Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków

Transkrypt

1 Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków Małgorzata Woźnicka - Kościerzyna, r.,

2 Gdzie ten gaz?

3

4 Obudzone nadzieje, czyli amerykańska rewolucja gazowa U.S. dry gas trillion cubic feet per year 30 History 2009 Projections 25 Net imports 1% 11% 20 14% 22% Shale gas 45% % Non-associated onshore 8% 9% Non-associated offshore 8% 28% Tight gas 22% 8% Coalbed methane 7% 2% 9% Associated with oil 7% Alaska 1% Źródło: EIA, Annual Energy Outlook 2011

5 Potencjał gazu z łupków na świecie Źródło: Aloulou Fawzi (EIA)

6 Strefa występowania w Polsce łupków dolnego paleozoiku Trzy baseny sedymentacyjne: bałtycki podlaski lubelski

7 Gaz z łupków (shale gas) Gaz ziemny o genezie termogenicznej Naturalne nagromadzenia gazu w utworach ilasto-mułowcowych, będących jednocześnie skałą macierzystą, zbiornikową i uszczelniającą Złoża o bardzo dużych zasobach, przy jednoczesnym niskim współczynniku wydobycia gazu ze złoża Niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego ok. 430 mln lat Źródło: Paweł Poprawa, PIG-PIB

8 Gaz z łupków w Polsce Ponad 100 koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu ziemnego typu shale gas II I kwartał roku

9 Koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie niekonwencjonalnych złóż węglowodorów Cel rozpoznanie i udokumentowanie złoża Czas określony (zazwyczaj 3-5 lat) Zakres prac zdefiniowany i zatwierdzony Nadzór organ koncesyjny (MŚ), Urząd Górniczy Efekt dokumentacja geologiczna podlegająca opiniowaniu i zatwierdzeniu Wniosek o uzyskanie koncesji na eksploatację

10 Poszukiwanie i rozpoznawanie gazu z łupków - etapy realizacji przedsięwzięcia 51 otworów, 10 zabiegów szczelinowania w odcinku pionowym, 6 zabiegów szczelinowania w odcinku poziomym

11 Szczelinowanie hydrauliczne niezbędne dla wydobycia gazu ze złoża niekonwencjonalnego woda słodka lub nisko zmineralizowana solanka od do m 3 na pojedynczy zabieg substancje chemiczne regulujące m.in.: lepkość, ciężar właściwy, ph, eliminujące bakterie, zapobiegające korozji mniej niż 0,5% przy użyciu m 3 wody 25 t chemikaliów materiał podsadzkowy (tzw. propant): piasek, materiały ceramiczne, metalowe i plastikowe kulki, płyny polimerowe przekształcające się w siatkę splątanych włókien około 250 ton na jeden zabieg tłoczony do otworu pod ciśnieniem około 600 barów płyn zwrotny możliwe podwyższone promieniowanie, dodatkowe substancje rozpuszczone, metale ciężkie, przypływ wód złożowych

12 Potencjalne oddziaływanie na środowisko

13 Potencjalne oddziaływanie na środowisko Atmosfera Emisja hałasu Emisja gazów i pyłów z urządzeń wiertniczych Emisja gazów i pyłów z transportu kołowego Emisja migrującego gazu w strefie przyotworowej Powierzchnia terenu Czasowe wyłączenie terenu wiertni z normalnego użytkowania Technologia otworów kierunkowych z jednej lokalizacji pozwala znacząco ograniczyć ilość terenu przeznaczonego pod wiertnie Potencjalne zagrożenie wywołaniem wstrząsów sejsmicznych Produkcja odpadów często o nieznanym składzie

14 Potencjalne oddziaływanie na środowisko Gleba i grunt Degradacja warstwy gleby Kompakcja warstw podglebia pod wpływem długotrwałego obciążenia Możliwość zanieczyszczenia przez awaryjne wycieki płynów technologicznych, paliw oraz olejów i smarów Wody powierzchniowe i podziemne Zapotrzebowanie na wodę a lokalne zasoby wodne Zanieczyszczenie wód gruntowych przez infiltrację zanieczyszczeń z powierzchni terenu Zanieczyszczenie poziomów użytkowych przez płyny technologiczne i złożowe migrujące zwłaszcza w strefie przyotworowej

15 Potencjalne oddziaływanie na środowisko Elementy przyrody ożywionej Obszary Natura 2000 Gniazdowanie ptaków Inne obszary chronione Mokradła Korytarze ekologiczne Okresy lęgowe i ochronne i Człowiek Obszary zaludnione Tereny rekreacyjne Struktura zatrudnienia

16 Kluczowe elementy przedsięwzięcia Gospodarka wodna Potrzeby wodne Ochrona przed zanieczyszczeniem Rodzaje wytworzonych odpadów Sposób zagospodarowania Gospodarka odpadami

17 Płyn szczelinujący 7 20 tys. m 3 wody pitne Płyn zwrotny 15-30% płynu zatłoczonego uszczelnienie poziomów wodonośnych utwory izolujące 3 4,5 tys. m

18 Gospodarka wodna Ryzyko zanieczyszczenia Rozpoznanie potencjalnych dróg migracji zanieczyszczeń Potrzeby wodne dla zabiegu Określenie potrzeb wodnych Odpowiednie zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem Wskazanie źródła zaopatrzenia w wodę Ocena stanu oraz monitoring wód Racjonalna gospodarka wodna

19 Szczelinowanie hydrauliczne potrzeby wodne Potrzeby: Kilkanaście tysięcy m 3 wody na jeden otwór Kilkanaście otworów na pojedynczej lokalizacji Kilkaset otworów na obszarze eksploatacji Wyzwania: Duży pobór wody w krótkim czasie Zagęszczenie otworów na małym obszarze (pobór skumulowany) Powierzchnia obszaru eksploatacyjnego Liczba obszarów eksploatacji 4 Ilość otworów w pojedynczej lokalizacji 100 km 2 16 Ilość wody na pojedynczy otwór m 3 Ilość wody przy założeniu powtórnego wykorzystania 15% wody Ilość wody potrzebna na eksploatację gazu z obszaru o pow. 100 km m m km 2

20 Potencjalne źródła zaopatrzenia w wodę Wody powierzchniowe Wody podziemne płytko występujące pierwszy poziom wodonośny (PPW) Wody podziemne głębszych poziomów użytkowe poziomy wodonośne, w tym GUPW Wody poprodukcyjne (technologiczne) Wody z odwodnień górniczych Woda miejska Woda morska Solanki Oczyszczony płyn zwrotny?

21 Możliwe drogi migracji zanieczyszczeń 1. Migracja zanieczyszczeń z poziomego odcinka otworu 2. Migracja produktu w strefie przyotworowej 3. Infiltracja zanieczyszczeń z powierzchni terenu 2 3 1

22 Gospodarka odpadami Obiekty odzysku i unieszkodliwiania odpadów wydobywczych w Polsce (stan: marzec 2012) Ilość wytworzonych odpadów wiertniczych z grupy w tonach Województwo dolnośląskie ,6 kujawsko - pomorskie ,3 lubelskie , ,7 lubuskie ,8 mazowieckie 1 981, , ,6 pomorskie 8 488, , ,2 świętokrzyskie - 943,9 warmińsko - mazurskie * Razem (tony) ,2 (3) ,4 (12) ,2 (24) Płyn zwrotny praktyka w Polsce Do 2011 roku najczęściej nie wyszczególniany jako odpad określany jako: ciecz robocza, wody złożowe bez podania szczegółów dalszego zagospodarowania Od 2011 roku najczęściej traktowany jako odpad wydobywczych o kodzie inne używane kody: , *,

23 Zrównoważona gospodarka wodno-odpadowa przedsięwzięcia Monitoring (w zakresie ilościowym i jakościowym) Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych Monitoring (w zakresie ilościowym i jakościowym) Zapobieganie i minimalizacja wytwarzanych odpadów Przeciwdziałanie potencjalnym zanieczyszczeniom wód Hierarchia postępowania: odzysk, w tym ponowne wykorzystanie, unieszkodliwianie, w tym składowanie

24 Pierwszy w Polsce zabieg wielokrotnego szczelinowania hydraulicznego (otwór Łebień) Ocena stanu zerowego środowiska przed rozpoczęciem zabiegu szczelinowania hydraulicznego i prób gazowych - jako poziomu odniesienia Obserwacje i pomiary podczas zabiegu szczelinowania hydraulicznego i prób gazowych Ocena stanu środowiska po zakończeniu zabiegu szczelinowania hydraulicznego i prób gazowych

25 Zakres prac badawczych Monitoring sejsmiczny Emisje z urządzeń i sprzętu Hałas Promieniotwórczość zagrożenie radonowe Potencjalne ekshalacje gazów złożowych Wody powierzchniowe i podziemne Płyny technologiczne Odpady

26 Badania środowiskowe w Polsce dwa lata po Łebieniu Ocena zagrożeń dla środowiska powodowanych procesem poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania niekonwencjonalnych złóż węglowodorów Rozpoczęcie realizacji prac: lipiec 2012 r. 5 poligonów badawczych pełen zakres prac prowadzonych przez operatora koncesji (wiercenie-szczelinowanie-testy gazowe) badania wszystkich elementów środowiska narażonych na oddziaływanie ze strony prowadzonych prac niezależna ocena oddziaływania na środowisko prowadzonych przez operatora koncesji zalecenia działań dla administracji publicznej i organów nadzoru wskazania do kodeksu dobrych praktyk dla inwestorów wskazania do prowadzenia monitoringu środowiska na etapie eksploatacji gazu ze złóż niekonwencjonalnych

27 Badania środowiskowe w Polsce dwa lata po Łebieniu Niezależne badania środowiskowe wykonywane na zlecenie resortu środowiska Badania naukowe (prace badawczo-rozwojowe) Badania wykonywane na zlecenie operatorów koncesji Badania wykonywane przez organy nadzoru i kontroli (OUG, WIOŚ) Badania wykonywane przez organizacje ekologiczne? badaj reaguj analizuj

28 Dziękuję za uwagę.