Pierwsza opowieść o przywróceniu: Jezus oczyszcza trędowatego, przywracając go do zdrowia i społeczeństwa. (ww )

Transkrypt

1 Struktura i treść początku Ewangelii (Marek 1:1-45) Wstęp Ewangelii Jezusa Chrystusa (1:1-15): Literacki wstęp ewangelisty - "Początek dobrej nowiny (ewangelia; euangelion) o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym." (w. 1) o Jak napisane jest u proroka Izajasza (i Malachiasza): Jan Chrzciciel głosi pokutę na pustyni (ww. 2-6) Jan mówi o Jezusie przychodzącym po nim: "Ja chrzciłem was wodą, On zaś chrzcić was będzie Duchem Świętym" (ww. 7-8) Jezus przychodzi z Nazaretu i zostaje ochrzczony przez Jana w rzece Jordan; otwierają się niebiosa; zstępuje Duch (ww. 9-10) Głos z nieba mówi do Jezusa: Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie" (w. 11) o Duch wyprowadza Jezusa na pustynię, gdzie pozostaje przez 40 dni, kuszony przez Szatana (ww ) Wstępne nauczanie Jezusa - "Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w dobra nowinę!" (ww ) [Pierwsze słowa Jezusa w Ewangelii Marka podkreślają pilność jego przesłania, jego skupienie się na Bogu i odpowiedź, której oczekuje od słuchaczy] Pewne typowe zdarzenia związane z orędziem Jezusa (1:16-45): Opowieść o pierwszym powołaniu: Jezus wzywa czterech rybaków, którzy podążają za nim jako jego uczniowie (ww ) o Pierwszy egzorcyzm: Jezus wyrzuca nieczystego ducha w Kafarnaum (ww ) Pierwsza narracja uzdrowieniu: Jezus uzdrawia teściową Piotra z gorączki (ww ) Pierwsze streszczenie uzdrawiania: Jezus uzdrawia wielu chorych ludzi i wypędza wiele demonów (ww ) o Pierwsza podróż: Jezus rozszerza swoją działalność poza Kafarnaum (ww ) Pierwsza opowieść o przywróceniu: Jezus oczyszcza trędowatego, przywracając go do zdrowia i społeczeństwa. (ww ) Porównanie Mk 1 i paralelnych epizodów w innych Ewangeliach: Perykopa Marek Mateusz Łukasz Jan Literacki wstęp w. 1 1:1 1:1-4 1:1-18 [Narracje o dzieciństwie] [r. 1-2] [r. 1-2] Jan Chrzciciel naucza na pustkowiu ww :1-6, :1-6, :19-23, Jezus ochrzczony przez Jana w rzece Jordan ww : :21-22, [1:29-34] Jezus kuszony przez Szatana na pustkowiu ww :1-2, :1-2, 3-13 Jezus głosi dobrą nowinę w Galilei ww : :14-15, Jezus wzywa pierwszych uczniów ww :18-22 [5:1-11] [1:35-51] Jezus wyrzuca nieczystego ducha w Kafarnaum ww :31-37 [Kazanie na Górze] [r. 5-7] [cf. 6:17-49] Jezus uzdrawia teściową Piotra ww [8:14-15] 4:38-39 Jezus uzdrawia i wyrzuca wiele demonów ww [8:16-17] 4:40-41 Jezus naucza poza Kafarnaum ww : :42-44 Jezus oczyszcza trędowatego ww [8:1-4] 5:

2 Cykl pięciu opowieści o konflikcie (Marek 2:1 3:6) Wydaje się, że Marek celowo zgromadził te pięć opowieści o konflikcie na początku jego Ewangelii. Warto zauważyć, w jaki sposób każda opowieść kończy się jednym lub dwoma krótkimi powiedzeniami Jezusa, które zdają się wyrażać główny punkt opowieści. Warto zauważyć również także, w jaki sposób konflikt wzmaga się z każdą kolejną opowieścią, mając swoją kulminację w spisku dotyczącym zabicia Jezusa w 3, 6. Marek Tytuł perykopy Kto sprzeciwia się? Wobec kogo? O co? 2:1-12 Uzdrowienie paralityka Uczeni w Piśmie Pośród samych siebie Przebaczenie/bluźnienie Powiedzenie Jezusa: "Syn Człowieczy ma na ziemi władzę odpuszczania grzechów" (2:10). 2:13-17 Powołanie Lewiego, celnika Uczeni w Piśmie spośród faryzeuszów Uczniowie Jezusa Jedzenie z celnikami I grzesznikami Powiedzenia Jezusa: "Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają" (2:17a); "Nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników" (2:17b). 2:18-22 O poszczeniu Ludzie Jezus Nieposzczenie uczniów Powiedzenia Jezusa: "Czy goście weselni mogą pościć, dopóki pan młody jest z nimi?" (2:19-20); "Nikt nie przyszywa łaty z surowego sukna do starego ubrania." (2:21-22). 2:23-28 Zrywanie ziarna w Szabat Faryzeusze Jezus Łamanie Szabatu Powiedzenia Jezusa: "To szabat został ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla szabatu." (2:27); "Zatem Syn Człowieczy jest panem szabatu" (2:28). 3:1-6 Uzdrowienie mężczyzny z uschnięta ręką Jezus "oni" (Faryzeusze & Herodianie) Uzdrawianie w Szabat Pytanie Jezusa: "Co wolno w szabat: uczynić coś dobrego czy coś złego? Życie ocalić czy zabić?" (3:4). Wczesna działalność Jezusa: kształtowanie dwunastu uczniów (Marek 3:7 6:6a) Jezus wchodzi w interakcje z tłumami i oponentami, uczniami i rodziną (3:7-35) Tłumy z Galilei i z poza jej granic przychodzą do Jezusa, który uzdrawia je (3:7-12) o Jezus wybiera dwunastu uczniów, aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki (3:13-19) Uczeni w Piśmie z Jeruzalem kwestionują misję Jezusa: kontrowersja dotycząca Belzebuba (3:20-30) o Jezus mówi o swojej rodzinie i prawdziwych uczniach, którzy spełniają wolę Boga (3:31-35) Jezus naucza tłumy i uczniów zagadkowymi przypowieściami (4:1-34) Ewangelista wprowadza nauczanie Jezusa w przypowieściach (4:1-2) o Przypowieść o siewcy (4.3-8) Dlaczego Jezus używa przypowieści (4:10-12) o Jezus wyjaśnia przypowieść o siewcy swoim uczniom (4:13-20) Przypowieść o lampie i różne krótkie powiedzenia (4:21-25) o Dwie przypowieści o królestwie Bożym: Ziarno rosnące sekretnie (4:26-29) Ziarno gorczycy (4:30-32) Ewangelista podsumowuje Jezusowe użycie przypowieści (4:33-34) Jezus pokazuje swoją moc w słowach i potężnych czynach (4:35 6:6a) Jezus ucisza sztorm na Morzu Galilejskim przez skarcenie wiatru (4:35-41) 2

3 o Jezus wypędza Legion nieczystych duchów z opętanego Gerazeńczyka (5:1-20) Jezus uzdrawia krwawiącą kobieta i przywraca do życia córkę Jaira (5:21-43) o Jezus naucza w Nazarecie, jego rodzinnym mieście, lecz jest odrzucony przez mieszkańców (6:1-6a) Rozszerzona działalność Jezusa: wysłanie Dwunastu Apostołów (Marek 6:6b 8:21) Jezus wysyła Dwunastu na misję, aby nauczali, uzdrawiali i wykonywali egzorcyzmy (6:6b-13) o Relacja o śmierci Jana Chrzciciela (6:14-29) Jezus nakarmia 5000 ludzi w rolniczej Galilei pięcioma bochenkami i dwoma rybami (6:30-44) Jezus chodzi po wodzie; uczniowie są przerażeni (6:45-52) Jezus uzdrawia wielu ludzi dookoła Genezaret (6:53-56) Jezus spiera się z niektórymi faryzeuszami o prawa dotyczące czystości i rytualne tradycje (7:1-23) Jezus odprawia egzorcyzm nad córką Syrofenicjańskiej kobiety (7:24-30) Jezusa sprawia, że głuchoniemy może słyszeć i mówić (7:31-37) Jezus nakarmia 4000 ludzi na terytorium pogan siedmioma bochenkami i kilkoma rybami (8:1-10) o Faryzeusze żądają znaku od Jezusa (8:11-13) Uczniowie nie potrafią zrozumieć znaczenia zakwasu i chleba (8:14-21) Centralna sekcja Mk: "w drodze" do Jeruzalem (Marek 8:22 10:52) Jezus podróżuje z Betsaidy i Cezarei Filipowej do Jerycha i Jeruzalem (część zbudowana wokół trzech zapowiedzi męki, z których po każdej następuje niezrozumienie ze strony jednego lub kilku uczniów, a także nauczanie Jezusa o wymaganiach bycia prawdziwym uczniem): [Przejście/przedmowa: 8:14-21 Ślepota uczniów!] 8:22-26 Dwuetapowe przywrócenie wzroku ślepej osobie w Betsaidzie, na północy Morza Galilejskiego 8:27-30 Wyznanie Piotra w pobliżu Cezarei Filipowej: Ty jesteś Mesjasz ; lecz Jezus nakazuje, "żeby nikomu nie mówili o nim" 8:31 Pierwsza zapowiedź męki (Syn Człowieczy musi cierpieć, być odrzuconym, zabitym, i powstanie po trzech dniach) 8:32-33 Piotr niewłaściwie rozumie i gromi Jezusa, który w odpowiedzi gromi Piotra 8:34 9:1 Jezus naucza: Potem przywołał do siebie tłum razem ze swoimi uczniami i rzekł im: Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech weźmie krzyż swój i niech Mnie naśladuje! Bo kto chce zachować swoje życie, straci je; a kto straci swe życie z powodu Mnie i Ewangelii, zachowa je." 9: Przemienienie; przyjście Eliasza; egzorcyzm nad opętanym przez epileptycznego ducha 9:31-32 Druga zapowiedź męki (Syn Człowieczy będzie zdradzony, zabity, lecz powstanie po trzech dniach) 9:33-34 Wszyscy uczniowie niewłaściwie rozumieją, spierając się, kto pośród nich jest największy 9:35-50 Jezus naucza: "Jeśli kto chce być pierwszym, niech będzie ostatnim ze wszystkich i sługą wszystkich!" 10:1-31 Nauczanie na temat rozwodu; błogosławieństwo dzieci; bogaty młodzieniec 10:32-34 Trzecia zapowiedź męki (Syn Człowieczy będzie wydany, skazany na śmierć, wyszydzony, opluty, zabity, lecz powstanie po trzech dniach) 10:35-40 Jakub i Jan niewłaściwie rozumieją, prosząc o zaszczytne miejsca kiedy Jezus będzie w chwale 10:41-45 Jezus naucza: "Kto by między wami chciał się stać wielkim, niech będzie sługą waszym. A kto by chciał być pierwszym między wami, niech będzie niewolnikiem wszystkich. Bo i Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu." 10:46-52 Bezpośrednie przywrócenie wzroku ślepemu Bartymeuszowi na zewnątrz Jerycha, w drodze do Jeruzalem 3

4 Uwydatnienie różnic dwóch Markowych opowieści o uzdrowieniu niewidomych ludzi: Marek 8:22-26 Marek 10: Wstęp: niewidomy w Betsaidzie, prośba o dotyk 46 Wstęp: Jezus opuszczający Jerycho, niewidomy żebrak Bartymeusz 23 Jezus dotyka oczu człowieka (śliną) 47 Bartymeusz krzyczy: Jezusie, Syna Dawida, ulituj się 24 Człowiek może widzieć niewyraźnie (chodzące drzewa?) 48a Ludzie karcą i próbują uciszyć go 25a Jezus znowu dotyka oczu człowieka 25b Wzrok mężczyzny jest przywrócony; widzi wyraźnie 48b Bartymeusz wykrzykuje ponownie: Synu Dawida, ulituj się Jezus zatrzymuje się i wzywa go; Bartymeusz podchodzi do niego 26 Jezus wysyła mężczyznę do domu (nie do wioski) 51 Dialog: Co chcesz? Panie, chcę widzieć!. 52 Idź, twoja wiara ocaliła cię ; Bartymeusz podąża za Jezusem Ostatni tydzień Jezusa w Jeruzalem (Marek 11:1 13:37) Wjazd do Jeruzalem i oczyszczenie Świątyni (11:1-33) Jezus i uczniowie wchodzą do Jeruzalem w tryumfalnej procesji (11:1-10) o Wchodzą na krótko do Świątyni, lecz wkrótce wyruszają do Betanii, kiedy następuje wieczór (11:11) Następnego ranka Jezus przeklina bezowocne drzewo figowe (11:12-14) o Wchodzą do Świątyni; Jezus wyrzuca sprzedających, kupujących i wymieniających pieniądze (11:15-19) Następnego ranka uczniowie zauważają uschnięte drzewo figowe (11:20-25) o Wchodzą znowu do Świątyni; podchodzą do nich oficjele, którzy kwestionują władzę Jezusa (11:27-33) Kolejne spory z władzami Jeruzalem (12:1-44) Przypowieść o przewrotnych robotnikach, skierowana przeciw władzom świątynnym (12:1-12) o Faryzeusze i zwolennicy Heroda pytają Jezusa o płacenie podatków (12:13-17) o Niektórzy saduceusze pytają Jezusa o zmartwychwstanie zmarłych (12:18-27) o Dobry uczony w Piśmie pyta Jezusa o największe przykazanie (12:28-34) o Jezus pyta uczonych w Piśmie o Syna Dawida (12:35-40) Jezus chwali ubogą wdowę za jej ofiarę daną do świątynnego skarbca (12:41-44) Mowa eschatologiczna (13:1-37) Podwójne wprowadzenie (13:1-4): o A) Jezus i pewien uczeń rozmawiają o obecnej wspaniałości i przyszłym zniszczeniu Świątyni (13:1-2) o B) Najbliżsi uczniowie Jezusa pytają go prywatnie: Kiedy? I jakie będą znaki końca? (13:3-4) Ostrzeżenia Jezusa, co do procesów i boleści na ziemi (13:5-23): o Strzeżcie się: niech nikt was nie zwiedzie (13:5-6) Wojny, trzęsienia ziemi i głód przyjdą, lecz to nie jest koniec jeszcze (13:7-8) o Strzeżcie się: będziecie pojmani i postawienie przed sądem, możecie więc złożyć świadectwo (13:9-11) Będziecie znienawidzeni i wydani na śmierć, nawet przez członków rodziny; lecz kto wytrwa do końca, będzie zbawiony (13:12-13) o Niech czytelnik zrozumie: Kiedy zobaczycie ohydę spustoszenia, każdy musi uciekać (13:14-18) Utrapienia będą większe niż kiedykolwiek wcześniej, lecz Bóg skrócił te dni ze względu na wybranych (13:19-20) o Strzeżcie się: Nie dajcie się zwieść fałszywym mesjaszom i fałszywym prorokom; Jezus przepowiedział to nam (13:21-23) Nauczanie Jezusa o przyjściu Syna Człowieczego (13:24-31): o Po powyższych udrękach będą znaki na niebiosach (13:24-25) Syn Człowieczy przyjdzie z wielką mocą, aby zebrać wybranych (13:26-27) o Uczcie się przez porównanie z drzewa figowego, a będziecie wiedzieć kiedy Syn Człowieczy będzie blisko (13:28-29) 4

5 To pokolenie nie minie, aż wszystko to się stanie (13:30-31) Podwójny wniosek (13:32-37): o B') Odpowiedź Jezusa na pytanie uczniów, Kiedy?: Zaprawdę, nie przeminie to pokolenie, lecz o dniu owym lub godzinie nikt nie wie (13:32-33) o A') Ostatnie wezwanie Jezusa dla wszystkich: Strzeżcie sie; uważajcie, skoro nie wiecie kiedy; zilustrowane przez przypowieść o odźwiernym; "czuwajcie!" (13:34-37) Męka, śmierć i pogrzeb Jezusa (Marek 14:1 15:47) Dwa dni przed Paschą (14:1-11) o Arcykapłani i uczeni w Piśmie planują pojmać i zabić Jezusa (14:1-2) o Jezus zostaje namaszczony w Betanii przez anonimową kobietę (14:3-9) o Judasz postanawia wydać Jezusa arcykapłanom (14:10-11) Święto Paschy/ Ostatnie Wieczerza (14:12-25) o Dzień wcześniej, Jezus wysyła dwóch uczniów, aby przygotowali ucztę paschalną (14:12-16) o Wieczorem, podczas uczty paschalnej, Jezus przepowiada, że zostanie zdradzony(14:17-21) o Podczas wieczerzy, Jezus błogosławi chleb i wino, mówiąc, że to jego ciało i krew (14:22-25) o Po posiłku, w drodze na Górę Oliwną, Jezus przepowiada zaparcie się Piotra (14:26-31) Modlitwa Jezusa i aresztowanie w Getsemani (14:32-52) o Jezus modli się do swojego Ojca, i trzy razy mówi do swoich uczniów (14:32-42) o Judasz przybywa z uzbrojonym tłumem, i Jezus zostaje aresztowany (14:43-50) o Młody mężczyzna odziany prześcieradłem zostaje schwytany, lecz ucieka nagi (14:51-52) Wstępne przesłuchanie Jezusa, i zaparcia się Piotra (14:53-72) o W nocy Jezus zostaje zaprowadzony do domu najwyższego kapłana (14:53) o Piotr wchodzi na dziedziniec domu arcykapłana (14:54) o Jezus zostaje przesłuchany przez najwyższego kapłana i skazany za bluźnierstwo (14:55-65) o Nim zapieje kogut, Piotr trzy razy zaprzeczy, że zna Jezusa (14:66-72) Przesłuchania Jezusa przed Sanhedrynem i przed Piłatem (15:1-15) o Rankiem cały Sanhedryn potępia Jezusa i przekazuje go Piłatowi (15:1) o Jezus zostaje przesłuchany przez Piłata i oskarżony przez arcykapłanów (15:2-5) o Piłat pyta tłumy o to, kogo ma uwolnić: Jezusa czy Barabasza? (15:6-14) o Piłat nakazuje uwolnić Barabasza i ukrzyżować Jezusa (15:15) Zdarzenia przed ukrzyżowaniem (15:16-23) o Jezus jest wyszydzony i maltretowany przez żołnierzy (15:16-20a) o Jezus zostaje wyprowadzony na Golgotę; Szymon z Cyreny zostaje zmuszony nieść krzyż (15:20b-22) o Jezus ma możliwość odurzyć się winem, lecz odrzuca ją (15:23) Ukrzyżowanie Jezusa (15:24-32) o O dziewiątej rankiem, Jezus zostaje ukrzyżowany, a żołnierze dzielą między siebie jego szaty (15:24-25) o Inskrypcja z oskarżeniem: Król Żydów (15:26) o Dwóch przestępców jest ukrzyżowanych razem z Jezusem (15:27[+28]) o Jezus jest wyszydzony przez przechodniów, przez arcykapłanów oraz uczonych w Piśmie, a nawet przez ukrzyżowanych przestępców (15:29-32) Śmierć Jezusa (15:33-37) o Od południa do trzeciej po południu ciemność okrywa ziemię (15:33) o O trzeciej Jezus woła donośnym głosem: Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił? (15:34) o Osoby stojące obok myślą, że Jezus przywołuje Eliasza; ktoś podaje Jezusowi gąbkę z octem (15:35-36) o Jezus woła donośnym głosem i oddaje ducha (15:37) Trzej świadkowie ukrzyżowania (15:38-41) o Świątynna zasłona zostaje rozdarta na dwie części (15:38) o Centurion wyznaje, Prawdziwie ten człowiek był Synem Bożym! (15:39) o Kilka kobiet z Galilei ogląda ukrzyżowanie z oddali (15:40-41) Pogrzeb Jezusa (15:42-47) o Wieczorem, Józef z Arymatei prosi Piłata o ciało Jezusa (15:42-45) o Józef umieszcza Jezusa w grobie wykutym w skale; kilka kobiet jest świadkiem pogrzebu (15:46-47) 5

6 Zmartwychwstanie Jezusa (Marek 16:1-8; i 16:9-20, dodane później) Narracja o pustym grobie (16:1-8) o Maria Magdalena i dwie inne kobiety idą do grobu wczesnym rankiem pierwszego dnia tygodnia (16:1-4) o Ukazuje się im młodzieniec, który mówi: Powstał Idźcie, powiedzcie Jego uczniom " (16:5-7) o Kobiety uciekają z grobu i nie mówią nic nikomu, ponieważ są przestraszone (16:8) Późniejsze zakończenia dodane do Ewangelii Marka [16:9-20] o Jezus ukazuje się Marii Magdalenie [Mk 16:9-11; cf. Mt 28:9-10; J 20:11-18; Łk 8:2; Łk 24:9-11] o Jezus ukazuje się dwóm idącym uczniom [Mk 16:12-13; cf. Łk 24:13-35] o Jezus ukazuje się jedenastu i wysyła ich, aby głosili [Mk 16:14-18; cf. Łk 24:36-43; Dz 10:41; Mt 28:19; etc.] o Jezus wstępuje do nieba, a uczniowie wyruszają, aby głosić [Mk 16:19-20; cf. Łk 24:51; Dz 1:2-11] Tłumaczenie i opracowanie: Tomasz Sobczyk Tablice opracowane na podstawie materiałów o. Felixa Justa SJ ( 6