Strategicznie zaprojektowane nanomateriały na bazie tlenków krzemu i tytanu do zastosowań typu high-tech
|
|
- Robert Antczak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 MARIA ZIELECKA*, KRZYSZTF BAJDR, ELŻBIETA BUJNWSKA. KRYSTYNA CYRUCHIN Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa Zakład Rozwoju Technologii Centrum Kompetencji Nowoczesnych Materiałów Polimerowych o Znaczeniu Przemysłowym PLMATIN, Warszawa Strategicznie zaprojektowane nanomateriały na bazie tlenków krzemu i tytanu do zastosowań typu high-tech Strategically designed silica and silica-titania nanomaterials for high-tech applications Tetraetoksykrzem i jego mieszaninę z tetraetoksytytanem poddano reakcji hydrolizy i polikondensacji metodą zol-żelową w temp. 293 K w obecności NH 3 otrzymując odpowiednie nanomateriały ( 2 lub mieszanina 2 z Ti 2 ). Materiały te suszono i badano pod względem rozrzutu rozmiarów cząstek (spektroskopia fotonów), struktury (skaningowa mikroskopia elektronowa, spektroskopia IR) oraz analizy elementarnej (rozpraszająca spektrometria energetyczna). trzymane nanomateriały 2 z Ti 2 wypalano w temp. 550 o C przez 5 h i testowano ich aktywność katalityczną w reakcji amoksydacji cykloheksanonu w obecności NH 3 i H 2 2 w uwodnionym tert-butanolu (ph powyżej 8,5) do odpowiedniego oksymu. Najwyższą selektywność (99 100%) i wydajność oksymu (powyżej 30%) uzyskano wówczas, gdy stosunek Ti/ w nanokatalizatorze wynosił 5,0% mol. i 7,92% mol. (Et) 4 or its mixt. with (Et) 4 Ti were hydrolyzed and polycondensed by the sol-gel method at 293 K in presence of NH 3 to 2 or 2 Ti 2 nanomaterials, resp. The materials were dried and studied for particle size distribution (photon spectra), structure (scanning electron microscopy, IR spectra) and elementary anal. (energy dispersive spectra). The 2 Ti 2 nanomaterials were annealed at 550 o C for 5 h and tested as catalysts of ammoxidn. of cyclohexanone with NH 3 and H 2 2 in aq. Me 3 CH (ph above 8.5) to the resp. oxime. The highest selectivity (99 100%) and yield (more than 30%) of the oxime was achieved when the Ti/ ratio in the nanocatalyst was 5.0% by mole and 7.92 % by mole. Dynamiczny rozwój nanonauki i nanotechnologii związany jest ze zwiększającymi się możliwościami badania zjawisk i manipulacji elementami materii na poziomie atomowym, molekularnym i makromolekularnym w zakresie do 100 nm, gdzie właściwości otrzymanych nanostruktur różnią się w znaczący sposób od właściwości tej samej materii w większych skalach wymiarowych. Nanotechnologia jest dziedziną multidyscyplinarną, obejmującą m.in. chemię i inżynierię. Zajmuje się ona projektowaniem, wytwarzaniem i badaniem struktur, których przynajmniej jeden rozmiar jest mniejszy niż 100 nm, a otrzymane nanostruktury posiadają nowe właściwości związane z ich nanorozmiarem. Ze względu na to, że nanotechnologia stwarza realne możliwości efektywnego przekształcania wyników badań podstawowych w zakończone wdrożeniem innowacje, w ostatnich latach w Instytucie Che- Dr Maria ZIELECKA w roku 1973 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest adiunktem, kierownikiem Zespołu Nieorganicznych i rganicznych Związków Krzemu w Zakładzie Rozwoju Technologii i koordynatorem Centrum Kompetencji PLMATIN Instytutu Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego. Specjalność technologia związków krzemu. * Autor do korespondencji: Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, ul. Rydygiera 8, Warszawa, tel.: (022) , fax: (022) , maria.zielecka@ichp.pl Dr inż. Krzysztof BAJDR w roku 1979 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W 1985 r. uzyskał stopień doktora na Wydziale Chemii Marquette University w Milwaukee, Wisconsin, USA. Jest zastępcą dyrektora ds. rozwoju Instytutu Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego. Specjalność chemia i technologia organiczna, spektroskopia molekularna. 86/4(2007) 305
2 Rys. 1. Kierunki badań nad nanomateriałami zawierającymi związki krzemu realizowane w IChP w latach Fig. 1 Directions of R&D on silicon-containing nanomaterials carried out in ICRI in mii Przemysłowej podjęto badania nad projektowaniem i wytwarzaniem nanomateriałów jako jednym ze strategicznych kierunków rozwoju. Różnorodne możliwości otrzymywania nanomateriałów stwarza bogata chemia nieorganicznych i organicznych związków krzemu, zwłaszcza przy wykorzystaniu procesu zol-żelowego jako metody syntezy. Kierunki badań nad nanomateriałami zawierającymi związki krzemu realizowane w Instytucie w latach wraz ze źródłami ich finansowania i zakresem zastosowania opracowanych materiałów przedstawiono schematycznie na rys. 1. Badania naukowe i prace rozwojowe prowadzono w obszarze nanomateriałów, zawierających związki krzemu i obejmują matryce polimerowe o zwiększonej porowatości 1 3), materiały powłokowe modyfikowane in situ nanokrzemionką 4, 5) oraz nanosfery i nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu 6 8). W artykule omówiono strategicznie zaprojektowane nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu, opracowane i badane w Instytucie Chemii Przemysłowej. Część tych badań finansowana jest w ramach projektu badawczego-rozwojowego nr 0462/T02/2006/01. Metody syntezy nanosfer i nanoproszków na bazie tlenków krzemu i tytanu opracowano wykorzystując proces zol-żelowy. Synergizm bogatej chemii związków krzemu oraz możliwość precyzyjnego sterowania przebiegiem procesu zol-żelowego pozwala na uzyskanie nanomateriałów o strategicznie zaprojektowanej architekturze. Reakcje chemiczne przebiegające w trakcie procesu zol-żelowego opisywane są przez równania 1 3: hydroliza + + (1) R H 2 H RH estryfikacja kondensacja z wydzieleniem alkoholu + + R H RH (2) alkoholiza kondensacja z wydzieleniem wody H+ H + hydroliza Największą trudnością w pozornie prostej chemii procesu zolżelowego jest równoległy przebieg reakcji hydrolizy i kondensacji, co prowadzi do odpowiednich układów stanów równowagi 9). H 2 (3) Inż. E. BUJNWSKA w roku 1976 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, filia w Płocku. Jest starszym specjalistą w Zespole Nieorganicznych i rganicznych Związków Krzemu w Zakładzie Rozwoju technologii Instytutu Chemii Przemysłowej. Specjalność technologia żywic kondensacyjnych i związków krzemu. Krystyna CYRUCHIN w roku 1978 ukończyła Technikum Chemiczne w Piastowie. Jest specjalistą II stopnia w Zespole Nieorganicznych i rganicznych Związków Krzemu w Zakładzie Rozwoju technologii Instytutu Chemii Przemysłowej. Specjalność technologia związków krzemu /4(2007)
3 Kontrola przebiegu procesu zol-żelowego, zależnego od wielu parametrów, takich jak np. stosunek ilości wody do prekursorów, ph, obecność domieszek lub szybkość mieszania, wymaga bardzo dużego doświadczenia praktycznego i znajomości współzależności wpływu poszczególnych czynników. Specyfika omawianego procesu polega na tym, że w zależności od warunków reakcji, takich jak stosunek molowy reagentów oraz ph mieszaniny reakcyjnej, można otrzymać materiały bardzo różniące się właściwościami fizycznymi i strukturą: od bezpostaciowego kserolub aerożelu poprzez materiały powłokowe i włókna do monodyspersyjnych nanokulek. Struktura i porowatość otrzymywanych materiałów bardzo silnie zależy od ph. Materiały otrzymane w środowisku kwaśnym charakteryzują się mniej upakowaną strukturą, ponieważ tworzą ją łańcuchy siloksanowe o mniejszym stopniu rozgałęzienia, tzw. crosslinked spaghetti. Natomiast w środowisku zasadowym otrzymuje się materiały o większym stopniu upakowania ze względu na tendencję do tworzenia struktur silnie rozgałęzionych Eden clusters, ulegających następnie kondensacji do struktur typu raisin buns 10). Kształt i wielkość porów zależy również w znacznym stopniu od ph. Materiały otrzymane w środowisku kwaśnym mają pory wąskie i podłużne (szczelinowe), podczas gdy środowisko zasadowe sprzyja tworzeniu się porów cylindrycznych. Na rozmiary porów i ich rozkład wpływają ponadto substancje pomocnicze dodawane do środowiska reakcji w trakcie procesu zol-żelowego. Istotny wpływ na porowatość materiałów otrzymywanych w tym procesie mają też warunki suszenia. Badania skoncentrowano w szczególności na grupach nanomateriałów obejmujących nanosfery krzemionkowe funkcjonalizowane i niefunkcjonalizowane, nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu ze strategicznie zaprojektowanym centrum katalitycznym uzyskanym metodą odwzorowania molekularnego przy wykorzystaniu odpowiednich templatów, oraz nanoproszki mezoporowate na bazie tlenków krzemu i tytanu. Część doświadczalna Materiały Tetraetoksykrzem (TES), techn., prod. Wacker Chemie; Tetraetoksytytan (TET), techn., prod. gma Aldrich; Woda amoniakalna, cz.d.a. 25-proc. roztwór NH 3 w H 2, gęstość 0,91 g/cm 3 ; Kwas octowy cz.d.a.; Woda destylowana; Etylobenzen, cz., prod. Polskie dczynniki Chemiczne S.A.; Chlorek cetylotrimetyloamoniowy, 25-proc. wodny roztwór, prod. gma-aldrich; g-aminopropylotrietoksysilan, cz., g-glicydoksypropylotrimetoksysilan, cz. i winylotrietoksysilan, cz., prod. Momentive Performance Materials Inc. Metodyka badań trzymywanie nanosfer i nanoproszków na bazie tlenków krzemu i tytanu Niefunkcjonalizowane nanosfery krzemionkowe otrzymywano w procesie zol-żelowym prowadzonym w kolbie reakcyjnej, do której wprowadzano etanol bezwodny, wodę amoniakalną i wodę destylowaną w temp. 293 K, utrzymywanej przez cały czas trwania procesu. Zmierzono ph otrzymanej mieszaniny. Następnie do mieszaniny reakcyjnej dodano TES, mieszając ze stałą szybkością przez 2 h, po czym mierzono ph końcowe mieszaniny reakcyjnej, która była w postaci opalizującego zolu niefunkcjonalizowanych nanosfer krzemionkowych. Funkcjonalizowane nanosfery krzemionkowe otrzymywano wkraplając do mieszaniny reakcyjnej alkoksysilan karbofunkcyjny, a następnie kontynuowano proces zol-żelowy przebiegający zgodnie z reakcją (4): C 2 H 5 (CH 2 ) n + H 2 m + C 2 H 5 R C2 H 5 R 1 1 C2 H 5 R 1 H( 2 ) n ( 2 ) m (CH 2 ) k R + 3nC 2 H 5 H + 3mR 1 H k R C H 2 C H C H 2 Nanosfery na bazie tlenków krzemu i tytanu otrzymywano przez wkraplanie TET do podstawowej mieszaniny reakcyjnej po zaobserwowaniu pojawienia się jej opalescencji. trzymywanie tych materiałów przebiegało zgodnie z reakcją (5): R=-NH 2, -CH=CH 2, n + m + Ti H 2 H( 2 ) n (Ti 2 ) m H + (n+m)c 2 H 5 H (5) C C 2 H 2 H 5 C2 H 5 5 Ze względu na zbyt dużą aktywność katalityczną TET 11) w stosunku do grup silanolowych, powstających w wyniku hydrolizy TES, niezbędne było takie prowadzenie procesu, aby częściowo zablokować centra aktywne na jonie tytanu. Nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu ze strategicznie zaprojektowaną wnęką uzyskaną przez imprintowanie wzorcem molekularnym, np. etylobenzenem oraz mezoporowate nanoproszki krzemionkowe otrzymywano modyfikując skład mieszaniny reakcyjnej dodatkiem wybranego związku organicznego, np. chlorku cetylotrimetyloamoniowego, a następnie kontynuowano proces zol-żelowy. Suszenie próbek Próbki niefunkcjonalizowanych nanosfer krzemionkowych suszono w suszarce w temp. 90 o C. Próbki funkcjonalizowanych nanonanosfer krzemionkowych suszono w suszarce w temp. 50 o C. Próbki mezoporowatych nanoproszków krzemionkowych, nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu oraz nanoproszków na bazie tlenków krzemu i tytanu ze strategicznie zaprojektowanym centrum katalitycznym uzyskanym metodą odwzorowania molekularnego przy wykorzystaniu odpowiednich templatów po wysuszeniu w suszarce w temp. 90 o C umieszczano w piecu muflowym do spalań i ogrzewano do temp. 550 o C z szybkością grzania 2 o C/min. Po uzyskaniu temp. 550 o C próbkę wyprażano przez 5 h uzyskując całkowicie biały proszek. Badanie właściwości nanosfer i nanoproszków Rozmiary cząstek i ich rozrzut dla otrzymanych zoli oraz materiałów sproszkowanych oznaczono metodą korelacyjnej spektroskopii fotonów za pomocą aparatu Zeta zer 4 firmy Malvern sprzężonego z komputerem. Wynik zapisywano jako krzywą rozrzutu rozmiarów cząstek. Do badania struktury materiałów otrzymanych metodą zol-żelową zastosowano skaningowy mikroskop elektronowy JSM 6360 (LA) (JEL). Próbki otrzymanych materiałów sproszkowanych nanoszono na podstawkę aparatu i badano bez napylania. Do przeprowadzenia analizy elementarnej próbek otrzymanych materiałów sproszkowanych zastosowano skaningowy mikroskop elektronowy JSM 6360 (LA) wyposażony w przystawkę rozpraszającej spektroskopii energetycznej EDS, umożliwiającą oznaczenie składu elementarnego metodą rentgenowskiej analizy ilościowej w mikroobszarach. Wykorzystując szerokie możliwości przystawki EDS przeprowadzono również badanie rozkładu atomów krzemu i tytanu w wybranym mikroobszarze próbki metodą mapowania cyfrowego. Technika ta umożliwiła otrzymanie mapy rentgenowskiej wybranych pierwiastków, ilustrującej rozkład poszczególnych pierwiastków w badanym mikroobszarze. Badania spektroskopowe wykonano za pomocą spektrometru IR firmy Perkin-Elmer typ PE (4) 86/4(2007) 307
4 a Rys. 2: Eksperymentalne widmo IR nanoproszku krzemionkowego Fig. 2. Experimental IR spectrum of a silica nanopowder Powierzchnię właściwą próbek oznaczano metodą BET za pomocą aparatu Gemini 2370 V3.02. Testy aktywności katalitycznej prowadzono w reakcji amoksydacji cykloheksanonu. W umieszczonej w ultratermostacie szklanej płuczce z wtopioną płytką porowatą, zaopatrzonej w chłodnicę zwrotną i połączoną z wkraplaczem umieszczano rozpuszczalniki, katalizator, dodawano octan sodowy, cykloheksanon, całość przepłukiwano helem, wlewano wodę amoniakalną i uruchamiano pompkę ssąco-tłoczącą, która powodowała cyrkulację par amoniaku w układzie, a także wywoływała mieszanie reagentów. Mieszaninę reakcyjną ogrzewano do temperatury prowadzenia procesu i po osiągnięciu tej temperatury wkraplano wodny roztwór nadtlenku wodoru, po czym mieszanie kontynuowano. Po zakończeniu procesu mieszaninę reakcyjną schładzano do temperatury pokojowej, przerywano cyrkulację par, przepłukiwano układ rozpuszczalnikami, odsączano katalizator, ważono produkty i oznaczano stężenie tlenu aktywnego metodą miareczkową oraz stężenia cykloheksanonu, oksymu cykloheksanonu i e-kaprolaktamu metodą chromatografii gazowej. Rozpuszczalnikami w reakcji były: woda redestylowana (55,3% mas.) i tert-butanol (44,7% mas.). Reakcje prowadzono w temp. 80,0 80,6 o C. Czas wkraplania wodnego roztworu nadtlenku wodoru wynosił 60 min a czas prowadzenia reakcji po zakończeniu wkraplania nadtlenku wodoru 160 min. Wyniki badań i ich omówienie Nanosfery krzemionkowe niefunkcjonlizowane i funkcjonalizowane Przeprowadzenie prób syntezy nanosfer krzemionkowych z zastosowaniem tetraetoksysilanu jako prekursora w procesie zol-żelowym przy zróżnicowanych warunkach tego procesu umożliwiło opracowanie metody syntezy tych nanomateriałów. Zole nanosfer krzemionkowych otrzymywano w postaci jednorodnego opalizującego roztworu dającego po wysuszeniu biały proszek. Widma IR otrzymanych produktów stałych wykazywały obecność pasm charakterystycznych dla krzemionki, natomiast nie wykazywały obecności pasm charakterystycznych dla grup etoksylowych, a w szczególności w obszarze drgań rozciągających C H ok cm -1, co potwierdza całkowity przebieg reakcji hydrolizy wiązań C w prekursorach. Przykładowe widmo IR przedstawiono na rys. 2. pracowana metoda syntezy umożliwiła otrzymanie nanosfer krzemionkowych, charakteryzujących się niemal jednorodnym rozmiarem, który zależy od doboru warunków procesu zol-żelowego, co ilustrują wykresy rozrzutu wielkości cząstek otrzymane metodą korelacyjnej spektroskopii fotonów przedstawione na rys. 3a i 3b. Bardzo wyraźny wpływ na przebieg procesu zol-żelowego ma, oprócz składu mieszaniny reakcyjnej i warunków mieszania, także wartość ph, przy której prowadzony jest proces zol-żelowy. Wpływ b Rys. 3. Rozrzut wielkości cząstek w zolu nanosfer krzemionkowych: a dla średniego rozmiaru cząstek ok. 48 nm; b dla średniego rozmiaru cząstek ok. 186 nm Fig. 3. Particle size distribution of silica nanosphere sol. a average particle size about 48 nm, b average particle size about 186 nm wartości ph na rozmiary nanosfer krzemionkowych zbadano dla serii próbek o jednakowym składzie mieszaniny reakcyjnej i przy takich samych warunkach mieszania. Liniowy wzrost rozmiarów cząstek wraz ze wzrostem wartości ph jest wyraźnie widoczny na rys. 4. Strukturę otrzymanych nanosfer krzemionkowych badano metodą skaningowej mikroskopii elektronowej. braz mikroskopowy nanosfer krzemionkowych otrzymanych z zolu suszonego w suszarce przedstawiony na rys. 5a potwierdza jednorodność rozmiaru cząstek oraz kulisty kształt nanosfer. Strukturę nanosfer krzemionkowych uzyskanych przez wysuszenie w suszarce rozpyłowej przedstawia obraz mikroskopowy na rys. 5b. Wyraźnie widoczne są regularne kuliste struktury zbudowane z jednorodnych nanosfer. Tworzenie tych kulistych struktur związane jest z gwałtownym wysychaniem kropli rozpylonego zolu w suszarce rozpyłowej. Badania przydatności aplikacyjnej otrzymanych nanosfer krzemionkowych dostarczyły bardzo zachęcających wyników stosowa /4(2007)
5 nia tych materiałów jako nanonapełniaczy. I tak nanosfery krzemionkowe niefunkcjonalizowane zastosowano jako nanonapełniacze do PVC 12), a nanosfery krzemionkowe sfunkcjonalizowane grupami aminowymi, glicydoksylowymi, winylowymi jako nanonapełniacze do polimerów konstrukcyjnych. Uzyskanie istotnej poprawy ważnych parametrów mechanicznych, jak i wyraźnego zmniejszenia palności wymusiło intensyfikację badań nad powiększeniem skali syntez nanosfer. becnie realizowane są syntezy w skali wielkolaboratoryjnej. W 2007 r. zostaną także wykonane syntezy w skali ćwierćtechnicznej. Rys. 4. Wpływ wartości ph mieszaniny reakcyjnej na rozmiary cząstek zolu Fig. 4. Effect of reaction mixture ph on sol particle size Nanosfery na bazie tlenków krzemu i tytanu Synteza nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu z wykorzystaniem procesu zol-żelowego ma złożony przebieg ze względu na mniejszą szybkość hydrolizy grup etoksylowych prekursora silanowego oraz z powodu aktywności katalitycznej tytanu. Aktywność ta powoduje wzrost szybkości reakcji kondensacji grup silanolowych, powstających w wyniku hydrolizy prekursora silanowego. W związku z tym po przeprowadzeniu niezbędnych prób wstępnych syntezy nanosfer krzemionkowo-tytanowych zdecydowano się na optymalizację receptur i parametrów procesu zol-żelowego metodą doświadczenia czynnikowego, w celu uzyskania najlepszych właściwości katalitycznych. Doświadczenie czynnikowe jest narzędziem umożliwiającym taką optymalizację, ponieważ pozwala ono na określenie jednoczesnego wpływu parametrów charakteryzujących właściwości otrzymanych zoli oraz uzyskanych z nich nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu, a zwłaszcza ich aktywności katalitycznej w wybranej reakcji testowej amoksydacji cykloheksanonu. Testowanie aktywności katalitycznej otrzymanych nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu było integralną częścią doświadczenia czynnikowego, mającego na celu optymalizację składu i właściwości tych materiałów jako katalizatorów. Do testów wybrano reakcję amoksydacji cykloheksanonu amoniakiem i nadtlenkiem wodoru, przebiegającą zgodnie z równaniem (6). Rys. 5. brazy mikroskopowe nanosfer krzemionkowych: 5a zol nanosfer suszony w suszarce, 5b zol nanosfer suszony w suszarce rozpyłowej Fig. 5. SEM images of silica nanospheres. 5a nanosphere sol dried in a drying chamber, 5b nanosphere sol dried in a spray drier Rys. 6. Wykres składu elementarnego nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu uzyskany metodą EDS Fig. 6. Diagram of elementary composition of silica-titania nanospheres determined by the EDS method NH NH + H H (6) Wyznaczone parametry aktywności katalitycznej nanosfer przyjęto jako zmienne zależne w obliczeniach doświadczenia czynnikowego. Największe selektywności (99 100%) i wydajności oksymu cykloheksanonu (ponad 30%) otrzymano w obecności katalizatorów, charakteryzujących się stosunkiem zawartości Ti/ 5,0 oraz 7,92% mol. W obecności tych katalizatorów przereagowanie H 2 2 w stosunku do cykloheksanonu było jednak większe niż w pozostałych doświadczeniach. Największe przereagowanie cykloheksanonu (w porównaniu z nadtlenkiem wodoru) otrzymano w obecności katalizatora, w którym stosunek Ti/ wynosił 0,87% mol. Wyniki uzyskane w badaniu składu elementarnego nanosfer na bazie tlenków krzemu i tytanu metodą EDS przed zastosowaniem ich do testów katalitycznych oraz dla próbek po tych testach świadczą o zwiększeniu zawartości tlenu w próbkach po obróbce nadtlenkiem wodoru. Założono, że jest to związane z tworzeniem centrów aktywnych Ti Przykładowy wykres uzyskany metodą EDS przedstawiono na rys. 6, na którym zaznaczono sygnały pochodzące od atomów tlenu, krzemu i tytanu. Na podstawie przeprowadzonych badań rozkładu atomów krzemu i tytanu w wybranym mikroobszarze próbki metodą mapowania cyfrowego stwier- 86/4(2007) 309
6 dzono, że atomy tytanu są równomiernie rozłożone w całym mikroobszarze, a gęstość ich rozkładu jest wyraźnie mniejsza w porównaniu a atomami krzemu, co jest zgodne ze składem stechiometrycznym próbki. Badania aktywności katalitycznej otrzymanych nanosfer były także prowadzone dla innych reakcji, takich jak reakcja hydroksylowania fenolu do hydrochinonu i pirokatechiny oraz epoksydacji chlorku allilu (wyniki niepublikowane). Nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu otrzymane metodą odwzorowania molekularnego Prace nad projektowaniem nowoczesnych katalizatorów o strukturze nanometrycznej w oparciu o nieorganiczne i organiczne układy polimeryczne zostały podjęte w związku z wyraźnym wzrostem zainteresowania badaniami nad krzemionkowo-tytanowymi materiałami katalitycznymi. Ich działanie wynika z efektu synergii pomiędzy adsorpcyjnymi właściwościami krzemionki, która posiada dużą lub bardzo dużą (materiały mezoporowate) powierzchnię właściwą i umożliwia gromadzenie reagenta na katalizatorze, oraz właściwościami katalitycznymi i/lub fotokatalitycznymi centrów tytanowych. Materiały te mogą odegrać rolę efektywnych katalizatorów heterogenicznych w ważnych procesach przemysłowych. Prowadzone badania koncentrowały się na nanoproszkach na bazie tlenków krzemu i tytanu ze strategicznie zaprojektowanym centrum katalitycznym, uzyskanym metodą odwzorowania molekularnego przy wykorzystaniu odpowiedniego templatu oraz mezoporowatych nanoproszkach na bazie tlenków krzemu i tytanu. Pierwszy etap tworzenia takiego centrum polega na przeprowadzeniu procesu zol-żelowego z zastosowaniem prekursorów krzemowych i tytanowych w obecności templatów molekularnych o wybranym kształcie i wielkości. Po wysuszeniu powstałego nanoproszku na bazie tlenków krzemu i tytanu prowadzi się kontrolowany proces wypalania templatu organicznego. W rezultacie powstaje nanomateriał, w którym uzyskuje się otoczenie jonu tytanu o geometrii odpowiedniej do selektywnego prowadzenia wybranej reakcji chemicznej w kierunku pożądanego produktu. Prowadzono wstępne badania aktywności katalitycznej otrzymanych nanoproszków w reakcji reakcji amoksydacji cykloheksanonu, hydroksylowania fenolu do hydrochinonu i pirokatechiny oraz epoksydacji chlorku allilu (wyniki niepublikowane). Ponadto zastosowanie odpowiednio dobranych modyfikatorów organicznych zawierających podstawnik alkilowy C 12 C 24 w trakcie procesu zol-żelowego umożliwiło otrzymanie krzemionkowych nanoproszków mezoporowatych, charakteryzujących się powierzchnią właściwą od 1000 do 1500 m 2 /g. Badana metodą skaningowej mikroskopii elektronowej ich struktura wykazała bardzo dobrą jednorodność uziarnienia, co ilustruje obraz mikroskopowy na rys. 7. Podsumowanie Badania nad projektowaniem i wytwarzaniem nanomateriałów umożliwiły opracowanie metod syntezy grupy nowych materiałów zawierających związki krzemu o zaprojektowanej strukturze i właściwościach. W zależności od planowanego zastosowania otrzymanego nanomateriału metody te były odpowiednio modyfikowane i optymalizowane. W wyniku opracowano sposoby wytwarzania nanomateriałów zawierających związki krzemu, takich jak matryce polimerowe o zwiększonej porowatości do zastosowania w ochronie materiałów budowlanych przed zabrudzeniami, materiały powłokowe modyfikowane nanokrzemionką do wytwarzania twardych powłok chroniących przed zarysowaniami, nanosfery krzemionkowe niefunkcjonalizowane i funkcjonalizowane do modyfikacji różnych polimerów konstrukcyjnych, nanosfery i nanoproszki na bazie tlenków krzemu i tytanu o zaprojektowanym centrum katalitycznym do zastosowania w katalitycznych procesach przemysłowych i procesach oczyszczania środowiska oraz nanoproszki mezoporowate na bazie tlenków krzemu i tytanu do zastosowań katalitycznych. Rys. 7. braz mikroskopowy mezoporowatego nanoproszku krzemionkowego charakteryzującego się powierzchnią właściwą 1424 m 2 /g Fig. 7. SEM image of the mesoporous silica nanopowder with specific surface 1424 m 2 /g Zastosowano kilka metod badania właściwości otrzymanych nanosfer i nanoproszków, a w szczególności metody oznaczenia rozmiaru cząstek i ich rozrzutu (metoda korelacyjnej spektroskopii fotonów), badania struktury (SEM i EDS), potwierdzenia braku obecności związków organicznych (FTIR), badania powierzchni właściwej (BET), badania reaktywności katalitycznej (testowe reakcje katalityczne). Znaczący postęp prac nad powiększeniem skali syntezy oraz uzyskanie pozytywnych wyników aplikacyjnych, zwłaszcza w zakresie zastosowania różnego rodzaju nanosfer krzemionkowych jako nanonapełniaczy matryc polimerowych (PVC, PC, PET), umożliwił kontynuację tych prac w 2007 r. Bardzo obiecujące wyniki uzyskane w zakresie projektowania i otrzymywania nowoczesnych katalizatorów opartych na nanoproszkach na bazie tlenków krzemu i tytanu ze strategicznie zaprojektowanym centrum katalitycznym pozwalają przypuszczać, że materiały te mogą odegrać rolę wysokoefektywnych katalizatorów heterogenicznych w procesach przemysłowych i procesach ochrony środowiska. trzymano: Prace realizowano w ramach finansowania statutowego strategicznych kierunków rozwoju IChP oraz projektu badawczego-rozwojowego nr 0462/T02/2006/01 LITERATURA 1. M. Zielecka, E. Bujnowska, Progress in rg. Coatings 2006, 55/2, M. Zielecka, E. Bujnowska, K. Bajdor, Mat. XXVIII Kongresu FATIPEC 2006, Budapeszt (Węgry), czerwca 2006 r., CD IX.A M. Zielecka, E. Bujnowska, K. Bajdor, Surface Coating Intern., Part B Coating Transactions, przyjęte do druku. 4. D. Falkowska, M. Zielecka, N.V. Balabanava, A. Nowak, Z. Rymuza, Z. für Metallkunde-Int. Journal of Materials Research 2005, 11 (96), N. Balabanava, R. Wierzbicki, H. Heerlein, M. Zielecka, Z. Rymuza, Microelectronic Eng. 2006, 83, Zgł. pat. pol. P (2004). 7. Zgł. pat. pol. P (2005). 8. K. Bajdor, M. Zielecka, A. Szulc, Int. Conf. on Sol-Gel Materials 04; Research, Technology, Applications, 6 11 czerwca 2004 r., Wrocław. 9. Praca zbiorowa, Handbook of sol-gel science and technology, (red. Sumio Sakka), Kluwer Academic Publishers, 2005, t.1, M.A. Brook, licon in organic, organometallic and polymer chemistry, John Wiley & Sons, Inc. New York W. Noll, Chemie und Technologie der licone, Verlag Chemie GmbH, Weinheim M. bój-muzaj, M. Zielecka, J. Kozakiewicz, A. Abramowicz, W. Domanowski, Mat. 9 Int. PVC Conf., Brighton 2005, kwietnia 2005 r., Brighton UK, /4(2007)
PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoNanokrzemionki sferyczne do zastosowań high-tech
Nanokrzemionki sferyczne do zastosowań high-tech M. Zielecka, E. Bujnowska, R. Jeziórska, B. Kępska, A. Pytel, M. Wenda Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego Prace realizowano w ramach
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowo1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Laboratorium: Powstawanie i utylizacja zanieczyszczeń i odpadów Makrokierunek Zarządzanie Środowiskiem INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) 1 I. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób wytwarzania nanoproszków krzemionkowych o właściwościach biobójczych, zwłaszcza do kompozytów polimerowych
PL 217617 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217617 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 390296 (22) Data zgłoszenia: 27.01.2010 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoWykorzystanie reaktora fluidalnego do syntezy 2,6-dimetylofenolu
Wstęp Wykorzystanie reaktora fluidalnego do syntezy 2,6-dimetylofenolu Dariusz JAMANEK*, Maria ZIELECKA, Zbigniew WIELGOSZ, Krystyna CYRUCHIN, Blanka KĘPSKA, Magdalena WENDA, Agnieszka GÓRSKA, Joanna KRAKOWIAK,
Bardziej szczegółowoZagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany
Bardziej szczegółowoPL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17
RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)
Bardziej szczegółowoWPŁYW SPOSOBU PREPARATYKI NA AKTYWNOŚĆ UKŁADÓW La Mg O. THE EFFECT OF PREPARATION OF La Mg O CATALYSTS ON THEIR ACTIVITY
OTMAR VOGT *, JAN OGONOWSKI *, BARBARA LITAWA WPŁYW SPOSOBU PREPARATYKI NA AKTYWNOŚĆ UKŁADÓW La Mg O THE EFFECT OF PREPARATION OF La Mg O CATALYSTS ON THEIR ACTIVITY Streszczenie Abstract Badano wpływ
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) Opracowała: dr Elżbieta Megiel 1 I.
Bardziej szczegółowoZa poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph
Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu
Bardziej szczegółowoOFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
Bardziej szczegółowoStruktury krzemionkowo-metaliczne możliwości potencjalnych zastosowań
Struktury krzemionkowo-metaliczne możliwości potencjalnych zastosowań Magdalena Wenda, Maria Zielecka, Regina Jeziórska, Elżbieta Bujnowska, Marek Panasiuk, Krystyna Cyruchin Streszczenie Spośród licznej
Bardziej szczegółowoTest diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I
strona 1/9 Test diagnostyczny Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł Część A (0 5) Standard I 1. Przemianą chemiczną nie jest: A. mętnienie wody wapiennej B. odbarwianie wody bromowej C. dekantacja
Bardziej szczegółowoCHEMIA NIEORGANICZNA. Andrzej Kotarba Zakład Chemii Nieorganicznej Wydział Chemii I piętro p. 138 WYKŁAD -1
CHEMIA NIEORGANICZNA Andrzej Kotarba Zakład Chemii Nieorganicznej Wydział Chemii I piętro p. 138 WYKŁAD -1 w poprzednim odcinku RÓWNOWAGA PRZEMIANA STRUKTURA w poprzednim odcinku w poprzednim odcinku poziomy
Bardziej szczegółowoVIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem
Bardziej szczegółowoTEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Bardziej szczegółowob) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.
Informacja do zadań 1 i 2 Chlorek glinu otrzymuje się w reakcji glinu z chlorowodorem lub działając chlorem na glin. Związek ten tworzy kryształy, rozpuszczalne w wodzie zakwaszonej kwasem solnym. Z roztworów
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób wytwarzania nanoproszków krzemionkowych o właściwościach grzybobójczych, zwłaszcza do kompozytów polimerowych
PL 217463 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217463 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 391169 (22) Data zgłoszenia: 07.05.2010 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoPANEL SPECJALIZACYJNY Kataliza przemysłowa i adsorbenty oferowany przez Zakład Technologii Chemicznej
PANEL SPECJALIZACYJNY Kataliza przemysłowa i adsorbenty oferowany przez Zakład Technologii Chemicznej Zespół Technologii rganicznej Zespół Chemicznych Technologii Środowiskowych Kontakt: dr hab. Piotr
Bardziej szczegółowoTematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU
PODSTAWY TECHNOLOGII OGÓŁNEJ wykład 1 TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU Technologia chemiczna - definicja Technologia chemiczna
Bardziej szczegółowoWykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej
Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Część 5 ELEMENTY STATYKI CHEMICZNEJ Katedra i Zakład Chemii Fizycznej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Prof. dr hab. n.chem.
Bardziej szczegółowoimię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja
Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph
Bardziej szczegółowoWytwarzanie i modyfikacja aerożeli krzemionkowych dla zastosowań biomedycznych
Wytwarzanie i modyfikacja aerożeli krzemionkowych dla zastosowań biomedycznych Prezentacja otwierająca przewód doktorski Mgr inż. Bartosz Babiarczuk Promotor: Prof. dr hab. inż. Jerzy Kaleta Promotor pomocniczy:
Bardziej szczegółowoVI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 169330 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 295178 (22) Data zgłoszenia: 06.07.1992 (51) IntCl6: B01J 23/42 B0
Bardziej szczegółowoChemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II
Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR
Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR Szczególnym i bardzo charakterystycznym rodzajem oddziaływań międzycząsteczkowych jest wiązanie wodorowe. Powstaje ono między molekułami,
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
Kod ucznia Suma punktów Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na trzecim etapie konkursu chemicznego. Podczas
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Bardziej szczegółowoWYTWARZANIE NOWEJ GENERACJI KATALIZATORÓW METODAMI NANOTECHNOLOGII
WYTWARZANIE NOWEJ GENERACJI KATALIZATORÓW METODAMI NANOTECHNOLOGII Jerzy STRASZKO, Urszula GABRIEL i Wiesław PARUS Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, al. Piastów 42, 71-65 Szczecin urszula.gabriel@zut.edu.pl
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. 137 Cs oraz
STRESZCZENIE Celem pracy była synteza szkieł krzemionkowych metodą zol-żel i ocena możliwości ich zastosowania w procesie witryfikacji (zeszklenia) odpadów promieniotwórczych. Szkła krzemionkowe dotowano
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Organicznej. Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab.
Katedra Chemii Organicznej Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab. Sławomir Makowiec GDAŃSK 2019 Preparaty wykonujemy w dwuosobowych zespołach, każdy zespół
Bardziej szczegółowoPL B1. Symetryczne czwartorzędowe sole imidazoliowe, pochodne achiralnego alkoholu monoterpenowego oraz sposób ich wytwarzania
PL 215465 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215465 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 398943 (51) Int.Cl. C07D 233/60 (2006.01) C07C 31/135 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY
Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 1.03.2019 R. 1. Test konkursowy zawiera 11 zadań. Są to zadania otwarte. Na ich rozwiązanie
Bardziej szczegółowoa) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia
1. Oblicz wartość stałej równowagi reakcji: 2HI H 2 + I 2 w temperaturze 600K, jeśli wiesz, że stężenia reagentów w stanie równowagi wynosiły: [HI]=0,2 mol/dm 3 ; [H 2 ]=0,02 mol/dm 3 ; [I 2 ]=0,024 mol/dm
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoO MATURZE Z CHEMII ANALIZA TRUDNYCH DLA ZDAJĄCYCH PROBLEMÓW
O MATURZE Z CHEMII ANALIZA TRUDNYCH DLA ZDAJĄCYCH PROBLEMÓW Jolanta Baldy Politechnika Wrocławska, 6 listopada 2015 r. Matura 2015 z chemii w liczbach Średni wynik procentowy Województwo dolnośląskie Województwo
Bardziej szczegółowoMETODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej!
METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej! Stąd konieczność opracowania metod przeprowadzania próbek innych
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 07/17
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 232775 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 413966 (22) Data zgłoszenia: 14.09.2015 (51) Int.Cl. B82Y 30/00 (2011.01)
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoOdwracalność przemiany chemicznej
Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt
Bardziej szczegółowoOTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI
15 OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z prostymi metodami syntezy związków chemicznych i chemią związków miedzi Zakres obowiązującego materiału
Bardziej szczegółowoIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z CHEMII
Miejsce na naklejkę z kodem (Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy) KOD ZDAJĄCEGO MCH-W2D1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII Instrukcja dla zdającego Czas pracy 120 minut 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na trzecim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Bardziej szczegółowoOTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI
15 OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z prostymi metodami syntezy związków chemicznych i chemią związków miedzi Zakres obowiązującego materiału
Bardziej szczegółowoOpracował: dr inż. Tadeusz Lemek
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób epoksydacji (1Z,5E,9E)-1,5,9-cyklododekatrienu do 1,2-epoksy-(5Z,9E)-5,9-cyklododekadienu
PL 212327 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212327 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 383638 (22) Data zgłoszenia: 29.10.2007 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoOdpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z DZIAŁÓW 9 14 (stężenia molowe, procentowe, przeliczanie stężeń, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zastosowanie stężeń do obliczeń w oparciu o reakcje chemiczne, rozpuszczalność)
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020
Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.
Bardziej szczegółowoXXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 2 maja 217 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoZadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ. Prowadzący: Przemysław Ledwoń. Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia, sala nr 015
TRZYMYWANIE ŻYWIC EPKSYDWYCH 1 PLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKCHEMII I TECHNLGII PLIMERÓW TRZYMYWANIE ŻYWIC EPKSYDWYCH Prowadzący: Przemysław Ledwoń Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia,
Bardziej szczegółowoModuł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)
Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.
Bardziej szczegółowoMateriał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych
Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych I. Reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne 1. Układ i otoczenie Układ - ogół substancji
Bardziej szczegółowo2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?
1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu
Bardziej szczegółowoSynteza Nanoproszków Metody Chemiczne II
Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II Bottom Up Metody chemiczne Wytrącanie, współstrącanie, Mikroemulsja, Metoda hydrotermalna, Metoda solwotermalna, Zol-żel, Synteza fotochemiczna, Synteza sonochemiczna,
Bardziej szczegółowoa. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej.
Zadanie 1. Nitrogliceryna (C 3 H 5 N 3 O 9 ) jest środkiem wybuchowym. Jej rozkład można opisać następującym schematem: C 3 H 5 N 3 O 9 (c) N 2 (g) + CO 2 (g) + H 2 O (g) + O 2 (g) H rozkładu = - 385 kj/mol
Bardziej szczegółowoa) jeżeli przedstawiona reakcja jest reakcją egzotermiczną, to jej prawidłowy przebieg jest przedstawiony na wykresie za pomocą linii...
1. Spośród podanych reakcji wybierz reakcję egzoenergetyczną: a) Redukcja tlenku miedzi (II) wodorem b) Otrzymywanie tlenu przez rozkład chloranu (V) potasu c) Otrzymywanie wapna palonego w procesie prażenia
Bardziej szczegółowoTest kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Bardziej szczegółowoX / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Bardziej szczegółowoChemia Organiczna Syntezy
Chemia rganiczna Syntezy Warsztaty dla uczestników Forum Młodych Chemików Gdańsk 2016 Dr hab. Sławomir Makowiec Mgr inż. Ewelina Najada-Mocarska Mgr inż. Anna Zakaszewska Wydział Chemiczny Katedra Chemii
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie
Bardziej szczegółowoData wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Nanotechnologie Zarządzanie technologią Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny
Bardziej szczegółowo2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów
BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,
Bardziej szczegółowoPlan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści
Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Bardziej szczegółowoJak analizować widmo IR?
Jak analizować widmo IR? Literatura: W. Zieliński, A. Rajca, Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych. WNT. R. M. Silverstein, F. X. Webster, D. J. Kiemle, Spektroskopowe
Bardziej szczegółowoX Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW
METODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW 1 Cel badań: ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem biomateriałów w medycynie Rodzaje badań: 1. Badania biofunkcyjności implantów, 2. Badania degradacji implantów w środowisku
Bardziej szczegółowoEstry. 1. Cele lekcji. 2. Metoda i forma pracy. 3. Środki dydaktyczne. a) Wiadomości. b) Umiejętności
Estry 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: wie, jak zbudowane są cząsteczki estrów, wie, jakie jest zastosowanie estrów, wie, jakie są właściwości fizyczne octanu etylu zna pojęcia: stan równowagi dynamicznej,
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zadania z rozdziałów 1 5 (Mol, Stechiometria wzorów i równań chemicznych, Wydajność reakcji i inne)
Przykładowe zadania z rozdziałów 1 5 (Mol, Stechiometria wzorów i równań chemicznych, Wydajność reakcji i inne) Zadanie 7 (1 pkt) Uporządkuj podane ilości moli związków chemicznych według rosnącej liczby
Bardziej szczegółowoWytwarzanie i charakterystyka porowatych powłok zawierających miedź na podłożu tytanowym, z wykorzystaniem plazmowego utleniania elektrolitycznego
Wytwarzanie i charakterystyka porowatych powłok zawierających miedź na podłożu tytanowym, z wykorzystaniem plazmowego utleniania elektrolitycznego ŁUKASZ DUDEK Zespół Badawczo-Dydaktyczny Bioinżynierii
Bardziej szczegółowoAKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I
Związki manganu i manganometria AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA 1. Spośród podanych grup wybierz tą, w której wszystkie związki lub jony można oznaczyć metodą manganometryczną: Odp. C 2 O 4 2-, H 2 O 2, Sn
Bardziej szczegółowo... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów. ... Nazwa szkoły, miejscowość. I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09
......... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów KOPKCh... Nazwa szkoły, miejscowość I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09 ETAP III 28.02.2009 r. Godz. 10.00-13.00 Zadanie 1 (10 pkt.) ( postaw
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014
Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy
Bardziej szczegółowoFluorowcowanie. Symbol Nazwa otrzymywanego preparatu strona. Fluorowcowanie część teoretyczna 2. F1 2,4,6-tribromoanilina 4. F2 2,4,6-tribromofenol 6
UJ - Collegium Medicum, KCh, Pracownia chemii organicznej Symbol Nazwa otrzymywanego preparatu strona część teoretyczna 2 F1 2,4,6-tribromoanilina 4 F2 2,4,6-tribromofenol 6 F3 Chlorek tert-butylu 7 1
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoPlan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów
Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów Dział: Reakcje chemiczne. Podstawy obliczeń chemicznych. Kl. I LO Nr programu DKOS-4015-33-02 Nr zad. Sprawdzane wiadomości iumiejętności
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 11 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy. Cel pracy
Streszczenie pracy Cel pracy Głównym celem niniejszej pracy doktorskiej była synteza nanomateriałów takich jak: modyfikowany tlenek cynku oraz borany pierwiastków ziem rzadkich domieszkowane jonami lantanowców,
Bardziej szczegółowoMETODY CHEMOMETRYCZNE W IDENTYFIKACJI ŹRÓDEŁ POCHODZENIA
METODY CHEMOMETRYCZNE W IDENTYFIKACJI ŹRÓDEŁ POCHODZENIA AMFETAMINY Waldemar S. Krawczyk Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji, Warszawa (praca obroniona na Wydziale Chemii Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoModuły kształcenia. Efekty kształcenia dla programu kształcenia (kierunku) MK_06 Krystalochemia. MK_01 Chemia fizyczna i jądrowa
Matryca efektów kształcenia określa relacje między efektami kształcenia zdefiniowanymi dla programu kształcenia (efektami kierunkowymi) i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla poszczególnych modułów
Bardziej szczegółowoZad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3.
Zad: 1 Oblicz wartość ph dla 0,001 molowego roztworu HCl Zad: 2 Oblicz stężenie jonów wodorowych jeżeli wartość ph wynosi 5 Zad: 3 Oblicz stężenie jonów wodorotlenkowych w 0,05 molowym roztworze H 2 SO
Bardziej szczegółowoKWAS 1,2-DIBROMO-2-FENYLOPROPIONOWY
PREPARAT NR 5 KWAS 1,2-DIBROMO-2-FENYLOPROPIONOWY Br COOH Br COOH 2 CHCl 3,
Bardziej szczegółowouczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe
1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJUM ETAP WOJEWÓDZKI
KONKURS HEMIZNY L GIMNZJUM ETP WOJEWÓZKI 2004 / 2005rok Zadanie 1. [1 pkt] Z podanych atomów pierwiastków wybierz ten, dla którego suma liczby protonów i liczby neutronów jest równa 38. 64 39 38 26 38
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Zbigniew Czarnocki Warszawa, 3 lipca 2015 Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii
prof. dr hab. Zbigniew Czarnocki Warszawa, 3 lipca 2015 Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Recenzja pracy doktorskiej Pana mgr Michała Smolenia, zatytułowanej Modyfikacja N-heterocyklicznych karbenów
Bardziej szczegółowoCHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.
CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Substancje i ich przemiany WYMAGANIA PODSTAWOWE stosuje zasady bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowo