WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt XXVII Ca 3183/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 28 października 2016 roku Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie: Przewodniczący: SSO Małgorzata Szymkiewicz-Trelka Sędziowie: SO Robert Zegadło SR (del.) Miłosz Konieczny (spr.) Protokolant: sekr. sąd. Anna Arczewska po rozpoznaniu w dniu 28 października 2016 roku w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa / przeciwko mbank Spółce Akcyjnej w Warszawie o zapłatę na skutek apelacji powódki i pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie z dnia 09 marca 2016 roku, sygn. akt I C 3671/15 I. oddala obie apelacje; II. zasądza od powódki na rzecz mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej; III. zasądza od mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie na rzecz powódki kwotę (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej. Sędzia SR (del.) Miłosz Konieczny Sędzia SO Małgorzata Szymkiewicz-Trelka Sędzia SO Robert Zegadło

2 Sygn. akt XXVII Ca 3183/16 Uzasadnienie wyroku z dnia 28 października 2016 roku W pozwie z dnia 02 grudnia 2015 r. powódka wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie kwoty ,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 4.881,57 zł od dnia 29 listopada 2006 r. do dnia zapłaty; 5.139,21 zł od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty oraz 3.602,08 zł od dnia 07 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty. Ponadto, powódka domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania. W odpowiedzi na pozew, pozwany mbank Spółka Akcyjna w Warszawie wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wyrokiem z dnia 09 marca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie (sygn. akt I C 3671/15) zasądził od mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie na rzecz powódki kwotę ,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 24 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił i orzekł o kosztach procesu (k. 361). Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym i prawnym: W dniu 24 listopada 2006 r. między powódką a mbank Spółką Akcyjną w Warszawie (poprzednio BRE Bank Spółka Akcyjna w Warszawie) została zawarta umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan na kwotę zł na okres 360 miesięcy, tj. od dnia 24 listopada 2006 r. do dnia 15 grudnia 2036 r. W 3 umowy kredytu zawarty został katalog sposobów zabezpieczenia kredytu. Strony ustaliły, że jednym ze sposób zabezpieczenia kredytu będzie ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w TU Europa S.A. i opłacenie składki ubezpieczeniowej na 36-miesięczny okres ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę, tj. kwota 4.881,57 zł. W 3 ust. 3 umowy kredytu zawarte zostało

3 postanowienie, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca zobowiązuje się do kontynuacji ubezpieczenia i tym samym opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,50% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnił bank do pobierania środków na opłacenie składki z tytułu kontynuacji ubezpieczenia z rachunku wskazanego w 6 umowy bez odrębnej dyspozycji. Podstawą do zawarcia umowy kredytu był wniosek kredytowy złożony przez powódkę w dniu 22 października 2006 r. sporządzony na formularzu udostępnionym przez mbank Spółkę Akcyjną w Warszawie. Wnioskowana kwota kredytu wynosiła zł, zaś okres kredytowania określony został na 360 miesięcy. Jako docelowe zabezpieczenie spłaty kredytu wskazana została hipoteka na nieruchomości, przy czym przedmiot kredytowania stanowić miał jednocześnie przedmiot zabezpieczenia. W przedmiotowym wniosku, jako zabezpieczenie przejściowe kredytu zaproponowane zostało ubezpieczenie kredytu. Do wniosku kredytowego dołączone zostało oświadczenie powódki, zgodnie z którym wyraziła ona zgodę na udostępnienie przez mbank Spółkę Akcyjną w Warszawie, TU Europa S.A. informacji zawartych we wniosku. Decyzją kredytową z dnia 09 listopada 2006 r. mbank Spółka Akcyjna w Warszawie przyznał powódce kredyt w wysokości zł. Jako prawne zabezpieczenie kredytu wskazano hipotekę zwykłą oraz kaucyjną na nabywanej nieruchomości oraz ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w TU Europa S.A. Umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez bank. W dniu 16 lipca 2008 r. zmieniono warunki umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan. Od tego momentu kredyt hipoteczny był waloryzowany kursem CHF. Umowa nie zmieniła się w zakresie warunków ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Powódka w 2006 r. była pracownikiem firmy zajmującej się pośrednictwem finansowym. Powódka nie kontaktowała się bezpośrednio z bankiem; złożyła wniosek kredytowy i otrzymała decyzję za pośrednictwem centrali firmy. Powódka posiadała wiedzę na temat zabezpieczenia kredytu oraz znała parametry kredytów hipotecznych. Umowa kredytu nr była jej trzecią umową o kredyt hipoteczny. Powódka była także współkredytobiorcą kredytu wraz z rodzicami. Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego obowiązywało we wszystkich bankach i stanowiło zabezpieczenie banku. Powódka nie domagała się negocjacji w zakresie

4 ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, istotna dla niej była wysokość prowizji. W treści umowy zawarto oświadczenie, że zapoznała się ona z postanowieniami Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mplanów i uznała jego wiążący charakter. W dniu 29 listopada 2006 r. mbank Spółka Akcyjna w Warszawie pobrał od powódki kwotę 4.881,57 zł tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu. mbank Spółka Akcyjna w Warszawie pobrał też od powódki kolejne kwoty tytułem kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu za następne okresy ochrony ubezpieczeniowej: w dniu 10 grudnia 2009 r ,21 zł, zaś w dniu 07 grudnia 2012 r ,08 zł. Pismem z dnia 11 października 2013 r. Powódka zwróciła się do mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie o zwrot poniesionych składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w wysokości ,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Pismem z dnia 25 listopada 2013 r. mbank Spółka Akcyjna w Warszawie poinformował powódkę o braku podstaw do uznania jej roszczenia. W dniu 17 listopada 2015 r. powódka wystosowała do mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie wezwanie do zapłaty kwoty ,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami w nieprzekraczalnym terminie 3 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania. mbank Spółka Akcyjna w Warszawie otrzymała wezwanie w dniu 20 listopada 2015 r. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że powódka dochodziła w niniejszym postępowaniu od pozwanego mbank Spółki Akcyjnej w Warszawie zapłaty kwoty ,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem nienależnie pobranego od niej świadczenia w postaci kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu na podstawie zakwestionowanych przez nią postanowień umownych zawartych w umowie kredytowej z dnia 24 listopada 2006 r. (które w jej ocenie stanowiły niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art k.c.). Roszczenie swe strona powodowa wywodziła z treści przepisu art k.c., zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Sąd I instancji wskazał, że w przedmiotowej sprawie bezspornym pozostawał fakt zawarcia przez powódkę z mbank Spółką Akcyjną w Warszawie w dniu 24 listopada 2006 r. umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan oraz wypłacenia powódce przez pozwanego kwoty kredytu w wysokości zł. Poza sporem pozostawało, iż w dniu 16

5 lipca 2008 r. zmieniono warunki umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan. Od tego momentu kredyt hipoteczny był waloryzowany kursem CHF. Jednak umowa nie zmieniła się w zakresie warunków ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Niespornym było również to, że w dniu 29 listopada 2006 r. pozwany pobrał od powódki kwotę 4.881,57 zł tytułem składek na ubezpieczenie niskiego wkładu naliczonych za pierwszy 36-miesięczny okres ubezpieczenia oraz wraz z upływem tego czasu, w dniu 10 grudnia 2009 r. pobrał od powódki kwotę 5.139,21 zł, zaś w dniu 07 grudnia 2012 r. kwotę 3.602,08 zł tytułem kosztów ubezpieczenia za kolejne okresy ubezpieczeniowe. Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy wskazane kwoty, stanowiące składki na ubezpieczenie niskiego wkładu, zostały naliczone i pobrane przez pozwanego zasadnie, a zatem czy powódka w ogóle była zobowiązana do ich uiszczenia. Pozwany zakwestionował zasadność żądania zawartego w pozwie oraz dążył do wykazania, że kwoty pieniężne z tytułu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu zostały przez niego pobrane zasadnie, a tym samym powódce nie należał się zwrot kwoty wskazanej w pozwie. Dokonując kontroli incydentalnej spornych zapisów umowy Sąd Rejonowy po wszechstronnej analizie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie doszedł do przekonania, że nie istniały podstawy do uznania treści 3 ust. 3 umowy kredytowej zawartej przez powódkę z pozwanym za niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu przepisu art k.c. W świetle treści w/w przepisu nie ulega wątpliwości Sądu Rejonowego, że uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a zatem analizowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego): - nie może być postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron, - nie może być postanowieniem uzgodnionym indywidualnie oraz - musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W przedmiotowej sprawie nabywany przez powódkę lokal mieszkalny służyć miał celom mieszkaniowym, umowa kredytowa mająca na celu pozyskanie środków pieniężnych na jego zakup zawarta między stronami nie była związana z działalnością zawodową ani gospodarczą powódki. Zatem powódka, w relacjach z pozwanym bez wątpienia była konsumentem w rozumieniu art k.c.

6 W ocenie Sądu Rejonowego nie sposób było natomiast uznać by przedmiotowy zapis umowy - 3 ust. 3 był sformułowany w sposób niejednoznaczny i niezrozumiały dla konsumenta. Zdaniem Sądu I instancji zapis ten zawierał dokładne określenie kwoty (4.881,57 zł) jaką kredytobiorca zobowiązany był uiścić na rzecz banku z tytułu kosztów zabezpieczenia kredytu z powodu zwiększonego ryzyka jego spłaty. Dodatkowo Sąd I instancji zważył, że z brzmienia w/w postanowienia umowy kredytu wyraźnie wynikało, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca będzie zobowiązany do kontynuacji ubezpieczenia, a tym samym opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,50% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnił bank do pobrania środków na opłacenie składki z tytułu kontynuacji ubezpieczenia z rachunku wskazanego w 6 umowy bez odrębnej dyspozycji. Tym samym nie sposób było przyjąć, że powódka w zakresie kosztów ubezpieczenia i dalszej kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nie została przez pozwanego poinformowana w sposób należyty, czy też niezrozumiały. Co więcej zapis ten trudno również uznać za sformułowany w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy powódki, skoro kwota kosztów ubezpieczenia, sposób jej wyliczenia oraz warunek związany z kontynuacją ubezpieczenia zostały jej wskazane w umowie wprost, zaś umowa, przed podpisaniem została przedstawiona powódce do zapoznania, a następnie warunki zostały przez nią zaakceptowane poprzez jej podpisanie. Ponadto, z zeznań powódki wynikało, iż w 2006 r. była ona pracownikiem firmy zajmującej się pośrednictwem finansowym. Powódka posiadała wiedzę na temat zabezpieczenia kredytu oraz znała parametry kredytów hipotecznych. Nie ulegało wątpliwości, iż powódka jako osoba profesjonalnie zajmująca się doradztwem finansowym zapoznała się z treścią przedmiotowej umowy, zaś składając własnoręczny podpis na umowie, świadomie zaakceptowała postanowienia zawarte w tym dokumencie. Pomimo ryzyka ekonomicznego, które spoczywało zasadniczo wyłącznie na powódce, to kwestia ubezpieczenia niskiego wkładu została jej przedstawiona w sposób wystarczająco jasny, aby mogła ona poznać szczegóły treści stosunku ubezpieczenia. Umowa kredytowa zawierała zarówno procentowe określenie kwot jakie powódka zobowiązana była uiścić na rzecz banku z tytułu kosztów zabezpieczenia kredytu z powodu zwiększonego ryzyka jego spłaty, jak i wprost wskazaną łączną kwotę składki na ubezpieczenie. Dlatego nie można było, zdaniem Sądu Rejonowego, uznać, że powódka nie została przez pozwanego poinformowana

7 o tych kosztach w sposób nienależyty bądź niezrozumiały. W dokumentach powstałych jeszcze przed udzieleniem powódce kredytu, takich jak wniosek kredytowy, decyzja kredytowa, wskazane były dokładnie uprawnienia oraz obciążenia, jakie miały wynikać dla powódki z treści postanowień zawartych w 3 ust. 3 przedmiotowej umowy kredytowej. Powódka wyboru ubezpieczenia niskiego wkładu jako dodatkowego zabezpieczenia kredytu dokonała już na etapie składania wniosku kredytowego. Według stanowiska pozwanego powódka samodzielnie dokonała wyboru, jako zabezpieczenia spłaty kredytu, ubezpieczenia niskiego wkładu własnego poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola w umowie, co świadczyło o tym że miała ona możliwość ukształtowania treści zapisu umowy kredytowej, miała wpływ na jego kształt. Nadto powódka miała również możliwość wyboru innej formy zabezpieczenia, a zatem nie sposób było uznać, że nie doszło w tym zakresie do indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych między stronami. W ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie nie doszło także do naruszenia równowagi kontraktowej stosunku obligacyjnego w postaci umowy o kredyt hipoteczny. W ocenie Sądu Rejonowego, zakwestionowane przez powódkę postanowienie umowne nie spełniało wskazanych wyżej przesłanek. Przede wszystkim nie sposób przyjąć, że zabezpieczenie interesu wierzyciela stanowi naruszenie zasad dobrych obyczajów, bowiem wybrany sposób zabezpieczenia jest zgodny z prawem, a ponadto nie stanowił nadmiernego obciążenia powódki, jako strony umowy kredytowej. Sąd Rejonowy uznał za wystarczający argument strony pozwanej wskazujący, że forma płatności została określona na 36 miesięcy, co świadczy o tym, iż w rzeczywistości dotyczyło ono zabezpieczenia braku wniesienia wymaganego wkładu własnego przez powódkę. Zatem terminowy charakter przedmiotowego zobowiązania prowadzi do wniosku, że zabezpieczenie umowne nie stanowiło nadmiernej ingerencji w obowiązki kredytobiorcy. Sąd Rejonowy podniósł, że wprowadzenie niskiego wkładu, jako sposobu zabezpieczenia kredytu oraz jego automatyczne przedłużanie, upoważniały bank do pobrania w niniejszej sprawie środków tytułem zwrotu kosztów zabezpieczenia. Wobec tego, zdaniem Sądu I instancji, brak było przesłanek do uznania, że kwestionowane przez powódkę zapisy kształtowały jej prawa i obowiązki wynikające z umowy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy. Faktem jest, że powódka była jako konsument słabszą stroną stosunku prawnego, to jednak w niniejszej sprawie nie zwalniało jej z dochowania staranności w dbaniu o własne interesy. Zawierając umowy kredytowe pozwany bank, jako profesjonalista, poinformował ją w sposób jasny i precyzyjny o warunkach umowy. Poza tym Sąd Rejonowy zauważył, że powódka nie jest osobą nieporadną i posiada zarówno wiedzę, jak i wykształcenie pozwalające jej na zrozumienie

8 zapisów umowy. Uwagi wymaga także, iż powódka w 2006 r. była doradcą finansowym. W szczególności zauważyć należy, że zaciągając zobowiązania na kwotę zł należyta staranność wymagała dokładnego zapoznania się z warunkami umowy i w razie potrzeby uzyskania wyjaśnień, bądź wynegocjowania zmiany warunków umowy. Składając podpis pod umową powódka świadomie przystała na jej warunki. W ocenie Sądu Rejonowego, sporne postanowienie umowne nie kształtowało zatem praw i obowiązków kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy konsumenta. Uwzględniając powyższe rozważania Sąd uznał, iż postanowienie 3 ust. 3 umowy kredytowej zawartej przez powódkę z pozwanym, nie stanowiło niedozwolonej klauzuli umownej w rozumieniu przepisu art k.c. Powódka w niniejszym postępowaniu zakwestionowała również fakt zawarcia umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego pomiędzy pozwanym a TU Europa S.A. oraz wysokość składek jakie zostały określone w generalnej umowie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, dla umów kredytowych zawieranych przez pozwanego, w tym umowy zawartej z powódką, którymi pozwany obciążył powódkę. Dodatkowo zdaniem powódki pozwany nie udowodnił, iż zawarta przez nią umowa kredytowa została prawidłowo zgłoszona do ubezpieczenia oraz, że powódka została objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z treścią umowy o kredyt hipoteczny, to pozwany miał zawrzeć umowę ubezpieczenia niskiego wkładu z TU Europa S.A., stanowiącą zabezpieczenie kredytu hipotecznego udzielonego powódce. Na powódce ciążył jedynie obowiązek uiszczenia składki ubezpieczeniowej stosownie do zapisów umowy o kredyt hipoteczny. Powódka wniosła o zobowiązanie pozwanego do przedłożenia dokumentu umowy łączącej pozwanego z ubezpieczycielem TU Europa S.A., na podstawie której wyliczana była składka, którą pozwany obciążał powódkę, potwierdzenia zgłoszenia umowy do ubezpieczenia oraz potwierdzenia objęcia umowy kredytowej powódki ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego. Strona pozwana odmówiła przedstawienia tejże umowy, składając zamiast wnioskowanej umowy korespondencję mailową pracownika pozwanego ze specjalistą pionu wsparcia sprzedaży towarzystwa ubezpieczeniowego. W tej sytuacji, mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy i kierując się dyspozycją art k.p.c., Sąd I instancji uznał, że nie sposób nie podzielić argumentacji przytoczonej przez pełnomocnika powódki, że dowodem decydującym o poprawnym zawarciu umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i objęciu ubezpieczeniem oraz pobraniu wynikającej z umowy wysokości składki z konta powódki, nie mogła być mailowa korespondencja pracownika banku z pracownikiem towarzystwa ubezpieczeniowego. W niniejszym postępowaniu nie wykazano, aby umowa

9 ubezpieczenia w ogóle została zawarta, a nawet jeżeli przyjąć, w oparciu o korespondencję mailową przedłożoną przez pozwanego, że do zawarcia umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego doszło, to nie udowodniono w niniejszej sprawie, iż umowa ubezpieczenia została zawarta skutecznie, tj. że została zawarta przez osoby umocowane do jej zawarcia. Nie udowodniono również, że wysokość składki wskazana w umowie kredytowej odpowiadała rzeczywistej wysokości składki pobieranej przez TU Europa S.A. W ocenie Sądu I instancji fakt, że powódka nie była stroną umowy ubezpieczenia nie oznaczał, że nie mogła się ona z jej treścią zapoznać, mając bowiem na uwadze, że to ona zobowiązana była do uiszczania składki ubezpieczeniowej treść umowy ubezpieczenia była dla niej nader istotna. W umowie kredytu powódka zobowiązała się do uiszczenia składki (ale już nie żadnych dodatkowych świadczeń). W sytuacji zaś, gdy powódka kwestionowała fakt przekazania przez powoda na rzecz ubezpieczyciela składki w wysokości od niej pobranej oraz to, czy w ogóle zawarta przez nią umowa została faktycznie objęta ochroną ubezpieczeniową, pozwany powinien te okoliczności wykazać. Pozwany nie przedstawił potwierdzenia przelewów składek w wysokości pobranej z rachunku powódki, na rachunek towarzystwa ubezpieczeniowego. Pełnomocnik powódki słusznie wskazał, że daty pobrania składek z rachunku powódki nie odpowiadają dacie wymagalności składki wskazanej w korespondencji mailowej, przedstawionej przez pozwanego. Brak przelewów w dacie wymagalności składki mógł skutkować niedojściem ubezpieczenia do skutku, bądź ustaniem ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli podlegała ona kontynuacji - zgodnie z warunkami ubezpieczenia. Zgodnie z umową kredytową składka w całości winna być przekazana do towarzystwa ubezpieczeniowego, niemniej mechanizmu wyliczenia wysokości składki, a tym samym jej wysokości, nie można ustalić na podstawie umowy kredytowej, ani załączonego do pozwu regulaminu. Istotnie, w umowie kredytu wskazana została wysokość pierwszej składki, jednakże powódka zakwestionowała jej wysokość, zasadnie podnosząc, że nie pozostaje ona w związku ze wskazywanymi przez pozwanego w toku postępowania parametrami. Umowa kredytowa i regulamin obowiązujący na dzień zawarcia umowy kredytowej, nie zawierały postanowień dotyczących sposobu wyliczania wysokości wkładu własnego na moment pobierania kolejnych składek. Strona pozwana nie wykazała, aby kwoty pobrane z rachunku powódki były świadczeniem należnym z tytułu składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego zarówno co do zasady, jak również co do wysokości. Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał, że w realiach niniejszej sprawy pozwany nie wykazał, aby doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia niskiego wkładu

10 własnego, która rodziłaby skutki konieczności uiszczenia składki ubezpieczeniowej w wysokości, jaka została przez pozwanego od powódki pobrana, co z kolei uzasadniałoby obciążenie tymi opłatami rachunku powódki. Dlatego też, Sąd I instancji uznał, że składki na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w kwotach 4.881,57 zł, 5.139,21 oraz 3.602,08 zł zostały pobrane przez pozwanego bezzasadnie, a tym samym były świadczeniem nienależnym i w konsekwencji zasądził na rzecz powódki kwotę ,86 zł. Rozstrzygnięcie w zakresie odsetek ustawowych, Sąd I instancji oparł na treści przepisu art i 2 k.c., z uwzględnieniem zmiany wprowadzonej z dniem 01 stycznia 2016 r. i zasądził na rzecz powódki odsetki ustawowe od kwoty ,86 zł od dnia 24 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Wskazać należało, iż w dniu 17 listopada 2015 r. pełnomocnik powódki wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty ,86 zł zakreślając termin 3 dni od daty otrzymania wezwania. Niniejszej wezwanie zostało prawidłowo doręczone pozwanemu w dniu 20 listopada 2015 r. Wyznaczony termin do zapłaty, upłynął skutecznie z dniem 23 listopada 2015 r., zatem odsetki ustawowe należało zasądzić od dnia następnego po upływie tego terminu, tj. od dnia 24 listopada 2015 r. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo co do żądanych przez powódkę odsetek ustawowych. O kosztach procesu, orzeczono zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt. 1 i 3. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono: I. naruszenie przepisów postępowania, tj.: 1. art. 3 k.p.c., w związku z art. 6 k.c. i w związku z art. 232 k.p.c. poprzez pozbawione podstaw przyjęcie, iż strona powodowa udowodniła roszczenie dochodzone pozwem co do zasady jako roszczenie mające swoje źródło w fakcie spełnienia przez powódkę świadczenia mającego charakter nienależny, w okolicznościach, w których podstawą do spełnienia spornych świadczeń przez powódkę były postanowienia umowy, uznane za ważne i skutecznie zastrzeżone, jak i wiążące obydwie strony umowy, jak i - ujmując w szerszym kontekście - spełnienie przez powódkę świadczeń na rzecz pozwanego następowało w terminach i kwotach odpowiadających terminom i wysokości składki, do której uiszczenia zobowiązany był pozwany na rzecz TU EUROPA S.A., zaś ten ostatni podmiot - jako ubezpieczyciel - udzielał ochrony ubezpieczeniowej z tytułu objęcia spłaty części kredytu powódki formą dodatkowego (poza hipoteką obciążającą kredytowaną nieruchomość)

11 zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego; 2. art k.p.c. poprzez: a) wyprowadzenie ze zgromadzonego materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logicznego wnioskowania, jak i stojących w sprzeczności z normami prawnymi regulującymi prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż strona pozwana nie wykazała ani faktu zawarcia umowy ubezpieczenia łączącej pozwanego z TU EUROPA S.A. ani zasadności uiszczenia przez powódkę na rzecz pozwanego kwot objętych żądaniem pozwu, w okolicznościach, w których: - z dowodów przedłożonych w sprawie przez stronę pozwaną wynikało, iż TU Europa SA. udzielał ochrony ubezpieczeniowej odnośnie kredytu powódki, z tytułu objęcia spłaty części kredytu powódki formą dodatkowego (poza hipoteką obciążającą kredytowaną nieruchomość) zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w sposób odpłatny, to jest na podstawie umowy ubezpieczenia implikującej po stronie pozwanego obowiązek uiszczenia składki, w kwotach odpowiadających kwotom uiszczonym przez powódkę (por. umowa kredytu, wydruk korespondencji między TU EUROPA S.A. i pozwanym dotyczącej potwierdzenia ochrony ubezpieczeniowej); - z dowodów przedstawionych w sprawie wynika, iż TU EUROPA S.A. udzielał ochrony ubezpieczeniowej za okres od r. do r. za zapłatą składek każdorazowo w wysokości odpowiadającej kwocie uiszczanej przez powódkę, co przy uwzględnieniu odpłatnego charakteru umowy ubezpieczenia, jak i essentialia negotii umowy ubezpieczenia przewidzianych w art k.c., jak i fakt, iż ubezpieczenie niskiego wkładu własnego nie należy do kategorii ubezpieczeń obowiązkowych, wskazuje, iż podstawą udzielania ochrony ubezpieczeniowej przez TU Europa S.A. była umowa ubezpieczenia zawarta przez pozwanego z TU EUROPA S.A., a zatem umowy ubezpieczenia nie można uznać - wbrew motywom przedstawionym przez Sąd Rejonowy - za nieistniejącą lub niezawartą; - co do pierwszej kwoty uiszczonej przez powódkę, zarówno podstawy jej obliczenia, jak i wyraźnie oznaczona kwota, zostały określone wprost w umowie, zaś kwota określona w umowie w pełni odpowiadała kwocie uiszczonej przez powódkę za pierwszy okres ubezpieczenia; - ubezpieczyciel (TU Europa S.A.) potwierdził udzielanie ochrony ubezpieczeniowej co do ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, ze wskazaniem okresów

12 ubezpieczenia, jak i kwot należnych składek, wraz ze wskazaniem terminów ich płatności, w odpowiedzi na zapytanie pozwanego jako ubezpieczającego, a zatem w trybie art k.c. W szczególności, brak jest podstaw do przyjęcia, aby tego rodzaju informacja została udzielona pozwanemu w braku łączącej strony (bank jako ubezpieczającego i TU Europa S.A. jako ubezpieczyciela) umowy ubezpieczenia, chociażby z uwagi na art i n. ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (pierwotny tekst ogłoszony w Dz. U Nr 124 poz. 1151, ostatni tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 1206, z późn. zm.); - pozbawione jakichkolwiek podstaw przyjęcie, iż nie zostało udowodnione skuteczne objęcie kredytu powódki ubezpieczeniem niskiego wkładu, w okolicznościach, w których ubezpieczyciel (TU EUROPA S.A.) potwierdził udzielanie ochrony ubezpieczeniowej związanej z kredytem powódki, ze wskazaniem okresów objęcia ochroną i należnych składek; b) zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego sprawy, prowadzące do całkowitego pominięcia i odmowy przyznania jakiegokolwiek waloru dowodowego zwłaszcza wydruk korespondencji między TU EUROPA S.A. i pozwanym dotyczącego potwierdzenia ochrony ubezpieczeniowej udzielanej przez TU EUROPA S.A. na podstawie umowy zawartej z pozwanym, na skutek pominięcia okoliczności, iż korespondencja ta nie stanowi korespondencji prywatnej między pracownikami pozwanego i TU EUROPA S.A. imiennie wskazanymi w jej treści, a korespondencję między stronami umowy ubezpieczenia, tj. ubezpieczonym i ubezpieczycielem, przy czym każdorazowo osoby uczestniczące w przedmiotowej korespondencji występują w charakterze działających za strony umowy ubezpieczenia, ze wskazaniem osoby prawnej w imieniu, której korespondencja jest kierowana do adresata, jak i w sposób bezpośrednio dotyczący udzielanej ochrony ubezpieczeniowej, zwłaszcza, iż wobec brzmienia art. 19 ust. 1 i n. ustawy o działalności ubezpieczeniowej, nie występowały inne podstawy do przekazywania w/w danych i informacji, aniżeli w związku z zawartą przez pozwany bank z TU EUROPA S.A. umową ubezpieczenia i udzielaną ochroną ubezpieczeniową; 3. art i 2 k.p.c. poprzez konstruowanie przez Sąd Rejonowy powinności dowodowych pozwanego nie znajdujących uzasadnienia w okolicznościach sprawy, a zasadzających się na niezasadnym przyjęciu, iż określone okoliczności mogą być wykazywane wyłącznie określonego rodzaju dowodami (tj. zwłaszcza fakt zawarcia

13 umowy ubezpieczenia i wysokość składek - dokumentem obejmującym umowę ubezpieczenia łączącą TU EUROPA S.A. z pozwanym, której powódka nie jest stroną i na podstawie, której powódka nie jest ubezpieczoną, zaś fakt uiszczenia składki związanej z umową powódki - dokumentem przelewu na kwotę tejże składki), z takim skutkiem, iż nieprzedstawienie żądanego dokumentu, niezależnie od jego znaczenia dla sprawy, czy też niezależnie od wykazywania danej okoliczności innymi dowodami, skutkuje w ocenie Sądu Rejonowego automatyzmem w podjęciu rozstrzygnięcia opartego na nieprzedstawieniu oznaczonego dowodu, bez dokonania jakiejkolwiek oceny całokształtu materiału dowodowego; 4. niezasadne pominięcie i uznanie za pozbawione jakiejkolwiek mocy dowodowej dowodów wskazujących na fakt poniesienia przez pozwany bank kosztów ustanowienia zabezpieczenia spłaty kredytu w części odpowiadającej kwocie objętej ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, tj. zwłaszcza z pominięciem potwierdzenia uiszczenia przez pozwany bank składek uiszczonych w związku z kredytem powoda w TU EUROPA S.A., a w konkluzji wyprowadzenie przez Sąd wniosku, iż po stronie banku wystąpiła nieuzasadniona korzyść kosztem strony powodowej, będąca wynikiem przesunięcia majątkowego między majątkiem powódki a majątkiem pozwanego, w okolicznościach, w których kwota będąca przedmiotem w/w przesunięcia majątkowego została w całości przekazana na pokrycie kosztów ochrony ubezpieczeniowej, tj. podjęcie rozstrzygnięcia z pominięciem doniosłej okoliczności, iż kwoty uiszczone przez stronę powodową na rzecz pozwanego odpowiadały co do wysokości i czasu uiszczenia kwotom, do których zapłaty zobowiązany był pozwany bank i które pozwany bank uiścił, celem objęcia kredytu strony powodowej zabezpieczeniem spłaty części kredytu stanowiącej wymagany, acz nie wniesiony przez stronę powodową wkład własny, przez co fakt spełnienia świadczenia przez powódkę nie stanowił o wzbogaceniu banku; II. naruszenie prawa materialnego, tj.: 1. art. 93 ust. 1 ustawy Prawo bankowe polegające na nieuzasadnionym przyjęciu, iż czynności pozwanego banku wyrażone w spornym postanowieniu umowy, zmierzające do posiadania zabezpieczenia udzielanego kredytu w taki sposób, aby wartość zabezpieczeń kredytu, jak i możliwość zaspokojenia poprzez realizację tych zabezpieczeń, będąca wyrazem szczególnego uprawnienia banku (por. tytuł rozdziału 8 ustawy Prawo bankowe: szczególne uprawnienia i obowiązki banków) wynikającego ze

14 zwiększonego, w przypadku kredytu powódki, ryzyka ponoszonego przez bank, mogą zostać uznane za niedokonane. Sąd I instancji zdaje się pomijać cel ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu wynikający z charakteru relacji stron, jak i funkcję tegoż zabezpieczenia, tj. zapewnienie pozwanemu bankowi - na wypadek wystąpienia sytuacji niespłacania kredytu przez stronę powodową (co stanowi niewykonanie essentialia umowy kredytu) - ograniczenia ryzyka straty związanej z udzieleniem kredytu powodom, jak i możliwości rzeczywistego zaspokojenia wierzytelności banku z przedmiotów i praw stanowiących zabezpieczenie spłaty kredytu. O ile ustawa przewiduje tego rodzaju szczególne uprawnienie banku, realizowane w ramach spornego zapisu, jak i ustanowienie tej formy zabezpieczenia, wobec podlegania przez pozwany bank nadzorowi bankowemu sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego - iż bank mógłby podejmować niejako fikcyjne czynności w zakresie ustanowienia zabezpieczenia spłaty kredytu, poprzez - jak wynikałoby z uzasadnienia skarżonego wyroku - niezawarcie umowy ubezpieczenia stanowiącej istotę zabezpieczenia; 2. naruszenie art k.c. poprzez: a) pozbawione podstaw przyjęcie, iż pozwany bank wzbogacił się kosztem strony powodowej w stopniu odpowiadającym kosztom objęcia kredytu powódki ubezpieczeniem brakującego (niskiego) wkładu własnego, jak zdaje się wywodzić Sąd Rejonowy - w wyniku przeniesienia na kredytobiorcę kosztów ustanowienia zabezpieczenia, którego pozwany miałby nie ponieść. Sąd Rejonowy bezpodstawnie pominął, iż pozwany jako ubezpieczający ponosi koszt składek w wysokości kwot odpowiadających kwotom uiszczonym przez powódkę i koszty objęcia kwoty kredytu stanowiącej niewniesiony wkład własny ubezpieczeniem, a zatem nie odniósł w wymiarze finansowym żadnej dodatkowej korzyści kosztem kredytobiorcy, zaś jedynym motywem wdrożenia tego rodzaju działania i poniesienia kosztów było udzielenie powodowi kredytu w żądanej wysokości na poziomie ponad 100% wartości nieruchomości, w warunkach adekwatności ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń, tj. ustanowienia zabezpieczeń co do tej części (kwoty) kredytu, która nie znajdowała pokrycia w zabezpieczeniu hipotecznym, i co do której - bez ustanowienia dodatkowej formy zabezpieczenia - pozwany bank nie uzyskiwałby zaspokojenia w razie niespłacania kredytu przez powódkę, względnie - zaspokojenie wierzytelności banku powodowałoby powstanie dodatkowych kosztów czy zostałoby odsunięte w czasie na skutek poszukiwania zaspokojenia ze składników majątku powódki jako dłużnika

15 osobistego; b) kreowanie nieprzewidzianej w ustawie podstawy żądania zwrotu nienależnego świadczenia, nie dającej się przyporządkować do żadnego z przypadków kondykcji przewidzianych w art k.c., zwłaszcza, iż powódka zobowiązała się do pokrywania poniesionych przez pozwany bank kosztów objęcia części kredytu ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego (spełnianie świadczeń ma wyraźną podstawę umowną i kauzę), w okresie uiszczania spornych świadczeń podstawa ich uiszczania nie odpadła, cel świadczenia został osiągnięty (TU EUROPA udzielała ochrony ubezpieczeniowej w związku z kredytem powódki, przy uwzględnieniu, iż ochrona dotyczyła tej części kredytu, która nie znajdowała pokrycia w zabezpieczeniu hipotecznym, zaś celem było zabezpieczenie spłaty części kwoty kredytu zaciągniętego przez powódkę), wreszcie zaś postanowienie umowy stanowiące podstawę zobowiązania powódki było ważne i skutecznie zastrzeżone między stronami oraz dla obydwu stron wiążące. W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o: - zmianę zaskarżonego wyroku, w pkt. 1 poprzez oddalenie powództwa w całości, oraz w pkt. 3 poprzez zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za pierwszą instancję i zasądzenie tychże od powódki na rzecz pozwanego; - zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych (k ). Apelację od powyższego wyroku wniosła także powódka, zaskarżając go w części oddalającej powództwo, tj. w zakresie pkt. 2. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono dokonanie błędnych ustaleń faktycznych poprzez przyjęcie dnia 24 listopada 2015 r. jako terminu początkowego dla naliczania odsetek ustawowych należnych za opóźnienie od dochodzonego roszczenia. W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie okresu należnych odsetek ustawowych za opóźnienie i zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty ,86 zł za okres od 15 listopada 2013 r. do 23 listopada 2015 r. (k ). Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

16 Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie. Choć samo rozstrzygnięcie należało uznać za trafne, Sąd Okręgowy nie podziela znacznej części ustaleń i rozważań Sądu Rejonowego dotyczących w szczególności wpływu powódki na treść kwestionowanego postanowienia umownego, tj. że była ona przedmiotem wzajemnych uzgodnień stron, przekazania kredytobiorcy dostatecznych informacji na temat formy zabezpieczenia kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz generalnie braku wstąpienia przesłanek abuzywności odnośnie spornego zapisu umowy, tj. że nie kształtuje on praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie narusza rażąco jego interesów. Otóż analiza zgromadzonego materiału dowodowego nakazuje stwierdzić, iż w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy wystąpiły wszystkie przesłanki, które legły u podstaw stwierdzenia przez Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia r., sygn. akt XVII AmC 2600/11 (podtrzymanym następnie przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt VI ACa 1521/12) abuzywności postanowienia umownego, tożsamego (analogicznego w swej treści) do tego zawartego w 3 ust. 3 (zawartej przez strony) umowy o kredyt hipoteczny (wpis do rejestru klauzul niedozwolonych pod numerem 6068). Podkreślić trzeba przy tym, że różnica pomiędzy treścią wzorca umownego poddanego abstrakcyjnej kontroli w przywołanej sprawie a postanowieniem kwestionowanym w przedmiotowej sprawie dotyczy jedynie kwestii redakcyjnej (stylistyki, szyku zdań), przy czym oba używane są przez tego samego przedsiębiorcę (pozwanego). Chodzi tutaj przede wszystkim o tą część uzasadnienia (przywołanego wyżej) wyroku Sądu Apelacyjnego, w której podano: przedmiotowe postanowienie nie zawiera dostatecznych informacji pozwalających uzyskać konsumentowi wiedzę, co do tego jak faktycznie kształtują się koszty ubezpieczenia, które w ostatecznym wyniku musi ponieść kredytobiorca oraz jak długo będzie on obowiązany refundować je pozwanemu jeżeli w ciągu 36 miesięcy nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem. Brak było w badanym wzorcu umowy definicji wkładu wymaganego, oraz określenia zdarzeń pozwalających ustalić moment zakończenia umowy ubezpieczenia przed upływem maksymalnego okresu łącznego ubezpieczenia (108 miesięcy). Niezależnie nawet od podjętej przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów w dniu r. (sygn. akt III CZP 17/15) uchwały [ Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę

17 pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.).], nie powinno ulegać wątpliwości, że w sytuacji uznania za niedozwolone i wpisania do rejestru analogicznego postanowienia umownego stosowanego przez tegoż samego przedsiębiorcę, to wówczas w ramach postępowania prowadzonego w innej sprawie to na pozwanym spoczywałby ciężar dowodu, iż przedmiotowa klauzula w tym konkretnym stanie faktycznym jednak nie kształtuje praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie narusza w sposób rażący jego interesów. Musiałby on wykazać, że w okolicznościach danej sprawy występują na tyle istotne odmienności, iż nie uzasadniają one uznania kwestionowanego postanowienia za niedozwolone, czemu niewątpliwie w niniejszej sprawie nie podołał. Pozwany (spłycając problem) starał się sprowadzić kwestię abuzywności 3 pkt. 3 umowy o kredyt hipoteczny do samej dopuszczalności zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz korzyści, jakie kredytobiorca uzyskiwał dzięki zastosowaniu właśnie tej formy zabezpieczenia. Podnosił, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, w dacie w jakiej powódka ubiegała się o kredyt w pozwanym banku, było standardowym i powszechnie stosowanym zabezpieczeniem spłaty kredytu w sytuacji gdy kredytobiorca nie dysponował wymaganym przez bank wkładem własnym, tj. własnymi środkami finansowymi, które mógłby zainwestować w zakup kredytowanej nieruchomości. Ponadto wskazywał, że skorzystanie z tej formy zabezpieczenia umożliwiło powódce otrzymanie kredytu we wnioskowanej wysokości, mimo nieposiadania wymaganego przez bank wkładu własnego. Odnosząc się do powyższego należy kategorycznie stwierdzić, że przytoczone okoliczności, nie były podnoszone przez powódkę dla uzasadnienia abuzywności kwestionowanego postanowienia umownego, nie one też zaważyły na rozstrzygnięciu Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie zakończonej wskazanym wyżej wyrokiem z dnia 20 listopada 2013 r. (sygn. akt VI ACa 1521/12). Argumentacja pozwanego w istocie sprowadza się do konkluzji, że skoro kredytobiorca uzyskał kredyt (a więc to o co wnioskował) ewentualne naruszenie jego interesów przy regulacji dotyczącej ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nie może stanowić realnej przeciwwagi dla korzyści, które uzyskał, a więc nijako winno być akceptowane. Tymczasem sama dopuszczalność zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, które umożliwiało udzielenie kredytu osobom nieposiadającym wymaganego wkładu własnego, nie oznacza absolutnie, że bank mógł dowolnie ukształtować postanowienie umowne ustanawiające tenże sposób zabezpieczenia, nawet sprzecznie z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając interesy konsumenta. Skoro już

18 bank zdecydował się (nie czyniąc tego przecież pod tytułem darmym) udzielić kredytu osobie bez środków na pokrycie wkładu własnego, nie ulega żadnych wątpliwości, że miał obowiązek tak uregulować tą instytucję w umowie, aby nie zawierała ona niedozwolonych klauzul umownych. Ocenie pod kątem rażącego naruszenia interesów kredytobiorcy poddany winien być nie sam fakt udzielenia kredytu, lecz sposób uregulowania w umowie mechanizmu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Analiza zaś kwestionowanego postanowienia umownego, zdaniem Sądu Odwoławczego, ewidentnie wskazuje, że kształtuje ono prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza jej interesy. Zarówno sama umowa kredytowa, jak i jakikolwiek inny stanowiący jej integralną część załącznik przekazany konsumentce najpóźniej w dniu podpisania umowy nie udziela odpowiedzi na pytanie jaka kwota jest objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego (jaka jest wysokość wkładu własnego, jaki jest sposób obliczenia wkładu minimalnego; z żadnego dokumentu przekazanego powódce na dzień podpisania umowy nie wynikało, że pozwany bank udziela kredytu do 80 % wartości nabywanej nieruchomości; co znamienne sam Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mplanów hipotecznych w żadnym miejscu, w tym w rozdziale V Prawne Zabezpieczenia nie odnosi się do ubezpieczenia niskiego wkładu własnego). Brak ten (nawet przy wskazaniu w umowie kwoty pierwszej składki; zauważyć przy tym trzeba, iż wpisana do rejestru klauzula obejmuje także pobranie pierwszej składki, a nie tylko kontynuację ubezpieczenia) nadal (wobec braku informacji o wartości wymaganego wkładu własnego) uniemożliwia samodzielne wyliczenie przez konsumenta wartości tejże składki oraz zweryfikowanie podanej przez bank jej wysokości. Nie wskazano w jakiej walucie określany jest wymagany wkład własny oraz po jakim kursie bank będzie przeliczał spłacony kapitał z CHF na PLN, aby porównać spłaconą kwotę z brakującym na moment zawierania umowy wkładem własnym i podjąć decyzję co do zasadności kontynuacji ubezpieczenia, a także obliczenia wysokości składki. Brak było definicji wkładu minimalnego. Nie podano na jaki jednostkowy okres (twierdzenie, że miałyby to być 36 miesięcy z niczego nie wynika) ochrona ubezpieczeniowa ma być kontynuowana (przedłużona). Kredytobiorca nie wiedział ile ochrona ubezpieczeniowa będzie trwała. Okres ubezpieczenia nie był uzależniony od tempa spłaty kredytu przez kredytobiorcę, lecz bank instrumentalnie wyznaczył kontynuację ochrony ubezpieczeniowej na kolejne 36 miesięcy, przy czym brak było regulacji odnośnie możliwości zwrotu niewykorzystanej składki w przypadku spłaty kapitału w wysokości wymaganego wkładu własnego przed upływem

19 opłaconego okresu ubezpieczeniowego. Nie wiadomo było jakie inne zdarzenia, poza spłatą kapitału w wymaganej wysokości, mogą prowadzić do zakończenia ubezpieczenia, odpadnięcia obowiązku ochrony ubezpieczeniowej (czy jest nim np. wzrost wartości nieruchomości). Ponadto, niezależnie nawet od tego, że kredytobiorca nie miał żadnego wpływu na wybór zakładu ubezpieczeń (która to arbitralność może rodzić przypuszczenie, że koszt składki jest zawyżony, zwłaszcza wobec braku informacji o sposobie jej wyliczenia), to nawet nie miał możliwości (bank zwyczajowo zasłaniał się tajemnicą handlową) choćby wglądu do umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (jej ogólnych warunków). Nie otrzymał on (w szczególności czytelnej, jednoznacznej) informacji, iż stroną (uposażonym / wyłącznym beneficjentem ochrony) tejże umowy był wyłącznie bank, zaś w przypadku zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego (nie wiadomo zresztą jakiego) i wypłaty przez ubezpieczyciela na rzecz banku odszkodowania, temu pierwszemu będzie przysługiwało w stosunku do kredytobiorcy roszczenie regresowe. Pozbawienie konsumenta możliwości zapoznania się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego spowodowało, iż (przy ponoszeniu kosztów ubezpieczenia) nie ma on wiedzy o tym, jaki jest zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki (zdarzenia) są objęte tą ochroną oraz jakie są ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, a zatem w istocie nie wie za co płaci. Brak tych wszystkich informacji, przy czym należy stanowczo stwierdzić, że poza tym, że (jak wyżej podano) nie wynikają one z samej umowy kredytowej (jej integralnych załączników, w tym w szczególności Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych), czy też decyzji kredytowej, pozwany nie wykazał, aby zostały one przekazane powódce (najpóźniej w momencie zawarcia umowy) w innym sposób (czemu ta przeczyła), z jednej strony pozwalał bankowi na podejmowanie dowolnych decyzji co do kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz wysokości jego kosztów, a po drugie uniemożliwiał konsumentowi zweryfikowanie pobieranej od niego kwoty tytułem kosztu ubezpieczenia (w tym, czy ochrona ubezpieczeniowa kosztuje faktycznie tyle, ile ściąga od niego kredytodawca) oraz pełne rozeznanie w warunkach ubezpieczenia, za które płaci (jakie są jego plusy i minusy). Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa, stanowiąc ewidentny wzorzec umowny, została podpisana w 2006 r., należąc do umów tzw. starego portfela, które charakteryzowały się wszystkimi opisanymi wyżej brakami. W późniejszym okresie, pozwany bank, na kanwie pierwszych niekorzystnych dla niego wyroków stwierdzających abuzywność kwestionowanego postanowienia umownego, zmienił jego treść, doprecyzowując poszczególne kwestie (nie tylko w samej umowie, ale także a może przede wszystkim - w jej

20 załącznikach), co ewidentnie pokazuje, iż dostrzegał niedoskonałości pierwotnej treści wzorca umownego. W ocenie Sądu Odwoławczego, brak wyczerpującej informacji ujawniał się również w innych płaszczyznach wpływających na przekonanie powódki o neutralnym dla niej charakterze analizowanego zabezpieczenia. Otóż deficyt informacji odnośnie mechanizmu funkcjonowania ubezpieczenia sprawiał, że ten środek zabezpieczenia mógł być przez powódkę postrzegany analogicznie jak inne formy wymaganego przez bank ubezpieczenia, jako ubezpieczenie braku spłaty kredytu zwalniające kredytobiorcę z obowiązku świadczenia w zakresie niskiego wkładu. Potoczne rozumienie pojęcia ubezpieczenia zakłada bowiem ubezpieczenie interesów osoby ponoszącej ciężar ekonomiczny składki. Okoliczność ta mogła wpłynąć na łatwiejszą akceptację przez powódkę tego zabezpieczenia i w konsekwencji brak należytej czujności co do weryfikacji ubezpieczenia w perspektywie jego interesów. Znamienny jest także sposób przedstawiania przez bank zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jako z jednej strony standardowego, koniecznego, obowiązkowego elementu umowy, a zarazem najkorzystniejszego z punktu widzenia interesów klienta, przy jednoczesnej deprecjacji znaczenia alternatywnych sposobów zabezpieczenia, względnie zniechęcania do wnoszenia wkładu własnego. Otóż generalnie przekaz płynący do konsumenta (co Sądowi jest znane z urzędu z licznych analogicznych spraw sądowych) był taki, że posiada on zdolność kredytową na zaciągnięcie kredytu na 100% wartości kredytowanej nieruchomości, co więcej zachęcano do zwiększenia kwoty kredytu o środki konieczne na pokrycie opłat okołokredytowych, czy też wykończenie (kredytowanego) mieszkania (domu). Z pominięciem już jednak (zwłaszcza czytelnej) informacji, że kwota przekraczająca 80% wartości nieruchomości będzie objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, którego koszt będzie musiał ponieść (ponosić do momentu spłaty tej części) kredytobiorca. Jednocześnie należy w tym miejscu stanowczo stwierdzić, że pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu, z którego miałoby wynikać, iż powódka w związku z tym, że świadczyła pracę jako doradca finansowy posiadała wiedzę na temat tych wszystkich podniesionych wyżej kwestii. Nie powołuje się on choćby na jakiś dokument, który miałby być powódce (z racji wykonywanej pracy) znany / dostępny, a z którego mogłaby ona posiąść wiedzę na temat zasad, czy też charakteru ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, poprzestając jedynie na stwierdzeniu, iż to, że wiedzę odnośnie tych kwestii powódka posiadała jest niewątpliwe. W sytuacji natomiast kategorycznego zaprzeczenia przez powódkę występowania po jej stronie informacji na temat tychże zagadnień (poza może wysokością LTV), zdaniem Sądu Okręgowego, brak było podstaw, aby zakładać, iż dysponowała ona