Co warto wiedzieć o gazie z łupków

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Co warto wiedzieć o gazie z łupków"

Transkrypt

1 Co warto wiedzieć o gazie z łupków

2

3 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 1 Wprowadzenie Dynamiczny wzrost wydobycia gazu niekonwencjonalnego w ostatnim dziesięcioleciu w USA doprowadził do wybuchu prawdziwej gorączki XXI wieku. Gaz wydobywany z łupków (ang. shale gas tzw. gaz łupkowy) w 2000 roku pokrywał jedynie 1% krajowego zapotrzebowania na gaz w USA, w roku 2010 wartość ta wynosiła już 15%, czyniąc ze Stanów Zjednoczonych największego producenta gazu na świecie. Prognozy Amerykańskiej Agencji ds. Energetyki zakładają dalszy wzrost jego produkcji i osiągnięcie 49% udziału gazu z łupków w całkowitej produkcji gazu w USA do 2035 roku. Dziś w poszukiwaniu gazu łupkowego (poza USA i Kanadą) przodują Chiny, Indie, Meksyk, Argentyna i Polska, która jest prawdziwym europejskim liderem, jeżeli chodzi o liczbę wydanych koncesji poszukiwawczych oraz aktywność operatorów. Czym jest gaz łupkowy i jak się go pozyskuje? Zgodnie z najbardziej ogólnym kryterium podziału występowania nagromadzeń gazu ziemnego w przyrodzie, można wyróżnić gaz zawarty w skałach o dobrych parametrach porowatości i przepuszczalności (w tzw. złożach konwencjonalnych) oraz gaz w skałach w których wartości tych parametrów są bardzo niskie (tzw. złoża niekonwencjonalne). Jednym z przykładów skał tworzących złoża niekonwencjonalne są łupki ilaste skały, które tworzyły się przez miliony lat na dnie mórz i oceanów z drobnoziarnistych osadów (np. mułów, iłów i ziaren kwarcu) oraz szczątek roślin i zwierząt zamieszkujących te zbiorniki. Skały ilasto-mułowcowe (łupki) są więc bogate w substancje organiczne, które stanowią źródło gazu ziemnego. Fachowo nazywamy taką skałę skałą macierzystą. Tzw. gaz łupkowy, a więc gaz pochodzący ze złóż niekonwencjonalnych, jest technologicznie trudniejszy i często ekonomicznie mniej opłacalny w eksploatacji w porównaniu z gazem tradycyjnym pochodzącym ze skał konwencjonalnych, a jego złoża niejednokrotnie znajdują się na głębokości przekraczającej 3 kilometry wgłąb ziemi. Wycinek rdzenia skały łupkowej, w której zachowały się fragmenty szczątków organicznych. To w wyniku ich rozkładu powstał gaz. Należy przy tym pamiętać, że tzw. gaz z łupków to, pod względem właściwości, zwykły gaz ziemny, który znamy i z którego korzystamy na co dzień. Różnica polega na odmiennych właściwościach skał, w których się znajduje i związanym z tym odmiennym sposobem wydobycia.

4 2 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Gaz ziemny Skała łupkowa po szczelinowaniu przepływ gazu Niekonwencjonalna skała zbiornikowa gaz uwięziony w skale łupkowej konwencjonalna skała zbiornikowa swobodny przepływ gazu Eksploatacja złóż konwencjonalnych jest procesem znanym od XIX wieku i od długiego czasu nie nastręcza problemów technologicznych (w Polsce pierwsze wydobycie datuje się na 1853 rok). Jeszcze pod koniec XX wieku nie znano technologii umożliwiającej eksploatację gazu ze skał macierzystych, a nawet nie postrzegano ich jako skał zbiornikowych mogących oddawać nagromadzone węglowodory (np. gaz). Ostatnie dekady odwróciły ten trend. Dzięki technologii szczelinowania hydraulicznego (ang. hydraulic fracturing), czyli tworzenia w skałach łupkowych przy pomocy ciśnienia i wody zmieszanej z piaskiem sztucznych dróg komunikacji (szczelin), eksploatacja gazu ze skał łupkowych stała się możliwa i opłacalna. Jedne z pierwszych urządzeń wiertniczych w Polsce

5 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 3 Proces poszukiwań, rozpoznania i wydobycia gazu Proces poszukiwań, rozpoznania i wydobycia gazu pochodzącego ze złóż niekonwencjonalnych jest bardzo długi w sumie może trwać nawet ok. 50 lat i składa się z 4 etapów. 5-8 lat 3-5 lat lat 2-5 lat Poszukiwanie złóż Rozpoznanie złóż Wydobycie gazu Likwidacja złoża Pierwszy etap poszukiwań gazu to studia nad archiwalnym materiałem geologicznym, analiza wykonywanych w przeszłości odwiertów i pomiarów oraz realizacja nowych badań sejsmicznych wykorzystujących fale sejsmiczne do stworzenia map warstw skalnych znajdujących się pod powierzchnią ziemi. Badania sejsmiczne są całkowicie bezpieczną metodą, powszechnie stosowaną w przemyśle naftowo-gazowniczym. Dzięki badaniom sejsmicznym możliwe jest określenie dokładnego miejsca odwiertu poszukiwawczego. Badania sejsmiczne prowadzone są przez wyspecjalizowane firmy i każdorazowo poprzedzają je uzgodnienia z właścicielami gruntów, na których są prowadzone. Badania sejsmiczne nie wpływają na jakość wód podziemnych i gleby, zaś drgania wywoływane przez urządzenia nie są odczuwalne na powierzchni ziemi. Badania sejsmiczne

6 4 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Proces szczelinowania hydraulicznego Szczelinowanie hydrauliczne jest sprawdzonym, kontrolowanym, a przede wszystkim zaawansowanym technologicznie procesem wykorzystującym powszechnie znane prawa fizyki. Ma on na celu stworzenie takich warunków wewnątrz odwiertu wiertniczego, aby wydobycie gazu ziemnego (m.in. ze skał łupkowych) było możliwe. Szczelinowanie hydrauliczne jest znane i stosowane od wielu lat. Pierwsze zabiegi przeprowadzono w latach 40-tych ubiegłego wieku. Od tego czasu technologia jest stale udoskonalana i stosowana z powodzeniem na całym świecie. Dotychczas przeprowadzono ponad zabiegów szczelinowania. Szczelinowanie hydrauliczne jest końcowym elementem procesu rozpoznania złoża, którego efektem jest przypływ gazu do otworu wiertniczego, a następnie na powierzchnię ziemi. Szczelinowanie jest zawsze poprzedzone wielomiesięcznymi, a często wieloletnimi przygotowaniami (m.in. badania sejsmiczne, analiza danych geologicznych, próbne odwierty, badania petrofizyczne i geomechaniczne rdzeni skał etc). Szczegółowe zbadanie właściwości danego złoża pozwala na perfekcyjne przygotowanie i optymalizację procesu szczelinowania. Prace, choć prowadzone kilka kilometrów pod ziemią, wymagają zegarmistrzowskiej precyzji. Proces szczelinowania hydraulicznego polega na wpompowaniu do otworu wiertniczego tzw. płynu stymulującego składającego się w ponad 99% z wody z piaskiem. Dodatkowo, w zależności od warunków złożowych i otworowych, do płynu dodawane są małe ilości różnych substancji pomagających efektywnie wykonać szczelinowanie. Do jednego otworu, na potrzeby szczelinowania należy średnio wtłoczyć od 8000 m 3 do m 3 wody oraz od 450 do 680 ton piasku, co zależy od długości odcinka poziomego o średnicy ok. 12,5 cm, który podlega szczelinowaniu. Dodatki chemiczne w płynie stymulującym mają za zadanie np. zapobiegać korozji rur (substancje bakteriobójcze), ograniczać opadanie piasku na dno (środki żelujące) czy przeciwdziałać zmianom lepkości cieczy. Każdorazowo dobór dodatków jest modyfikowany, a ostateczny skład płynu zależy od właściwości danego złoża. Skład płynu szczelinującego 90% 9,5% Woda Piasek 0,5% Dodatki chemiczne

7 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 5 proces szczelinowania hydraulicznego Proces szczelinowania hydraulicznego. W powiększeniu widzimy niebieskie strzałki symbolizujące gaz przemieszczający się do odwiertu ze szczelin stanowiących drogi komunikacji powstałe w wyniku szczelinowania. Widoczne na grafice szczeliny osiągają długość od 60 do 100 m, a sam zabieg wykonywany jest 3000 m pod ziemią. Piasek nie pozwala na zaciskanie się szczelin podczas wydobycia.

8 6 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Bezpieczeństwo prowadzonych prac Bezpieczeństwo prowadzonych prac, zdrowie pracowników i mieszkańców oraz troska o środowisko naturalne są warunkami koniecznymi wszędzie tam, gdzie ORLEN Upstream prowadzi swoje prace. Ocena oddziaływania na otoczenie jest każdorazowo wykonywana przed, jak i po zakończeniu prac terenowych. Wszystkie przeprowadzone dotąd w skali kraju badania pokazują, że m.in. ze względu na głębokość zalegania złóż gazu łupkowego w Polsce ( metrów), woda pitna (znajdująca się średnio na głębokości od 20 do 200 m) nie jest w żaden sposób zagrożona. Dzieje się tak również dzięki technologii cementowania rur okładzinowych odwiertu w celu uzyskania całkowicie szczelnej konstrukcji, a także dzięki setkom, a często tysiącom metrów warstw skał nieprzepuszczalnych, które oddzielają wody podpowierzchniowe od wycinka formacji skalnej, w którym odbywa się szczelinowanie. W dniach r. Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) na zlecenie Ministerstwa Środowiska przeprowadził badania na obszarze pierwszego w Polsce odwiertu z pełnoskalowym szczelinowaniem hydraulicznym w Łebieniu. Poza geologami i hydrogeologami z PIG w badaniach uczestniczyli specjaliści z Instytutu Geofizyki PAN, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Politechniki Warszawskiej, Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie. Wnioski z raportu: nie zaobserwowano wpływu prac związanych ze szczelinowaniem na jakość wód powierzchniowych i podziemnych, a sam pobór wody nie wpłynął na zmniejszenie zasobów wód podziemnych w rejonie wiertni. Pełen raport dostępny jest na stronie:

9 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 7 Poszukiwania gazu ze skał łupkowych w Polsce Różne źródła szacują, że polskie złoża niekonwencjonale mogą zawierać od 38 mld do 5,3 bln m 3 gazu, co przy obecnym zapotrzebowaniu na gaz w Polsce wynoszącym około 15 mld m 3, zapewniłoby Polsce bezpieczne dostawy na wiele lat. Należy zaznaczyć, że w ostatnich latach ponad 9 mld m 3 (63%) stanowi import gazu z Rosji; ponad 1 mld m 3 (ok. 7%) import z Niemiec, a wydobycie własne wynosi ok. 30%. Pas łupkowy w Polsce rozciąga się od wybrzeża, między Słupskiem a Gdańskiem w kierunku Warszawy, aż po Lublin i Zamość.

10 8 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Goździk, sierpień 2012 Eksperci podkreślają, że szczegółowe i dokładne informacje o naszych złożach możemy uzyskać tylko na podstawie wykonywanych współcześnie odwiertów próbnych. Ministerstwo Środowiska przyznało dotychczas 108 koncesji (stan na ) na poszukiwanie i rozpoznawanie gazu w złożach niekonwencjonalnych (typu shale gas). Tego typu koncesje nie dają jeszcze prawa do wydobycia przemysłowego. Dopiero w przypadku częściowego udokumentowania zasobów gazu na danej koncesji, Ministerstwo Środowiska na wniosek firmy będzie przyznawało koncesję wydobywczą. Gaz, jako surowiec strategiczny, pozostaje własnością Skarbu Państwa, a nie dysponującego gruntem. Aby doszło do wydobycia gazu na skalę przemysłową, trzeba wykonać w ciągu najbliższych lat setki, a docelowo tysiące odwiertów. Jeden taki odwiert to średni koszt rzędu mln złotych. Dzisiejsza technologia pozwala już na optymalizację kosztów, a zarazem minimalizację wpływu na krajobraz. Z jednej lokalizacji (jednego placu wiertniczego) wykonuje się dziś kilka odwiertów, a w ramach tego kilkanaście otworów kierunkowych pod ziemią. Pozwala to na rozmieszczenie jednego placu wiertniczego względem drugiego w odległości od 5 do 8 km, przy jednoczesnym udostępnieniu dużych powierzchni złoża na głębokości jego zalegania. Liczba koniecznych do wykonania odwiertów pokazuje, że wkład inwestycyjny i ryzyko są ogromne, a pierwszych efektów należy się spodziewać dopiero za około trzy lata, gdy będą znane wyniki większości prac poszukiwawczych.

11 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 9 Wyzwania stojące przed Polską Aby Polska mogła w jak największym stopniu skorzystać z potencjalnych zasobów gazu łupkowego, przed decydentami stoi wiele wyzwań: Stworzenie korzystnych warunków legislacyjno-prawnych dla inwestorów poszukujących gazu. Stworzenie przejrzystego systemu pobierania opłat za wydobycie. Rozwój i modernizacja infrastruktury przesyłowej oraz transportowej dla gazu. Tworzenie i wsparcie ośrodków naukowobadawczych zajmujących się rozwijaniem technologii wydobywania gazu niekonwencjonalnego. Kampania informacyjno-edukacyjna podejmująca zagadnienia związane z charakterystyką gazu ziemnego w złożach niekonwencjonalnych oraz technologią jego wydobycia. Szanse dla Polski związane z wydobycie gazu łupkowego W przypadku ziszczenia się zakładanych prognoz zasobów gazu łupkowego, przed Polską stoją ogromne szanse: Rozwój gospodarczy i społeczny regionów objętych poszukiwaniem, a w przyszłości wydobyciem gazu ziemnego ze źródeł niekonwencjonalnych. Rozwój lokalnej przedsiębiorczości i podniesienie poziomu życia. Zasilenie budżetów gmin (60% opłat: koncesyjnej i eksploatacyjnej będzie wpływać bezpośrednio do budżetów gmin). Udział inwestorów w kosztach lokalnych działań modernizacyjnych (np.: drogi, kanalizacja, itp.). Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez zmniejszenie importu gazu z Rosji oraz Niemiec. Możliwość rozwinięcia eksportu na rynek europejski. Możliwa obniżka cen gazu związana ze zwiększeniem ilości surowca na rynku. Rozwój energetyki opartej na gazie, a tym samym spełnienie warunków UE związanych z ograniczeniem emisji CO 2 wynikającej z Pakietu Klimatycznego.

12 10 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW PKN ORLEN: największa polska firma poszukuje gazu WOJ. PODLASKIE WOŁOMIN BIAŁORUŚ WOJ. WIELKOPOLSKIE WODYNIE-ŁUKÓW Warszawa GOŹDZIK Łódź ŁÓDŹ GARWOLIN WOJ. ŁÓDZKIE WOJ. MAZOWIECKIE SIERADZ BEREJÓW LUBARTÓW Lublin NOWY STRĘCZYN BEŁŻYCE UKRAINA NOWY UŚCIMÓW WIERZBICA SYCZYN LUBLIN Chełm DOBRYNIÓW WOJ. OPOLSKIE HRUBIESZÓW WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIE Zamość WOJ. LUBELSKIE WOJ. ŚLĄSKIE WOJ. PODKARPACKIE Koncesje PKN ORLEN WOJ. MAŁOPOLSKIE Poszukiwania, rozpoznawanie i eksploatacja gazu ze złóż wolińskim. Pod koniec ubiegłego roku wrócił również niekonwencjonalnych jest jednym z priorytetów obecnej do Berejowa, gdzie po szczegółowej analizie próbek skał strategii biznesowej krajowej spółki PKN ORLEN, pobranych w 2011, wykonano drugi odwiert badawczy, największego koncernu naftowego w Polsce. Działająca tym razem horyzontalny. Obecnie trwają przygotowania w imieniu koncernu spółka ORLEN Upstream posiada do wykonania zabiegu szczelinowania poziomego odcin- obecnie 10 koncesji na poszukiwanie ropy naftowej i gazu ka otworu Syczyn-OU2K. Firma intensyfikuje działalność ziemnego na terenie całego kraju: osiem na terenie poszukiwawczo-badawczą w województwie lubelskim. Lubelszczyzny i Mazowsza oraz dwie w centralnej Polsce Na początku 2013 roku, zakończony został szósty od- (w okolicach Łodzi i Sieradza). wiert poszukiwawczy w miejscowości Nowy Stręczyn, a w maju bieżącego roku, ORLEN Upstream rozpoczął Na przełomie 2011 i 2012 roku firma wykonała dwa wiercenie w Nowym Uścimowie. Jednocześnie trwają pionowe odwierty w ramach koncesji Lubartów i Wierzbica prace przygotowawcze do wykonania kolejnego otworu zlokalizowane na Lubelszczyźnie. Na podstawie wyników badawczego, zlokalizowanego na granicy miejscowości laboratoryjnej analizy pobranych próbek rdzeni skalnych Dobryniów/Dobryniów Kolonia. podjęto decyzję o kontynuacji prac w miejscowości Syczyn. Jesienią wykonano tam kolejny odwiert pionowy Równolegle do intensywnych działań inwestycyjnych, wraz z odcinkiem horyzontalnym. Następnym etapem ORLEN Upstream prowadzi otwarty dialog ze społecz- prac będzie zabieg szczelinowania hydraulicznego. nościami lokalnymi na obszarach objętych przyznanymi koncesjami. Firma jest również członkiem Organizacji Jesienią 2012 roku ORLEN Upstream wykonał pionowy Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego odwiert badawczy we wsi Goździk w powiecie gar- Związku Pracodawców.

13 Syczyn, lipiec 2012 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 11

14 12 CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Związek Pracodawców (OPPPW) została powołana do życia 29 czerwca 2010 roku w Warszawie. OPPPW zrzesza przedsiębiorstwa z sektora naftowo-gazowego, które prowadzą działalność w zakresie poszukiwania i/lub wydobycia węglowodorów w Polsce (gaz ziemny i ropa naftowa). Organizacja kreuje dyskusję wokół prawnych, ekonomicznych, politycznych i społecznych czynników wpływających na przemysł poszukiwawczowydobywczy w Polsce. Obecnie OPPPW zrzesza 13 członków i 6 obserwatorów, m.in. ORLEN Upstream, PGNiG, Marathon Oil Polska, BNK Polska. Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego ul. Biała 4, Warszawa tel./fax: secretary@opppw.pl

15

16 Czekamy na Państwa pytania: Więcej informacji na temat gazu z łupków:

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW Materiał informacyjny 2 Wprowadzenie Dynamiczny wzrost wydobycia gazu niekonwencjonalnego w ostatnim dziesięcioleciu w USA doprowadził do wybuchu prawdziwej gorączki XXI wieku. Gaz wydobywany z łupków

Bardziej szczegółowo

POSZUKIWANIA GAZU Z ŁUPKÓW W POLSCE

POSZUKIWANIA GAZU Z ŁUPKÓW W POLSCE Syczyn, maj 2013 Najlepsze praktyki przyjaznego dla środowiska rozwoju gazu z formacji łupkowych Sesja IV: Blaski i cienie poszukiwań za gazem z łupków Ministerstwo Gospodarki - Warszawa, 29 października

Bardziej szczegółowo

Gaz łupkowy na Lubelszczyźnie szanse i wyzwania ORLEN Upstream Sp. z o.o. - poszukiwanie i rozpoznawanie gazu ziemnego w złoŝach niekonwencjonalnych

Gaz łupkowy na Lubelszczyźnie szanse i wyzwania ORLEN Upstream Sp. z o.o. - poszukiwanie i rozpoznawanie gazu ziemnego w złoŝach niekonwencjonalnych Gaz łupkowy na Lubelszczyźnie szanse i wyzwania ORLEN Upstream Sp. z o.o. - poszukiwanie i rozpoznawanie gazu ziemnego w złoŝach niekonwencjonalnych na terenie województwa lubelskiego. Lublin, 27 września

Bardziej szczegółowo

Gaz łupkowy Szansa dla Polski

Gaz łupkowy Szansa dla Polski Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Polish Exploration and Production Industry Organization Gaz łupkowy Szansa dla Polski Lublin, 27 lipca 2011 r. Plan prezentacji 1. Przedstawienie

Bardziej szczegółowo

X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013

X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013 X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013 SHALE GAS, TIGHT GAS MINIONY ROK W POSZUKIWANIACH mgr inż. Aldona Nowicka

Bardziej szczegółowo

Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego

Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego Małgorzata Woźnicka - Gaz łupkowy w Polsce i na Lubelszczyźnie Gaz łupkowy (shale gas) Gaz ziemny o genezie termogenicznej Niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego

Bardziej szczegółowo

Poszukiwania i wydobycie gazu z łupków Stan projektu

Poszukiwania i wydobycie gazu z łupków Stan projektu Zdjęcie: Marathon Oil Poszukiwania i wydobycie gazu z łupków Stan projektu Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego 12 grudnia 2012 roku OPPPW Podstawowe informacje Związek Pracodawców,

Bardziej szczegółowo

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM 1 Wprowadzenie Gaz ziemny, zwany również błękitnym paliwem lub paliwem XXI wieku, to obecnie jedno z najbardziej ekonomicznych i konkurencyjnych

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWY GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE

PERSPEKTYWY GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energia PAN PERSPEKTYWY GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE Eugeniusz Mokrzycki Posiedzenie Plenarne Komitetu Problemów Energetyki Warszawa, 14 grudnia 2011 r. Perspektywy

Bardziej szczegółowo

Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków

Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - 8.10.2013 r., Lublin Szczelinowanie hydrauliczne niezbędne dla wydobycia gazu ze złoża niekonwencjonalnego

Bardziej szczegółowo

Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych

Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych dr Małgorzata Woźnicka - 29.10.2013 r., Warszawa Poszukiwanie i rozpoznawanie gazu z łupków - etapy realizacji przedsięwzięcia

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wodna w fazie poszukiwania i eksploatacji złóż gazu

Gospodarka wodna w fazie poszukiwania i eksploatacji złóż gazu Gospodarka wodna w fazie poszukiwania i eksploatacji złóż gazu Autor: dr Małgorzata Woźnicka, kierownik Programu Hydrogeozagrożenia Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bardziej szczegółowo

Gaz łupkowy niekonwencjonalne źródło energii

Gaz łupkowy niekonwencjonalne źródło energii Gaz łupkowy niekonwencjonalne źródło energii Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Kwidzyn 2012 Gaz łupkowy termin stosowany w odniesieniu do gazu ziemnego, którego złoża znajdują się w drobnoziarnistych

Bardziej szczegółowo

O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności. i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego.

O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności. i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego. O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego. Czy szczelinowanie zanieczyszcza wody gruntowe? Warstwy wodonośne chronione są w ten sposób,

Bardziej szczegółowo

STATUS PROJEKTU POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW perspektywa inwestorów

STATUS PROJEKTU POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW perspektywa inwestorów STATUS PROJEKTU POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW perspektywa inwestorów Kamlesh Parmar, Prezes Zarządu OPPPW Warszawa, listopad 2013 DRUGA EDYCJA KONFERENCJI BRANŻY POSZUKIWAWCZO- WYDOBYWCZEJ Członkowie OPPPW 2 OPPPW

Bardziej szczegółowo

LOTOS Petrobaltic S.A. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

LOTOS Petrobaltic S.A. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Ścieżka A BG-1/5 EKOŁUPKI 5 499 000 5 499 000 Przyjazne środowisku i wykonalne z ekonomicznego punktu widzenia technologie gospodarowania wodą, ściekami i odpadami przy wydobyciu gazu z łupków BG-1/6 GASLUPMIKORS

Bardziej szczegółowo

GAZ Z ŁUPKÓW PRZYSZŁOŚĆ DLA POLSKI

GAZ Z ŁUPKÓW PRZYSZŁOŚĆ DLA POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW PRZYSZŁOŚĆ DLA POLSKI Projekt kierunkowych założeń do ustawy o wydobywaniu węglowodorów, ich opodatkowaniu i Węglowodorowym Funduszu Pokoleń Gaz z łupków przyszłość dla Polski Już teraz Polska

Bardziej szczegółowo

Intensyfikacja poszukiwania gazu z łupków

Intensyfikacja poszukiwania gazu z łupków Strona znajduje się w archiwum. Intensyfikacja poszukiwania gazu z łupków Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA rozpoczęło kolejny etap poszukiwań gazu z łupków na południowym wschodzie Polski. 26

Bardziej szczegółowo

Wydobycie gazu łupkowego w Polsce podsumowanie bieżącego etapu prac oraz ocena perspektyw na najbliższe lata

Wydobycie gazu łupkowego w Polsce podsumowanie bieżącego etapu prac oraz ocena perspektyw na najbliższe lata Wydobycie gazu łupkowego w Polsce podsumowanie bieżącego etapu prac oraz ocena perspektyw na najbliższe lata Wydobycie gazu łupkowego w Polsce podsumowanie bieżącego etapu prac oraz ocena perspektyw na

Bardziej szczegółowo

wiedza o gazie z łupków w Europie

wiedza o gazie z łupków w Europie Środowiskowe aspekty poszukiwań i eksploatacji niekonwencjonalnych złóż węglowodorów amerykańskie doświadczenia i europejskie wyzwania Paweł Poprawa Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy

Bardziej szczegółowo

GAZ Z ŁUPKÓW. www.naszaenergia.kujawsko-pomorskie.pl

GAZ Z ŁUPKÓW. www.naszaenergia.kujawsko-pomorskie.pl GAZ Z ŁUPKÓW www.naszaenergia.kujawsko-pomorskie.pl Co to jest gaz ziemny i gaz z łupków? Gaz ziemny to związek organiczny zaliczany do paliw kopalnych, często jego miejsca występowania związane są z występowaniem

Bardziej szczegółowo

Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin

Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin S h a l e g a s w r e g i o n i e l u b e l s k i m d z i a ł a n i a M Ś j a k o o r g a n u a d m i n i s t r a c j i g e o l o g i c z n e j Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych

Bardziej szczegółowo

Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków

Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków Małgorzata Woźnicka - Kościerzyna, 13.01.2014 r., Gdzie ten gaz? Obudzone nadzieje, czyli amerykańska rewolucja gazowa U.S. dry gas trillion cubic feet

Bardziej szczegółowo

METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO

METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint B.Papiernik i M. Hajto na podstawie materiałów opracowanych

Bardziej szczegółowo

Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight gas

Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight gas Konferencja ECOFORUM Po pierwsze środowisko Lublin, 26 27 września 2012 Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 13 czerwca 2017 DRO.III IK: Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,

Warszawa, 13 czerwca 2017 DRO.III IK: Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku, Warszawa, 13 czerwca 2017 DRO.III.058.6.2017 IK: 101717 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, w odpowiedzi na interpelację Pana Posła Aleksandra Mrówczyńskiego

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII DLA UCZNIÓW KLASY I (ZAKRES PODSTAWOWY) SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH

SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII DLA UCZNIÓW KLASY I (ZAKRES PODSTAWOWY) SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII DLA UCZNIÓW KLASY I (ZAKRES PODSTAWOWY) SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH TEMAT: Gaz z łupków wsparcie energetyczne Polski CZAS TRWANIA ZAJĘĆ 45 minut PODSTAWA PROGRAMOWA: IV etap edukacyjny

Bardziej szczegółowo

GAZU ZIEMNEGO. Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE. Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego

GAZU ZIEMNEGO. Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE. Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU

Bardziej szczegółowo

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM

CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE ZIEMNYM 2 Wprowadzenie Gaz ziemny, zwany również błękitnym paliwem lub paliwem XXI wieku, to obecnie jedno z najbardziej ekonomicznych i konkurencyjnych źródeł energii. Gaz znajduje

Bardziej szczegółowo

GDZIE UWIĘZIONY JEST GAZ ŁUPKOWY I CZY ŁATWO GO WYDOBYĆ

GDZIE UWIĘZIONY JEST GAZ ŁUPKOWY I CZY ŁATWO GO WYDOBYĆ X Międzynarodowe Targi i Konferencja GEOLOGIA GEO - ECO - TECH GDZIE UWIĘZIONY JEST GAZ ŁUPKOWY I CZY ŁATWO GO WYDOBYĆ Grzegorz Wróbel Paweł Lis Warszawa, 24 maja 2012 r. Gdzie występuje gaz łupkowy fot:

Bardziej szczegółowo

Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO. Podstawowe fakty

Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO. Podstawowe fakty Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO Podstawowe fakty Organizacja Polskiego Przemysłu

Bardziej szczegółowo

Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków

Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - Gospodarka wodna przedsięwzięcia 1. Etap poszukiwania i rozpoznawania złóż 2. Etap eksploatacji Rodzaj potrzeb wodnych Gospodarka wodna Lokalizacja

Bardziej szczegółowo

Wykonanie stymulacji produktywności metanu w otworach Gilowice 1 i Gilowice 2H

Wykonanie stymulacji produktywności metanu w otworach Gilowice 1 i Gilowice 2H Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Wykonanie stymulacji produktywności metanu w otworach Gilowice 1 i Gilowice 2H Projekt realizowany

Bardziej szczegółowo

FREE ARTICLE. www.pmrconsulting.com. Gaz łupkowy w Polsce

FREE ARTICLE. www.pmrconsulting.com. Gaz łupkowy w Polsce FREE ARTICLE Gaz łupkowy w Polsce Wrzesień 2012 Polska jest europejskim pionierem w dziedzinie projektów poszukiwawczych gazu łupkowego i ma szansę stać się centrum rozwoju tego sektora w przyszłości.

Bardziej szczegółowo

DOBRE PRAKTYKI W ZAKRESIE PROWADZENIA PRAC WIERTNICZYCH - ETAP POSZUKIWAŃ

DOBRE PRAKTYKI W ZAKRESIE PROWADZENIA PRAC WIERTNICZYCH - ETAP POSZUKIWAŃ DOBRE PRAKTYKI W ZAKRESIE PROWADZENIA PRAC WIERTNICZYCH - ETAP POSZUKIWAŃ Magdalena Piątkowska Dyrektor Biura Operacji, ORLEN Upstream Warszawa, 4 marca 2014 r. JESTEŚMY CZĘŚ ĘŚCIĄ GRUPY PKN ORLEN Siedem

Bardziej szczegółowo

Oprócz podstawowej działalności produkcyjnej, jesteśmy operatorem największego

Oprócz podstawowej działalności produkcyjnej, jesteśmy operatorem największego Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA jest największą polską spółką działającą na krajowym rynku poszukiwania i wydobycia gazu ziemnego i ropy naftowej. Oddział PGNiG SA w Zielonej Górze funkcjonuje

Bardziej szczegółowo

Elektrownie Geotermalne

Elektrownie Geotermalne Elektrownie Geotermalne Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres

Bardziej szczegółowo

KGZ Żuchlów. KGZ Żuchlów Stara Góra, Góra tel

KGZ Żuchlów. KGZ Żuchlów Stara Góra, Góra tel KGZ Żuchlów Kopalnia Gazu Ziemnego Żuchlów rozpoczęła działalność w 1979 r. eksploatując złoże Żuchlów. Rok później ruszyła eksploatacja ze złoża Góra, a w 2002 r. ze złoża Lipowiec E, zakończona w 2010

Bardziej szczegółowo

WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI ZASOBY GEOLOGICZNE BILANSOWE

WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI ZASOBY GEOLOGICZNE BILANSOWE Fot. Lubelski Węgiel BOGDANKA WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI Państwowa służba geologiczna weryfikuje zasoby Obecnie na podstawie nowych kryteriów bilansowości i kierując się perspektywami

Bardziej szczegółowo

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego

Bardziej szczegółowo

Marek Narkiewicz GAZ ŁUPKOWY W POLSCE MIĘDZY GEOLOGIĄ A NADZIEJĄ

Marek Narkiewicz GAZ ŁUPKOWY W POLSCE MIĘDZY GEOLOGIĄ A NADZIEJĄ Marek Narkiewicz GAZ ŁUPKOWY W POLSCE MIĘDZY GEOLOGIĄ A NADZIEJĄ Konwencjonalne złoże ropy i gazu skały uszczeln. skały zbiornikowe 60 O C 180 O C skały macierzyste Gaz łupkowy nie ma etapu migracji i

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczne aspekty eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu w Polsce

Ekonomiczne aspekty eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu w Polsce Dr Andrzej Cylwik Ekonomiczne aspekty eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu w Polsce 1. Perspektywa do roku 2020 W chwili obecnej dysponujemy mała liczbą sprawdzonych informacji, które dotyczą ekonomicznych

Bardziej szczegółowo

Wiedza, opinie i potrzeby mieszkańców Polski Północnej. w zakresie gazu z łupków. Wiedza, opinie i potrzeby mieszkańców Polski Północnej

Wiedza, opinie i potrzeby mieszkańców Polski Północnej. w zakresie gazu z łupków. Wiedza, opinie i potrzeby mieszkańców Polski Północnej w zakresie gazu z łupków. Zrealizowano w ramach Kampanii informacyjnej i dialogu ze społeczeństwem na temat gazu ziemnego z formacji łupkowych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej i Narodowego

Bardziej szczegółowo

NADZÓR OUG w LUBLINIE NAD POSZUKIWANIEM GAZU ŁUPKOWEGO PAŹDZIERNIK, 2013

NADZÓR OUG w LUBLINIE NAD POSZUKIWANIEM GAZU ŁUPKOWEGO PAŹDZIERNIK, 2013 NADZÓR OUG w LUBLINIE NAD POSZUKIWANIEM GAZU ŁUPKOWEGO PAŹDZIERNIK, 2013 ZAKRES NADZORU Szanowni Państwo! Okręgowy Urząd Górniczy sprawuje nadzór i kontrolę w oparciu o obowiązujące prawo geologiczne i

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Tchórzewski

Krzysztof Tchórzewski Krzysztof Tchórzewski Warszawa, 28 czerwca 2016 r. BM-I-0700-69/16BM-I-0700-69/16 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, w odpowiedzi na interpelację Pana

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA (wg stanu na październik 2013, bez obszaru szelfowego) Mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Mapa czerwonego spągowca Potencjalna lokalizacja gazu łupkowego i ropy Czerwony spągowiec na terenie Polski Koncesje wydane na poszukiwanie gazu i ropy w

Bardziej szczegółowo

GRUPA ORLEN SPIS TREŚCI

GRUPA ORLEN SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI 1. PODSTAWA SPORZĄDZANIA ORAZ INFORMACJE O ZASADACH PRZYJĘTYCH PRZY SPORZĄDZANIU SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA Z PŁATNOŚCI NA RZECZ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ... 3 2. ZASTOSOWANA TERMINOLOGIA...

Bardziej szczegółowo

Jerzy Hadro. PETRO-KONSULT ul. Grota Roweckiego 11/6 30-348 Kraków

Jerzy Hadro. PETRO-KONSULT ul. Grota Roweckiego 11/6 30-348 Kraków 1 Jerzy Hadro PETRO-KONSULT ul. Grota Roweckiego 11/6 30-348 Kraków Niekonwencjonalne złoŝa gazu ziemnego w Polsce, styczeń 2010 ZARYS PREZENTACJI 2 1. ZłoŜa gazu niekonwencjonalnego i gazu z łupków -

Bardziej szczegółowo

Wiele interesujących danych znajduje się na stronie:

Wiele interesujących danych znajduje się na stronie: PGNiG SA posiada obecnie 15 koncesji poszukiwawczych gazu z łupków. Koncesje te znajdują się w pasie od Pomorza przez Mazowsze i Lubelszczyznę do Podkarpacia. Spółka posiada również kilkanaście koncesji,

Bardziej szczegółowo

Gaz łupkowy w Polsce przegląd postępów w pracach oraz perspektyw wydobycia surowca

Gaz łupkowy w Polsce przegląd postępów w pracach oraz perspektyw wydobycia surowca Gaz łupkowy w Polsce przegląd postępów w pracach oraz perspektyw wydobycia surowca Rok 2015 pozostaje realnym terminem rozpoczęcia eksploatacji gazu łupkowego w Polsce Wydobywanie gazu łupkowego w Polsce

Bardziej szczegółowo

Znaczenie gazu łupkowego dla Polski i Lubelszczyzny Aspekty ekonomiczne i społeczne. Dr Stanisław Cios Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Znaczenie gazu łupkowego dla Polski i Lubelszczyzny Aspekty ekonomiczne i społeczne. Dr Stanisław Cios Ministerstwo Spraw Zagranicznych Znaczenie gazu łupkowego dla Polski i Lubelszczyzny Aspekty ekonomiczne i społeczne Dr Stanisław Cios Ministerstwo Spraw Zagranicznych Nieco historii Instalacje naftowe w Polsce, początek XX w. Nieco historii

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na

Bardziej szczegółowo

Dr hab. inż. Stanisław Nagy, prof. nzw.

Dr hab. inż. Stanisław Nagy, prof. nzw. Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Katedra Inżynierii Gazowniczej NOWE EKOLOGICZNE TECHNOLOGIE POZYSKANIA GAZU ZIEMNEGO ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH (SHALE GAS, TIGHT GAS, CBM) Dr hab. inż. Stanisław Nagy,

Bardziej szczegółowo

PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE GMINY WOŹNIKI NA LATA 2012-2030

PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE GMINY WOŹNIKI NA LATA 2012-2030 05. Paliwa gazowe 5.1. Wprowadzenie... 1 5.2. Zapotrzebowanie na gaz ziemny - stan istniejący... 2 5.3. Przewidywane zmiany... 3 5.4. Niekonwencjonalne paliwa gazowe... 5 5.1. Wprowadzenie W otoczeniu

Bardziej szczegółowo

GAZ Z ŁUPKÓW realne bogactwo czy puste obietnice? Zdj. Calvin Tillman

GAZ Z ŁUPKÓW realne bogactwo czy puste obietnice? Zdj. Calvin Tillman GAZ Z ŁUPKÓW realne bogactwo czy puste obietnice? Zdj. Calvin Tillman GAZ ŁUPKOWY I JEGO POTENCJALNE WYDOBYCIE W EUROPIE TO OSTATNIO GORĄCY TEMAT W UNII EUROPEJSKIEJ (UE). JEGO ZWOLENNICY POSTRZEGAJĄ TEN

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia Talisman Energy w produkcji gazu ziemnego z skał łupkowych

Doświadczenia Talisman Energy w produkcji gazu ziemnego z skał łupkowych Doświadczenia Talisman Energy w produkcji gazu ziemnego z skał łupkowych Talisman Energy Polska Sp. z o.o. Listopad, 2011 THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE. AGENDA 1. Talisman Energy przedstawienie firmy;

Bardziej szczegółowo

Rathdowney Resources Ltd. Projekt Olza. Maj 2014

Rathdowney Resources Ltd. Projekt Olza. Maj 2014 Rathdowney Resources Ltd. Projekt Olza Maj 2014 1 Rathdowney Resources Rathdowney Resources - firma kanadyjska skoncentrowana na zaawansowaniu projektu OLZA, stowarzyszona z grupą Hunter Dickinson Inc.

Bardziej szczegółowo

Środowiskowe aspekty wydobycia gazu z łupków

Środowiskowe aspekty wydobycia gazu z łupków Środowiskowe aspekty wydobycia gazu z łupków Małgorzata Woźnicka - Perspektywy gazu niekonwencjonalnego w Polsce 18 listopad 2011 r. Analiza presji na środowisko naturalne Szczelinowanie hydrauliczne,

Bardziej szczegółowo

GAZ ZE ŹRÓDEŁ NIEKONWENCJONALNYCH POTENCJAŁ POSZUKIWAWCZY, DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA mgr inż. Aldona Nowicka, mgr inż. Małgorzata Koperska PGNiG SA

GAZ ZE ŹRÓDEŁ NIEKONWENCJONALNYCH POTENCJAŁ POSZUKIWAWCZY, DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA mgr inż. Aldona Nowicka, mgr inż. Małgorzata Koperska PGNiG SA GAZ ZE ŹRÓDEŁ NIEKONWENCJONALNYCH POTENCJAŁ POSZUKIWAWCZY, DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA mgr inż. Aldona Nowicka, mgr inż. Małgorzata Koperska PGNiG SA Oddział Geologii i Eksploatacji, Ośrodek Regionalny

Bardziej szczegółowo

Informacja dla mieszkańców

Informacja dla mieszkańców Informacja dla mieszkańców Projekt: Pilotażowe Zagospodarowanie Złoża Gazu Ziemnego Siekierki Inwestor: Energia Zachód Sp. z o.o. Szanowni Państwo, Rosnąca presja na ograniczanie emisji zanieczyszczeń

Bardziej szczegółowo

GOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA

GOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA GOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint M.Hajto i B.Papiernik. Na podstawie materiałów opracowanych

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce

Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Dr hab. inż. Barbara Tomaszewska, prof. IGSMiE PAN Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Zakład Odnawialnych Źródeł Energii

Bardziej szczegółowo

Monitoring jako podstawowe narzędzie. eksploatacji gazu z łupków

Monitoring jako podstawowe narzędzie. eksploatacji gazu z łupków Monitoring jako podstawowe narzędzie w analizie presji procesu eksploatacji gazu z łupków na środowisko naturalne Małgorzata Woźnicka Monika Konieczyńska - XXVII Forum Energia Efekt Środowisko Analiza

Bardziej szczegółowo

Górnik naftowy i Energia z Ziemi

Górnik naftowy i Energia z Ziemi Górnik naftowy i Energia z Ziemi Energia z Ziemi Podział zasobów energii Konwencjonalne Nieodnawialne Paliwa naturalne Niekonwencjonalne Nieodnawialne Odnawialne 2 Nasza energia, czyli co wydobywamy? Ropa

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia Grupy PGNiG w działalności na rynkach krajów arabskich Rafał Oleszkiewicz

Doświadczenia Grupy PGNiG w działalności na rynkach krajów arabskich Rafał Oleszkiewicz Doświadczenia Grupy PGNiG w działalności na rynkach krajów arabskich Rafał Oleszkiewicz Dyrektor Zarządzający ds. Strategii Warszawa, Maj 2007 Agenda 1 Działalność Grupy Kapitałowej PGNiG 2 Obecność GK

Bardziej szczegółowo

Historia przemysłu naftowego w Argentynie :32:50

Historia przemysłu naftowego w Argentynie :32:50 Historia przemysłu naftowego w Argentynie 2016-03-14 14:32:50 2 Baseny sedymentacyjne, czyli miejsca, gdzie wystąpiły warunki umożliwiające powstawanie węglowodorów, są rozmieszczone w różnych częściach

Bardziej szczegółowo

Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej

Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej Źródło: Fotolia.com Łukasz Sawicki 2012 r. Źródło: martinlisner - www.fotolia.com Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej Od 1 stycznia 2014 r. do 31 października 2017 r. Najwyższa Izba Kontroli

Bardziej szczegółowo

MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku

MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku Wojciech Blew, Dyrektor ds. Rozwoju Technologii, Grupa LOTOS Jerzy DomŜalski, Główny Koordynator Kontraktów Geolog,

Bardziej szczegółowo

Strategia państwa i ramy regulacyjne w oczach biznesu

Strategia państwa i ramy regulacyjne w oczach biznesu Strategia państwa i ramy regulacyjne w oczach biznesu Maciej Jóźwiak, Adwokat Gaz łupkowy perspektywy gazu niekonwencjonalnego w Polsce. Warszawa, 18 listopada 2011 2 Agenda o czym będziemy mówić Prawo

Bardziej szczegółowo

Polskie doświadczenia w komunikacji społecznej przy poszukiwaniu gazu z łupków. Dr Aleksandra Lis UAM Dr Piotr Stankiewicz UMK

Polskie doświadczenia w komunikacji społecznej przy poszukiwaniu gazu z łupków. Dr Aleksandra Lis UAM Dr Piotr Stankiewicz UMK Polskie doświadczenia w komunikacji społecznej przy poszukiwaniu gazu z łupków Dr Aleksandra Lis UAM Dr Piotr Stankiewicz UMK Sondaże ogólnopolskie 90% 80% 73% 78% 72% 80% 70% 60% 50% 40% Poparcie Sprzeciw

Bardziej szczegółowo

ZALECENIE KOMISJI. z dnia XXX r.

ZALECENIE KOMISJI. z dnia XXX r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia XXX r. C(2014) 267 /3 ZALECENIE KOMISJI z dnia XXX r. w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego

Bardziej szczegółowo

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA. Program Geo-Metan. Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla otworami powierzchniowymi

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA. Program Geo-Metan. Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla otworami powierzchniowymi Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Program Geo-Metan Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla otworami powierzchniowymi Partner naukowy: Partnerzy przemysłowi: Polska Grupa Górnicza SA

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie... 9 Akty normatywne... 20 CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23

Wprowadzenie... 9 Akty normatywne... 20 CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 Akty normatywne... 20 CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23 1.1. Obowiązki pracodawcy i osób kierujących pracownikami... 23 1.2. Obowiązki

Bardziej szczegółowo

Rynek energii. Charakterystyka rynku gazu w Polsce

Rynek energii. Charakterystyka rynku gazu w Polsce 5 Rynek energii Charakterystyka rynku gazu w Polsce Źródła gazu ziemnego w Polsce Dostawy gazu na rynek krajowy, 2010 r. 7% 30% 63% Import z Federacji Rosyjskiej Wydobycie krajowe Import z innych krajów

Bardziej szczegółowo

Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019

Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019 Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019 PGNiG na zagranicznych rynkach gazu Norwegia 24 koncesje, LNG Wlk. Brytania, Londyn Polska 198 koncesji wydobywczych 47 poszukiwawczych i poszukiwawczo-rozpoznawczych

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A w sprawie poszukiwań gazu łupkowego w Polsce z uwzględnieniem zaangażowania w tę działalność Stanów Zjednoczonych

I N F O R M A C J A w sprawie poszukiwań gazu łupkowego w Polsce z uwzględnieniem zaangażowania w tę działalność Stanów Zjednoczonych I N F O R M A C J A w sprawie poszukiwań gazu łupkowego w Polsce z uwzględnieniem zaangażowania w tę działalność Stanów Zjednoczonych Albert Taras Departament Bezpieczeństwa Pozamilitarnego Warszawa, marzec

Bardziej szczegółowo

NIEKONWENCJONALNY GAZ ZIEMNY GAZ Z ŁUPKÓW UNCONVENTIONAL NATURAL GAS SHALE GAS

NIEKONWENCJONALNY GAZ ZIEMNY GAZ Z ŁUPKÓW UNCONVENTIONAL NATURAL GAS SHALE GAS HALINA MACHOWSKA NIEKONWENCJONALNY GAZ ZIEMNY GAZ Z ŁUPKÓW UNCONVENTIONAL NATURAL GAS SHALE GAS Streszczenie Abstract Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w Europie i na świecie spowodowało zwiększenie

Bardziej szczegółowo

Bardzo poważne luki naukowe w geotechnice stosowanej w przemyśle wydobycia gazów łupkowych

Bardzo poważne luki naukowe w geotechnice stosowanej w przemyśle wydobycia gazów łupkowych Bardzo poważne luki naukowe w geotechnice stosowanej w przemyśle wydobycia gazów łupkowych dr inż. nauk Ziemi Marc Durand w zakresie geologii stosowanej Tłumaczył : Gérard Lemoine, Kartuzy (PL), 5-01-2012

Bardziej szczegółowo

Zasoby gazu ze złóż niekonwencjonalnych - informacje ogólne i główne pojęcia

Zasoby gazu ze złóż niekonwencjonalnych - informacje ogólne i główne pojęcia ZASOBY GAZU I ROPY ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH (NATURAL GAS AND OIL FROM UNCONVENTIONAL DEPOSITS) ZARYS STANU PRAC POSZUKIWAWCZO-WYDOBYWCZYCH, PERSPEKTYWY ROZWOJU I MOŻLIWE IMPLIKACJE MIĘDZYNARODOWE (A)

Bardziej szczegółowo

ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim

ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim Lublin, 27 wrze nia 2010 r. Niniejsza prezentacja zawiera stwierdzenia dotycz ce przysz o ci. Faktyczne warunki panuj ce w przysz o ci (w tym warunki gospodarcze,

Bardziej szczegółowo

Czym w ogóle jest energia geotermalna?

Czym w ogóle jest energia geotermalna? Energia geotermalna Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres istnienia

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Marian Harasimiuk dr Witold Wołoszyn UMCS, Lublin Gaz łupkowy problemy środowiskowe w warunkach lubelskich

prof. dr hab. Marian Harasimiuk dr Witold Wołoszyn UMCS, Lublin Gaz łupkowy problemy środowiskowe w warunkach lubelskich prof. dr hab. Marian Harasimiuk dr Witold Wołoszyn UMCS, Lublin Gaz łupkowy problemy środowiskowe w warunkach lubelskich Walory przyrodnicze Lubelszczyzny Walory środowiska geograficznego województwa lubelskiego

Bardziej szczegółowo

CP Energia. Prezentacja Grupy CP Energia niezależnego dystrybutora gazu ziemnego. Warszawa, grudzień 2009

CP Energia. Prezentacja Grupy CP Energia niezależnego dystrybutora gazu ziemnego. Warszawa, grudzień 2009 Prezentacja Grupy niezależnego dystrybutora gazu ziemnego Warszawa, grudzień 2009 Agenda Profil i strategia Grupy Realizacja celów emisji akcji serii G i I Rynek gazu ziemnego w Polsce 2 Profil i strategia

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku założenia i perspektywy rozwoju sektora gazowego w Polsce

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku założenia i perspektywy rozwoju sektora gazowego w Polsce Polityka energetyczna Polski do 2050 roku założenia i perspektywy rozwoju sektora gazowego w Polsce Paweł Pikus Wydział Gazu Ziemnego, Departament Ropy i Gazu VII Forum Obrotu 2014 09-11.06.2014 r., Stare

Bardziej szczegółowo

ORZESZE KOPALNIA INNA NIŻ WSZYSTKIE

ORZESZE KOPALNIA INNA NIŻ WSZYSTKIE ORZESZE KOPALNIA INNA NIŻ WSZYSTKIE GŁÓWNE PRZESŁANKI Projektu górniczego w Orzeszu Teza - z korzyścią dla otoczenia można wybudowad kopalnię węgla INNOWACYJNA I NOWOCZESNA Koncepcja nowej kopalni Planowany

Bardziej szczegółowo

LISTA DANYCH DOTYCZĄCYCH TERENU

LISTA DANYCH DOTYCZĄCYCH TERENU LISTA DANYCH DOTYCZĄCYCH TERENU Położenie Nazwa lokalizacji Ul. Ceramiczna Ul. Szpitalna Miasto / Gmina Chełm Powierzchnia nieruchomości Powiat Województwo Maksymalna dostępna powierzchnia (w jednym kawałku)

Bardziej szczegółowo

P O L I T Y K A K O N C E S Y J N A

P O L I T Y K A K O N C E S Y J N A P O L I T Y K A K O N C E S Y J N A W Z A K R E S I E G A Z U Ł U P K O W E G O Lublin 19.09.2011 Maciej Młynarczyk Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo Środowiska P L A N P R E Z

Bardziej szczegółowo

GRUPA ORLEN SPIS TREŚCI

GRUPA ORLEN SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI 1. PODSTAWA SPORZĄDZANIA ORAZ INFORMACJE O ZASADACH PRZYJĘTYCH PRZY SPORZĄDZANIU SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA Z PŁATNOŚCI NA RZECZ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ... 3 2. ZASTOSOWANA TERMINOLOGIA...

Bardziej szczegółowo

STAN POSZUKIWAŃ GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE

STAN POSZUKIWAŃ GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE gaz łupkowy, gaz ziemny z łupków, ochrona środowiska, prawo ochrony środowiska Marcin MAZURCZAK, Izabela SÓWKA* STAN POSZUKIWAŃ GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE Celem pracy był przedstawienie stanu wiedzy na temat

Bardziej szczegółowo

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN.   BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI Eugeniusz MOKRZYCKI Marek NIEĆ Krystian PROBIERZ Eugeniusz SOBCZYK 11 czerwca 2012 r. Kopaliny Złoża zagospodarowane Wydobycie zasoby

Bardziej szczegółowo

LGD-4101-001-01/2013 P/12/186 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LGD-4101-001-01/2013 P/12/186 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE LGD-4101-001-01/2013 P/12/186 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/12/186 Poszukiwanie, wydobywanie i zagospodarowanie gazu

Bardziej szczegółowo

Rozwój infrastruktury gazowniczej wyzwaniem XXI wieku. mgr inż. Andrzej Kiełbik

Rozwój infrastruktury gazowniczej wyzwaniem XXI wieku. mgr inż. Andrzej Kiełbik Rozwój infrastruktury gazowniczej wyzwaniem XXI wieku mgr inż. Andrzej Kiełbik 1. Warunki dla tworzenia zliberalizowanego rynku gazowego w Polsce: 2. Aktualny stan systemu gazowniczego w Polsce, 3. Plany

Bardziej szczegółowo

Gaz łupkowy w Regionie Lubelskim

Gaz łupkowy w Regionie Lubelskim Gaz łupkowy w Regionie Lubelskim Działania poszukiwawcze proponowane przez Chevron John Claussen Country Manager, Polska JohnClaussen@chevron.com Slajd 2: Wartości Chevron Wartości Chevron 2 Chciałbym

Bardziej szczegółowo

Wydobycie węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych w Argentynie 2014-10-14 03:55:50

Wydobycie węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych w Argentynie 2014-10-14 03:55:50 Wydobycie węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych w Argentynie 2014-10-14 03:55:50 2 Według amerykańskiej Agencji ds. Informacji Energetycznej (Energy Information Administration- EIA), Argentyna może

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008 Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO ElŜbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego Fundusze strukturalne jako instrument wsparcia rozwoju gospodarczego Opolszczyzny Opole,

Bardziej szczegółowo

Zachodniopomorskie rolnictwo w latach

Zachodniopomorskie rolnictwo w latach Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

Bardziej szczegółowo

Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia

Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Rocznik: 2017/2018 Język wykładowy: Polski Semestr 1 WIN-1-104-s

Bardziej szczegółowo

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej PGNiG za 12 miesięcy 2018 roku 14 marca 2019 r. Poszukiwanie i Wydobycie Udział segmentów w EBITDA Poszukiwanie i Wydobycie

Bardziej szczegółowo

INFRASTRUKTURA I ENERGIA

INFRASTRUKTURA I ENERGIA INFRASTRUKTURA I ENERGIA ROZWIĄZANIA DLA FIRM WYDOBYWCZYCH WWW.WAGSA.EU World Acoustic Group SA to dynamicznie rozwijająca się firma inżynieryjno - budowlana, oferująca głównie produkty i usługi z zakresu

Bardziej szczegółowo