Mo liwoêci wykorzystania koncepcji strawnych aminokwasów w bilansowaniu pasz dla drobiu

Transkrypt

1 ywienie Hodowca Drobiu 3/06 Mo liwoêci wykorzystania koncepcji strawnych aminokwasów w bilansowaniu pasz dla drobiu dr in. Witold Szczurek Dzia ywienia Zwierzàt i Paszoznawstwa, Instytut Zootechniki w Krakowie Materia y (surowce) paszowe stosowane w ywieniu drobiu ró nià si, niekiedy znacznie, pod wzgl dem strawnoêci aminokwasów. Koncepcja strawnych aminokwasów przewiduje uwzgl dnianie w bilansowaniu bia ka pasz drobiowych tylko tej cz Êci ca kowitej zawartoêci danego aminokwasu, która zosta a uwolniona z paszy i wch oni ta z jelita cienkiego. Koncepcja ta zak ada, e znajomoêç wspó czynników strawnoêci aminokwasów zawartych w danej paszy pozwala z du à precyzjà okreêlaç iloêç tych zwiàzków faktycznie dost pnych dla wykorzystania przez ptaki na cele bytowe i produkcyjne. W artykule przedstawiono dane o zapotrzebowaniu kurczàt mi snych i kur nieênych na strawne aminokwasy. Na przyk adzie badaƒ na kurcz tach brojlerach zaprezentowano korzyêci wynikajàce z zastosowania koncepcji strawnych aminokwasów w bilansowaniu bia ka mieszanek paszowych. Zapotrzebowanie brojlerów i niosek na strawne aminokwasy Niezb dnym warunkiem zastosowania w praktyce bilansowania pasz wed ug strawnych aminokwasów jest znajomoêç zapotrzebowania ptaków na te aminokwasy. Wbadaniach nad okreêleniem optymalnego udzia u strawnych aminokwasów w mieszankach paszowych dla brojlerów i niosek kurzych g ówne miejsce zajmujà poszukiwania idealnego profilu bia ka (udzia u aminokwasów niezb dnych w stosunku do aminokwasu przyj tego za 100%). Wopracowanych profilach (wzorcach) aminokwasem rekomendacyjnym jest lizyna. Wzale noêci od sytuacji znajomoêç profilu aminokwasowego paszy przy bilansowaniu bia ka mieszanki paszowej pozwala regulowaç zawartoêç aminokwasów z zachowaniem sta ej proporcji mi dzy nimi. Zapotrzebowanie ptaków na aminokwasy jest uzale nione od koncentracji energii w diecie. Dlatego te niektóre zalecenia dla kurczàt oparte na profilach aminokwasowych przewidujà optymalne poziomy strawnej lizyny w przeliczeniu na jednostk wartoêci energetycznej paszy. Stosujàc zalecane proporcje pozosta ych aminokwasów niezb dnych w zale noêci od poziomu energii mo na w prosty sposób wyliczyç ich udzia w diecie. Wbilansowaniu mieszanek paszowych dla kurczàt i kur mo na obecnie wykorzystywaç modele profilu aminokwasów podane w prezentowanych tabelach. Wprzypadku brojlerów (tab. 1) dane uzyskane w badaniach amerykaƒskich (Baker, 1997) oraz proponowane przez europejskie zespo y naukowe (Mack i in., 1999; Degussa, 1996 i 2003) dotyczà strawnych aminokwasów obliczanych ze wspó czynników rzeczywistej strawnoêci ca kowitej (vide artyku w 2 numerze Hodowcy Drobiu). WartoÊci przytoczone za Lemme i in. (2004) odnoszà si zaê do strawnych aminokwasów szacowanych wed ug wspó czynników standaryzowanej strawnoêci jelitowej (tam e). We wszystkich przyk adach proporcja aminokwasów egzogennych do lizyny wzrasta wraz z wiekiem ptaków. Dotyczy to zw aszcza zawartoêci aminokwasów siarkowych oraz argininy. Jak mo na zauwa yç w profilu proponowanym przez Bakera stosunek metioniny do cystyny równa si 50:50, natomiast wed ug wzorców podawanych przez firm Degussa udzia metioniny w sumie Met+Cys jest wy szy i wynosi 55-60%. Niejednakowe wyniki co do optymalnej koncentracji strawnej lizyny w paszy stosowanej w analogicznych okresach odchowu kurczàt (np. 8,9 versus 11,5 g/kg paszy w okresie dni) zwiàzane sà tu g ównie z ró nicami w matematycznych metodach obliczeƒ zapotrzebowania na ten aminokwas oraz z odmianà genetycznà ptaków u ytych w badaniach. Profile aminokwasowe dla kur nieênych (tab. 2) uwzgl dniajà specyficzne zapotrzebowanie ptaków zwiàzane z produkcjà jaj. Dlatego te udzia niektórych aminokwasów w stosunku do lizyny, zw aszcza metioniny, tryptofanu i waliny, jest wy szy ni we wzorcach dla brojlerów. Znajduje to potwierdzenie w wynikach prac badawczych (tab. 3), w których zapotrzebowanie na strawne aminokwasy kur w okresie nieênoêci wyra ono w iloêciach dziennych (g na szt.) lub w przeliczeniu na jednostk masy jaja (mg na 1 g ). Oprócz u ycia gotowych profili istniejà równie inne mo liwoêci obliczania wymaganej zawartoêci strawnych aminokwasów w paszy dla omawianych grup drobiu. Wprzypadku brojlerów jednà z alternatywnych propozycji jest system opracowany we Francji przez Zespó ywienia Zwierzàt firmy Rhone-Poulenc (RPAN). Zaleca si w nim wykorzystanie uêrednionych wspó czynników strawnoêci aminokwasów (tab. 4) oznaczonych przy u yciu diet te- 55

2 Hodowca Drobiu 3/06 ywienie Tab. 1. Profile aminokwasowe bia ka paszy dla kurczàt rzeênych i zapotrzebowanie na lizyn strawnà w zale noêci od kategorii wiekowej ptaków (okresu odchowu) Baker Degussa Mack i in. Degussa Lemme i in. (1997) (1996) (1999) (2003) (2004) > dni dni dni dni dni dni tydz. tydz. dni dni dni dni Lizyna=100 udzia w paszy w % zawartoêci lizyny strawnej Metionina Met+Cystyna Treonina Tryptofan Arginina Izoleucyna Walina Leucyna ,2 1 8,9 1 Lizyna w paszy 10,2 2 8,4 2 11,8 10,3 8,8 11,5 0,87 0,81 1,03 0,98 0,85 0,75 g lizyny strawnej w 1 kg mieszanki paszowej g lizyny strawnej na 1MJ energii paszy 1 - poziom w paszy dla kogutków; 2 - poziom w paszy dla kurek stowych zestawionych z wielu ró nych komponentów paszowych stosowanych w ywieniu drobiu. Wed ug autorów, przy danym poziomie energii w paszy, system ten pozwala przekszta caç dowolne zalecenia dotyczàce aminokwasów ogólnych i wyra aç je w aminokwasach strawnych. Wprezentowanym przyk adzie przeliczeƒ (mieszanka typu grower, 13,4 MJ/kg) obliczona zawartoêç strawnych aminokwasów jest podobna do szacowanej wed ug profilu Degussa (2003). Przy wprowadzaniu do sk adu mieszanek paszowych komponentów o niskiej strawnoêci aminokwasów mo na równie korzystaç z procedury obejmujàcej nast pujàce etapy: 1) Wybór wielkoêci odpowiadajàcych zapotrzebowaniu kurczàt lub kur danej grupy wiekowej na ogólne aminokwasy, 2) Zestawienie na ich podstawie prostej (modelowej) mieszanki z pasz o znanej wysokiej strawno- Êci aminokwasów (np. kukurydza, Êruta sojowa, màczka rybna), 3) Obliczenie zawartoêci strawnych aminokwasów w mieszance modelowej z wykorzystaniem przyj tych wspó czynników, 4) U o enie mieszanki z posiadanych sk adników w taki sposób aby udzia w niej strawnych aminokwasów odpowiada poziomowi w mieszance modelowej. Pomocnym narz dziem w tego typu kalkulacjach sà programy komputerowe przeznaczone do uk adania i optymalizacji receptur paszowych. Programy rozpowszechniane min. przez krajowych us ugodawców informatycznych mo na wykorzystywaç tak e do tworzenia w asnych baz danych dotyczàcych zawartoêci strawnych aminokwasów w materia ach paszowych oraz zbiorów zaleceƒ zawierajàcych wielko- Êci zapotrzebowania ptaków na strawne aminokwasy. Mogà byç one u ytkowane zarówno przez wytwórnie pasz jak i przez producentów drobiu korzystajàcych z w asnych zasobów paszowych. Wa nym êród em informacji dotyczàcym zapo- Tab. 2. Zalecane proporcje strawnych aminokwasów w paszy dla kur (okres nieênoêci) wed ug ró nych êróde (udzia w paszy w % zawartoêci lizyny strawnej) RPAN (1993) CVB (1996) (1) MN (1998) Degussa (2003) Lizyna Metionina Met+Cystyna Treonina Tryptofan Walina Izoleucyna Arginina (1) - strawnoêç pozorna (nioski jaj o bia ych skorupach); (2) - nioski jaj o bràzowych skorupach Tab. 3. Zapotrzebowanie kur na strawne aminokwasy wed ug wyników ró nych badaƒ (okres nieênoêci) RPAN (1993) CVB (1996) (1, 2) Degussa (2003) Coon (2004) (2) ISA (2005) (2) g/szt/dz. g/szt/dz. g/szt/dz. g/szt/dz. mg/g masy jaja Lizyna 0,660 0,700 0,770 0,675 13,2 Metionina 0,352 0,350 0,390 0,329 6,4 Met+Cystyna 0,548 0,650 0,690 0,547 10,6 Treonina 0,445 0,460 0,480 0,495 9,8 Tryptofan 0,147 0,130 0,140 0,132 2,7 Walina - 0,600-0,689 13,3 Izoleucyna - 0,550-0,579 11,4 Arginina ,880 17,4 (1) - strawnoêç pozorna; (2) - nioski jaj o bia ych skorupach; (3) - nioski jaj o bràzowych skorupach Tab. 4. Wspó czynniki proponowane w systemie RPAN (za Dalibard i Paillard, 1995) Wspó czynnik (%) ogólnych* Lizyna 84,8 12,0 10,2 Metionina 92,5 5,4 5,0 Met+Cystyna 87,1 9,0 7,8 Treonina 85,6 8,4 7,2 Tryptofan 86,3 2,0 1,7 Arginina 90,2 13,0 11,7 Izoleucyna 88,2 8,3 7,3 Walina 86,0 9,6 8,3 Leucyna 90,7 13,1 11,9 * wg Zalecenia ywieniowe... (2005) Zalecana zawartoêç (g/kg) aminokwasów Przyk ad przeliczeƒ Obliczona zawartoêç (g/kg) aminokwasów strawnych 56

3 ywienie Hodowca Drobiu 3/06 Tab. 5. Poziom strawnych aminokwasów i energii w paszy dla niektórych mieszaƒców towarowych kurczàt rzeênych (wed ug rekomendacji producentów materia u hodowlanego) Rekomendowany poziom energii i zawartoêç w paszy strawnych aminokwasów (g/kg) Energia (MJ/kg) 12,60 13,30 13,50 13,18 13,39 13,60 12,34 12,76 13,18 13,18 Lizyna 12,7 10,8 8,8 12,2 11,1 9,9 11,0 10,6 9,8 9,0 Metionina 4,7 4,1 3,4 5,2 4,8 4,4 4,9 4,5 4,2 4,0 Metionina+Cystyna 9,4 8,2 6,9 9,0 8,5 7,9 8,4 8,1 7,8 7,4 Treonina 8,0 6,9 5, ,3 7,0 6,7 6,3 Tryptofan 2,2 1,8 1, ,1 1,9 1,8 1,6 * - poziomy zalecane dla maksymalizacji przyrostów i wykorzystania paszy 55 Ross 308 Cobb 500* Hubbard HI-Ye trzebowania brojlerów i niosek na strawne aminokwasy sà rekomendacje ywieniowe opracowane przez firmy dostarczajàce materia hodowlany. Uwzgl dniajà one specyficzne wymagania ptaków danego zestawu genetycznego w kolejnych fazach wzrostu i u ytkowania. Ich spe nienie przy zachowaniu wszystkich niezb dnych norm technologicznych powinno daç mo liwoêç pe nego ujawnienia si potencja u genetycznego ptaków. Wybrane przyk ady oparte na zaleceniach producentów podano w tabelach 5 i 6. Wykorzystanie aminokwasów krystalicznych (czystych) Stosowanie w ywieniu drobiu paszowych preparatów zawierajàcych aminokwasy w formie krystalicznej jest obecnie powszechnie praktykowanym sposobem uzupe niania niedoboru aminokwasów w mieszankach paszowych. Wprowadzanie tych dodatków pozwala bilansowaç sk ad aminokwasowy mieszanek do przyj tych poziomów zapotrzebowania bez koniecznoêci nadmiernego zwi kszania poziomu bia ka. Z punktu widzenia wykorzystania dodatków aminokwasowych w bilansowaniu pasz wed ug strawnych aminokwasów najistotniejsze znaczenie ma za o enie, e czyste aminokwasy sà w pe ni wch aniane w jelicie cienkim ptaków, a ich przyswajalnoêç jest niemal ca kowita. Badania strawno- Êci aminokwasów krystalicznych szacowanej zarówno na podstawie analiz odchodów jak i treêci jelitowej potwierdzajà s usznoêç za o enia, e wspó czynniki strawnoêci tych aminokwasów wynoszà 100%. wiek w dniach lub okres odchowu >29 starter grower finiszer >33 Tab. 6. Zapotrzebowanie na strawne aminokwasy (g/szt./dzieƒ) i poziom energii w paszy dla wybranych mieszaƒców towarowych kur nieênych wed ug zaleceƒ producentów materia u hodowlanego (okres szczytu nieênoêci) Wyszczególnienie ISA Brown Shaver 579 Babcock B380 ISA White Hisex Brown Dekalb Brown Hisex White Lohmann Brown Classic Energia (MJ/kg) 11,5 11,8 11,6 11,7 11,4 Lizyna 0,81 0,80 0,80 0,85 0,71 Metionina 0,43 0,41 0,41 0,43 - Met+Cystyna 0,69 0,63 0,75 0,75 0,66 Treonina 0,56 0,58 0,56 0,56 - Tryptofan 0,17 0,18 0,17 0,17 - Walina 0, Izoleucyna 0,74 0, Arginina 1,05 1, Wszerokiej ofercie handlowej znajdujà si aktualnie preparaty paszowe czterech aminokwasów, produkowane na drodze fermentacji mikrobiologicznej (L-lizyna, L-treonina i L-tryptofan) lub syntezy chemicznej (DL-metionina). Dost pne sà ponadto pochodne metioniny (p ynny hydroksy analog DL-metioniny lub jego sole w formie sta ej). Warto przypomnieç, e ptaki mogà dobrze wykorzystywaç tylko okreêlone formy izomeryczne aminokwasów. Wprzypadku metioniny sà to obie formy tj. D i L. Natomiast lizyna i treonina w formie D nie sà wykorzystywane, a tryptofan tylko w minimalnym zakresie. Przy stosowaniu krystalicznych aminokwasów nale y zwracaç uwag na deklarowany przez producenta stopieƒ czystoêci danego preparatu i jego form chemicznà. Ma to wa ne znaczenie przy kalkulowaniu prawid owej iloêci preparatu dodawanego do okreêlonej partii paszy. Wobliczeniach trzeba kierowaç si faktycznà zawartoêcià aminokwasu w danym preparacie. Mo na to zilustrowaç na przyk adzie dodatku lizyny stosowanej w postaci chlorowodorku zawierajàcego 78% aktywnej L-lizyny (L-Lizyna HCl 78%). JeÊli deklarowana czystoêç preparatu wynosi np. 80% chlorowodorku lizyny to 1 g preparatu zawiera 0,624 g L-lizyny (1 x 0,80 x 0,78 = 0,624). Do uzupe nienia niedoboru lizyny wynoszàcego 1 g/kg paszy trzeba zatem zastosowaç 1,6 g tego preparatu. Podobnie, dla uzupe nienia deficytu metioniny w iloêci 1 g/kg paszy, na ka dy kilogram mieszanki nale y wprowadziç 1,01 g preparatu krystalicznej DL-Metioniny 99%.

4 Hodowca Drobiu 3/06 ywienie Wp yw bilansowania pasz w oparciu o zawartoêç strawnych aminokwasów na wyniki odchowu brojlerów Przy ocenie potencjalnych korzyêci wynikajàcych z uwzgl dniania udzia u strawnych aminokwasów w paszach dla kurczàt wymienia si kilka powiàzanych ze sobà czynników. G ównà zalet stanowi mo liwoêç bardziej precyzyjnego doboru iloêci poszczególnych aminokwasów w stosunku do zapotrzebowania ptaków zwiàzanego z ich pochodzeniem genetycznym. Daje to lepszà gwarancj osiàgni cia za o onych celów produkcyjnych dotyczàcych wskaêników iloêciowych i/lub jakoêciowych oraz ekonomicznych. Innà potencjalnà korzyêcià jest ograniczenie strat azotu i zmniejszenie jego emisji do Êrodowiska poprzez redukcj tzw. marginesu bezpieczeƒstwa - celowo za o onego nadmiaru aminokwasów ogólnych w stosunku do faktycznego zapotrzebowania. Podaje si równie, e bilansowanie pasz wed ug zawartoêci strawnych aminokwasów mo e wyraênie poprawiaç stopieƒ wykorzystania alternatywnych (wzgl dem Êruty sojowej) êróde bia ka, których zwi kszona zawartoêç w diecie bilansowanej wed ug ogólnych aminokwasów obni a zwykle wskaêniki odchowu ptaków. Dane piêmiennictwa We wczeêniejszych pracach zagranicznych poêwi conych efektywnoêci ywieniowej pasz bilansowanych z uwzgl dnieniem udzia u strawnych aminokwasów (rzeczywista strawnoêç ca kowita) dominowa y badania o charakterze poznawczym. Obejmowa y one poczàtkowe okresy odchowu kurczàt ywionych mieszankami zawierajàcymi nietypowe ilo- Êci màczek pochodzenia zwierz cego lub te niskiej jakoêci bia kowe surowce roêlinne. WdoÊwiadczeniu przeprowadzonym na Uniwersytecie Illinois (USA) przyrosty kurczàt w okresie od 8 do 22 dnia ycia przy stosowaniu diety kukurydziano-sojowej zawierajàcej 10% màczki mi snej o niskiej lub 20% màczki o wysokiej jakoêci (strawnoêci) i bilansowanej wed ug strawnych aminokwasów, by y podobne do uzyskanych na diecie kontrolnej bez bia ka zwierz cego. Wpodobnym eksperymencie, przy ywieniu m odych kurczàt mieszankami doêwiadczalnymi z 15% udzia em utylizacyjnych màczek drobiowych, bilansowanymi wed ug aminokwasów ogólnych, odnotowano istotnie ni sze przyrosty i gorsze wykorzystanie paszy. Obserwowano to pomimo, i ca kowita (ogólna) zawartoêç aminokwasów w tych mieszankach by a taka sama jak w diecie kukurydziano-sojowej. Wprowadzenie do mieszanek doêwiadczalnych dodatków wyrównujàcych iloêç strawnych aminokwasów do poziomu mieszanki kontrolnej pozwoli- o uzyskaç zbie ne wskaêniki produkcyjne. Wprzypadku pasz wysokobia kowych pochodzenia roêlinnego, podobne, korzystne zale noêci obserwowano stosujàc mieszanki paszowe z 20% udzia em Êruty bawe nianej lub zawierajàce niskiej jakoêci Êruty poekstrakcyjne z nasion roêlin oleistych (s onecznikowa, arachidowa) oraz przegrzanà Êrut sojowà. Najnowsze badania zagraniczne skupione sà na ocenie efektów zastosowania koncepcji strawnych aminokwasów przy zestawianiu pasz wykorzystywanych w ywieniu starszych kurczàt lub w pe nym cyklu odchowu ptaków. WdoÊwiadczeniu fermowym wykonanym w Finlandii (2880 brojlerów Ross utrzymywanych na Êció ce od 1 do 37 dnia ycia) badano wp yw skarmiania mieszanek j czmienno-sojowych z udzia em lub bez udzia u Êruty rzepakowej (17%) i/lub màczki mi sno-kostnej (8,7% w diecie). Mieszanki uk adano wed ug zawartoêci ogólnej lub strawnej lizyny (strawnoêç jelitowa). Odchów ptaków na mieszankach zawierajàcych Êrut rzepakowà oraz màczk mi sno-kostnà i bilansowanych wed ug poziomu strawnej lizyny przyniós istotnà popraw wyników produkcyjnych kurczàt (koƒcowa masa cia- a) oraz lepsze umi Ênienie tuszek. Wyniki badaƒ australijskich opublikowane w 2004 r. (brojlery Cobb odchowywane w klatkach od 1 do 41 dnia ycia) wykaza y wysokà efektywnoêç bilansowania strawnych aminokwasów w mieszankach typu starter, grower i finiszer zestawionych z wielu ró nych komponentów (pszenica, sorgo, Êruta sojowa, rzepa- Rys. 1. Porównanie Êrednich wyników odchowu kurczàt na mieszankach z udzia em (kontrolne - aminokwasy ogólne) lub bez udzia u màczki mi sno-kostnej (doêwiadczalne - aminokwasy strawne) Przyrost masy cia a Zu ycie paszy Mi Ênie piersiowe Mi Ênie àcznie Mieszanki kontrolne vs doêwiadczalne Mieszanki doêwiadczalne a. ogólne Mieszanki kontrolne = 100% Tab. 7. Sk ad mieszanek doêwiadczalnych M1 i M2 (%) Wyszczególnienie M1 M2 J czmieƒ Kukurydza Groch Bobik - 5 ubin 7 6 Rzepak (nasiona) 15 - Âruta rzepakowa - 15 Âruta sojowa 9 2 Dodatek t uszczowy 6 8 Dodatek mineralny 3,7 3,7 DL-Metionina 99% 0,20-0,22 0,19 L-Lizyna HCl 80% 0,05-0,09 - L-Treonina 98% 0,04 - Bia ko ogólne (g/kg) Energia metaboliczna (MJ/kg) 12,9 12,2 56

5 ywienie Hodowca Drobiu 3/06 Rys. 2. Poprawa wyników odchowu kurczàt ywionych mieszankami M1 lub M2 w wyniku bilansowania strawnych aminokwasów 5,5 3,9 y ogólne vs strawne (ró nice wzgl dne, %) 5,8 7,2 M1 - ISA M2 - ISA M1 - Ross M2 - Ross Przyrost masy cia a 4,7 3,9 5,5 Wykorzystanie paszy Rys. 3. Poprawa wskaêników poubojowych kurczàt ywionych mieszankami M1 lub M2 w wyniku bilansowania strawnych aminokwasów 2,6 2,6 y ogólne vs strawne (ró nice wzgl dne, %) 6,9 4,9 M1 - ISA M2 - ISA M1 - Ross M2 - Ross 4,2 3,1 6,6 4,8 6,2-24,2 Mi Ênie piersiowe Mi Ênie piersiowe i nóg T uszcz sade kowy kowa i bawe niana, màczka mi sno-kostna) stosowanych w iloêciach praktycznych. Proporcje strawnych aminokwasów i zapotrzebowanie na lizyn przyj to wed ug zaleceƒ amerykaƒskich (zobacz Baker, tab. 1) wykorzystujàc w obliczeniach zarówno w asne (oznaczone), jak i tabelaryczne wspó czynniki strawnoêci. Wobu przypadkach, w porównaniu z aminokwasami ogólnymi, bilansowanie strawnych aminokwasów da o potwierdzony statystycznie wzrost koƒcowej masy cia a, zmniejszenie zu ycia paszy, zwi kszenie masy mi Êni piersiowych oraz spadek ot uszczenia tuszek. Na terenie Brazylii wykonano ostatnio doêwiadczenie produkcyjne na 1584 brojlerach Ross 308 w wieku dni. Kurcz ta ywiono mieszankami paszowymi opartymi na kukurydzy lub sorgo, do których wprowadzano Êrut bawe nianà w iloêci 6 lub 12%. Wporównaniu z efektami obserwowanymi na mieszance kontrolnej (kukurydza + Êruta sojowa) stwierdzono spadek podstawowych wskaêników produkcyjnych ptaków (przyrost masy cia a, wykorzystanie paszy) wraz ze wzrostem udzia u Êruty w mieszankach doêwiadczalnych bilansowanych na podstawie ogólnych aminokwasów. Optymalizacja sk adu aminokwasowego tych pasz z wykorzystaniem wspó czynników standaryzowanej strawnoêci jelitowej poprawia a parametry odchowu do poziomu uzyskanego na mieszance kontrolnej. Badania w asne Wlatach w Instytucie Zootechniki wykonano badania nad wykorzystaniem tabelarycznych wspó czynników rzeczywistej strawnoêci ca kowitej w szacowaniu zawartoêci strawnych aminokwasów w paszach drobiowych. Uwzgl dniono wprowadzony w tym okresie zakaz stosowania màczek zwierz cych. Celem prac by o okreêlenie wp ywu bilansowania bia ka mieszanek paszowych w oparciu o zawartoêç strawnych aminokwasów na wyniki odchowu i jakoêci tuszek kurczàt ywionych w okresie od 22 do 42 dnia ycia paszami roêlinnymi bez udzia u tych màczek. We wst pnym doêwiadczeniu, na 800 brojlerach Starbro porównano wielkoêç wydalania azotu w odchodach oraz efekty ywienia ptaków mieszankami typu grower-finiszer z 8% udzia em màczki mi sno-kostnej (kontrolne) lub z o onymi wy àcznie z surowców roêlinnych (doêwiadczalne). ZawartoÊç aminokwasów ogólnych i strawnych bilansowano wed ug ró nych systemów okreêlania zapotrzebowania (wybrane profile aminokwasowe, metoda przeliczeniowa). Wyniki tego eksperymentu wykaza y, e stosujàc mieszanki paszowe bez bia ka zwierz cego w odchowie kurczàt brojlerów powy ej 3. tyg. ycia, popraw wskaêników produkcyjnych oraz istotny wzrost zawartoêci mi Êni w tuszkach, przy jednoczesnym ograniczeniu wydalania niewykorzystanego azotu, mo na uzyskaç bilansujàc bia ko tych diet wed ug zawartoêci strawnych aminokwasów. Stwierdzono równie, e przy bilansowaniu strawnych aminokwasów efektywnoêç ywieniowa mieszanek kukurydziano-sojowych zawierajàcych bobik i Êrut rzepakowà by a porównywalna lub wy sza od efektywnoêci mieszanek pszenno-kukurydziano-sojowych z màczkà mi sno-kostnà - uk adanych w oparciu o bilansowanie aminokwasów ogólnych (rys. 1). Wdrugim etapie badaƒ oceniono wp yw bilansowania bia ka diety wed ug strawnych aminokwasów na wskaêniki produkcyjne i jakoêç tuszek kurczàt dwóch zestawów genetycznych, ywionych dwoma mieszankami pasz roêlinnych (M1 i M2) o ró nym sk adzie surowcowym i wartoêci energetycznej (tab. 7). DoÊwiadczenie wykonano na kurcz tach ISA 215 i Ross 308 ( àcznie 800 szt.). Ptaki utrzymywano w klatkach ze sta ym dost pem do wody i paszy. Przy bilansowaniu aminokwasów ogólnych przyj to wielkoêci zapotrzebowania na lizyn, metionin, met+cys, treonin i tryptofan podane w zaleceniach krajowych (wydanie 1996) dla wartoêci energetycz- 55

6 Hodowca Drobiu 3/06 ywienie nej paszy 12,9 MJ/kg. Bilansowanie strawnych aminokwasów prowadzono wykorzystujàc wartoêci uzyskane w wyniku przeliczenia zaleceƒ na aminokwasy ogólne wed ug wspó czynników z tabeli 4. Zgodnie z oczekiwaniami, zarówno kurcz ta ISA jak i Ross pobiera y istotnie wi cej mieszanki o ni szej wartoêci energetycznej, przy wy szym jej zu yciu na przyrost 1 kg masy cia a. Przy bilansowaniu mieszanek wed ug strawnych aminokwasów stwierdzono istotnà popraw wyników odchowu kurczàt z obu zestawów genetycznych (rys. 2). Analiza poubojowa wykaza a istotne zwi kszenie udzia u mi Êni piersiowych i wi kszà àcznà procentowà zawartoêç mi Êni piersiowych i nóg w tuszkach przy stosowaniu mieszanek uk adanych wg strawnych aminokwasów. U kurczàt ISA obserwowano dodatkowo popraw wydajnoêci rzeênej (o 1,7%), a u ptaków Ross spadek ot uszczenia wyra ony mniejszà masà t uszczu sade kowego (rys. 3). Skarmianie mieszanek M1 i M2 w wersji bilansowania strawnych aminokwasów pozwoli o obni yç o 5-8% wielkoêç obcià enia kosztami paszowymi uzyskanej produkcji (w przeliczeniu na 1 kg przyrostu masy cia a uzyskanego w czasie doêwiadczenia). 56