LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH OD KONFEDERACJI BARSKIEJ DO POWSTANIA STYCZNIOWEGO ZA WOLNOŚĆ WASZĄ I NASZĄ.

Transkrypt

1 OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY IM. MAJORA MARKA GAJEWSKIEGO LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH OD KONFEDERACJI BARSKIEJ DO POWSTANIA STYCZNIOWEGO ZA WOLNOŚĆ WASZĄ I NASZĄ. GIMNAZJUM 15 GRUDNIA 2016 KOD Imię i nazwisko:... Szkoła:... Klasa:... Liczba uzyskanych punktów...

2 Zadanie 1. (0 2) W salonie szkoły podchorążych odbywała się wtenczas lekcja taktyki. Dwaj wspomnieni oficerowie rozbroili rosyjskich szyldwachów. Wbiegłszy do sali, zawołałem na dzielną młodzież: Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów! szyldwach [dawniej] żołnierz stojący na warcie Źródło: Wiek [ ] w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Autorem przedstawionej relacji był A. Jan H. Dąbrowski. B. Tadeusz Kościuszko. C. Józef Poniatowski. D. Piotr Wysocki Podaj rok, w którym rozegrały się wydarzenia przedstawione w tekście. Zadanie 2. (0 1) Umowa zawarta z Administracją Generalną Lombardii [fragment] ( ) 2. Ubiór, znaki wojskowe i organizacja tego korpusu zbliżać się będą jak można najwięcej do zwyczajów polskich. 3. Lud lombardzki widziałby z przyjemnością przy uniformie noszących szlify kolorów narodowych lombardzkich z napisem: Gli uomini liberi sono fratelli. Prócz tego wszyscy oficerowie i żołnierze nosić będą kokardę francuską, jako narodu protegującego ludzi wolnych. Gli uomini liberi sono fratelli Ludzie wolni są braćmi szlify naramienniki przy mundurach wojskowych Źródło: Wiek [ ] w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 22. Taśma chronologiczna Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Przedstawioną umowę zawarto w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 1

3 Zadanie 3. (0 3) Rozstrzygnij, które z podanych postanowień pochodzą z Konstytucji 3 maja, a które z Konstytucji Księstwa Warszawskiego. Wstaw znak X we właściwe rubryki tabeli. Konstytucja 3 maja Ks. Warszawskiego 1. Znosi się niewolę. Wszyscy obywatele są równi przed obliczem prawa. Stan osób zostaje pod opieką trybunałów. 2. Izba poselska składa się: 1) z sześciudziesiąt posłów mianowanych na sejmikach, czyli zgromadzeniach szlachty każdego powiatu ( ) 2) z czterdziestu deputowanych od gminów. 3. Szanując pamięć przodków naszych ( ) stanowi szlacheckiemu wszystkie swobody, wolności, ( ) pierwszeństwa w życiu prywatnem i publicznem najuroczyściej zapewniamy ( ). Zadanie 4. (0 2) Uporządkuj chronologicznie wydarzenia. Wpisz w prostokąty przyporządkowane im litery. A. 3 grudnia brawurowa walka Legii Naddunajskiej pod komendą gen. Karola Kniaziewicza przyczyniła się do pokonania wojsk austriackich po Hohenlinden. B. 8 listopada żołnierze polscy pod dowództwem naczelnika Tomasza Wawrzeckiego opuścili Warszawę, która skapitulowała po rzezi urządzonej przez wojska rosyjskie gen. Aleksandra Suworowa. C. 7 września żołnierze polscy walczący w szeregach V Korpusu Wielkiej Armii pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego wzięli udział w największej bitwie kampanii rosyjskiej Napoleona I. Zadanie 5. (0 3) Rozstrzygnij, które z podanych informacji dotyczących księcia Józefa Poniatowskiego są prawdziwe, a które fałszywe. Wstaw znak X we właściwe rubryki tabeli. Prawda Fałsz 1. W okresie Sejmu Wielkiego był jednym z przywódców stronnictwa hetmańskiego. 2. Był dowódcą naczelnym sił zbrojnych Księstwa Warszawskiego. 3. Po klęsce Francji reprezentował cara Aleksandra I na kongresie wiedeńskim. 2

4 Zadanie 6. (0 6) Podaj imiona i nazwiska przedstawionych postaci Był polskim mężem stanu, ministrem spraw zagranicznych Imperium Rosyjskiego, wiceprezesem Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku oraz prezesem Rządu Narodowego Królestwa Polskiego w 1831 roku. Był jednym z najbardziej doświadczonych polskich dowódców epoki zrywu listopadowego. Z armią napoleońską zwojował całą Europę od Półwyspu Iberyjskiego po Moskwę. Jako dyktator starał się prowadzić negocjacje z carem Mikołajem I. Był cenionym mówcą i pisarzem. Stworzył między innymi komedię Szlachcic mieszczaninem i tragedię Zygmunt August. Trwałe miejsce w historii Polski zapewniła mu Pieśń Legionów Polskich we Włoszech. Ułożył słowa do melodii ludowego mazurka. Źródło: (...); (...) Zadanie 7. (0 3) Do każdego z przedstawionych wydarzeń dopisz odpowiadający im rok. 1. Bitwa Narodów pod Lipskiem. 2. Abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego. 3. Nadanie Konstytucji Księstwu Warszawskiemu. Zadanie 8. (0 3) Traktat międzynarodowy [fragment] Artykuł VI. Miasto Gdańsk z terytorium na mile wokoło odzyska niepodległość pod opieka królów pruskiego i saskiego i rządzić się ma prawami, jakimi rządziło wtedy się, kiedy się rządzić samo przestało. Źródło: Wiek [ ] w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Traktat, z którego pochodzi przytoczony fragment tekstu zawarto w roku A B C D Podaj imiona [nazwiska/sygnatury/przydomki] monarchów, którzy zawarli przytoczony traktat... 3

5 Zadanie 9. (0 2) A. B. C. D. Źródło: S. Kobyliński, Gawędy o broni i mundurze, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s. 49, 53, 57, 63. Do każdej z podanych informacji dobierz odpowiadającą jej ilustrację. Zaznacz litery, którymi oznaczono właściwe ilustracje. 1. Żołnierze polscy walczący u boku Napoleona Bonaparte. A B C D 2. Żołnierze formacji wojskowej, w której służył Bartosz Głowacki. A B C D 4

6 Zadanie 10. (0 2) Tu zaryglowano Napoleonowi wrota do Madrytu, szlak ten, niepokonany wielogodzinnym bojem rozlicznych wojsk francuskich, został wzięty w kilkanaście minut przez przyboczną jazdę polską najbrawurowszym z kawaleryjskich ataków. Naprzód, psiekrwie, cesarz patrzy, to był pono okrzyk przesądzający zwycięstwo, które stało się na zawsze symbolem. Właśnie! Dla jednych symbolem rozumnej odwagi taktycznej, skutecznej determinacji, a dla innych kozietulszczyzną, czyli bezsensem straceńczej fantazji na pokaz. Źródło: S. Kobyliński, Gawędy o broni i mundurze, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s Napisz, do której bitwy odnosi się przedstawiony opis Wyjaśnij, pochodzenie określenia kozietulszczyzna..... Zadanie 11. (0 3) A. B. C. D. Źródło: ( ); (...); (...). Do każdej z podanych informacji dobierz odpowiadającą jej ilustrację. Zaznacz litery, którymi oznaczono właściwe ilustracje. 1. Herb Rzeczypospolitej za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. A B C D 2. Herb Księstwa Warszawskiego. A B C D 3. Herb Królestwa Kongresowego. A B C D 5

7 Zadanie 12. (0 4) I wpadają adiutanty, Adiutanty Paszkiewicza, I proszą go: Jenerale, Poddaj się... nie giń tak marnie. ( ) Nie poddam się wam, panowie Rzecze spokojnie staruszek Ani wam, ni marszałkowi Szpady tej nie oddam w ręce, ( ) To rzekł ( ) Starzec o drewnianej nodze, I szpadą się jako fechmistrz Opędzał przed bagnetami; ( ) Juliusz Słowacki W głuchej puszczy, przed chatką leśnika, Lecz ten wódz, choć w żołnierskiej odzieży, Rota strzelców stanęła zielona; Jakie piękne dziewicze ma lica? A u wrót stoi straż Pułkownika, Jaką pierś? - Ach, to była dziewica, Tam w izdebce Pułkownik ich kona. ( ) To Litwinka, dziewica-bohater, Wódz Powstańców ( ). Adam Mickiewicz Źródło: Wałek J., Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Warszawa 1987, s ; Adam Mickiewicz, To lubię, wstęp i objaśnienia E. Szymanis, Warszawa Do każdego z podanych tekstów dopisz imię i nazwisko polskiego bohatera narodowego, upamiętnionego w danym utworze literackim. Utwór 1. Utwór 2. Zadanie 13. (0 2) Niemal pół życia spędził w carskim więzieniu, z czego ponad trzydzieści lat w zimnym, ciemnym i wilgotnym lochu bez podłogi. Taką cenę zapłacił na wiarę w ideę wolnej Polski. ( ) Romantyczny konspirator [Założona przez niego konspiracja] miała bardzo barwny charakter ( ) carska tajna policja szybko wpadła na trop spisku. 25 października 1822 przywódca Towarzystwa Patriotycznego został aresztowany i skazany na 9 lat więzienia. Car Aleksander zmniejszył wyrok o 2 lata. [Aresztowany] nie mógł wtedy wiedzieć, że w lochu spędzi resztę życia. Źródło: Podaj imię i nazwisko polskiego bohatera narodowego przedstawionego na ilustracji i w tekście.... 6

8 Zadanie 14. (0 3) Obraz Januarego Suchodolskiego nawiązuje do jednego z najbardziej tragicznych i egzotycznych epizodów w dziejach żołnierzy polskich w XVIII wieku. Stefan Żeromski, Popioły [fragment] Dessalin z całą dywizją Murzynów przeszedł w nocy na stronę powstańców. Jeden batalion tych Murzynów, czterysta chłopa jak heban, nie zdążył udać się w pochód za Dessalinem (...). Nasz polski batalion Bolesty nie był w stanie utrzymać w karbach i zmusić do boju z rodakami kilkuset tęgich a uzbrojonych Murzynów. ( ) Generał Fressinet, nasz nowy dowódca, Francuz rodowity, rozkazał czarnym wystąpić do apelu ( ) Podaj nazwę miejsca gdzie została stoczona przedstawiona bitwa Napisz jak nazywano odziały polskie, które uczestniczyły w przedstawionych walkach Wyjaśnij dlaczego żołnierze polscy uczestniczyli w przedstawionych walkach

9 Zadanie 15. (0 2) Relacja pułkownika Ludwika Sczanieckiego [fragment] Widzieliśmy zdziwieni okropne szczątki nadchodzącej naszej armii. Tłumy ludzi ze wszystkich pułków, gatunków broni i wszelkich narodów, w odzieniach najdziwniejszych, bez różnicy stopnia, wszystko razem pomieszane! Na wszystkich twarzach ślady nędzy, głodu i doskwierania ostrego klimatu. Najdziwniejsze widowisko przedstawiały te gromady maruderów bez broni ( ) Francuzi, Polacy, Niemcy, Włosi, Hiszpanie, wszystko razem. ( ) Źródło: R. Morawski, H. Wielecki, Wojsko ( ) Warszawa, s Podaj rok, w którym rozegrały się przedstawione wydarzenia Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Wydarzenia przedstawione w tekście były bezpośrednią konsekwencją A. wkroczenia wojsk Księstwa Warszawskiego do Galicji. B. klęski wojsk napoleońskich pod Lipskiem. C. śmierci księcia Józefa Poniatowskiego. D. inwazji Wielkiej Armii na Rosję. Zadanie 16. (0 2) Stefan Żeromski, Popioły [fragment] Wódz zsiadł z konia i nie wyjmując z ust krótkiej fajeczki brűle-gueule stanął pośród żołnierzy. Od pierwszego z brzegu wziął z rąk karabin i zawołał: Za mną, bracia! Żołnierze wydarli się masą z gęstego błota i ruszyli jak jeden. Wpadli na piechurów austriackich z furią, z wściekłością, z szaleństwem, tak nagle, jakby wyrośli z ziemi. (...) Książę szedł w szeregu, walcząc jak prosty żołnierz. Gen. Tomasz Łubieński, List do rodziny [fragment] Mieliśmy wczoraj 25 t.m. [tego miesiąca] walną bitwę ( ), w której po obu stronach były znaczne straty, i wskutek czego cała nasza armia opuściła prawą stronę Wisły ( ). Mamy do opłakiwania wiele osób. Gen. Żymirski zabity, Gen Chłopicki ranny ( ). Wczoraj była Rada wojenna, na której ks. Radziwiłł podał się do dymisji ( ). Źródło: M. Brandys, Koniec świata szwoleżerów, Warszawa 1974, s Określ, do których bitew odnoszą się przedstawione opisy. Wpisz nazwy właściwych miejscowości. Opis 1. Bitwa pod.. Opis 2. Bitwa pod.. 8

10 Zadanie 17. (0 3) Mapa. Europa w XIX wieku Uzupełnij tabelę, wstawiając znak X we właściwą rubrykę. Wybór uzasadnij, budując dwa argumenty odwołujące się do informacji podanych na mapie. Na mapie znakiem? oznaczono obszar Księstwa Warszawskiego Królestwa Polskiego 9

11 Zadanie 18. (0 1) Podkreśl chronologicznie uporządkowane wydarzenia z okresu powstania listopadowego. A. bitwa pod Olszynką Grochowską bitwa pod Ostrołęką obrona warszawskiej Woli B. obrona warszawskiej Woli bitwa pod Ostrołęką bitwa pod Olszynką Grochowską C. bitwa pod Ostrołęką bitwa pod Olszynką Grochowską obrona warszawskiej Woli D. bitwa pod Olszynką Grochowską obrona warszawskiej Woli bitwa pod Ostrołęką Zadanie 19. (0 5) Pamiętniki generała Ignacego Prądzyńskiego [fragment] Bitwa stoczona 10 kwietnia 1831 r. Najdotkliwsza była może dla Rosjan strata poniesiona przez ich pułki jegierskie w tureckiej wojnie wsławione (...). Przybywszy rano tego dnia pod Siedlce naśmiewali się z żołnierzy z korpusu Litewskiego za to, że się ten haniebnie dał zwyciężyć. Ci zaś im odpowiadali: Pójdźcie i sami spróbujcie, a wnet się przekonacie, że Polacy nie są to Turcy ( ). Tymczasem ponieśli tak srogą klęskę, że w niej wszystkich swoich podoficerów stracili (...). W takim stanie rzeczy spotykam się z Wodzem i witam go słowami: Siedlce, Siedlce. Wódz Naczelny odpowiada: Gorączka z ciebie, dosyć na dzisiaj i odkłada decyzję względem dalszego przedsięwzięcia do jutra. Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 28 / Podaj nazwę miejscowości, pod którą Rosjanie ponieśli przedstawioną w tekście klęskę Podaj imię i nazwisko wspomnianego w tekście Wodza Naczelnego Wyjaśnij, czego oczekiwał gen. Ignacy Prądzyński wypowiadając słowa: Siedlce, Siedlce i napisz, czy jego oczekiwania zostały spełnione. 10

12 Zadanie 20. (0 3) Pieśń [fragment] Oto dziś dzień krwi i chwały, Oby dniem wskrzeszenia był. W tęczę Franków Orzeł Biały, Patrząc, lot swój w niebo wzbił; Słońcem lipca podniecony, Woła do nas z górnych stron: Powstań Polsko, skrusz kajdany Dziś twój tryumf albo zgon ( ) O, Francuzi, czyż bez ceny Rany nasze dla was są. Spod Marengo, Wagram, Jeny, Drezno, Lipsk i Waterloo. Świat nas zdradzał my dotrwali. Śmierć czy tryumf my, gdzie wy. Bracia, My Wam krew dawali; Dziś wy dla nas nic prócz łzy. Źródło: Wiek [ ] w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Uzasadnij swój wybór, budując po jednym argumencie odnoszącym się do pierwszej i drugiej zwrotki pieśni. Przytoczony fragment to pieśń, która powstała w okresie A. konfederacji barskiej. B. powstania kościuszkowskiego. C. wyprawy Napoleona na Moskwę. D. powstania listopadowego. Argument do pierwszej zwrotki: Argument do drugiej zwrotki: 11

13 Zadanie 21. (0 3) Maurycy Mochnacki podsumował wydarzenia nocy listopadowej słowami: stało się bardzo wiele i nic Wyjaśnij znaczenie słów Maurycego Mochnackiego odwołując się do wydarzeń, które rozegrały się 29 listopada 1930 roku. stało się bardzo wiele i nic Napisz, jaką rolę w powstaniu listopadowym odegrał Maurycy Mochancki. DZIĘKUJEMY! 12