THE 1 st INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Current issues in speech and language therapy Zielona Góra

Transkrypt

1 THE 1 st INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Current issues in speech and language therapy Zielona Góra Summaries of conference presentations Conference venue: Hotel Bukowy Dworek (Gronów / Łagów Lubuski, Poland) University of Zielona Góra 2012

2 THE COUNCIL OF THE PUBLISHING HOUSE: Krzysztof Urbanowski (chairman), Marian Adamski, Ryszard Błażyński (secretary), Rafał Ciesielski, Michał Drab, Maria Fic, Beata Gabryś, Bohdan Halczak, Andrzej Maciejewski, Janusz Matkowski, Anna Walicka, Zdzisław Wołk Copyright by University of Zielona Góra Zielona Góra 2012 Editors: Ewa M. Skorek, Katarzyna Kochan Publication without editorial review and language correction. The authors are responsible for the contents and the language of the text. ISBN OFICYNA WYDAWNICZA UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO Zielona Góra, ul. Podgórna 50 Tel. / Faks: ; sekretariatow@adm.uz.zgora.pl

3 ACADEMIC COMMITTEE: Prof. PhDr. Viktor Lechta, CSc. Trnava University in Trnava (Slovakia) Prof. zw. dr hab. Iwona Nowakowska-Kempna Jesuit University of Philosophy and Education Ignatianum in Cracow (Poland) dr hab. Grażyna Gunia, prof. UP Pedagogical University of Cracow (Poland) Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. University of Hradec Králové (Czech Republic) Dr. paed., asoc. prof. Sarmīte Tūbele University of Latvia (Latvia) Doc. Mgr. Kateřina Vitásková, Ph.D. Univerzita Palackého v Olomouci (Czech Republic) dr Lidia Kataryńczuk-Mania University of Zielona Góra (Poland) dr Katarzyna Kochan University of Zielona Góra (Poland) Mgr. Renata Mlčáková, Ph.D. Univerzita Palackého v Olomouci (Czech Republic) PhDr. Lenka Neubauerová University of Hradec Králové (Czech Republic) dr Ewa M. Skorek University of Zielona Góra (Poland) (Scientific supervisor) ORGANIZATIONAL COMMITTEE: dr Lidia Kataryńczuk-Mania dr Katarzyna Kochan (Head organiser) dr Ewa M. Skorek Mgr. Martin Kaliba Mgr. Alena Říhová Mgr. Tereza Skákalová CONFERENCE SECRETARY S OFFICE: Karolina Apanasowicz, Teresa Dzierzba, Renata Kwaśniewska, Dariusz Nowosad, Kamila Strokosz, Maciej Wieliczko, Beata Wojciechowska, Anna Zenka 3

4 The University of Zielona Góra invites you to participate in annual conferences devoted to broadly understood issues of speech and language therapy. The aim is to discuss current issues concerning the theory and practice of logopaedics in Europe, to find appropriate solutions, to exchange experience and to contribute to the integration of specialists in the discipline. The conference is addressed to a broad spectrum of potential participants, such as scientists, therapists-practitioners and other specialists directly involved in the treatment of patients with language communication disorders, students training to become speech therapists, teachers, parents and all those who are not left indifferent to the problems of people with language communication disorders. The first conference will be devoted to the following issues: 1. Logopaedics as an academic discipline/sub-discipline and its position among other academic disciplines; 2. Logopaedic treatment, and its legal and practical aspects; 3. Training of speech therapists; 4. Traditional and innovative methods in the therapy and diagnosis of speech; 5. Aid in the development of children with language communication disorders; 6. Life quality in people with language communication disorders. The wide scope of the first conference (including the updates if new proposals are submitted) is not accidental. The organizers hope that the dialogue concerning the six points of interest will lead to the identification of the most relevant issues for speech and language pathologists, which will be subjected to thorough and wider discussion during subsequent meetings. dr Ewa M. Skorek dr Katarzyna Kochan 4

5 CONFERENCE PROGRAM Registration BUKOWY DWOREK hotel, Gronów near Łagów Lubuski, lobby of the Conference Centre Opening session Plenary session Coffee break lobby of the Conference Centre (all participants) Plenary session Lunch break restaurant (all participants) Workshop: Sound therapy (upon registration in advance) Workshop: Dogotheraphy (upon registration in advance) Parallel sessions: Session I, Session II, Session III, Session IV Coffee break lobby of the Conference Centre (all particpants) Parallel sessions: Session V, Session VI, Session VII, Session VIII Closing session, summing up and conclusions Dinner (those participants who select the option) Reception (those participants who select the option) PROGRAM KONFERENCJI Rejestracja uczestników Hotel BUKOWY DWOREK w Gronowie koło Łagowa Lubuskiego, hol Centrum Konferencyjnego Rozpoczęcie konferencji Obrady plenarne Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego (dla wszystkich uczestników) Obrady plenarne Przerwa obiadowa restauracja (dla wszystkich uczestników) Warsztaty: Terapia dźwiękiem (tylko dla zapisanych wcześniej osób) Warsztaty: Dogoterapia (tylko dla zapisanych wcześniej osób) Obrady w sekcjach: Sekcja I, Sekcja II, Sekcja III, Sekcja IV Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego (dla wszystkich uczestników) Obrady w sekcjach: Sekcja V, Sekcja VI, Sekcja VII, Sekcja VIII Podsumowanie i wnioski, zakończenie konferencji Kolacja (dla osób, które wybrały wariant z kolacją) Bankiet (dla osób, które wybrały wariant z bankietem) 5

6 Summaries of conference presentations Plenary session dr hab. Grażyna Gunia, prof. UP (Pedagogical University of Cracow, Poland) WSPOMAGANIE ROZWOJU ZDOLNOŚCI KOMUNIKACYJNYCH DZIECI NIESŁYSZĄCYCH W ŚWIETLE ROZWOJU WSPÓŁCZESNYCH PARADYGMATÓW SURDOLOGOPEDII Abstrakt: Wybrane zagadnienia pragmatycznych i teoretycznych dylematów związanych ze wspomaganiem/wspieraniem rozwoju zdolności komunikacyjnych dzieci niesłyszących i słabosłyszących omówię w świetle współczesnych założeń, pytań, kontrowersji rozważanych we współczesnej surdologopedii. Dotyczą one trzech grup zagadnień: zmian obserwowanych w podejściu do procesu rehabilitacji osób z uszkodzonym słuchem (w kontekście: autonomii, tożsamości, modelu grup mniejszościowych, normalizacji, integracji inkluzji), które są przedmiotem rozważań surdopedagogiki subdyscypliny pedagogiki specjalnej; pluralizmu poglądów w logopedii i próby nadania im uporządkowanych paradygmatów (zaburzona zdolność komunikacyjna, wspieranie/wspomaganie rozwoju); innowacji i weryfikacji dorobku naukowego tych dyscyplin naukowych, które w mniejszym lub większym stopniu zajmują się problemem diagnozy, terapii osób z uszkodzonym narządem słuchu oraz prewencją głuchoty. Wielość dylematów powoduje, że w opracowaniu zwrócono szczególną uwagę na postrzeganie osoby z uszkodzonym słuchem i głuchoty nie tylko jako zjawisko biologiczne, medyczne, ale jako problem społeczno-kulturowy, który respektuje dążenia osób Głuchych jako mniejszości językowej, ze specyficzną kulturą, prawem do języka migowego i edukacji dwujęzycznej. Zwrócono również uwagę na zagadnienia etyczne, które dotyczą triady: logopeda dziecko rodzice. Słowa kluczowe: surdologopedia, wspomaganie rozwoju, implanty ślimakowe, dwujęzyczność. THE SUPPORT TO COMMUNICATION SKILLS DEVELOPMENT OF HEARING IMPAIRED CHILDREN IN THE CONTEXT OF SURDOLOGOPEDICS PARADIGMS EVOLUTION Abstract: Selected pragmatic and theoretical problems linked with support to communication skills among hearing impaired children and those with hearing difficulties will be outlined in the context of the modern 6

7 scientific foundations, questions, controversy all considered by modern surdopedagogics. These issues can be ascribed to one of the following group: changes observed among the approach towards rehabilitation of hearing impaired people (in the context of: autonomy, identity, minority model, normalization, integration-inclusion) which are the subject of consideration of surdopedagogics subcategory of special education; pluralism of views on speech-language pathology and attempts to organize paradigms (disorders of communication skills, support to development); innovation and verification of scientific achievements of those disciplines which are more or less linked to the problem of diagnosis, therapy of hearing impaired people and deafness prevention. The multiplicity of issues caused the particular emphasis on perception of hearing impaired people and deafness. Not only considered as a biological and medical problem, but also as a social-cultural issue which respects hearing impaired people (perceived as a minority with specific culture, right to sign language and bilingual education). I also emphasized the ethical issues which consider the triad of speech-language pathologist child parent. Key words: surdologopedics, support of development, cochlear implants, bilingualism. mgr Joanna Jatkowska (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Tczewie, Poland) mgr Natalia Hennig (Przedszkole nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi w Tczewie, Poland) E-LEARNING W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ WYNIKI BADAŃ WŁASNYCH Abstrakt: Dynamiczny rozwój e-learningu na świecie skłonił również polskich logopedów do zainteresowania się tą dyscypliną. Początkowo idea nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych rozwijała się w środowiskach akademickich z przeznaczeniem dla studentów. W ostatnim okresie zaczął powstawać również e-learning dla młodzieży oraz dzieci. Zapotrzebowanie na multimedialną edukację wypływa właśnie od najmłodszych użytkowników, którzy nie wyobrażają sobie codziennego życia i edukacji bez komputera i internetu. Rozwój multimediów w edukacji jest zatem odpowiedzią na zapotrzebowanie współczesnego ucznia. Specjaliści z dziedziny logopedii i informatyki postanowili w 2010 r. wdrożyć ideę e-learningu w trudnej dyscyplinie, jaką jest logopedia. Pozyskanie funduszy unijnych na projekt Stwo- 7

8 rzenie internetowego serwisu E-Logo-Edukacja, opartego o innowacyjne e-usługi: e-logopedia i e-statystyka pozwoliło zrealizować koncepcję nowej metody terapeutycznej przez internet. Przedstawiany referat opisuje najważniejsze założenia nowatorskiego rozwiązania, którego celem nadrzędnym jest wspieranie tradycyjnej terapii logopedycznej oraz uatrakcyjnienie domowych ćwiczeń wymowy. Ponadto w wystąpieniu znajdą się wyniki badań własnych autorek, wynikające z wdrożenia pilotażu Innowacyjna terapia logopedyczna przez internet w świetlicach środowiskowych Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Tczewie oraz innowacji pedagogicznej Wspieranie klasycznej terapii logopedycznej poprzez zastosowanie e-learningu w Przedszkolu nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi w Tczewie. Wyniki przedstawionych badań stanowią kanwę pracy doktorskiej Joanny Jatkowskiej, której promotorem jest prof. Bronisław Rocławski. Słowa kluczowe: e-logopedia, e-statystyka, zdalne nauczanie w logopedii, e-logo-lekcja, terapia logopedyczna on-line. E-LEARNING IN SPEECH THERAPY RESEARCH RESULTS Abstract: Rapid development of e-learning approach in the world has aroused Polish speech therapists interest. At the beginning the method of e-learning gained recognition in academic circles and was targeted on students. However, this method has recently spread among younger students and children as well. The young generation of students is strongly influenced by modern technology and multimedia thus a multimedia approach to learning is undoubtedly a way of meeting contemporary learners needs. E-learning approach was introduced into speech therapy in As a result a group of speech therapists and computer scientists launched a project Creating an E-Logo Website Based on Innovative E-services: E-logopaedics and E-statistics. The project was partly financed from European Union s grants. This piece of work focuses on the substance of the mentioned innovation which aims at supporting a traditional speech therapy approach and making it more attractive. It also presents the results of our research based on the pilot implementation of the project Innovative Online Speech Therapy, introduced into Polish Committee of Social Support in Tczew, as well as the results of a pilot implementation of an educational innovation Supporting a Traditional Speech Therapy with E-learning Approach, introduced into Nursery School No. 8 with Integrated Sections in Tczew. The mentioned results are the subject of Joanna Jatkowska s PhD thesis supervised by professor B. Rocławski. 8

9 Key words: e-logopaedics, e-statistics, e-learning, e-logo lesson, online speech therapy. dr Katarzyna Kochan (University of Zielona Góra, Poland) LOGOPEDIA POLSKA TRADYCJE I WSPÓŁCZESNOŚĆ Abstrakt: Tradycje polskiej logopedii sięgają XIX w., kiedy to na terenie naszego kraju zaczęto w sposób zorganizowany otaczać opieką i leczeniem osoby z zaburzeniami mowy. Problematyka tą zajmowało się wiele osób, najczęściej lekarzy i nauczycieli. Do grona tego zaliczyć można m.in. Władysława Ołtuszewskiego, będącego pionierem polskiej foniatrii oraz twórcą medycznych podstaw logopedii. Przy współzałożonym przez niego Domu Zdrowia, powstał Zakład Leczenia Zboczeń Mowy, w którym leczono osoby jąkające się. W ten sposób rozwinął się zalążek eksperymentalnego ośrodka badań ortofonicznych. Ponadto wypracował on zręby metodyki korekcji zaburzeń mowy. Z kolei Jan Łukasz Siestrzyński, uznawany jest za prekursora polskiej surdologopedii. Jako zwolennik tzw. metody lipskiej Samuela Heinickego, propagował nauczanie głuchych metodą ustną, głosową. W ten sposób przyczynił się on polepszenia efektywności nauczania osób niesłyszanych. Natomiast Jan Baudouin de Courtenay zapoczątkował rozwój nowoczesnej logopedii oraz badania nad rozwojem mowy u dzieci. Propagował on badania językoznawcze w początkach XX w. oraz przyczynił się do rozwoju embriologii i patologii mowy. Jego zasługą jest również wyróżnienie trzech czynników mowy logicznego, psychologicznego oraz fizjologicznego. Wymienione postacie to jedynie nieliczni z grona osób zasłużonych dla polskiej logopedii. Wiele z wysuniętych przez nich teorii zostało przyjętych, po pewnych modyfikacjach, na gruncie współczesnej logopedii, stąd aby dobrze zrozumieć aktualne koncepcje jej rozwoju, należy wnikliwie poznać podwaliny tej nauki. Słowa kluczowe: logopedia, historia logopedii, wady mowy, surdologopedia. POLISH LOGOPAEDICS THE PAST AND THE PRESENT Abstract: The tradition of logopaedics in Poland goes back to the 19 th century when persons with speech disorders were taken care of in an organized way. Many people were interested in the issue, in particular 9

10 physicians and teachers. Władysław Ołtuszewski, a pioneer in Polish phoniatrics, formulated the principles of speech therapy. He was a cofounder of the House of Health and associated Department of Speech Disorders in which patients with stuttering were treated. This was the germ of the centre of research on orthophonics. He developed the principles of the methodology of speech therapy. Jan Łukasz Siestrzyński is frequently referred to as the precursor of Polish surdo-logopaedics. As a supporter of the so called Leipzig method of Samuel Heinicke, he popularized teaching patients with hearing disability by means of the oral and vocal method. Thus he made a significant contribution to the efficiency of treatment of persons with hearing problems. Jan Baudouin de Courtenay initiated the development of modern logopaedics and research on speech development in children. He popularized research in linguistics at the beginning of the 20th century and contributed to the development of embryology and speech pathology. Baudouin de Courtenay identified three basic speech factors: logical, psychological and physiological. The above mentioned persons are just a few out of the whole circle pf people who made a significant contribution to Polish logopaedics. They developed numerous theories, some of which have been generally accepted or modified, hence good knowedge of the foundations is essential in order to understand current trends speech therapy. Key words: logopaedics, the history of logopaedics, speech disorders, surdo-logopaedics. dr hab. prof. ndzw. Iwona Kowalkowska (The Ignacy Jan Paderewski Academy of Music in Poznań) RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA EMISJI GŁOSU W MOWIE I ŚPIEWIE Abstrakt: Przez wieki nauka prawidłowego emitowania dźwięku przez człowieka opierała się na utartym poglądzie, że śpiew jest... przedłużeniem mowy. W dzisiejszej dobie, gdy nastąpiła rozłączność nauczania śpiewu i mowy, pogląd ten przez wielu uważany jest za kontrowersyjny. Niniejsze wystąpienie jest próbą dokonania oglądu zagadnienia z punktu widzenia praktyka nauki mowy i śpiewu. Słowa kluczowe: emisja głosu, oddech, artykulacja, śpiew, mowa, wymowa. 10

11 DISTINCTIONS AND SIMILARITIES OF EMISSION IN SINGING AND SPEAKING Abstract: Over the ages teaching of proper sound emitting by human was based on commonopinion that singing is... speech prolongation. Nowadays, when separation ofsinging and speaking education took place, this view is considered by manyas controversial matter. The present article is an attempt to accomplish thevision at issue from the point of view of the practitioner of singing and speech teaching. Key words: voice emission, breath, articulation, singing, speech, vocal/ speech organs, enunciation. Prof. PhDr. Viktor Lechta, CSc. (Trnava University in Trnava, Slovakia) LOGOPEDIA A INKLUZJA Abstrakt: Edukacja włączająca (inkluzywna) stanowi jedno ze współczesnych paradygmatów pedagogiki specjalnej i stanowi przedmiot ożywionego dyskursu naukowego wśród pedagogów w wielu krajach. Czy w logopedii inkluzja zajmuje podobne miejsce? Czy jest postrzegana jako nadrzędny cel oddziaływań logopedycznych? Czy logopedzi włączają się do dyskursu o inkluzji i dostrzegają potrzebę przewartościowania podejścia do osób z zaburzeniami umiejętności komunikacyjnych? Czym różni się edukacja inkluzywna w pedagogice specjalnej od inkluzji w logopedii? Na te i inne pytania autor stara się odpowiedzieć w wystąpieniu, mając nadzieję, że w ten sposób zaakcentuje swój głos w dyskursie o inkluzji w logopedii. Słowa kluczowe: logopedia, inkluzja, osoby z zaburzeniami umiejętności komunikacyjnych. LOGOPAEDICS AND INCLUSION Abstract: Inclusive education constitutes one of the cntemporary paradigms of special pedagogy and is widely discussed by scientists from numerous countries. Is there a similar place for inclusion in logopaedics? Is inclusion perceived as a superior aim of speech therapy? Do speech therapists contribute to the discussion on inclusion and do they perceive the need to revaluate the approach to persons with communication disorders? What is the difference between inclusive education and inclusion in logopaedics? The author attempts to answer these and other 11

12 questions with the intention of highlighing his opinions in the disussion of inclusion on logopaedics. Key words: logopaedics, inclusion, people with communication disorders. Mgr. Renata Mlčáková, Ph.D. (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) BŁĘDY KOMUNIKACYJNE OSÓB Z ZABURZENIAMI MOWY W ICH SAMOOCENIE Abstrakt: Artykuł dotyczy sytuacji, w których osoby z zaburzeniami mowy napotykają na trudności. Sytuacje takie obejmują błędy pojawiające się w procesie komunikacji. W szczególności artykuł dotyczy osób jąkających się oraz osób z dysfazją rozwojową. Analizowane są różne możliwości stwarzania korzystnych warunków do komunikacji osób jąkających się oraz cierpiących na dysfazję rozwojową. Słowa kluczowe: jąkanie, dysfazja rozwojowa, tempo mowy, płynność mowy. ERRORS IN COMMUNICATION WITH PERSONS WITH SPEECH AND LANGUAGE DIFFICULTIES FROM THEIR POINT OF VIEW Abstract: The article is about situations while communication make feel uncomfortable persons with speech and language difficulties. These situations may be like mistakes during communication. We are interested in problematic moments, persons who stutter and persons with developmental dysphasia can notice. We try to aim at possibilities how to make more positive conditions to communication with persons who stutter and persons with developmental dysphasia. Key words: Stuttering, developmental dysphasia, speech rate, fluency of speech. Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. (University of Hradec Králové, Czech Republic) SYNDROM DYSFAZJI ROZWOJOWEJ U DZIECI PODDANYCH TERAPII KLINICZNEJ I LOGOPEDYCZNEJ 12

13 Abstrakt: Stała opieka nad dziećmi z dysfazją rozwojową ma zasadnicze znaczenie i niejednokrotnie stanowi wyzwanie dla logopedy. Wymaga ona długoterminowej współpracy z rodziną, zastosowania odpowiedniej strategii terapeutycznej oraz motywacji. Dla potrzeb badań, z grupy dzieci cierpiących na opóźnienie rozwoju mowy objętych programem terapii w Czeskiej Lípie, wybrano stosunkowo jednolitą grupę 20 dzieci cierpiącą na dysfazję rozwojową. Artykuł prezentuje program terapii, zasadnicze elementy długofalowej współpracy, często napotykane trudności wywierające wpływ na wprowadzenie odpowiedniej i długoterminowej strategii interwencji. Słowa kluczowe: dysfazja rozwojowa, strategia terapii logopedycznej,, skuteczność opieki CHILDREN WITH DEVELOPMENTAL DYSPHASIA SYNDROME IN THE WORKPLACE OF MEDICAL SPEECH-LANGUAGE THERAPY Abstract: The consistent care for children with developmental dysphasia is fundamental and often very difficult area for a work of clinical speech therapist. This area expectant long term collaboration with family, adequate therapeutic strategy and the need of motivation during long term care. From the group of children with delay of development speech ability, who are in program of workplace of clinical speech and language therapy in Česká Lípa, the compact group of 20 children with syndrome developmental dysphasia has been choice for this study. The paper summarises important components of comprehensive program speech therapy, important components of successful long term care too, plus incoming frequent difficulty, which defends the development of adequate and long term interventional strategy. Key words: developmental dysphasia, strategy of speech and language therapy, success of care. Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. (University of Hradec Králové, Czech Republic) ZABURZENIA PAMIĘCI I KOMUNIKACJI W PRZYPADKACH DŁUGIEJ REHABILITACJI PO USZKODZENIU OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO Abstrakt: Badanie obejmuje porównanie wyników dlugoterminowej terapii logopedycznej u dwóch mężczyzn z pourazowym uszkodzeniem mózgu, u których wystąpiły zaburzenia komunikacyjne i poznawcze. W 13

14 momencie chirurgicznej operacji mózgu, mężczyźni mieli 40 i 36 lat. Celem opisu tych dwóch studiów przypadku jest porównanie rezultatów dwuletniego logopedycznego programu terapeutycznego prowadzonego w Czeskiej Lipie. Artykuł opisuje aspekty motywacyjne, doradztwo, terapię w kontekście długotrwałej terapii logopedycznej. Słowa kluczowe: pourazowe uszkodzenie mózgu, zaburzenia kognitywne i komunikacyjne, zaburzenia pamięci, trening poznawczy, wspomaganie pamięci. DISORDERS OF MEMORY AND COMMUNICATION AFTER INJURY CNS IN TERM OF LONG-TERM REHABILITATION PROCES Abstract: The study includes comparison of results from long-term realization of logopaedical intervention for two men, who are after traumatic brain injury, with persistent continuing communication and cognitive impairment. They had 40 and 36 years at the time brain injury. The comparing this two case studies is aim for results repeated diagnostic investigation this persons during period 2 ys, wherein be in progress regular therapeutical program in the workplace of clinical logopaedia in Česká Lípa. The paper includind contents of important motivational, counselling and therapeutic aspects, come in terms of the process longterm logopaedia intervention. Key words: traumatic brain injury, cognitive communication disorders, disorders of memory, cognitive training, memory aids. PhDr. Lenka Neubauerová (University of Hradec Králové, Czech Republic) WYKORZYSTANIE NOWYCH FORM TRENINGU AUTOGENNEGO W PRZYPADKU OSÓB DOROSŁYCH Z ZABURZENIAMI PŁYNNOŚCI MOWY Abstrakt: Procedury relaksacyjne są często stosowane jako element terapii adresowanej do osób dorosłych cierpiących na zaburzenia płynności mowy, a w szczególności jąkanie. Relaksacja oraz zachowanie kontroli w trakcie mówienia są zasadniczymi elementami samokontroli wpływającymi na jakoś mówienia. Zastosowano zmodyfikawaną procedurę opracowaną na podstawie treningu autogenicznego Schultza na poziomie 1, której celem jest zachowanie stanu relaksacji w trakcie rozpoczynania mówienia, poprawa kontroli nad stanem napięcia w okresie mówienia oraz obniżenie stanu napięcia w szczególnie trudnych sytuacjach 14

15 takich jak komunikacja w urzędach itp., stosowana jako element terapii osób dorosłych cierpiących na stałe zaburzenia płynności mowy w stopniu średnim lub łagodnym. Słowa kluczowe: zaburzenia płynności mowy, jąkanie, trening autogeniczny, relaksacja, samokontrola mowy. THE EXPLOITATION OF MODIFICATION IN AUTOGENIC TRAINING FOR ADULT PERSONS WITH DISORDERS FLUENCY OF SPEECH Abstract: The usage of adequate relaxing procedure is frequented part of therapeutical session with adult persons, who suffers of continuing disorders speech fluency, most of all stutter. Inducing relaxation and her conservation during oral talking, it is important component of the process successive inducing self-control speech output of persons with by the following breakdown. Used modification procedure, coming out of conception autogenic training 1. stages according tu the Schultze, is well designed on conservation of the state of relaxation during initiation of speech, improvement reception of personal tension or release in these period speech and inducing of the state of release before demanding situations, e.g. communication in offices etc., and is repeatedly used as part of therapeutic strategy for adult persons with mediate and mild continuing disorders of speech fluency. Key words: disorders of speech fluency, stuttering, autogenic training, relaxation, self-control of speech output. Mgr. Alena Říhová (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) ANALIZA OBECNEGO STANU TERAPII MOWY W PRZYPADKU OSÓB Z ZABURZENIAMI AUTYSTYCZNYMI W REPUBLICE CZESKIEJ UWAGI CZYNIONE Z PUNKTU WIDZENIA PATOLOGA MOWY Abstrakt: Zaburzenia autystyczne w szczególnie istotny sposób wpływają na psychiczny rozwój dziecka. Dotyczą one w szczególności zaburzeń komunikacji. Zakłócenie zdolności komunikacyjnych jest zasadniczym objawem klinicznych objawów zaburzeń autystycznych. Celem artykułu jest zaznaczenie istoty wiedzy na temat zakresu zaburzeń autystycznych oraz międzydyscyplinarnych kompetencji logopedów Czeskich w określaniu terapii dla indywidualnych przypadków takich zaburzeń. Zagadnienie jest omawiane nie tylko teoretycznie, ale odnosi się również do wyników badań prowadzonych przez mgr Alenę Říhovą oraz Doc. Mgr. 15

16 Kateřinę Vitáskovą, Ph.D. (w ramach programu Nr PdF_2011_010 Interwencja logopedyczna w przypadku osób z zaburzeniami autystycznymi Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Palackiego w Olomuńcu, Republika Czeska 2011/2012) oraz częściowo do wyników badań prowadzonych przez autora. Słowa kluczowe: zakres zaburzeń autystycznych, komunikacja, zaburzenia komunikacji, interwencja logopedyczna, wiedza o zaburzeniach autystycznych. AN ANALYSIS OF THE CURRENT SITUATION OF SPEECH-LANGUAGE PATHOLOGY INTERVENTION IN PERSONS WITH AUTISTIC SPECTRUM DISORDERS IN THE CZECH REPUBLIC REFLECTION FROM THE CLINICAL SPEECH-LANGUAGE PATHOLOGISTS POINT OF VIEW Abstract: Autistic spectrum disorders are one of the most serious disorders of a child s mental development. Autistic spectrum disorders primarily concern communication disorders. The disturbed communication ability is the principal symptom of the autistic spectrum disorders clinical picture and belongs among the diagnostic triad. The aim of the article is to accentuate the knowledge sphere of the autistic spectrum disorders in the Czech Republic and the interdisciplinary engagement of clinical speech therapists as factors determining education of individual persons with the autistic spectrum disorders in the common education flow. We will touch the above-mentioned area not only in theoretical cornerstones, but consequently we will also develop it fully in connection with the results of the particular research No. PdF_2011_010 (Speech-language pathology intervention in persons with autistic spectrum disorders, Faculty of Education, Palacký University in Olomouc, Czech Republic 2011/2012. The main researcher: Mgr. Alena Říhová, a co-researcher: doc. Mgr. Kateřina Vitásková, Ph.D.) and partial results of the dissertation paper by the author of the submitted article. Key words: autism spectrum disorders, communication, impaired communication ability, speech therapy intervention, clinical speech therapist, knowledge of issues of the autistic spectrum disorders. dr Aneta Rudzińska-Rogoża (University of Zielona Góra, Poland) TERAPIA DŹWIĘKOWA JAKO FORMA WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI Z ZABURZENIAMI SŁUCHOWO-JĘZYKOWYMI 16

17 Abstrakt: W ostatnich latach obserwuje się gwałtowny rozwój badań nad zaburzeniami procesów przetwarzania słuchowego u dzieci. Opracowano wiele nowych procedur diagnostycznych oraz metod terapii. Jedną z najskuteczniejszych form oddziaływania korekcyjno-kompensacyjnych stosowaną w powyższych problemach jest terapia dźwiękowa. Określa się ją jako swoistą pedagogikę słuchania czy wsłuchiwania się. Ten rodzaj wspomagania rozwoju dziecka jest obecnie propagowany pod nazwą stymulacja dźwiękowa lub trening słuchowy. W opracowaniu dokonano przeglądu wybranych terapii dźwiękowych. Analizie poddano głównie założenia ich twórców dotyczące postępowania diagnostycznego, planowania faz terapii oraz możliwych efektów. Słowa kluczowe: stymulacja słuchowa, muzyka, terapia, ucho, mowa. SOUND THERAPY AS A FORM OF FOSTERING DEVELOPMENT OF CHILDREN WITH AUDITORY AND SPEECH DISTURBANCES Abstract: In recent years it has been observed a significant progress in research on disturbances of childrens auditory processes. Various diagnostic methods and therapies have been elaborated so far. However, the sound therapy proves to be the above mentioned instances. It is called by its paculiar name hearing and listening pedagogy. Currently, this method of assisting child s development is known as sound stimulation or auditory training. In the review some specific sound treatments are decribed. Initiators main assumptions about diagnostic treatment and planning, therapy phases and possible affects, have been analysed. Key words: auditory stimulation, music, therapy, ear, speech. Mgr. Tereza Skákalová (University of Hradec Králové, Czech Republic) Mgr. Martin Kaliba (University of Hradec Králové, Czech Republic) WCZESNA TERAPIA ZAPOBIEGAWCZA U UCZNIÓW Z ZABURZENIAMI SŁUCHU Abstrakt: Artykuł przedstawia wyniki badań przeprowadzonych w roku 2011, których celem było zwiększenie efektywności terapii w zakresie wybranych patologicznych zachowań socjologicznych dotyczących uczniów szkół specjalnych, u których stwierdzono zaburzenia słuchu. 17

18 Słowa kluczowe: zaburzenia słuchu, uczniowie z zaburzeniami słuchu, wczesna terapia zapobiegawcza, cyberprzemoc, choroby przekazywane drogą płciową, narkotyki, odpowiedzialność karna. THE PRIMARY PREVENTION IN HEARING IMPAIRED PUPILS Abstract: The article presents the results of a research which was accomplished in 2011 with the aim to contribute to the effectivity increase of the primary prevention process of the selected social pathological phenomena regarding pupils with hearing impairment at schools for auditory handicapped children. Key words: hearing impairment, pupil with hearing impairment, primary prevention, cyberbullying, sexually transmitted diseases, drugs, criminal liability. dr Ewa Małgorzata Skorek (University of Zielona Góra, Poland) TOŻSAMOŚĆ POLSKIEJ LOGOPEDII STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU Abstrakt: Logopedia jest dziedziną stosunkowo młodą, ale prężnie rozwijającą się. Motorem napędowym jej rozwój jest pilna potrzeba społeczna udzielania pomocy osobom z zaburzeniami komunikacyjnymi mającymi negatywny wpływ na wszystkie sfery funkcjonowania człowieka. W wielu krajach logopedia, jako nauka o kształtowaniu, nauczaniu mowy, stanowi dział pedagogiki specjalnej. Ma jasno określony przedmiot, przejrzystą i spójną terminologię, ustaloną metodologię badań umożliwiającą prowadzenie licznych badań naukowych z zakresu zaburzeń mowy. Polska logopedia na tle innych krajów wypada słabiej. Polską logopedię cechuje dychotomia powodująca utrudnienia w rozwoju tej dyscypliny nauki. Z jednej strony zawód logopedy klasyfikowany jest niejednoznacznie jako zawód medyczny i pedagogiczny (podlegający pod dwa różne ministerstwa), z drugiej główne obszary badań mieszczą się w nurcie językoznawczym, w którym sytuują się samodzielni przedstawiciele logopedii. Nie ma także jednomyślności w zakresie kształcenia logopedów oraz jednolitych standardów kształcenia. Słowa kluczowe: logopedia, zawód logopedy, terminologia logopedyczna, logopedia jako nauka. 18

19 THE IDENTITY OF POLISH LOGOPAEDICS CURRENT STATE AND THE PROSPECTS OF DEVELOPMENT Abstract: Logopaedics is a relatively new branch of science, yet it develops dynamically. This development is triggered by the immediate need to help people with communication disorders which exert a negative impact on all spheres of functioning. In many countries logopaedics, as a science concerned with education and speech development, is treated as branch of special education. It s scope is clearly defined, it has transparent and cohesive terminology and generally accepted research methodology which encourages research on speech disorders. In this respect, Polish logopaedics has a much weaker position in comparison to other countries. It suffers from a specific dichotomy which hinders its development. On the one hand the profession of the speech therapist is classified in a dubious way as a medical and pedagogical profession (subordinate to two different ministries), on the other hand research is conducted in the area of linguistics and most researchers are linguists. There is also no consensus as far the forms of training of speech therapists and uniform teaching standards are concerned. Key words: logopaedics, the profession of the speech therapist, terminology in logopaedics, logopaedics as a branch of science. Dr. paed., asoc. prof. Sarmīte Tūbele (University of Latvia, Latvia) WCZESNE CZYNNIKI RYZYKA DYSLEKSJI Abstrakt: Tło. Dysleksja, jako jeden z powodów występowania trudności w uczeniu się, jest czasem diagnozowana zbyt późno, co utrudnia skuteczne rozwiązanie problemu. Z jednej strony dysleksja jest nieuleczalna, z drugiej istnieją strategie pozwalające uzyskanie poprawy i ich wczesne zastosowanie skutkuje lepszymi wynikami. Pewne sygnały ostrzegawcze pojawiają się w okresie, gdy dziecko nie zna liter, inne gdy zaczyna uczyć się czytać. Metody. Przeprowadzono kwerendę literatury dotyczącej analizowanej tematyki. Zastosowano obserwację dzieci przedszkolnych w wieku 4-6 lat, oceniono ich umiejętności językowe, przeprowadzono rozmowy z rodzicami dzieci. Wyniki. Uzasadnienie teoretyczne jest oparte na badaniach autorów europejskich, rosyjskich, amerykańskich oraz innych i uzasadnia konieczność wczesnej diagnozy dysleksji. Obserwacja dzieci przedszkolnych wykazała obecność sygna- 19

20 łów ostrzegawczych w wielu przypadkach, dane zostały porównane z danymi dotyczącymi oceny umiejętności językowych w zakresie mówienia dokonanej przez terapeutę mowy. Zaobserwowano wysoką korelację pomiędzy czynnikami. W celu zweryfikowania wyników przeprowadzono rozmowy z rodzicami i tutaj także zauważono wysoką korelację. Kontakt z rodzicami jest niezbędny w przypadku zastosowania wczesnej i skutecznej interwencji. Zaprezentowano niektóre metody interwencji, co pozwala na lepsze zrozumienie problemu. Konkluzje. Niezbędne jest wczesne określenie czynników ryzyka, gdyż umożliwia to wczesną interwencję. Głównym obszarem interwencji jest rozwój świadomości fonologicznej. Współpraca z rodzicami jest niezbędna na etapie wstępnym, co dotyczy zredukowania objawów dysleksji na poziomie przedszkolnym. Konieczne jest wybranie odpowiednich metod interwencji. Słowa kluczowe: czynniki ryzyka, interwencja. EARLY RISK FACTORS OF DYSLEXIA Abstract: Background. Dyslexia as one of the reasons of learning disabilities sometimes is diagnosed too late to find effective solutions to improve the situation. From one side dyslexia is a condition for whole life, but from the other side there are strategies for the improvement and as earlier you start, as better are the results. Some warning signs are to be noticed while a child is not accustomed to letters other signs appear with the first steps in acquiring reading. Methods. Analysis of the scientific literature to fortify theoretical basis of the research was done. Observation of pre-school children at the age of 4-6 and evaluation of their language skills was used as well as some interviews with parents. Results. Theoretical substantiation is based on scientific findings in European, Russian, American and other authors to reveal significance of early recognition of warning signs and early intervention of dyslexia. Observation of pre-school children demonstrated presence of warning signs in many cases and these data were compared with data of the oral language skills evaluation by speech therapist. High correlation of these factors was revealed. To compare these data with concepts of parents some interviews were carried out and there also was a correlation. Close contact with parents is needed to provide early intervention in the most effective way. Some intervention methods also are presented to give deeper insight in this problem. Conclusion. It is necessary to state early risk factors of dyslexia to start intervention as early as possible. One of the main areas of intervention is focused on the development of phonological awareness. Co-operation with parents is crucial in the early 20