listu z czyj refleksja na temat pogody. Ka dy artyku opublikowany w grupie jest po listem elektronicznym, przes anym nie do konkretnej osoby, tylko do ca ej grupy. W rezultacie wszyscy subskrybenci grupy maj do niego dost p. Innymi s owy, grupy s pewnego rodzaju ogólnodost pnymi, tematycznymi skrzynkami pocztowymi. Aby u atwi przeszukiwanie artyku ów, s one automatycznie grupowane tematycznie, z zaznaczeniem ca ych dyskusji, czyli zespo ów artyku ów, odpowiedzi, odpowiedzi na odpowiedzi itd. File Transfer Protocol (FTP) FTP (ang. File Transfer Protocol) jest us ug umo liwiaj c przesy anie plików pomi dzy dwoma komputerami z wykorzystaniem protoko u TCP/IP. W trakcie sesji FTP komputer, z którym si czymy nazywamy komputerem zdalnym (ang. Remote Computer), a komputer, z którego si czymy lokalnym. Najczciej us uga ta jest wykorzystywana do komunikacji w internecie, jednak mo na tak e przesy a pliki, korzystaj c z protoko u FTP w sieci lokalnej. Aby mo liwe by o korzystanie z protoko u FTP na zdalnym komputerze musi by uruchomiony odpowiedni program, serwer FTP. Jest to program, który obs uguje wywo ania tzw. klienta FTP i realizuje wysy ane przez u ytkowników polecenia. Drugim niezb dnym programem jest tzw. klient FTP. Standardowo w systemie Windows XP znajduje si program o nazwie ftp.exe, który jest w pe ni funkcjonalnym klientem FTP. Dla pocz tkuj cego u ytkownika mo e si wyda nieco trudny w obs udze, poniewa wymaga znajomo ci kilku podstawowych polece. atwo z internetu mo na ci gn wiele aplikacji pos uguj cych si wygodnym interfejsem graficznym, posiadaj cych wiele przydatnych opcji dodatkowych. Klientem FTP jest równie program Internet Explorer. Je eli w oknie adresu podamy poprawn nazw serwera FTP i okre limy protokó komunikacyjny tej sesji jako ftp: (zamiast b dziemy mogli poczy si z wybranym serwerem. 10 Je eli komputer szybciej czy si z komputerem za pomoc jego adresu IP ni poprzez nazw, nale y to traktowa jako sygna ostrzegawczy konfiguracja sieci lokalnej lub pocze sieciowych naszego komputera wymaga zmiany.

6 Rozdzia 6 Internet 80 Program ftp nale y wywo a z parametrem b d cym nazw komputera, z którym chcemy si poczy. Po uruchomieniu program spróbuje nawi za poczenie ze komputerem zdalnym. Na przyk ad, aby nawi za poczenie z serwerem FTP wydawnictwa Helion, nale y: Z menustart wybra opcj Uruchom... W poluotwórz wpisa ftp ftp.helion.pl i nacisn klawisz Enter. Je eli w momencie nawi zywania poczenia komputer by podczony do internetu, po chwili zostaniemy poproszeni o podanie nazwy u ytkownika i has a, w przeciwnym przypadku wy wietlone zostanie okno pokazane na rysunku 8.2. Rysunek 8.2. Po uruchomieniu programu ftp system Windows, poprzez jedno z dost pnych pocze sieciowych spróbuje nawi za poczenie z serwerem docelowym Poniewa serwer wydawnictwa umo liwia anonimowe logowanie, na pytanieuser: mo emy odpowiedzie anonymous Jako has o u ytkownika anonimowego nale y poda w asny adres Po autoryzacji mo emy korzysta z zasobów serwera, w tym kopiowa na w asny komputer przechowywane na serwerze pliki Aby zako czy sesj FTP z komputerem zdalnym i zamkn program ftp, nale y wpisa polecenie quit. Jak widzieli my, proces nawi zywania poczenia sk ada si z kilku czci: uruchomienia programu klienta FTP, nawi zania poczenia ze zdalnym komputerem, autoryzacji i logowania si do zdalnego systemu, przes ania komend i polece, zako czenia sesji. W internecie mo emy znale dwa typy serwerów FTP: publiczne i prywatne. Te pierwsze zwykle umo liwiaj zalogowanie si po podaniu jako nazwy u ytkownika anonymous, a jako has a naszego adresu 11. Kiedy podajemy has o, na ekranie nie s wy wietlane adne znaki. Aby uzyska dost p do serwerów prywatnych, musimy niestety zna has o i nazw u ytkownika. W przeciwnym razie autoryzacja nie b dzie mo liwa i po trzech nieudanych próbach nast pi rozczenie ze zdalnym komputerem. Nawi zuj c poczenie ze zdalnym komputerem, mo emy napotka dodatkowy problem, zwi zanym z maksymaln ilo ci u ytkowników, którzy jednocze nie mog korzysta z FTP. Zazwyczaj serwery ograniczaj t liczb do 300. Je li wi c b dziemy mieli pecha, staj c si np u ytkownikiem, to nawi zanie poczenia nie b dzie mo liwe i nast pi rozczenie z wy wietleniem komunikatu, e przekroczono maksymaln, dozwolon liczb u ytkowników. Co wtedy robi? S dwie mo liwo ci. Pierwsza, to spróbowa poczenia nieco pó niej, w przypadku bardziej popularnych serwerów musimy si uzbroi w cierpliwo. Drug jest mo liwo skorzystania z serwera lustrzanego (ang. mirror lustro). Mirrory s dok adnymi kopiami danego serwera umieszczonymi na innym serwerze. Wiele popularnych serwerów FTP ma mirrory umieszczone w ró nych krajach, w tym w Polsce. 11 Mo emy poda nasz prawdziwy adres lub fikcyjny. W tym drugim przypadku nale y go uprawdopodobni poprzez umieszczenie w nim np. user@fictious.pl. Wiele programów sprawdza poprawno podanego adresu na podstawie obecno ci rozdzielaj cego

7 81 ABC Systemu Windows XP Najwi kszym w naszym kraju jest ftp.icm.edu.pl. Znajduje si na nim równie wyszukiwarka Archie program, który s u y do wyszukiwania plików na serwerach FTP. Zwykle po jego wywo aniu uzyskamy ca list serwerów, z których mo emy ci gn potrzebne dane. Warto wybiera serwer po o ony najbli ej nas, gdy z regu y transfer z tego serwera b dzie najszybszy. Pliki mo emy ci ga w dwóch trybach: binarnym i tekstowym. Domy lnie klient FTP przesy a dane w trybie binarnym otrzymujemy dok adn kopi tego, co znajduje si na serwerze. Trybu tego powinni my u ywa w trakcie przesy ania programów, archiwów itd. Generalnie zawsze gdy nie wiemy, jakiego trybu powinni my u y, lepiej wybra tryb binarny. Natomiast tryb tekstowy s u y do przesy ania plików tekstowych. Zalet korzystania z tego trybu jest m.in. to, e komputer w trakcie przesy ania, dokona konwersji kodów u ywanych w zdalnym komputerze na kody naszego, m.in. zamieni znaki ko ca wiersza tak, aby tekst móg zosta poprawnie wy wietlony. Internet Relay Chat (IRC) Internet umo liwia równie przeprowadzenie elektronicznej rozmowy (ang. chat). W przypadku poczty elektronicznej na odpowied musimy czeka, a odbiorca otrzyma nasz wiadomo w przypadku programów do rozmów informacje wymieniane s w czasie rzeczywistym. IRC podobnie jak wi kszo innych us ug internetowych sk ada si z dwóch czci: oprogramowania serwera i klienta. Oprogramowanie to umo liwia jednoczesne porozumiewanie si wielu osób. IRC jest rozwini ciem koncepcji uniksowego talka, który umo liwia wymian wiadomo ci pomi dzy dwoma u ytkownikami. Nale y pami ta, e wiadomo ci wysy ane poprzez IRC nie s szyfrowane i w prosty sposób mog by dost pne dla ka dego, a w szczególno ci dla administratora serwera. Tak wi c, je li chcemy wymieni jakie poufne dane, to lepiej to zrobi w inny sposób. Aby rozpocz prac, nale y zainstalowa jakiegokolwiek klienta IRC. Najpopularniejszym programy: ircii oraz mirc, mo na za darmo pobra z internetu. Po zainstalowaniu oprogramowania klienta mo emy rozpocz zabaw Poniewa z IRC-a mo e jednocze nie korzysta nawet kilka tysi cy osób, aby nie powsta chaos na ka dym serwerze znajduj si kana y, na których tocz si dyskusje. Nazwy kana ów zaczynaj si od znaku # i s dzielone przez wszystkie serwery pracuj ce w danej sieci. Nazwy kana ów lokalnych, znajduj cych si wycznie na danym serwerze, zaczynaj si od znaku &. Rozpoczynaj c prac z programem IRC, nale y wymy li sobie przydomek, pseudonim (ang. Nick). Po wczeniu si do grupy b dzie ona nas identyfikowa a. Na swoje komputerowe imi powinno si wybiera raczej oryginalne nazwy, co do których mamy pewno, e nie powtórz si w sieci. Ka dy kana ma swojego operatora osob odpowiedzialn za jego dzia anie, sterowanie dyskusj i sprawy porz dkowe (np. usuwanie u ytkowników, którzy nie stosuj si do regulaminu kana u). Wszystkie dyskusje na kanale prowadzone s w dwóch trybach: publicznym, kiedy wszystko, co piszemy pojawia si jednocze nie u pozosta ych u ytkowników oraz prywatnym, gdy prowadzimy dyskusj z inn osob tak, aby pozostali u ytkownicy nic o tym nie wiedzieli. Aby korzysta z mo liwo ci rozmów elektronicznych, nale y pozna kilka polece. Ka de rozpoczyna si od znaku /. Tabela 8.1. Lista najwa niejszych polece us ugi IRC /join #kana /who #kana /leave #kana /whois u ytkownik /nick nick /msg Tom hello /dcc chat Tom /help /quit czy nas z kana em o podanej nazwie Informacja o cz onkach kana o operatorze kana u, a * o administratorze IRC Rozczenie z danym kana em Wy wietla informacje o danym u ytkowniku Zmienia pseudonim na inny Wysy a komunikat wycznie do podanego u ytkownika (w tym wypadku do Toma) Powoduje nawi zanie poczeniadcc z danym u ytkownikiem. W odpowiedzi u ytkownik wysy a podobny komunikat z naszym pseudonimem. W efekcie polecenie nawi zuje bezpo rednie poczenie mi dzy dwoma komputerami z pomini ciem serwera Warto spróbowa! Ko czy poczenie

8 Rozdzia 6 Internet 82 Telnet Najcz stsz odpowiedzi na zarzuty z serii Dlaczego nie zrobi e... jest Przecie nie mog by jednocze nie w wielu miejscach. I chocia dzi ki internetowi nie mo emy by w wielu miejscach jednocze nie, to mo emy przynajmniej jednocze nie pracowa z komputerami znajduj cymi si w dowolnym punkcie sieci. Jednym z programów umo liwiaj cych zdaln prac na komputerze (innym programem jest, omówiony w poprzednim rozdziale, program Pulpit Zdalny) jest Telnet. Aby go uruchomi nale y: 1. Z menustart wybra opcje Uruchom Nast pnie, w poluotwórz: wpisa telnet. 3. Zostanie wywo ane okno terminalu pokazane na rysunku 8.3. Wydanie polecenia open z nazw zdalnego komputera jako parametrem spowoduje prób nawi zania sesji telnet. Rysunek 8.3. Okno terminalu programu Telnet podczas nawi zywania poczenia z komputerem zdalnym Po nawi zaniu poczenia b dziemy musieli poda nazw i has o u ytkownika posiadaj cego odpowiednie uprawnienia na komputerze zdalnym. Je eli autoryzacja zako czy si sukcesem, mo emy pracowa z komputerem, tak jakby my siedzieli przed jego monitorem. W rezultacie pracujemy z komputer znajduj cym si np. w biurze, siedz c przy klawiaturze i monitorze komputera domowego. Poniewa podczas sesji programu Telnet zarówno nazwa u ytkownika, jak has o i wszystkie dane, przesy ane s poprzez internet niezakodowane, w praktyce zosta on zast piony programami nawi zuj cymi poczenie za po rednictwem protoko u SSH. Konfiguracja systemu Komputer mo e zosta podczony do internetem poprzez lini analogow lub cyfrow. Tradycyjne modemy u ywaj linii telefonicznych, urz dzenia cyfrowe (w tym modemy cyfrowe) wykorzystuj szybkie linie cyfrowych. Korzystanie z modemu w celu poczenia z internetem powoduje zestawianie poczenia (poprzez wybranie numery dost powego, np i za ogowanie komputera do sieci). Taki typ poczenia, nawi zywanego od czasu do czasu nazywa si poczeniem komutowanym. Po nawi zaniu poczenia, przez czas jego utrzymywania mo liwa jest wymiana danych z internetem, po rozczeniu nie b dzie to ju mo liwe. ISDN ISDN jest cyfrow us ug pozwalaj c na transmitowanie danych, g osu i obrazu. ISDN charakteryzuje si niskim szumem, ma ymi zak óceniami i dobrym bezpiecze stwem transmisji. W wielu wypadkach, ISDN to najta sze cyfrowe poczenie z internetem. Istniej dwa podstawowe typy linii ISDN: BRI (ang. Basic Rate Interface) i PRI (ang. Primary Rate Interface). Szybko linii BRI to 64 Kb/s. Linia PRI mo e przesy a dane z szybko ci 1,5 Mb/s, ale jest dro sza.

9 83 ABC Systemu Windows XP Chocia poczenie ISDN jest poczeniem komutowanym, czyli musi zosta zestawione na pro b u ytkownika, to jednak czas zestawiania poczenia jest kilkukrotnie krótszy ni w przypadku modemów analogowych. Dodatkowo, po nawi zaniu poczenia z internetem nadal mo emy rozmawia przez telefon. Jedyn wad poczenia ISDN jest to, e za ka d minut poczenia zap acimy, tak jak za lokaln rozmow telefoniczn. Sta y dost p do internetu Coraz wi ksz popularno zdobywa idea podczania na sta e swojego komputera do internetu. Dedykowane linia to specjalne sta e poczenie, najczciej o du ej szybko ci. Poczenie to jest zawsze aktywne i gotowe do przesy ania danych. SDI Poczenia komputera do internetu poprzez cze SDI (Szybki Dost p do Internetu) jest najta sz i najprostsz form uzyskania sta ego dost pu do sieci. Przepustowo tego cza w zupe no ci wystarczy nie tylko nam (o ile nie zamierzamy pobiera z sieci 650 MB plików), ale i kilku znajomym. Dlatego cz sto kilka osób decyduje si na poczenie komputerów w lokaln sie komputerow i wspólne wykupienie poczenia SDI. DSL Linia DSL (ang. Digital Subscriber Line) to nowa technologia pozwalaj ca na synchroniczn (dwustronn ) transmisje. Szybko technologii DSL waha si od 128 Kb/s do 2,9 Mb/s. Uruchomienie linii DSL jest doskona ym rozwi zaniem dla wymagaj cych u ytkowników i ma ych firm. Wad linii DSL jest ich koszt. Istnieje wiele odmian linii DSL o ró nych szybko ciach. Na przyk ad ADSL (ang. Asymmetric Digital Subscriber Line) zapewnia szybko 6 Mb/s w stron u ytkownika i 640 Kb/s dla dwóch kierunków jednocze nie. Sieci TV Innym typem linii dzier awionych s linie telewizji kablowych. Poczenia takie zapewniaj du e szybko ci i stosunkowo niskie ceny. Szybko taki pocze dzieli si na szybko od u ytkownika i szybko ci do u ytkownika. Zwykle szybko do u ytkownika jest wi ksza, poniewa taka jest charakterystyka ruchu w czu. Dla tych, którzy nie maj dost pu do sieci lokalnych, pozostaje niestety modem, czyli urz dzenie pozwalaj ce na podczenie komputera do sieci telefonicznej. Poprzez modem i sie telefoniczn komputer b dzie komunikowa si z serwerem internetowym wybranego dostawcy internetowego. Instalacja modemu Zdecydowana wi kszo modemów jest zgodna ze standardem PnP, wi c po podczeniu urz dzenia i uruchomieniu komputera system Windows XP znajdzie nowe urz dzenie i samoczynnie uruchomi Kreatoradodawaniasprz tu. Je eli razem z modemem dostali my p yt CD, mo emy przerwa prac kreatora i uruchomi program instalacyjny. Program instalacyjny jest przygotowanym w taki sposób, e instalacja nie nastr cza adnych problemów. Po uruchomieniu programu instalatora zostanie nam jedynie odpowiada na kolejne, wy wietlane na ekranie pytania. Je eli producent lub sprzedawca nie dostarczy nam takiej p yty, musimy zainstalowa modem korzystaj c z Kreatoradodawania sprz tu. Chocia wi kszo typów modemów jest obs ugiwana przez sterowniki b d ce czci systemu Windows, to je eli tylko mamy taka mo liwo nale y odwiedzi stron internetow producenta modemu i przed rozpocz ciem instalacji pobra pliki ze sterownikami do naszego urz dzenia. 1. Je eli kreator nie zosta uruchomiony, nale y prawym przyciskiem myszki klikn ikon Mójkomputer i z menu kontekstowego wybra opcj W a ciwo ci. 2. Nast pnie nale y nacisn znajduj cy si na zak adcesprz t przycisk Kreatordodawaniasprz tu.

10 Rozdzia 6 Internet 84 Rysunek 8.4. Po uruchomieniu kreatora zobaczymy poni sze ostrze enie 3. Po naci ni ciu przyciskudalej system sprawdzi, czy do komputera nie zosta o podczone nowe urz dzenie. Skoro system nie wykry naszego modemu podczas startu to prawdopodobnie nie wykryje go równie teraz. 4. Na pytanie, czy sprz t zosta podczony do komputera odpowiadamy Tak (inna odpowied zako czy prac kreatora), a nast pnie wybieramy opcj Dodaj nowe urz dzenie sprz towe, tak jak zosta o to pokazane na rysunku 8.5. Rysunek 8.5. Poni ej listy zainstalowanego sprz tu znajduje si opcja pozwalaj ca doda nowe urz dzenie 5. Teraz nale y wybra opcj Wyszukajizainstalujautomatycznienowysprz t. System przeszuka wewn trzne i zewn trzne magistrale i je eli znajdzie i rozpozna nowe urz dzenie, zainstaluje odpowiednie sterowniki. Jednak skoro do tej pory urz dzenie nie zosta o rozpoznane, to szansa, e to si zmieni, jest raczej niewielka. Po naci ni ciu przyciskudalej b dziemy mogli wybra typ instalowanego sprz tu. Rysunek 8.6. Je eli pomimo trzech prób modem nie zosta przez system rozpoznany, nale y r cznie zainstalowa odpowiednie urz dzenie

11 85 ABC Systemu Windows XP 6. W ten sposób uruchomimy kreatora instalowania nowego modemu. Kreator instalowania nowego modemu mo emy równie uruchomi, wybieraj c kolejno menu Start Panel sterowania Drukarkiiinnysprz t Opcjetelefonuimodemu Modemy Dodaj. Poniewa dotychczasowe próby wykrycia modemu zako czy y si niepowodzeniem, dla zaoszcz dzenia swojego czasu nale y zaznaczy opcj Niewykrywajmojegomodemu, wybior go z listy. Po chwili zostanie wy wietlone okno dialogowe pokazane na rysunku 8.7. W tym momencie nale y wskaza na lokalizacj pliku ze sterownikami pobranymi ze strony internetowej producenta modemu. W rezultacie na ekranie pojawi si lista sterowników, dost pnych we wskazanej lokalizacji. Nale y wybra typ podczonego urz dzenia i wskaza w a ciw pozycj na li cie. Je eli nie mamy sterowników do modemu, ostatni szans na jego uruchomienie b dzie wybranie którego ze standartowych typów modemów. Wiele starszych modemów b dzie poprawnie dzia a o ze standartowymi sterownikami systemu Windows. Rysunek 8.7. Po naci ni ciu przycisku Z dysku b dziemy mogli okre li lokalizacj plików ze sterownikami 7. Dalej wskazujemy port, do jakiego podczony jest modem. Nale y wybra port komunikacyjny, który nie jest jeszcze wykorzystywany przez adne urz dzenie. Zwykle najpierw warto spróbowa COM2. 8. Nast pnie naciskamy klawisze Dalej i Zako cz. W ten sposób zako czyli my instancj modemu. Konfiguracja poczenia z internetem Po zainstalowaniu modemu nale y skonfigurowa poczenie, poprzez które komputer b dzie czy si z internetem. W naszym przypadku b dzie to poczenie wykorzystuj ce dopiero co dodany modem, a wi c b dzie to poczenie komutowane. W tym celu: 1. Z menustart wybierz Panelsterowania Poczeniasiecioweiinternetowe Poczeniasieciowe. 2. Z listy dost pnych zada sieciowych wybierz Utwórznowepoczenie. Zostanie uruchomiony Kreator tworzenia nowego poczenia sieciowego. 3. Z listy dost pnych opcji wybierzpoczzinternetem (rysunek 8.8) i naci nij przyciskdalej.

12 Rozdzia 6 Internet 86 Rysunek 8.8. Za pomoc kreatora pocze sieciowych mo emy skonfigurowa nie tylko dost p do internetu, ale równie poczenie z sieci wewn trzn 4. Wybierz opcjekonfigurujmojepoczenier cznie i naci nij przyciskdalej. 5. Wybierz odpowiadaj cy ustawieniom sposób poczenia z internetem (w omawianym przypadku b dzie to opcja Pocz u ywaj cmodemutelefonicznego) i naci nij przyciskdalej. 6. Podaj nazw poczenia (np. moje poczenie internetowe) i naci nij przyciskdalej. 7. Podaj numer telefonu us ugodawcy internetowego i naci nij przyciskdalej. 8. Podaj wymagane do nawi zania poczenia dane, takie jak nazwa konta i has o. Dodatkowe opcje zaznacz tak, jak zosta o to pokazane na rysunek Naci nij przyciskzako cz. Pocz si z internetem w celu przetestowania poprawno ci konfiguracji nowego poczenia. Rysunek 8.9. Aby komputer móg podczy si do sieci, musi zosta uwierzytelniony przez dostawce internetowego Dodatkowe opcje poczenia Po skonfigurowaniu poczenia modemowego mo emy dodatkowo ustawi takie parametry jak: wyczenie g o nika modemu, liczb prób ponownego wybrania numeru, czas pomi dzy kolejnymi próbami i inne. W tym celu nale y: 1. Zaznaczy poczenie internetowe (wszystkie utworzone poczenia s dost pne poprzez zak adk Poczenia sieciowe) i z listy dost pnych zada sieciowych wybra zadanie Zmie ustawieniadlategopoczenia lub klikn ikon poczenia prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybra opcje W a ciwo ci. 2. Na zak adceogólne znajduje si przycisk Konfiguruj. Naci ni cie go wywo a okno dialogowe w a ciwo ci modemu. Nawet je eli u ywany modem umo liwia sprz tow kompresj przesy anych danych, nale y sprawdzi, czy odznaczenie tej opcji nie wp ynie na popraw szybko ci poczenia. Algorytmy kompresji s tak skonstruowane, e cz sto próba kompresji ju i tak skompresowanych programowo danych powoduje spadek wydajno ci poczenia, zamiast spodziewanego wzrostu.

13 87 ABC Systemu Windows XP Rysunek Jednym z elementów konfiguracji poczenia jest konfiguracja wykorzystywanego przez te poczenie urz dzenia 3. Po zamkni ciu okna konfiguracji modemu mo emy przej do konfiguracji samego poczenia. Na zak adce Ogólne mo emy okre li, czy podczas zestawiania poczenia zostanie wy wietlone okno dialogowe z pytaniem o numer dost powy (poniewa numer ten podali my podczas tworzenia poczenia, b dzie on wy wietlany jako domy lny. Jednak nadal b dziemy musieli zaakceptowa ten numer naciskaj c przycisk OK). Za pomoc opcji Doczdomen logowania okre lamy, czy przed prób zestawiania poczenia system b dzie da informacji o logowaniu do domeny. Zaznaczenie opcji Monitujonazw u ytkownika spowoduje danie potwierdzenia to samo ci u ytkownika przed zestawieniem poczenia. O ile podczone zosta o odpowiednie urz dzenie, to samo u ytkownika mo e zosta potwierdzona za pomoc kart inteligentnych kart z wbudowanym mikroprocesorem przypominaj cych niektóre karty bankowe. Rysunek W wi kszo ci przypadków poczenie internetowe powinno zosta skonfigurowane, tak jak na rysunku 4. Zak adkazabezpieczenia umo liwia skonfigurowanie metody weryfikacji u ytkownika i protoko u szyfrowania przesy anych danych. Dok adne omówienie tych zagadnie znajdzie Czytelnik w rozdziale 12. Pozostawienie domy lnych ustawie spowoduje, e nasz komputer b dzie stara nawi za si jak najbezpieczniejsze poczenie, ale je eli serwer nie b dzie zgada si na takie poczenie, ustanowione zostanie poczenie niezaszyfrowane. 5. Na zak adcesie mo emy przede wszystkim okre li protokó wykorzystywany przy poczeniu. System Windows XP obs uguje dwa protoko y umo liwiaj ce poczenie ze zdalnymi komputerami: PPP (ang. Point to Point Protocol) i SLIP (ang. Serial Line internet Protocol). SLIP jest protoko em starszym i praktycznie ju nie wykorzystywanym. Jednak niektóre serwery uniksowe nadal akceptuj takie poczenia. Nale y dwukrotnie przemy le udost pnienie zasobów naszego komputera, takich jak drukarki i pliki poprzez internet. Po pochopnej decyzji mo emy wracaj c z drugiego pokoju zasta zadrukowane przez anonimowych internatów wszystkie kartki z pojemnika drukarki i dyski twarde zawieraj ce zamiast naszych danych wycznie obsceniczne pliki graficzne. Nawet nie udost pniaj c zasobów naszego komputera nie jeste my ca kowicie bezpieczni w sieci jest dost pnych wiele programów i dokumentów u atwiaj cych hakerom z amanie zasad zabezpiecze systemu Windows XP i przej cie nad nim kontroli. Na szczcie mo emy chroni si przed nimi za kolejn nowo ci systemu Windows XP zapor poczenia internetowego.

14 Rozdzia 6 Internet 88 Zapora poczenia internetowego Zapora poczenia internetowego dzia a jak system zabezpiecze, okre laj c, jakie informacje b d przesy ane z internetu do komputera. Aby zapobiec przedostaniu si niepodanych pakietów, zapora poczenia internetowego przechowuje tabel ca ej komunikacji z komputerem, który ma chroni. Wszystkie przychodz ce pakiety s porównywane z odpowiednimi pozycjami tabeli. Wiadomo ci przychodz ce mog dotrze do komputera tylko wtedy, je li w tabeli istnieje pozycja, która pokazuje, e wymiana wiadomo ci zosta a zapocz tkowana w tym komputerze. Wiadomo ci, które pochodz ze ród a znajduj cego si poza komputerem, na którym dzia a zapora, takiego jak internet, s porzucane, je li na karcieus ugi nie utworzono pozycji zezwalaj cej na ich przedostanie si. Zapora poczenia internetowego nie wysy a powiadomie o swoich dzia aniach, tylko po cichu odrzuca nieproszony ruch sieciowy, cz sto zatrzymuj c próby podejmowane przez hakerów, takie jak skanowanie portów. Aby skonfigurowa Zapor poczenia internetowego: 1. Z menustart wybiera Panelsterowania Poczeniasiecioweiinternetowe Poczeniasieciowe. 2. Wybierz poczenie, poprzez które komputer czy si z internetem. 3. Z listy dost pnych zada sieciowych wybierz Zmie ustawieniategopoczenia. 4. W oknie w a ciwo ci poczenia wybierz opcje Zaawansowane. Zaznacz pole wyboru opcji Zaporapoczenia internetowego i naci nij przyciskustawienia. 5. Na oknieustawienia zawansowane znajduj si trzy zak adki. Domy lnie system wcza wszystkie dost pne zabezpieczenia, tak wi c je eli chcesz wiadczy któr z us ug wymienionych w oknieus ugi, powiniene znaczy t opcj, jak zosta o to pokazane na rysunku Rysunek Je eli komputer pe ni funkcj serwera której z wymienionych us ug, musi ona zosta wyczona z zakresu adresów chronionego przez zapor 6. Po zaznaczeniu wybranej us ugi zostanie wy wietlone okno Ustawienia us ugi. Prosz zwróci uwag, e mo emy jedynie zaakceptowa domy lne ustawienia us ugi naciskaj c klawisz OK. Co wi c zrobi, je eli nasz komputer pe ni funkcj serwera Telnet, ale us uga ta nie jest uruchomiona na domy lnym porcie 23, a na porcie 34032? Nale y nie zaznacza domy lnej us ugi FTP, tylko utworzy now us ug, poda jej nazw (np. Mój Telnet), poda adres komputera i numer portu, na którym nasz komputer b dzie nas uchiwa w oczekiwaniu na nawi zanie sesji Telnet. Rysunek Lista typowych us ug nie umo liwia zmiany numeru portu

15 89 ABC Systemu Windows XP 7. Zak adkarejestrowaniezabezpiecze umo liwia skonfigurowanie pliku tekstowego, w którym b d zapisywane udane i nieudane próby nawi zania pocze z naszym komputerem. 8. Za pomoc zak adkiprotokó ICMP mo emy skonfigurowa reakcj naszego komputera na przychodz ce pakiety protoko u ICMP (ang. internet Control Message Protocol). Jest to jeden z protoko ów wchodz cych w sk ad pakietu protoko ów TCP/IP. Umo liwia on zarz dzanie i kontrol dzia ania sieci komputerowych. Najczciej wykorzystywanym i najlepiej znanym zastosowaniem tego protoko u jest testowanie obecno ci innych komputerów w sieci poprzez wysy anie do nich pakietu ECHO (aby wys a taki pakiet, nale y wyda polecenie PING adres komputera). Internet Explorer Aby odda si szale stwu serfowania po internecie, potrzebna jest (oprócz komputera z dost pem do sieci) przegl darka. Standardowo, z systemem instalowany jest program internet Explorer w wersji 6.0. Atutem Internet Explorera (dla jednych) i najwi ksza jego wad (dla innych) jest doskona a integracja ze rodowiskiem Windows i jego narz dziami. Konfiguracja programu Internet Explorer Jak prawie ka dy element systemu Windows XP, Internet Explorer daje ogromne mo liwo ci dostosowywania go do indywidualnych upodoba i potrzeb. Opcje internetowe Wi kszo opcji s ucych ustawianiu przegl darki umieszczona zosta a w oknie dialogowymopcjeinternetowe, wywo ywanym z menunarz dzia Opcjeinternetowe. Okno Opcje internetowe mo na równie wywo a wybieraj c menu Start Panel sterowania Poczenia sieciowe i telefoniczne Opcje internetowe. 1. Zak adkaogólne pozwala na okre lenia strona, która b dzie pobierana bezpo rednio po uruchomieniu przegl darki. Naci ni cie przycisku U yjbiecej automatycznie wstawia adres i nazw aktualnie przegl danej strony. Naci ni cie przyciskuu yjdomy lnej przywraca ustawienia standardowe, a naci ni cie przycisku U yjpustej spowoduje usuni cie automatycznie otwieranej strony, dzi ki czemu program nie b dzie próbowa po uruchomieniu nawi za poczenia z internetem. 2. Mo emy równie ustali, czy tekst stron, o niezdefiniowanych kolorach czcionki i t a, ma by wy wietlany w kolorach standardowych systemu Windows XP (przyciskkolory), a je eli nie, to w jakich. 3. Istnieje równie mo liwo ograniczenia czasu przechowywania informacji o odwiedzanych stronach. Przycisk Wyczy Histori automatycznie kasuje wszystkie dane o odwiedzonych stronach WWW. 4. Klawisz J zyki pozwala na okre lenie preferowanej listy u ywanych j zyków. Ma to znaczenie, je eli ogl dana strona jest przygotowana w wielu wersjach j zykowych. Przycisk Dost pno pozwala na zignorowanie stylów zdefiniowanych przez twórców ogl danych stron i wy wietlanie ich jako niesformatowanych. Rysunek Zak adka Ogólne umo liwia skonfigurowanie podstawowych opcji poczenia internetowego

16 Rozdzia 6 Internet 90 Zak adka ta umo liwia równie zarz dzanie tymczasowymi plikami internetowymi, czyli plikami które zosta y pobrane i zapisane na lokalnym dysku twardym podczas przegl dania stron WWW. Poniewa wszystkie pliki wczytywane przez Internet Explorera s zapami tywane w specjalnym folderze, przy ponownym poczeniu si z tymi samymi stronami s one wczytywane z dysku twardego, a nie z sieci. W rezultacie czas oczekiwania na wczytanie strony kilkukrotnie si zmniejsza. PrzyciskUsu pliki sprawi, e zostan one usuni te z dysku twardego. naci ni cie przycisku Ustawienia spowoduje wy wietlenie okienka umo liwiaj cego skonfigurowanie mechanizmu przechowywania tymczasowych plików internetowych. Przede wszystkim, mo emy okre li, kiedy pliki przechowywane na dysku twardym maj by porównywane z zawarto ci strony WWW, z której zosta y pobrane. Za ka dym razem, gdy próbujemy wywo a odwiedzan ju stron, przegl darka mo e sprawdzi przed wczytaniem jej z dysku, czy nie zosta a ona zmodyfikowana. Mo e to nast powa za ka dym razem, gdy wywo ujemy stron, ka dorazowo po uruchomieniu programu, wcale (wtedy zawsze przy próbie wywo ania wybranego wcze niej adresu zawarto strony b dzie wczytana z dysku bez sprawdzania, czy nie by a ona w mi dzyczasie aktualizowana. Je eli wi c w sieci pojawi si nowa wersja jakiego sieciowego biuletynu, który nami tnie czytujemy, to b dziemy pozbawieni mo liwo ci ogl dania jego aktualnych wersji), lub automatycznie. Poniewa ka dorazowe sprawdzanie spowalnia prac, tak samo jak sprawdzania raz podczas sesji, nowa wersja Internet Explorera umo liwia automatyczne sprawdzanie, czy zmieni a si zawarto danej strony. To, jak cz sto zawarto strony b dzie porównywana z plikami tymczasowymi, zale y m.in. od tego, jak cz sto zmieniaj si pliki na danej stronie. 5. Przycisk Przenie folder umo liwi zmian lokalizacji folderu przechowuj cego pliki tymczasowe. Naci ni cie przycisku Wy wietlpliki spowoduje wy wietlenie listy pobranych plików tymczasowych, takich jak strony WWW, elementy graficzne, pliki cookie. Za pomoc przyciskuprzegl daj obiekty mo emy zobaczy list pobranych plików programów, takich jak aplety Java lub formaty Active X. Mo emy równie okre li wielko tego folderu jako procent ca kowitej pojemno ci dysku. Rysunek Prawid owe ustawienia mechanizmu tymczasowych plików internetowych mo e znacz co wp yn na czas wczytywania stron WWW 6. Zak adkapoczenia daje mo liwo ustawienia u ywanego poczenia modemowego z internetem, a wi c wybór i konfiguracji dost pnych pocze komutowanych, automatyczne nawi zywanie poczenia w razie potrzeby, okre lenie czasu nieaktywno ci, po którym poczenie zostanie zerwane, jak równie sprawdzenia bezpiecze stwa oraz konfiguracj opcjonalnego serwera proxy. Kolejn nowo ci w systemie Windows XP jest mo liwo niezale nego skonfigurowania serwera proxy i skryptów automatycznej konfiguracji dla pocze telefonicznych i sieci lokalnej.

17 91 ABC Systemu Windows XP Rysunek Windows XP umo liwia skonfigurowanie serwera proxy dla pocze telefonicznych 7. Dzi ki zak adceprogramy mo esz zdecydowa, z jakich us ug poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych chcesz korzysta podczas przegl dania stron internetowych oraz wybra programy s uce do otwierania obs ugi plików poszczególnych typów. Mo na równie zmieni domy lne ustawienia programu internet Explorer, powoduj ce wy wietlanie, przy ka dym uruchomieniu pytania, czy chcemy uczyni go domy ln przegl dark. 8. Niektóre witryny internetowe ciesz si z s aw witryn, na których wyj tkowo atwo mo na zarazi si najnowszym wirusem komputerowym. Zak adkazabezpieczenie umo liwia przypisanie ró nych poziomów zabezpiecze dla ró nych stref:internet, Lokalnyinternet,Zaufanewitryny i Witrynyzograniczeniami. Dla ka dej ze stref mo na zdefiniowa inne poziomy zabezpieczenia, a nast pnie dodawa wybrane strony do odpowiednich stref. Rysunek Internet Explorer mo e chroni nas i nasz komputer przed zawarto ci stron WWW 9. Po pobie nym chocia zapoznaniu si z niektórymi stronami WWW, pewnie nie chcieliby my, eby nasi rodzice, dzieci, kole anki, koledzy równie je ogl dali.klasyfikatortre ci, dost pny poprzez zak adk Zawarto umo liwia ochron przed odwiedzeniem strony zawieraj cej niepodane tre ci. Klasyfikacja tre ci jest jednym z nierozwi zanych problemów internetu tworzone s najrozmaitsze systemy, które bazuj c na intensywno ci poszczególnych, wyodr bnionych negatywnych czynników umo liwiaj sklasyfikowanie danej strony. Jednym z takich systemów RSAC (ang. Reactional Software Advisory Council). Daje on mo liwo okre lenia, jakiego rodzaju strony mog by przez danego u ytkownika przegl dane. Klasyfikacja oparta jest na kilkustopniowej skali, w kilku zasadniczych dzia ach: J zyk, Nago, Przemoc i Seks.

18 Rozdzia 6 Internet 92 Rysunek Klasyfikator tre ci ma pomóc w ograniczeniu szkodliwego wp ywu internetu na dzieci i osoby emocjonalnie niedojrza e 10. Po wczeniu klasyfikatora tre ci i naci ni ciu przyciskuustawienia na ekranie pojawi si okienkoklasyfikator tre ci. Zak adkaogólne klasyfikatora umo liwia zmian has a i podj cie decyzji, czy u ytkownicy maj prawo ogl dania niesklasyfikowanych miejsc. Dzi ki zak adcezaawansowane mo emy zmieni system klasyfikacji oraz poda nazw biura klasyfikacji, za pomoc którego b dziemy ocenia zawarto poszczególnych stron WWW. Zak adkazaawansowane umo liwia skonfigurowanie wygl du i funkcjonalno ci programu, w tym równie zabezpiecze chroni cych przesy ane dane przed pods uchaniem, przechwyceniem lub modyfikacj. To ostatnie jest szczególnie istotne dla osób korzystaj cych z us ug e-banków czy e-sklepów. Rysunek Lista mo liwych do skonfigurowania parametrów programu Internet Explorer jest imponuj co d uga

19 93 ABC Systemu Windows XP Interfejs programu Internet Explorer Zanim zaczniemy korzysta z programu, warto po wi ci chwil na poznanie jego interfejsu. Po uruchomieniu przegl darki, na samej górze znajduje si pasek z nazw aplikacji i aktualnie otwartej strony, który umo liwia szybkie zamkni cie programu, maksymalizacj lub minimalizacj okna. Poni ej znajduje si standardowy pasek menu udost pniaj ce wszystkie funkcje przegl darki 12. Poni ej znajduj si : ikony przycisków b d cych skrótami do najczciej u ywanych opcji menu oraz pasek adresowy (tu nale y wpisa adres strony, z któr chcemy si poczy ). Ulubione Ulubionymi mog by nie tylko strony, ale równie ca e kana y informacyjne lub dokumenty Dzi ki systemowi ulubionych stron mo emy po prostu zaznacza te strony, które uznamy za interesuj ce. Adres zostanie zapisany w specjalnej ksice adresowej. Je eli uznamy, e aktualnie przegl dana strona jest tak ciekawa, e nale a oby j zapami ta, wówczas z menu wybieramy opcj Ulubione, a nast pnie podopcj DodajdoUlubionych. Teraz wystarczy w specjalnym okienku tekstowym wpisa nazw, pod jak ma by zapami tana dana strona. Zaproponowana zostanie równie domy lna nazwa. Ten sam efekt osi gniemy wybieraj c z menu rozwijanego, ujawnionego po naci ni ciu prawego przycisku myszy i wskazaniu w a ciwej strony, opcj Dodajdo Ulubionych adres wskazanej strony zostanie dodany do listy ulubionych. Menu kontekstowe Naci ni cie prawego przycisku myszy wywo uje menu pozwalaj ce na zrealizowanie wielu typowych dla wybranego obiektu czynno ci. Wybranie jednej z pozycji menu kontekstowego jest cz sto najszybszym sposobem na wykonanie danej czynno ci. A poniewa nie ma nic bardzie irytuj cego ni przed u aj ce si próby znalezienia opcji, która gdzie tu by a, podejmowane wtedy, gdy za ka d minut poczenia musimy p aci nieproporcjonalnie wysokie stawki, zdecydowali my si opisa menu kontekstowe obiektów najczciej przegl danych za pomoc programu Internet Explorer. Z tego samego powodu, opisuj c przegl dark i program pocztowy dodali my punkt Jak to zrobi?, w którym wymienili my sposoby wykonywania podstawowych czynno ci dost pnych dla tych programów. Opcje menu kontekstowego linku Otwórz Otwórzwnowymoknie Zapiszelementdocelowyjako Drukujelementdocelowy Kopiujskrót DodajdoUlubionych W a ciwo ci wy wietla wskazywany przez link obiekt. wy wietla wskazywany przez link obiekt w nowym oknie. zapisanie na dysku dokumentu wskazywany przez link. wydrukowanie strony wskazywany przez link zapisanie w schowku adresu do obiektu wskazywanego przez link. dodanie wskazanego adresu do listy ulubionych otwarcie okna w a ciwo ci wskazywanego obiektu. Opcje menu kontekstowego t a Zapiszjakot o zapisanie t a w postaci pliku na dysku. Ustawjakot o ustawienie t a strony jako tapety pulpitu. Kopiujt o skopiowanie do schowka t a strony. Zaznaczwszystko zaznaczenie ca ej zawarto ci strony. Utwórzskrót utworzenia na pulpicie skrót do strony. DodajdoUlubionych dodanie strony do listy ulubionych. Wy wietl ród o wy wietla kod ród owy strony. Kodowanie zmiana standardu kodowania znaków. Drukuj wydrukowanie strony. Od wie ponowne pobranie strony. W a ciwo ci otwarcie okna w a ciwo ci wskazywanego obiektu. 12 Pe ny opis interesu programu wykracza poza ramy tej ksiki. Osoby chc ce pozna wszystkie mo liwo ci programu odsy amy do wspomnianej ju ksiki ABC Internetu.

20 Rozdzia 6 Internet 94 Opcje menu kontekstowego grafika Zapiszrysunekjako zapisanie rysunku na dysku. Ustawjakotapet ustawienie rysunku jako tapety pulpitu. Kopiuj W a ciwo ci skopiowanie rysunku do schowka Windows otwarcie okna w a ciwo ci wskazywanego obiektu. Przegl danie zasobów internetowych Aby wywo a stron, znaj c jej adres, wybierz Plik Otwórz. Na ekranie pojawi si okno dialogoweotwórz. W polu tekstowym mo na wpisa adres strony WWW, ale równie lokalizacj pliku na dysku. Prostsz metod jest ustawienie kursora w poluadres i wprowadzenie adresu, po czym naci ni cie klawisza Enter lub klikni cie przycisku Przejd. Rysunek Otworzy stron mo emy wpisuj c jej adres w polu Adres lub w oknie Otwórz: Je eli chcemy wywo a stron, której adres uprzednio wpisali my z klawiatury (ale ju go nie pami tamy), mo emy skorzysta z przyciskuhistoria. Po jego naci ni ciu, w lewej czci ekranu zostanie wy wietlona lista odwiedzonych stron (rysunek 8.20). Je eli chcemy przywo a stron ogl dan jaki czas temu, a której nie umie cili my na li cie ulubionych stron, wystarczy klikn dan stron spowoduje to jej wy wietlenie w g ównym oknie przegl darki. Aktualnie ogl dana strona mo e zosta z atwo ci wydrukowana. Wystarczy nacisn przycisk Drukuj. Ustawienie strony mo e by dokonane poprzez wybór z menu g ównego opcjiplik Ustawieniastrony. Jak to zrobi? Aby ponownie wy wietli ostatnio przegl dan stron, naci nij przyciskwstecz. Aby wykona krok naprzód po uprzednim cofni ciu si, naci nij przyciskdalej. Aby przerwa pobieranie strony, naci nij przyciskzatrzymaj. Aby ponowne pobra aktualn stron, naci nij przyciskod wie. Korzystaj z tej mo liwo ci, je eli z jakich powodów wczytana strona jest niekompletna lub uszkodzona. Aby wywo a stron g ówn, naci nij przyciskstart. Aby wy wietli okno wyszukiwarki internetowej, naci nij przyciskwyszukaj. Aby wy wietli okno ulubionych stron, naci nij przyciskulubione. Aby wy wietli okno multimediów, naci nij przyciskmultimedia. Okno Multimedia jest nowo ci w nowej wersji programu Internet Explorer. Ma ono u atwi odtwarzanie muzyki, wideo lub plików multimedialnych. Umo liwia ono m.in. s uchanie audycji ulubionych internetowych stacji radiowych podczas u ywania komputera. Aby wy wietli list ostatnio odwiedzanych stron, naci nij przyciskhistoria. Aby wydrukowa aktualnie ogl dan strony, naci nij przyciskdrukuj. Outlook Express Poczta elektroniczna to jedna z najczciej wykorzystywanych us ug dost pnych w internecie. Listy elektroniczne mog zawiera notatki, uwagi, listy, raporty i ka d inn form korespondencji. Mo esz tak e docza do nich pliki. W ten sposób mo na wysy a