SPIS TREŚCI List od Kierownictwa Obszary działania Fundacji Dwunasty rok działalności Inicjatywy w zakresie edukacji Rozwój społeczności lokalnych

Transkrypt

1 Raport Roczny 2011

2 SPIS TREŚCI List od Kierownictwa Obszary działania Fundacji Dwunasty rok działalności Inicjatywy w zakresie edukacji Rozwój społeczności lokalnych Dzielimy się doświadczeniem polskiej transformacji Ludzie, projekty, inicjatywy Sprawozdanie finansowe i Raport niezależnego biegłego rewidenta Raport niezależnego biegłego rewidenta Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Informacja dodatkowa do skonsolidowanego sprawozdania finansowego na dzień r. Rada Dyrektorów Zarząd i Pracownicy

3 LIST OD KIEROWNICTWA

4 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 List od Kierownictwa Niniejszy Raport stanowi podsumowanie dwunastego roku działalności Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Podobnie jak w latach poprzednich Fundacja kontynuowała realizację swoich celów statutowych, jakimi są wspieranie przemian rozpoczętych w Polsce w 1989 roku, a także dzielenie się polskim doświadczeniem z krajami Europy Wschodniej. W programach realizowanych w Polsce niezmiennie dominują dwa motywy: wyrównywanie szans edukacyjnych, w połączeniu z działaniem na rzecz modernizacji oświaty, a także wspieranie aspiracji rozwojowych lokalnych społeczności, szczególnie na terenach wiejskich i w małych miastach. W minionym roku znacznemu rozszerzeniu uległa skala Programu Rozwoju Bibliotek, w którym partnerem PAFW jest największa organizacja grantodawcza na świecie Fundacja Billa i Melindy Gatesów. Do drugiej rundy programu zakwalifikowały się 1454 placówki biblioteczne, które dołączyły do tych biorących udział w pierwszej rundzie; a zatem obecnie w programie uczestniczy 3327 bibliotek z ponad 1100 gmin, co stanowi ponad połowę placówek bibliotecznych zlokalizowanych na wsiach i w małych miastach. Poza zapewnieniem sprzętu informatycznego, istotną częścią programu są szkolenia wzmacniające kompetencje bibliotekarzy, w których dotychczas wzięło udział ponad 2000 pracowników bibliotek. Przyznano również 400 dotacji na różnorakie projekty służące głównemu celowi programu, jakim jest przekształcanie bibliotek w wielofunkcyjne centra informacyjne, edukacyjne i kulturalne, animujące aktywność obywatelską. Wymianie doświadczeń służy coroczny Kongres Bibliotek Publicznych, który w 2011 roku objęły patronatem Małżonka Prezydenta RP Anna Komorowska oraz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Kongres zgromadził ponad 500 przedstawicieli środowiska bibliotecznego z całego kraju, a udział w nim wzięły delegacje Fundacji Billa i Melindy Gatesów oraz Amerykańskiego Stowarzyszenia Bibliotek Publicznych. W realizacji Programu Rozwoju Bibliotek wykorzystywane są doświadczenia i zasoby innych przedsięwzięć PAFW. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje zakończony w minionym roku program Wieś Aktywna: budowanie społeczeństwa informacyjnego (e-vita), w ramach którego opracowana została Metoda e-vita, będąca kompleksową ofertą know-how w zakresie projektowania i realizacji inicjatyw służących informatyzacji gmin z zaangażowaniem ich mieszkańców. Efekty Programu Rozwoju Bibliotek oraz programu e-vita były inspiracją do zaangażowania się Fundacji w kolejne przedsięwzięcia promujące nowoczesne technologie informacyjne. Należy do nich, zorganizowana w maju 2011 roku, we współpracy z Pracownią Badań i Innowacji Społecznych Stocznia, ogólnopolska konferencja Sektor 3.0. Technologie w organizacjach pozarządowych. Duże zainteresowanie tym przedsięwzięciem ze strony organizacji non-profit utwierdziło nas w przekonaniu, że warto kontynuować działania wspierające wykorzystanie nowoczesnych technologii w rozwoju lokalnym. W związku z tym rozpoczęliśmy prace na rzecz przygotowania pilotażowego programu Nowe Technologie Lokalnie, w którym nacisk zostanie położony na umożliwienie zdobycia wiedzy i umiejętności pozwalających na zidentyfikowanie potencjalnych obszarów i sposobów zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych przez organizacje pozarządowe w skutecznej realizacji swoich celów społecznych. Z satysfakcją odnotowujemy również efekty naszych długofalowych programów, w szczególności tych, które w minionym roku obchodziły swoje dziesięciolecie. To program Równać Szanse, w ramach którego w Polsce zrealizowano ponad 1700 lokalnych projektów edukacyjnych z udziałem 118 tysięcy uczestników, głównie dzieci i młodzieży, a także Program Stypendialny im. Lane a Kirklanda liczący już 464 absolwentów młodych liderów życia społecznego, politycznego i gospodarczego z krajów 5

5 Europy Wschodniej, Zakaukazia i Azji Centralnej. Odbywająca się w lipcu IV Konferencja Absolwentów Programu Kirklanda stanowiła dobrą okazję do podsumowania jego 10-letniego dorobku. Tematem wiodącym spotkania była Polska Prezydencja w UE a współpraca w Regionie. Do uczestników konferencji list skierował Prezydent Bronisław Komorowski, z którego treścią zapoznał zebranych Minister Jacek Michałowski, Szef Kancelarii Prezydenta RP. Gośćmi konferencji byli również prof. Leszek Balcerowicz, Minister Michał Boni, Minister Beata Stelmach oraz Ambasador USA w Polsce Lee Feinstein. Program Kirklanda cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, o czym świadczy rekordowa liczba zgłoszeń w roku akademickim 2011/12: na jedno stypendium przypadało blisko ośmiu chętnych. Odnotowując rozwój naszych inicjatyw stypendialnych warto także podkreślić, że po raz pierwszy w historii Programu Stypendiów Pomostowych jego uczestnik otrzymał doktorat; stypendystka I edycji i laureatka konkursu Prymus Agnieszka Kowalczyk w 2011 roku uzyskała stopień doktora nauk technicznych na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. W sumie w Programie Stypendiów Pomostowych przyznano już 14,5 tysiąca stypendiów. W kolejnej fazie rozwoju znalazł się program PROJEKTOR wolontariat studencki. Od 2003 roku zrealizowano w nim ponad 15 tysięcy projektów edukacyjnych w 1100 szkołach z małych miejscowości, a grono wolontariuszy PROJEKTORA liczy już ponad 7,5 tysiąca studentów. Cieszymy się, że osiągnięcia Wolontariatu Studenckiego zostały pozytywnie ocenione przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, które nadało programowi tytuł Działania z pasją, przyznawany inicjatywom prowadzonym przez organizacje pozarządowe w sposób cykliczny, przyczyniającym się do wzbogacenia oferty edukacyjnej szkół. Dzięki współpracy z Ambasadą USA w Warszawie najaktywniejsi uczestnicy wybranych programów PAFW coraz częściej otrzymują możliwość zdobycia wiedzy i nowych doświadczeń podczas wizyt studyjnych oraz staży w Stanach Zjednoczonych. W lipcu grupa nauczycieli języka angielskiego wzięła udział w szkoleniach TESOL Summer Institute. Była to trzecia wizyta zorganizowana przez Gonzaga University dla uczestników programu English Teaching. Z kolei w październiku Stany Zjednoczone po raz czwarty odwiedzili absolwenci programu Liderzy PAFW. Tematem przewodnim ich wizyty, organizowanej we współpracy z Departamentem Stanu w ramach International Visitor Leadership Program, było przywództwo we wspólnotach lokalnych. Niewątpliwie ważnym przedsięwzięciem okazała się Polsko- -Amerykańska Inicjatywa Stażowa, dzięki której 22 uczestników Programu Stypendiów Pomostowych i programu PROJEKTOR wolontariat studencki, w okresie od czerwca do września, odbywało staże w kilku renomowanych amerykańskich korporacjach. Wcześniej zaś w USA przebywała dziesięcioosobowa grupa bibliotekarzy uczestniczących w Programie Rozwoju Bibliotek. W grudniu minionego roku weszliśmy w nowy etap rozwoju Fundacji; stało się to wraz z otwarciem nowej, własnej siedziby Przedstawicielstwa PAFW w Polsce. Decyzja o wybudowaniu siedziby została podjęta przez Radę Dyrektorów Fundacji jesienią 2009 roku, a prace budowlane trwały 9 miesięcy. Tak więc po 11 latach od rozpoczęcia działalności Fundacja ma swoją własną siedzibę w Polsce. Jesteśmy przekonani, iż stworzy ona nowe możliwości w realizacji przedsięwzięć Fundacji. Z nowoczesnej infrastruktury konferencyjnej mogą korzystać realizatorzy i uczestnicy programów PAFW, organizując warsztaty, szkolenia czy spotkania robocze. 6

6 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 Wkraczając w kolejny etap fundacyjnej działalności z wdzięcznością zwracamy się do wszystkich, którzy w minionym roku wspierali nasze przedsięwzięcia, a przede wszystkim do naszych Partnerów realizatorów programów PAFW za ich wysiłek, inicjatywę oraz wysokie standardy działania. Słowa uznania kierujemy pod adresem Członków Rady Dyrektorów Fundacji, którzy niezmiennie angażowali się w jej rozwój i wspierali Zespół PAFW w wykonywaniu jego zadań. Miło nam powitać w Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Davida W. Niemieca, który wszedł w skład Rady Dyrektorów w listopadzie 2011 r. Nowy Jork/Warszawa, kwiecień 2012 r. John P. Birkelund Przewodniczący Rady Dyrektorów Jerzy Koźmiński Prezes Fundacji 7

7 OBSZARY DZIAŁANIA FUNDACJI Inicjatywy w zakresie edukacji Równać szanse Szkoła Ucząca Się (SUS) English Teaching Edukacja w Internecie - Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa PROJEKTOR - WOLONTARIAT studencki stypendia PomosTOWE uniwersytety Trzeciego Wieku (UTW) Rozwój społeczności lokalnych Wspieranie Organizacji Pozarządowych działaj Lokalnie Liderzy PAFW Wieś Aktywna: Budowanie SpołeczeńsTWA Informacyjnego (e-vita) konkurs Pro Publico Bono Program ROZWOju Bibliotek Lokalne PARTNERsTWA PAFW Obywatel i Prawo Dzielimy się doświadczeniem polskiej transformacji STYPENDIA IM. LANE A KIRKLANDA PRZEMIANY W REGIONIE (RITA)

8 12 ROK DZIAŁALNOŚCI Inicjatywy w zakresie edukacji Równać szanse Szkoła Ucząca Się (SUS) English Teaching Edukacja w Internecie - Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa PROJEKTOR - WOLONTARIAT studencki stypendia PomosTOWE uniwersytety Trzeciego Wieku (UTW)

9 12 Inicjatywy rok w zakresie działalności edukacji Równać Szanse Celem prowadzonego od 2001 roku programu jest wspieranie inicjatyw społecznych służących wyrównywaniu szans na dobry start w dorosłe życie młodzieży z terenów wiejskich i małych miast (do 20 tysięcy mieszkańców) poprzez podnoszenie ich kompetencji i rozwój umiejętności społecznych, takich jak praca w zespole, zdolność pozyskiwania wsparcia dla realizacji wytyczonych celów, czy umiejętność planowania swoich działań. W ramach programu organizacje pozarządowe, domy kultury, biblioteki oraz nieformalne grupy ubiegają się o dotacje na projekty, które pobudzają aspiracje poznawcze i twórcze dzieci i młodzieży, sprzyjają rozwijaniu ich umiejętności realizowania samodzielnie i realistycznie postawionych celów, kształtują postawy aktywności i otwartości, a także zachęcają do działań na rzecz własnego środowiska. Dzięki realizowanym projektom młodzi ludzie mają możliwość uczestniczenia w zajęciach wykraczających poza standardową ofertę edukacyjną szkoły. Ofertę programu uzupełniają szkolenia dla koordynatorów projektów; podnoszą ich kwalifikacje, uczą prowadzania projektu z położeniem nacisku na angażowanie młodzieży jako aktywnego twórcy, uczestnika i bezpośredniego realizatora przedsięwzięcia. Ważnym komponentem programu są Lokalne Fora Równać Szanse, organizowane cyklicznie przez organizacje biorące udział w programie. Fora są miejscem, gdzie instytucje i osoby zaangażowane w swoich środowiskach w działania na rzecz młodzieży prowadzą dyskusję na temat potencjału środowiska lokalnego, a także barier, które pomniejszają szanse rozwojowe młodych ludzi z małych miejscowości. Dotychczas zorganizowano 58 regionalnych i lokalnych forów edukacyjnych oraz 2 fora ogólnopolskie; łącznie wzięło w nich udział ponad 8300 uczestników. Efekty jedenastu rund programu to przede wszystkim realizacja ponad 1700 projektów, z udziałem ponad 121 tysięcy uczestników (pośrednio wzięło w nich udział 395 tysięcy osób), a także aktywizacja i integracja lokalnych środowisk wokół działań na rzecz dzieci i młodzieży. Wydano 15 publikacji opisujących metodologię wybranych modelowych projektów, które mogą być realizowane w różnych częściach Polski. Są one dostępne na stronie internetowej programu Powstało ponad 140 lokalnych organizacji pozarządowych, a wiele projektów jest kontynuowanych po zakończeniu finansowego wsparcia udzielonego w ramach programu. W 2011 roku, w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego i Regionalnego Konkursu Grantowego dofinansowano łącznie 134 projekty. Ich realizacja potrwa do końca 2012 roku. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży więcej informacji: 10

10 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 Szkoła Ucząca Się (SUS) W ramach programu, realizowanego od 2000 roku wspólnie z Centrum Edukacji Obywatelskiej, prowadzone są kompleksowe działania na rzecz podniesienia jakości polskiej oświaty z wykorzystaniem najlepszych wzorców zagranicznych, promujące współpracę w radach pedagogicznych, samoocenę, poprawę metod nauczania i oceniania. Szkoły wypracowują rozwiązania organizacyjne profesjonalizujące pracę nauczycieli, monitorują efekty swoich działań, dzielą się najlepszymi praktykami. Szczególny nacisk jest położony na szkoły ze wsi i małych miast oraz na współpracę z samorządami lokalnymi. Placówki uczestniczące w zasadniczej części programu SUS korzystają z bogatej oferty szkoleń i zajęć warsztatowych dla przedstawicieli rad pedagogicznych, szkoleń i konferencji dla dyrektorów szkół, a także innych zajęć dla nauczycieli, takich jak szkoły letnie. Efektem realizacji programu jest podniesienie jakości w kluczowych obszarach pracy szkół, jakimi są: efektywność kształcenia, nauczanie i uczenie się, szkoła jako instytucja, a także relacje szkoły ze środowiskiem zewnętrznym. Placówki, które ukończą cykl szkoleń mogą wstąpić do klubu Szkół Uczących Się, gdzie rozwijają system jakości, pomagają sobie nawzajem w samoocenie, doskonalą kwalifikacje nauczycieli oraz dzielą się materiałami i doświadczeniem, a także biorą udział w akredytacji placówek oświatowych ubiegających się o tytuł SUS. W ciągu jedenastu lat w zasadniczej części programu SUS uczestniczyło 1086 szkół, a szkoleniami zostało objętych ponad 34 tysiące nauczycieli. Dzięki udziałowi w programie w szkołach wzrasta autonomia zespołu nauczycielskiego, poprawia się praca zespołowa, a placówka otwiera się na kontakty ze światem zewnętrznym. Wszystkie zainteresowane szkoły mogą również korzystać z ogólnodostępnej oferty kursów organizowanych w ramach Akademii SUS : to szkolenia i warsztaty dla rad pedagogicznych oraz kursy internetowe dla nauczycieli indywidualnych. Szkolenia obejmują m.in. tematykę projektu gimnazjalnego, metod dydaktycznych oraz rozwoju nauczyciela i szkoły. Od 2009 roku realizowane są dwa duże projekty Nauczycielska Akademia Internetowa (N@I) oraz Akademia Uczniowska. Pierwszy to zakrojone na najszerszą skalę w Polsce szkolenia na odległość dla nauczycieli różnych przedmiotów, ze wszystkich typów i poziomów szkół oraz przedszkoli. Kursy N@I, wykorzystujące e-learning oraz coaching przez Internet, m.in. przygotowują nauczycieli do stosowania nowoczesnych technik informacyjnych w pracy z uczniami. N@I oferuje 7 rocznych kursów. W roku szkolnym 2011/12 w szkoleniach N@I udział bierze 1800 nauczycieli z 197 szkół. Celem Akademii Uczniowskiej, finansowanej ze środków unijnych, jest promocja matematyki i przedmiotów przyrodniczych wśród gimnazjalistów. Do 2014 roku projektem zostanie objętych 300 gimnazjów, które otrzymają fundusze na działanie szkolnych kół naukowych z zakresu matematyki, fizyki, chemii i biologii, w tym na sfinansowanie dodatkowej pracy nauczycieli opiekujących się kołami. Ponadto szkoły otrzymają zestawy młodego odkrywcy oraz możliwość organizowania wycieczek na festiwale nauki aranżowane przez uczelnie. Założeniem Akademii Uczniowskiej jest, aby każdy z ponad 33 tysięcy objętych nią gimnazjalistów aktywnie uczestniczył w realizacji co najmniej jednego zespołowego projektu w ramach szkolnego koła naukowego. Od 2007 roku, przy współpracy Collegium Civitas i Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, w ramach programu prowadzone są Studia Podyplomowe Liderów Oświaty, których zada- 11

11 12 Inicjatywy rok w zakresie działalności edukacji niem jest doskonalenie kwalifikacji dyrektorów szkół oraz pracowników organów nadzoru i kuratoriów oświaty. Dotychczas naukę na studiach podyplomowych podjęło ponad 200 dyrektorów i wicedyrektorów szkół wszystkich szczebli. PAFW jest partnerem przedsięwzięcia Szkoła z klasą 2.0, promującej wykorzystywanie w uczeniu się i nauczaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Jest ono rozwinięciem podjętej w 2002 roku akcji Szkoła z Klasą, która powstała z inspiracji programem SUS, a prowadzona była przez Centrum Edukacji Obywatelskiej we współpracy z Gazetą Wyborczą. Akcję ukończyło ponad 5 tysięcy szkół z ca- łej Polski: jej kontynuację stanowiły takie inicjatywy jak Nauczyciel z Klasą, Uczeń z Klasą oraz Szkoła Myślenia. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Centrum Edukacji Obywatelskiej więcej informacji: English Teaching Realizowany od 2000 roku program inicjuje i wspiera działania na rzecz promocji języka angielskiego oraz poprawy poziomu jego nauczania wśród dzieci i młodzieży z małych miast i wsi. Tym samym służy wyrównywaniu ich szans edukacyjnych, a jednocześnie przyczynia się do rozwoju zawodowego nauczycieli języka angielskiego pracujących w małych miejscowościach. English Teaching jest zakrojonym na dużą skalę przedsięwzięciem, które promując naukę języka angielskiego, pobudza i rozwija różnorakie inicjatywy społeczne. Ich efekty często wykraczają poza założony cel, co wyraża się w ogólnej aktywizacji społeczności lokalnych. W dotychczasowych edycjach programu, w latach , poprzez konkursy grantowe kierowane do szkół i organizacji pozarządowych z miejscowości do 20 tysięcy mieszkańców, dofinansowano 672 projekty, w wyniku których w wielu szkołach powstały Kluby Miłośników Kultury Anglosaskiej i Języka Angielskiego, biblioteczki z literaturą i prasą anglojęzyczną oraz koła teatralne. Organizowano liczne konkursy wiedzy o anglosaskich pisarzach, kulturze i historii, a także festiwale piosenki. Dzieci i młodzież otrzymały możliwość obejrzenia anglojęzycznych filmów oraz uczestnictwa w lekcjach prowadzonych przez native speakerów. W projektach uczestniczyło bezpośrednio ponad 37 tysięcy uczniów i około 2000 nauczycieli, a także pośrednio ponad 100 tysięcy rodziców oraz innych przedstawicieli lokalnych społeczności. W ramach programu zorganizowano dziewięć ogólnopolskich spotkań edukacyjnych English Teaching Market dla nauczycieli języka angielskiego oraz zainteresowanych instytucji, organizacji, szkół i wydawnictw; uczestniczyło w nich łącznie około 4300 osób. Te coroczne spotkania służą między innymi rozwojowi sieci współpracy nauczycieli języka angielskiego z małych miejscowości, wspieranej przez kwartalnie wydawany biuletyn programu oraz portal społecznościowy. Ponadto przeprowadzono 83 szkoleń weekendowych Teaching English Teachers, w których łącznie wzięło udział ponad 3500 nauczycieli pochodzących głównie spoza dużych aglomeracji miejskich. Tematyka szkoleń obejmowała zagadnienia metodyczno językowe. Najaktywniejsi nauczyciele uczestniczący w programie mają możliwość poszerzania swoich kompetencji podczas trzytygodniowej Letniej Szkoły Teaching English to Speakers of Other Languages (TESOL) organizowanej przez Uniwersytet Gonzaga w USA. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Nidzicka Fundacja Rozwoju Nida więcej informacji: 12

12 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 Edukacja w Internecie - Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa Celem programu Edukacja w Internecie Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa, realizowanego w latach , było stworzenie i prowadzenie platformy internetowej umożliwiającej dostęp do zasobów, treści oraz usług edukacyjnych. Jeden z pierwszych w Polsce, profesjonalny i niekomercyjny portal edukacyjny został zaprojektowany z myślą o uczniach, nauczycielach i rodzicach. Był wspólnym przedsięwzięciem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Inicjatywy Interkl@sa. Nowoczesną infrastrukturę techniczną zapewniało Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS). Intencją twórców portalu było wspieranie procesów modernizacji oświaty, a także wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z różnych środowisk. Portal udostępniał bogate zasoby edukacyjne i multimedialne pomoce naukowe, m.in. testy egzaminacyjne, scenariusze lekcji, serwisy tematyczne, materiały wideo, szkolenia e-learningowe. Redakcja portalu od lat organizowała liczne konkursy edukacyjne, w tym Konkurs na Szkolną Witrynę oraz Konkurs o Znak Jakości Interkl@sa. Ofertę portalu stanowiła także poczta elektroniczna, wyszukiwarka (wykorzystująca mechanizmy Google Technology), czat, forum i wiele innych serwisów, m.in. Wirtualna Klasa (wspomagająca uczenie na odległość), Interaktywna Mapa Szkół, udostępniająca dane teleadresowe około 30 tysięcy placówek oświatowych. Zarejestrowani użytkownicy mogli również prowadzić na łamach portalu własne blogi. Poprzez portal realizowane były projekty edukacyjno-społeczne, wśród nich Młodzi liderzy działają lokalnie oraz szkolenie e-learningowe Kompetencja medialna kluczem do sukcesu młodego pokolenia w społeczeństwie wiedzy. Działalność edukacyjna i zasoby portalu Interkl@sa zyskały uznanie wśród pism oraz organizacji zajmujących się tematyką nowoczesnych technologii informacyjnych. Świadczą o tym m.in. wyróżnienie portalu certyfikatem Bezpieczna Strona nadawanym przez serwis Sieciaki.pl, czy też nadanie portalowi tytułu Strony Przyjaznej Dzieciom przez Fundację Kidprotect.pl. Serwis Interklasa.pl otrzymał również dwukrotnie (w roku 2004 oraz 2007) wyróżnienie magazynu Komputer Świat jako najciekawsza i najlepsza polska strona edukacyjna. W 2007 roku wygrał konkurs Webstarfestival, promujący najlepsze projekty internetowe, w kategorii Edukacja. W 2011 roku portal odnotował średnio ponad 3 miliony odsłon i 487 tysięcy wizyt miesięcznie. Cotygodniowy biuletyn portalu regularnie otrzymywało ponad 28 tysięcy zarejestrowanych użytkowników. W ciągu 11 lat realizacji programu Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa był jednym z istotnych mediów edukacyjnych w Polsce przyczyniając się do wyrównywania szans edukacyjnych, promował także najlepsze przykłady w zakresie współpracy i wykorzystania ICT w nauczaniu. Od 2000 do 2008 roku przedsięwzięcie to, finansowane przez PAFW, prowadziła Fundacja Edukacji Ekonomicznej. W latach realizatorem programu było Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Portal działa nadal jest finansowany i zarządzany przez utworzoną w 2010 roku Fundację Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Fundacja Polski Portal Edukacyjny Interklasa więcej informacji: 13

13 12 Inicjatywy rok w zakresie działalności edukacji PROJEKTOR - WOLONTARIAT Studencki Program ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży mieszkającej na wsi i w małych miastach. W ramach programu grupy studentów-wolontariuszy (od dwóch do pięciu osób) realizują przygotowane przez siebie projekty rozwijające wiedzę, umiejętności oraz zainteresowania dzieci i młodzieży. Przedsięwzięcia prowadzone są w czasie wolnym od zajęć w trakcie roku szkolnego oraz w wakacje i ferie. Projekty dotyczą konkretnej dziedziny nauki, przedmiotu lub wybranego obszaru aktywności; mogą to być np. zajęcia plastyczne, artystyczne, sportowe, informatyczne, teatralne lub lingwistyczne. Program promuje postawy aktywne wśród uczniów, a także i studentów, w których kształtuje poczucie społecznej odpowiedzialności i solidarności, umożliwiając im jednocześnie realizację swoich pasji i zainteresowań w atrakcyjnej formule. W dotychczasowych edycjach programu od 2003 roku w całej Polsce przeprowadzono ponad 16 tysięcy projektów edukacyjnych w ponad 1200 szkołach, z udziałem ponad 7500 studentów-wolontariuszy. W minionym roku zrealizowano 3876 projektów, w których wzięło udział ponad 38 tysięcy uczniów. Program wsparli dwaj byli premierzy: prof. Jerzy Buzek i prof. Marek Belka, którzy jako wolontariusze w okresie wakacji prowadzili zajęcia dla młodzieży szkolnej w kilku gminach wiejskich. Program PROJEKTOR wolontariat studencki wspierany jest od lat przez sieć partnerów instytucjonalnych (szkoły wyższe, samorządy, media) obecnie należy do niej ponad 40 instytucji, wśród nich m.in.: Fundacja PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza, będąca partnerem strategicznym, Fundacja Orange, Microsoft, PGNiG SA, Ministerstwo Skarbu Państwa, IBM, Euro<26 oraz Radio ESKA. W 2011 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej nadało programowi tytuł Działania z pasją, przyznawany inicjatywom, prowadzonym przez organizacje pozarządowe w sposób cykliczny, przyczyniającym się do wzbogacenia oferty edukacyjnej szkół. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Fundacja Rozwoju Wolontariatu więcej informacji: Stypendia Pomostowe Program został zainicjowany w 2002 roku w odpowiedzi na istotny problem społeczny, jakim jest wyraźna dysproporcja w dostępie do studiów między młodzieżą mieszkającą na wsi i w miastach. Program ułatwia uzdolnionej młodzieży z małych miejscowości, szczególnie z terenów popegeerowskich, podjęcie decyzji o kontynuacji nauki na wyższych uczelniach poprzez stworzenie możliwości uzyskania stypendium na pierwszy rok studiów. Program Stypendiów Pomostowych jest obecnie finansowany przez: Polsko-Amerykańską Fundację Wolności, Narodowy Bank Polski, Fundację PZU, Fundację BRE Banku, Fundację BGK im. Jana Kantego Steczkowskiego, Fundację Orange, Fundację Wspomagania Wsi, a także koalicję lokalnych organizacji pozarządowych współpracujących z Fundacją im. Stefana Batorego oraz Akademią Rozwo- 14

14 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 ju Filantropii w Polsce oraz pozyskanych do udziału w programie w ramach akcji Dyplom z Marzeń. Program jest realizowany przy wsparciu organizacyjnym Agencji Nieruchomości Rolnych. Na realizację dziesięciu edycji Partnerzy przeznaczyli ponad 64 miliony zł., w tym Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności 37 milionów zł. Od początku programu przyznano łącznie 14,5 tysiąca stypendiów. Stypendium na I rok dziennych studiów magisterskich otrzymało prawie 11 tysięcy absolwentów szkół średnich. W ramach obecnej X. edycji przyznano 733 stypendiów na I rok studiów w wysokości 500 zł miesięcznie, które będą wypłacane przez 10 miesięcy. Obecnie program stanowi system stypendialny, którego oferta wykracza poza pomoc na pierwszym roku studiów. Stypendyści, którzy osiągają wysokie wyniki w nauce mają szansę uzyskać wsparcie w kolejnych latach nauki: na II. roku studiów - w ramach konkursu Prymus, stypendia korporacyjne na III. i IV. roku studiów, stypendia w ramach inicjatywy Studiuj za Granicą oraz stypendia doktoranckie. W ramach akcji Dyplom z Marzeń, której celem jest zachęcenie i wsparcie kolejnych lokalnych organizacji pozarządowych do realizacji inicjatyw stypendialnych zgodnych z ideą Programu Stypendiów Pomostowych, od 2006 r. ponad 100 takich organizacji zaangażowało się w pomoc dla 2030 stypendystów. Podjęto również inicjatywę organizowania wakacyjnych staży w USA we współpracy z Ambasadą Stanów Zjednoczonych w Warszawie; w minionym roku 22 studentów gościło w kilku wiodących korporacjach amerykańskich. Oferta programu to także stypendia językowe i warsztaty przygotowujące stypendystów do uczestnictwa w rynku pracy. Jednym z segmentów programu są też stypendia naukowe adresowane do wyróżniającej się w nauce młodzieży z małych miast i wsi, studiującej na kierunkach ekonomicznych wyższych uczelni niepaństwowych oraz w prywatnych szkołach biznesu. Od roku 2000 przyznano łącznie ponad 8000 takich stypendiów. Przeprowadzone wśród stypendystów badania ankietowe wykazały, że dla 40 procent młodych ludzi ze wsi i małych miast Program Stypendiów Pomostowych był jedyną szansą na podjęcie studiów. Ponad 55 procent absolwentów w trakcie całego toku studiów uzyskało średnią ponad 4,0, a 80 procent studentów ukończyło studia w terminie. Zaledwie 3 procent rezygnuje. Blisko 70 procent zamierza dalej się kształcić po zakończeniu studiów. Patronat nad dziesiątą, jubileuszową edycją programu objęła Anna Komorowska, Małżonka Prezydenta RP. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości więcej informacji: 15

15 12 Inicjatywy rok w zakresie działalności edukacji Uniwersytety Trzeciego Wieku (UTW) Program, którego realizacja rozpoczęła się w 2005 roku, ma na celu promowanie działań edukacyjnych i aktywizujących skierowanych do osób starszych oraz społecznego zaangażowania osób 55+. Jest on realizowany przede wszystkim poprzez wsparcie inicjatyw społecznych podejmowanych przez seniorów oraz wykorzystanie ich potencjału, wiedzy, doświadczenia i czasu w działaniach na rzecz własnego otoczenia, a także poprzez wsparcie środowiska Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W ramach konkursu grantowego Seniorzy w Akcji oferowane są granty i szkolenia dla osób powyżej 55 roku życia, które chcą realizować działania społeczne. Adresatami konkursu są zarówno aktywni seniorzy działający w ramach Uniwersytetów Trzeciego Wieku, jak i we współpracy z innymi organizacjami i instytucjami. Dotychczas dofinansowanych zostało 131 projektów międzypokoleniowych, mobilizujących osoby starsze do działania na rzecz ich otoczenia oraz promujących wolontariat seniorów. W bieżącej edycji konkursu prowadzone są 34 projekty - relacje z ich realizacji zamieszczono na blogu Seniorzy w Akcji. W ramach wsparcia Uniwersytetów Trzeciego Wieku program oferuje szkolenia, warsztaty oraz możliwość wymiany doświadczeń podczas konferencji dla przedstawicieli UTW. W latach takie ogólnopolskie spotkania odbyły się w Krakowie, Bydgoszczy, Słupsku, Płocku, Warszawie, Nowym Sączu i Katowicach. Od roku 2011 w ramach programu wspierane są wybrane regionalne spotkania UTW. Ponadto w latach w ramach konkursu grantowego skierowanego do Uniwersytetów Trzeciego Wieku przyznanych zostało 131 dotacji na projekty m.in. podnoszące jakość oferty edukacyjnej, w tym zajęcia z komputerem i Internetem; służące dotarciu z ofertą UTW do szerszego grona seniorów; angażujące osoby starsze w działania na rzecz ich lokalnych społeczności, zwłaszcza w formie wolontariatu. Rok 2012 został ogłoszony Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej, a w Polsce także Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Jednym z najważniejszych wydarzeń w tym okresie będzie Ogólnopolski Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku, zaplanowany na marzec 2012 roku w Warszawie. Patronat nad Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku objęła Anna Komorowska, Małżonka Prezydenta RP. PAFW jest partnerem Roku UTW. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę więcej informacji: 16

16 12 ROK DZIAŁALNOŚCI Rozwój społeczności lokalnych Wspieranie Organizacji Pozarządowych działaj Lokalnie Liderzy PAFW Wieś Aktywna: Budowanie SpołeczeńsTWA Informacyjnego (e-vita) konkurs Pro Publico Bono Program ROZWOju Bibliotek Lokalne PARTNERsTWA PAFW Obywatel i Prawo

17 12 Rozwój rok społeczności działalności lokalnych Wspieranie Organizacji Pozarządowych Celem programu jest zapewnianie organizacjom pozarządowym i liderom społecznym w Polsce, szczególnie z małych miast i wsi, wsparcia instytucjonalnego poprzez dostęp do informacji, poradnictwa i szkoleń. Idzie o poprawę warunków funkcjonowania organizacji i podniesienie jakości zarządzania nimi, a przez to o bardziej efektywne działanie i skuteczną realizację przedsięwzięć społecznych. Obecnie program składa się z trzech równoległych ścieżek. Pierwsza to system informacji dla organizacji pozarządowych, którego głównym komponentem jest Portal Organizacji Pozarządowych ngo.pl ; w 2011 roku odnotował średnio 600 tysięcy odwiedzin miesięcznie. Na system składają się ponadto Informatorium z Infolinią , badania i publikacje, a także kwartalnik Trzeci Sektor wydawany przez Instytut Spraw Publicznych. Druga ścieżka EURO-NGO+ ma na celu zwiększenie przez organizacje pozarządowe pozyskiwania środków Unii Europejskiej. Stanowi kontynuację programu PAFW EURO-NGO, realizowanego w latach przez sieć SPLOT oraz Stowarzyszenie na Rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych, dzięki któremu w latach lokalne polskie organizacje pozyskały ze środków Unii Europejskiej ponad 48 milionów USD. Działania informacyjne takie jak serwis prowadzone są obecnie przez Federację Organizacji Pozarządowych Centrum Szpitalna, zaś działania rzecznicze przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych (OFOP). Oferta obejmuje również wsparcie eksperckie w tym zakresie dla organizacji trzeciego sektora. Trzecia ścieżka realizowana pod nazwą Zarządzanie Finansami w Organizacjach Pozarządowych (FIMANGO) to szkolenia, poradnictwo i publikacje dla osób odpowiedzialnych za zarządzanie finansami w trzeciego sektora, w większości spoza dużych aglomeracji miejskich. Łącznie, w latach , w tego typu szkoleniach wzięło udział ponad 3100 osób (w tym w minionym roku 620), reprezentujące 373 organizacje z całej Polski. Szkolenia realizowane są przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizatorzy programu: Stowarzyszenie Klon/Jawor Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ( FIMANGO ) więcej informacji: DZIAŁAJ Lokalnie Celem realizowanego od 2000 roku programu jest wspieranie i aktywizowanie lokalnych społeczności poprzez wspieranie projektów obywatelskich, które służą rozwiązywaniu lokalnych problemów, pobudzaniu aspiracji rozwojowych wśród społeczności wiejskich i w małych miastach oraz budowaniu kapitału społecznego. Poprzez dotacje przyznawane w otwartych konkursach grantowych oferowana jest pomoc w tworzeniu aktywnych społeczności lokalnych, których członkowie sami definiują własne potrzeby i podejmują wspólne działania. Każda społeczność to inni ludzie, inne zasoby, potrzeby, tradycje i doświadczenia, dlatego Działaj Lokalnie wspiera przedsięwzięcia o zróżnicowanym charakterze. Każda społeczność wybiera własną metodę osiągania swoich celów. W trzech pierwszych edycjach Działaj Lokalnie, w ogólnopolskich konkursach grantowych wsparto 357 projektów przy zaangażowaniu ponad 1 mln 18

18 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 USD ze środków PAFW. Od 2004 roku uruchomiono lokalne konkursy, za pośrednictwem Lokalnych Organizacji Grantowych (obecnie nazywanych Ośrodkami Działaj Lokalnie - ODL). W latach (IV, V i VI edycja) dofinansowano łącznie 109 projektów w konkursach ogólnopolskich, a 2827 dotacji przyznano za pośrednictwem sieci Ośrodków Działaj Lokalnie, które ogłaszały konkursy grantowe na obszarze od kilku gmin do kilku powiatów. W ramach trwającej od 2010 roku VII edycji, w dwóch rundach lokalnych konkursów grantowych przyznanych zostało 1319 dotacji. Sieć ODL sukcesywnie powiększa się od 15 ośrodków w 2004 roku do 50 organizacji w 2011 roku - obecnie obejmuje 540 gmin na terenie całej Polski; w każdym województwie działa co najmniej jeden Ośrodek Działaj Lokalnie. Tematyka dofinansowanych inicjatyw dotyczy głównie wzmacniania współpracy wśród lokalnej społeczności, tworzenia nowych możliwości rozwoju osobistego i spędzania wolnego czasu, a także podnoszenia atrakcyjności regionu. Wspólnym mianownikiem dofinansowanych projektów jest lokalna aktywność, dzięki której mieszkańcy nabywają nowe umiejętności, uczą się lepiej samoorganizować oraz reagować na nowe problemy. Dotacje otrzymują organizacje pozarządowe, a także grupy nieformalne, w imieniu których wnioski mogą składać organizacje oraz lokalne instytucje publiczne (szkoły, domy kultury, biblioteki). W realizację wszystkich projektów zaangażowanych było łącznie około 99 tysięcy wolontariuszy. Od kilku lat w ramach Działaj Lokalnie organizowany jest konkurs Opowiedz podsumowujący i promujący działania na rzecz dobra wspólnego, podejmowane dzięki projektom dofinansowanych w programie. Doświadczenia programu wykorzystywane są w realizowanym od 2009 roku przedsięwzięciu Lokalne Partnerstwa PAFW, w którym beneficjenci różnych programów Fundacji tworzą partnerstwa mające na celu realizację ważnych dla lokalnych społeczności projektów społecznych na rzecz dobra wspólnego. W ramach Działaj Lokalnie PAFW po raz kolejny wsparła konkurs o tytuł Dobroczyńcy Roku i objęła patronat nad kategorią Lokalny wymiar społecznego zaangażowania firmy, promującą aktywność społeczną firm tam, gdzie działają Lokalne Organizacje Grantowe. Fundacja jest także partnerem głównym Konkursu Społecznik Roku, organizowanego przez tygodnik Newsweek Polska (partnerem merytorycznym jest ARFP), którego celem jest promowanie i nagradzanie osób działających na rzecz dobra wspólnego w społecznościach lokalnych. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce więcej informacji: Liderzy PAFW Celem programu, realizowanego z zaangażowaniem Stowarzyszenia Szkoła Liderów, jest wsparcie rozwoju umiejętności i kwalifikacji osób podejmujących działania na rzecz swoich społeczności, głównie poprzez wykorzystanie metody tutoringu, polegającej na stałej współpracy lokalnego lidera z doświadczonym tutorem. Program jest skierowany do aktywnych uczestników lokalnych projektów finansowa- 19

19 12 Rozwój rok społeczności działalności lokalnych nych w ramach różnych programów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, a zwłaszcza: Działaj Lokalnie, Równać Szanse, English Teaching, Przemiany w Regionie (RITA), Wieś Aktywna: budowa społeczeństwa informacyjnego (e-vita), Dla Dzieci oraz Obywatel i Prawo. Zasadnicza część programu to trwająca 12 miesięcy współpraca lidera z tutorem oraz cykl szkoleń dostosowany do potrzeb oraz priorytetów ich uczestników, na który składają się m.in.: planowanie własnego rozwoju, budowanie zespołu, kierowanie organizacją, komunikacja, angażowanie otoczenia i budowanie partnerstwa lokalnego. Nabyte podczas udziału w programie umiejętności mają pomóc liderom w podejmowanych przez nich działaniach na rzecz lokalnych społeczności. Istotnym komponentem programu jest oferta dla absolwentów - inicjatywa Alumni. Umożliwia ona m.in. uczestnictwo w spotkaniach ze znanymi osobami życia publicznego, udział w warsztatach dostosowanych do potrzeb absolwentów, a także możliwość uzyskania dotacji z funduszu rozwojowego programu na podnoszenie liderskich kompetencji. Dzięki subskrypcji elektronicznego newslettera absolwenci regularnie otrzymują informacje o bieżących działaniach prowadzonych w ramach programu. Wymiana doświadczeń pomiędzy liderami jest możliwa także poprzez rokroczne spotkania uczestników oraz portale społecznościowe. W wyniku współpracy z Ambasadą USA w Warszawie, grupy liderów i ich tutorów wyjechały na cztery wizyty studyjne do USA (w roku 2008, 2009, 2010 i 2011), gdzie uczestniczyły w spotkaniach z władzami lokalnymi oraz zapoznawały się z działalnością miejscowych organizacji pozarządowych. Efekty dotychczasowych siedmiu edycji programu to podniesienie kwalifikacji 380 liderów lokalnych z całej Polski oraz powstanie ich aktywnej ogólnopolskiej sieci, a także wykształcenie ponad 50 specjalistów w zakresie stosowania metody tutoringu. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Stowarzyszenie Szkoła Liderów więcej informacji: Wieś Aktywna: Budowanie Społeczeństwa Informacyjnego (e-vita) Przedsięwzięcie wyrasta z doświadczeń programu Wieś Aktywna (VITA), realizowanego w latach Jego celem jest promocja wykorzystania technologii informacyjnych w rozwoju lokalnym. Program został skierowany do społeczności wsi i małych miast w szczególności do samorządów lokalnych, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i młodzieży. Program pilotażowy e-vita realizowany był w latach w sześciu gminach wybranych w drodze konkursu: w Białogardzie, Cekcynie, Małym Płocku, Reczu, Stoszowicach i Zelowie. W gminach tych zaplanowano i zbudowano infrastrukturę teleinformatyczną w 41 instytucjach samorządu lokalnego, którym zapewniono szerokopasmowy, publiczny dostęp do Internetu (m.in. w szkołach, bibliotekach, urzędach gmin i gminnych centrach infor- 20

20 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY 2011 macji). Oferta programu zawierała także szkolenia, doradztwo oraz granty na realizację lokalnych projektów wykorzystania ICT. Jego uczestnicy zwiększyli swoje umiejętności wykorzystania komputerów i Internetu w poszukiwaniu pracy, rozwoju przedsiębiorstw oraz w realizacji różnych inicjatyw społecznych. Samorządy uzyskały wiedzę niezbędną przy opracowywaniu projektów finansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Realizacja pilotażowej edycji programu pozwoliła opracować i zweryfikować dostosowaną do polskich realiów metodę informatyzacji ( Metoda e-vita ). Została ona opracowana przez PAFW i Fundację Wspomagania Wsi; zakłada kompleksowe działania prowadzące do wykorzystania technik informacyjnych w rozwoju lokalnych społeczności. Uwzględnia czynniki techniczne, ekonomiczne i społeczne. Może być wdrażana z pomocą krajowych oraz zagranicznych źródeł finansowania, w tym z Unii Europejskiej. Pozwala aktywizować lokalne społeczności wokół rozwiązywania własnych problemów, zaspokajania potrzeb i podejmowania nowych wyzwań z wykorzystaniem technologii informacyjnych. Realizacja drugiej edycji programu zakończyła się we wrześniu 2008 roku. Na konkurs grantowy dla partnerstw lokalnych składających się z samorządów, organizacji pozarządowych i innych instytucji złożyło wnioski 66 partnerstw, a 13 z nich zaproszono do programu (8 nowych i 5 uczestniczących w działaniach pilotażowych). W efekcie powstało 11 gminnych, niekomercyjnych sieci komputerowych, dzięki którym dostęp do Internetu uzyskali mieszkańcy 60 wsi. W 11 miejscowościach powstały publiczne punkty dostępu do Internetu mieszkańców z 12 gmin zdobyło wiedzę dotyczącą korzystania z komputera i Internetu. 500 osób uczestniczyło w szkoleniach z zakresu tworzenia projektów internetowych. Zrealizowano szereg inicjatyw z wykorzystaniem Internetu, m.in. gminne strony społeczne i edukacyjne. Opracowano również strategie informatyzacji dla 13 gmin. Trzecia runda programu, której faza realizacyjna rozpoczęła się w 2009 roku, ma na celu przede wszystkim wsparcie ponadgminnych partnerstw w efektywnym wykorzystywaniu funduszy europejskich przeznaczonych na budowę sieci dostępu do Internetu na terenach wiejskich. Równocześnie kontynuowane są działania edukacyjne pokazujące możliwości Internetu i narzędzi ICT w pobudzaniu społecznej i gospodarczej aktywności mieszkańców małych miast i wsi. W wyniku ogólnopolskiego naboru do udziału w programie zakwalifikowanych zostało pięć partnerstw, które wykorzystując Metodę e-vita realizują międzygminne projekty służące budowie społeczeństwa informacyjnego. Wspólne przedsięwzięcia obejmują oprócz tworzenia infrastruktury szkolenia dla pracowników gminnych instytucji oraz mieszkańców w zakresie wykorzystania technologii informacyjnych, a także rozwój usług i zasobów dostępnych dla mieszkańców. Ponadto, we współpracy z Urzędem Komunikacji Elektronicznej, w minionym roku zostały wydane poradniki dla samorządów lokalnych na temat budowy sieci szerokopasmowych na terenach wiejskich. dotacja PAFW wyniosła USD realizator programu i partner współfinansujący: Fundacja Wspomagania Wsi więcej informacji:

21 12 Rozwój rok społeczności działalności lokalnych KONKURS Pro Publico Bono Konkurs na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską Pro Publico Bono został zainicjowany w 1999 roku przez Premiera Jerzego Buzka. Od 2000 r. Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności jest fundatorem nagród konkursowych. Celem Konkursu jest wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez coroczne wyłanianie i promocję najbardziej wartościowych działań organizacji pozarządowych w skali kraju, regionu, a zwłaszcza lokalnej społeczności. Są one realizowane w zakresie edukacji, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej i charytatywnej, rozwoju środowiska i regionu, a także dyplomacji społecznej i integracji europejskiej. W Kapitule Konkursu, której przewodniczy Profesor Andrzej Zoll, zasiadają znane osobistości oraz laureaci głównych nagród poprzedniej edycji. Pierwszym honorowym przewodniczącym Kapituły był Jan Nowak- -Jeziorański. Kapituła przy ocenie zgłaszanej inicjatywy bierze pod uwagę jej społeczne znaczenie, innowacyjność, wpływ na rozwój i konkurencyjność miejscowości, efektywność oraz przejrzystość wykorzystania środków społecznych. Ponadto Kapituła uwzględnia stabilność instytucjonalną danej organizacji, przestrzeganie etycznych metod w działaniu, a także jakość współpracy z administracją publiczną oraz innymi instytucjami. Wyróżnione organizacje otrzymują nagrody pieniężne, które najczęściej służą kontynuacji podejmowanych przedsięwzięć. W 2011 roku laureatami Nagrody Pro Publico Bono zostały ex aequo: Stowarzyszenie Promocji Kultury im. Aleksandra Tasmana z Łodzi, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Dom Aniołów Stróżów z Katowic oraz Fundacja Academia Iuris z Warszawy. Ponadto, cztery równorzędne wyróżnienia otrzymały: Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum Św. Łazarza z Krakowa, Stowarzyszenie Aktywizacji Polesia Lubelskiego z Hołowna, Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry Fredreum z Przemyśla, Fundacja Wspólnota Nadziei Centrum Nauki i Życia Farma z Krakowa. W ramach programu fundowana jest także jedna z nagród Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Nagroda im. Bolesława Wierzbiańskiego dla redakcji lokalnych tytułów prasowych z miejscowości do 100 tysięcy mieszkańców. W 2011 roku nagrodę otrzymała redakcja tygodnika Nowy Łowiczanin. dotacja PAFW wyniosła USD, w tym USD w 2011 roku realizator programu: Fundacja Konkurs Pro Publico Bono więcej informacji: Program ROZWOJU Bibliotek Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności jest partnerem Fundacji Billa i Melindy Gatesów w przedsięwzięciu, które ma ułatwić polskim bibliotekom publicznym dostęp do komputerów, Internetu i szkoleń. Program jest prowadzony w ramach szerszej inicjatywy Global Libraries ; w wybranych krajach Fundacja Gatesów tworzy partnerstwa w celu zapewnienia obywatelom bezpłatnego dostępu do technologii informacyjnych i komunikacyjnych poprzez sieć bibliotek publicznych. Program Rozwoju Bibliotek w Polsce jest realizowany przez utworzoną przez PAFW Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (FRSI). W przedsięwzięciu uczestniczą biblioteki wraz z filiami w gminach wiejskich, wiejsko-miejskich oraz w miastach do 20 tysięcy mieszkańców. Jego główny cel to wspieranie bibliotek w przekształcaniu się w nowoczesne, wielofunkcyjne centra dostępu do informacji, edukacji i kultury animujące także aktywność obywatelską. Dzięki wsparciu, jakie otrzymuje 22

22 Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności RAPORT ROCZNY placówek bibliotecznych, mieszkańcy wsi i małych miast z ponad tysiąca gmin mają szansę na poprawę jakości swojego życia. Istotną częścią Programu Rozwoju Bibliotek jest wzmacnianie kompetencji i prestiżu zawodowego pracowników bibliotek, m.in. poprzez zakrojone na szeroką skalę szkolenia. W 2008 roku realizowana była faza planistyczna, mająca na celu opracowanie szczegółowego planu pomocy polskim bibliotekom w zapewnieniu im sprzętu komputerowego i oprogramowania, a także szkoleń dla bibliotekarzy i użytkowników bibliotek. Podpisane zostało także Porozumienie o Współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które równolegle prowadzi długofalowy program Biblioteka+ - jego realizatorem jest Instytut Książki. Cele obydwu przedsięwzięć są zbliżone, stąd intencją PAFW oraz Ministerstwa było tak kształtować swoje programy, aby mogły się wzajemnie wzmacniać i uzupełniać. Realizacja programu rozpoczęła się w 2009 roku. Do pierwszej rundy zakwalifikowano 1873 placówki biblioteczne. Wiosną 2011 roku odbyła się rekrutacja do drugiej rundy programu, w efekcie której programem zostały objęte 1454 kolejne placówki. Obecnie w programie uczestniczy 3327 bibliotek z całej Polski, co stanowi ponad połowę placówek bibliotecznych zlokalizowanych na wsiach i w małych miastach. Uczestnicy programu otrzymują wsparcie merytoryczne poprzez szkolenia (m.in. warsztaty planowania pracy biblioteki, szkolenia informatyczne i szkolenia specjalistyczne profilujące dalszy rozwój biblioteki, z uwzględnieniem potrzeb lokalnej społeczności) oraz wsparcie technologiczne w postaci nowoczesnego sprzętu komputerowego (w tym urządzeń wielofunkcyjnych, drukarek, laptopów, projektorów multimedialnych i aparatów cyfrowych), a także oprogramowanie przekazane bezpłatnie przez firmę Microsoft. Placówki biblioteczne mają także możliwość aplikowania o granty na dofinansowanie działań ujętych w planach rozwoju bibliotek, wzbogacających oraz rozszerzających ich ofertę. Ponadto mogą uzyskać finansowanie na organizację spotkań współpracujących ze sobą placówek celem integracji lokalnego środowiska bibliotekarzy i wymiany doświadczeń. Program wspiera Krajowe Partnerstwo na rzecz Rozwoju Bibliotek, w skład którego wchodzi ponad stu przedstawicieli świata nauki, sztuki, gospodarki, mediów, polityki oraz sektora pozarządowego. Ponadto FRSI zawarła 16 porozumień regionalnych z władzami wojewódzkimi w całej Polsce, których celem jest promocja idei modernizacji bibliotek publicznych w małych miejscowościach. Partnerstwa na rzecz rozwoju bibliotek zawierane są także na poziomie gmin. Mają one formułę otwartą, uczestniczą w nich samorządy i inne instytucje ważne dla życia lokalnego - szkoły, organizacje pozarządowe, podmioty gospodarcze, media a także lokalni liderzy. Promocji bibliotek służą również kampanie społeczne, takie jak ogólnopolska kampania Biblioteka. Miejsce czytania, miejsce działania oraz konkurs internetowy Spotkajmy się w bibliotece, a także odbywający się od 2010 roku doroczny ogólnopolski kongres bibliotek publicznych, z udziałem ponad 500 uczestników, przede wszystkim z małych miejscowości. W działalność na rzecz placówek bibliotecznych zaangażowały się organizacje trzeciego sektora, w tym Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacja Ośrodka KARTA, Fundacja Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego oraz Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę. Przygotowały one dla bibliotek ciekawe propozycje wspólnego działania i poszerzania ich usług w ramach oferty Organizacje pozarządowe bibliotekom. W ramach programu podejmowane są również działania mające na celu wzmocnienie całego systemu bibliotecznego, m.in. poprzez współpracę z Biblioteką Narodową, wojewódzkimi bibliotekami publicznymi, Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich oraz Polskim Towarzystwem Bibliologicznym. 23