Uchwała Nr VI/57/15 Rady Powiatu Strzeleckiego z dnia 25 marca 2015 roku

Transkrypt

1 Uchwała Nr VI/57/15 Rady Powiatu Strzeleckiego z dnia 25 marca 2015 roku w sprawie: przyjęcia Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata w Powiecie Strzeleckim Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 3a Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2013 r., poz. 595 z późn. zm.) oraz art. 180 pkt. 1 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332 z późn. zm.) Rada Powiatu Strzeleckiego uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata , stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie Uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Strzeleckiego. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 3.

2 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr VI/57/15 Rady Powiatu Strzeleckiego z dnia 25 marca 2015 roku POWIATOWY PROGRAM ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA W POWIECIE STRZELECKIM 1

3 Strzelce Opolskie 2015 SPIS TREŚCI WSTĘP I. CEL PROGRAMU II. REALIZATORZY PROGRAMU III. ADRESACI PROGRAMU IV. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ZASTĘPCZEGO w POWIECIE STRZELECKIM Rodzinna Piecza Zastępcza w latach Instytucjonalna piecza zastępcza w latach V. ZASOBY INSTYTUCJONALNE W POWIECIE STRZELECKIM VI. LIMIT RODZIN ZASTĘPCZYCH ZAWODOWYCH w POWIECIE STRZELECKIM na LATA VII. CELE PROGRAMU i SPOSÓB REALIZACJI VIII. FINANSOWANIE PROGRAMU IX. PRZEWIDYWANE EFEKTY z REALIZACJI PROGRAMU X. SPOSÓB MONITOROWANIA i SPRAWOZDAWCZOŚĆ XI. POSTNOWIENIA KOŃCOWE

4 WSTĘP Rodzina jest podstawowym środowiskiem funkcjonowania i rozwoju dziecka. To naturalne i pierwotne w stosunku do innych środowisko pobytu i wychowania dziecka. Wartość rodziny jest wartością bezcenną. Pozytywne wpływy wychowania w rodzinie są związane przede wszystkim z realizowanymi w rodzinie wartościami, wzajemną więzią uczuciową, pełnionymi w rodzinie rolami oraz wzorcami wzajemnego komunikowania się. Dobrej rodziny w procesie wychowania i wzrastania dzieci i młodzieŝy nie jest w stanie zastąpić nikt, dlatego polityka państwa oraz wszelkie działania instytucji samorządowych i organizacji pozarządowych powinny być nakierowane na pomoc udzieloną i rodzinie i w rodzinie. W sytuacjach kryzysowych, gdy rodzina nie jest w stanie poradzić sobie z problemami : nie moŝe, nie potrafi bądź nie chce zajmować się dzieckiem zachodzi konieczność udzielenia pomocy, wsparcia zewnętrznego lub interwencji. W takiej sytuacji w myśl konstytucyjnej zasady pomocniczości, dziecko ma prawo do opieki i pomocy, w tym do pieczy zastępczej : Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych, tak stanowi Konstytucja RP (art. 72 ust 2). Konwencja o prawach dziecka zobowiązuje Państwa- Strony do zapewnienia specjalnej ochrony i pomocy dzieciom czasowo i stale pozbawionym środowiska rodzinnego lub nie mogącym, ze względu na swe dobro, w nim przebywać ( art. 20 ). Niniejsze przepisy podkreślają rangę i znaczenie praw dziecka, w tym prawo do pieczy zastępczej. W świetle Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dziecko pozbawione właściwej opieki ze strony rodziców biologicznych moŝe zostać umieszczone w róŝnego rodzaju typach placówek opiekuńczo wychowawczych. Rodzina zastępcza, obok rodziny adopcyjnej, jednakŝe jest jedną z najlepszych i optymalnych form opieki nad dzieckiem opuszczonym. Udzielenie wsparcia rodzinom, aby prawidłowo wykonywały swoje funkcje jest istotnym zadaniem polityki państwa i samorządu. W/w wsparcie rodzina winna otrzymywać od instytucji publicznych i organizacji pozarządowych działających w lokalnym środowisku. NaleŜy więc dostosowywać system opieki nad dzieckiem i rodziną, funkcjonujący w powiecie strzeleckim do aktualnych potrzeb. System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemoŝności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Warto zaznaczyć, iŝ Program obejmuje wypracowane i juŝ obowiązujące standardy w zakresie pomocy rodzinie i dziecku w Polsce, a co istotne stanowi kontynuację opracowanego juŝ w 2014 roku Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej. 3

5 I. CELE PROGRAMU Podstawą opracowania Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej jest w szczególności, art. 180 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332) Do zadań powiatu naleŝy bowiem m.in. opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy zastępczej, zawierających między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych. Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne: 1) ustawę z dnia 9 czerwca 2011r o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332); 2) ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm. ) 3) ustawę z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz.182 z późn. zm.); W oparciu o art. 190 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej jest wyznaczona przez starostę jednostka organizacyjna powiatu lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania na podstawie art Starosta Strzelecki wyznaczył Powiatowe Centrum Pomocy w Strzelcach Opolskich jako organizatora rodzinnej pieczy zastępczej Zarządzeniem Nr 33/2011 z dnia 07 października 2011r. Istotą Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej jest więc określenie celów, których realizację przewiduje się na okres 3 lat. Dzięki opracowaniu programu moŝliwe stanie się zidentyfikowanie potrzeb oraz zorganizowanie działań. W związku z tym, znaczną część dokumentu stanowi diagnoza i opis przedsięwzięć jakie samorząd terytorialny oraz instytucje działające w obrębie pieczy zastępczej i wsparcia rodziny winny podjąć w latach Program precyzuje działania podejmowane na rzecz realizacji załoŝonych celów, oraz wskazuje podmioty bezpośrednio odpowiedzialne za ich wdraŝanie. II. REALIZATORZY Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata będzie realizowany na terenie Powiatu Strzeleckiego. Realizatorami programu są organy i podmioty realizujące zadania w zakresie wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej. NaleŜy jednak dodać, iŝ lista realizatorów jest otwarta i moŝe być wzbogacona o nowych partnerów. JednakŜe głównym realizatorem programu będzie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, które zostało wyznaczone na Organizatora Pieczy Zastępczej w Powiecie Strzeleckim. III ADRESACI PROGRAMU. Adresaci Programu to : 1) rodziny zastępcze; 2) dzieci umieszczone w pieczy zastępczej; 3) rodzice biologiczni dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej; 4) rodzinny dom dziecka. 4

6 IV. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ZASTĘPCZEGO w POWIECIE STRZELECKIM. Zgodnie z zapisem art. 180 ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej do zadań własnych powiatu naleŝy: 1) opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy zastępczej, zawierających między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych; 2) zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych; 3) organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, przez wspieranie procesu usamodzielnienia; 4) tworzenie warunków do powstawania i działania rodzin zastępczych rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych; 5) prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym; 6) organizowanie szkoleń dla rodzin zastępczych, prowadzących rodzinne domy dziecka i dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego oraz kandydatów dopełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego; 7) organizowanie wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej, w szczególności przez tworzenie warunków do powstawania: a) grup wsparcia, b) specjalistycznego poradnictwa; 8) powoływanie centrów administracyjnych do obsługi placówek opiekuńczo - wychowawczych; 9) wyznaczanie organizatora rodzinnej pieczy zastępczej; 10) zapewnienie przeprowadzenia przyjętemu do pieczy zastępczej dziecku niezbędnych badań lekarskich; 11) prowadzenie rejestru danych, o którym mowa w art. 46 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; 12) kompletowanie we współpracy z właściwym ośrodkiem pomocy społecznej dokumentacji związanej z przygotowaniem dziecka do umieszczenia w rodzinie zastępczej albo rodzinnym domu dziecka; 13) finansowanie: a) świadczeń pienięŝnych dotyczących dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo - wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych, interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych lub rodzinach pomocowych, na jego terenie lub na terenie innego powiatu, b) pomocy przyznawanej osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawcze lub regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, c) szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo - wychowawczej 5

7 typu rodzinne; 14) sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 187 ust. 3; 15) przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji, o której mowa w art. 193 ust. 8.; Wielorakość zadań przypisanych powiatom skutkuje podejmowaniem działań w zakresie rozwoju pieczy zastępczej z uwzględnieniem posiadanych przez powiat moŝliwości, ze szczególnym uwzględnieniem moŝliwości finansowych. Ustawa określa rolę pieczy zastępczej w systemie opieki nad dzieckiem, a mianowicie piecza zastępcza zapewnia: 1) realizację planu pracy z rodziną lub gdy jest to niemoŝliwe dąŝenie do przysposobienia dziecka, 2) przygotowanie dziecka do: a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego Ŝycia, b) pokonywania trudności Ŝyciowych zgodnie z zasadami etyki, c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych: 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-edukacyjnych. Piecza zastępcza nad dzieckiem jest sprawowana w ramach rodzinnych form oraz w formie instytucjonalnej. Rodzinna piecza zastępcza wyróŝnia: 1) rodziny zastępcze: a) spokrewnione są to małŝonkowie lub osoby niepozostające w związku małŝeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, b) niezawodowe są to małŝonkowie lub osoby niepozostające w związku małŝeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, c) zawodowe, w tym zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowe specjalistyczne - są to małŝonkowie lub osoby niepozostające w związku małŝeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka; 2) rodzinne domy dziecka. W przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka piecza zastępcza nad dzieckiem moŝe zostać powierzona rodzinie pomocowej w szczególności w czasie czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka w związku z wypoczynkiem, udziałem w szkoleniach lub pobytem w szpitalu a takŝe nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinach zastępczej lub rodzinnym domu dziecka. Rodziną pomocową moŝe być rodzina zastępcza niezawodowa, zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka, małŝonkowie lub osoba niepozostająca w związku małŝeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej. 6

8 Tabela nr 1 Rodzinna piecza zastępcza Rodzina zastępcza spokrewniona Rodzina zastępcza niezawodowa Rodzina zastępcza zawodowa, w tym pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczne Rodzinny Dom Dziecka Warunki, które muszą spełniać osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej oraz prowadzące rodzinny dom dziecka 1) dają rękojmię naleŝytego sprawowania pieczy zastępczej; 2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona; 3) wypełniają obowiązek alimentacyjny w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego; 4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych; 5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyŝsze magisterskie o kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie e poradnictwie rodzinnym; 6) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 7) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umoŝliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego. co najmniej jedna osoba tworząca rodzinę niezawodową musi posiadać stałe źródło dochodów - nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo 7

9 RODZINNA PIECZA ZASTĘPCZA w latach W roku 2012 na terenie Powiatu Strzeleckiego funkcjonowały 83 rodziny, w których opiekę i wychowanie znalazło 130 dzieci. Natomiast wg stanu na dzień r. funkcjonowało juŝ tylko 67 rodzin zastępczych (43 rodziny spokrewnione, 21 rodzin niezawodowych, 2 rodziny zawodowe o charakterze pogotowia rodzinnego oraz jedna rodzina zastępcza zawodowa specjalistyczna), w których przebywało łącznie 101 dzieci. Do r. utworzono 13 nowych rodzin zastępczych, w których umieszczono 14 dzieci. Powiat Strzelecki na świadczenia dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych w 2012 r. wydatkował kwotę: ,85 zł w tym z tytułu pokrycia kosztów utrzymania dzieci w wysokości ,85 zł, jednorazowej pomocy na pokrycie wydatków związanych z potrzebami dziecka przyjmowanego do rodziny w kwocie 2.800,00 zł. W 2012 r. w naszym powiecie funkcjonowały dwie zawodowe rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego, które opiekę i wychowanie zapewniły 11 dzieci oraz jedna zawodowa rodzina zastępcza specjalistyczna, która swoją opieką objęła 3 dzieci. Rodziny te otrzymały wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia w wysokości ,00 zł. W roku 2013 na terenie Powiatu Strzeleckiego funkcjonowało 77 rodzin, w których opiekę i wychowanie znalazło 134 dzieci. Natomiast wg stanu na dzień r. funkcjonowały 72 rodziny zastępcze (44 rodziny spokrewnione, 25 rodzin niezawodowych, 1 rodzina zawodowa o charakterze pogotowia rodzinnego, jedna rodzina zastępcza zawodowa specjalistyczna oraz jedna rodzina zastępcza zawodowa), w których przebywało 111 dzieci. Do r. utworzono 11 nowych rodzin zastępczych, w których umieszczono 33 dzieci. Powiat Strzelecki na świadczenia dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych w 2013 r. wydatkował kwotę: ,48 zł w tym z tytułu pokrycia kosztów utrzymania dzieci w wysokości ,48 zł, jednorazowej pomocy na pokrycie wydatków związanych z potrzebami dziecka przyjmowanego do rodziny w kwocie ,00 zł oraz świadczenia związanego z wypoczynkiem poza miejscem zamieszkania w kwocie 400,00 zł. W 2013 r. w naszym powiecie działała jedna zawodowa rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego, która opiekę i wychowanie zapewniła 11 dzieci, jedna zawodowa rodzina zastępcza specjalistyczna, która swoją opieką objęła 4 dzieci oraz jedna rodzina zastępcza zawodowa, w której opiekę znalazło 7 dzieci. Rodziny te otrzymały wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia w wysokości ,00 zł. W roku 2014 na terenie Powiatu Strzeleckiego funkcjonowało 85 rodzin, w których opiekę i wychowanie znalazło 137 dzieci. Natomiast wg stanu na dzień r. funkcjonowały 74 rodziny zastępcze (47 rodziny spokrewnione, 21 rodzin niezawodowych, 1 rodzina zawodowa o charakterze pogotowia rodzinnego, 5 rodzin zastępczych zawodowych oraz 1 rodzinny dom dziecka), w których przebywało 120 dzieci. Do r. utworzono 13 nowych rodzin zastępczych, w których umieszczono 26 dzieci. Powiat Strzelecki na świadczenia dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych w 2014 r. wydatkował kwotę: ,00 zł w tym z tytułu pokrycia kosztów utrzymania dzieci 8

10 w wysokości ,00 zł, jednorazowej pomocy na pokrycie wydatków związanych z potrzebami dziecka przyjmowanego do rodziny w kwocie ,00 zł, świadczenia związanego z wypoczynkiem poza miejscem zamieszkania w kwocie 600,00 zł, środków finansowych na utrzymanie lokalu mieszkalnego w kwocie ,00 zł oraz świadczenia na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w kwocie ,00 zł W 2014 r. w naszym powiecie funkcjonowała jedna zawodowa rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego, która opiekę i wychowanie zapewniła 11 dzieci, cztery zawodowe rodziny zastępcze, które swoją opieką objęły 4 dzieci oraz jeden rodzinny dom dziecka, w którym opiekę znalazło 7 dzieci. Rodziny te otrzymały wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia w wysokości ,00 zł, w tym ,00 zł dla prowadzącego rodzinny dom dziecka. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Strzelcach Opolskich w oparciu o własne dane przedstawia sytuację z zakresu rodzicielstwa zastępczego obrazującą lata Liczba rodzin zastępczych w latach , na dzień Tabela nr 2 Typ rodzinnej pieczy zastępczej Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze niezawodowe Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka Razem Liczba dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej w latach , na dzień Tabela nr 2 Typ rodzinnej pieczy zastępczej Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze niezawodowe Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka Razem Rodzinna piecza zastępcza liczba przyjętych dzieci w latach Tabela nr 3 Rodzinna piecza zastępcza 2012 rok 2013 rok 2014 roku Rodziny zastępcze spokrewnione, z tego: z 1 przyjętym dzieckiem z 2 przyjętych dzieci

11 z 3 i więcej przyjętych dzieci Rodziny zastępcze niezawodowe, z tego: z 1 przyjętym dzieckiem z 2 przyjętych dzieci z 3 przyjętych dzieci z 4 i więcej przyjętych dzieci Rodziny zastępcze zawodowe bez dziecka z 1 przyjętym dzieckiem z 2 przyjętych dzieci z 3 przyjętych dzieci z 4 i więcej przyjętych dzieci Rodzinne domy dziecka: z 1-3 przebywających dzieci z 4-7 przebywających dzieci z 8 i więcej przebywających dzieci Powody umieszczenia dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej w latach na dzień Tabela nr 4 Powód umieszczenia w 2012 rok 2013 rok 2014 rok pieczy zastępczej Sieroctwo/ Półsieroctwo UzaleŜnienie rodziców od alkoholu Przemoc w rodzinie Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych Niepełnosprawność co najmniej jednego z rodziców Długotrwała lub cięŝka choroba co najmniej jednego z rodziców Ubóstwo

12 Bezrobocie Nieodpowiedni warunki mieszkaniowe Pobyt za granicą co najmniej jednego z rodziców (praca zarobkowa) Ilość rodzin zastępczych zamieszkujących w miastach oraz na terenach wiejskich powiatu strzeleckiego. Tabela nr 5 Miejsce Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 zamieszkania Miasto Wieś W oparciu o dokonaną analizę za lata zauwaŝa się tendencję wzrostową w zakresie utworzonych rodzin zastępczych i umieszczanych w nich dzieci. Największy odsetek stanowią rodziny zastępcze z 1 dzieckiem, dotyczy to rodzin zastępczych spokrewnionych i niezawodowych. Głównym powodem umieszczania dzieci w pieczy zastępczej jest uzaleŝnienie rodziców od alkoholu, bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych czy praca zarobkowa za granicą oraz sieroctwo i półsieroctwo. Z roku na rok wzrasta nam liczba umieszczeń dzieci w rodzinach zastępczych z terenów wiejskich. 11

13 INSTYTUCJONALANA PIECZA ZASTĘPCZA w latach Do zadań własnych powiatu, w zakresie opieki nad rodziną i dzieckiem, naleŝy między innymi zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieŝy, a takŝe tworzenie i wdraŝanie programów pomocy dziecku i rodzinie. Placówka opiekuńczo-wychowawcza zapewnia dziecku całodobową ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby bytowe, rozwojowe, w tym emocjonalne, społeczne, religijne, a takŝe zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych i kształcenia. Zgodnie z ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U z 2015 r. poz. 332) instytucjonalna piecza zastępcza sprawowana jest w formie : 1) placówki opiekuńczo-wychowawczej ( organem prowadzącym placówkę jest powiat lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania); 2) regionalnej placówki opiekuńczo w-wychowawczej (organem prowadzącym placówkę jest samorząd województwa lub podmiot, któremu samorząd województwa zlecił realizację tego zadnia) ; 3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego (organem prowadzącym ośrodek jest samorząd województwa lub podmiot, któremu samorząd województwa zlecił realizację tego zadnia). Placówka opiekuńczo-wychowawcza jest prowadzona jako placówka typu: socjalizacyjnego, interwencyjnego, specjalistyczno-terapeutycznego, rodzinnego. Powiat Strzelecki nie posiada na swoim terenie placówek opiekuńczo-wychowawczych w związku z tym, poszukujemy miejsca dla małoletnich w placówkach znajdujących się na terenie innych powiatów, takŝe poza województwem opolskim. W roku 2012 i 2013 do Centrum nie wpłynęły Ŝadne postanowienie sądowe dotyczące umieszczenia dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Natomiast w roku 2014: - z Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej w Czerwionce Leszczynach 1 dziecko zostało przeniesione do Rodzinnego Domu Dziecka w Strzelcach Op. - na wniosek rodziców zastępczych powiatu opolskiego 1 dziecko zostało umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej / Dom Dziecka w Głogówku/ - 1 dziecko umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej / Dom Dziecka w Głogówku/. 12

14 Tabela nr 6 Średnia liczba dzieci przebywająca w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w latach Liczba dzieci przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej w roku 2012 wynosiła: wg. stanu na dzień r dzieci przeciętna liczba w 2012r Liczba dzieci przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej w roku 2013 i 2014 wynosiła: wg. stanu na dzień r dzieci wg. stanu na dzień r dzieci przeciętna liczba w 2013r przeciętna liczba w 2014r Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w placówkach opiekuńczo wychowawczych typu interwencyjnego, socjalizacyjnego, specjalistycznoterapeutycznego w okresie 4 lat od wejścia w Ŝycie ustawy, tj. od 1 stycznia 2012 roku, mogą być umieszczane dzieci powyŝej 7 roku Ŝycia. W placówkach opiekuńczo- wychowawczych w okresie od 1 stycznia 2015r. do 31 grudnia 2019r., mogą przebywać dzieci powyŝej 7 roku Ŝycia. Od stycznia 2020 roku w placówkach będą mogły przebywać jedynie dzieci powyŝej 10 roku Ŝycia. Umieszczanie dzieci poniŝej tego wieku będzie moŝliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach, szczególnie gdy przemawiać za tym będzie ich stan zdrowia lub dotyczyć to będzie rodzeństwa. 13

15 Liczba dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w latach Tabela nr 7 L.P ORGAN PROWADZĄCY TYP PLACÓWKI PRZECIĘTNA LICZBA DZIECI UMIESZCZONA W PLACÓWCE Powiat Krośnieński 2. Miasto Opole 3. Powiat Opolski Dom Dziecka w Długiem 3 Zespół Placówek Opiekuńczo- 2 Wychowawczych w Opolu Dom Dziecka w Opolu 1 Dom Dziecka w Tarnowie Op Powiat Prudnicki Dom Dziecka w Głogówku Powiat Głubczycki Dom Dziecka w Krasnym Polu Powiat Kluczborski Powiatowy Zespół Socjalizacyjno- Interwencyjny Nasz Dom Bąków Powiat Brzeski 8. Powiat Oleski Dom Dziecka w Skorogoszczy Dom Dziecka w Sowczycach Powiat Rybnicki Placówka Op.- Wychowawcza Czerwionka Leszczyna Powiat Namysłowski Dom Dziecka w Namysłowie

16 13. Powiat Zawierciański Stowarzyszenie Akademia Rodziny LIBERI w Głogowie Gmina Dąbrowa Górnicza Ośrodka Usług Opiekuńczo Wychowawczych w Zawierciu Rodzinny Dom Dziecka Arkadia z siedzibą w Sobczycach Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo- Wychowawcza w Dąbrowie Górniczej Źródło : opracowanie własne PCPR w Strzelcach Opolskich na podstawie dostępnych sprawozdań. Analizując dane zawarte w tabeli nr 7 za okres zauwaŝa się tendencje malejącą co do liczby umieszczeń dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej : w 2012 r. 31 umieszczeń, natomiast w 2014 r. 21. Usamodzielnienia wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych Do dnia 31 grudnia 2011 r. usamodzielnienie wychowanków opuszczających rodziny zastępcze oraz roŝnego typu placówki, w tym placówki opiekuńczo-wychowawcze, regulowały przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U z 2013r. poz. 182 z póz. zm.). Wejście w Ŝycie z dniem r. ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U z 2015 r. poz.332) wprowadziło rozróŝnienie w zakresie podstawy prawnej do udzielania pomocy usamodzielnianym wychowankom: 1. Do osób usamodzielnianych, które opuściły rodzinę zastępczą lub placówkę opiekuńczowychowawczą przed wejściem w Ŝycie ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. do r. stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. ustawę o pomocy społecznej, w brzmieniu obowiązującym przed r. oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz na zagospodarowanie. 2. Do osób usamodzielnianych opuszczających róŝne formy pieczy zastępczej (rodzinnej lub instytucjonalnej, w tym placówki opiekuńczo-wychowawcze) po dniu wejścia w Ŝycie ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. od r. stosuje się przepisy tej ustawy. Przygotowanie wychowanków do samodzielnego Ŝycia jest zadaniem docelowym, na którego wykonanie składa się szereg zadań szczegółowych, które w sumie tworzą całokształt pracy opiekuńczo-wychowawczej. Osobie opuszczającej, po osiągnięciu pełnoletniości, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczowychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną, zwanej dalej osobą usamodzielnianą, w przypadku gdy umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu przyznaje się pomoc: - na kontynuowanie nauki, - na usamodzielnienie, - na zagospodarowanie, oraz udziela się pomocy w uzyskaniu: 15

17 - odpowiednich warunków mieszkaniowych, - zatrudnienia - zapewnia się pomoc prawną i psychologiczną. Pomoc na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz zagospodarowanie jest przyznawana osobie usamodzielnianej, która przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej; - 3 lat w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną; - roku w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo- terapeutyczną. Wniosek o przyznanie pomocy na kontynuowanie nauki i pomocy na usamodzielnienie osoba usamodzielniana składa w powiecie właściwym do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie za pośrednictwem kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego ze względu na miejsce pobytu osoby usamodzielnianej. Wniosek o przyznanie pomocy na zagospodarowanie oraz o udzielenie pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych lub w uzyskaniu zatrudnienia składa się w powiecie właściwym ze względu na miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej. Warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złoŝenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, określającego w szczególności: zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem usamodzielnienia, sposób uzyskania przez osobę usamodzielnianą wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz w podjęciu przez osobę usamodzielnianą zatrudnienia. Indywidualny program usamodzielnienia jest opracowywany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletniości a następnie jest zatwierdzany przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnianie. Źródło finansowania środki własne powiatu : Wydatki w roku 2012 /w zakresie ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej/ Udzielono pomocy pienięŝnej na usamodzielnienie 15 wychowankom na kwotę ,60 zł. Wydatki w roku 2013 /w zakresie ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej/ Udzielono pomocy pienięŝnej na usamodzielnienie 12 wychowankom na kwotę ,00 zł. Wydatki w roku 2014 /w zakresie ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej/ Udzielono pomocy pienięŝnej na usamodzielnienie 12 wychowankom na kwotę ,14 zł. 16

18 V. ZASOBY INSTYTUCJONALNE w POWIECIE STRZELECKIM. Na terenie powiatu strzeleckiego działają następujące instytucje zajmujące się wspieraniem rodzinnej pieczy zastępczej: 1) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Strzelcach Opolskich, 2) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Strzelcach Opolskich, 3) Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Leśnicy, 4) MłodzieŜowy Ośrodek Wychowawczy w Leśnicy, 5) Ośrodki Pomocy Społecznej, 6) Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich, III Wydział Rodzinny i Nieletnich, 7) Środowiskowy Dom Samopomocy w Strzelcach Opolskich, 9) Szpital Powiatowy ZOZ w Strzelcach Opolskich, 10) Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, 11) Powiatowa Komenda Policji w Strzelcach Opolskich, 12) Kuratorzy sądowi - zawodowi i społeczni. VI. LIMIT RODZIN ZASTĘPCZYCH ZAWODOWYCH w POWIECIE STRZELECKIM na LATA W oparciu o art. 54 ust. 1 i 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z rodziną zastępczą niezawodową spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, posiadającą opinię koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz co najmniej 3-letniedoświadczenie jako rodzina zastępcza, prowadzący rodziny dom dziecka lub pełniący funkcję dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego, starosta zawiera, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej. Ustawodawca dopuszcza takŝe zawarcie umowy w sytuacji gdy, rodzina zastępcza niezawodowa spełnia warunki do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, posiada pozytywną opinię koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Wtedy starosta moŝe zawrzeć, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej. Umowy o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej zawiera się zgodnie z art. 56 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w ramach limitu rodzin zastępczych zawodowych na dany rok kalendarzowy, który jest określony w ramach 3-letniego powiatowego programu dotyczącego rozwoju pieczy zastępczej. Tabela nr 8 Limit rodzin zastępczych w latach LIMIT NA LATA Rodzina zastępcza zawodowa 2015 rok rok rok 7 17

19 VII.CELE PROGRAMU i SPOSÓB ICH REALIZACJI Celem Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej jest : 1) zapewnienie dzieciom stabilnego środowiska opiekuńczego i wychowawczego; 2) podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji dziecka do przysposobienia; 3) zapewnienie podmiotowości dziecku i rodzinie oraz prawo dziecka do powrotu do rodziny; 4) pozyskiwanie kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych oraz prowadzenia rodzinnych domów dziecka; 5) kompleksowa pomoc dzieciom i rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka oraz wychowankom się usamodzielniającym. Tabela nr 9 Harmonogram działań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Strzelcach Opolskich w ramach pieczy zastępczej Lp. Cel działanie Sposób realizacji 1.Pozyskiwanie kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe, zawodowe, rodzinny dom dziecka oraz rodziny pomocowe. 1. Zapewnienie stabilnego środowiska opiekuńczego i wychowawczego. Realizacja wsparcia i opieki nad dziećmi w ramach rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej. 2. Wypłata świadczeń związanych z opieką i wychowaniem dziecka. 3. Utworzenie nowych zawodowych rodzin zastępczych i Rodzinny Dom Dziecka. 4.Zatrudnienie koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej oraz wyposaŝenie stanowisk pracy. 2. Podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji dziecka do przysposobienia. Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających.. Współpraca z rodziną zastępczą oraz Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich w celu uregulowania sytuacji prawnej dziecka. 3. Zapewnienie podmiotowości dziecku i rodzinie oraz prawo dziecka do powrotu do rodziny. Współpraca z gminami i powiatami oraz gminnymi i powiatowymi jednostkami organizacyjnymi w celu powrotu dziecka do rodziny biologicznej. 1.Organizacja prac zespołu ds. oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. 2. Organizacja prac zespołu ds. oceny rodziny zastępczej. 18

20 1.Współpraca z asystentami rodziny, kuratorami, Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich. j.w. Podejmowanie działań w celu powrotu dzieci do rodziny biologicznej. 2. DąŜenie do uregulowania sytuacji prawnej dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. 4. Pozyskiwanie kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka. 1. Nabór kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, zawodowej, rodzinnego domu dziecka. 2. Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz rodzinnego domu dziecka. 1. Kampania informacyjna promująca rodzinna pieczę zastępczą ( ulotki, artykuły ). 2.Organizacja spotkania rodzin zastępczych w ramach Dnia Rodzicielstwa Zastępczego. 5. Kompleksowa pomoc dzieciom i rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinny dom dziecka oraz wychowankom usamodzielniającym się. 1. Prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. 2. Zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego. 3. Organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczowychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-wychowawcze. 1.Zapewnienie dostępu do specjalistów prowadzących poradnictwo i terapię. (zatrudnienie psychologa na etat). 2.Zapewnienie dostępu do porad udzielanych przez prawnika. 3.Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w celu aktywizacji zawodowej usamodzielnianych wychowanków. 4. Współpraca z gminami powiatu strzeleckiego w zakresie przydziału lokalu mieszkalnego. 19

21 VI. FINANSOWANIE PROGRAMU 1) środki własne powiatu; 2) dotacje z budŝetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego; 3) inne. VII. PRZEWIDYWANE EFEKTY z REALIZACJI PROGRAMU Zakładanym efektem Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata jest rozbudowa i wspieranie istniejącego systemu pieczy zastępczej, ze szczególnym uwzględnieniem pieczy rodzinnej oraz organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodzinną i instytucjonalną pieczę zastępczą. PoŜądanym rezultatem będzie przede wszystkim zwiększenie świadomości mieszkańców powiatu na temat systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej. Zakłada się, iŝ realizacja działań spowoduje wzrost zainteresowania rodzicielstwem zastępczym. Natomiast w zakresie usamodzielnień wzmocni proces aktywizacji osób usamodzielnianych do uczestnictwa w edukacji, zatrudnieniu i podniesieniu kwalifikacji zawodowych, polepszeniu warunków mieszkaniowych co w konsekwencji zapewni wychowankom pełne usamodzielnienie. Zakładane rezultaty : 1) zapewnienie dzieciom pozbawionym opieki rodziców biologicznych opieki w formie pieczy zastępczej; 2) pozyskiwanie kandydatów na rodziny w ramach rodzinnej pieczy zastępczej; 3) zwiększanie ilości rodzin zastępczych zawodowych; 4) zwiększenie ilości dzieci powracających do rodziny biologicznej; 5) zwiększenie ilości dzieci z uregulowaną sytuacją prawną; 6) wzmocnienie procesu aktywizowania osób usamodzielnianych. VIII. SPOSÓB MONITOROWANIA i SPRAWOZDAWCZOŚĆ Cele i działania niniejszego Programu będą realizowane przez PCPR we współpracy z instytucjami działającym w obszarze wsparcia i pomocy rodzinie w ramach pieczy zastępczej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Strzelcach Opolskich będzie monitorował realizację w/w Programu na podstawie analizy wskaźników. PowyŜsza analiza będzie podstawą do opracowania sprawozdania z realizacji Programu i przekazania go władzom powiatowym. Wskaźnikami realizacji Programu będą następujące dane : 1. ilość utworzonych nowych rodzin zastępczych, 2. liczba rodzin objętych specjalistyczną pomocą, 3. ilość rozpowszechnionych na terenie powiatu ulotek, 4. liczba wychowanków usamodzielniających się, 5. ilość szkoleń dla rodzin zastępczych. 20

22 XI. POSTANOWIENIA KOŃCOWE Realizacja programu jest działaniem długofalowym, wymagającym zaangaŝowania wielu osób i powinna się przyczynić do zapewnienia właściwej opieki oraz fachowej pomocy i wsparcia. Jego realizacja uzaleŝniona jest od wysokości środków przekazanych jednostce w planie finansowym na dany rok budŝetowy. 21