THE 1 st INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Current issues in speech and language therapy Zielona Góra

Transkrypt

1 THE 1 st INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Current issues in speech and language therapy Zielona Góra Summaries of conference presentations Conference venue: Hotel Bukowy Dworek (Gronów / Łagów Lubuski, Poland) University of Zielona Góra 2012

2 THE COUNCIL OF THE PUBLISHING HOUSE: Krzysztof Urbanowski (chairman), Marian Adamski, Ryszard Bła y ski (secretary), Rafał Ciesielski, Michał Drab, Maria Fic, Beata Gabry, Bohdan Halczak, Andrzej Maciejewski, Janusz Matkowski, Anna Walicka, Zdzisław Wołk Copyright by University of Zielona Góra Zielona Góra 2012 Editors: Ewa M. Skorek, Katarzyna Kochan Publication without editorial review and language correction. The authors are responsible for the contents and the language of the text.

3 ACADEMIC COMMITTEE: Prof. PhDr. Viktor Lechta, CSc. Trnava University in Trnava (Slovakia) Prof. zw. dr hab. Iwona Nowakowska-Kempna Jesuit University of Philosophy and Education Ignatianum in Cracow (Poland) dr hab. Gra yna Gunia, prof. UP Pedagogical University of Cracow (Poland) Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. University of Hradec Králové (Czech Republic) Dr. paed., asoc. prof. Sarm te T bele University of Latvia (Latvia) Doc. Mgr. Kate ina Vitásková, Ph.D. Univerzita Palackého v Olomouci (Czech Republic) dr Lidia Katary czuk-mania University of Zielona Góra (Poland) dr Katarzyna Kochan University of Zielona Góra (Poland) Mgr. Renata Ml áková, Ph.D. Univerzita Palackého v Olomouci (Czech Republic) PhDr. Lenka Neubauerová University of Hradec Králové (Czech Republic) dr Ewa M. Skorek University of Zielona Góra (Poland) (Scientific supervisor) ORGANIZATIONAL COMMITTEE: dr Lidia Katary czuk-mania dr Katarzyna Kochan (Head organiser) dr Ewa M. Skorek Mgr. Martin Kaliba Mgr. Alena íhová Mgr. Tereza Skákalová CONFERENCE SECRETARY S OFFICE: Karolina Apanasowicz, Teresa Dzierzba, Renata Kwa niewska, Dariusz Nowosad, Kamila Strokosz, Maciej Wieliczko, Beata Wojciechowska, Anna Zenka 3

4 The University of Zielona Góra invites you to participate in annual conferences devoted to broadly understood issues of speech and language therapy. The aim is to discuss current issues concerning the theory and practice of logopaedics in Europe, to find appropriate solutions, to exchange experience and to contribute to the integration of specialists in the discipline. The conference is addressed to a broad spectrum of potential participants, such as scientists, therapists-practitioners and other specialists directly involved in the treatment of patients with language communication disorders, students training to become speech therapists, teachers, parents and all those who are not left indifferent to the problems of people with language communication disorders. The first conference will be devoted to the following issues: 1. Logopaedics as an academic discipline/sub-discipline and its position among other academic disciplines; 2. Logopaedic treatment, and its legal and practical aspects; 3. Training of speech therapists; 4. Traditional and innovative methods in the therapy and diagnosis of speech; 5. Aid in the development of children with language communication disorders; 6. Life quality in people with language communication disorders. The wide scope of the first conference (including the updates if new proposals are submitted) is not accidental. The organizers hope that the dialogue concerning the six points of interest will lead to the identification of the most relevant issues for speech and language pathologists, which will be subjected to thorough and wider discussion during subsequent meetings. dr Ewa M. Skorek dr Katarzyna Kochan 4

5 CONFERENCE PROGRAM Registration BUKOWY DWOREK hotel, Gronów near Łagów Lubuski, lobby of the Conference Centre Opening session Plenary session Coffee break lobby of the Conference Centre (all participants) Plenary session Lunch break restaurant (all participants) Workshop: Sound therapy (upon registration in advance) Workshop: Dogotheraphy (upon registration in advance) Parallel sessions: Session I, Session II, Session III, Session IV Coffee break lobby of the Conference Centre (all particpants) Parallel sessions: Session V, Session VI, Session VII, Session VIII Closing session, summing up and conclusions Dinner (those participants who select the option) Reception (those participants who select the option) PROGRAM KONFERENCJI Rejestracja uczestników Hotel BUKOWY DWOREK w Gronowie koło Łagowa Lubuskiego, hol Centrum Konferencyjnego Rozpocz cie konferencji Obrady plenarne Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego (dla wszystkich uczestników) Obrady plenarne Przerwa obiadowa restauracja (dla wszystkich uczestników) Warsztaty: Terapia d wi kiem (tylko dla zapisanych wcze niej osób) Warsztaty: Dogoterapia (tylko dla zapisanych wcze niej osób) Obrady w sekcjach: Sekcja I, Sekcja II, Sekcja III, Sekcja IV Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego (dla wszystkich uczestników) Obrady w sekcjach: Sekcja V, Sekcja VI, Sekcja VII, Sekcja VIII Podsumowanie i wnioski, zako czenie konferencji Kolacja (dla osób, które wybrały wariant z kolacj ) Bankiet (dla osób, które wybrały wariant z bankietem) 5

6 Summaries of conference presentations Plenary session dr hab. Gra yna Gunia, prof. UP (Pedagogical University of Cracow, Poland) WSPOMAGANIE ROZWOJU ZDOLNO CI KOMUNIKACYJNYCH DZIECI NIESŁYSZ CYCH W WIETLE ROZWOJU WSPÓŁCZESNYCH PARADYGMATÓW SURDOLOGOPEDII Abstrakt: Wybrane zagadnienia pragmatycznych i teoretycznych dylematów zwi zanych ze wspomaganiem/wspieraniem rozwoju zdolno ci komunikacyjnych dzieci niesłysz cych i słabosłysz cych omówi w wietle współczesnych zało e, pyta, kontrowersji rozwa anych we współczesnej surdologopedii. Dotycz one trzech grup zagadnie : zmian obserwowanych w podej ciu do procesu rehabilitacji osób z uszkodzonym słuchem (w kontek cie: autonomii, to samo ci, modelu grup mniejszo ciowych, normalizacji, integracji inkluzji), które s przedmiotem rozwa a surdopedagogiki subdyscypliny pedagogiki specjalnej; pluralizmu pogl dów w logopedii i próby nadania im uporz dkowanych paradygmatów (zaburzona zdolno komunikacyjna, wspieranie/wspomaganie rozwoju); innowacji i weryfikacji dorobku naukowego tych dyscyplin naukowych, które w mniejszym lub wi kszym stopniu zajmuj si problemem diagnozy, terapii osób z uszkodzonym narz dem słuchu oraz prewencj głuchoty. Wielo dylematów powoduje, e w opracowaniu zwrócono szczególn uwag na postrzeganie osoby z uszkodzonym słuchem i głuchoty nie tylko jako zjawisko biologiczne, medyczne, ale jako problem społeczno-kulturowy, który respektuje d enia osób Głuchych jako mniejszo ci j zykowej, ze specyficzn kultur, prawem do j zyka migowego i edukacji dwuj zycznej. Zwrócono równie uwag na zagadnienia etyczne, które dotycz triady: logopeda dziecko rodzice. Słowa kluczowe: surdologopedia, wspomaganie rozwoju, implanty limakowe, dwuj zyczno. THE SUPPORT TO COMMUNICATION SKILLS DEVELOPMENT OF HEARING IMPAIRED CHILDREN IN THE CONTEXT OF SURDOLOGOPEDICS PARADIGMS EVOLUTION Abstract: Selected pragmatic and theoretical problems linked with support to communication skills among hearing impaired children and those with hearing difficulties will be outlined in the context of the modern 6

7 scientific foundations, questions, controversy all considered by modern surdopedagogics. These issues can be ascribed to one of the following group: changes observed among the approach towards rehabilitation of hearing impaired people (in the context of: autonomy, identity, minority model, normalization, integration-inclusion) which are the subject of consideration of surdopedagogics subcategory of special education; pluralism of views on speech-language pathology and attempts to organize paradigms (disorders of communication skills, support to development); innovation and verification of scientific achievements of those disciplines which are more or less linked to the problem of diagnosis, therapy of hearing impaired people and deafness prevention. The multiplicity of issues caused the particular emphasis on perception of hearing impaired people and deafness. Not only considered as a biological and medical problem, but also as a social-cultural issue which respects hearing impaired people (perceived as a minority with specific culture, right to sign language and bilingual education). I also emphasized the ethical issues which consider the triad of speech-language pathologist child parent. Key words: surdologopedics, support of development, cochlear implants, bilingualism. mgr Joanna Jatkowska (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Tczewie, Poland) mgr Natalia Hennig (Przedszkole nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi w Tczewie, Poland) E-LEARNING W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ WYNIKI BADA WŁASNYCH Abstrakt: Dynamiczny rozwój e-learningu na wiecie skłonił równie polskich logopedów do zainteresowania si t dyscyplin. Pocz tkowo idea nauczania na odległo z wykorzystaniem technik komputerowych rozwijała si w rodowiskach akademickich z przeznaczeniem dla studentów. W ostatnim okresie zacz ł powstawa równie e-learning dla młodzie y oraz dzieci. Zapotrzebowanie na multimedialn edukacj wypływa wła nie od najmłodszych u ytkowników, którzy nie wyobra- aj sobie codziennego ycia i edukacji bez komputera i internetu. Rozwój multimediów w edukacji jest zatem odpowiedzi na zapotrzebowanie współczesnego ucznia. Specjali ci z dziedziny logopedii i informatyki postanowili w 2010 r. wdro y ide e-learningu w trudnej dyscyplinie, jak jest logopedia. Pozyskanie funduszy unijnych na projekt Stwo- 7

8 rzenie internetowego serwisu E-Logo-Edukacja, opartego o innowacyjne e-usługi: e-logopedia i e-statystyka pozwoliło zrealizowa koncepcj nowej metody terapeutycznej przez internet. Przedstawiany referat opisuje najwa niejsze zało enia nowatorskiego rozwi zania, którego celem nadrz dnym jest wspieranie tradycyjnej terapii logopedycznej oraz uatrakcyjnienie domowych wicze wymowy. Ponadto w wyst pieniu znajd si wyniki bada własnych autorek, wynikaj ce z wdro enia pilota u Innowacyjna terapia logopedyczna przez internet w wietlicach rodowiskowych Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Tczewie oraz innowacji pedagogicznej Wspieranie klasycznej terapii logopedycznej poprzez zastosowanie e-learningu w Przedszkolu nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi w Tczewie. Wyniki przedstawionych bada stanowi kanw pracy doktorskiej Joanny Jatkowskiej, której promotorem jest prof. Bronisław Rocławski. Słowa kluczowe: e-logopedia, e-statystyka, zdalne nauczanie w logopedii, e-logo-lekcja, terapia logopedyczna on-line. E-LEARNING IN SPEECH THERAPY RESEARCH RESULTS Abstract: Rapid development of e-learning approach in the world has aroused Polish speech therapists interest. At the beginning the method of e-learning gained recognition in academic circles and was targeted on students. However, this method has recently spread among younger students and children as well. The young generation of students is strongly influenced by modern technology and multimedia thus a multimedia approach to learning is undoubtedly a way of meeting contemporary learners needs. E-learning approach was introduced into speech therapy in As a result a group of speech therapists and computer scientists launched a project Creating an E-Logo Website Based on Innovative E-services: E-logopaedics and E-statistics. The project was partly financed from European Union s grants. This piece of work focuses on the substance of the mentioned innovation which aims at supporting a traditional speech therapy approach and making it more attractive. It also presents the results of our research based on the pilot implementation of the project Innovative Online Speech Therapy, introduced into Polish Committee of Social Support in Tczew, as well as the results of a pilot implementation of an educational innovation Supporting a Traditional Speech Therapy with E-learning Approach, introduced into Nursery School No. 8 with Integrated Sections in Tczew. The mentioned results are the subject of Joanna Jatkowska s PhD thesis supervised by professor B. Rocławski. 8

9 Key words: e-logopaedics, e-statistics, e-learning, e-logo lesson, online speech therapy. dr Katarzyna Kochan (University of Zielona Góra, Poland) LOGOPEDIA POLSKA TRADYCJE I WSPÓŁCZESNO Abstrakt: Tradycje polskiej logopedii si gaj XIX w., kiedy to na terenie naszego kraju zacz to w sposób zorganizowany otacza opiek i leczeniem osoby z zaburzeniami mowy. Problematyka t zajmowało si wiele osób, najcz ciej lekarzy i nauczycieli. Do grona tego zaliczy mo na m.in. Władysława Ołtuszewskiego, b d cego pionierem polskiej foniatrii oraz twórc medycznych podstaw logopedii. Przy współzało onym przez niego Domu Zdrowia, powstał Zakład Leczenia Zbocze Mowy, w którym leczono osoby j kaj ce si. W ten sposób rozwin ł si zal ek eksperymentalnego o rodka bada ortofonicznych. Ponadto wypracował on zr by metodyki korekcji zaburze mowy. Z kolei Jan Łukasz Siestrzy ski, uznawany jest za prekursora polskiej surdologopedii. Jako zwolennik tzw. metody lipskiej Samuela Heinickego, propagował nauczanie głuchych metod ustn, głosow. W ten sposób przyczynił si on polepszenia efektywno ci nauczania osób niesłyszanych. Natomiast Jan Baudouin de Courtenay zapocz tkował rozwój nowoczesnej logopedii oraz badania nad rozwojem mowy u dzieci. Propagował on badania j zykoznawcze w pocz tkach XX w. oraz przyczynił si do rozwoju embriologii i patologii mowy. Jego zasług jest równie wyró nienie trzech czynników mowy logicznego, psychologicznego oraz fizjologicznego. Wymienione postacie to jedynie nieliczni z grona osób zasłu- onych dla polskiej logopedii. Wiele z wysuni tych przez nich teorii zostało przyj tych, po pewnych modyfikacjach, na gruncie współczesnej logopedii, st d aby dobrze zrozumie aktualne koncepcje jej rozwoju, nale y wnikliwie pozna podwaliny tej nauki. Słowa kluczowe: logopedia, historia logopedii, wady mowy, surdologopedia. POLISH LOGOPAEDICS THE PAST AND THE PRESENT Abstract: The tradition of logopaedics in Poland goes back to the 19 th century when persons with speech disorders were taken care of in an organized way. Many people were interested in the issue, in particular 9

10 physicians and teachers. Władysław Ołtuszewski, a pioneer in Polish phoniatrics, formulated the principles of speech therapy. He was a cofounder of the House of Health and associated Department of Speech Disorders in which patients with stuttering were treated. This was the germ of the centre of research on orthophonics. He developed the principles of the methodology of speech therapy. Jan Łukasz Siestrzy ski is frequently referred to as the precursor of Polish surdo-logopaedics. As a supporter of the so called Leipzig method of Samuel Heinicke, he popularized teaching patients with hearing disability by means of the oral and vocal method. Thus he made a significant contribution to the efficiency of treatment of persons with hearing problems. Jan Baudouin de Courtenay initiated the development of modern logopaedics and research on speech development in children. He popularized research in linguistics at the beginning of the 20th century and contributed to the development of embryology and speech pathology. Baudouin de Courtenay identified three basic speech factors: logical, psychological and physiological. The above mentioned persons are just a few out of the whole circle pf people who made a significant contribution to Polish logopaedics. They developed numerous theories, some of which have been generally accepted or modified, hence good knowedge of the foundations is essential in order to understand current trends speech therapy. Key words: logopaedics, the history of logopaedics, speech disorders, surdo-logopaedics. dr hab. prof. ndzw. Iwona Kowalkowska (The Ignacy Jan Paderewski Academy of Music in Pozna ) RÓ NICE I PODOBIE STWA EMISJI GŁOSU W MOWIE I PIEWIE Abstrakt: Przez wieki nauka prawidłowego emitowania d wi ku przez człowieka opierała si na utartym pogl dzie, e piew jest... przedłu eniem mowy. W dzisiejszej dobie, gdy nast piła rozł czno nauczania piewu i mowy, pogl d ten przez wielu uwa any jest za kontrowersyjny. Niniejsze wyst pienie jest prób dokonania ogl du zagadnienia z punktu widzenia praktyka nauki mowy i piewu. Słowa kluczowe: emisja głosu, oddech, artykulacja, piew, mowa, wymowa. 10

11 DISTINCTIONS AND SIMILARITIES OF EMISSION IN SINGING AND SPEAKING Abstract: Over the ages teaching of proper sound emitting by human was based on commonopinion that singing is... speech prolongation. Nowadays, when separation ofsinging and speaking education took place, this view is considered by manyas controversial matter. The present article is an attempt to accomplish thevision at issue from the point of view of the practitioner of singing and speech teaching. Key words: voice emission, breath, articulation, singing, speech, vocal/ speech organs, enunciation. Prof. PhDr. Viktor Lechta, CSc. (Trnava University in Trnava, Slovakia) LOGOPEDIA A INKLUZJA Abstrakt: Edukacja wł czaj ca (inkluzywna) stanowi jedno ze współczesnych paradygmatów pedagogiki specjalnej i stanowi przedmiot o ywionego dyskursu naukowego w ród pedagogów w wielu krajach. Czy w logopedii inkluzja zajmuje podobne miejsce? Czy jest postrzegana jako nadrz dny cel oddziaływa logopedycznych? Czy logopedzi wł czaj si do dyskursu o inkluzji i dostrzegaj potrzeb przewarto ciowania podej cia do osób z zaburzeniami umiej tno ci komunikacyjnych? Czym ró ni si edukacja inkluzywna w pedagogice specjalnej od inkluzji w logopedii? Na te i inne pytania autor stara si odpowiedzie w wyst pieniu, maj c nadziej, e w ten sposób zaakcentuje swój głos w dyskursie o inkluzji w logopedii. Słowa kluczowe: logopedia, inkluzja, osoby z zaburzeniami umiej tno ci komunikacyjnych. LOGOPAEDICS AND INCLUSION Abstract: Inclusive education constitutes one of the cntemporary paradigms of special pedagogy and is widely discussed by scientists from numerous countries. Is there a similar place for inclusion in logopaedics? Is inclusion perceived as a superior aim of speech therapy? Do speech therapists contribute to the discussion on inclusion and do they perceive the need to revaluate the approach to persons with communication disorders? What is the difference between inclusive education and inclusion in logopaedics? The author attempts to answer these and other 11

12 questions with the intention of highlighing his opinions in the disussion of inclusion on logopaedics. Key words: logopaedics, inclusion, people with communication disorders. Mgr. Renata Ml áková, Ph.D. (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) BŁ DY KOMUNIKACYJNE OSÓB Z ZABURZENIAMI MOWY W ICH SAMOOCENIE Abstrakt: Artykuł dotyczy sytuacji, w których osoby z zaburzeniami mowy napotykaj na trudno ci. Sytuacje takie obejmuj bł dy pojawiaj ce si w procesie komunikacji. W szczególno ci artykuł dotyczy osób j kaj cych si oraz osób z dysfazj rozwojow. Analizowane s ró ne mo liwo ci stwarzania korzystnych warunków do komunikacji osób j kaj cych si oraz cierpi cych na dysfazj rozwojow. Słowa kluczowe: j kanie, dysfazja rozwojowa, tempo mowy, płynno mowy. ERRORS IN COMMUNICATION WITH PERSONS WITH SPEECH AND LANGUAGE DIFFICULTIES FROM THEIR POINT OF VIEW Abstract: The article is about situations while communication make feel uncomfortable persons with speech and language difficulties. These situations may be like mistakes during communication. We are interested in problematic moments, persons who stutter and persons with developmental dysphasia can notice. We try to aim at possibilities how to make more positive conditions to communication with persons who stutter and persons with developmental dysphasia. Key words: Stuttering, developmental dysphasia, speech rate, fluency of speech. Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. (University of Hradec Králové, Czech Republic) SYNDROM DYSFAZJI ROZWOJOWEJ U DZIECI PODDANYCH TERAPII KLINICZNEJ I LOGOPEDYCZNEJ 12

13 Abstrakt: Stała opieka nad dzie mi z dysfazj rozwojow ma zasadnicze znaczenie i niejednokrotnie stanowi wyzwanie dla logopedy. Wymaga ona długoterminowej współpracy z rodzin, zastosowania odpowiedniej strategii terapeutycznej oraz motywacji. Dla potrzeb bada, z grupy dzieci cierpi cych na opó nienie rozwoju mowy obj tych programem terapii w Czeskiej Lípie, wybrano stosunkowo jednolit grup 20 dzieci cierpi c na dysfazj rozwojow. Artykuł prezentuje program terapii, zasadnicze elementy długofalowej współpracy, cz sto napotykane trudno ci wywieraj ce wpływ na wprowadzenie odpowiedniej i długoterminowej strategii interwencji. Słowa kluczowe: dysfazja rozwojowa, strategia terapii logopedycznej,, skuteczno opieki CHILDREN WITH DEVELOPMENTAL DYSPHASIA SYNDROME IN THE WORKPLACE OF MEDICAL SPEECH-LANGUAGE THERAPY Abstract: The consistent care for children with developmental dysphasia is fundamental and often very difficult area for a work of clinical speech therapist. This area expectant long term collaboration with family, adequate therapeutic strategy and the need of motivation during long term care. From the group of children with delay of development speech ability, who are in program of workplace of clinical speech and language therapy in eská Lípa, the compact group of 20 children with syndrome developmental dysphasia has been choice for this study. The paper summarises important components of comprehensive program speech therapy, important components of successful long term care too, plus incoming frequent difficulty, which defends the development of adequate and long term interventional strategy. Key words: developmental dysphasia, strategy of speech and language therapy, success of care. Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. (University of Hradec Králové, Czech Republic) ZABURZENIA PAMI CI I KOMUNIKACJI W PRZYPADKACH DŁUGIEJ REHABILITACJI PO USZKODZENIU O RODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO Abstrakt: Badanie obejmuje porównanie wyników dlugoterminowej terapii logopedycznej u dwóch m czyzn z pourazowym uszkodzeniem mózgu, u których wyst piły zaburzenia komunikacyjne i poznawcze. W 13

14 momencie chirurgicznej operacji mózgu, m czy ni mieli 40 i 36 lat. Celem opisu tych dwóch studiów przypadku jest porównanie rezultatów dwuletniego logopedycznego programu terapeutycznego prowadzonego w Czeskiej Lipie. Artykuł opisuje aspekty motywacyjne, doradztwo, terapi w kontek cie długotrwałej terapii logopedycznej. Słowa kluczowe: pourazowe uszkodzenie mózgu, zaburzenia kognitywne i komunikacyjne, zaburzenia pami ci, trening poznawczy, wspomaganie pami ci. DISORDERS OF MEMORY AND COMMUNICATION AFTER INJURY CNS IN TERM OF LONG-TERM REHABILITATION PROCES Abstract: The study includes comparison of results from long-term realization of logopaedical intervention for two men, who are after traumatic brain injury, with persistent continuing communication and cognitive impairment. They had 40 and 36 years at the time brain injury. The comparing this two case studies is aim for results repeated diagnostic investigation this persons during period 2 ys, wherein be in progress regular therapeutical program in the workplace of clinical logopaedia in eská Lípa. The paper includind contents of important motivational, counselling and therapeutic aspects, come in terms of the process longterm logopaedia intervention. Key words: traumatic brain injury, cognitive communication disorders, disorders of memory, cognitive training, memory aids. PhDr. Lenka Neubauerová (University of Hradec Králové, Czech Republic) WYKORZYSTANIE NOWYCH FORM TRENINGU AUTOGENNEGO W PRZYPADKU OSÓB DOROSŁYCH Z ZABURZENIAMI PŁYNNO CI MOWY Abstrakt: Procedury relaksacyjne s cz sto stosowane jako element terapii adresowanej do osób dorosłych cierpi cych na zaburzenia płynno ci mowy, a w szczególno ci j kanie. Relaksacja oraz zachowanie kontroli w trakcie mówienia s zasadniczymi elementami samokontroli wpływaj cymi na jako mówienia. Zastosowano zmodyfikawan procedur opracowan na podstawie treningu autogenicznego Schultza na poziomie 1, której celem jest zachowanie stanu relaksacji w trakcie rozpoczynania mówienia, poprawa kontroli nad stanem napi cia w okresie mówienia oraz obni enie stanu napi cia w szczególnie trudnych sytuacjach 14

15 takich jak komunikacja w urz dach itp., stosowana jako element terapii osób dorosłych cierpi cych na stałe zaburzenia płynno ci mowy w stopniu rednim lub łagodnym. Słowa kluczowe: zaburzenia płynno ci mowy, j kanie, trening autogeniczny, relaksacja, samokontrola mowy. THE EXPLOITATION OF MODIFICATION IN AUTOGENIC TRAINING FOR ADULT PERSONS WITH DISORDERS FLUENCY OF SPEECH Abstract: The usage of adequate relaxing procedure is frequented part of therapeutical session with adult persons, who suffers of continuing disorders speech fluency, most of all stutter. Inducing relaxation and her conservation during oral talking, it is important component of the process successive inducing self-control speech output of persons with by the following breakdown. Used modification procedure, coming out of conception autogenic training 1. stages according tu the Schultze, is well designed on conservation of the state of relaxation during initiation of speech, improvement reception of personal tension or release in these period speech and inducing of the state of release before demanding situations, e.g. communication in offices etc., and is repeatedly used as part of therapeutic strategy for adult persons with mediate and mild continuing disorders of speech fluency. Key words: disorders of speech fluency, stuttering, autogenic training, relaxation, self-control of speech output. Mgr. Alena íhová (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) ANALIZA OBECNEGO STANU TERAPII MOWY W PRZYPADKU OSÓB Z ZABURZENIAMI AUTYSTYCZNYMI W REPUBLICE CZESKIEJ UWAGI CZYNIONE Z PUNKTU WIDZENIA PATOLOGA MOWY Abstrakt: Zaburzenia autystyczne w szczególnie istotny sposób wpływaj na psychiczny rozwój dziecka. Dotycz one w szczególno ci zaburze komunikacji. Zakłócenie zdolno ci komunikacyjnych jest zasadniczym objawem klinicznych objawów zaburze autystycznych. Celem artykułu jest zaznaczenie istoty wiedzy na temat zakresu zaburze autystycznych oraz mi dzydyscyplinarnych kompetencji logopedów Czeskich w okre- laniu terapii dla indywidualnych przypadków takich zaburze. Zagadnienie jest omawiane nie tylko teoretycznie, ale odnosi si równie do wyników bada prowadzonych przez mgr Alen íhov oraz Doc. Mgr. 15

16 Kate in Vitáskov, Ph.D. (w ramach programu Nr PdF_2011_010 Interwencja logopedyczna w przypadku osób z zaburzeniami autystycznymi Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Palackiego w Olomu cu, Republika Czeska 2011/2012) oraz cz ciowo do wyników bada prowadzonych przez autora. Słowa kluczowe: zakres zaburze autystycznych, komunikacja, zaburzenia komunikacji, interwencja logopedyczna, wiedza o zaburzeniach autystycznych. AN ANALYSIS OF THE CURRENT SITUATION OF SPEECH-LANGUAGE PATHOLOGY INTERVENTION IN PERSONS WITH AUTISTIC SPECTRUM DISORDERS IN THE CZECH REPUBLIC REFLECTION FROM THE CLINICAL SPEECH-LANGUAGE PATHOLOGISTS POINT OF VIEW Abstract: Autistic spectrum disorders are one of the most serious disorders of a child s mental development. Autistic spectrum disorders primarily concern communication disorders. The disturbed communication ability is the principal symptom of the autistic spectrum disorders clinical picture and belongs among the diagnostic triad. The aim of the article is to accentuate the knowledge sphere of the autistic spectrum disorders in the Czech Republic and the interdisciplinary engagement of clinical speech therapists as factors determining education of individual persons with the autistic spectrum disorders in the common education flow. We will touch the above-mentioned area not only in theoretical cornerstones, but consequently we will also develop it fully in connection with the results of the particular research No. PdF_2011_010 (Speech-language pathology intervention in persons with autistic spectrum disorders, Faculty of Education, Palacký University in Olomouc, Czech Republic 2011/2012. The main researcher: Mgr. Alena íhová, a co-researcher: doc. Mgr. Kate ina Vitásková, Ph.D.) and partial results of the dissertation paper by the author of the submitted article. Key words: autism spectrum disorders, communication, impaired communication ability, speech therapy intervention, clinical speech therapist, knowledge of issues of the autistic spectrum disorders. dr Aneta Rudzi ska-rogo a (University of Zielona Góra, Poland) TERAPIA D WI KOWA JAKO FORMA WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI Z ZABURZENIAMI SŁUCHOWO-J ZYKOWYMI 16

17 Abstrakt: W ostatnich latach obserwuje si gwałtowny rozwój bada nad zaburzeniami procesów przetwarzania słuchowego u dzieci. Opracowano wiele nowych procedur diagnostycznych oraz metod terapii. Jedn z najskuteczniejszych form oddziaływania korekcyjno-kompensacyjnych stosowan w powy szych problemach jest terapia d wi kowa. Okre la si j jako swoist pedagogik słuchania czy wsłuchiwania si. Ten rodzaj wspomagania rozwoju dziecka jest obecnie propagowany pod nazw stymulacja d wi kowa lub trening słuchowy. W opracowaniu dokonano przegl du wybranych terapii d wi kowych. Analizie poddano głównie zało enia ich twórców dotycz ce post powania diagnostycznego, planowania faz terapii oraz mo liwych efektów. Słowa kluczowe: stymulacja słuchowa, muzyka, terapia, ucho, mowa. SOUND THERAPY AS A FORM OF FOSTERING DEVELOPMENT OF CHILDREN WITH AUDITORY AND SPEECH DISTURBANCES Abstract: In recent years it has been observed a significant progress in research on disturbances of childrens auditory processes. Various diagnostic methods and therapies have been elaborated so far. However, the sound therapy proves to be the above mentioned instances. It is called by its paculiar name hearing and listening pedagogy. Currently, this method of assisting child s development is known as sound stimulation or auditory training. In the review some specific sound treatments are decribed. Initiators main assumptions about diagnostic treatment and planning, therapy phases and possible affects, have been analysed. Key words: auditory stimulation, music, therapy, ear, speech. Mgr. Tereza Skákalová (University of Hradec Králové, Czech Republic) Mgr. Martin Kaliba (University of Hradec Králové, Czech Republic) WCZESNA TERAPIA ZAPOBIEGAWCZA U UCZNIÓW Z ZABURZENIAMI SŁUCHU Abstrakt: Artykuł przedstawia wyniki bada przeprowadzonych w roku 2011, których celem było zwi kszenie efektywno ci terapii w zakresie wybranych patologicznych zachowa socjologicznych dotycz cych uczniów szkół specjalnych, u których stwierdzono zaburzenia słuchu. 17

18 Słowa kluczowe: zaburzenia słuchu, uczniowie z zaburzeniami słuchu, wczesna terapia zapobiegawcza, cyberprzemoc, choroby przekazywane drog płciow, narkotyki, odpowiedzialno karna. THE PRIMARY PREVENTION IN HEARING IMPAIRED PUPILS Abstract: The article presents the results of a research which was accomplished in 2011 with the aim to contribute to the effectivity increase of the primary prevention process of the selected social pathological phenomena regarding pupils with hearing impairment at schools for auditory handicapped children. Key words: hearing impairment, pupil with hearing impairment, primary prevention, cyberbullying, sexually transmitted diseases, drugs, criminal liability. dr Ewa Małgorzata Skorek (University of Zielona Góra, Poland) TO SAMO POLSKIEJ LOGOPEDII STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU Abstrakt: Logopedia jest dziedzin stosunkowo młod, ale pr nie rozwijaj c si. Motorem nap dowym jej rozwój jest pilna potrzeba społeczna udzielania pomocy osobom z zaburzeniami komunikacyjnymi maj cymi negatywny wpływ na wszystkie sfery funkcjonowania człowieka. W wielu krajach logopedia, jako nauka o kształtowaniu, nauczaniu mowy, stanowi dział pedagogiki specjalnej. Ma jasno okre lony przedmiot, przejrzyst i spójn terminologi, ustalon metodologi bada umo liwiaj c prowadzenie licznych bada naukowych z zakresu zaburze mowy. Polska logopedia na tle innych krajów wypada słabiej. Polsk logopedi cechuje dychotomia powoduj ca utrudnienia w rozwoju tej dyscypliny nauki. Z jednej strony zawód logopedy klasyfikowany jest niejednoznacznie jako zawód medyczny i pedagogiczny (podlegaj cy pod dwa ró ne ministerstwa), z drugiej główne obszary bada mieszcz si w nurcie j zykoznawczym, w którym sytuuj si samodzielni przedstawiciele logopedii. Nie ma tak e jednomy lno ci w zakresie kształcenia logopedów oraz jednolitych standardów kształcenia. Słowa kluczowe: logopedia, zawód logopedy, terminologia logopedyczna, logopedia jako nauka. 18

19 THE IDENTITY OF POLISH LOGOPAEDICS CURRENT STATE AND THE PROSPECTS OF DEVELOPMENT Abstract: Logopaedics is a relatively new branch of science, yet it develops dynamically. This development is triggered by the immediate need to help people with communication disorders which exert a negative impact on all spheres of functioning. In many countries logopaedics, as a science concerned with education and speech development, is treated as branch of special education. It s scope is clearly defined, it has transparent and cohesive terminology and generally accepted research methodology which encourages research on speech disorders. In this respect, Polish logopaedics has a much weaker position in comparison to other countries. It suffers from a specific dichotomy which hinders its development. On the one hand the profession of the speech therapist is classified in a dubious way as a medical and pedagogical profession (subordinate to two different ministries), on the other hand research is conducted in the area of linguistics and most researchers are linguists. There is also no consensus as far the forms of training of speech therapists and uniform teaching standards are concerned. Key words: logopaedics, the profession of the speech therapist, terminology in logopaedics, logopaedics as a branch of science. Dr. paed., asoc. prof. Sarm te T bele (University of Latvia, Latvia) WCZESNE CZYNNIKI RYZYKA DYSLEKSJI Abstrakt: Tło. Dysleksja, jako jeden z powodów wyst powania trudno ci w uczeniu si, jest czasem diagnozowana zbyt pó no, co utrudnia skuteczne rozwi zanie problemu. Z jednej strony dysleksja jest nieuleczalna, z drugiej istniej strategie pozwalaj ce uzyskanie poprawy i ich wczesne zastosowanie skutkuje lepszymi wynikami. Pewne sygnały ostrzegawcze pojawiaj si w okresie, gdy dziecko nie zna liter, inne gdy zaczyna uczy si czyta. Metody. Przeprowadzono kwerend literatury dotycz cej analizowanej tematyki. Zastosowano obserwacj dzieci przedszkolnych w wieku 4-6 lat, oceniono ich umiej tno ci j zykowe, przeprowadzono rozmowy z rodzicami dzieci. Wyniki. Uzasadnienie teoretyczne jest oparte na badaniach autorów europejskich, rosyjskich, ameryka skich oraz innych i uzasadnia konieczno wczesnej diagnozy dysleksji. Obserwacja dzieci przedszkolnych wykazała obecno sygna- 19

20 łów ostrzegawczych w wielu przypadkach, dane zostały porównane z danymi dotycz cymi oceny umiej tno ci j zykowych w zakresie mówienia dokonanej przez terapeut mowy. Zaobserwowano wysok korelacj pomi dzy czynnikami. W celu zweryfikowania wyników przeprowadzono rozmowy z rodzicami i tutaj tak e zauwa ono wysok korelacj. Kontakt z rodzicami jest niezb dny w przypadku zastosowania wczesnej i skutecznej interwencji. Zaprezentowano niektóre metody interwencji, co pozwala na lepsze zrozumienie problemu. Konkluzje. Niezb dne jest wczesne okre lenie czynników ryzyka, gdy umo liwia to wczesn interwencj. Głównym obszarem interwencji jest rozwój wiadomo ci fonologicznej. Współpraca z rodzicami jest niezb dna na etapie wst pnym, co dotyczy zredukowania objawów dysleksji na poziomie przedszkolnym. Konieczne jest wybranie odpowiednich metod interwencji. Słowa kluczowe: czynniki ryzyka, interwencja. EARLY RISK FACTORS OF DYSLEXIA Abstract: Background. Dyslexia as one of the reasons of learning disabilities sometimes is diagnosed too late to find effective solutions to improve the situation. From one side dyslexia is a condition for whole life, but from the other side there are strategies for the improvement and as earlier you start, as better are the results. Some warning signs are to be noticed while a child is not accustomed to letters other signs appear with the first steps in acquiring reading. Methods. Analysis of the scientific literature to fortify theoretical basis of the research was done. Observation of pre-school children at the age of 4-6 and evaluation of their language skills was used as well as some interviews with parents. Results. Theoretical substantiation is based on scientific findings in European, Russian, American and other authors to reveal significance of early recognition of warning signs and early intervention of dyslexia. Observation of pre-school children demonstrated presence of warning signs in many cases and these data were compared with data of the oral language skills evaluation by speech therapist. High correlation of these factors was revealed. To compare these data with concepts of parents some interviews were carried out and there also was a correlation. Close contact with parents is needed to provide early intervention in the most effective way. Some intervention methods also are presented to give deeper insight in this problem. Conclusion. It is necessary to state early risk factors of dyslexia to start intervention as early as possible. One of the main areas of intervention is focused on the development of phonological awareness. Co-operation with parents is crucial in the early 20

21 stages and also in the pre-school age to diminish manifestations of dyslexia. Appropriate methods of intervention are to be used. Key words: risk factors, dyslexia, intervention. Doc. Mgr. Kate ina Vitásková, Ph.D. (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) WSPÓŁCZESNE POGL DY NA TERAPI MOWY Z PERSPEKTYWY RODOWISKA INTEGRACYJNEGO ORAZ KLINICZNYCH ZABURZE MOWY Abstrakt: Praca dotyczy współczesnych pogl dów na terapi zaburze mowy u osób, u których stwierdzono wyst powanie zaburze mowy w rodowisku wł czaj cym. Autorka pragnie podkre li znaczenie oceny holistycznej oraz terapii mowy, kład c szczególny nacisk oraz odnosz c si do współczesnych tendencji w UE, dotycz cych zmian w strategii i zasadach nauczania zintegrowanego oraz w rodowisku klinicznym. W ko cowej fazie pracy szczególny nacisk kładzie si na stworzenie poł czenia pomi dzy programem kształcenia na poziomie studiów wy szych w zakresie terapii mowy z kształceniem w obszarze pedagogiki specjalnej i innych powi zanych dziedzin oraz na wł czenie wiedzy z zakresu klinicznych objawów zaburze mowy. W tym sensie, rola logopedy jest szczególnie istotna i wi e si z ogromn odpowiedzialno ci. Jest bardzo istotne, aby terapeuci byli dobrze przygotowani do spełniania swojej roli poprzez odpowiednie kształcenie na poziomie studiów wy szych, które powinno obejmowa nie tylko wiedz teoretyczn i praktyczn dotycz c zaburze mowy i komunikacji (w obszarze pedagogiki specjalnej, pedagogiki ogólnej, psychologii, j zykoznawstwa, medycyny, jak i innych działach), ale powinno tak e wzmacnia wiadomo roli logopedy w interdyscyplinarnych zespołach terapeutycznych oraz promowa istot pomocy terapeutycznej w procesie diagnozy i terapii klinicznych zaburze mowy. Słowa kluczowe: terapia mowy, kliniczne zaburzenia mowy, rodowisko wł czaj ce, strategie UE. CONTEMPORARY VIEW ON SPEECH AND LANGUAGE THERAPY IN PERSPECTIVE OF INCLUSIVE ENVIRONMENT AND SYMPTOMATIC SPEECH DISORDERS Abstract: The contribution focuses on a contemporary view of speech and language therapy in people with symptomatic speech disorders in inclusive environment. The author would like to stress the importance of 21

22 holistic assessment and speech and language intervention, with a special emphasize on, and reflection to, the contemporary EU tendencies related to implementation of strategies and principles of inclusive education and clinical environmental changes. Final emphasis is also put on the necessity of interlinking the pre-gradual curriculum for speech and language therapy qualification with special education knowledge and the knowledge of related disciplines and professions covering what is known as symptomatic speech disorders. In this sense, the speech and language therapist plays a role of both high importance and high responsibility. It is necessary, however, that the therapist be well prepared for this role by receiving quality pre-gradual training, which should not only cover knowledge and practice in respect of communication disorders and deviations (in the fields of special education, general education, psychology, linguistics, medicine and others) but also foster awareness of the therapist s position in interdisciplinary teams and the necessity to promote the importance of the therapist s intervention in the diagnosis and treatment of symptomatic speech disorders. Key words: speech and language therapy, symptomatic speech disorders, inclusive environment, EU strategies. Summaries of conference presentations Parallel sessions mgr Klaudia Maria Adamczak (Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Łowyniu) PRACA Z DZIECKIEM Z OPÓ NIONYM ROZWOJEM MOWY NA PODSTAWIE DO WIADCZE WŁASNYCH Abstrakt: Ka de dziecko rozwija si w swoim własnym tempie i rytmie. Jednak e w ostatnim czasie obserwuje si wzrost liczby dzieci z zaburzeniami komunikacji j zykowej, a w szczególno ci z opó nionym rozwojem mowy (ORM). O ORM mówimy wtedy, gdy mowa jest opó niona w stosunku do normy rozwojowej dla danej grupy wiekowej. Taka dysfunkcja niew tpliwie utrudnia funkcjonowanie w grupie rówie ników zarówno przedszkolnej jak i szkolnej. Niew tpliwie podstawowym miejscem, gdzie mały człowiek nabywa pierwszych umiej tno ci komu- 22

23 nikacji jest rodzina. Ka dy rodzic powinien bacznie obserwowa swoje dziecko i zauwa a niepokoj ce zachowania. wiadomy rodzic b dzie szukał pomocy u specjalistów. Jednym z takich specjalistów jest logopeda. W swoim wyst pieniu przedstawi pierwsze do wiadczenia w pracy logopedy na przykładzie studium przypadku dziecka w wieku przedszkolnym. Jego rodzice wiadomi niedoskonało ci swojego potomka dokonuj wszelkich stara, aby mu pomóc w codziennym funkcjonowaniu w ród ludzi. Słowa kluczowe: dziecko, opó niony rozwój mowy, metoda. THE WORKING WITH A BACKWARD CHILDREN WITH SPEAKING SKILLS BY OWNER EXPERIENCES Abstract: Every child grows up at own pace and individual time. However last year we observed the growth of children with speaking disfunctions especially a backward. These speaking and pronunciation disfunctions obstruct the typical contacts both the kindergarden and school classes. The family is basic place where the children groups can improve and learn speaking skills. Parents should carefully observave their children. Mature parents can find disfunctions and search mecessary special therapists. In my presentation I would like to show my owner first experiences using researches. I want to add that mature parents try tolook after and they try to help with daily routines, activities, practice with children to improve speaking abilities. Key words: children, a backward of speaking, method. mgr Judyta Bartosi ska (O rodek Migracyjny Ksi g Wieczystych przy S dzie Okr gowym w Zielonej Górze) SPOJRZENIE NA ZAWÓD LOGOPEDY PRZEZ PRYZMAT SPOŁECZE STWA Abstrakt: Zawód logopedy kojarzony jest najcz ciej z gabinetem, lusterkiem i mudnymi wiczeniami, z kolei sama posta logopedy uto samiana jest z nauczycielem od wad wymowy. Niestety w wielu przypadkach wiedza na dany temat wła ciwie na tym si ko czy. W prezentacji zaj to si zawodem logopedy od strony teoretycznej. Opisano aspekty takie jak: jego miejsce w klasyfikacji zawodów i specjalno ci, zatrudnienie, wymagania kwalifikacyjne, zadania zawodowe oraz kształcenie logopedów. Jednak głównym zało eniem opracowanego materiału było przedstawienie spojrzenia, opinii, wiedzy społecze stwa na tytułowy 23

24 zawód. W tym celu posłu ono si ankiet, na któr odpowiedziało 49 osób, ró ni cych si mi dzy sob płci, wiekiem, miejscem zamieszkania, wykształceniem oraz wykonywanym zawodem. Zawierała ona pytania dotycz ce mi dzy innymi: głównych zada logopedy, miejsca zatrudnienia, wykształcenia, cech i umiej tno ci, skojarze odnosz cych si do danego zagadnienia, korzystania z pomocy logopedycznej i rodzaju do wiadcze, osób trafiaj cych do logopedy, zaj przybli onych, jak równie potrzeby istnienia tej e grupy zawodowej. Wyniki przedstawiono w formie graficznej, procentowej. Słowa kluczowe: zawód logopedy, opinia społecze stwa. A GAZE UPON THE PROFESSION OF A SPEECH THERAPIST THROUGH THE PRISM OF THE SOCIETY Abstract: The profession of a speech therapist is mainly associated with a consulting room, mirror and certain arduous exercises. Whereas, the very image of a speech therapist is associated with a teacher dealing with speech disabilities. Sadly, the knowledge of this filed leaves a lot to be desired. In this thesis the profession of a speech therapist has been approached from the theoretical point of view. Such aspects as his or her position in a profession and specialization classification, employment, qualifying requirements, professional activity as well as education of a speech therapist have been elaborated on. However, the main presupposition of this thesis is to present what the point of view, opinion and knowledge of the society is, as far as the abovementioned occupation is concerned. Hence, a questionnaire among 49 people varying in terms of sex, age, place of living, education, and occupation practiced has been carried out. It contained certain questions concerning the main scope of activity, place of employment, education, qualities and capabilities of a speech therapist; associations relating to this issue; experiences of those taking advantage of this kind of help or expertise; finally the necessity for this profession to exist. The results have been presented in a graphic and proportional form. Key words: profession of a speech therapist, public opinion. mgr Ewelina Białecka (Podyplomowe Studia Logopedia z Terapi Pedagogiczn, UZ) SPOSOBY ZAPOBIEGANIA ROZWOJOWI WAD WYMOWY 24

25 Abstrakt: Przedstawienie sposobów zapobiegania wadom wymowy. Mowa jest czynnikiem wpływaj cym na całokształt rozwoju dziecka. Pomaga m.in. w wyra aniu własnych my li, uczu, w nawi zywaniu kontaktów społecznych oraz w zdobywaniu wiedzy o wiecie. Wszelkie jej zaburzenia utrudniaj w znacznym stopniu osi gniecie sukcesu w dalszym yciu, dlatego bardzo wa ne jest, aby jak najszybciej zapobiega dalszemu rozwojowi zaburze mowy. Ju w pierwszych miesi cach ycia mo na zauwa y pierwsze sygnały nieprawidłowo ci. To najlepszy moment na niwelowanie wszelkiego rodzaju deficytów, zanim jeszcze dziecko nab dzie wadliwych stereotypów słuchowych i ruchowych w artykulacji. Rozwój mowy jest procesem zło onym i skomplikowanym, cz sto nie wiadomie dopuszczamy do opó nienia tego rozwoju lub powodujemy rozwijanie si wad wymowy. Jak pomóc a przede wszystkim nie szkodzi naszemu dziecku przedstawiam w prezentacji. Poruszanymi przeze mnie problemami s m.in.: co mo e powodowa wady wymowy najcz stsze przyczyny, pierwsze nieprawidłowo ci, które zwi zane s z rozwijaniem si wad, oraz czynniki ryzyka sprzyjaj ce powstawaniu trudno ci j zykowych. Przedstawi równie wiczenia zapobiegaj ce niepłynno ci mówienia oraz porady dla rodziców jak stymulowa prawidłow mow dziecka. Słowa kluczowe: wady wymowy, rozwój mowy. THE WAY OF PREVENT SPEECH DEFECT DEVELOPMENT Abstract: Introduce the way of preventing the speech defect. Speech is the factor which has a big influence on children s development. It is helped for example in express their own minds, feelings, help in social life, help find out something more about life, help to achieve a knowledge about world. All of disturbances make a problem to achieve a success in the future, that is way very important is to prevent as soon as possible problem of speech defect. Since the first months of our life we can notice the first symptoms of speech defect. It is the best moment to eliminate all defects before the child is not used to the bad moving and listening stereotype in articulation. Speech development is complex and complicated we often feel unconscious when we let to delay this development or cause speech defect. How to help and do not harm to our children I try to explain in my presentation. I take into consideration a lot of problems, like: what cause the speech defect, the most popular reason, first disturbances which are connected with defect development and the risk factor. What is more, I also present an exercises which are needed to overcome speech defect. I also included advice for parents how to stimulate the correct speech. 25

26 Key words: speech defect, speech development. mgr Karolina Birszel (Podyplomowe Studia Logopedia z Terapi Pedagogiczn, UZ) GENETYCZNA RULETKA Abstrakt: Zespół Downa, trisomia 21 (ang. Down syndrome) dawniej nazywany mongolizmem zespół wad wrodzonych spowodowany obecno ci dodatkowego chromosomu 21. Osoby z zespołem Downa maj mniejsze zdolno ci poznawcze ni rednia w populacji zdrowej. Wahaj si one od lekkiego do redniego opó nienia umysłowego. Zaburzenia rozwojowe manifestuj si głównie jako skłonno do zaw onego my lenia lub naiwno ci. Niewiele osób wykazuje ci kie lub gł bokie opó nienie umysłowe. Cz sto wyst powania zespołu Downa szacuje si na 1 przypadek na ywych urodze. Objawy przedmiotowe zespołu Downa to: migdałowaty kształt oczu spowodowany fałd pod powiek, krótsze ko czyny, osłabienie napi cia mi - niowego, wystaj cy j zyk oraz pojedyncza bruzda dłoniowa. U osób z zespołem Downa istnieje zwi kszone ryzyko wyst powania wrodzonych wad serca, refluksu oł dkowo-przełykowego, nawracaj ce infekcje ucha, choroby gruczołu tarczycy i bezdechu ródsennego. Ostateczny stopie rozwoju i komfort ycia dziecka z zespołem Downa mog poprawi działania zainicjowane ju we wczesnym dzieci stwie tj. Prawidłowa opieka lekarska, akceptacja i zaanga owanie rodziny oraz edukacja i szkolenia zawodowe. Istniej jednak pewne filozoficzne i genetyczne ograniczenia, których nie mo na niestety pokona. Słowa kluczowe: mongolizm, uszkodzony chromosom, zespół Downa. GENETIC ROULETTE Abstract: Down syndrome, trisomy 21 (Down syndrome called) formerly called mongolism congenital syndrome caused by the presence of an extra chromosome 21.People with Down syndrome have lower than average cognitive abilities unlike the healthy part of population. Mental retardation can be varied from mild to moderate. Developmental disorders are manifested primarily as a tendency to narrow thinking or naivete. Few people show severe or profound mental retardation. The incidence of Down syndrome is estimated at 1 case at live births. Signs of Down syndrome are: almond shaped eyes caused by a 26