Z e s z y t 5 A Rozdział VIII Idę razem z wami katechezy K l a s a I I g i m n a z j u m

Transkrypt

1 Z e s z y t 5 A Rozdział VIII Idę razem z wami katechezy K l a s a I I g i m n a z j u m

2 Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej według podręcznika Z e s z y t 0 nr AZ-32-01/1-8 zgodnego z programem nauczania nr AZ-3-01/1. Recenzenci Ks. prof. dr hab. Roman Murawski SDB Ks. dr hab. Piotr Tomasik Redakcja Teresa Czarnecka Małgorzata Juda-Mieloch Ks. Władysław Kubik SJ Ks. Grzegorz Łuszczak SJ Zespół autorów Barbara Adamczyk Ks. Krzysztof Biel Teresa Czarnecka Anna Duka Małgorzata Juda-Mieloch Ks. Władysław Kubik SJ (kierownik) Ks. Grzegorz Łuszczak SJ Maria Poniewierska Ks. Stanisław Tabiś SJ Projekt okładki, opracowanie typograficzne, łamanie Tomasz Mieloch ISBN NIHIL OBSTAT Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego, Ks. Krzysztof Dyrek SJ, prowincjał, Kraków, dn. 7 maja 2007 r., l.dz. 145/07 Wydawnictwo WAM, 2007 Wznowienie 2008, 2010 WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika Kraków tel faks wam@wydawnictwowam.pl DZIAł HANDLOWY tel faks handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIęGARNI INTERNETOWEJ tel , faks Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych.

3 Katecheza 42 Odpuszczam tobie grzechy Wprowadzenie dla katechety Głównym kryterium, na którego podstawie można kogoś nazwać chrześcijaninem, jest wydarzenie nawrócenia. Nawrócenie to decyzja o zmianie zasadniczej orientacji swego życia, to wybór Boga i Jego miłości. Chodzi o to, by zmienić drogę, zawrócić, gdy wiedzie do zła, odwrócić się od grzechu i zwrócić się ku Bogu. By zacząć żyć inaczej. Taki krok wymaga przyznania się przed samym sobą, że jest się słabym i grzesznym. Kiedy się patrzy na chrześcijan, dostrzega się zadziwiającą prawdę: nie są oni wspólnotą świętych czyli ludzi moralnie doskonałych są tymi, którym przebaczono. Albo jeszcze inaczej: są grzesznikami, ale grzesznikami zbawionymi. Ileż takich postaci znajdujemy na kartach Ewangelii! Jest wśród nich jawnogrzesznica, celnik Mateusz, Samarytanka, paralityk, ślepiec, dobry Łotr. Im wszystkim Jezus mówi: przebaczam ci, ale nie grzesz już więcej (por. J 5, 14). I obdarowuje ich swoim miłosierdziem, przeobrażając ich

4 52 Rozdział VIII. Idę razem z wami wewnętrzną pustkę w duchową pełnię. Grzech oznacza dobrowolne pozostawanie w ciemnościach albo powrót do nich; zawsze jest związany z odrzuceniem miłości Boga. Decyzja o porzuceniu grzechu, który jest ciemnością, i o pójściu za światłem wiąże się z wewnętrznym trudem: trzeba przezwyciężyć własną bierność i zobojętnienie. Nawrócenie często oznacza także brak ludzkiego zrozumienia i samotność (tych, którzy wybierają drogę błogosławieństw, wielu młodych dziś wyśmiewa i nazywa frajerami ). Jednak wtedy właśnie naprzeciw człowiekowi wychodzi sam Jezus podobnie jak wyszedł na spotkanie paralityka (por. J 5, 14). I pyta: Czy wierzysz w Syna Człowieczego? ( J 9, 35). Bo ciągłe nawracanie się wymaga wiary, zaufania do Chrystusa, przyjęcia daru Jego przebaczenia. Tylko dzięki wierze możemy otwierać się na Jego moc i czerpać z Jego miłości. Formuła rozgrzeszenia rozpoczyna się zdaniem: Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam Tobie grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Wyraźnie nawiązuje ona do Janowego opowiadania o pierwszym spotkaniu uczniów ze zmartwychwstałym Chrystusem. Wydarzenia opisane w relacji św. Jana ( J 20, 19 23) miały miejsce w święto Paschy, dzień zmartwychwstania. Przerażeni Apostołowie w obawie przed prześladowaniem z powodu Jezusa skryli się w pomieszczeniu za zamkniętymi drzwiami. Czuli się osieroceni, osamotnieni, zawiedzeni w swoich nadziejach ( A myśmy się spodziewali, że On właśnie miał wyzwolić Izraela Łk 24, 21). Przeżywali klęskę ukochanego Mistrza, po którym pozostał tylko pusty grób. I wtedy On przychodzi do nich i przynosi im dar pokoju. Biblijne pojęcie pokoju zawiera treść o wiele głębszą niż współczesny pokój rozumiany jako przeciwieństwo czy też brak konfliktu, wojny. Pokój według Biblii to harmonia, w jakiej znajduje się człowiek w stosunku do Boga, siebie samego i przyrody, kiedy pozostaje wolny od grzechu. Pokój shalom oznacza błogosławień-

5 Katecheza 42. Odpuszczam tobie grzechy 53 stwo, odpoczynek, chwałę, bogactwo duchowe, zbawienie, wreszcie życie w jego pełni i prawdzie 1. Pokój to wszystko, przez co Bóg jest z nami, czyli po prostu pełnia szczęścia 2. Pokój to dobro o charakterze duchowym i eschatologicznym. Prorocy starotestamentalni zapowiadali nadejście Księcia Pokoju (por. Iz 9, 5), który sam będzie pokojem (por. Mi 5, 4) i za cenę ofiary z siebie sprawi, że ludzie zaznają pokoju i sprawiedliwości (por. Iż 60, 17). Proroctwa wypełniły się w Jezusie Chrystusie. Św. Jan źródło i istotę pokoju-szczęścia upatruje w obecności Jezusa Chrystusa. W swej Ewangelii opowiada o dwukrotnym darze Chrystusowego pokoju dla Apostołów. Otrzymali go, kiedy się trwożyli na wieść o bliskiej męce i śmierci Mistrza, oraz kiedy się bali po dramatycznych wydarzeniach podczas święta Paschy. Jezus ich zapewnił: Pokój wam! ( J 20, 19). Ten pokój nie jest już związany z Jego obecnością fizyczną, lecz wypływa z Jego zwycięstwa nad śmiercią. Pokonawszy Księcia tego świata, Chrystus daje Apostołom wraz z pokojem Ducha Świętego także władzę nad grzechem. Powierza im posłannictwo, wskazując, co mają teraz robić: mają głosić Jego ewangelię pokoju i wyzwalać Jego mocą od grzechu. Po to Syn Boży właśnie zstąpił na ziemię, przyjął ludzkie ciało, cierpiał, umarł na krzyżu i zmartwychwstał. Nie po to, żeby świat osądzić i potępić, ale by go ocalić, przebaczając zło, które człowiek w swej grzeszności wybiera i czyni. Powód jest jeden: nieogarniona miłość Boga do człowieka. Dlatego katecheza poświęcona sakramentowi pojednania nie powinna skupiać się przede wszystkim na jego aspekcie jurydycznym (które przykazanie zostało przekroczone, w jakim zakresie, ile razy), ale ukazywać hojność miłosierdzia Bożego i Bożą pedagogikę miłości. Penitent klęczący za kratkami nie staje przecież przed Bożym Trybunałem, ale przed Jezusem Chrystusem, którego krew oczyszcza go z grzechów (por. 1J 1, 7). Bóg idzie za człowiekiem w najstraszliwszą matnię, oferując mu cierpliwie swoje przebaczenie jako dobry pasterz szuka jednej zgubionej i zalęknionej owcy. Czeka, kiedy człowiek zechce do Nie- 1 Por. hasło pokój w: Xavier Leon Dufour, red. Słownik teologii biblijnej, Poznań Warszawa 1982, s Tamże.

6 54 Rozdział VIII. Idę razem z wami go powrócić, a potem, jak ojciec syna marnotrawnego, wybiega mu naprzeciw, podnosi, leczy rany. I na nowo przygarnia z radością, bo ten, co był umarły, ożył. Dla młodzieży gimnazjalnej sakrament pokuty przeżyty jako spotkanie z Bogiem przebaczającym, przewyższającym wszelkie wyobrażenie o ojcowskiej miłości (żaden ziemski ojciec nie potrafi kochać tak jak Bóg) może stać się źródłem nowej nadziei, wiary w siebie i w swoją przyszłość. Sama spowiedź choć nie tyle wyznanie grzechów, ile ich odpuszczenie może dać człowiekowi dużo radości. Może wyjść z konfesjonału z poczuciem odnowienia, zapału i chęci zmiany siebie. Łaska tego sakramentu powinna w nim żyć, a on powinien do niej wracać 3. Przy rachunku sumienia można przywołać postać syna marnotrawnego, który ożywia w sobie pamięć o Ojcu i żal za utraconym synostwem. Jako świadectwo żalu za grzechy i postanowienia poprawy można pokazać kobietę cudzołożną, która z płaczem obmywa łzami nogi Jezusa, albo św. Piotra, który zapłakał, gdy kur zapiał, lub Szawła, który z prześladowcy stał się apostołem. Przy wyznaniu win przysłuchać się wyznaniom dobrego łotra, paralityka, ślepca Bartymeusza, oraz skierowanym do nich uzdrawiającym słowom Jezusa. A jako wzór zadośćuczynienia postawić Zacheusza, który zwracał poczwórnie tym, których skrzywdził. Nie ma takiej winy, nawet najcięższej, której nie mógłby odpuścić Kościół święty. «Nie ma nikogo tak niegodziwego i winnego, kto nie powinien być pewny przebaczenia, jeśli tylko jego żal jest szczery». Chrystus, który umarł za wszystkich ludzi, pragnie by w Jego Kościele bramy przebaczenia były zawsze otwarte dla każdego, kto odwraca się od grzechu (KKK 982). Materiały i pomoce podręcznik ucznia, małe kartki tego samego koloru, koszyk, pisaki, duże paski brystolu, kredki, kartki z bloku rysunkowego, napis wykonany na brystolu: ZA- KAZ POŁOWU RYB, na dużym kartonie wypisana formuła rozgrzeszenia (jest podana w toku katechezy). tekst Aktu wiary, nadziei i miłości oraz Psalmu 51 (zob. Materiały do kserowania). 3 Sakrament radości, rozmowa z ks. Mieczysławem Turkiem, postscriptum 1(8)2000, s. 18.

7 Katecheza 42. Odpuszczam tobie grzechy 55 Scenariusz katechezy Część wstępna katechezy Modlitwa Zanim rozpoczniemy katechezę, prośmy Boga o umocnienie naszej wiary, nadziei i miłości, które mają swoje źródło w miłości miłosiernego Boga. Zob. Materiały do kserowania. Wierzę w Ciebie, Boże Żywy, W Trójcy jedyny, prawdziwy; Wierzę, coś objawił, Boże, Twe słowo mylić nie może. Ufam Tobie, boś Ty wierny, Wszechmocny i miłosierny, Dasz mi grzechów odpuszczenie, Łaskę i wieczne zbawienie Boże, choć Cię nie pojmuję, Jednak nad wszystko miłuję. Nad wszystko, co jest stworzone, Boś Ty dobro nieskończone. Ach, żałuję za me złości Jedynie dla Twej miłości. Bądź miłościw mnie grzesznemu, Do poprawy dążącemu. A teraz przypomnij sobie imię kogoś spośród twoich przyjaciół lud dobrych kolegów i napisz do niego, czym dla ciebie jest sakrament pojednania. Praca jest anonimowa Każdy uczeń otrzymuje małą kartkę, na której udziela odpowiedzi na postawione pytanie. Uwaga: dla zachowania anonimowości, która może pomóc w udzieleniu prawdziwej odpowiedzi, wszyscy otrzymują kartki tego samego koloru. Po wykonanej pracy katecheta zbiera je do koszyka i odczytuje na głos wypowiedzi uczniów. Prosi on jednocześnie autorów poszczególnych wypowiedzi o dalsze zachowanie swojej anonimowości, a wszystkich pozostałych o powstrzymanie się od komen-

8 56 Rozdział VIII. Idę razem z wami tarza. Dlaczego? Jest to ćwiczenie, które dotyczy dość delikatnego tematu, jakim jest spowiedź święta, dlatego wszystkie podane wyżej środki ostrożności warto zachować. Dzięki temu ćwiczeniu katecheta uzyskuje dość obiektywny obraz nie tylko rozumienia, czym ten sakrament jest dla uczniów, ale jak oni go traktują: czy spowiedź jest dla nich zwykłym rytuałem związanym z odprawianiem tzw. pierwszych piątków miesiąca zalecanych od pierwszej spowiedzi świętej? Czy jest jedynie mechanicznym wyznawaniem grzechów związanym z przyzwyczajeniem z racji Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy? Czy sakrament pojednania jest naprawdę spotkaniem z żywym Bogiem, który przebacza człowiekowi grzechy? Chcąc uzyskać takie informacje katecheta nie kieruje się żadną ciekawością, lecz troską o właściwe ukierunkowanie młodego człowieka na zagadnienie sakramentu pojednania w dalszej części katechezy. Część zasadnicza katechezy Na dzisiejszej katechezie wyruszymy w drogę poszukiwania właściwego sensu, rozumienia, czym jest sakrament pojednania i jakie bogactwo kryje on w sobie dla współczesnego człowieka, któremu czasami trudno uwierzyć w Boże przebaczenie. Opracowanie zadania 1. Praca w grupach Katecheta dzieli klasę na kilkuosobowe grupy i prosi o przeczytanie tekstu Hojność Boga ( podręcznik ucznia s. 108) oraz wykonanie pierwszego polecenia z zadania 1. Na podstawie tekstu Hojność Boga napisz, w czym się ta hojność wyraża. W opracowaniach uczniów powinny się znaleźć takie oto myśli : Bóg jest tym, który przebacza człowiekowi każdy jego występek i grzech. Nie zastanawia się nad ich jakością, ilością czy liczbą. Nie segreguje grzechów według jakiegoś kryterium ani nie księguje ich po stronie: winien, ma. Boża hojność jest bez miary i nie zna żadnych sztucznych granic, a sam Bóg jawi się jako Ten, który obdarza swoim przebaczeniem każdego, kto Go o to poprosi. Jak mówi autor tekstu Mark Link: Bóg nie unieważnia grzechu, ale go przebacza. Na końcu tego tekstu znajdują się słowa: Kiedy wyznajemy nasze grzechy, Bóg zatapia je na dnie najgłębszego oceanu, na zawsze. Na-

9 Katecheza 42. Odpuszczam tobie grzechy 57 stępnie katecheta umieszcza napis wykonany na brystolu: ZAKAZ PO- ŁOWU RYB na środku tablicy. Potem poleca wszystkim grupom opracowanie drugiego polecenia z zadania pierwszego: Jak rozumiesz metaforę dno oceanu? Przedstawiciel grupy podaje propozycję na forum klasy, po czym każda grupa zastanawia się nad inną jeszcze metaforą na wyżej podany temat. (np. Wyznanie swoich grzechów to oddanie Bogu Ojcu tego, co boli i rani Jego, nas i innych. On to wszystko zabiera i pali w ogniu swojego miłosierdzia. Zostaje tylko nic nie znaczący popiół, do którego nie mogą mieć dostępu inni. W zadaniu 1. znajduje się jeszcze jedno polecenie: Które słowa Jezusa Chrystusa z Ewangelii według św. Jana mówią o tej samej rzeczywistości, czyli o hojności Bożego przebaczenia (zob. Klucz do Pytań i zadań ). Opracowanie zadania 2. Praca z tekstem Przeczytajcie tekst Zacząć od siebie i Słowo przebaczenia (s. 108) i przygotujcie ustnie odpowiedzi na pytanie zawarte w zadaniu 2. Katecheta sprawdza poprawność wykonania zadania, na bieżąco oceniając aktywność uczniów (w katechezie jest dużo pracy z tekstem, bez udzielenia pomocy może się ona okazać nużąca). Kiedy patrzymy i obserwujemy współczesny świat i zło, jakie się w nim zadomowiło, bardzo szybko zwalniamy się z odpowiedzialności za nie i przerzucamy na innych. Potwierdzają to słowa księdza Józefa Tischnera, który mówi w przeczytanym przez nas tekście następujące słowa: Często robimy rachunek sumienia światu. Oznacza to, że brakuje nam odwagi do zmiany kierunku naszego postępowania, wyruszenia w stronę własnego serca i uznania, że właśnie w nim ma początek mój grzech: nie w świecie czy w zachowaniach innych, ale we mnie. Poproszenie Boga o przebaczenie moich grzechów ma początek w przyznaniu się przed sobą samym do popełnionych czynów. Zaczynam więc zawsze od siebie. Opracowanie zadania 3. Praca z tekstem, rozmowa Słowo przebaczenia, jakie Bóg kieruje do człowieka, ma miejsce w sakramencie pojednania, którego sprawowanie Jezus polecił apostołom, a przez nich wszystkim kapłanom. Przypominamy ustanowienie sakramentu pojednania, odwołując się do przeczytanego fragmentu Ewangelii według św. Jana.

10 58 Rozdział VIII. Idę razem z wami Kościół w osobie kapłana ma do wypełniania wielkie zadanie, jakim jest jednanie ludzi z Bogiem dokonujące się podczas spowiedzi. Czy kiedykolwiek wsłuchaliście się w słowa, jakie kapłan wypowiadał w momencie udzielania wam rozgrzeszenia? Katecheta umieszcza na tablicy słowa absolucji zapisane na dużym kartonie. Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech Ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam tobie grzechy w Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Zwróćmy szczególną uwagę na słowa: odpuszczam tobie grzechy. O czym one świadczą? Przede wszystkim o tym, że sakrament pojednania jest osobistym spotkaniem człowieka z Jezusem, który pragnie każdemu z osobna: Wojtkowi, Kasi, Krzyśkowi odpuścić grzechy. Nie komu innemu, nie całemu światu, ale Tobie. Ty jesteś ważny, ty, który masz swoje imię i ze swoją historią życia przychodzisz do spowiedzi, by prosić o łaskę przebaczenia. Gdzie odbywa się zazwyczaj spowiedź? W kościele przy kratkach konfesjonału. Sakrament pojednania, którego pośrednikiem jest zawsze osoba kapłana, ma miejsce zazwyczaj w kościele w konfesjonale. Ale istnieją też inne miejsca korzystania z tego sakramentu. Otwórzcie wasze podręczniki na stronie 108. Znajduje się tam zdjęcie ukazujące sakrament pojednania odbywający się w nieco innych warunkach. Katecheta w rozmowie nawiązuje też do doświadczenia uczniów, którzy być może przeżywali sakrament pojednania w podobny sposób, np. na pielgrzymce, rekolekcjach itp. Opracowanie zadania 4. Rozmowa Przed zapoznaniem uczniów z zadaniem 4. odwołujemy się do jednej z modlitw aktu pokutnego odmawianej w części wprowadzającej do Mszy świętej. Jest to modlitwa: Spowiadam się Bogu. Modlitwa ta rozpoczyna się od słów: Spowiadam się Bogu Wszechmogącemu i wam bracia i siostry, że bardzo zgrzeszyłem: myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem. Zwracamy uwagę uczniów na to, że grzeszymy wobec siebie, innych i Boga w naszych myślach, mowie, uczynku i przez zanie-

11 Katecheza 42. Odpuszczam tobie grzechy 59 dbanie. Nasz grzech w tych czterech wymiarach jest zawsze wymierzony w kierunku Kościoła wspólnoty ludzi wierzących zgromadzonych wokół Chrystusa. Po krótkiej rozmowie polecamy uczniom wykonanie zadania 4. Podsumowanie Zastanawialiśmy się wspólnie, czym jest sakrament pojednania, jaki podstawowy sens w sobie kryje i jakie bogactwo niesie on dla współczesnego człowieka. Spowiedź święta zmienia diametralnie sytuację człowieka i otwiera przed nim nowe życie. Nasza grzeszna przeszłość, którą wyznajemy Jezusowi, zostaje zanurzona na dnie oceanu, spalona w ogniu Jego miłosierdzia. W momencie, kiedy kapłan udziela nam rozgrzeszenia, sam Chrystus otwiera przed nami horyzont prowadzenia życia w nowy sposób, bardziej godny dziecka Bożego. Uczniowie powinni przedstawić propozycje prowadzenia nowego sposobu życia po sakramencie pojednania (np. człowiek łatwiej znosi trudy dnia codziennego; człowiek częściej się uśmiecha; człowiek pamięta o codziennej modlitwie). Modlitwa Katecheta zaprasza dwoje uczniów do poprowadzenia modlitwy. Każdy z nich czyta jeden wers psalmu 51. Zadanie domowe Uczniowie wykonują zadanie 5. Ponadto uczniowie układają z odpowiednio wybranymi czterema czasownikami modlitwę, która będzie wyrazem ich osobistego rozumienia sakramentu pojednania. Uwaga! Czasowniki powinny jakoś ściśle wiązać się z omawianym sakramentem. Katecheta podaje przykład takiej modlitwy. Wybrane czasowniki: przebaczać, pojednać się, miłować, ufać.

12 60 Rozdział VIII. Idę razem z wami Panie Jezu, przychodzę do spowiedzi świętej, ufając, że Ty mi przebaczysz moje grzechy i pojednasz mnie ze swoim Ojcem. Dlatego miłuję Cię za ten wielki dar i proszę, abym nigdy nie zwątpił w Twoje miłosierdzie. Amen. Uwaga! Katecheta wybiera 2-3 osoby chętne i przydziela im do opracowania hasło: modlitwa. Zadanie dodatkowe dla chętnych. Zapis w zeszycie Temat: Odpuszczam tobie grzechy. Zadanie 1. Zadanie 5. Modlitwa ucznia (patrz: zadanie domowe). Klucz do Pytań i zadań Zadanie 1. Hojność Boga wyraża się w tym, że On nam przebacza wszystkie grzechy niezależnie od ich wielkości i liczby. Metafora dno oceanu zamieszczona w tekście Hojność Boga może być rozumiana jako szczególne i bardzo intymne miejsce w duszy człowieka, do którego ma dostęp jedynie sam Bóg. On, zatapiając grzechy na dnie nawet najgłębszego oceanu, pokazuje człowiekowi swoje niezgłębione miłosierdzie. Dno oceanu to miejsce niedostępne dla innego człowieka, który być może chciałby nas upokorzyć i wytykać nam nasze błędy i popełnione złe czyny. Jezus Chrystus przebaczający nam grzechy jest równocześnie naszym Obrońcą i Rzecznikiem przed swoim i naszym Ojcem. W Ewangelii według św. Jana 20, słowa Jezus, które mówią o hojności Bożego przebaczenia to: Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane. Zadanie 2. Pierwszym warunkiem otrzymania Bożego przebaczenia na podstawie tekstów Zacząć od siebie i Słowo przebaczenia jest przyznanie się do swojej winy. Wyraża się to następująco w dwóch tekstach:

13 Katecheza 42. Odpuszczam tobie grzechy 61 Tekst Zacząć od siebie: a) w ogromnej rzece zła wykryć mały strumyk, którego początki są we mnie b) jestem początkiem, częścią rzeki, zgrzytem w harmonii c) przestajemy rozliczać świat, a zaczynamy rozliczać siebie. Tekst Słowo przebaczenia: a) Kiedy rzeczywiście zrozumiemy, co znaczy w naszym życiu wina, kiedy doświadczymy, jak z winy wobec Boga sami nie znajdujemy wyjścia, wtedy pragniemy usłyszeć od Boga słowo przebaczenia. Zadanie 3. Bóg kieruje do nas słowo przebaczenia wtedy, gdy zrozumiemy, czym jest nasza wina i że sami bez Boga, nie znajdziemy wyjścia. Słowo przebaczenia jest kierowane do nas w Kościele i udzielane w Kościele: w sakramencie chrztu, w odpowiedzi na wyznanie winy w sakramencie pokuty. Zadanie 4. Nasza wina, nasz grzech jest wymierzony nie tylko w nas samych, ale także, jak twierdzi Karl Rahner, jest on krzywdą zadaną Kościołowi. Każdy zły czyn ma swoje konsekwencje zewnętrzne: krzywdzi nas lub innych. Ma także skutki w rzeczywistości duchowej, niszczy wspólnotę z ludźmi i Bogiem. Nasze pojednanie z Bogiem przywraca jedność i pokój we wspólnocie Kościoła. Zadanie 5. Propozycja tytułów do trzech części diagramu: Czym jest spowiedź. 1. Podziękowanie za dobro, które jest we mnie 2. Uświadomienie sobie mojej niegodności przed obliczem Boga 3. Prośba o Boże miłosierdzie dla mnie Warunki dobrej spowiedzi i ich znaczenie: 1. Rachunek sumienia: uświadomienie sobie własnej winy wobec Boga, siebie i innych ukazane na podstawie konkretnych przykładów z życia; 2. Żal za grzechy: akt skruchy wobec miłującego Boga;

14 62 Rozdział VIII. Idę razem z wami 3. Mocne postanowienie poprawy: moment chęci zmiany swojego złego postępowania; 4. Wyznanie grzechów: sakrament pojednania; 5. Zadośćuczynienie: naprawienie szkody bliźniemu, Bogu i sobie. Zadanie dodatkowe Uczniowie mogą podać przykłady ludzi znanych im osobiście (zachowując ich anonimowość) albo z życia Kościoła (świętych), literatury czy filmu. Materiały i pomoce na następną katechezę podręcznik ucznia, materiał do przykrycia stołu, wizytówki z imieniem i nazwiskiem, mikrofony (niekoniecznie prawdziwe) z napisem stacji radiowych czy telewizyjnych, krótkie świadectwo o mocy modlitwy sióstr klauzurowych.

15 Z e s z y t 0 Spis treści VIII. Idę razem z wami (część I) Z wami przez wszystkie dni Zanurzeni w Mojej miłości Umacniam was Moim Duchem Ja jestem chlebem żywym Świętujcie ze Mną Odpuszczam tobie grzechy...51