III KONKURS BIOLOGICZNY 2004/ 05 Etap II

Transkrypt

1 III KONKURS BIOLOGICZNY 2004/ 05 Etap II Czas rozwiązania- 60 minut Test, który otrzymałeś, składa się z 23 zadań. Część z nich to zadania wielokrotnego wyboru. Aby je rozwiązać, należy porównać pytanie z czterema wariantami odpowiedzi, z których tylko jedna jest odpowiedzią prawidłową. Należy zakreślić ją następująco: np. a. W przypadku pomyłki, zakreśloną wcześniej literę należy zaznaczyć kółkiem, np. a i zakreślić odpowiedź właściwą. Pozostałe zadania rozwiązuj zgodnie z poleceniami. 1. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Wyrazem przystosowania mszaków do środowiska lądowego nie jest: a) higroskopijność liści b) rozwój tkanki przewodzącej c) sposób rozprzestrzeniania się zarodników d) budowa plemników 2. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Do wchłaniania i gromadzenia wody u torfowców służą: a) komórki przewodzące przedrośla b) chwytniki charakteryzujące się ciągłym wzrostem c) martwe komórki listków, tzw. komórki hialinowe d) żywe komórki listków, tzw. asymilatory Życzymy powodzenia 3. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Rozdzielnopłciowość przedrośla, organy rozmnażania płciowego umieszczone na szczycie pędów, bezzieleniowy pęd zarodnionośny, łodyga w postaci kłącza, liście członowane w okółkach, zarodniki morfologicznie niezróżnicowane to cechy charakterystyczne dla: a) paproci nasiennych b) skrzypów c) widłaków d) nagonasiennych 4. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Która z wymienionych niżej cech nie stanowi dowodu adaptacji paprotników do życia na lądzie: a) redukcja gametofitu b) wytwarzanie korzenia i wiązek przewodzących c) plemniki z witkami d) obecność aparatów szparkowych 1

2 5. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Transpiracją nazywamy: a) siłę umożliwiającą przemieszczanie się wody z korzenia do liści b) przenikanie cząsteczek wody przez błonę półprzepuszczalną c) wtłaczanie wody do naczyń przez silnie uwodnione komórki korzenia d) parowanie wody z rośliny 6. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Bylina wysokości do cm. Pędy kwitnące bezlistne, u nasady otulone pochwami dwóch, rzadziej trzech odziomkowych liści. Liście duże, całobrzegie, eliptycznolancetowate, podłużnie unerwione. Kwiaty dzwonkowate, białe, zebrane w jednostronne grono, bardzo przyjemnie i silnie pachnące. Jagoda kulista, czerwona. Opisaną rośliną jest: a) rumianek pospolity b) dziurawiec zwyczajny c) szałwia lekarska d) konwalia majowa 7. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Prawidłowe zestawienie roślin i typowego dla nich środowiska to: a) wrzos, rosiczka- wydmy piaszczyste b) żurawina, wełnianka- torfowisko wysokie c) rozchodnik, dziewanna- podmokłe łąki d) macierzanka, kaczeniec- suchy las sosnowy 8. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Specjalizacja komórek u roślin prowadzi czasem do ich śmierci. Komórki martwe stają się istotnym elementem budulcowym i czynnościowym żywej rośliny. Przykładem takiej skrajnej specjalizacji jest tkanka: a) magazynująca produkty fotosyntezy b) przewodząca wodę i sole mineralne c) transportująca produkty asymilacji dwutlenku węgla d) okrywająca powierzchnię liści 9. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Ludy anglosaskie stosowały ją w leczeniu chorób serca. Obecnie preparaty z tej rośliny należą do najważniejszych leków nasercowych światowej medycyny. Wykryto w niej bowiem i zbadano całą grupę substancji czynnych, które są silnymi truciznami, ale zażywane w dawkach leczniczych pobudzają działanie serca, wzmacniają przepływ krwi i poprawiają krążenie. Opisaną rośliną jest: a) naparstnica b) topola c) rosiczka d) lipa 10. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. 2

3 Leczenie ziołami i preparatami uzyskiwanymi z roślin określa termin: a) fitoterapia b) farmakopea c) fitocenoza d) fitologia 11. (3pkt.) Zioła dlatego leczą, dlatego są stosowane w medycynie, że zawierają substancje (ciała) czynne, które wywierają określony wpływ na organizm ludzki lub zwierzęcy i wywołują jego reakcję. Należą do nich: alkaloidy, glikozydy, saponiny, gorycze, garbniki, związki aromatyczne, olejki eteryczne, terpeny, tłuszcze roślinne, glukokininy, śluzy, hormony roślinne i fitoncydy. Przeanalizuj zamieszczone niżej informacje i określ, których substancji czynnych one dotyczą. a) Są to złożone związki azotu o charakterze zasadowym. Większość z nich należy do bardzo silnych trucizn roślinnych. Występują w wielu roślinach, np. w maku, zielu widłaków, cisie, tojadzie, wilczej jagodzie. Niektóre z nich, jak kofeina, teina, nikotyna, znajdują się w używkach, np. w kawie, herbacie i tytoniu. Przedstawione substancje czynne to. b) Odznaczają się cierpkim smakiem. Są rozpuszczalne w wodzie, tworzą trwałe połączenia z białkami, alkaloidami i metalami ciężkimi. Wykazują działanie ściągające błony śluzowe, przeciwbiegunkowe i odkażające jamę ustną. Zmniejszają podrażnienia i ból, hamują także drobne krwawienia. Występują np. w korze dębowej, liściach maliny i jeżyny, korzeniu pięciornika kurzego ziela. Przedstawione substancje czynne to. c) W zimnej wodzie pęcznieją tworząc żel, a w gorącej rozpuszczają się tworząc roztwory koloidowe. Pełnią w roślinie rolę zbiorników wody, dzięki zdolności zatrzymywania jej. Stosowane są do przyspieszenia i ułatwienia gojenia się ran, zmniejszenia podrażnień błon śluzowych, regulacji perystaltyki jelit. Występują np. w kwiecie malwy ogrodowej, nasionach lnu. Przedstawione substancje czynne to. 12. (1pkt) Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź. Żył w latach Był najsłynniejszym lekarzem arabskim, człowiekiem o wyjątkowym umyśle. Poświęcił się studiowaniu wszystkich nauk przyrodniczych. W swoim Kanonie medycyny scharakteryzował 811 produktów roślinnych i mineralnych, wyjaśniając ich wpływ na organizm ludzki. Nazwano go księciem medycyny. Zaznacz nazwisko osoby, której dotyczy powyższy opis: a) Rhazes b) Awicenna c) Dioskorydes d) Eskulap 3

4 13. (1pkt) Roślina ta uprawiana jest dla korzeni i jadalnych jagód. Jej zgrubiały, wrzecionowaty korzeń przypomina kształtem postać ludzką. Zawiera alkaloidy o dzianiu narkotycznym. W średniowieczu wierzono, że chroni osobę, która ją posiada przed złymi duchami oraz przynosi jej sukcesy i szczęście. Uważano, że wyrasta pod szubienicą, a podczas wyrywania z ziemi wydaje zabójczy krzyk. W miejsce kropek wpisz nazwę opisanej rośliny (4pkt.)Rośliny są najstarszym źródłem leków. Udokumentowane jest używanie leków roślinnych przez starożytnych Egipcjan, Greków, Rzymian, Persów, ludy arabskie, chińskie, mongolskie, germańskie, słowiański i inne. Do roślin wykorzystywanych w lecznictwie należą m.in. rumianek pospolity, kozłek lekarski, porzeczka czarna, babka lancetowata, borówka czernica, chmiel zwyczajny, prawoślaz lekarski, pietruszka zwyczajna. Uzupełnij tabelę, przyporządkowując podanym właściwościom po jednym przykładzie spośród przedstawionych wyżej roślin. WŁAŚCIWOŚCI Napotne NAZWA ROŚLINY Moczopędne Przeciwkaszlowe Obniżające ciśnienie krwi 15. (1pkt) Król tego państwa- Mardukappalidyn II kazał założyć ogród, w którym uprawiano 64 gatunki roślin leczniczych, m.in. jabłoń, cebulę, ogórek, dynię, czosnek, różę. W miejsce kropek wpisz nazwę państwa, w którym powstał opisany ogród. 16. (2pkt.) Przeczytaj uważnie zamieszczony niżej opis doświadczenia, sformułuj problem badawczy i wyciągnij wniosek. Do dwóch doniczek wypełnionych ziemią - nr I i nr II, wysiano po 10 nasion grochu. Doniczkę I postawiono na świetle, a doniczkę II w ciemności. Przez dwa tygodnie rośliny jednakowo podlewano. Po tym czasie porównano ich wysokość. Zaobserwowano, że rośliny rosnące w ciemności miały silniej wydłużone pędy, niż rośliny rosnące na świetle. PROBLEM BADAWCZY:... WNIOSEK: 4

5 17. (2pkt.) Przeczytaj uważnie zamieszczony niżej opis doświadczenia, sformułuj problem badawczy i przedstaw wyjaśnienie. Jedną zlewkę napełniono wodą o temperaturze 10 0 C, a drugą- wodą o temperaturze 35 0 C. W dwóch płytkach korkowych wykonano otworki i umieszczono w nich po jednym zamkniętym (stulone płatki) kwiecie krokusa. Płytki z kwiatami położono na wodzie w zlewkach- w każdej jeden kwiat. Po pewnym czasie zaobserwowano, że kwiat w zlewce z chłodną wodą pozostał zamknięty, a kwiat w zlewce z ciepłą wodą otworzył się. Gdy zamieniono kwiaty w zlewkach, kwiat w zlewce z chłodną wodą zamknął się, a w zlewce z ciepłą wodą otworzył się. PROBLEM BADAWCZY:... WYJAŚNIENIE: 18. (2pkt.) Auksyny są typowymi hormonami roślinnymi. Produkowane są przez wierzchołki pędów, młode liście oraz wierzchołki korzeni i transportowane są do innych części rośliny, przede wszystkim do stref wzrostu. Efekty wywołane przez auksynę zależą od jej stężenia, organu rośliny, od obecności innych regulatorów wzrostu i od czynników odżywczych. Reakcję korzeni i łodygi na różne stężenia auksyny przedstawia zamieszczony niżej wykres. Napisz dwa wnioski, jakie wynikają z przedstawionego wykresu. I-.. II

6 19. (1pkt) Podaj jedną wspólną cechę przedstawionych na rysunkach owoców: 20. (2pkt.) Uzasadnij za pomocą dwóch argumentów, dlaczego w ogrodnictwie często wykorzystuje się zdolność roślin do rozmnażania wegetatywnego. I-... II (4pkt.) Podaj nazwy rodzajów przedstawionych na rysunku organów roślinnych i wymień po jednej ich funkcji. A B

7 22. (4pkt.) Przeanalizuj zamieszczone niżej informacje i wpisz w miejsce kropek literę P (prawda) lub F (fałsz). a) Kasztan jadalny ma owoc okryty szczeciną ostrych kolców, mających odstręczać amatorów jego nasion.... b) Hiacynt wodny unoszą na wodzie rozdęte ogonki liściowe.... c) Okrywa nasienia babki zwyczajnej zawiera śluz, a po deszczu staje się lepka i przykleja się m.in. do nóg zwierząt.... d) Raflezja jest pasożytem znanym z największych liści wśród wszystkich roślin (5pkt.) Dokonaj analizy zamieszczonych niżej informacji i dopasuj je do odpowiednich nazw roślin, wpisując w miejsce kropek właściwą cyfrę: I- roślina jednoroczna, porasta najbardziej zdeptane miejsca osiedli ludzkich, wytwarza bardzo dużo drobnych nasion II- drzewo iglaste, którego wszystkie części, poza czerwoną osnówką nasienia, są silnie trujące dla zwierząt III- ma silnie spłaszczone z boków ogonki liściowe i dlatego najlżejszy powiew zgina je i powoduje drżenie liści IV- wytwarza mięsiste liście, które magazynują wodę V- rośnie jako krzew lub drzewo, ma jasnopopielatą, gładką korę, nieparzystopierzasto złożone liście oraz koralowoczerwone owoce A- jarząb pospolity-... B- rdest ptasi-... C- osika-... D- cis pospolity-... E- haworsja-... 7