Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego Parku Narodowego

Transkrypt

1 Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) DAWID MARCZAK Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego Parku Narodowego MARCZAK D Rare beetle species (Insecta: Coleoptera) in Kampinos National Park. Parki nar. Rez. Przyr. 29(2): ABSTRACT: This publication contains a list of 21 species of beetles (Coleoptera) occurring in the Kampinos National Park. These data are own observations from the years 2008 and During the investigations 5 protected species, 2 species listed in the Habitats Directive, and 9 species listed in the Polish Red List of Threatened Animals were found. 4 species new to the Mazovia Lowland and 13 species new to the park were discovered. KEY WORDS: Coleoptera, new records, Mazovia, Kampinos National Park, Osmoderma eremita, Cucujus cinnaberinus, Platypsyllus castoris. Dawid Marczak: Kampinoski Park Narodowy, Dział Nauki i Monitoringu Przyrody, ul. Tetmajera 38, Izabelin, owady@kampinoski-pn.gov.pl WSTĘP Entomofauna Kampinoskiego Parku Narodowego (KPN), dzięki ogromnemu zróżnicowaniu siedlisk odznacza się dużym, jednak niezwykle słabo zbadanym bogactwem gatunków. Pomimo dużej powierzchni i silnego zróżnicowania siedlisk, Kampinoski Park Narodowy wciąż pozostaje jednym z najsłabiej zbadanych pod względem entomofauny wśród polskich parków narodowych (BANASZAK i in. 2004). Co prawda, w 1981 roku zapoczątkowano w warszawskim oddziale Polskiego Towarzystwa Entomologicznego akcję badania entomofauny KPN, która jednak, poza dobrymi chęciami, nie przełożyła się na dorobek faunistyczny poświęcony temu terenowi (BOJASIŃSKI, PLEWKA 1981). Chrząszcze są jedną z najsłabiej poznanych grup owadów na terenie KPN. Dotychczas tylko jedna praca jest w całości poświęcona koleopterofaunie tego parku, jednak dotyczy tylko dwóch Obszarów Ochrony Ścisłej Czerwińskie Góry I i II (KUBISZ i in. 2000). Oprócz tego w literaturze zamieszczonych jest wiele wyrywkowych informacji o chrząszczach KPN, najczęściej znajdowanych w pracach monograficznych czy rewizjach systematycznych. Pracownicy Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie prowadzili badania owadów zasiedlających grądy i dąbrowy świetliste Niziny Mazowieckiej, z czego na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego, uwzględniono: Obszar Ochrony Ścisłej Cyganka, uwzględniono [81]

2 82 Dawid Marczak rodziny: Chrysomelidae (WĄSOWSKA 1989), Elateridae (NOWAKOWSKI 1989), Coccinellidae (CZECHOWSKA 1989) i Carabidae (CZECHOWSKI 1989). Niniejsza praca przedstawia przegląd rzadkich gatunków chrząszczy odnalezionych na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego w wyniku rozpoczętej przez Dział Nauki i Monitoringu Przyrody KPN w 2008 roku inwentaryzacji chrząszczy. Niektóre z wymienionych gatunków były już wcześniej notowane na tym terenie, inne są podawane po raz pierwszy z terenu parku, są wśród nich także gatunki nowe dla Niziny Mazowieckiej. Oprócz gatunków rzadkich, w wykazie uwzględniono gatunki chronione, relikty polodowcowe oraz gatunki chronione w ramach Dyrektywy Siedliskowej sieci Natura W opisach stanowisk zastosowano następujące skróty nazwisk osób zbierających lub oznaczających gatunki: DM Dawid Marczak, DPM Danuta Pepłowska- -Marczak, GN Grzegorz Nizio, JD Jan Danyłow, MM Mariusz Morkowski, PC Piotr Ceryngier, PK Paweł Kamola, RM Radosław Mroczyński, TS Tomasz Sekutowicz. Okazy dowodowe znajdują się w zbiorach Kampinoskiego Parku Narodowego. Kody umieszczone w nawiasach przy opisach gatunków to kwadraty siatki UTM. Podział na krainy zoogeograficzne przyjęto za Katalogiem Fauny Polski. TEREN BADAŃ Kampinoski Park Narodowy został utworzony w celu ochrony unikalnego krajobrazu Puszczy Kampinoskiej porastającej teren pradoliny Wisły. Jego krajobraz tworzą, ciągnące się równoleżnikowo, pasy wydmowe porośnięte lasami sosnowymi i znajdujące się pomiędzy nimi pasy bagienne z olsami, grądami i rozległymi łąkami. Cały teren parku położony jest w centralnej części Niziny Mazowieckiej. Od północy graniczy z tarasem zalewowym Wisły, od zachodu z Bzurą, od południa z Równiną Łowicko-Błońską, natomiast od wschodu graniczy bezpośrednio z zachodnimi dzielnicami Warszawy. Obecna powierzchnia KPN wynosi 385,4 km 2. Teren Kampinoskiego Parku Narodowego porastają głównie lasy, stanowiące blisko 73% jego powierzchni. Znacznie mniej jest zbiorowisk łąkowych, szuwarowych, pastwisk i terenów rolnych, a także otwartych wód. W obrębie parku znajdują się 22 Obszary Ochrony Ścisłej (OOŚ) o łącznej powierzchni 46,4 km 2. WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA Przegląd gatunków Carabidae Calosoma inquisitor (LINNAEUS, 1758). Gatunek palearktyczny, spotykany głównie w lasach (BURAKOWSKI i in. 1973). Znany jest prawie z całego kraju, z terenu

3 Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego PN 83 Parku podawany z Obszaru Ochrony Ścisłej (OOŚ) Cyganka (DC89) przez CZECHOWSKIEGO (1989). Podlega ścisłej ochronie gatunkowej (ROZPORZĄDZENIE ). Nowe stanowisko: OOŚ Sieraków (DC89), ex., leg. DM, coll. DPM. Carabus clathratus LINNAEUS, Gatunek europejsko-syberyjski, zaliczany do higrofili (BURAKOWSKI i in. 1973). Zasiedla bagniste obszary leśne i torfowiska. Znany z wielu stanowisk w całym kraju. Z terenu KPN podawany z okolic Leszna (DC79) przez Makólskiego (BURAKOWSKI i in. 1973). Podlega ścisłej ochronie gatunkowej (ROZPORZĄDZENIE ) i jest umieszczony na czerwonej liście i w Polskiej czerwonej księdze w kategorii EN (PAWŁOWSKI i in. 2002, PAWŁOWSKI 2004). Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego bardzo licznie znajdowany w olsach i na terenach podmokłych, głównie turzycowiskach graniczących z kompleksami leśnymi, w latach odnaleziono ten gatunek w OOŚ Krzywa Góra (DC69), OOŚ Żurawiowe (DC79), OOŚ Sieraków (DC89) oraz w okolicach Wiejcy (DC69). Pomimo że zasiedla tereny podmokłe na obszarze parku odławiano go także na terenie wrzosowiska Niepust (DC89). Najprawdopodobniej osobniki tego gatunku migrują w poszukiwaniu pokarmu także na suchsze miejsca. W populacjach z terenu KPN występują osobniki z rozwiniętymi skrzydłami lotnymi obserwowano nalatywanie tego gatunku na ekran oświetlony lampą rtęciową. Oprócz biegacza bagiennego w Kampinoskim Parku Narodowym występują inne chronione gatunki z tego rodzaju: Carabus nemoralis O.F. MÜLLER, 1764, C. cancellatus ILLIGER, 1798, C. granulatus LINNAEUS, 1758, C. arvensis HERBST, 1784, C. violaceus LINNAEUS, 1758, C. glabratus PAYKULL, 1790, C. hortensis LINNAEUS, 1758, C. coriaceus LINNAEUS, 1758 i C. convexus FABRICIUS, 1775 (MARCZAK npubl.). Miscodera arctica (PAYKULL, 1798). Gatunek borealno-górski, uznawany za relikt glacjalny (ALEKSANDROWICZ 2004). W Polsce znany z wielu rozproszonych stanowisk, podawany z terenu KPN, z okolic Sierakowa (DC89) (BURAKOWSKI i in. 1973). Umieszczony jest na czerwonej liście w kategorii DD (PAWŁOWSKI i in. 2002). Nowe stanowisko: OOŚ Sieraków (DC89), ex., leg. et coll. DM. Ten borealno-górski gatunek, zapewne przetrwał na terenie Puszczy Kampinoskiej od ustąpienia ostatniego zlodowacenia, które to w większości ukształtowało rzeźbę tego terenu. W KPN zasiedla wydmy utrwalone borami sosnowymi. Leiodidae Platypsyllus castoris RITSEMA, Znany z Ameryki Północnej i Europy. Jest to wyspecjalizowany pasożyt bobrów (BURAKOWSKI i in. 2000). Z Polski po raz pierwszy wykazano go w roku 1984 (BUCHHOLZ, SIKORA 1984). Dotychczas w kraju stwierdzony w 5 krainach: Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie, Podlasie,

4 84 Dawid Marczak Nizina Wielkopolsko-Kujawskai Wyżyna Krakowsko-Wieluńska (BUCHHOLZ i in. 2008). Z terenu Niziny Mazowieckiej i KPN nie był wykazywany. Umieszczony jest na czerwonej liście w kategorii DD (PAWŁOWSKI i in. 2002). Stanowisko: Palmiry (DD80), exx., leg. DM, coll. MM; osobniki zostały zdjęte z martwego bobra (samica) znalezionego bezpośrednio po kolizji z samochodem na drodze Truskaw Palmiry w okolicy OOŚ Kaliszki. Gatunek nowy dla Niziny Mazowieckiej. Scarabaeidae Osmoderma eremita (SCOPOLI, 1763). Zasiedla zachodnią, południową i środkową części Europy (BURAKOWSKI i in. 1983). Gatunek saproksyliczny związany ze starymi próchniejącymi drzewami liściastymi, głównie lipami i dębami. W Polsce znany z wielu stanowisk, ze szczególnie dużym zagęszczeniem populacji na Pojezierzu Iławskim i Wyżynie Małopolskiej (KUBISZ 2004 a, SZWAŁKO 2004). Znany z Niziny Mazowieckiej (BURAKOWSKI i in. 1983), a ostatnio znaleziony w Warszawie (ORCZYK, KUCHARSKI 2006). Z terenu KPN po raz pierwszy podany z jednego stanowiska zlokalizowanego w okolicy wsi Roztoka (DC79) w roku 2007 (OLSZEWSKI i in. 2007). Podlega ochronie, zarówno prawem krajowym, jak i Dyrektywą Siedliskową w ramach sieci Natura Został umieszczony na krajowej czerwonej liście i w Polskiej czerwonej księdze w kategorii VU (PAWŁOWSKI i in. 2002, SZWAŁKO 2004) oraz na europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii NT (NIETO, ALEXANDER 2010). Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego zlokalizowano 16 drzew (15 dębów szypułkowych i 1 lipa drobnolistna) zasiedlonych przez ten gatunek. Nowe stanowiska są zlokalizowane w okolicy wsi Wiejca (DC69), Roztoka (DC79), OOŚ Sieraków (DC89) i OOŚ Roztoka (DC79). Obserwacje tego gatunku w terenie pochodzą od 3 osób: DM, DPM, GN. Gnorimus variabilis (LINNAEUS, 1758). Rozsiedlony głównie w środkowej i południowej części Europy (BURAKOWSKI i in. 1983). Podobnie jak pachnica dębowa, jest to gatunek saproksyliczny zasiedlający murszejące drzewa liściaste (BUNALSKI 2006). W kraju znany z nielicznych stanowisk w 12 krainach (BURAKOWSKI i in. 1983, BUNALSKI 2006). Z Niziny Mazowieckiej i Kampinoskiego Parku Narodowego wcześniej niepodawany. Umieszczony na krajowej czerwonej liście w kategorii VU (PAWŁOWSKI i in. 2002) oraz na europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii NT (NIETO, ALEXANDER 2010). Stwierdzono liczne nowe stanowiska, często we wspólnych dziuplach z pachnicą, a zlokalizowane głównie w Obszarach Ochrony Ścisłej: Cyganka (DC89), Sieraków (DC89) i Roztoka (DC79). Obserwacje były prowadzone przez DM, DPM oraz JD. Gatunek nowy dla Niziny Mazowieckiej.

5 Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego PN 85 Lucanidae Dorcus parallelipipedus (LINNAEUS, 1758). Znany z Europy, Azji Mniejszej i Maroka, w Polsce stwierdzony w kilkunastu krainach, jednak większość stwierdzeń pochodzi z XIX i pierwszej połowy XX wieku (BURAKOWSKI i in. 1983). Zasiedla lasy liściaste, gdzie larwy żyją w przegrzybiałym, martwym drewnie wielu gatunków drzew. Znane są stanowiska z Niziny Mazowieckiej (BURAKOWSKI i in. 1983), natomiast z terenu KPN dotychczas nie był podawany. Podlega prawnej ochronie gatunkowej (ROZPORZĄDZENIE ) oraz jest umieszczony na krajowej czerwonej liście w kategorii VU (PAWŁOWSKI i in. 2002) i europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii LC (NIETO, ALEXANDER 2010). Stanowiska: OOŚ Roztoka (DC79), exx., leg. et coll. DM, obserwowane żywe osobniki na pniu martwego dębu; Wiersze (DC79), ex., leg. et coll. TS. Elateridae Stenagostus rufus (DE GEER, 1774). Rozsiedlony głównie w Europie Środkowej, związany ze starymi, ponad 100-letnimi lasami iglastymi (BURAKOWSKI i in. 1985). Mimo, że wykazywany był z wielu krain nigdzie nie jest zbyt liczny. Zaliczany jest do chrząszczy rzadkich (BUCHHOLZ 2004). Znane są stanowiska z terenu Niziny Mazowieckiej (BURAKOWSKI i in. 1985), z terenu KPN dotychczas niepodawany. Umieszczony na krajowej czerwonej liście w kategorii NT (PAWŁOWSKI i in. 2002) oraz europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii LC (NIETO, ALEXANDER 2010). Stanowiska: OOŚ Sieraków (DC89), exx., leg. et coll. DM, na stosie ściętych pni sosnowych, Nowe Polesie (DD60), ex., leg. DM. coll. PK. Calambus bipustulatus (LINNAEUS,1767). Rozsiedlony głównie w Europie Środkowej, związany z drzewami liściastymi. Znany z wielu krain, ale wszędzie uznawany za rzadki i lokalny, odławiany w pojedynczych okazach. Znane są stanowiska tego gatunku z Niziny Mazowieckiej oraz KPN (BURAKOWSKI i in. 1985). Według BUCHHOLZA (2004) powinien być umieszczony w kategorii DD lub NT. Umieszczony na europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii LC (NIETO, ALEXANDER 2010). Nowe stanowisko: OOŚ Roztoka (DC79), ex., leg. et coll. DM, w nocy na pniu dębu.

6 86 Dawid Marczak Cucujidae Cucujus cinnaberinus (SCOPOLI, 1763). Rozmieszczony głównie w północnej i środkowo-wschodniej części Europy (BURAKOWSKI i in a). Uznawany za relikt lasów pierwotnych (KUBISZ 2004 b). Związany z obumierającymi i obumarłymi drzewami, głównie liściastymi. W Polsce znany z niewielu stanowisk w różnych częściach kraju, najliczniejsze populacje znajdują sie na terenie Białowieskiego Parku Narodowego i w Bieszczadach (KUBISZ 2004 b). Z terenu Niziny Mazowieckiej wykazywany pod koniec XIX wieku przez Hildt a (za BURAKOWSKI i in a), dotychczas nieznany z terenu KPN. Podlega ochronie, zarówno prawem krajowym, jak i Dyrektywą Siedliskową w ramach sieci Natura Umieszczony na krajowej czerwonej liście w kategorii LC (PAWŁOWSKI i in. 2002) oraz na europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii NT (NIETO, ALEXANDER 2010). Stanowisko: OOŚ Sieraków (DC89), ex., leg. et coll. DM, w nocy na pniu martwego dębu. Endomychidae Lycoperdina succincta (LINNAEUS, 1767). Zamieszkuje południową, wschodnią i środkową część Europy. Zasiedla lasy, gdzie związany jest z owocnikami grzybów purchawkowatych. Był notowany z Niziny Mazowieckiej i KPN (BURA- KOWSKI i in b). Należy do chrząszczy rzadko spotykanych (TOMASZEWSKA 2004). Nowe stanowisko: Truskaw (DC89), ex., leg. et coll. DM, znaleziony wewnątrz owocnika purchawki. Coccinellidae Scymnus femoralis (GYLLENHALL, 1827). Gatunek niedawno wykazany z Polski z 4 krain (Pojezierze Mazurskie, Nizina Wielkopolsko-Kujawska, Nizina Mazowiecka, Śląsk Dolny) przez RUTĘ i in. (2009), nie był uwzględniony przez BIELAWSKIEGO (1959) w kluczu do oznaczania biedronek ani przez BURAKOWSKIEGO i in. (1986 b) w Katalogu Fauny Polski. Kserofil, związany z nasłonecznionymi zboczami i murawami. Stwierdzony w OOŚ Sieraków (DC89), ex., leg. PC, coll. DM, złowiony w czerpak na suchej łące, na skraju lasu. Coccinella hieroglyphica LINNAEUS, Gatunek eurosyberyjski, związany z torfowiskami i wilgotnymi łąkami, dość rzadko łowiony (BURAKOWSKI i in b). Znany z Niziny Mazowieckiej (CZECHOWSKA, BIELAWSKI 1981), jednak niepodawany z terenu KPN.

7 Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego PN 87 Stanowisko: OOŚ Sieraków (DC89), exx., leg. et coll. DM, złowiony w czerpak na torfowisku wysokim. Coccinella magnifica REDTENBACHER, Gatunek palearktyczny, związany z terenami suchymi, głównie wrzosowiskami, rzadko spotykany (BURAKOWSKI i in b). Znany z Niziny Mazowieckiej (CZECHOWSKA, BIELAWSKI 1981), jednak niepodawany z terenu KPN. Stanowisko: Truskaw (DC89), exx., leg. et coll. DM, złowiony w czerpak na wrzosowisku. Oenopia impustulata (LINNAEUS, 1767). Gatunek europejski o niedostatecznie poznanym rozmieszczeniu (BURAKOWSKI i in b), przez wielu autorów uznawany za formę barwną Oenopia conglobata (LINNAEUS, 1758). W Polsce bardzo rzadki (TOMASZEWSKA 2004), a większość danych o jego rozmieszczeniu pochodzi z XIX wieku (BURAKOWSKI i in b). W XX i XXI wieku podany jedynie z Niziny Mazowieckiej (CZECHOWSKA, BIELAWSKI 1981), Pojezierza Pomorskiego (RUTA, MELKE 2002) i Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej (PRZEWOŹNY 2004, RUTA i in. 2009). Z terenu KPN wykazany przez CZECHOWSKĄ (1989). Nowe stanowisko: OOŚ Sieraków (DC89), ex., leg. et coll. DM. Sospita vigintiguttata (LINNAEUS, 1758).Gatunek europejski, w całym kraju rzadki i notowany pojedynczo, zasiedla lasy łęgowe, olsy i podmokłe łąki (BURAKOWSKI i in b). Znany z Niziny Mazowieckiej (CZECHOWSKA, BIELAWSKI 1981; RUTA i in. 2009), nowy dla KPN. Stanowisko: Truskaw (DC89), ex., leg. et coll. DM, złowiony na wrzosowisku do pułapki Moericke go. Tetratomidae Tetratoma fungorum FABRICIUS, Gatunek środkowoeuropejski, wyjątkowo spotykany w regionach południowych kontynentu, związany z murszejącym i przegrzybiałym drewnem (BURAKOWSKI i in. 1987). Według KUBISZA i in. (2010) znany z 11 krain, głównie w Polsce południowej. Stosunkowo pospolity, ale niezbyt często odławiany. Z Niziny Mazowieckiej i KPN dotychczas nieznany. Stwierdzony w OOŚ Sieraków (DC89), exx., leg. et coll. DM, złowiony przy lampie entomologicznej, exx., leg. et coll. DM, złowiony w nocy na przegrzybiałym pniu dębu, exx., leg. et coll. DM. Na terenie KPN w miejscach występowania wydaje się stosunkowo liczny. Gatunek nowy dla Niziny Mazowieckiej. Melandryidae Orchesia undulata KRAATZ, Gatunek europejski, związany z lasami liściastymi, gdzie zasiedla murszejące, przegrzybiałe pnie drzew (BURAKOWSKI i in. 1987).

8 88 Dawid Marczak Według KUBISZA i in. (2010) wykazany z 13 krain, głównie w Polsce południowej. Autorzy ci uznają ten gatunek raczej za rzadki, jednak w ostatnich latach coraz częściej łowiony. Z Niziny Mazowieckiej i KPN dotychczas nieznany. Stanowiska: OOŚ Roztoka (DC79), exx., leg. et coll. DM, w nocy na martwicach dębu, OOŚ Sieraków (DC89), exx., leg. et coll. DM, w nocy na martwicach jarzębiny pospolitej. Gatunek nowy dla Niziny Mazowieckiej. Tenebrionidae Neomida haemorrhoidalis (FABRICIUS, 1787). Gatunek eurosyberyjski, związany z owocnikami hubiaka pospolitego (BURAKOWSKI i in. 1987). Uznawany za relikt lasów pierwotnych (IWAN 2004). W Polsce rzadki i znany z nielicznych stanowisk w 7 krainach (BURAKOWSKI i in. 1987). Z Niziny Mazowieckiej i KPN nieznany. Umieszczony na czerwonej liście w kategorii NT (PAWŁOWSKI i in. 2002). Stanowiska: OOŚ Sieraków (DC89), exx., exx., w nocy na owocniku hubiaka pospolitego, leg. et coll. DM; Famułki Królewskie (DC59), , leg. et coll. RM. Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego gatunek bardzo liczny, często obserwowany DM. Platydema violaceum (FABRICIUS, 1790). Gatunek wschodnioeuropejski, związany z lasami liściastymi, gdzie zasiedla przegrzybiałe i murszejące drewno (BURAKOWSKI i in. 1987). W Polsce rzadki, znany z 12 krain. Z terenu Niziny Mazowieckiej podany przez BURAKOWSKIEGO i in. (1987), jednak nienotowany z KPN. Stanowisko: OOŚ Sieraków, exx., ex., pod mchem w dolnej części pnia dębu, leg. et coll. DM. Rhynchitidae Rhynchites bacchus (LINNAEUS, 1758). Szeroko rozsiedlony, znany z Europy, Syberii, Azji i północnej Afryki (BURAKOWSKI i in. 1992). Zasiedla środowiska suche i szybko nagrzewające się, głównie otwarte i półotwarte. W Polsce znany z wielu krain, jednak spotykany jest bardzo lokalnie. Uważany jest za gatunek rzadki (PETRYSZAK 2004). Znany z Niziny Mazowieckiej (BURAKOWSKI i in. 1992), jednak dotychczas nieodnaleziony na terenie KPN. Umieszczony na czerwonej liście w kategorii VU gatunek narażony (PAWŁOWSKI i in. 2002). Stanowisko: OOŚ Sieraków, ex., ex., złowione w ciągu dnia na białej ścianie budynku, leg. et coll. DM.

9 Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego PN 89 PODZIĘKOWANIA Składam serdeczne podziękowania dr. Piotrowi Ceryngierowi z Centrum Badań Ekologicznych PAN w Dziekanowie Leśnym za weryfikację oznaczeń biedronek. Dziękuję także pracownikom służb terenowych KPN Grzegorzowi Nizio (Obwód Ochronny Zamczysko), Pawłowi Kamoli (Obwód Ochronny Rybitew) oraz Tomaszowi Sekutowicz (Obwód Ochronny Dąbrówka) za dostarczenie informacji o rzadkich gatunkach owadów na terenie parku. Recenzentom dziękuję za wnikliwe uwagi podczas przygotowywania pracy do druku. PIŚMIENNICTWO ALEKSANDROWICZ O.R Biegaczowate (Carabidae). [W:] Fauna Polski charakterystyka i wykaz gatunków, W. BOGDANOWICZ, E. CHUDZICKA, I. PILIPIUK, E. SKIBIŃSKA (red.). MiIZ PAN, Warszawa, BANASZAK J., BUSZKO J., CZACHOROWSKI S., CZECHOWSKA W., HEBDA G., LIANA A., PAWŁOWSKI J., SZEPTYCKI A., TROJAN P., WĘGIEREK P Przegląd badań inwentaryzacyjnych nad owadami w parkach narodowych Polski. Wiad. entomol. 23, Suppl. 2: BIELAWSKI R Chrząszcze Coleoptera, Biedronki Coccinellidae. Klucze do oznaczania owadów Polski, 19, 76: BOJASIŃSKI T., PLEWKA T Akcja badania entomofauny Kampinoskiego Parku Narodowego, prowadzona w Oddziale Warszawskim Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. [W:] Entomologia a Gospodarka Narodowa, Z. SIERPIŃSKI, H. SANDNER, C. KANIA, W. MIKOŁAJCZYK (red.). PWN Warszawa Wrocław, BUCHHOLZ L Sprężykowate (Elateridae). [W:] Fauna Polski charakterystyka i wykaz gatunków, W. BOGDANOWICZ, E. CHUDZICKA, I. PILIPIUK, E. SKIBIŃSKA (red.). MiIZ PAN, Warszawa, , BUCHHOLZ L., CZERWIŃSKI S., KOMOSIŃSKI K., NIEWĘGŁOWSKI H., RUTA R Nowe stwierdzenia Platypsyllus castoris RITSEMA, 1869 (Coleoptera: Leiodidae) w Polsce. Wiad. entomol. 27(2): BUCHHOLZ L., SIKORA S Platypsyllus castoris RITSEMA, 1869 (Coleoptera, Platypsyllidae) nowy dla fauny Polski przedstawiciel chrząszczy. Przegl. zool. 28(4): BUNALSKI M Żuki (Coleoptera: Scarabaeoidea) wschodnich rubieży Polski. Studium faunistyczno-ekologiczne części północnej i środkowej. Rozprawy Naukowe AR im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu 376: BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Biegaczowate Carabidae, część 1. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(2): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(9): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(10): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J a. Chrząszcze Coleoptera Cucujoidea, część 1. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(12): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J b. Chrząszcze Coleoptera Cucujoidea, część 2. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(13): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Cucujoidea, część 3. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(14):

10 90 Dawid Marczak BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Ryjkowcowate prócz ryjkowców Curculionoidea prócz Curculionidae. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(18): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Uzupełnienie tomów Katalog Fauny Polski, Warszawa, 23(22): CZECHOWSKA W Coccinellidae (Coleoptera) of linden-oak-hornbeam and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. Fragm. faun. 32(8): CZECHOWSKA W., BIELAWSKI R Coccinellids (Coleoptera, Coccinellidae) of Warsaw and Mazovia. Memorab. zool. 34: CZECHOWSKI W Carabidae (Coleoptera) of linden-oak-hornbeam and thermophilous oak forest of the Mazovian Lowland. Fragm. faun. 32(7): IWAN D Czarnuchowate (Tenebrionidae). [W:] Fauna Polski charakterystyka i wykaz gatunków, W. BOGDANOWICZ, E. CHUDZICKA, I. PILIPIUK, E. SKIBIŃSKA (red.). MiIZ PAN, Warszawa, 71 73, KUBISZ D a. Pachnica dębowa. [W:] Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny, P. ADAMSKI, R. BARTEL, A. BERESZYŃSKI, A. KEPEL, Z. WITKOWSKI (red.). Ministerstwo Środowiska, T. 6, Warszawa, KUBISZ D b. Zgniotek cynobrowy. [W:] Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny, P. ADAMSKI, R. BARTEL, A. BERESZYŃSKI, A. KEPEL, Z. WITKOWSKI (red.). Ministerstwo Środowiska, T. 6, Warszawa, KUBISZ D., HILSZCZAŃSKI J., GARBALIŃSKI P Chrząszcze (Coleoptera) rezerwatów Czerwińskie Góry I i II i ich otuliny w Puszczy Kampinoskiej. Parki nar. Rez. Przyr. 19(4): KUBISZ D., RUTA R., JAŁOSZYŃSKI P., KONWERSKI S., KRÓLIK R A faunistic rewview of beetle families Tetratomidae and Melandryidae (Coleoptera: Tenebrionoidea) of Poland. Pol. Pism. Ent. (w druku). NIETO A., ALEXANDER K.N.A European Red List of Saproxylic Beetles. Publications Office of the European Union, Luxemburg. NOWAKOWSKI E Elateridae (Coleoptera) of linden-oak-hornbeam and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. Fragm. faun. 32(6): OLSZEWSKI A., HRYNIEWICKI T., OKOŁÓW G Nowe stanowiska pachnicy dębowej Osmoderma eremita (SCOPOLI, 1763) na Nizinie Mazowieckiej. Chrońmy Przyr. ojcz. 63(2): ORCZYK K., KUCHARSKI D Pachnica dębowa Osmoderma eremita (SCOPOLI, 1763) (Coleoptera: Cetoniidae) nowe stanowiska na terenie Warszawy. Kulon 11: PAWŁOWSKI J Carabus cltahratus LINNEAUS, [W:] Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce, Z. GŁOWACIŃSKI, J. NOWACKI (red.). IOP PAN, Kraków, PAWŁOWSKI J., KUBISZ D., MAZUR M Coleoptera Chrząszcze. [W:] Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, Z. GŁOWACIŃSKI (red.). IOP PAN, Kraków, PETRYSZAK B Rhynchitidae. [W:] Fauna Polski charakterystyka i wykaz gatunków, W. BOGDANOWICZ, E. CHUDZICKA, I. PILIPIUK, E. SKIBIŃSKA (red.). MiIZ PAN, Warszawa, 71, 108. PRZEWOŹNY M Chrząszcze (Insecta: Coleoptera) okolic Obrzycka w Puszczy Noteckiej. Bad. Fizjograf. Pol. Zach., Ser. C, 50: ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Dz. U. nr 220, poz RUTA R., JAŁOSZYŃSKI P., KONWERSKI S., MAJEWSKI T., BARŁOŻEK T Biedronkowate (Coleoptera: Coccinellidae) Polski. Część 1. Nowe dane faunistyczne. Wiad. entomol. 28(2):

11 Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego PN 91 RUTA R., MELKE A Chrząszcze (Insecta: Coleoptera) rezerwatu Kuźnik koło Piły. Roczn. Nauk. PTOP Salamandra 6: SZWAŁKO P Osmoderma eremita LINNEAUS, Pachnica dębowa. [W:] Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce, Z. GŁOWACIŃSKI, J. NOWACKI (red.). IOP PAN, Kraków, TOMASZEWSKA K.W Cucujoidea. [W:] Fauna Polski charakterystyka i wykaz gatunków. W. BOGDANOWICZ, E. CHUDZICKA, I. PILIPIUK, E. SKIBIŃSKA (red.). MiIZ PAN, Warszawa, 57 58, WĄSOWSKA M Chrysomelidae (Coleoptera) of linden-oak-hornbeam and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. Fragm. faun. 32(5): SUMMARY In the area of the Kampinos National Park, in the years , the occurrence of 21 rare beetle species was noted. Among them, 5 protected species: Calosoma inquisitor, Carabus clathratus, Osmoderma eremita, Dorcus paralelipipedus and Cucujus cinnaberinus, 2 protected under the Habitats Directive Osmoderma eremita and Cucujus cinnaberinus and 9 listed on the Polish Red List of Threatened Animals were found. Also found were 4 species new to the Mazovia Lowland: Platypsyllus castoris, Gnorimus variablis, Tetratoma fungorum and Orchesia undulata and 13 species which earlier were not noted in the park. Nadesłano do redakcji: kwiecień 2010 r. Wpłynęło ponownie po poprawkach: maj 2010 r. Przyjęto do druku: maj 2010 r.

12