rok akademicki 2008/2009 Program zajęć z przedmiotu Źródłoznawstwo specjalizacja archiwistyczna, II r. historii 15 godzin

Transkrypt

1 dr Marzena Liedke rok akademicki 2008/2009 Program zajęć z przedmiotu Źródłoznawstwo specjalizacja archiwistyczna, II r. historii 15 godzin Wymagania na kolokwium z przedmiotu Źródłoznawstwo historyczne 1. Metryka koronna: jej funkcje, rodzaje ksiąg i chronologia pojawiania się poszczególnych rodzajów 2. Akta metrykalne jako źródło historyczne 3. Gatunki źródeł związane z procesem powstawania konstytucji (ustawy) w Rzeczypospolitej 4. Podstawowe róźnice między dokumentem średniowiecznym a aktem nowożytnym 5. Kamera Wojny i Domen: charakterystyka zespołu TEMATY ZAJĘĆ: 1. Dokument czy akt nowożytny? Gatunki źródeł historycznych: - pojawiających się w okresie wczesnonowożytnym - rozwijających się głównie w okresie wczesnonowożytnym Dokument w okresie wczesnonowożytnym: - dyskusja na temat zakresu dyplomatyki w historiografii polskiej i powszechnej - akt nowożytny, jego formuły i funkcja - analiza formuł aktu nowożytnego (Akt konfederacji warszawskiej 1573 r.) Źródło: Akt konfederacji warszawskiej, w: Volumina Legum, t. II, Petersburg Dokumenty średniowieczne, w: Księga henrykowska, ed. R. Grodecki, Warszawa J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001; M. Trojanowska, Dokument nowożytny zmiana formy czy funkcji?, w: Powstawanie przepływ gromadzenie informacji, Toruń 1978, s , ; M. Trojanowska, Lubelskie przywileje cechowe XVI XVIII w. (analiza dyplomatyczna), Archeion, t. 80, 1968, s ; A.Tomczak, W sprawie zakresu dyplomatyki w: Pamiętnik X Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie, Referaty II,

2 2. Księgi wpisów kancelarii monarszej koronnej i wielkoksiążęcej litewskiej - Metryka koronna i litewska Metryka koronna: - dzieje kancelarii koronnej w XV XVIII w. - historia gatunku - rodzaje i funkcje ksiąg metryki koronnej Metryka litewska: - dzieje kancelarii WXL - rodzaje i funkcje ksiąg metryki litewskiej Lietuvos Metryka ( ), Vilnius 1997 Matricularum regni Poloniae Summaria, cz. I ( ), opr. T. Wierzbowski, Warszawa Księga Metryki Koronnej podkanclerzego Andrzeja Oporowskiego z lat , Warszawa 2005 J. Szymański, Nauki...; K. Maleczyński, B. Bielińska, A. Gąsiorowski, Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971; A.Tomczak, Kilka uwag o kancelarii królewskiej w drugiej połowie XVI w., Archeion, t. 37, 1962; I.Sułkowska Kurasiowa, Księgi sigillat Metryki koronnej ( ), Archeion, t. 54, 1970; I.Sułkowska Kurasiowa, Księgi kanclerskie (księgi spraw publicznych) Metryki koronnej, Archeion, t. 60, 1974; I.Sułkowska Kurasiowa, Księgi wpisów Metryki koronnej ( ) w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, Archeion, t. 44, 1966; I.Sułkowska Kurasiowa, Księgi poselskie (Libri Legationum) Metryki koronnej, Archeion, t. 48, 1968; P. Kennedy Grimsted, Układ i zawartość Metryki litewskiej, Archeion, t. 80, 1986; I. Valikonytė, W poszukiwaniu modelu układu najstarszych ksiąg spraw sądowych Metryki Litewskiej w: Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės istorijos šaltiniai. Faktas. Kontekstas. Interpretacija, Vilnius Historiograficzne gatunki źródeł pisanych: A/ pamiętnik, B/ dziennik, C/ biografia staropolska D/ epistolografia - historia gatunków - ich specyfika i wartość jako źródeł historycznych 2

3 S. Niezabitowski, Dzienniki , Poznań 1998, J. C. Pasek, Pamiętniki, t. I i II, Wrocław 2003 Archiwum Domu Radziwiłłów: listy ks. Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki Jana Zamoyskiego Lwa Sapiehy, Kraków 1885 (Scriptores Rerum Polonicarum, t. 8) J. Szymański, Nauki... A. Sajkowski, Nad staropolskimi pamiętnikami, Poznań 1964 Z. Wojtkowiak, O klasyfikacji i interpretacji pamiętników. Uwagi i propozycje, Studia Źródłoznawcze, t. XXV, 1980; W. Czapliński, Pamiętnik jako źródło dla historyka nowożytnego, Pamiętnikarstwo Polskie, t. II, nr 2, 1972; H. Dziechcińska, Biografistyka staropolska w latach (Kierunki i odmiany), Ossolineum 1971 H. Dziechcińska, O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991; R. Krzywy, Funkcje komunikacyjne e staropolskiego Pamiętnika. Na przykładzie zapisków moskiewskich Stanisława Niemojewskiego, Barok, 2 (26), 2006; U. Augustyniak, Opis Paryża w 1597 r., Barok, 2 (26), 2006; L. Winniczuk, Epistolografia. Łacińskie podręczniki epistolograficzne w Polsce w XV XVI wieku, Warszawa Księgi sądów grodzkich i ziemskich oraz akta metrykalne jako źródło historyczne - zajęcia w Archiwum Państwowym w Białymstoku a/ księgi sądowe: - geneza gatunku - rodzaje ksiąg sadowych sądów szlacheckich - struktura i kategorie wpisów ksiąg grodzkich i ziemskich b/ akta metrykalne - geneza gatunku - księgi metrykalne różnych wyznań - struktura wpisów Księga grodzka brańska z lat Księga ziemska drohicka sumariusz 1640 Akta metrykalne różnych wyznań i religii: - akta stanu cywilnego parafii unickich (parafia unicka w Kleszczelach pw. Św. Mikołaja, sygn ; ) - akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Białymstoku, sygn. 1 ( ), 6 ( ) - akta stanu cywilnego parafii prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Drohiczynie, sygn. 1 (1826, ); 2 (1840) - parafia ewangelicko augsburska w Białymstoku, sygn. 6 ( ), 14 (1885) - akta stanu cywilnego muzułmańskiej gminy w Kruszynianach, sygn. 1 - akta stanu cywilnego gminy żydowskiej w Białymstoku, sygn. 1 (1835), 5 (1846) 3

4 J. Szymański, Nauki... W. Dworaczek, Genealogia, t. 1, Warszawa 1959 C, Kuklo, Źródła i badania nad statystyką demograficzną ziem polskich w okresie przedrozbiorowym w: Rozwój myśli i instytucji statystycznych na ziemiach polskich, red. S. Jońca, Warszawa 1994 B, Kumor, Źródła do statystyki kościelnej na ziemiach polskich od połowy XVI od XIX w. w: Rozwój mysli... P. Dąbkowski, Palestra i księgi sądowe ziemskie i grodzkie w dawnej Polsce, Lwów 1912 J. Bielecka, Kancelaria grodzka wielkopolska w XVI XVIII w, Studia Źródłoznawcze, t. 1, 1957 J. Bielecka, Organizacja i działalność kancelarii ziemskich i grodzkich wielkopolskich od XIV do XVIII w., Archeion, t. 22, 1954 J. Siedlecki, Kancelaria ziemi bielskiej w Brańsku w XVI XVIII w., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego. Filia w Białymstoku. Prace Historyczne, t. 12, 1989 M. Friedberg, Kancelaria miasta Krakowa do połowy XVIII w., Archeion, t. 24, 1955 J. Łossowski, Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego, Lublin 1997 A. Tomczak, Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów (XV XVIII w.), Toruń Kamera Wojny i Domen - zajęcia w AP w Białymstoku a. dzieje zespołu b. zawartość i znaczenie zespołu Źródło: Kamera Wojny i Domen: Inwentarz folwarku Topolskiego, AP, sygn Zestawienie dzierżawców w landraturze białostockiej, AP, sygn. 575 Sumariusz dokumentów Kamery Wojny i Domen w Białymstoku , opr. A. Gawroński, Białystok 2007 A. Małłek, Akta urzędu Kamera Wojny i Domen w Białymstoku ( ), Białostocczyzna 4, Akta synodów różnowierczych (na przykładzie akt synodów prowincjonalnych Jednoty Litewskiej) a. wydawnictwa źródłowe b. historia synodaliów kalwińskich i antytrynitarskich c. struktura protokółów i wartość źródłowa Akta synodów prowincjonalnych Jednoty Litewskiej z lat , AGAD, AR, DZ. VIII sygn. 713 (skany z rękopisu odpisu) 4

5 Akta synodów prowincjalnych Jednoty Litewskiej (Monumenta Reformationis Polonica et Lituanicae), Wilno 1911 Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 1,2,3,4, Warszawa 1966, 1972, 1983, 1997 Wstęp M. Sipayłło w: Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 1, Warszawa 1966 Wstęp w: Akta synodów prowincjalnych Jednoty Litewskiej (Monumenta Reformationis Polonica et Lituanicae), Wilno 1911 S. Szczotka, Synody arian polskich od założenia Rakowa do wygnania z Kraju ( ), Kraków Ustawodawstwo państwowe: Korona Polska, Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczypospolita - proces powstawania konstytucji sejmowych; - sejmy nie kończące się wydaniem konstytucji - relacje z przebiegu obrad sejmowych - konstytucje sejmowe (konstrukcja i układ) - prawodawstwo Wielkiego Księstwa Litewskiego: Statuty litewskie 1529, 1566, 1588 Volumina Legum (Prawa, konstytucje y przywileje Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego y wszystkich prowincji ), t. I X, Warszawa, Kraków (reedycja J. Ohryzko), Poznań 1952 Volumina Constitutionum (edycja krytyczna I. Dwornickiej, S. Grodziskiego i W. Uruszczaka): t. I, vol. 1: ( ), Warszawa 1997 t. I, vol. 2: ( ), Warszawa 2000 t. II, vol. 1: ( ), Warszawa 2005 Pirmasis Lietuvos Statutas, ed. S. Lazutka, E. Gudavicius, Vilnius 1985 Dyariusze sejmowe r. 1585, ed. A. Czuczyński (Scriptores Rerum polonicarum, t. XVIII), Kraków 1901; Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku, ed. K. Przyboś, M. Ferenc, Kraków

6 6