Strojniś nadobny Philaeus chrysops (PODA, 1761) (Araneae: Salticidae) w Kampinoskim Parku Narodowym

Transkrypt

1 108 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne DAWID MARCZAK Strojniś nadobny Philaeus chrysops (PODA, 1761) (Araneae: Salticidae) w Kampinoskim Parku Narodowym MARCZAK D Philaeus chrysops (PODA, 1761) (Araneae: Salticidae) in Kampinos National Park. Parki nar. Rez. Przyr. 29(4): ABSTRACT: This paper describes a new locality of the Philaeus chrysops in the Kampinos National Park. This species was rediscovered in the area of the park after 50 years. The location of this spider is in a Corynephoretalia canescentis plant community near the village of Truskaw. KEY WORDS: Philaeus chrysops, new record, Mazovia, Kampinos National Park. Dawid Marczak: Kampinoski Park Narodowy, Dział Nauki i Monitoringu Przyrody, ul. Tetmajera 38, Izabelin; Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie, Wydział Ekologii, ul. Wawelska 14, Warszawa, owady@kampinoski-pn.gov.pl Strojniś nadobny Philaeus chrysops (PODA, 1761) jest pająkiem z rodziny skakunów (Salticidae). Jest to pająk ksero- i termofilny, a jego zasięg obejmuje prawie całą Eurazję od basenu Morza Śródziemnego i Czarnego, przez południową Syberię, aż po Japonię i Koreę (PRÓSZYŃSKI, STARĘGA 1971; STAŃSKA 2004). Zasiedla głównie nasłonecznione środowiska trawiaste (PRÓSZYŃSKI, STARĘGA 1971). W Polsce, leżącej na północnej granicy zasięgu tego pająka, znajdowany jest zaledwie na kilku izolowanych stanowiskach. Jest to gatunek objęty ochroną ścisłą z wymogiem ochrony czynnej (ROZPORZĄDZENIE ), ponadto umieszczony jest w,,polskiej czerwonej księdze zwierząt i na polskiej,,czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w kategorii EN (STARĘGA i in. 2002, STAŃSKA 2004). Według,,Polskiej czerwonej księgi zwierząt Bezkręgowce (STAŃSKA 2004) współczesne stanowiska (po 1976 roku) znajdują się w Kotlinie Sandomierskiej i Pieninach. Oprócz tego istnieją stanowiska historyczne z Niziny Mazowieckiej i Sudetów Zachodnich (PRÓSZYŃSKI, STARĘGA 1971). Ostatnio pająk ten został odnaleziony na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w Toruniu (OWIEŚNY i in. 2010). Na Nizinie Mazowieckiej gatunek ten był łowiony w Warszawie i okolicach (PRÓSZYŃSKI 1961; PRÓSZYŃSKI, STARĘGA 1971) oraz na Górze Nartowej (kwadrat UTM DC79) leżącej w obecnych granicach Kampinoskiego Parku Narodowego (KPN). To ostatnie stwierdzenie zostało poczynione w latach , a więc przeszło pół wieku temu. PRÓSZYŃSKI (1961) łowił strojnisia na południowym stoku wydmy, na polance porośniętej ciemiężykiem drobnokwiatowym Vincetoxicum hirundinaria MED. oraz turzycą wrzosowiskową Carex ericetorum POLL. i licznymi przedstawicielami porostów naziemnych. Pająki były łowione na turzycach i piasku w okresie między 5 czerwca a 28 lipca. Warto zauważyć, iż według opisu i mapki

2 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne 109 podanej przez PRÓSZYŃSKIEGO (1961) teren jego badań obejmował nie stoki samej Góry Nartowej, ale położonej nieco na zachód niewielkiej, ale stosunkowo wysokiej wydmy nazywanej Górą Kiljanką. Dzięki dokładnej lokalizacji polanki, na której PRÓSZYŃSKI (1961) odławiał strojnisia, możliwe było podjęcie prób jego odszukania po przeszło 50 latach od poprzedniej obserwacji. W wyniku wizji terenowych, w 2010 roku okazało się, iż większość polanek na południowym stoku Góry Nartowej, w tym polanka z Vincetoxicum, na której strojniś był odławiany w latach 50. XX wieku, obecnie nie istnieje. Przeszło 50 lat sukcesji naturalnej na tym terenie doprowadziło do zarośnięcia polanek dębami silnie zacieniającymi podłoże. Wydawałoby się, iż ten gatunek pająka został na zawsze utracony dla Kampinoskiego Parku Narodowego. Tymczasem strojniś nadobny został odnaleziony na obszarze muraw szczotlichowych około 10 km na północny wschód od Truskawia (kwadrat UTM DC89). Jest to teren powstały na skutek ogromnego pożaru, który w 1988 roku objął 75 ha drzewostanów sosnowych, młodników sosnowych oraz terenów wydmowych. Jest to teren wydm śródlądowych. Pierwszą obserwację poczyniono Zaobserwowano samca wygrzewającego się na murszu sosnowym powstałym w czasie pożaru. Dwa dni później zaobserwowano kolejne samce tego gatunku. Pierwsza samica została znaleziona Wszystkie obserwacje poczyniono na otwartych powierzchniach zarośniętych jedynie przez kępki szczotlichy siwej Corynephorus canescens (L.). Obecne stanowisko strojnisia nadobnego w KPN odbiega znacząco od stanowiska na Górze Nartowej (PRÓSZYŃSKI 1961). Na obszarze, gdzie autor niniejszego artykułu obserwował tego pająka, ciemiężyk drobnokwiatowy nie występuje. Znajduje sie tu siedlisko murawy szczotlichowej z bogatą roślinnością zielną: płatami szczodrzeńców Chamaecytisus spp. i macierzanek Thymus spp., goździkiem piaskowym Dianthus arenarius L., goździkiem kartuzkiem Dianthus carthusianorum L. i kocankami piaskowymi Helichrysum arenarium (L.). Miejscami znajdują się niewielkie płaty wrzosu. Na podobnym stanowisku strojniś był stwierdzony w okolicach Torunia (OWIEŚNY i in. 2010). Tam także znajdowano go na murawach szczotlichowych lub murawach napiaskowych w kompleksie wydm śródlądowych. Teren pożarzyska z 1988 roku został pozostawiony do naturalnej sukcesji, która początkowo nie przebiegała zbyt szybko. Przyczyną tego są niezbyt korzystne warunki mikroklimatyczne bardzo wysokie temperatury latem oraz duża populacja łosia, który zgryza mniejsze sosny. Jednak w ostatnich latach daje się zauważyć znacznie szybsze wkraczanie roślinności krzewiastej i młodych drzew: sosen, brzóz, osik i wierzb. W celu ochrony aktualnego stanowiska strojnisia na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego należy jak najszybciej wprowadzić na obszarze muraw szczotlichowych w okolicach Truskawia ochronę czynną polegającą na usunięciu nalotu drzew i krzewów, tak aby zachować jak największą powierzchnię otwartych muraw.

3 110 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne W maju i czerwcu 2010 roku przeprowadzono wizje terenowe w innych miejscach, gdzie zlokalizowane są murawy szczotlichowe, jednak nie znaleziono na nich strojnisia nadobnego. PODZIĘKOWANIA Autor składa serdeczne podziękowania profesorowi Markowi Żabce z Akademii Podlaskiej w Siedlcach za potwierdzenie oznaczenia. Recenzentowi dziękuję za wnikliwe uwagi, szczególnie dotyczące rozmieszczenia gatunku. PIŚMIENNICTWO OWIEŚNY M., SZPILA K., OLEKSA A., OGONOWSKI Ł Strojniś nadobny Philaeus chrysops PODA, 1761 (Araneae: Salticidae) na nowych stanowiskach w Polsce. Chrońmy Przyr. ojcz. 66(1): PRÓSZYŃSKI J Pająki Góry Nartowej w Puszczy Kampinoskiej. Fragm. faun. 7(35): PRÓSZYŃSKI J., STARĘGA W Pająki Aranei. Katalog Fauny Polski, Warszawa, 33: ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Dz. U. nr 220, poz STAŃSKA M Philaeus chrysops PODA [W:] Polska czerwona księga zwierząt Bezkręgowce, Z. GŁOWACIŃSKI, J. NOWACKI (red.). IOP PAN, Kraków, STARĘGA W., BŁASZAK C., RAFALSKI J Arachnida Pajęczaki. [W:] Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, Z. GŁOWACIŃSKI (red.). IOP PAN, Kraków, SUMMARY The Philaeus chrysops was noted in the area of the Kampinos National Park in the 1950s on small open areas overgrown with Vincetoxicum hirundinaria. Currently the spider has disappeared from this locality because of tree and shrub succession which led to the shading of the ground. In 2010 a new locality of the Philaeus chrysops was found in the Park. This spider was found on the edge of Corynephoretalia canescentis plant communities near the village of Truskaw, approximately 10 km northeast from the previous locality. Nadesłano do redakcji: lipiec 2010 r. Wpłynęło ponownie po poprawkach: wrzesień 2010 r. Przyjęto do druku: wrzesień 2010 r.

4 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne 111 DAWID MARCZAK, PRZEMYSŁAW KUREK, MAREK PRZEWOŹNY, JAN DANYŁOW Nowe gatunki chronionych chrząszczy (Insecta: Coleoptera) w Kampinoskim Parku Narodowym MARCZAK D., KUREK P., PRZEWOŹNY M., DANYŁOW J New species of protected beetles (Insecta: Coleoptera) in the Kampinos National Park. Parki nar. Rez. Przyr. 29(4): ABSTRACT: This publication contains information concerning 3 new protected species of beetles (Coleoptera) occurring in the Kampinos National Park: Graphoderus bilineatus (DE GEER) (Dytiscidae), Velleius dilatatus (FABR.) (Staphylinidae) and Protaetia aeruginosa (DRURY) (Scarabaeidae). KEY WORDS: Coleoptera, new records, protected species, faunistic, Velleius dilatatus, Protaetia aeruginosa, Graphoderus bilineatus, saproxylic beetles. Dawid Marczak: Kampinoski Park Narodowy, Dział Nauki i Monitoringu Przyrody, ul. Tetmajera 38, Izabelin, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie, Wydział Ekologii, ul. Wawelska 14, Warszawa, dawid.marczak@gmail.com; Przemysław Kurek: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Zakład Ekologii, ul. Lubicz 46, Kraków, p.kurek@botany.pl; Marek Przewoźny: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Biologii, Zakład Zoologii Systematycznej, ul. Umultowska 89, Poznań, marekprzewozny@poczta.onet.pl; Jan Danyłow: Kampinoski Park Narodowy, ul. Tetmajera 38, Izabelin, danylow@kampinoski-pn.gov.pl WSTĘP Pomimo dużej powierzchni i silnego zróżnicowania siedlisk, Kampinoski Park Narodowy jest jednym ze słabiej zbadanych pod względem entomofauny wśród polskich parków narodowych (BANASZAK i in. 2004), a chrząszcze są jedną z najgorzej poznanych grup owadów na terenie KPN. Dotychczas z terenu parku poznano jedynie około 900 gatunków chrząszczy (KPN 2010 npubl.). Wśród nich stwierdzono 14 gatunków prawnie chronionych: Calosoma inquisitor (LINNAEUS, 1758), Carabus clathratus LINNAEUS, 1761, C. nemoralis O.F. MÜLLER, 1764, C. cancellatus ILLIGER, 1798, C. granulatus LINNAEUS, 1758, C. arvensis HERBST, 1784, C. violaceus LINNAEUS, 1758, C. glabratus PAYKULL, 1790, C. hortensis LINNAEUS, 1758, C. coriaceus LINNAEUS, 1758 i C. convexus FABRICIUS, 1775, Dorcus parallelipipedus (LINNAEUS, 1758), Osmoderma eremita (SCOPOLI, 1763) i Cucujus cinnaberinus (SCOPOLI, 1763) (OLSZEWSKI i in. 2007, MARCZAK 2010). Poniżej podano stanowiska trzech nowych gatunków chronionych chrząszczy występujących na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego.

5 112 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne WYKAZ GATUNKÓW Dytiscidae Graphoderus bilineatus (DE GEER, 1774) Okolice wsi Truskaw (DC89), niewielki zbiornik śródłąkowy, , 1 ex., leg., coll. M. Przewoźny. Stanowisko to znajduje się w bliskiej odległości wsi. Zbiornik, w którym stwierdzono występowanie tego gatunku jest silnie zagrożony antropopresją. Brzegi zbiornika są zanieczyszczane przez wędkarzy, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla stanu jakości wody w tym zbiorniku. Gatunek ten preferuje naturalne eutroficzne zbiorniki, lecz nie toleruje ich przeżyźnienia, które może powodować np. zanęta wrzucana do wody przez wędkarzy. Chrząszcz rozmieszczony na całym niżu Polski oraz na wyżynach, niewykazany tylko z Pojezierza Mazurskiego. Nienotowany w żadnej z krain górskich (BURAKOWSKI i in. 1976). W Polsce znajdowany często, choć zwykle w pojedynczych egzemplarzach. Spotykany jest głównie w stałych, średniej wielkości lub dużych, odsłoniętych, silnie zarośniętych zbiornikach wodnych o charakterze naturalnym. Wrażliwy na zanieczyszczenia wód. Z Niziny Mazowieckiej wykazany ostatnio z Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi (BIESIADKA, PAKULNICKA 2004). Z obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego brak danych literaturowych o występowaniu tego gatunku. Staphylinidae Velleius dilatatus (FABRICIUS, 1787) Pociecha, Obszar Ochrony Ścisłej Sieraków (DC89), na obumierającym dębie szypułkowym z rozległym próchnowiskiem przyziemnym, dorosłe osobniki obserwowano w dniach w godzinach nocnych. Zaobserwowano maksymalnie 6 osobników, które przebywały na korze i w jej spękaniach. Okaz dowodowy znajduje się w kolekcji Kampinoskiego Parku Narodowego. Na uwagę zasługuje fakt, iż wszystkie osobniki były obserwowane na drzewie, w którym nie ma aktywnej dziupli zajętej przez szerszenie. Najbliższa kolonia szerszeni znajduje się około 150 metrów od tego miejsca. Codzienne obserwacje chrząszczy pozwalają na stwierdzenie, że wabione one były do drzewa przez wyciekający sok dębu. Osobniki Velleius dilatatus skupiały się głównie w pęknięciach kory. Zaobserwowano polowania tego gatunku na inne niewielkie owady głównie chrząszcze, także wabione przez wydzielinę drzewa. Gatunki, które w tym samym czasie bardzo licznie występowały z Velleius dilatatus na wyciekającym soku to: Cryptarcha strigata (FABRICIUS, 1787), C. undata (OLIVIER, 1790), Soronia grisea

6 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne 113 (LINNAEUS, 1758) (Nitidulidae) i Eustrophus dermestoides (FABRICIUS, 1792) (Melandryidae). Gatunek umieszczony na Czerwonej liście w kategorii VU (gatunek narażony) (PAWŁOWSKI i in. 2002). Jest to jeden z rzadszych polskich kusakowatych. Ze względu na skryty tryb życia jest niezbyt często obserwowany. Obecnie znany z kilkunastu stanowisk w 9 krainach (KONWERSKI i in. 2010). Gatunek ten zasiedla dziuple zajęte przez szerszenie, gdzie aktywnie poluje na larwy saprofagicznych muchówek odżywiające się odchodami szerszeni. Na Nizinie Mazowieckiej po raz pierwszy złowiony przez Mączyńskiego w 1893 roku w Natolinie (SZUJECKI 1968), później odnaleziony został w Ratajewie koło Otwocka (SZUJECKI 1960), a ostatnio stwierdzony w Lesie Bielańskim w Warszawie oraz w Puszczy Kozienickiej (KONWERSKI i in. 2010). Z obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego brak danych o występowaniu tego gatunku. Scarabaeidae Protaetia aeruginosa (DRURY 1770) Obszar Ochrony Ścisłej Zamczysko (DC69), , 1 ex. martwy, znaleziono na ściole; Korfowe (DC69), , 1 ex., martwy znaleziono na drodze leśnej, coll. P. Kurek, leg. D. Marczak; Ćwikowa Góra (ad. Pociecha) (DC89), , 1 ex., znaleziony żywy na zachodnim stoku wydmy porośniętej 60-letnim drzewostanem sosnowym z pojedynczymi dębami szypułkowymi oraz brzozami brodawkowatymi, coll. J. Danyłow, leg. D. Marczak. Okazy dowodowe znajdują się w kolekcji Kampinoskiego Parku Narodowego. W dwóch pierwszych przypadkach nie zlokalizowano dokładnego miejsca rozrodu tego chrząszcza. Na terenie Obszaru Ochrony Ścisłej Zamczysko znajduje się kilkanaście starych dębów szypułkowych Quercus robur, w których występują próchnowiska. Zapewne w którymś z tych drzew Protaetia aeruginosa odbywa rozwój. Obszar ten charakteryzuje się szczególnie dogodnymi warunkami do rozwoju chrząszczy saproksylicznych znaleziono tam m.in. osobniki Osmoderma eremita (MARCZAK 2010). W przypadku stanowiska z Korfowego trudniej jest zlokalizować miejsce rozwoju gatunku. Prawdopodobnym miejscem są stare, próchniejące drzewa w okolicy wsi. Stanowisko to jest oddalone od stanowiska z Obszaru Ochrony Ścisłej Zamczysko o około 2,5 km i rozdziela je rozległy obszar terenów podmokłych (olsy, łąki, turzycowiska). Zakładając, że osobniki tego gatunku nie migrują tak daleko, możemy mówić o istnieniu dwóch odrębnych populacji w tej części Kampinoskiego Parku Narodowego. W przypadku okazu z Ćwikowej Góry, także nie zlokalizowano miejsca rozrodu. W najbliższym sąsiedztwie tej lokalizacji nie ma dogodnych próchniejących dębów, więc osobnik ten najpewniej zaleciał z jednego z dwóch

7 114 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne równo oddalonych Obszarów Ochrony Ścisłej Cyganka i Sieraków. W obu tych obszarach znajduje się wiele dogodnych siedlisk dla rozwoju tego gatunku. Świadczą o tym liczne populacje innych gatunków o podobnej biologii Osmoderma eremita i Gnorimus variabilis (MARCZAK 2010). Protaetia aeruginosa znajduje odpowiednie warunki rozwoju na dębach mających ponad 200 lat (GUTOWSKI i in. 2004). Przy okazji stwierdzenia tego gatunku i Velleius dilatatus warto zwrócić uwagę na potrzebę ochrony próchnowisk, które słusznie uważane są za środowiska unikalnych zgrupowań zwierząt (BUCHHOLZ, OSSOWSKA 1995). Na terenie Puszczy Kampinoskiej drzewostany w wieku powyżej 100 lat zajmują około 15% powierzchni leśnej (ANDRZEJEWSKA i in. 2010). Jak się okazuje, stanowi to duży potencjał siedlisk dla różnych owadów saproksylicznych, w tym gatunków chronionych. Świadczą o tym ostatnie doniesienia (MARCZAK 2010). Powyższe dane dowodzą także, iż obszary ochrony ścisłej pełnią bardzo ważną rolę w zabezpieczaniu zasobów przyrody oraz naturalnych procesów na terenie parków narodowych. Umieszczony na Czerwonej liście w kategorii VU (PAWŁOWSKI i in. 2002) oraz na,,europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych w kategorii NT (NIETO, ALEXANDER 2010). Jest to jedna z najrzadszych polskich kruszczyc. Zasiedla siedliska saproksyliczne w drzewostanach liściastych z dużym udziałem próchniejących drzew. Najchętniej wybiera dęby. Dorosłe owady są bardzo rzadko obserwowane, najczęściej w okolicy dziupli, gdzie odbywał się rozwój. Obecnie gatunek ten znany jest z kilkunastu stanowisk w Polsce (BURAKOWSKI i in. 1983; ŚLIWIŃSKI, KOWALCZYK 1995; BUNALSKI 2006; JASKUŁA i in. 2009). Na Nizinie Mazowieckiej larwy tego gatunku łowione były przy okazji badań nad Ampedus elegantulus (SCHÖNHERR, 1817) w Warszawie-Morysinku (BURAKOWSKI 1962). Z obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego brak danych o występowaniu tego gatunku. PIŚMIENNICTWO ANDRZEJEWSKA A., FERCHMIN M., KĘBŁOWSKA A., OTRĘBA A Charakterystyka geobotaniczna Puszczy Kampinoskiej. [W:] Z Mazowsza na Polesie i Wileńszczyznę. Zróżnicowanie i ochrona szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Północno-Wschodniej, A. OBIDZIŃSKI (red.). PTB, Warszawa, BANASZAK J., BUSZKO J., CZACHOROWSKI S., CZECHOWSKA W., HEBDA G., LIANA A., PAWŁOWSKI J., SZEPTYCKI A., TROJAN P., WĘGIEREK P Przegląd badań inwentaryzacyjnych nad owadami w parkach narodowych Polski. Wiad. entomol. 23, Suppl. 2: BIESIADKA E., PAKULNICKA J Chrząszcze wodne (Coleoptera) Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Parki nar. Rez. Przyr. 23(3): BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M Entomofauna martwego drewna jej biocenotyczne znaczenie w środowisku leśnym oraz możliwości i problemy ochrony. Przegl. Przyr. 6(3/4):

8 Notatki florystyczne, faunistyczne i mikobiotyczne 115 BUNALSKI M Żuki (Coleoptera: Scarabaeoidea) wschodnich rubieży Polski. Studium faunistyczno-ekologiczne części północnej i środkowej. Rozpr. Nauk. AR 376: BURAKOWSKI B Biologia oraz opis larwy Ampedus elegantulus (SCHÖNH.) (Coleoptera, Elateridae). Fragm. faun. 10(5): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera. Adephaga prócz Carabidae, Myxophaga. Polyphaga: Hydrophiloidea. Katalog Fauny Polski 23(4): BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J Chrząszcze Coleoptera Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Katalog Fauny Polski 23(9): GUTOWSKI J.M., BOBIEC A., PAWLACZYK P., ZUB K Drugie życie drzewa. WWF Polska, Warszawa Hajnówka. JASKUŁA R., PRZEWOŹNY M., MELKE A Chrząszcze (Coleoptera). [W:] Owady Insecta Spalskiego Parku Krajobrazowego. Tom I, R. JASKUŁA, G. TOŃCZYK (red.). Mazowiecko- -Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne, Pionki, KONWERSKI S., MELKE A., MIŁKOWSKI M., RUTA R., SIENKIEWICZ P Nowe stanowiska Velleius dilatatus (FABRICIUS, 1787) w Polsce (Coleoptera: Staphylinidae) oraz uwagi o jego ochronie. Chrońmy Przyr. ojcz. 66(2): MARCZAK D Rzadkie gatunki chrząszczy (Insecta: Coleoptera) Kampinoskiego Parku Narodowego. Parki nar. Rez. Przyr. 29(2): NIETO A., ALEXANDER K.N.A European Red List of Saproxylic Beetles. Publications Office of the European Union, Luxemburg. OLSZEWSKI A., HRYNIEWICKI T., OKOŁÓW G Nowe stanowiska pachnicy dębowej Osmoderma eremita (SCOPOLI, 1763) na Nizinie Mazowieckiej. Chrońmy Przyr. ojcz. 63(2): PAWŁOWSKI J., KUBISZ D., MAZUR M Coleoptera Chrząszcze. [W:] Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, Z. GŁOWACIŃSKI (red.). IOP PAN, Kraków, SZUJECKI A Materiały do poznania Staphylinidae Polski. Fragm. faun. 8(22): SZUJECKI A Wstęp do znajomości kusakowatych (Staphylinidae, Col.) Niziny Mazowieckiej na podstawie zbioru W. Mączyńskiego. Pol. Pism. ent. 38(4): ŚLIWIŃSKI Z., KOWALCZYK J.K Nowe stanowiska interesujących gatunków chrząszczy (Coleoptera) w Polsce. Wiad. entomol. 14(3): 187. SUMMARY This paper describes new locations of rare beetle species which are protected by law. Altogether, there are 17 protected beetle species (including the mentioned ones) in the area of the Kampinos National Park. Two of them Velleius dilatatus and Protaetia aeruginosa are saproxylic insects connected to decaying wood. Graphoderus bilineatus inhabits water bodies in river valleys. These species were already known from the Mazovian area. Two of them: Protaetia aeruginosa and Velleius dilatatus are mentioned in the Polish Red List of Threatened Animals (PAWŁOWSKI et al. 2002). Additionally, Protaetia aeruginosa is listed on the European Red List of Saproxylic Beetles (NIETO, ALEXANDER 2010). Nadesłano do redakcji: wrzesień 2010 r. Wpłynęło ponownie po poprawkach: październik 2010 r. Przyjęto do druku: październik 2010 r.