SKŁAD MINERALNY FRAKCJI IŁU KOLOIDALNEGO POZIOMU ORNO-PRÓCHNICZNEGO W CZARNYCH ZIEMIACH WROCŁAWSKICH
|
|
- Dagmara Maj
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 3 (31) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 SKŁAD MINERALNY FRAKCJI IŁU KOLOIDALNEGO POZIOMU ORNO-PRÓCHNICZNEGO W CZARNYCH ZIEMIACH WROCŁAWSKICH Beata ŁABAZ Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska Słowa kluczowe: czarne ziemie, minerały ilaste, właściwości fizykochemiczne S t r e s z c z e n i e Badaniami objęto czarne ziemie właściwe, zbrunatniałe, wyługowane i zdegradowane zlokalizowane na południe od Wrocławia na nizinnym wododziale rzek Ślęża i Oława. Jest to rejon intensywnej gospodarki rolniczej południowo-zachodniej Polski. Celem prowadzonych badań było określenie składu jakościowego frakcji koloidalnej czarnych ziem wrocławskich, zróżnicowanych pod względem uziarnienia, właściwości powietrzno-wodnych i fizykochemicznych. Analiza składu mineralnego frakcji koloidalnej w poziomach orno-próchnicznych wykazała, że dominującym minerałem we frakcji ilastej jest illit. Stwierdzono również znaczące ilości minerałów mieszanopakietowych typu illit-smektyt oraz smektyt-illit o zróżnicowanej zawartości pakietów smektytowych. Skład jakościowy minerałów ilastych w badanych glebach został uwarunkowany procesami glebotwórczymi, właściwościami powietrzno-wodnymi oraz prowadzonymi zabiegami agrotechnicznymi. Na podstawie składu jakościowego frakcji koloidalnej analizowanej w poziomach Ap nie można jednoznacznie stwierdzić istotnych różnic między poszczególnymi podtypami. WSTĘP Mineralna substancja koloidalna, podobnie jak substancja próchniczna, występuje w glebach w niewielkich ilościach, jednak ze względu na swój specyficzny charakter, dużą powierzchnię oraz dużą aktywność chemiczną odgrywa ważną rolę w kształtowaniu i przebiegu fizycznych, chemicznych i biochemicznych procesów, Adres do korespondencji: dr inż. B. Łabaz, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, ul. Grunwaldzka 53, Wrocław; tel. +48 (71) , beata.labaz@up.wroc.pl
2 140 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) zachodzących w profilu glebowym [BOGDA, CHODAK, SZERSZEŃ, 1998; DROZD, 1973; DROZD i in., 2000]. Jakość i ilość koloidalnej substancji mineralnej, podobnie jak jakość i ilość materii organicznej są zatem jednymi z głównych czynników decydujących o żyzności gleby. Skład minerałów frakcji koloidalnej kształtują warunki powietrzno-wodne, szata roślinna oraz zachodzące procesy glebowe [BOGDA, CHODAK, SZERSZEŃ, 1998]. Wielu autorów wyraża również pogląd, że decydującą rolę w powstawaniu minerałów ilastych odgrywa skład minerałów pierwotnych w skale macierzystej gleby, która jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o właściwościach gleby w początkowej fazie jej powstawania [BOGDA, 1973; 1981; BOGDA, CHO- DAK, SZERSZEŃ, 1998; BOGDA, KOWALIŃSKI, 1969]. W późniejszym okresie właściwości gleby są kształtowane procesami glebotwórczymi, zachodzącymi w różnorodnych warunkach bioekologicznych, które determinują jakościowe i ilościowe zróżnicowanie produktów wietrzenia, przy czym największą rolę przypisuje się minerałom ilastym. Właściwości fizyczne i fizykochemiczne gleby zależą więc głównie od składu jakościowego i ilościowego minerałów frakcji koloidalnej. Znajomość zatem składu minerałów ilastych, występujących w glebach może być podstawą do wyceny zdolności produkcyjnych tych gleb [BOGDA, CHODAK, SZERSZEŃ, 1998]. Celem badań prezentowanych w pracy było określenie składu jakościowego minerałów ilastych czarnych ziem wrocławskich, zróżnicowanych pod względem uziarnienia, właściwości powietrzno-wodnych i fizykochemicznych. MATERIAŁY I METODY BADAŃ Przedmiotem badań były czarne ziemie wrocławskie użytkowane jako grunty orne. Do badań pobrano profile glebowe, reprezentujące podtypy czarnych ziem: właściwych (profil Kobierzyce), zbrunatniałych (profil 2 Magnice), wyługowanych (profil 3 Karczyn) i zdegradowanych (profil 4 Marcinkowice), które zgodnie z klasyfikacją FAO-WRB [World, 2006] odpowiadają jednostkom systematycznym Chernozems i Phaeozems. Próbki z poziomów orno-próchnicznych pobrano w 5 powtórzeniach w celu uzyskania wiarygodnych wyników badań. W zebranym materiale glebowym oznaczono: uziarnienie metodą areometryczną Bouyoucosa w modyfikacji Casagrande a i Prószyńskiego, ph w H 2 O i w 1 mol KCl dm 3, kwasowość hydrolityczną (Hh) w 1 mol Ca(CH 3 COO) 2 dm 3 metodą Kappena, zawartość kationów wymiennych o charakterze zasadowym (Ca +2, Mg +2, K +, Na + ) w 1 mol CH 3 COONH 4 dm 3 metodą Pallmanna, zawartość węgla organicznego (C org ) metodą Tiurina, zawartość azotu ogółem (N og ) metodą Kjeldahla na analizatorze firmy Büchi, zawartość CaCO 3 metodą Scheiblera, zawartość siarki ogółem (S og ) metodą spektrometrii NDIR na analizatorze CS Mat Badaniami mineralogicznymi frakcji iłu kolo-
3 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego 141 idalnego (<0,002 mm) objęto próbki glebowe z poziomów orno-próchnicznych 4 profilów glebowych. Frakcję <0,002 mm wydzielono metodą wirówkową. Badania rentgenograficzne przeprowadzono metodą Debye a-scherrera-hulla na aparacie rentgenowskim DRON-2. Stosowano promieniowanie z lampy Cu o natężeniu 20 ma i napięciu 40 kv oraz czułości 1000 imp s 1. Przed przygotowaniem preparatów z próbek usunięto substancję organiczną metodą Tana [TAN, 1996] do 1 g frakcji koloidalnej dodano 5 ml wody destylowanej oraz 10 ml H 2 O 2 (30%), następnie podgrzewano. Nadmiar H 2 O 2 usunięto poprzez dwukrotne przemywanie frakcji koloidalnej wodą destylowaną. W celu dokładnej identyfikacji minerałów frakcji iłu koloidalnego badanych gleb przygotowano następujące rodzaje preparatów do analiz rentgenograficznych: preparat naturalny, oznaczony jako N; preparat wysycony Mg, oznaczony symbolem Mg-nat. do 50 mg frakcji koloidalnej dodano 10 ml wody destylowanej i kilka kropel 0,5 mol NaOH, zawiesinę zdyspergowano, następnie w celu uzyskania wartości ph w granicach 3,5 4,0 dodano kilka kropel 0,2 mol HCl; w dalszej kolejności wysycano frakcję koloidalną kationami magnezu poprzez dodanie 10 ml 5 mol Mg(CH 3 COO) 2 oraz 10 ml 1 mol MgCl 2, za każdym razem odwirowując zawiesinę z prędkością obr. min 1, klarowny roztwór zlewano, aby na dnie pozostała frakcja koloidalna, nadmiar soli usunięto poprzez przepłukanie frakcji koloidalnej 10 ml 50-procentowym CH 3 OH, 10 ml 90-procentowymC 2 H 6 OH oraz wodą destylowaną; tak przygotowaną próbkę frakcji koloidalnej naniesiono na szkiełko; preparat wysycony Mg oraz glikolem etylenowym oznaczony symbolem Mg-ge.; preparat wysycony K, oznaczony symbolem K-nat. do 50 mg frakcji koloidalnej dodano 10 ml wody destylowanej i kilka kropel 0,5 mol NaOH, zawiesinę zdyspergowano, następnie dodano 10 ml 2 mol KCl oraz dwukrotnie 10 ml 1 mol KCl; za każdym razem zawiesinę odwirowywano z prędkością 4500 obr. min 1, klarowny roztwór zlewano, aby na dnie pozostała frakcja koloidalna, pozostałość KCl usunięto poprzez przepłukanie frakcji koloidalnej 10 ml 90-procentowym C 3 H 6 O, 10 ml 50-procentowym CH 3 OH oraz wodą destylowaną; tak przygotowaną próbkę frakcji koloidalnej naniesiono na szkiełko; preparat wysycony K, wyprażony przez 2 godz. w temperaturze 500ºC oznaczony symbolem K 550. W celu oznaczenia składu jakościowego frakcji iłu koloidalnego wybrano dla poszczególnych minerałów w preparatach wysyconych glikolem etylenowym następujące linie dyfrakcyjne: dla kaolinitu (K) 0,7 nm, dla illitu (I) 1,0 nm, dla smektytu (S) 1,7 nm, dla minerałów mieszanopakietowych illit-smektyt (I S), smektyt-illit (S I) >1,4 nm.
4 142 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA Analizowane profile czarnych ziem wrocławskich reprezentowały głównie gleby niecałkowite, średnio głębokie i głębokie, o niejednolitym składzie granulometrycznym (tab. 1). Podobnie jak czarne ziemie innych rejonów kraju [CHOJNICKI, 1994; CIERNIEWSKI, 1986; HOFFMAN, KOWALKOWSKI, 1961; KLIMOWICZ, 1980], gleby te charakteryzowały się znacznym zróżnicowaniem uziarnienia od piasków gliniastych przez gliny średnie do iłów. Pod względem kategorii ciężkości podtypy właściwe i zbrunatniałe reprezentowały gleby ciężkie, natomiast podtypy wyługowane i zdegradowane gleby średnie i lekkie. Badane gleby charakteryzowały się znacznym zróżnicowaniem odczynu (tab. 2). Wartości ph oznaczone w 1 mol KCl dm 3 w poziomie Ap wynosiły 5,39 7,25 i wskazywały, że gleby poziomów orno-próchnicznych miały odczyn od lekko kwaśnego do zasadowego. Wartości ph zwiększały się w głąb profilów glebowych. Zasadowy odczyn w niektórych profilach badanych gleb wynikał z obecności węglanu wapnia. Poziomy orno-próchniczne czarnych ziem zawierały znaczne ilości C org (10,1 19,6 g kg 1 ). Zmniejszała się ona wraz z głębokością. Na podstawie porównania zawartości C org w poziomach Ap można stwierdzić, że czarne ziemie zdegradowane zawierały wyraźnie mniej próchnicy w porównaniu z pozostałymi podtypami, co można tłumaczyć przyśpieszoną w nich mineralizacją materii organicznej [KLIMOWICZ, 1980]. Zawartość N og w poziomach Ap wynosiła 1,00 2,10 g kg 1, natomiast wartość stosunku C:N kształtowała się w granicach (9 11):1. Z zawartością C org korelowała zawartość S og, która w poziomach Ap wynosiła od 0,60 0,90 g kg 1 i nieznacznie zmniejszała się lub utrzymywała na tym samym poziomie w głębszych poziomach profilu glebowego. Kompleks sorpcyjny czarnych ziem wrocławskich był w dużym stopniu wysycony kationami zasadowymi, wśród których dominował wapń. Znaczny udział kationów wymiennych o charakterze zasadowym w kompleksie sorpcyjnym badanych gleb potwierdzają wcześniejsze badania KOWALŃSKIEGO [1979] oraz DROZ- DA, LICZNARA i LICZNAR [1995]. Kwasowość hydrolityczna w poziomach Ap mieściła się w zakresie 0,3 3,2 cmol(+) kg 1 (tab. 3), a jej wartość zmniejszała się w głąb profilów, co było uwarunkowane obecnością węglanu wapnia (tab. 2). Wartości kwasowości hydrolitycznej w poziomach Ap poszczególnych podtypów gleb zwiększały się od czarnej ziemi właściwej, poprzez czarną ziemię zbrunatniałą i wyługowaną do czarnej ziemi zdegradowanej. Największe wartości pojemności sorpcyjnej w poziomach Ap występowały w czarnej ziemi właściwej (37,5 38,0 cmol(+) kg 1 ). Małe wartości tej pojemności w czarnej ziemi zdegradowanej wynikają przede wszystkim z jej piaszczystego uziarnienia [SZERSZEŃ, LASKOWSKI, ROSZYKOWA, 1983], ale również małej zawartości C org. Podobnie kształtowały się wartości stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym. W poziomach Ap czarnej ziemi właściwej, zbrunatniałej i wyługowanej stwierdzono wysoki stopień wysycenia kompleksu
5 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego 143 Tabela 1. Uziarnienie czarnych ziem wrocławskich Table 1. Texture of the Wrocław black earths Nr profilu Profile no. Poziom genetyczny 1) Genetic horizon 1) Miąższość poziomu Thickness cm Udział frakcji, % Percent of fraction Grupa granulometryczna 1) Soil texture 1) >1 mm 1,0 0,5 mm 0,5 0,25 mm 0,25 0,10 mm 0,1 0,05 mm 0,05 0,02 mm 0,02 0,006 mm 0,006 0,002 mm <0,002 mm 1) 1) Czarna ziemia właściwa Gleyic Phaeozem 2) 1 Ap ił Aa ił AaCgg ił Cgg > ił Czarna ziemia zbrunatniała Calcic Chernozem 2) 2 Ap iłp Aa gsp Aa/Bbr gśp Bbrca gl Ccagg > gl Czarna ziemia wyługowana Haplic Phaeozem 2) 3 Ap gśp Aa gśp Aa/Bbrca gl Ccagg > gl Czarna ziemia zdegradowana Haplic Phaeozem 2) 4 Ap pgl AaBbr pl Bbr pl C > pl Grupy granulometryczne oznaczone wg podziału zaproponowanego przez PTG [Systematyka, 1989]. 2) Klasyfikacja gleb wg normy FAO-WRB [World, 2006]. Genetic horizon and soil texture identified according to PTG [Systematyka, 1989]. 2) Classification of soils according to FAO-WRB [World, 2006].
6 144 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) Tabela 2. Wybrane właściwości badanych czarnych ziem Table 2. Some properties of studied black earths 1) 1) Nr profilu Profile no. Poziom genetyczny 1) ph Zawartość, g kg 1 Content, g kg 1 Genetic horizon 1) 1 mol KCl dm 3 CaCO C N N H 2 O 3 org. og. tot. S og. S tot. Czarna ziemia właściwa Gleyic Phaeozem 2) 1 Ap 7,70 7,83 7,06 7, ,8 19,6 2,00 2,10 0,70 0, ) 19,0 1) 2,02 1) 0,80 1) 9 1) Aa 7,94 6, ,1 2,00 0,90 9 AaCgg 7,88 7,01 3 2,7 n.o. n.o. n.o. Cgg 7,89 7,00 3 2,3 n.o. n.o. n.o. Czarna ziemia zbrunatniała Calcic Chernozem 2) 2 Ap 7,59 7,70 7,12 7, ,1 19,1 1,80 1,90 0, ) 18,6 1) 1,85 1) 0,60 1) 10 1) Aa 7,95 7, ,8 1,20 0,60 11 Aa/Bbr 8,28 7, ,6 n.o. 0,40 n.o. Bbrca 8,51 7, ,4 n.o. 0,40 n.o. Ccagg 8,44 7, ,0 n.o. 0,40 n.o. Czarna ziemia wyługowana Haplic Phaeozem 2) 3 Ap 6,91 7,10 6,63 6, ,3 18,7 1,95 2,10 0,60 0, ) 18,0 1) 2,00 1) 0,70 1) 9 1) Aa 7,17 6, ,6 1,80 0,60 8 Aa/Bbrca 8,10 7,39 1 3,5 n.o. 0,60 n.o. Ccagg 8,51 7,65 1 0,8 n.o. 0,50 n.o. Czarna ziemia zdegradowana Haplic Phaeozem 2) 4 Ap 6,26 6,42 5,39 5, ,1 11,1 1,00 0,60 0, ) 10,5 1) 1,00 1) 0,65 1) 11 1) AaBbr 6,44 5,86 1 8,0 1,00 0,50 8 Bbr 7,05 6,08 1 6,9 n.o. 0,40 n.o. C 7,02 5,90 1 2,9 n.o. 0,40 n.o. Wartości średnie z 5 próbek. 2) Klasyfikacja gleb wg normy FAO-WRB [World, 2006]. Mean value from 5 samples. 2) Classification of soils acc. to FAO-WRB [World, 2006]. C:N
7 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego 145 sorpcyjnego (85,2 99,2%). Wartości tego parametru nie ulegały istotnym zmianom w głębszych poziomach genetycznych. W czarnej ziemi zdegradowanej były one mniejsze w poziomie Ap (60,0 62,4%) i wyraźnie zwiększały się w głąb profilu glebowego. Taką zależność stwierdził wcześniej BORKOWSKI [1964]. Podaje on, że suma kationów zasadowych oraz stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym w czarnych ziemiach właściwych nie zmienia się istotnie w profilu glebowym, natomiast w czarnych ziemiach zdegradowanych znacznie zwiększa się w głąb profilu glebowego. Dominującym kationem w kompleksie sorpcyjnym badanych gleb był wapń, którego zawartość w poziomach Ap wynosiła w zakresie 48,2 90,8% PWK, mniej było go w profilu czarnej ziemi zdegradowanej. Magnez, który zajmował drugie miejsce wśród kationów wymiennych, występował w zdecydowanie mniejszej ilości (3,6 7,6% PWK). Udział pozostałych kationów, tj. potasu i sodu, był zróżnicowany. Potas w większej ilości występował w poziomach orno-próchnicznych, co wynika z nawożenia badanych gleb. Zwiększenie udziału sodu w pojemności sorpcyjnej (PWK) w głębiej zalegających poziomach genetycznych można wiązać natomiast z mniejszą wartością pojemności sorpcyjnej w tych poziomach. Na podstawie analizy dyfraktometrycznej (rys. 2 5) można stwierdzić, że frakcja iłu koloidalnego poziomów Ap badanych czarnych ziem zawierała głównie minerały wtórne oraz nieznaczną ilość minerałów pierwotnych, w tym przede wszystkim kwarc. W składzie mineralnym frakcji iłu koloidalnego badanych poziomów dominował illit. Odpowiadające mu wyraźne linie dyfrakcyjne o wartości d = 1,0 nm; 0,5 nm; 0,33 nm, są widoczne na dyfraktogramach wszystkich badanych podtypów. Dominacja illitu w czarnych ziemiach jest powszechna i potwierdzona licznymi badaniami [BOGDA, CHODAK, SZERSZEŃ, 1998; CHODAK, BOGDA, KASZUBKIEWICZ, 1990; DĄBKOWSKA-NASKRĘT, DŁUGOSZ, KOBIERSKI, 1998; DŁUGOSZ, KOBIERSKI, SPYCHAJ-FABISIAK, 1997]. Ujawniające się różnice w intensywności refleksu 001, który słabiej zaznaczył się w preparatach naturalnych oraz wysyconych magnezem w podtypach właściwych i zdegradowanych badanych gleb może sugerować przewagę smektytów oraz minerałów zawierających pakiety smektytowe w tych podtypach. Odpowiadające im refleksy o wartościach >1,4 nm są widoczne na dyfraktogramach frakcji ilastej naturalnej i wysyconej magnezem, natomiast w preparatach nasyconych glikolem etylenowym ulegają one przesunieciu do wartości ok. 1,7 nm. W czarnej ziemi właściwej i zdegradowanej wyraźna jest dominacja refleksu smektytowego nad illitowym, co może świadczyć o większym udziale minerałów mieszanopakietowych typu smektyt-illit (S I) z wyraźną dominacją smektytu w tych podtypach. W podtypach czarnych ziem zbrunatniałych i wyługowanych zaznaczyła się natomiast obecność minerałów mieszanopakietowych typu illit-smektyt (I S) z charakterystycznymi dla tej grupy minerałów refleksami. Potwierdzeniem obecności minerałów mieszanopakietowych S I i I S są linie dyfrakcyjne o wartościach ok. 1,2 nm, widoczne na dyfraktogramach frakcji ilastej wysyconej Mg +2, szczególnie widoczne w podtypie czar-
8 146 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) Tabela 3. Właściwości sorpcyjne badanych czarnych ziem wrocławskich Nr profilu Profile no. Poziom genetyczny Genetic horizon Zawartość, cmol(+) kg 1 Content, cmol(+) kg 1 Hh Ca 2+ Mg 2+ K + Na + S Czarna ziemia właściwa 1 Ap 0,3 0,4 32,9 35,4 1,4 4,5 1,2 1,4 0,6 35,2 37,7 0,3 1) 34,0 1) 1,4 1) 1,3 1) 0,6 1) 37,3 1) Aa 0,4 37,1 1,0 0,1 0,7 39,0 AaCgg 0,4 36,7 1,3 0,4 0,7 39,0 Cgg 0,4 38,0 1,4 0,4 0,6 40,5 Czarna ziemia zbrunatniała 2 Ap 0,6 0,7 22,1 23,4 1,4 1,6 1,5 1,6 0,4 0,5 26,0 27,0 0,6 1) 22,9 1) 1,5 1) 1,6 1) 0,4 1) 26,4 1) Aa 0,3 23,0 1,4 0,9 0,5 25,7 Aa/Bbr 0,1 20,0 1,3 0,3 0,5 22,0 Bbrca 0,1 18,4 1,9 0,2 0,4 20,9 Ccagg 0,1 17,6 3,8 0,3 0,5 22,1 Czarna ziemia wyługowana 3 Ap 2,7 2,8 13,6 16,0 1,2 1,4 0,6 0,7 0,3 16,0 18,2 2,8 1) 14,6 1) 1,3 1) 0,7 1) 0,3 1) 16,9 1) Aa 2,0 14,4 1,0 0,3 0,3 16,0 Aa/Bbrca 0,2 16,4 0,6 0,3 0,2 17,6 Ccagg 0,1 6,2 0,3 0,1 0,2 6,8 Czarna ziemia zdegradowana 4 Ap 3,0 3,2 3,8 4,0 0,4 0,5 0,3 0,4 0,2 4,8 5,1 3,1 1) 3,9 1) 0,4 1) 0,4 1) 0,2 1) 4,9 1) AaBbr 2,5 4,4 0,5 0,2 0,2 5,3 Bbr 0,4 3,2 0,4 0,1 0,2 3,9 C 0,4 3,6 0,5 0,2 0,2 4,4 1) Wartości średnie z 5 próbek. 2) Klasyfikacja wg normy FAO-WRB [World, 2006]. Objaśnienia: Hh kwasowość hydrolityczna, S suma kationów wymiennych zasadowych, PWK pojemność wymienna kompleksu, V stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi. nej ziemi zdegradowanej; wartości uległy przesunięciu do >1,4 nm po nasyceniu glikolem etylenowym. Charakterystyczne dla tej grupy minerałów są również refleksy o wartościach ok. 1,2 nm, widoczne na dyfraktogramach frakcji ilastej wysyconej K +, które ulegają przesunięciu do wartości 1,0 nm po prażeniu preparatów w temperaturze 550ºC. Uzyskane dyfraktogramy są bardzo podobne do dyfraktogramów frakcji koloidalnej poziomów orno-próchnicznych czarnych ziem właściwych i zdegradowanych Równiny Błońsko-Sochaczewskiej, prezentowanych przez CHOJNICKIEGO [1994], w których również zaznaczyła się obecność refleksu charakterystycznego dla smektytów oraz minerałów mieszanopakietowych S-I. UZIAK
9 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego 147 Table 3. Sorption properties of the studied black earths PWK CEC Udział kationów w T, % V % of CEC BS % Ca 2+ Mg 2+ K + Na + H + Gleyic Phaeozem 2) 35,5 38,0 99,0 99,2 90,8 90,9 3,6 3,9 3,1 3,8 1,5 1,6 0,8 0,9 37,7 1) 99,1 1) 90,3 1) 3,8 1) 3,5 1) 1,5 1) 0,9 1) 39,4 99,1 94,3 2,7 0,3 1,8 0,9 39,4 99,1 93,3 3,2 1,0 1,7 0,9 40,8 99,1 93,1 3,4 1,1 1,6 0,9 Calcic Chernozem 2) 26,3 27,7 97,4 97,8 84,2 85,2 5,3 5,7 5,5 5,9 1,6 1,7 2,2 2,6 27,0 1) 97,8 1) 84,8 1) 5,6 1) 5,8 1) 1,6 1) 2,2 1) 26,0 98,8 88,3 5,3 3,4 1,9 1,2 22,1 99,4 90,4 5,7 1,2 2,1 0,6 21,0 99,6 87,7 8,9 0,9 2,1 0,4 22,2 99,5 79,3 17,0 1,2 2,1 0,5 Haplic Phaeozem 2) 18,7 21,0 85,2 86,8 72,8 76,4 5,9 7,6 3,0 3,8 1,4 4,6 13,2 14,8 19,6 1) 86,0 1) 74,3 1) 6,8 1) 3,4 1) 1,5 1) 14,0 1) 18,0 89,2 80,0 5,6 1,9 1,7 10,8 17,8 98,8 92,3 3,3 1,8 1,4 1,2 6,9 98,4 90,1 4,2 1,0 3,0 1,6 Haplic Phaeozem 2) 7,9 8,1 60,6 62,4 48,2 50,8 5,2 5,8 3,5 5,4 1,9 2,4 37,4 40,0 8,0 1) 61,5 1) 49,2 1) 5,6 1) 4,5 1) 2,1 1) 38,6 1) 7,8 67,8 56,8 6,3 2,2 2,5 32,2 4,3 90,5 74,5 8,6 2,0 5,3 9,5 4,8 91,5 74,3 10,2 3,6 3,5 8,5 1) Mean values from 5 samples. 2) Classification acc. to FAO-WRB [World, 2006]. Explanations: Hh hydrolytic acidity, S sum of exchangeable alkaline cations, CEC cation exchange capacity, BS base saturation. i in. [1987] podają, że zwiększenie zawartości minerałów typu smektyt-illit kosztem illitu w poziomach próchnicznych świadczy o wietrzeniowych procesach degradacji illitu w kierunku minerału pęczniejącego. BOGDA, CHODAK i NIEDŹWIEC- KI [1990] wskazują natomiast, że duży udział minerałów mieszanopakietowych typu I-S w glebach ornych jest spowodowany intensywnymi zabiegami agrotechnicznymi, które przyśpieszają proces illityzacji frakcji koloidalnej poziomów próchnicznych czarnych ziem. CHOJNICKI [1994] dodatkowo podaje, że dyfraktogramy frakcji iłu koloidalnego czarnej ziemi właściwej i zdegradowanej nie różnią się od siebie, dominującym minerałem jest smektyt, a na drugim miejscu znajduje
10 148 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) Rys. 1. Dyfraktogramy frakcji ilastej poziomu Ap: a) czarnej ziemi właściwej, b) czarnej ziemi zdegradowanej, c) czarnej ziemi zbrunatniałej, d) czarnej ziemi wyługowanej
11 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego 149 Fig. 1. X-ray diffractogrammes of clay fraction from Ap horizon: a) Gleyic Phaeozem, b) Haplic Phaeozem, c) Calcic Chernozem, d) Haplic Phaeozem
12 150 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) się illit. DĄBKOWSKA-NASKRĘT, DŁUGOSZ i KOBIERSKI [1998] na podstawie badań frakcji iłu koloidalnego czarnych ziem kujawskich podtypów właściwych i zbrunatniałych podają natomiast, że dominującym minerałem jest illit, a wśród minerałów mieszano pakietowych dominuje illit-smektyt o zróżnicowanej zawartości pakietów smektytowych. Podobnie jak CHOJNICKI [1994], autorzy ci stwierdzili, że nie ma istotnych różnic między składem mineralnym frakcji iłu koloidalnego czarnej ziemi właściwej i zbrunatniałej. BOGDA, CHODAK i SZERSZEŃ [1998] potwierdzają, że w przeważającej części profilów gleb wytworzonych z utworów polodowcowych na obszarze Dolnego Śląska, w tym czarnych ziem właściwych, dominującym minerałem jest illit jako minerał główny. W profilach tych gleb występowała jednak podobna do illitu ilość minerałów mieszanopakietowych i smektytu, którym towarzyszył kaolinit. W składzie mineralnym frakcji iłu koloidalnego badanych gleb stwierdzono także niewielką ilość minerałów z grupy chlorytów, czego dowodem są widoczne na dyfraktogramach refleksy 002 o wartościach ok. 0,7 nm oraz 003 o wartościach 0,46 0,47 nm, oba zanikające po prażeniu preparatów w temperaturze 550ºC. Obecność minerałów z grupy chlorytów jest typowa dla czarnych ziem [CHOJNIC- KI, 1994; DĄBKOWSKA-NASKRĘT, DŁUGOSZ, KOBIERSKI, 1998; DŁUGOSZ, KO- BIERSKI, SPYCHAJ-FABISIAK, 1997; KOBIERSKI, DĄBKOWSKA-NASKRĘT, 2003]. W analizowanych frakcjach ilastych minerały typu kaolinitu (K), jak również minerały pierwotne, reprezentowane przez kwarc (Q), oraz minerały z grupy skaleni (Sk) występowały w niewielkich ilościach, co jest charakterystyczne dla gleb w Polsce [BOGDA, CHODAK, SZERSZEŃ,1998; CHOJNICKI, 1994; DŁUGOSZ, KO- BIERSKI, SPYCHAJ-FABISIAK, 1997; KOBIERSKI, DĄBKOWSKA-NASKRET, 2003]. WNIOSKI 1. Występujące na obszarze Dolnego Śląska czarne ziemie wrocławskie charakteryzują się zróżnicowanym uziarnieniem oraz zróżnicowanymi stosunkami powietrzno-wodnymi, które determinują ich właściwości fizykochemiczne, w tym przede wszystkim zawartość węgla organicznego, pojemność sorpcyjną oraz stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym. Umożliwia to wydzielenie w ich obrębie podtypów właściwych, zbrunatniałych, wyługowanych i zdegradowanych. 2. Analiza składu mineralnego wykazała, że dominującym minerałem frakcji koloidalnej poziomów orno-próchnicznych jest illit. Stwierdzono również znaczne ilości minerałów mieszanopakietowych typu illit-smektyt oraz smektyt-illit o różnej zawartości pakietów smektytowych. Pozostałe minerały to chloryty i ich formy mieszanopakietowe, kaolinit oraz kwarc.
13 B. Łabaz: Skład mineralny frakcji iłu koloidalnego Skład jakościowy minerałów ilastych w czarnych ziemiach wrocławskich został uwarunkowany procesami glebotwórczymi, właściwościami powietrzno- -wodnymi oraz prowadzonymi zabiegami agrotechnicznymi. 4. Nagromadzenie illitu i minerałów mieszanopakietowych illit-smektyt w podtypach zbrunatniałych i wyługowanych można tłumaczyć przebiegiem illitowego kierunku transformacji minerałów ilastych w wyniku intensywnej i długotrwałej działalności rolniczej. 5. Przewaga smektytu i minerałów typu smektyt-illit w podtypach czarnych ziem właściwych i zdegradowanych może świadczyć o intensywnie zachodzących wietrzeniowych procesach degradacji illitu w kierunku minerału pęczniejącego w tych glebach. 6. Na podstawie jakościowego udziału minerałów wtórnych w poziomach orno-próchnicznych czarnych ziem wrocławskich nie można jednoznacznie określić istotnych różnic między poszczególnymi podtypami. LITERATURA BOGDA A., Mineralogiczne i mikromorfologiczne badania produktów wietrzenia niektórych magmowych skał macierzystych gleb występujących w Sudetach. Roczniki Gleboznawcze t. 24 z. 2 s BOGDA A., Skład mineralny i niektóre właściwości gleb brunatnych wytworzonych z granitoidów sudeckich. Zeszyty Naukowe AR Wrocław. Rozprawy 26 ss. 58. BOGDA A., CHODAK T., NIEDŹWIECKI E., Niektóre właściwości i skład mineralogiczny gleb Równiny Gumienieckiej. Roczniki Gleboznawcze t. 49 z 3/4 s BOGDA A., CHODAK T., SZERSZEŃ L., Właściwości i skład minerałów ilastych gleb Dolnego Śląska. Wrocław: Wydaw. AR ss. 90. BOGDA A., KOWALIŃSKI S., Micromorpyhology of the weathering products of some soil forming igneous rock of the Sudetes. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 123 s BORKOWSKI J., Czarne i szare ziemie wytworzone z utworów pyłowych i pylastych Śląska. Roczniki Gleboznawcze t. 14 z. 1 s CHODAK T., BOGDA A., KASZUBKIEWICZ J., Skład minerałów ilastych a niektóre właściwości gleb. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu Rolnictwo 53 s CHOJNICKI J., Czarne ziemie Równiny Błońsko-Sochaczewskiej wytworzone z pokrywowych utworów pyłowych. Roczniki Gleboznawcze t. 45 z. 3/4 s CIERNIEWSKI J., Zmienność przestrzenna czarnych ziem właściwych wycinka Równiny Kościańskiej określona na podstawie badań przekrojów glebowych. Roczniki Gleboznawcze t. 38 z. 4 s DĄBKOWSKA-NASKRĘT H., DŁUGOSZ J., KOBIERSKI M., Characteristics of clay minerale in black earths from Kujawy region. Roczniki Gleboznawcze t. 49 z. 1/2 s DŁUGOSZ J., KOBIERSKI M., SPYCHAJ-FABISIAK E., Skład mineralogiczny frakcji ilastej warstwy ornej wybranych czarnych ziem kujawskich. Roczniki Gleboznawcze t. 48 z. 1/2 s DROZD J., Związki próchniczne niektórych gleb na tle ich fizykochemicznych właściwości. Roczniki Gleboznawcze t. 24 z. 1 s DROZD J., JEZIERSKI J., LICZNAR M., LICZNAR S.E., IR spectra and analisys of humic acids isolatet form municipal composts in different stages of maturity. Humic substances in the environment. An International Journal 2 s
14 152 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 3 (31) DROZD J., LICZNAR M., LICZNAR S.E., Wycena wartości użytkowo-rolniczej wybranych profilów czarnych ziem na podstawie ich urodzajności. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z s HOFFMAN M., KOWALKOWSKI A., Czarne ziemie obniżonych terenów Niziny Pyrzyckiej. PTPN, Prace Komitetu Nauk Rolniczych i Nauk Leśnych 10. 1/1 s KOBIERSKI M., DĄBKOWSKA-NASKRĘT H., Skład mineralogiczny i wybrane właściwości fizykochemiczne gleb Równiny Inowrocławskiej. Cz. 2. Skład mineralogiczny frakcji ilastej. Roczniki Gleboznawcze t. 54 z. 4 s KLIMOWICZ Z., Czarne ziemie Równiny Tarnobrzeskiej na tle zmian stosunków wodnych tego obszaru. Roczniki Gleboznawcze t. 31 z. 1 s KOWALIŃSKI S., Gleboznawcza charakterystyka czarnych ziem wrocławskich. W: Potencjalne możliwości wzrostu produkcji roślinnej na czarnych ziemiach wrocławskich. Konferencja Naukowo-Techniczna. Wrocław: SNTIiTR s SZERSZEŃ L., LASKOWSKI S., ROSZYKOWA S., Oddziaływanie procesów typologicznych na zawartość mikroelementów w glebach wytworzonych z utworów polodowcowych Dolnego Śląska. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 242 s Systematyka gleb Polski, Roczniki Gleboznawcze t. 40 z. 3 4 ss TAN K.H., Soil sampling preparation and analysis. New York: Marcel Dekker ss UZIAK S., BOGDA A., CHODAK T., CIEŚLA W., KOMORNICKI T., STOCH L., WILGAT M., Clay minerals of selected loess soils. Roczniki Gleboznawcze t. 38 z. 3 s World reference base for soil resources. A framework for international classification correlation and communication (FAO-WRB), World Soil Resources Reports 103. Rome: FAO ss Beata ŁABAZ MINERAL COMPOSITION OF CLAY FRACTIONS IN HUMIC HORIZON OF THE WROCŁAW BLACK EARTHS Key words: black earths, clay minerals, physical and chemical properties S u m m a r y The aim of the study was to characterise mineral composition of clay fraction in humic horizon of the Wroclaw black earths. The study was based on analyses of arable soils from the four profiles of different subtypes (proper, browned, leached and degraded). The investigated profiles were classified as Chernosems and Phaeozems groups of soils according to FAO-WRB 2006 reference. The results showed that illite was the main clay mineral. Considerable amounts of illite-smectite and smectiteillite mixed-layer minerals of different content of smectite were also found. Mineral composition of clay fraction in analysed soils was affected by soil-forming processes, air-water properties and by agricultural measures. The study showed no significant differences between investigated subtypes of black earths. Recenzenci: prof. dr hab. Renata Bednarek prof. dr hab. Jan Gliński Praca wpłynęła do Redakcji r.
SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ WARSTWY ORNEJ WYBRANYCH CZARNYCH ZIEM KUJAWSKICH
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVIII NR 1/2 WARSZAWA 1997: 87-93 JACEK DŁUGOSZ1, MIROSŁAW KOBIERSKI1, EWA SPYCHAJ-FABISIAK2 SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ WARSTWY ORNEJ WYBRANYCH CZARNYCH ZIEM KUJAWSKICH
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJE HUMUSOWE I WŁAŚCIWOŚCI CZARNYCH ZIEM WYSTĘPUJĄCYCH W OBNIŻENIU MILICKO-GŁOGOWSKIM
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 4 (32) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 113128 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 SUBSTANCJE HUMUSOWE I WŁAŚCIWOŚCI CZARNYCH
Bardziej szczegółowoDorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko
Acta Agrophysica, 2011, 18(2), 311-319 SORPCYJNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
Bardziej szczegółowoROZMIESZCZENIE WYBRANYCH METALI W PROFILACH GLEB UPRAWNYCH NA TERENACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ PRZEMYSŁ MIEDZIOWY CZ. I. CHARAKTERYSTYKA GLEB
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIÜ NR 3/4 WARSZAWA 1992: 125-131 SAMIR SHAMSHAM ROZMIESZCZENIE WYBRANYCH METALI W PROFILACH GLEB UPRAWNYCH NA TERENACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ PRZEMYSŁ MIEDZIOWY CZ. I. CHARAKTERYSTYKA
Bardziej szczegółowoTadeusz Chodak, Jarosław Kaszubkiewicz, Przemysław Woźniczka
Tadeusz Chodak, Jarosław Kaszubkiewicz, Przemysław Woźniczka Uniwersytet Przyrodniczy, Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego Charakterystyka składu i właściwości iłów trzeciorzędowych
Bardziej szczegółowoMAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa
Acta Agrophysica 2012, 19(4), 803-814 MAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
Bardziej szczegółowoKATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I ZAWARTOŚĆ KATIONÓW WYMIENNYCH W GLEBACH PŁOWYCH O ZRÓŻNICOWANYM UZIARNIENIU*
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR I WARSZAWA 2008: 84-89 HANNA JAWORSKA, MIROSŁAW KOBIERSKI, HALINA DĄBKOWSKA-NASKRĘT KATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I ZAWARTOŚĆ KATIONÓW WYMIENNYCH W GLEBACH PŁOWYCH O ZRÓŻNICOWANYM
Bardziej szczegółowoSKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ OSADÓW ALUWIALNYCH WYBRANYCH RZEK PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ POLSKI
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LX NR 2 WARSZAWA 2009: 24-31 JACEK DŁUGOSZ1. MIROSŁAW ORZECHOWSKI2, SŁAWOMIR SMÓŁCZYŃSKI2, MIROSŁAW KOBIERSKI' SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ OSADÓW ALUWIALNYCH WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoEKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Bardziej szczegółowoANNALES. Bogusław Karoń, Grzegorz Kulczycki, Antoni Bartmański. Wpływ składu kompleksu sorpcyjnego gleb na zawartość składników mineralnych w kupkówce
ANNALES UNIVERSITATIS VOL. LIX, Nr 2 MARIAE LUBLIN * CURIE- S Ł O D O W S A POLONIA SECTIO E 2004 atedra Żywienia Roślin, Akademia Rolnicza we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 5, 50-75 Wrocław, Poland Bogusław
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KWASÓW HUMINOWYCH GLEB CZARNOZIEMNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W REJONIE KŁODZKA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 3 (31) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 153 164 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 WŁAŚCIWOŚCI KWASÓW HUMINOWYCH GLEB
Bardziej szczegółowoUZIARNIENIE ORAZ SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ CZARNYCH ZIEM GNIEWSKICH
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LX NR 3 WARSZAWA 2009: 123-132 ANDRZEJ MOCEK, WOJCIECH OWCZARZAK, RAFAŁ TABACZYŃSKI UZIARNIENIE ORAZ SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI ILASTEJ CZARNYCH ZIEM GNIEWSKICH PARTICLE-SIZE
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE GLEB ALUWIALNYCH ŻUŁAW WIŚLANYCH SORPTION CAPACITIES OF ALLUVIAL SOILS IN ŻUŁAWY WIŚLANE
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVI NR 1/2 WARSZAWA 2005: 119-127 MIROSŁAW ORZECHOWSKI, SŁAWOMIR SMÓLCZYŃSKI, PAWEŁ SOWIŃSKI WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE GLEB ALUWIALNYCH ŻUŁAW WIŚLANYCH SORPTION CAPACITIES OF ALLUVIAL
Bardziej szczegółowoCZARNE ZIEMIE RÓWNINY BŁOŃSKO-SOCHACZEWSKIEJ WYTWORZONE Z POKRYWOWYCH UTWORÓW PYŁOWYCH
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLV NR 3//4 WARSZAWA 1994: 97-107 JÓZEF CHOJNICKI CZARNE ZIEMIE RÓWNINY BŁOŃSKO-SOCHACZEWSKIEJ WYTWORZONE Z POKRYWOWYCH UTWORÓW PYŁOWYCH Katedra Gleboznawstwa SGGW w Warszawie
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH
OPER CORCONTIC 3: 120 126, 2000 ZWRTOŚĆ SIRKI W GLEBCH WYTWORZONYCH Z PISKOWCÓW N TERENIE PRKU NRODOWEGO GÓR STOŁOWYCH The content of total sulphur in soils developed from sandstones in the area of Stołowe
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski
CHARAKTERYSTYKA GLEB Marek Degórski Celem badań glebowych była diagnoza taksonomiczna gleb oraz próchnicy nadkładowej zgodna z Systematyką Gleb Polski (1989), jak równieŝ charakterystyka właściwości fizycznych
Bardziej szczegółowoElżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI
PRACE ORYGINALNE Elżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Department of Hydraulic Engineering and Environmental Recultivation
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze
Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawowe wiadomości o glebach. Gleby i procesy glebotwórcze
Bardziej szczegółowoELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA *
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 153 Nr 33 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2014 ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA * WPŁYW DZIAŁALNOŚCI ZAKŁADÓW CHEMICZNYCH ZŁOTNIKI WE WROCŁAWIU
Bardziej szczegółowoWłaściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi na terenie lotniska w Brzegu. Wstęp
Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi na terenie lotniska w Brzegu Przemysław Woźniczka, Tadeusz Chodak Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE SIĘ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO CHEMICZNYCH GLEBY UŻYŹNIONEJ REKULTEREM FORMING OF PHYSICO-CHEMICAL PROPERTIES OF SOIL FERTILIZING WITH REKULTER
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LV NR 3 WARSZAWA 2004: 147-153 ALINA MACIEJEWSKA, JOLANTA KWIATKOWSKA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO CHEMICZNYCH GLEBY UŻYŹNIONEJ REKULTEREM FORMING OF PHYSICO-CHEMICAL
Bardziej szczegółowoGRZEGORZ KUSZA * Wstęp
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 135 Nr 15 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2007 GRZEGORZ KUSZA * WYBRANE PIERWIASTKI ŚLADOWE W GLEBACH REZERWATU LEŚNEGO "BAZANY Słowa kluczowe: rezerwat leśny "Bazany",
Bardziej szczegółowoII 0,9%; III 20,8% Tabela V.1. Struktura użytków rolnych w województwie zachodniopomorskim (wg stanu na r.)
V. JAKOŚĆ GLEB Soil quality Ochrona zasobów i jakości gleb, a w szczególności gleb użytkowanych rolniczo, stanowi istotny element działań w zakresie polityki środowiskowej oraz rolnej. Rodzaj gleb, ich
Bardziej szczegółowoWPŁYW WIELOLETNIEGO STOSOWANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI GLEB PÓL IRYGACYJNYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 3 (31) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 129 137 Szybko rozwijające się aglomeracje miejskie i postęp cywilizacyjny przyczyniają się do powstawania ogromnych
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KWASÓW HUMINOWYCH CZARNYCH ZIEM WROCŁAWSKICH HUMIC ACIDS PROPERTIES OF WROCLAW BLACK EARTH
ROCZNIK] GLEBOZNAWCZE TOM LX NR 2 WARSZAWA 2009: 61-66 BEATA ŁABAZ WŁAŚCIWOŚCI KWASÓW HUMINOWYCH CZARNYCH ZIEM WROCŁAWSKICH HUMIC ACIDS PROPERTIES OF WROCLAW BLACK EARTH Instytut Nauk o Glebie i Ochrony
Bardziej szczegółowoJolanta Raczuk* KWASOWOŚĆ ORAZ WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWE GLEB GMINY BIAŁA PODLASKA ACIDITY AND BUFFERING PROPERTIES OF SOILS OF THE BIAŁA PODLASKA COMMUNE
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 49, 2011 r. Jolanta Raczuk* KWASOWOŚĆ ORAZ WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWE GLEB GMINY BIAŁA PODLASKA ACIDITY AND BUFFERING PROPERTIES OF SOILS OF THE BIAŁA PODLASKA COMMUNE
Bardziej szczegółowoMonitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach
Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2010 2012 Opracowano w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach Państwowy Instytut Badawczy Gorzyce 377 TARNO BR ZEG Baranów Sandomiersk i
Bardziej szczegółowoKRZYSZTOF OTREMBA, MIROSŁAWA GILEWSKA * SKŁAD MINERALOGICZNY GRUNTÓW POGÓRNICZYCH I GLEB ROZWIJAJĄCYCH SIĘ Z TEGO MATERIAŁU MACIERZYSTEGO
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 150 Nr 30 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2013 KRZYSZTOF OTREMBA, MIROSŁAWA GILEWSKA * SKŁAD MINERALOGICZNY GRUNTÓW POGÓRNICZYCH I GLEB ROZWIJAJĄCYCH SIĘ Z TEGO MATERIAŁU
Bardziej szczegółowoBeata Łabaz*, Adam Bogacz* gleb postawowych występujących na terenie Obniżenia Milicko-Głogowskiego
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 49, 211 r. Beata Łabaz*, Adam Bogacz* Zawartość wybranych metali ciężkich oraz zasobność gleb postawowych występujących na terenie Obniżenia Milicko-Głogowskiego
Bardziej szczegółowoINNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL
Ekograncali Activ INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Większość gleb użytkowanych w Polsce znajduje się na utworach polodowcowych, bogatych w piaski i iły. Naturalne ph tych utworów jest niskie. Dobór właściwego
Bardziej szczegółowoFrakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały
Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały A. Podziały stosowane do 1998 roku: Części szkieletowe > 1 mm Grupa frakcji Podział wg (wymiary w mm): PTG BN-78/9180-11 Frakcja Podfrakcja Kamienie
Bardziej szczegółowoANNALES. Wpływ wapnowania, nawożenia azotem i fosforem na wysycenie kompleksu sorpcyjnego gleby kationami wymiennymi
ANNALES UNIVERSITATIS VOL. LIX, Nr 4 MARIAE LUBLIN * CURIE- S K Ł O D O W S K A POLONIA SECTIO E 2004 1 Stacja Chemiczno-Rolnicza w Lublinie, ul. Sławinkowska 5, 20-810 Lublin, Poland 2 Katedra Chemii
Bardziej szczegółowoROLA MATERII ORGANICZNEJ I IŁU KOLOIDALNEGO W KSZTAŁTOWANIU WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH GLEB PARKU SZCZYTNICKIEGO
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LX NR 2 WARSZAWA 2009: 102-107 KAROLINA WALENCZAK. STANISŁAWA ELŻBIETA LICZNAR, MICHAŁ LICZNAR ROLA MATERII ORGANICZNEJ I IŁU KOLOIDALNEGO W KSZTAŁTOWANIU WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH
Bardziej szczegółowoB A D A N IA SK ŁA D U M INERALOGICZNEGO FRAKCJI ILASTEJ W Y BR A N Y C H GLEB BR U N A TNYCH NIZINY WIELKOPOLSKIEJ
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII NR 3/4 WARSZAWA 1996:171-180 H A L IN A D Ą B K O W SK A -N A SK R Ę T, JACEK D Ł U G O SZ, M IR O SŁAW KOBIERSKI B A D A N IA SK ŁA D U M INERALOGICZNEGO FRAKCJI ILASTEJ
Bardziej szczegółowoGeneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce
Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych
Bardziej szczegółowoODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ GLEB LEŚNYCH MIASTA LUBLINA
Proceedings of ECOpole Vol., No. 1 Piotr BARTMIŃSKI 1, Andrzej PLAK 1 i Ryszard DĘBICKI 1 ODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ GLEB LEŚNYCH MIASTA LUBLINA RESISTANCE TO DEGRADATION OF FOREST SOILS OF THE LUBLIN CITY
Bardziej szczegółowoDaniel Ochman*, Paweł Jezierski**
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 49, 2011 r. Daniel Ochman*, Paweł Jezierski** WPŁYW SŁONYCH WÓD NADOSADOWYCH NA ZMIANY W OBSADZIE KOMPLEKSU SORPCYJNEGO GLEB W REJONIE SKŁADOWISKA ODPADÓW POFLOTACYJNYCH
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ALUWIALNYCH ŻUŁAW
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVI NR 1/2 WARSZAWA 1995: 65-77 KRYSTYNA CZARNOWSKA, HANNA BONTRUK ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ALUWIALNYCH ŻUŁAW Katedra Gleboznawstwa SGGW w Warszawie WSTĘP Gleby aluwialne
Bardziej szczegółowoWPŁYW NAWADNIANIA I POPIOŁU Z WĘGLA KAMIENNEGO NA WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEBY LEKKIEJ
ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE TOM LV NR 1 WARSZAWA 2004: 249-255 TERESA WOJCIESZCZUK, EDWARD NIEDŹWIECKI, EDWARD MELLER WPŁYW NAWADNIANIA I POPIOŁU Z WĘGLA KAMIENNEGO NA WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEBY LEKKIEJ EFFECT
Bardziej szczegółowoWPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski
Acta Agrophysica, 008, (), 7-77 WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY Danuta Domska, Marek Raczkowski Katedra InŜynierii Rolniczej i Surowców
Bardziej szczegółowoUBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
Bardziej szczegółowoW PŁYW RODZAJÓW SUBSTANCJI ORGANICZNEJ N A W ŁAŚCIW OŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEBY I ZAWARTOŚĆ W ĘGLA ORGANICZNEGO
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR I WARSZAWA 2008: 128-133 JOLANTA KWIATKOWSKA, ALINA MACIEJEWSKA W PŁYW RODZAJÓW SUBSTANCJI ORGANICZNEJ N A W ŁAŚCIW OŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEBY I ZAWARTOŚĆ W ĘGLA ORGANICZNEGO
Bardziej szczegółowoGLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
Bardziej szczegółowoWYBRANE FORMY ŻELAZA W GLEBACH ZESPOŁU JAWORZYNY GÓRSKIEJ PHYLLITIDO-ACERETUM MOOR 1952
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LII, SUPLEMENT WARSZAWA 2001: 145-151 MACIEJ ZWYDAK WYBRANE FORMY ŻELAZA W GLEBACH ZESPOŁU JAWORZYNY GÓRSKIEJ PHYLLITIDO-ACERETUM MOOR 1952 SELECTED IRON FORMS IN SOILS OF THE
Bardziej szczegółowoProblemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Bardziej szczegółowoWPŁYW TĘŻNI NA WARTOŚCI ŚREDNIOROCZNE STĘŻENIA KATIONÓW W KOMPLEKSIE SORPCYJNYM I ROZTWORZE GLEBOWYM CZARNYCH ZIEM W INOWROCŁAWIU
Proceedings of ECOpole Vol. 5, No. 1 2011 Magdalena KRZYŻANIAK-SITARZ 1 WPŁYW TĘŻNI NA WARTOŚCI ŚREDNIOROCZNE STĘŻENIA KATIONÓW W KOMPLEKSIE SORPCYJNYM I ROZTWORZE GLEBOWYM CZARNYCH ZIEM W INOWROCŁAWIU
Bardziej szczegółowoZróżnicowanie przestrzenne
VII Zjazd Geomorfologów Polskich kraków 2005 Zróżnicowanie przestrzenne osadów wypełniających zagłębienia bezodpływowe (pomorze zachodnie, górna parsęta) 1. Wprowadzenie Celem pracy było rozpoznanie cech
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Gleboznawstwo z geografią gleb. Kod Punktacja ECTS* 2
Geografia, stopień I studia stacjonarne Aktualizacja 2015/2016 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Gleboznawstwo z geografią gleb Pedology and soil geography Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr hab. Tomasz
Bardziej szczegółowoINFORMATOR dla studentów kierunku ROLNICTWO, I rok przedmiot: Gleboznawstwo. Program wykładów
INFORMATOR dla studentów kierunku ROLNICTWO, I rok przedmiot: Gleboznawstwo Program wykładów Lp. Data Temat 1. 23 II Światowe problemy żywnościowe i rola gleby w ich rozwiązywaniu 2. 2 III Gleba jako element
Bardziej szczegółowoLaboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, Spis treści. Przedmowa 13
Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, 2016 Spis treści Przedmowa 13 Rozdział I. Klasyfikacje 1. Wprowadzenie 16 2. Klasyfikacja gruntów według polskiej normy (PN-86/B-02480)
Bardziej szczegółowoDorota Kawałko*, Paweł Jezierski*, Jarosław Kaszubkiewicz*
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 49, 2011 r. Dorota Kawałko*, Paweł Jezierski*, Jarosław Kaszubkiewicz* WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEB W LASACH GRĄDOWYCH NA TERENIE PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINA
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów,
Ćwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów, drobnych zawiesin, molekuł i jonów. Zjawisko to nazywamy
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Oznaczanie potrzeb wapnowania gleb Wprowadzenie. Odczyn gleby jest jednym z podstawowych wskaźników jej Ŝyzności.
Ćwiczenie 9. Oznaczanie potrzeb wapnowania gleb. 7.1. Wprowadzenie. Odczyn gleby jest jednym z podstawowych wskaźników jej Ŝyzności. Wpływa on między innymi na takie właściwości gleb oraz kierunek i tempo
Bardziej szczegółowoWPŁYW UTWORÓW GEOLOGICZNYCH I PROCESOW PEDOGENICZNYCH N A SKŁAD CHEMICZNY FRAKCJI ILASTEJ GLEB
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 4 WARSZAWA 2010: 26-39 ZYGMUNT BROGOWSKI1, STANISŁAW UZIAK2, TOMASZ KOMORNICKI3 WPŁYW UTWORÓW GEOLOGICZNYCH I PROCESOW PEDOGENICZNYCH N A SKŁAD CHEMICZNY FRAKCJI ILASTEJ
Bardziej szczegółowoWPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN. Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2
Acta Agrophysica, 2006, 8(3), 765-771 WPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2 1 Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania
Bardziej szczegółowoSpis treści - autorzy
Przedmowa Chemia rolna jest odrębną dyscypliną nauki utworzoną w połowie XIX w., która ukształtowała się wraz z opublikowaniem pierwszych podręczników z zakresu nawożenia oraz rozpoczęciem eksploatacji
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE I BUFOROWE GLEB NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W DOLINIE JAROSŁAWIANKI (RÓWNINA SŁAWEEŃSKA)
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 3 WARSZAWA 2010: 45-51 JERZY JONCZAK WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE I BUFOROWE GLEB NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W DOLINIE JAROSŁAWIANKI (RÓWNINA SŁAWEEŃSKA) SORPTION AND BUFFER PROPERTIES
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Gleboznawstwo i rekultywacja gleb Rok akademicki: 2030/2031 Kod: BIS-1-406-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność:
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoFOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech.
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 305 (27), 51 66 *Edward MELLER 1, Edward NIEDŹWIECKI 1, Ryszard MALINOWSKI
Bardziej szczegółowoANNALES * UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA. Jerzy Melke, Stanisław Uziak, Zbigniew Klimowicz
ANNALES * UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LVIII SECTIO E 2003 Zakład Gleboznawstwa UMCS, ul. Akademicka 19, 20-033 Lublin, Poland Jerzy Melke, Stanisław Uziak, Zbigniew Klimowicz
Bardziej szczegółowoODDZIAŁYWANIE GĘSTOŚCI I SKŁADU GLEBY NA OCENĘ STANU JEJ ZAGĘSZCZENIA
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 ODDZIAŁYWANIE GĘSTOŚCI I SKŁADU GLEBY NA OCENĘ STANU JEJ ZAGĘSZCZENIA Dariusz Błażejczak, Jan B. Dawidowski, Marek Śnieg Instytut Inżynierii Rolniczej, Akademia Rolnicza
Bardziej szczegółowoROZMIESZCZENIE POTASU OGÓLNEGO W WYDZIELONYCH FRAKCJACH GRANULOMETRYCZNYCH GLEB BRUNATNYCH*
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVI NR 1/2 WARSZAWA 2005: 27-39 ZYGMUNT BROGOWSKI, JÓZEF CHOJNICKI ROZMIESZCZENIE POTASU OGÓLNEGO W WYDZIELONYCH FRAKCJACH GRANULOMETRYCZNYCH GLEB BRUNATNYCH* DISTRIBUTION OF
Bardziej szczegółowoW ŁAŚCIW OŚCI CHEMICZNE ZW IĘZŁYCH M A D CEDYŃSKICH Z UW ZGLĘDNIENIEM SPO SO BU ICH UŻYTKOW ANIA
ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE TOM LV NR 1 WARSZAWA 2004: 169-173 RYSZARD MALINOWSKI, EDWARD NIEDŹWIECKI, ADAM SAMMEL W ŁAŚCIW OŚCI CHEMICZNE ZW IĘZŁYCH M A D CEDYŃSKICH Z UW ZGLĘDNIENIEM SPO SO BU ICH UŻYTKOW
Bardziej szczegółowoKATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I SKŁAD KATIONÓW WYMIENNYCH GLEB PŁOWYCH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW FLU WIOGL AC J ALN Y CH OKOLIC MOCHEŁKA
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII NR 3/4 WARSZAWA 1996: 53-61 HANNA JAWORSKA, JACEK DŁUGOSZ KATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I SKŁAD KATIONÓW WYMIENNYCH GLEB PŁOWYCH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW FLU WIOGL AC J ALN
Bardziej szczegółowoZadanie 3 Zapisz wzory sumaryczne głównych składników przedstawionych skał i minerałów. kalcyt kreda kwarc gips agat
CZĘŚĆ 1 Zadanie 1 Wyjaśnij pojęcia. wapno palone, hydraty, zaprawa gipsowa, zaprawa wapienna, wietrzenie skał, wapno gaszone, próchnica, degradacja gleby, właściwości sorpcyjne gleby, wapno palone, degradacja
Bardziej szczegółowoAtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby. AtriGran błyskawicznie udostępnia wapń. AtriGran usprawnia pobieranie makroskładników z gleby
AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby Produkt wytworzony z surowca pochodzącego z młodego, unikatowego w Europie złoża do produkcji wapna nawozowego. Porowatość surowca dająca ogromną powierzchnię
Bardziej szczegółowoBeata Łabaz, Bartłomiej Glina, Adam Bogacz *
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU ROLNICTWO XCVIII Nr Beata Łabaz, Bartłomiej Glina, Adam Bogacz * WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE CZARNYCH ZIEM OBSZARÓW LEŚNYCH WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE PARKU
Bardziej szczegółowoROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXII NR 1 WARSZAWA 2011: BEATA ŁAB AZ, ADAM BOGACZ, BARTŁOMIEJ GLINA
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXII NR 1 WARSZAWA 2011: 104-110 BEATA ŁAB AZ, ADAM BOGACZ, BARTŁOMIEJ GLINA ZAWARTOŚĆ PRZYSWAJALNYCH FORM POTASU I FOSFORU ORAZ W YBRANYCH METALI CIĘŻKICH W CZARNYCH ZIEMIACH
Bardziej szczegółowoBADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. 23, Z. 2, W ARSZAW A 1972 JAN BORKOWSKI, ROMAN CZUBA, JERZY PRES BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE
Bardziej szczegółowoWARUNKI GLEBOWE ZBIOROWISKA WILGOTNEJ BUCZYNY NIŻOWEJ ZE SZCZYREM NA TLE ŻYZNYCH BUCZYN NIŻOWYCH
WARUNKI GLEBOWE ZBIOROWISKA WILGOTNEJ BUCZYNY NIŻOWEJ ZE SZCZYREM NA TLE ŻYZNYCH BUCZYN NIŻOWYCH Tomasz Wanic Wstęp Abstrakt. Zbiorowisko jest chronioną w ramach sieci Natura 2000, wilgotną postacią żyznej
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE STĘŻENIE SIARKI W ROZTWORZE GLEBOWYM FACTORS DETERMINING SULPHUR CONCENTRATION IN THE SOIL SOLUTION
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LV NR 3 WARSZAWA 2004: 207-212 WIESŁAW SZULC, BEATA RUTKOWSKA, JAN ŁABĘTOWICZ CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE STĘŻENIE SIARKI W ROZTWORZE GLEBOWYM FACTORS DETERMINING SULPHUR CONCENTRATION
Bardziej szczegółowoWPŁYW RÓŻNYCH SPOSOBÓW UŻYTKOWANIA GRUNTÓW N A NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI GLEB EFFECT OF DIFFERENT LAND USES ON SELECTED PROPERTIES OF THE SOILS
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 4 WARSZAWA 2010: 227-232 STANISŁAWA STRĄCZYŃSKA1, STANISŁAW STRĄCZYŃSKI2, WIESŁAW WOJCIECHOWSKI3 WPŁYW RÓŻNYCH SPOSOBÓW UŻYTKOWANIA GRUNTÓW N A NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI GLEB
Bardziej szczegółowoFRAKCJE OŁOWIU, CHROMU, CYNKU, MIEDZI I NIKLU W POZIOMIE PRÓCHNICZNYM GLEB POŁOŻONYCH WZDŁUŻ OBWODNICY SIEDLEC
Krzysztof Pakuła 1 FRAKCJE OŁOWIU, CHROMU, CYNKU, MIEDZI I NIKLU W POZIOMIE PRÓCHNICZNYM GLEB POŁOŻONYCH WZDŁUŻ OBWODNICY SIEDLEC Streszczenie. Celem podjętych badań była ocena zawartości ołowiu, chromu,
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Józef Chojnicki Warszawa Katedra Nauk o Środowisku Glebowym Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW w Warszawie.
Prof. dr hab. Józef Chojnicki Warszawa 12.09.2017. Katedra Nauk o Środowisku Glebowym Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW w Warszawie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Anety Perzanowskiej pt. Wpływ różnych
Bardziej szczegółowoPrzedmowa do wydania trzeciego 11 Wstęp Ogólna charakterystyka nawozów mineralnych Wprowadzenie Kryteria podziału nawozów
Przedmowa do wydania trzeciego 11 Wstęp 13 1. Ogólna charakterystyka nawozów mineralnych 14 1.1. Wprowadzenie 14 1.2. Kryteria podziału nawozów mineralnych 14 1.3. Cechy nawozów mineralnych 17 2. Nawozy
Bardziej szczegółowoWaldemar Martyn*, Bożena Niemczuk**
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Waldemar Martyn*, Bożena Niemczuk** Wpływ sposobu użytkowania na zawartość i rozmieszczenie różnych form cynku w profilach gleb płowych i rdzawych
Bardziej szczegółowoprof. nadzw. UP Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska
dr hab. inż. Elżbieta Jamroz, prof. nadzw. UP Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska Wrocław, 03.09.2018r. Recenzja pracy doktorskiej mgr inż. Katarzyny Matuszczak
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Gleboznawstwo Chemia gleby
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Gleboznawstwo Chemia gleby 1. Badania wegetacyjne oddziaływania osadów ściekowych i kompostów na wzrost roślin 2. Substancja organiczna gleby (próchnica) 3. Pojemność
Bardziej szczegółowoTytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Bardziej szczegółowoPROFILOWA ZMIENNOŚĆ CAŁKOWITEJ ZAWARTOŚCI STRONTU W GLEBACH WYBRANYCH EKOSYSTEMÓW LEŚNYCH
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LV NR 4 WARSZAWA 2004: 85-92 PIOTR MALCZYK, HALINA DĄBKOWSKA-NASKRĘT, HANNA JAWORSKA, JACEK DŁUGOSZ, MIROSŁAW KOBIERSKI PROFILOWA ZMIENNOŚĆ CAŁKOWITEJ ZAWARTOŚCI STRONTU W GLEBACH
Bardziej szczegółowoUZIARNIENIE GLEB RÓŻNYCH TYPÓW WYTWORZONYCH Z GLINY LODOWCOWEJ W ASPEKCIE KLASYFIKACJI PTG 2008
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 3 WARSZAWA 2010: 65-74 MIROSŁAW KOBIERSKI UZIARNIENIE GLEB RÓŻNYCH TYPÓW WYTWORZONYCH Z GLINY LODOWCOWEJ W ASPEKCIE KLASYFIKACJI PTG 2008 TEXTURE OF DIFFERENT TYPES OF
Bardziej szczegółowoAnna Świercz*, Elżbieta Sykała* CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI GLEB OGRODÓW DZIAŁKOWYCH W KIELCACH
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Anna Świercz*, Elżbieta Sykała* CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI GLEB OGRODÓW DZIAŁKOWYCH W KIELCACH QUALITY CHARACTERISTIC OF ALLOTMENT GARDENS SOILS IN
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE ORAZ SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI KOLOIDALNEJ RĘDZIN RÓŻNYCH FORMACJI GEOLOGICZNYCH
ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE TOM LIV NR 3 WARSZAWA 2003: 111-119 ANDRZEJ MOCEK, WALDEMAR SPYCHALSKI, ZBIGNIEW KACZMAREK WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE ORAZ SKŁAD MINERALOGICZNY FRAKCJI KOLOIDALNEJ RĘDZIN RÓŻNYCH FORMACJI
Bardziej szczegółowo" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY "
" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY " Mgr inŝ. Tymoteusz Bolewski Dr hab. inŝ. Zygmunt Miatkowski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Bardziej szczegółowoPiotr Malczyk*, Jacek Długosz*
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Piotr Malczyk*, Jacek Długosz* ZMIENNOŚĆ PRZESTRZENNA CAŁKOWITEJ ZAWARTOŚCI RTĘCI W POZIOMIE POWIERZCHNIOWYM GLEB WYBRANEGO OBSZARU RÓWNINY SĘPOPOLSKIEJ
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
Bardziej szczegółowoWzorzec sylabusa. wykłady: 15, ćwiczenia laboratoryjne: 30. Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Wzorzec sylabusa Lp. Element Opis 1 Nazwa Gleboznawstwo i rekultywacja 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Technicznych 4 Kod Kierunek, kierunek: inżynieria środowiska 5 specjalność, specjalność:
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 09 maja 2016 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA
Bardziej szczegółowoPROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY
Bardziej szczegółowoSEKWENCYJNIE WYDZIELONE FRAKCJE ŻELAZA I MANGANU Z GLEB WZBOGACONYCH W ŻELAZO
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LII, SUPLEMENT WARSZAWA 2001: 183-190 DOROTA KALEMBASA, KRZYSZTOF PAKUŁA, MARCIN BECHER SEKWENCYJNIE WYDZIELONE FRAKCJE ŻELAZA I MANGANU Z GLEB WZBOGACONYCH W ŻELAZO SEQUENTIAL
Bardziej szczegółowoOCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Akademia Rolnicza, ul. Akademicka 15, Lublin
Acta Agrophysica, 2005, 5(3), 507-512 FIZYKOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ NAWADNIANEJ OCZYSZCZONYMI ŚCIEKAMI MIEJSKIMI Wiesław Bednarek Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Akademia Rolnicza,
Bardziej szczegółowoODCZYN I WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE OSADÓW DENNYCH ZALEWU ZEMBORZYCKIEGO I ZBIORNIKA BRODY IŁŻECKIE
Halina Smal 1, Sławomir Ligęza 1, Stanisław Baran 1 ODCZYN I WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE OSADÓW DENNYCH ZALEWU ZEMBORZYCKIEGO I ZBIORNIKA BRODY IŁŻECKIE Streszczenie. Badano osady denne zbiornika Brody Iłżeckie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNYCH I FIZYKOCHEMICZNYCH CZARNYCH ZIEM KĘTRZYŃSKICH POD WPŁYWEM INTENSYWNEGO NAWOŻENIA AZOTEM
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII NR 3/4 WARSZAWA 1996: 41-46 H ENRYK PA N A K, TER ESA W O JNO W SK A, STA N ISŁ A W SIENKIEW ICZ ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNYCH I FIZYKOCHEMICZNYCH CZARNYCH ZIEM
Bardziej szczegółowoWartość rolnicza gleb w górnej części zlewni rzeki Zagożdżonki Agricultural value of soils in upper part of Zagożdżonka River watershed
Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska nr 3 (49), 2010: 30 37 (Prz. Nauk. Inż. Kszt. Środ. 3 (49), 2010) Scientific Review Engineering and Environmental Sciences No 3 (49), 2010: 30 37
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowo