OCENA SKUTKÓW REGULACJI. 2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji i oczekiwany efekt

Transkrypt

1 Nazwa projektu: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące: Ministerstwo Edukacji Narodowej Ministerstwo Zdrowia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu: Marzena Machałek - Sekretarz stanu w MEN Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu: Katarzyna Tyczka główny specjalista w Wydziale Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych w Departamencie Wychowania i Kształcenia Integracyjnego, tel , katarzyna.tyczka@men.gov.pl Data sporządzenia 29 czerwca 2017 r. Źródło: art. 127 ust. 19 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 i 949) Nr w wykazie prac: Jaki problem jest rozwiązywany? OCENA SKUTKÓW REGULACJI Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci jest wykonaniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 127 ust. 19 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 i 949). Celem rozporządzenia jest określenie warunków organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, w tym formy współpracy zespołu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z rodziną dziecka. 2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji i oczekiwany efekt Projektowane przepisy określają sposób organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. W projekcie rozporządzenia określono skład zespołu wczesnego wspomagania rozwoju oraz jego zadania. Wskazano, że działania podejmowane przez zespół mają na celu poprawę funkcjonowania dziecka i jego rodziny w życiu społecznym. 3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE? Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka w krajach UE rozumiane jest jako wczesna interwencja. Wczesna interwencja ma za zadanie wspomóc i zaktywizować zarówno dziecko, jak i jego rodzinę oraz odpowiednich świadczeniodawców do udzielenia wsparcia dziecku w celu poprawy jego funkcjonowania i jakości życia. Interwencja ta powinna dotyczyć całej dziedziny, uwzględniająca zarówno zdrowie, jak i edukację oraz nauki społeczne. Ta koncepcja koncentruje się na rozwoju człowieka, szczególną wagę przykładając do wpływu, jaki na ten proces, szczególnie w dzieciństwie, wywierają interakcje społeczne. Z punktu widzenia potrzeb dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny ważne jest, aby wczesna interwencja była dostępna, zapewniała różnorodność Świadczeń oferowanych możliwie jak najwcześniej. Powinny też być one bezpłatne, lub obciążone minimalną opłatą, dostępne zawsze i wszędzie, gdy tylko zajdzie taka potrzeba, najlepiej na poziomie lokalnym. Świadczenia powinny odpowiadać potrzebom rodzin, a oferowane formy interwencji koncentrować się na rodzinie. Zróżnicowanie w organizacji wczesnej interwencji oferowanej w różnych krajach oznacza potrzebę właściwej współpracy i koordynacji pomiędzy odpowiednimi służbami i instytucjami w celu zapewnienia odpowiedniej jakości usług i świadczeń. Zarówno służba zdrowia, jak i pomoc społeczna oraz instytucje

2 oświatowe, powinny być zaangażowane w proces wczesnej interwencji i wspólnie odpowiadać za jej kształt. Odpowiada to teoretycznym założeniom wczesnej interwencji, wedle których musi się ona opierać na różnych dyscyplinach naukowych i naukach społecznych. W odniesieniu do rozwoju dziecka nie wolno lekceważyć powiązań pomiędzy medycyną, naukami humanistycznymi i społecznymi. Różne teorie i modele dotyczące wczesnej interwencji przyczyniły wskazują, że powinna ona skupiać się na dziecku, jego rodzinie i otoczeniu, odchodząc od modelu medycznego na rzecz społecznego. Opieka we wczesnym dzieciństwie i programy edukacyjne dla dzieci w wieku do 6 lat powinny być opracowywane lub przekształcane tak, aby sprzyjać rozwojowi fizycznemu, intelektualnemu i społecznemu oraz osiąganiu dojrzałości szkolnej. Programy te mają znaczną wartość ekonomiczną dla jednostki, rodziny i społeczeństwa w zakresie zapobiegania pogarszaniu się warunków prowadzących do upośledzenia. (UNESCO, 1994, 53) Sposób organizacji wczesnej interwencji w krajach europejskich nie jest jednakowy. Niemniej jednak wszystkie te państwa zapewniają szereg świadczeń oraz form pomocy i opieki skierowanych do bardzo małych dzieci (od chwili urodzenia) i ich rodzin. Dla przykładu, niektóre kraje skandynawskie zapewniają wszystkim dzieciom przez okres pierwszego roku życia regularne wizyty domowe składane przez zatrudnioną w służbie zdrowia położną/pielęgniarkę, która służy rodzicom radą i wsparciem w tej nowej dla nich sytuacji. W przypadkach, w których stwierdzi się występowanie problemów rozwojowych, ten rodzaj świadczenia może zostać przedłużony do czasu, gdy dziecko skończy dwa i pół roku. W innych krajach taki rodzaj pomocy obejmującej wizyty pielęgniarskie dostępny jest dopiero na drugim etapie prewencji, gdy noworodek zostanie zaliczony do grupy ryzyka. W Niemczech istnieje ponad 1000 instytucji świadczących wczesną interwencję dzieciom niepełnosprawnym. Większość z tych ośrodków prowadzona jest przez ogólnokrajowe organizacje dobroczynne. Systemy wczesnej interwencji różnią się w zależności od Landu. Mają różne struktury, placówki, i systemy finansowania. W systemie niemieckim spotkać można zarówno interdyscyplinarne ośrodki wczesnej interwencji, centra opieki społeczno-pediatrycznej, przedszkola specjalne, ośrodki pedagogiki specjalnej, czy ośrodki poradnictwa i edukacji rodzin. Terapia indywidualna obejmuje, w zależności od potrzeb, jedną lub dwie sesje tygodniowo prowadzone przez dwa lata. Średnio w jednym zespole współpracuje ze sobą stale 11 terapeutów z różnych dziedzin. Zazwyczaj terapeuta pracuje w danym ośrodku przez 5 7 lat, dzięki czemu można zbudować kompetentne i sprawne zespoły. Praca zespołowa ma zasadnicze znaczenie dla skuteczności wczesnej interwencji. Wszyscy specjaliści muszą się wzajemnie uzupełniać. Tego rodzaju współpraca pomiędzy specjalistami wymaga wymiany poglądów i pomysłów w każdym indywidualnym przypadku, zgodności co do podstawowych zasad, wartości, celów, zakresów specjalizacji i kwestii organizacyjnych. Wczesna interwencja świadczona jest nieodpłatnie, i jest dostępna dla każdego. Ośrodki otrzymują finansowanie pokrywające koszty standardowo 1 lub 2 wizyt w tygodniu, współpracy z rodzicami, pracy zespołów interdyscyplinarnych, oraz współpracy z partnerami zewnętrznymi. Wczesna interwencja finansowana jest z różnych źródeł: przez samorządy lokalne, ubezpieczenie zdrowotne, Bawarskie Ministerstwo Edukacji i Bawarskie Ministerstwo Spraw Społecznych. W Portugalii od 1997 r. Ministerstwo Edukacji utworzyło mechanizm umożliwiający wsparcie materialne i finansowe dla lokalnych inicjatyw wczesnej interwencji dzięki współpracy pomiędzy ośrodkami wsparcia pedagogicznego i prywatnymi placówkami edukacji specjalnej. Model wczesnej interwencji zamiast skoncentrowany na dziecku i deficytach siłę oddziaływań przenosi na działania integrujące, w których terapia odbywa się w naturalnym środowisku dziecka. Przyjęto interdyscyplinarny model pracy zespołowej oraz zintegrowanej kooperacji międzyresortowej i współuczestnictwa w prowadzonych działaniach. Wczesna interwencja skupia się na przygotowaniu dziecka do samodzielności, a oddziaływaniom poddawana jest cała rodzina. Wczesna interwencja definiowana jest jako zintegrowany instrument pomocy, koncentrujący się na dziecku i jego rodzinie, obejmujący działania prewencyjne i rehabilitację w zakresie zdrowia, edukacji i opieki społecznej, mający na celu zapewnienie tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi dziecka niepełnosprawnego i zagrożonego poważnym opóźnieniem w rozwoju, zwiększanie możliwości sprzyjających poprawie relacji w rodzinie oraz wzmacnianie kompetencji rodziny, jej autonomii i rozwoju umiejętności

3 radzenia sobie z problemami wynikającymi z niepełnosprawności. W Szwecji wczesne wspomaganie rozwoju można zdefiniować jako interwencję podejmowaną wobec dzieci do lat 6 7 potrzebujących specjalnego wspomagania. Usługi z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju świadczone są w domu rodzinnym dziecka i/lub w jego najbliższym otoczeniu. Odpowiedzialność za wczesną interwencję spoczywa zarówno na gminach, jak i województwach. Każdy z tych szczebli administracyjnych odpowiada za realizację przydzielonych mu zadań i obsługę określonych grup docelowych. Na poziomie prewencji pierwotnej, gmina odpowiada za podstawowy dobrostan wszystkich dzieci i ich rodzin, oraz za zapewnienie wszystkim godziwych warunków bytowych. Na poziomie prewencji drugorzędowej, do zadań gmin należy organizacja wczesnej interwencji w żłobkach i przedszkolach. Na poziomie prewencji trzeciorzędowej, w gestii gmin leży zapewnienie zdrowego środowiska dzieciom i rodzinom. W ramach prewencji pierwszorzędowej, samorządy terytorialne mają obowiązek zapewnić wszystkim dzieciom i rodzinom usługi medyczne i im pokrewne poprzez opiekę pediatryczną. W ramach opieki pediatrycznej organizowane są rodzicielskie grupy wsparcie i programy edukacyjne dla rodziców. Przyjęcie perspektywy skupionej na rodzinie oznacza, że interwencja przebiega w zwykłych, codziennych sytuacjach. Dlatego większość świadczeń wczesnego wspomagania w Szwecji przebiega w naturalnym środowisku dziecka, w domu rodzinnym i/lub lokalnym żłobku czy przedszkolu. W organizację tych świadczeń zaangażowane są zarówno gminy, jak i województwa. Gminy odpowiadają m.in. za wspomaganie rozwoju w żłobkach i przedszkolach, przydział asystentów osobistych i opiekę zastępczą nad dziećmi wymagającymi specjalnego wspomagania rozwoju i ich rodzinami. Samorządy wojewódzkie mają za zadanie zapewnienie odpowiednich świadczeń dzieciom ze zdiagnozowaną niepełnosprawnością poprzez Ośrodki Rehabilitacyjne dla Dzieci. Szwedzka filozofia opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi opiera się na założeniach zgodnych z Międzynarodową klasyfikacją funkcjonowania, niepełnosprawności i zdrowia (ICF). W ICF przedstawiona została klasyfikacja różnych aspektów stanu zdrowia i stanów związanych ze zdrowiem wedle kryteriów anatomicznych, funkcjonalnych, środowiskowych i sprawnościowych. 4. Podmioty, na które oddziałuje projekt Liczba dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju dziecka Grupa Wielkość Źródło danych Oddziaływanie na podstawie danych Systemu Informacji Oświatowej z dnia 30 września 2016 r. 5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji Wczesnym wspomaganiem rozwoju obejmowane są dzieci niepełnosprawne od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka. Projekt rozporządzenia zostanie przekazany do zaopiniowania przez związki zawodowe w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1881), a także przez związki pracodawców i partnerów społecznych, tj. przez: 1) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych; 2) Forum Związków Zawodowych; 3) Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność ; 4) Wolny Związek Zawodowy Solidarność Oświata ; 5) Związek Nauczycielstwa Polskiego; 6) Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Wychowania Oświata ; 7) Sekcję Oświaty KNSZZ Solidarność 80 ; 8) Wolny Związek Zawodowy Sierpień 80 Komisja Krajowa; 9) Komisję Krajową NSZZ Solidarność 80 ; 10) Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan;

4 11) Związek Rzemiosła Polskiego; 12) Business Center Club; 13) Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej; 14) Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej; 15) Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski; 16) Przewodniczącego Rady Krajowej Alians Ewangeliczny; 17) Polską Radę Ekumeniczną; 18) Społeczne Towarzystwo Oświatowe; 19) Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. H. Aspergera; 20) Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji; 21) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty; 22) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Niepublicznych Szkół Artystycznych; 23) Unię Metropolii Polskich; 24) Unię Miasteczek Polskich; 25) Związek Gmin Wiejskich RP; 26) Związek Miast Polskich; 27) Związek Powiatów Polskich; 28) Fundację Promyk Słońca ; 29) Fundację SYNAPSIS; 30) Radę ds. Szkolnictwa Artystycznego; 31) Radę Szkół Katolickich; 32) Polski Związek Głuchych Zarząd Główny; 33) Polski Związek Niewidomych - Zarząd Główny; 34) Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną; 35) Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomych; 36) Polskie Towarzystwo Pedagogów Specjalnych; 37) Stowarzyszenie Rodziców na Rzecz Pomocy Szkołom; 38) Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców; 39) Towarzystwo Rozwijania Inicjatyw Oświatowych. Projekt rozporządzenia zostanie przesłany również do Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich Projekt rozporządzenia zostanie także przekazany do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Projekt rozporządzenia wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji zostanie umieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Rządowego Centrum Legislacji. 6. Wpływ na sektor finansów publicznych (ceny stałe z r.) Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł] Łącznie (0-10) Dochody ogółem budżet państwa JST pozostałe jednostki (oddzielnie) Wydatki ogółem

5 budżet państwa JST pozostałe jednostki (oddzielnie) Saldo ogółem budżet państwa JST pozostałe jednostki (oddzielnie) Źródła finansowania Dodatkowe informacje, w tym wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa oraz budżety jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, środki niezbędne na realizację zadań oświatowych, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie szkół i placówek, zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Jednym ze źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego przeznaczonych na finansowanie zadań oświatowych jest część oświatowa subwencji ogólnej. 7. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe Skutki Czas w latach od wejścia w życie zmian Łącznie (0-10) W ujęciu pieniężnym (w mln zł, ceny stałe z r.) W ujęciu niepieniężnym duże przedsiębiorstwa sektor mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe duże przedsiębiorstwa sektor mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe

6 Niemierzalne Dodatkowe informacje, w tym wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość. 8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu nie dotyczy Wprowadzane są obciążenia poza bezwzględnie wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej tabeli zgodności). zmniejszenie liczby dokumentów zmniejszenie liczby procedur skrócenie czasu na załatwienie sprawy inne: Wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich elektronizacji. tak nie nie dotyczy zwiększenie liczby dokumentów zwiększenie liczby procedur wydłużenie czasu na załatwienie sprawy inne: tak nie nie dotyczy Komentarz: Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje zmiany obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu. 9. Wpływ na rynek pracy Wejście w życie projektowanego rozporządzenia nie wywoła skutków dla rynku pracy. 10. Wpływ na pozostałe obszary środowisko naturalne sytuacja i rozwój regionalny inne: demografia mienie państwowe informatyzacja zdrowie Omówienie wpływu Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na pozostałe obszary. 11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego Wejście w życie przepisów umożliwi tworzenie zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka, od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzonego bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną. 12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane? Ewaluacja efektów projektu nastąpi przez przeprowadzenie kontroli planowych w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego przez kuratorów oświaty w zakresie organizacji wczesnego wspomagania rozwoju dziecka zgodnie z obowiązującym stanem prawnym.

7 13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)