Grzegorz Tokarz Najważniejsze postanowienia umów i porozumień między III Rzeczpospolitą a Islamską Republiką Iranu

Transkrypt

1 Grzegorz Tokarz Najważniejsze postanowienia umów i porozumień między III Rzeczpospolitą a Islamską Republiką Iranu Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 4,

2 9 Grzegorz TOKARZ Uniwersytet Wroc awski, Instytut Studiów Mi dzynarodowych NAJWA NIEJSZE POSTANOWIENIA UMÓW I POROZUMIE MI DZY III RZECZPOSPOLIT A ISLAMSK REPUBLIK IRANU Streszczenie Iran nale y do najwa niejszych krajów Bliskiego Wschodu. Wspó czesne stosunki Polski i Iranu nie maj charakteru priorytetowego. Wynika to z koncepcji geopolitycznych, jakie przyj li politycy polscy. Podpisane umowy wiadcz o tym dobitnie. Summary The Republic of Iran is one of most important countries in the Middle East. Nowadays, our bilateral relations with this country aren t a priority. For political thinkers in Poland, Iraq is not a geopolitical aim. The agreements signed by both countries prove the latter to be the case. Iran nale y do najwi kszych i najbardziej znacz cych pa stw Bliskiego Wschodu. Zamieszkuje go ponad 72 milionów osób, jego obszar liczy km 2, z czego 12 tys. s to wody terytorialne. Pa stwo to posiada du e z o a ropy naftowej, gazu ziemnego, w gla i innych kopalin. Wed ug danych z 1994 r. Iran wydoby 171 milionów ton ropy naftowej, jest to 5,7% produkcji wiatowej. Za Iranem znalaz si : Kuwejt 3,2%, Irak 1,1% czy w Europie: Norwegia 3,8%, a w Ameryce: Wenezuela 4,4%. Wa nym elementem, który decyduje o sile naftowej Iranu s jego sieci przesy owe, infrastruktura ruroci gów przedstawia si nast puj co: skondensowanych 7 km, skondensowano-gazowych km, gazowych km, LPG 570 km, ropoci gów km, paliw przetworzonych km. 1 Kluczowym porozumieniem, jakie zawar y ze sob III Rzeczpospolita i Iran by- a Umowa handlowa mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu, która zosta a podpisana w Teheranie 2 pa dziernika 1990 r. Strona polska i ira ska zobowi za y si, e ka da z nich b dzie popiera kontakty gospodarcze mi dzy obydwoma krajami, nie tylko dba o ich rozwój, ale równie o ich jak najwi ksz ró norodno. Wa nym zapisem by o to, i towary, które stan si obiektem handlu, b d posiada y standardy jako ciowe takie, jakie obowi zuj czy to w Iranie, czy te w Polsce. Zaznaczono w powy szej Umowie, i strona ira ska b dzie sprzyja organizowaniu ro nego rodzaju targów polskich na swoim terytorium, do podobnej zasady zobowi za si partner polski. Ustalono, e powstanie Komisja Mieszana, w sk ad której wejd osoby reprezentuj ce Iran i Rzeczpospolit, jej spotkania powinny odbywa si w stolicach obu pa stw (na przemian) na pro b jednej ze stron. Umowa powy sza wymienia cztery punkty, którymi Komisja powinna si zajmowa : jest to ocena, czy zapisy Umowy s realizowane, jakie s mo liwo ci rozwoju wzajemnych kontaktów handlowych, analizo- 1 Iran , por. R. Matykowski (red.): Encyklopedia Gutenberga. Aktualizacje encyklopedyczne. Suplement do Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Gutenberga. t. 10, s

3 10 waniem jakie rodki nale y podj, aby zdynamizowa wspó prac oraz przedstawianie odpowiednich zalece. Umowa powy sza zosta a zawarta na trzy lata, je li najpó niej trzy miesi ce przed jej wyga ni ciem nie zostanie przez jedn ze stron w sposób pisemny wypowiedziana, przed u a si jej wa no o rok nast pny. Wej- cie w ycie tej Umowy mia o mie miejsce 30 dni od wymiany not listopada 2001 r. rz d polski wyda O wiadczenie, zawiera o ono informacj o ratyfikacji przez Prezydenta Polski Umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (25 lipca 1999 r.) porozumienie wchodzi o w ycie od 30 pa dziernika 2001 r. Umowa powy sza zosta a podpisana w stolicy Iranu Teheranie w dniu 2 pa dziernika 1998 r. 3 Stwierdzono, e oba pa stwa uznaj potrzeb pog bienia wspó pracy gospodarczej, która przynie mo e wymierne korzy ci umawiaj cym si stronom (co wynika z ich potencja u gospodarczego). Strona polska stwierdzi a, e b dzie pomaga obywatelom Rzeczpospolitej, którzy chcieliby inwestowa w Iranie, podobnie Ira czycy zobowi zali si, e udziel poparcia mieszka com Iranu pragn cym prowadzi interesy w Polsce. Przy czym inwestycje ira skie w Polsce i polskie w Iranie b d traktowane w ten sam sposób, co inwestycje rodzimych przedsi biorców. Porozumienie zawiera zapis, e istnieje mo liwo wyw aszczenia czy nacjonalizacji inwestycji, jakie poczyni y obie strony w umawiaj cych si pa stwach. Jednak jedynym powodem takiego dzia ania mog by cele publiczne, przy czym wyw aszczona strona musi otrzyma godziwe odszkodowanie. Wzi to równie pod uwag fakt, e ka dy z dwóch krajów mo e ponie powa ne straty w wyniku udzia u w potencjalnym konflikcie zbrojnym czy rewolucji. W przypadku takowych strat inwestorzy polscy w Iranie i ira scy w Polsce b d traktowani tak samo, jak rodzimi przedsi biorcy. Wa ne s zapisy dotycz ce rozstrzygania sporów, w Umowie powy szej znajduje si zapis o 1) Rozstrzyganiu sporów mi dzy umawiaj c si Stron a inwestorem drugiej umawiaj cej si Strony i 2) Rozstrzyganie sporów mi dzy umawiaj cymi si Stronami. W pierwszym przypadku nale y próbowa rozwi za spór w sposób polubowny i za pomoc konsultacji. Je li nie odniesie to skutku, mo na spraw skierowa do w a ciwych s dów lub do trybuna- u arbitra owego, sk adaj cego si z trzech osób (reprezentant jednej i drugiej strony oraz przewodnicz cy, wybrany przez nich lub w przypadku braku porozumienia w tej kwestii wskazany przez Przewodnicz cego Mi dzynarodowego Trybuna u Arbitra owego Mi dzynarodowej Izby Handlowej). W przypadku drugim, równie nale y spraw stara si za atwi w drodze negocjacji i polubownie, je li jest to niemo liwe, sprawa powinna trafi do trybuna u arbitra owego (po jednym przedstawicielu ka dej strony, którzy wybior przewodnicz cego, je li si to nie uda, nale y odwo a si do decyzji Przewodnicz cego Mi dzynarodowego Trybuna u Sprawiedliwo ci). Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku decyzje Trybuna u s wi ce dla obu krajów. Powy sza Umowa zosta a podpisana na dziesi lat, je li adna ze stron z wyprzedzeniem sze ciu miesi cy od jej wyga ni cia nie wymówi tego porozumienia, wtedy nadal ona obowi zuje. W przypadku inwe- 2 Umowa handlowa mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu O wiadczenie Rz dowe z dnia 14 listopada 2001 r. w sprawie mocy obowi zuj cej Umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu, sporz dzonej w Teheranie dnia 2 pa dziernika 1998, Dziennik Ustaw ', 2002, nr 22, poz. 218

4 11 stycji, które zosta y poczynione w trakcie obowi zywania Umowy, przepisy tej ostatniej obowi zuj przez nast pne 10 lat od jej wyga ni cia. Podkre li przy tym nale y, e Iran zaznaczy, e Umowa dotyczy tych inwestycji, które zosta y zatwierdzone przez Organizacj do Spraw Inwestycji, Pomocy Gospodarczej i Technicznej Iranu, je li chodzi o Rzeczpospolit, to Umowa dotyczy wszystkich inwestycji ira skich. 4 W dniu 14 grudnia 2006 r. ukaza o si O wiadczenie Rz dowe, w którym zapisano, i 9 marca 2000 r. Prezydent Rzeczpospolitej ratyfikowa Umow mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodów. Powy sze porozumienie zawarto 2 pa dziernika 1998 r., wesz o w ycie 1 grudnia 2006 r. 5 Powy sza Umowa precyzuje istniej ce podatki, których w szczególno ci dotyczy, s to podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych (strona polska) i bezpo redni podatek od dochodu (strona ira ska). Jednocze nie zaznaczono, e powy sza Umowa dotyczy b dzie podatków podobnego rodzaju, które zostan wprowadzone przez jedn ze stron w trakcie obowi zywania powy szego porozumienia, napisano w tym porozumieniu, e za podatki od dochodu uwa a si wszystkie podatki, które pobiera si od ca ego dochodu albo od jego cz ci, w czaj c podatki od zysku z przeniesienia w asno ci maj tku ruchomego lub nieruchomego, podatki od ogólnych kwot wynagrodze wyp acanych przez przedsi biorstwo, jak równie podatki od przyrostu maj tku. 6 Umowa w sposób dok adny opisuje wszelkie kwestie dotycz ce unikania podwójnego opodatkowania (miejsce zamieszkania i siedziba art. 4, zak ad art. 5, dochód z nieruchomo ci art. 6, zyski przedsi biorstw art. 7, transport mi dzynarodowy art. 8, przedsi biorstwa powi zane art. 9, dywidendy art. 10, odsetki art. 11, nale no ci licencyjne art. 12, zyski z przeniesienia w asno ci maj tku art. 13, wolne zawody art. 14, praca najemna art. 15, wynagrodzenia cz onków organów spó ki art. 16, arty ci i sportowcy art. 17, renty i emerytury art. 18, funkcje publiczne art. 19, nauczyciele i studenci art. 20, inne dochody art. 21, unikanie podwójnego opodatkowania art. 22, równe traktowanie art. 23, procedura wzajemnego porozumienia si art. 24, wymiana informacji art. 25, cz onkowie misji dyplomatycznych i urz dów konsularnych art. 26). Podkre li nale y, e powy sza Umowa mia a obowi zywa do czasu, a która ze stron nie wypowie jej, przy czym nie pó niej ni 6 miesi cy przed ko cem roku kalendarzowego. 7 4 Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu, sporz dzona w Teheranie dnia 2 pa dziernika 1998, Dziennik Ustaw, 2002, nr 22, poz O wiadczenie Rz dowe z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie mocy obowi zuj cej Umowy mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodów, podpisanej w Teheranie dnia 2 pa dziernika 1998 r., Dziennik Ustaw, 2006, nr 244, poz Umowa mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, Dziennik Ustaw, 2006, nr 244, poz Ibidem. Zauwa y nale y, e 15 grudnia 2004 r. w Warszawie podpisano Protokó zmieniaj cy Umow mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisany w Warszawie 15 grudnia 2004 r. Nie wprowadzi on jednak wielkich zmian do Umowy.

5 12 W czerwcu 2008 r. rozpocz y si mi dzy stron polsk i ira sk rozmowy na temat podpisania Umowy o transporcie morskim. Obie strony uzna y potrzeb wspó pracy w zakresie eglugi morskiej, co wi cej, stwierdzono, e nale y wspólnie dzia a na rzecz rozwoju eglugi mi dzynarodowej. Zarówno Polacy, jak i Ira czycy mieli nadziej, e dzi ki podpisaniu tej umowy powstan nowe inicjatywy wspó pracy morskiej mi dzy umawiaj cymi si stronami, w tym kontek cie wymieni nale y mi dzy innymi rozwijanie polskiego i ira skiego szkolnictwa morskiego, administracji morskiej itp. Projekt Umowy zosta parafowany przez obie strony. 8 Przyst pienie III Rzeczpospolitej do Wspólnoty Europejskiej wi za o si ze zmianami w polityce polskiej wobec Iranu, w tym kontek cie wymieni trzeba Uchwa Rad Ministrów z 23 wrze nia 2002 r., na mocy której wypowiedziano szereg umów z wieloma krajami, w tym mi dzy innymi Umow handlow mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu z pa dziernika 1990 r., Umowa powy sza utraci a swoj moc 28 XII 2003 r., odpowiednie o wiadczenie rz dowe ukaza o si w dniu 4 sierpnia 2006 r. 9 W tym kontek cie wspomnie nale y o obrotach handlowych Polski i Iranu. Tabela nr 1. Obroty handlowe Polski i Iranu rok 2007 rok Eksport 84,997 mln Euro 76,5 mln Euro Import 20,645 mln Euro 18,8 mln Euro Saldo 64,351 mln Euro 57,7 mln Euro ród o: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Teheranie, net/?document-55, Stwierdzi nale y, e Polska do Iranu wysy a przede wszystkim metale nieszlachetne, dobrze sprzedaj si w tym kraju maszyny i urz dzenia mechaniczne, Ira czycy kupuj od Polaków tak e wyroby z kamienia, gipsu czy cementu. III Rzeczpospolita importuje g ównie produkty pochodzenia ro linnego i zwierz cego, powodzeniem w Iranie ciesz si polskie tworzywa sztuczne i chemikalia. Zauwa y trzeba, Islamska Republika Iranu sygnalizuje, e mog aby wspó pracowa z III Rzeczpospolit w dziedzinie górniczej, w tym przede wszystkim w poszukiwaniu i wydobyciu z ó ropy naftowej i gazu ziemnego. 10 Wa nym faktem we wzajemnych stosunkach by y porozumienia mi dzy pa stwem polskim a Iranem dotycz ce wspó pracy na p aszczy nie kulturalnej i naukowej. 18 stycznia 1989 r. podpisano Program wymiany kulturalnej, naukowej i naukowo-technicznej mi dzy Rz dem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu na lata stycznia 1993 r. podpisano nast pny Program wymiany kulturalnej i naukowej na lata , 30 czerwca 1998 r. Program wymiany kulturalnej, naukowej i o wiatowej na lata , 8 Mi dzyresortowy Zespó do Spraw Polityki Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej, Raport z przebiegu realizacji polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej w 2008 roku, przyj ty przez KERM dnia 31 marca 2009 r. Warszawa, marzec 2009, s. 7 9 O wiadczenie Rz dowe z dnia 4 sierpnia 2006 r. w sprawie utraty mocy obowi zuj cej umów normuj cych stosunki handlowe oraz umów gospodarczych zawieraj cych postanowienia odsy aj ce do umów normuj cych stosunki handlowe w zwi zku z przyst pieniem Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. W: Monitor Polski. 2006, nr 75, poz Iran, op. cit.

6 13 a 23 stycznia 2003 r. Program wymiany kulturalnej, naukowej i edukacyjnej na lata O wiadczenie Rz dowe z dnia 17 lutego 2003 r. stwierdza, e zwi zanie Rzeczypospolitej Polskiej z Rz dem Islamskiej Republiki Iranu powy sz wymian b dzie trwa przez trzy lata, od r. (odpowiednio w pa stwie ira skim od 1382 do 1385 r.). Odpowiednie dokumenty podpisano w Warszawie. Wej cie w ycie tego Programu przewidziano na 23 stycznia 2003 r. 12 Ustalono odpowiedni, szczegó owy program, w dziedzinie naukowej i edukacyjnej stwierdzono, i nale y wymienia si ró norodnymi do wiadczeniami, jakie strona polska i ira ska naby y w zakresie zmian edukacyjnych, w tym kontek cie wymieni nale y informowanie partnerów o swoich programach nauczania czy formie prowadzenia zaj dydaktycznych. Szczególnie wa na jest wspó praca mi dzy szko ami polskimi i ira skimi, zarówno tymi wy szymi, jak i rednimi czy podstawowymi. W tej dziedzinie pomocne powinny by programy Organizacji Narodów Zjednoczonych, odnosz ce si do edukacji czy nauki. Zobowi zano si, e popierane b d inicjatywy, których celem ma by wspó praca mi dzy ró nymi uczelniami wy szymi czy o rodkami naukowymi obu krajów. Form takowej wspó pracy powinno by mi dzy innymi wspólne prowadzenie ró nych projektów naukowych, wymienianie si ksi kami i artyku ami o charakterze naukowym. Wa ne wydaj si wyjazdy polskich naukowców do Iranu i ira skich badaczy do Rzeczpospolitej. Mieliby oni prowadzi zaj cia ze studentami, uczestniczy w ró nego rodzaju konferencjach. Chc c wprowadzi w ycie t form wspó pracy Polska zobowi za a si, e do czterech naukowców z Iranu rocznie b dzie mog o by uczestnikami studiów doktoranckich w Polsce (ró nego rodzaju specjalno ci), nie b dzie si od nich pobiera pieni dzy za studiowanie, przy czym nie uzyskaj oni stypendiów. Strona ira ska zobowi za a si, e Polacy b d mogli rocznie skorzysta z sze ciu sta y naukowych, dzi ki którym wzbogac swoj wiedz o kulturze i j zyku perskim. Sta e te mia y odbywa si na dwóch uniwersytetach ira skich: w Teheranie i Isfahanie. Zauwa y nale y, e skorzysta z nich mogli zarówno pracownicy naukowi, jak i studenci. Sta e te mia y trwa 10 miesi cy. Jednocze- nie Ira czycy zobowi zali si, e je li strona polska zg osi odpowiedni wniosek, to wy l do Polski lektora j zyka perskiego, który b dzie pracowa na jednej ze szkó wy szych. Oprócz cz ci dotycz cej kwestii zwi zanych z nauk i edukacj, Program zawiera tak e dok adne zapisy dotycz ce wymiany na p aszczy nie kultury, sztuki i informacji. Wyra ono potrzeb otwierania wystaw sztuki perskiej w Polsce i polskiej w Iranie. Szczególnie wa na wydaje si wspó praca na p aszczy nie bada archeologicznych oraz konserwacji i ochrony zabytków. Powinny w tej dziedzinie partycypowa ró ne instytucje, szczególnie za, jak wymienia si w Programie, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i Organizacja do Spraw Dziedzictwa Kulturalnego Islamskiej Republiki Iranu. Podkre lono potrzeb wspó pracy mi dzy archiwami obu krajów, zarówno w kwestii ich udost pniania jak i wymiany 11 Wykaz umów mi dzynarodowych, mi dzyresortowych i programów wykonawczych dotycz cych kultury, Biuletyn Informacji Publicznej O wiadczenie Rz dowe z dnia 17 lutego 2003 r., w sprawie zwi zania Rzeczypospolitej Polskiej Programem wymiany kulturalnej, naukowej i edukacyjnej mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu na lata A. D., co odpowiada latom A. H., sporz dzonym w Warszawie dnia 23 stycznia 2003 r.,,,dziennik Ustaw, 2003, nr 131, poz. 1217

7 14 informacji. W szeroko rozumianej dziedzinie czytelnictwa uznano potrzeb wspó pracy Biblioteki Narodowej w Polsce i jej odpowiednika w Iranie, a tak e tworzenia polsko-ira skich projektów, które dotyczy b d polityki wydawniczej. Inn p aszczyzn wspó pracy powinien by tak e film, owocem by y tygodnie filmu ira skiego w Polsce i polskiego w Iranie, jednocze nie powinna nast powa wymiana dzie obu kinematografii, zarówno tych ambitnych, jak równie bardziej popularnych (rozrywkowych). Zarówno strona polska, jak i ira ska b d promowa swoje kinematografie na ró nych festiwalach filmowych, jakie maj miejsce w Iranie i Rzeczpospolitej. W cz ci dotycz cej wspierania kontaktów mi dzy m odzie obu krajów, oprócz ogólnikowego stwierdzenia, e nale y popiera te kontakty, pojawia si zapis o potrzebie zawierania umów mi dzy organizacjami sportowymi Polski i Iranu, skutkowa one powinny wymian trenerów czy ekip sportowych. Zauwa y nale y, e w powy szym Programie zapisano, e obie strony mog podejmowa tak e inne, ni wy ej wymienione inicjatywy z dziedziny kultury, edukacji czy nauki, jednak wcze niej nale y ustali je za pomoc drogi dyplomatycznej. Stwierdza si równie, e zarówno Rzeczpospolita jak i Islamska Republika Iranu mog, drog dyplomatyczn, zmieni zakres, jakiego dotyczy powy szy Program, istniej jednak pewne ramy czasowe (obowi zuje zakaz zmian na 60 dni przed ko cem ka dego roku 31 grudnia). 13 Wa nym aktem by o Porozumienie mi dzy Ministrem rodowiska Rzeczypospolitej Polskiej a Urz dem Ochrony rodowiska Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w dziedzinie ochrony rodowiska, w O wiadczeniu rz dowym z 30 pa dziernika 2002 r. stwierdzono, i 8 pa dziernika tego roku rz d polski zgodzi si na to Porozumienie, miejscem jego podpisania by Teheran, fakt ten mia miejsce 10 pa dziernika 2002 r. 14 Strona polska i ira ska stwierdzi y, e b d wspólnie dzia a na p aszczy nie ochrony rodowiska. Jednocze nie ustalono szereg szczegó ów dotycz cych tej wspó pracy, okre lono p aszczyzny na których odbywa si mia y wzajemne kontakty. Wa n spraw jest ochrona ekosystemów. Wi e si z tym dbanie o zachowanie fauny i flory, wyst puj cych w obu pa stwach. Innym wa nym elementem jest wspó praca w dziedzinie ochrony zasobów wody s odkiej. Równie powa n kwesti jest dzia alno zwi zana ze zminimalizowaniem szkód, które powstaj w wyniku sk adowania wszelkiego rodzaju odpadów. Nale y w tym kontek cie wymieni ró ne metody pozbywania si odpadów, recykling czy tworzenie miejsc, w których mo na by w sposób bezpieczny te odpady sk adowa (jak równie zarz dza nimi). Wi e si to z badaniami naukowymi, w laboratoriach obu pa stw testuje si metody badania zanieczyszcze, obydwie strony powinny przekazywa sobie wyniki swoich eksperymentów. W powy szym Porozumieniu wspomniano o potrzebie wspólnej pracy w dziedzinie metod, które w sposób skuteczny umo liwi ochron zwierz t, ro lin oraz w a ciwe zarz dzanie terenami uznanymi za wa ne dla rozwoju ekologicznego. Równie wa n spraw jest, zdaniem sygnata- 13 Program wymiany kulturalnej, naukowej i edukacyjnej mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu na lata A. D., co odpowiada latom A. H. Sporz dzony w Warszawie dnia 23 stycznia 2003 r.,,,dziennik Ustaw, 2003, nr 131, poz O wiadczenie rz dowe z dnia 30 pa dziernika 2002 r. w sprawie zwi zania Rzeczypospolitej Polskiej Porozumieniem mi dzy Ministrem rodowiska Rzeczypospolitej Polskiej a Urz dem Ochrony rodowiska Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w dziedzinie ochrony rodowiska, sporz dzonym w Teheranie dnia 10 pa dziernika 2002 r.,,,monitor Polski, 2003, nr 1, poz. 2

8 15 riuszy Porozumienia, wspó praca w dziedzinie odpowiedniego finansowania (maj cego charakter systemowy) pomys ów, które maj chroni system ekologiczny. Pami ta nale y, e Iran jest krajem, w którym wydobywa si du e ilo ci ropy naftowej i gazu ziemnego. Wi si z tym kwestie zwi zane z potencjalnym zagro eniem rodowiska, z tego te wzgl du w Porozumieniu poruszono spraw spopularyzowania w Iranie odnawialnych róde energii, takich jak wiatr czy s o ce. Wi e si z tym równie potrzeba ograniczenia energii zdobywanej dzi ki ropie naftowej oraz walka z zanieczyszczeniami, które ona powoduje. Podkre lono potrzeb zast powania w gla gazem naturalnym. Powy sze porozumienie podkre la równie tak szczegó ow kwesti jak przywóz i wywóz z obu krajów ro lin i zwierz t. Zosta- o ono zawarte na czas nieokre lony, aby móc je wypowiedzie nale y sformu owa odpowiednie, pisemne zawiadomienie. W przypadku, kiedy takowe si pojawi, traci ono swoj moc w ci gu trzech miesi cy. Podkre li przy tym nale y, e projekty, które rozpocz to w trakcie trwania tego porozumienia nie ulegaj uniewa nieniu czy likwidacji po trzech miesi cach, kiedy powy sze Porozumienie ulega rozwi zaniu. 15 Wa nym aktem by o O wiadczenie Rz dowe z 24 lipca 2008 r., g osi ono, e Prezydent pa stwa polskiego w dniu 30 stycznia 2006 r. ratyfikowa Memorandum o porozumieniu miedzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w zwalczaniu nielegalnego obrotu rodkami odurzaj cymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami. Podpisano je 11 lipca 2005 r., obowi zywa mia o od 4 lutego 2008 r. (porozumienie powy sze zosta o zawarte na czas nieokre lony). 16 Powy sze Memorandum w sposób dok adny ukazuje, na jakich p aszczyznach wspó pracowa powinny obydwie strony. Kwesti fundamentaln jest zmniejszanie nielegalnego obrotu substancjami uwa anymi za narkotyki, przez te ostatnie rozumie nale y rodki odurzaj ce, substancje psychotropowe i prekursory. W tym celu nale y podj dzia ania, które polega b d na wspólnych (na arenie mi dzynarodowej) inicjatywach, za pomoc których mo na by zwalcza handel tymi rodkami. Wa nym elementem tego porozumienia jest zapis o przekazywaniu sobie informacji zarówno o skutecznych metodach znajdowania przemycanych czy uprawianych narkotyków, jak równie sposobach dzia ania, wykorzystywanych przez producentów i handlarzy tymi substancjami. eby w sposób efektywny walczy z tym zakazanym procederem obydwie strony zobowi za y si do wymiany wiedzy o ró nego rodzaju grupach przest pczych zajmuj cych si handlem narkotykami, a tak e osobach, które w wyniku akcji antynarkotykowych zosta y aresztowane. Odnosi si to równie do przekazywania informacji o nowych szlakach przerzutowych. W Memorandum stwierdza si, e strony powinny informowa o nowego rodzaju narkotykach, które pojawia si b d na nielegalnym rynku wiatowym. Bior c pod uwag, e metody stosowane przez przemytników substancjami zakazanymi staj si coraz bardziej trudne do wytropienia, Polska i Iran zobowi za y si 15 Porozumienie mi dzy Ministrem rodowiska Rzeczypospolitej Polskiej a Urz dem Ochrony rodowiska Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w dziedzinie ochrony rodowiska. W: Monitor Polski, 2003, nr 1, poz O wiadczenie Rz dowe z dnia 24 lipca 2008 r. w sprawie mocy obowi zuj cej Memorandum o porozumieniu miedzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w zwalczaniu nielegalnego obrotu rodkami odurzaj cymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami, podpisanego w Warszawie dnia 11 lipca 2005 r., Dziennik Ustaw, 2008, nr 175, poz. 1085

9 16 do wspó pracy w pracach nad wytworzeniem czy to urz dze, czy te technologii, u atwiaj cych wykrycie przest pstw narkotykowych. Odnosi si to równie do szkole, jakim podlegaj instytucje i osoby walcz ce z tym nielegalnym obrotem (policja, stra graniczna itp.). Szczególnie wa na wydaje si wymiana informacji, jakie rozwi zania problemu narkotykowego na p aszczy nie ustawodawstwa i wymiaru sprawiedliwo ci maj obydwa kraje. Pojawi si zapis, e Ira czycy i Polacy mog wspólnie decydowa si na akcje policyjne skierowane przeciwko handlarzom narkotyków. Elementem sk adowym antynarkotykowej wspó pracy powinna by tak e walka z praniem brudnych pieni dzy, zarobionych na obrocie substancjami zakazanymi. Du o miejsca w Memorandum po wi cono przekazywaniu informacji niejawnych, obie strony wyrazi y potrzeb wspó pracy w tej dziedzinie, a jednocze nie zobowi za y si, e nie b d przekazywa informacji niejawnych pa stwom trzecim (chyba e wyrazi na to zgod strona przekazuj ca dane materia y). Jednocze nie strona polska i ira ska zdecydowa y, e jej przedstawiciele b d si zbiera co roku, aby przeanalizowa skutki wspó pracy w dziedzinie zwalczania narkotyków, przy czym odbywa si one b d zamiennie, w pa stwie irackim i polskim. Pojawi si równie zapis o tym, e mo na zwo ywa spotkania w trybie nadzwyczajnym. W Memorandum wyznaczono instytucje polskie i ira skie, których zadaniem ma by wspó praca w dziedzinie walki z obrotem narkotykami, po stronie Rzeczypospolitej Polskiej: 1) Minister w a ciwy do spraw wewn trznych, 2) Minister w a- ciwy do spraw instytucji finansowych, 3) Minister w a ciwy do spraw finansów publicznych, 4) Szef Agencji Bezpiecze stwa Wewn trznego, 5) Komendant G ówny Policji, 6) Komendant G ówny Stra y Granicznej; po stronie Islamskiej Republiki Iranu: 1) Centrala Kontroli Narkotyków. 17 Innym dokumentem jest O wiadczenie Rz dowe z 8 lutego 2002 r., w którym stwierdzono, i 21 kwietnia 1977 r. zosta a zatwierdzona Umowa mi dzy Rz dem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Cesarskim Rz dem Iranu o mi dzynarodowych przewozach drogowych, sporz dzona w Warszawie dnia 4 grudnia 1976 r. W dniu 1 kwietnia 1978 r. zacz a ona obowi zywa. 18 Podkre li nale y, e Iran wydaje si pa stwem, które ma przed sob ogromne mo liwo ci rozwoju. Bior c pod uwag jego po o enie geopolityczne, potencja surowcowy, ludno ciowy czy terytorialny stwierdzi nale y, e w przysz o ci mo e by najwa niejszym krajem na Bliskim Wschodzie a tak e mi dzy innymi w Azji Centralnej. Z tego te wzgl du nale a oby nawi za z nim jak najbli sze relacje o charakterze gospodarczo-politycznym. 17 Memorandum o porozumieniu mi dzy Rz dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rz dem Islamskiej Republiki Iranu o wspó pracy w zwalczaniu nielegalnego obrotu rodkami odurzaj cymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami podpisane w Warszawie dnia 11 lipca 2005 r., Dziennik Ustaw, 2008, nr 175, poz O wiadczenie Rz dowe z dnia 8 lutego 2002 r. w sprawie zatwierdzenia Umowy mi dzy Rz dem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Cesarskim Rz dem Iranu o mi dzynarodowych przewozach drogowych, sporz dzonej w Warszawie dnia 4 grudnia 1976 r. (tekst w posiadaniu Autora)