EDUKACYJNY. Kwartalnik Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju. Nr 40/2012 październik, listopad, grudzień

Transkrypt

1 Buski Kwartalnik EDUKACYJNY Kwartalnik Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju ISSN Nr 40/2012 październik, listopad, grudzień Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach Filia w Kazimierzy Wielkiej

2 Jubileusz 10-lecia PODiDN w Busku-Zdroju

3 W numerze: Katarzyna Tometczak-Morus, Barbara Galant CYNOWY JUBILEUSZ Agnieszka Kaszewska DZIECKO UCZESTNIKIEM LITERACKIEJ KOMUNIKACJI Lidia Soja JAK SIĘ JAŚ KIBICOWAĆ NIE NAUCZY TO JAN NIE BĘDZIE UMIAŁ Anna Śledzik BOŻE NARODZENIE WYJĄTKOWY CZAS DLA KAŻDEGO Anna Nowak JASEŁKA INSCENIZACJA DLA DZIECI 5,6-LETNICH Katarzyna Nowacka ROZWIŃ SIĘ METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO JAKO SPOSÓB WSPIERANIA DZIECI KLAS PIERWSZYCH W PROCESIE ADAPTACJI DO ŚRODOWISKA SZKOLNEGO Agnieszka Jasińska SZYMON STARKIEWICZ I DZIEŁO JEGO ŻYCIA Magdalena Błażejowska, Agnieszka Szymańska NOWINKI HARCERSKIE Barbara Żurek Z ŻYCIA DZIECI Z SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W PACANOWIE Jan Chruśliński JESZCZE POLSKA NIE ZGINĘŁA. JAK POWSTAŁ POLSKI HYMN NARODOWY? Mariola Majchrowska, Agnieszka Kabat PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA W KIELCACH FILIA W KAZIMIERZY WIELKIEJ Szanowni Czytelnicy! I tak oto 26 października 2012 roku uczciliśmy 10-lecie naszego Ośrodka. Wśród wielu przybyłych Gości pani Dyrektor Jolanta Maślicha przedstawiła nam koleje, które towarzyszyły pozytywnym przemianom i rozwojowi Ośrodka. Pojawiły się informacje o wielu bardzo zaawansowanych działaniach, dane statystyczne, które są dumą naszej placówki oraz wiele zdjęć będących kroniką zmian. W stylowej sali widowiskowej sanatorium Marconi wystąpili goście z organów i instytucji współpracujących z Ośrodkiem i usłyszeliśmy wiele miłych słów i życzeń, które dodają otuchy. Pojawili się także na scenie współpracownicy i sympatycy Ośrodka, co pokazuje dokumentacja fotograficzna uroczystości. Kwiaty i grawertony były dopełnieniem jubileuszu, a podziękowaniom i serdecznościom nie było końca. Uroczystość jubileuszową uświetniła młodzież z zespołu Zlepce pod opieką pani Anny Masłowskiej i Jadwigi Lewickiej przedstawiając humorystyczne skecze i piosenki dotyczące między innym Ośrodka i kondycji współczesnego nauczyciela. Dopełnieniem jubileuszu było spotkanie przy smacznie zastawionym stole, gdzie przeniosły się rozmowy i wspomnienia. Wspólnie jednak mówiliśmy, że ważne są jeszcze te dni, których jeszcze nie znamy, ważnych jest kilka tych chwil, tych, na które czekamy Za dalszy komentarz niech posłużą zamieszczone w numerze zdjęcia. Z poważaniem Teresa Wójcik Wydaje: Powiatowy Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju Redaktor naczelny: Teresa Wójcik Zespół redakcyjny: Jolanta Maślicha, Teresa Wójcik, Marta Nowak, Anna Bątkowska, Ewa Guździoł. Adres redakcji: Busko-Zdrój, Al. Mickiewicza 21, tel. (41) podidn@busko.internetdsl.pl Skład i druk: Kazimierska Agencja Drukarska, ul. Przemysłowa 9, Kazimierza Wielka, tel , druk@drukarniakw.pl Redakcja nie zwraca materiałów i nie wprowadza merytorycznych zmian w opublikowanych artykułach. Buski Kwartalnik Edukacyjny 1

4 Katarzyna Tometczak-Morus, Barbara Galant Autorki są nauczycielkami w I Liceum Ogólnokształcącym w Busku-Zdroju oraz doradcami metodycznymi w PODiDN w Busku-Zdroju Czym jest historia? Echem przeszłości odbitym w przyszłość. Odblaskiem przyszłości rzuconym w przeszłość. Victor Hugo CYNOWY JUBILEUSZ W dniu 26 maja 2002 r. Uchwałą Rady Powiatu Nr XXXII/186/2002 powołano Powiatowy Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju. Mijające 10 lat działalności tej placówki oświatowej stało się okazją do zorganizowania uroczystych obchodów rocznicowych. W urokliwej sali konferencyjnej sanatorium Marconi 26 października 2012 r. zebrali się przedstawiciele władz, zaproszeni goście, dyrektorzy szkół, nauczyciele oraz obecni i byli pracownicy Ośrodka. Uroczystość swoją obecnością zaszczycili między innymi: Maria Szydłowska Dyrektor Generalny Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego, Jerzy Kolarz Starosta Buski, Stanisław Klimczak Wicestarosta Buski, Norbert Krzystanek Dyrektor Wydziału Wspierania Rozwoju Edukacji Kuratorium Oświaty w Kielcach, Grażyna Kozioł Kierownik Oddziału Wydziału Nadzoru Pedagogicznego zespołu do spraw kontroli prawnych Kuratorium Oświaty w Kielcach, Renata Krzemień Naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego w Busku-Zdroju, Waldemar Sikora Burmistrz Miasta i Gminy Busko-Zdrój, Stanisław Krzak Wójt Gminy Wiślica, Sławomir Kowalczyk Wójt Gminy Opatowiec, Adam Pałys Wójt Gminy Solec- Zdrój, Wiesław Skop Wójt Gminy Pacanów, Lucjan Defratyka były Dyrektor PODiDN, jako gość honorowy oraz przedstawiciele związków zawodowych: ZNP Teresa Szymańska, NSZZ Solidarność Bogusław Mączyński. Konferencja Kształcenie ustawiczne nauczycieli stanowiła pierwszą część uroczystości. Prelegentka Jolanta Maślicha obecna pani Dyrektor PODiDN, dokonała podsumowania 10-letniej pracy placówki. Szczególną uwagę zwróciła na innowacyjność w realizacji celów statutowych Ośrodka i systematyczne wzbogacanie oferty szkoleniowej. Uzyskanie decyzją Świętokrzyskiego Kuratora Oświaty w Kielcach akredytacji r., stanowi niewątpliwy 2 Buski Kwartalnik Edukacyjny

5 sukces i plasuje dzisiaj PODiDN wśród nielicznych instytucji tego typu, szczycących się jej posiadaniem. Słowo wstępne do zgromadzonych wygłosiła Teresa Wójcik doradca metodyczny PODiDN, która czuwała również nad sprawnym przebiegiem konferencji. W dalszej części uroczystości z programem artystycznym przygotowanym pod kierunkiem Anny Masłowskiej i Jadwigi Lewickiej wystąpiła młodzież zespołu Zlepce, zaś zasobny w różnego rodzaju smakołyki stół stał się sprzyjającą okolicznością do wspomnień i retrospekcji. Agnieszka Kaszewska Autorka jest nauczycielem bibliotekarzem w Zespole Szkół Specjalnych w Busku-Zdroju oraz nauczycielem konsultantem w PODiDN w Busku-Zdroju DZIECKO UCZESTNIKIEM LITERACKIEJ KOMUNIKACJI Książka jest elementem kultury i spełnia wielorakie funkcje występując we wszystkich obszarach działalności człowieka. Czynnikiem tworzącym książkę jest jej treść, a przekazanie treści odbiorcom stanowi istotę komunikacji społecznej. Książka umożliwia przekazywanie indywidualnych doświadczeń i przemyśleń autora licznym gronom czytelników. Książka jest środkiem realizacji indywidualnych zainteresowań czytelnika oraz stałym i ważnym źródłem wiedzy. Zainteresowań czytelniczych dziecka, bez względu na jego wiek, nie należy rozważać w oderwaniu od innych zainteresowań. Dziecko czyta utwór literacki dla zaspokojenia potrzeb, dziecko lubi rozpoznawać rzeczy dobrze znane i dobrze się czuje wśród spraw bliskich, ale także szuka przygody i niezwykłości. Ceni śmiech i wesołość. Zauważa konkrety zdarzenia, szczegóły, postacie. Nie ogarnia całości, wyższych pięter organizacji tekstu. Czyta z właściwym jego rozwojowi myśleniem subiektywnym, synkretycznym i fragmentarycznym spostrzega i zapamiętuje to, co chce, co go zainteresowało poprzez relacje do osobistych doświadczeń lub zupełnie dowolnych skojarzeń. Dziecku w wieku wczesnoszkolnym właściwy jest typ myślenia konkretnego. Dziecko jest skłonne rozumieć tekst literacki jako prostą informację o faktycznych zdarzeniach czy osobach, odczytując utwór w kategoriach dosłowności. Jest jednak w stanie wyjść poza dosłowność rozumienia, potrafi z przedstawionych zdarzeń wyciągnąć wnioski, zrozumieć, że fakty i postacie nie musiały być rzeczywiste, ale pojawiły się po to, by podsunąć myślenie o czymś innym. Większość dzieci w fazie edukacji osiąga niemałą sprawność techniki czytania i opanowuje umiejętność czytania ze zrozumieniem. Dzięki temu można na ten okres nauki przewidzieć rozwijanie zainteresowań czytelniczych. Kontakt z literaturą i rodzaj doświadczeń czytelniczych w tym okresie zawrzeć można w dwóch postaciach, jako: owoc głębokiego, refleksyjnego nastawienia do literatury, który skutkuje otwarciem się na jej wartości; owoc odbioru biernego, który w skutkach staje się odbiorem prymitywnym, prowadzi do zniekształceń i uproszczeń, lub uniemożliwia poznawanie utworów trudniejszych, bardziej wartościowych. Lektura dla najmłodszych rozpoczyna się zazwyczaj od poezji. Rym i rytm ułatwia im przyswojenie treści i sprawia przyjemność słuchową, podobać się mogą zarówno nastrojowe liryki, jak i proste wierszyki, opisujące zdarzenia dziecięcego świata, wiersze wesołe, żartobliwe i wierszowane bajki. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym są niecierpliwymi czytelnikami i nudzą je długie opisy przyrody czy opisy bohaterów. Wolą wartką akcję z licznymi perypetiami stąd zainteresowanie wydawnictwami komiksowymi i sensacyjnymi. Historie obrazkowe to najprostsza forma komunikowania treści, gdy odbiorca nie rozporządza umiejętnością czytania lub włada nią słabo. Są one lubiane przez dzieci, do czego niewątpliwie prócz ciekawego tekstu przyczynia się forma ich wydania i graficzne rozwiązania książki. Podobną rolę spełniają baśnie, wydane z dużą ilością ilustracji. Dla dziec- Buski Kwartalnik Edukacyjny 3

6 ka w tym wieku baśnie stanowią wielką atrakcję, dlatego książka zachęca do podjęcia trudu samodzielnego czytania. Nabycie tej umiejętności, ważne jest nie tylko dla intelektualnego rozwoju dziecka, lecz również i dla kształcenia jego woli. Dla rozpoczynających naukę czytania szczególnie przydatne są książki o ciekawej akcji, ujęte w formę krótkich odcinków tekstu, połączonych z odpowiadającymi im obrazkami. Jest to forma specjalnie przez dzieci lubiana, ciesząca się powodzeniem, występuje tam często humor, lecz niezależnie od humoru, historyjki obrazkowe mają urok dla dziecka. Nie staje ono tutaj onieśmielone przed szczelnie zadrukowaną stroną, lecz ma zadanie podzielone na poszczególne etapy, których treść jest unaoczniana ilustracją. Krótkie linijki tekstu, dużo światła to wszystko dodaje odwagi do pokonywania trudności. Opanowanie czytania przez dziecko nie oznacza, że od tej chwili będzie ono samowystarczalne w zakresie lektury. W każdej fazie swego życia młody człowiek wymaga pomocy dorosłych, aby móc przeżyć coś więcej niż to, co może zdobyć o własnych siłach. Czytanie jako jedna z podstawowych czynności życiowych dziecka jest umiejętnością niełatwą do opanowania. Bardzo często spotykamy się z sytuacją, gdy niepowodzenia w czytaniu są ściśle sprzężone z niepowodzeniami w nauce, które z kolei niekorzystnie wpływają na rozwój psychiczny dziecka. Nauka czytania jest nie tylko dużym wysiłkiem umysłowym, ale i fizycznym. Na proces czytania składa się bowiem wiele czynności cząstkowych. Najważniejszą umiejętnością jest czytanie ze zrozumieniem. Umiejętność ta powoduje, iż dziecko staje się samodzielnym czytelnikiem i owa samodzielność daje mu ogromną satysfakcję. W. Okoń uważa, że na proces czytania ze zrozumieniem składa się: spostrzeganie obrazów graficznych; wiązanie obrazów graficznych z wyobrażeniami pozajęzykowymi, czyli zrozumienie znaczenia grup przeczytanych wyrazów; pamiętanie sensu przeczytanych wyrazów w czasie czytania następnej grupy słów; domyślanie się dalszego ciągu czytanego tekstu (przewidywanie); kojarzenie znaczeń w pewne całości myślowe; kontrola, weryfikacja przewidywań. Zrozumienie tekstu zależy także od wprawy w czytaniu, budowy zdań i stylu autora czytanego tekstu. Do odpowiedniego odebrania tekstu dzieci muszą być właściwie przygotowane. Tekst jest zrozumiany przez ucznia jeżeli potrafi on: wyodrębnić podczas czytania jego najważniejsze składniki; powiązać je ze sobą w ciąg przyczynowo-skutkowy, czasowo-przestrzenny, nadać im charakter nadrzędności i podrzędności; trafnie dobierać ilustracje do fragmentów; uchwycić sens dodatkowy. Umiejętność czytania jest narzędziem poznawania świata w takim samym sensie, jak jest nim również mowa człowieka, czyli opanowanie czynności werbalnego porozumiewania się z innymi ludźmi. Istotą czytania nie jest tylko dekodowanie znaków, ale czytanie jest jedną z form komunikowania się człowieka z otoczeniem w sposób pośredni. Pośrednikiem tym są litery i ich dźwiękowe odpowiedniki głoski. Umiejętność czytania niesie ze sobą emocjonalne zaangażowanie, krytyczny i refleksyjny stosunek do odczytywanych treści oraz umiejętność wykorzystywania we własnym działaniu treści przeczytanych tekstów. Do podstawowych potrzeb czytelniczych dziecka należy również potrzeba posiadania autorytetu-wzoru bohatera. Potrzebę taką zaspokajają bohaterowie tekstów literackich. Właśnie oni budują specyficzny kontakt dziecka z otaczającą je rzeczywistością. Wywodząc się po części z kontekstu zabawy, albo znajdując w niej dodatkowe oparcie, wiążą się z egzystencjalną sytuacją dziecka. Literatura dziecięca może swoje funkcje pełnić w sposób różnorodny. Jednym z nich jest zaspokajanie potrzeb psychicznych odbiorcy w taki sposób, aby lektura dawała mu poczucie zadowolenia. Wówczas zgodnie z teorią uczenia się przez doświadczenie, odbiorca będzie dążył do powtarzania kontaktów lekturowych, aby znów zaznać tej samej przyjemności. W tym więc sensie każda pozytywnie odebrana książka będzie kształtować nawyki czytelnicze. Oprócz zaspokajania doraźnych potrzeb lekturowych, literatura dziecięca musi być nastawiona na kształtowanie w czytelniku potrzeb przyszłych, a także dostarczać mu środków, by te potrzeby mógł zaspokajać. Bibliografia: Szczepańska, Mariola: Edukacja kulturalna dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, ISBN Buski Kwartalnik Edukacyjny

7 Lidia Soja Autorka jest nauczycielką w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Wiślicy oraz doradcą metodycznym w PODiDN w Busku-Zdroju JAK SIĘ JAŚ KIBICOWAĆ NIE NAUCZY TO JAN NIE BĘDZIE UMIAŁ W ramach Szkoła bez przemocy oraz Programu Profilaktyki w okresie od stycznia do maja 2012 r. w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Wiślicy realizowany był projekt IGRZYSKA OLIMPIJSKIE KLAS. Koordynatorem całości działań była K. Piwowarczyk wraz z współautorkami A. Łuczyńską, E. Piłą i D. Madej nauczycielami świetlicy szkolnej. Realizatorami projektu byli również M. Szaruga, P. Domagała, P. Gruchała nauczyciele wychowania fizycznego. Projekt skierowany był do uczniów klas IV VI, ich wychowawców i rodziców. Celem podjętych działań była aktywizacja społeczności szkolnej w budowaniu atmosfery integracji i pozytywnych emocji, związanych z czynnym uprawianiem sportu i kibicowaniem oraz kształtowanie nawyku zachowania FAIR PLAY w życiu codziennym. Myślą przewodnią podjętych działań były słowa: Najważniejszą rzeczą w igrzyskach olimpijskich jest nie zwyciężać, ale wziąć w nich udział, podobnie jak w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem. Pomysłodawcy projektu chcieli, aby każde dziecko biorące w nim udział nauczyło się tej zasady w sposób praktyczny, bowiem najlepszą metodą nauczania jest doświadczanie czegoś na własnej skórze. Pomysł narodził się na podstawie wnikliwych obserwacji i rozmów z uczniami dotyczących ich pasji sportowych oraz zbliżających się Mistrzostw Europy w piłce nożnej. Nauczyciele wzorowali się na pierwszych starożytnych igrzyskach greckich. Każda klasa na wzór państw, ze swoim wychowawcą i chętnymi rodzicami przygotowywała się i rywalizowała w różnych konkurencjach indywidualnych i zespołowych. Organizowano je w czasie długiej przerwy, podczas zajęć świetlicowych i pozalekcyjnych. Przychodzimy do szkoły nie tylko, aby zdobywać wiedzę i umiejętności, ale również atrakcyjnie spędzać czas z rówieśnikami. Wszystkie dyscypliny były oceniane i punktowane według opracowanej skali. Oprócz umiejętności sportowych oceniane były klasowe stroje kibiców i sportowców oraz flaga, maskotka igrzysk, najlepsze kibicowanie, zachowanie fair play zarówno kibiców jak i sportowców oraz wygrane plebiscyty Klasa Fair Play w nauce i Klasa Fair Play w zachowaniu. Zwycięzcy poszczególnych dyscyplin otrzymywali medale, natomiast klasa, która uzyskała największą ilość punktów w ogólnej klasyfikacji puchar oraz nagrodę w postaci wyjazdu na Stadion Korony, gdzie odbył się profesjonalny trening piłki nożnej. Igrzyska Sportowe Klas rozpoczęły się Ceremonią Otwarcia Igrzysk zorganizowanych na wesoło. Na wzór pierwszych starożytnych dyscyplin i tu przeprowadzono: Dromos bieg w kaloszach, Pankration zapasy na macie, Pentathlon pięciobój zręcznościowy, wyścigi rydwanów. W czasie realizacji projektu odbyły się mecze piłki nożnej, siatkowej, turniej tenisa stołowego, bilarda i warcabowy, maraton. Do- Buski Kwartalnik Edukacyjny 5

8 bierając gry i dyscypliny sportowe nauczyciele brali pod uwagę możliwości i zainteresowania wszystkich dzieci klas IV VI. Chcieli, aby każdy uczeń mógł w igrzyskach odnieść mały sukces. Igrzyska Sportowe Klas zakończyły się wspaniałą Ceremonią Zamknięcia połączoną z Dniem Dziecka. Odbyły się pokazy tańców przygotowanych przez klasy oraz strojów kibiców na EURO Ogłoszone zostały wyniki i rozdane medale. Puchar i nagroda główna trafiły w ręce klasy VI b. Uczniowie byli bardzo zaangażowani i można stwierdzić, że nie było pokonanych, wszyscy zostali zwycięzcami, bo dali radę sprostać wszelkim stawianym im zadaniom. Poprawiły się relacje pomiędzy uczniami, którzy zasadę fair play zaczęli stosować w życiu codziennym. Wyeliminowano przejawy agresji, aktywnie zagospodarowano czas wolny długiej przerwy. Pomysł ten jest godny pochwały i kontynuacji w następnych latach nauki szkolnej. Anna Śledzik Autorka jest nauczycielem wychowawcą w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju oraz doradcą metodycznym w PODiDN w Busku-Zdroju BOŻE NARODZENIE WYJĄTKOWY CZAS DLA KAŻDEGO Miesiąc grudzień to wyjątkowy czas, kiedy nasze serca przepełnia dobroć i pamięć o drugim człowieku. Wszyscy wyczekujemy na Święta Bożego Narodzenia spędzane w gronie najbliższych. Jednak już początek miesiąca sprawia nam dużo radości. Myślę tu o 6 grudnia, kiedy to obchodzimy dzień Świętego Mikołaja. RZECZ O ŚWIĘTYM MIKOŁAJU Imię Mikołaj znaczy zwycięzca dla ludu. Osoba, która stała się bezpośrednim powodem popularności tego imienia, to św. Mikołaj z Miry (Myry), położonej na terenie dzisiejszej Turcji. Żył na przełomie III i IV wieku. Po tylu latach dość trudno odróżnić prawdę od legend narosłych wokół tej fascynującej postaci. Co jest najbardziej prawdopodobne? Że odziedziczył po rodzicach spory majątek i chciał, jako człowiek skromny i pokorny, dzielić się tym majątkiem z najuboższymi. Szczególnie pragnął pomagać młodym dziewczętom z ubogich rodzin, podrzucając im dyskretnie złote monety, co umożliwiało im zapłacenie posagu i zamążpójście. Któregoś razu przyłapano go na gorącym uczynku i w ten sposób jego hojność oraz życzliwość dla prostych ludzi stała się jawna. Święty Mikołaj winien być dla nas wzorem, bo to w nim odkrywamy, że dobro daje radość!!! WIECZERZA WIGILIJNA W RODZINIE Święta Bożego Narodzenia to niepowtarzalny dla każdego chrześcijanina czas. W tych dniach nasze serca napełniają się wielką miłością dla wszystkich. To czas radości, pokoju i pojednania. Te dni charakteryzuje jedyna w swym rodzaju, atmosfera świąteczna. Z obchodami świąt związanych jest wiele zwyczajów. Jeśli wierzyć starym przysłowiom, jaka Wigilia, taki cały rok. Właśnie, dlatego w tym dniu wszyscy wstajemy wcześnie rano i zabieramy się do pracy. Trzeba bowiem ubrać choinkę i przygotować potrawy na świąteczny stół. Tych ostatnich zgodnie z tradycją jest na stole dwanaście: min.: karp (ryba symbolizująca Zbawiciela, wiarę i życie), zupa grzybowa, barszcz z uszkami, kapusta z grochem, chleb i kompot z suszonych owoców. Nigdy nie zapominamy o nakryciu pozostawionym dla niespodziewanego gościa. Pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia jest czasem pełnym szczęśliwych chwil, spędzonych w domu w gronie najbliższej rodziny, pełnym nadziei, pozytywnego nastawienia do świata. Źródłem owego szczęścia jest nowonarodzony Chrystus, którego adorujemy w betlejemskiej szopie oraz oddajemy Mu cześć uczestnicząc w świątecznej Eucharystii. Dopiero w święto św. Szczepana (drugi dzień świąt) wybieramy się z wizytą do dalszej rodziny lub zapraszamy gości do naszego domu. Dzielimy się radością, urządzamy spacery po śniegu, bądź kuligi ze znajomymi to również nieodłączne elementy świątecznej atmosfery. 6 Buski Kwartalnik Edukacyjny

9 Boże Narodzenie to także święta przepełnione symboliką. Są takie przedmioty, których nie może zabraknąć w domu. Bez nich, bowiem święta straciłyby swój niepowtarzalny charakter. Przede wszystkim choinka, kolędy, opłatek, pasterka to nieodłączne elementy świąt. Ponadto wspólne spotkania z rodziną przy wigilijnym stole, dzielenie się chlebem, składanie życzeń. Wraz z nadejściem pierwszej gwiazdki zasiadamy do wieczerzy. Rozpoczynamy ją od czytania Pisma Świętego, a następnie dzielimy się opłatkiem. Pod obrusem obowiązkowo sianko. Następnie śpiewamy kolędy i rozdajemy sobie prezenty, które zostały nam podarowane od aniołka. W domu na święta nie może zabraknąć także jemioły, która symbolizuje nieśmiertelność. Należy ją wyrzucić dopiero 6 stycznia w Święto Trzech Króli. Święta Bożego Narodzenia to okres, kiedy podajemy rękę na znak pokoju, zapominamy wszystko to, co złego wydarzyło się między nami. W Grocie Narodzenia pod głównym ołtarzem bazyliki wmurowano w posadzkę 14-ramienną srebrną gwiazdę. Oznacza miejsce, w którym prawdopodobnie stał biblijny żłóbek. Buski Kwartalnik Edukacyjny ŚWIĘTOWANIE W INNYCH KRAJACH Tradycja tych radosnych świąt jest głęboko zakorzeniona nie tylko w Polsce. Na całym świecie katolicy świętują narodzenie Jezusa, jednak w każdym zakątku ziemi panują nieco odmienne zwyczaje. Tak to wygląda min.: W BRAZYLII święta przypadają w najgorętszym okresie brazylijskiego lata, w czasie szkolnych wakacji. Świętowanie wygląda inaczej w zależności od regionu tego wielkiego kraju. Na południu znany jest tradycyjny żłóbek, śpiewanie kolęd, dekorowanie domów światłami i motywami związanymi z narodzinami Dzieciątka. Nocna Msza Święta gromadzi tłumy wiernych, którzy po celebracji świętują jeszcze do rana w gronie rodzinnym. Świerkowe choinki zastępowane są przez araukarie lub bananowce. Mieszkańcy środkowej i północnej Brazylii lubują się w przygotowywaniu inscenizacji narodzin Zbawiciela z udziałem Świętej Rodziny, pasterzy i aniołów. Wszystkiemu towarzyszy bardzo rytmiczna muzyka, kolorowe stroje i odgłosy eksplodujących petard. W WIELKIEJ BRYTANII tu tradycje świąteczne mieszają się z wierzeniami i obyczajami ludów. To stąd pochodzi zwyczaj zawieszania gałązki jemioły, pod którą można pocałować ukochaną osobę. Z Wielkiej Brytanii pochodzi także (odeszły już niemal do lamusa) zwyczaj wysyłania kartek świątecznych. Brytyjskie dzieci podczas świąt często biorą udział w przedstawieniach teatralnych opartych na motywach znanych bajek. Natomiast pierwszego dnia świąt szukają w swoich pończochach prezentów. Później rodziny jedzą wspólny obiad, na który składa się pieczony indyk, gęś albo wołowina i Christmas pudding z suszonymi owocami. W AUSTRALII święta przypadają w środku lata, przy temperaturze C. Boże Narodzenie obchodzi się tam w stylu angielskim. Typowo australijskim zwyczajem jest Carols by candel light, kiedy wieczorem w Wigilię Bożego Narodzenia do pobliskiego parku schodzą się rodziny z najbliższej okolicy i wszyscy razem przy blasku świec śpiewają kolędy. W KOLUMBII tu święta obchodzone są bardzo uroczyście. Miejscowi chrześcijanie przygotowują się do nich dużo wcześniej, bo już od 8 grudnia. Tego dnia ludzie uczestniczą w uroczystej Mszy Świętej, a wieczorem wspólnie radośnie śpiewają i tańczą. W Kolumbii nie ma zwyczaju obdarowy- 7

10 wania dzieci upominkami z okazji świąt. Nie ma też wieczerzy wigilijnej ani dzielenia się opłatkiem. NA FILIPINACH tu już od listopada z palmowych liści i kwiatów robi się kolorowe girlandy, które przymocowuje się do okien i drzwi domów. Potem przychodzi czas śpiewania kolęd. 24 grudnia o godzinie 2200 odprawia się uroczystą Mszę Święta, po której rodziny wracają, aby dalej świętować w swoich ogródkach bądź tarasach domów. Rodziny zasiadają do stołu na tzw.: noche bueno dobrą noc. Długie jest na Filipinach przygotowanie do świąt, a same święta są krótkie, bo dzień 26 grudnia jest normalnym dniem pracy. Literatura: ChiT Chrystus i Ty Kurier Wydawnictwa św. Stanisława BM grudzień Szymanderska, Hanna: Wigilia. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki; Anna Nowak Autorka jest nauczycielką w Zespole Placówek Oświatowych Publicznym Przedszkolu w Tuczępach JASEŁKA INSCENIZACJA DLA DZIECI 5,6-LETNICH NARRATOR Witam miłych gości na naszej przedszkolnej scenie, Zaczynamy JASEŁKA nasze przedstawienie. Maryja i Józef będą w pierwszej scenie. Patrzcie, co się dzieje idą do Betlejem, a noc ciemna, że aż strach. ŚNIEŻYNKA I Grudniowa, piękna noc Z kolędą przyszła do nas. Grudniowa, piękna noc, Przez ludzi wymarzona. ŚNIEŻYNKA II I wokół cały świat, Pierzynka otuliła. Zmieniła w bajkę sad I gwiazdy rozpaliła. MARYJA Zimno i głodno i ciemno wszędzie Józefie kochany, co ze mną będzie? Buty pogubiłam, sukienkę podarł wiatr Józefie kochany, jak iść przez ten świat? Józefie, Józefie już nie mam siły, Może zapukasz do kogoś? JÓZEF (puka) Jesteśmy bardzo zmęczeni, Dajcie nocleg choćby w sieni. GOSPODYNI Tu nie zajazd, nie gospoda, Idźcie stąd, bo czasu szkoda. MARYJA Odmówili. JÓZEF Mówić szkoda. MARYJA Żeby chociaż łyżkę strawy, Żeby chociaż trochę słomy. Tu są jeszcze inne domy. Słyszysz? Grają. Jeszcze nie śpią. Powiem im, że jesteś cieślą. GOSPODYNI Kto tam? JÓZEF Jestem cieślą. GOSPODYNI Cieśla nam zawraca głowę, Lepiej idź gdzieś na budowę (odchodzi). JÓZEF Nie wpuścili nas bogacze. 8 Buski Kwartalnik Edukacyjny

11 MARYJA Tylko wiatr nad nami płacze, Tylko wiatr i nikt już więcej, Żeby chociaż ogrzać ręce. Tak niewiele nam potrzeba, Żeby chociaż kromkę chleba. (wchodzi babcia) BABCIA A wy skąd tutaj? MARYJA Z dalekiej drogi. BABCIA I pewnie bardzo Was bolą nogi. Głodni, zmarznięci, a wicher wieje! Macie Wy kogoś tutaj w Betlejem? Nie??? To się nie trapcie, Boście w Betlejem znaleźli babcię. Dam Wam schronienie w tę noc grudniową, Mam tu stajenkę, jest dach nad głową. NARRATOR Kamień spadł mi z serca, Znaleźli schronienie Co się dalej działo? Będzie w drugiej scenie. KOLĘDA Lulajże Jezuniu ANOŁ I Witaj Jezu na tej ziemi Położony w żłobie. Witają Cię Aniołowie, Kłaniają się Tobie. ANIOŁ II Witaj Jezu malusieńki, Na kolanach u Mateńki, Witaj nam dziecino droga, Wyznajemy w Tobie Boga. ANIOŁ III Świeci gwiazdka nad Betlejem, Świeci nad stajenką, Nad dzieciną czuwa Józef, Z Najświętszą Panienką. ANIOŁ IV A ze żłobka ubogiego, Święte Jezus-Dziecię, Swym uśmiechem wita ludzi, Na calutkim świecie. ANIOŁ V Czy nie zmarzły Ci maleńki Twoje rączki, nóżki? Jak pozwolisz, to je trochę Ogrzeję serduszkiem. ANIOŁ VI Nim pastuszków obudzimy Dalej Aniołkowie, Niechaj każdy Dzieciąteczku Jak je kocha powie. ANIOŁ VII Zaśpiewajmy Mu na chwałę, Stańmy przed Nim wkoło. Ja mu nóżki ucałuję, Od wszystkich Aniołów. ANIOŁ VIII Teraz trzeba tę nowinę Zanieść już do ludzi. Chodźmy prędko to ogłosić, Pasterzy obudzić. PASTERZ I Patrzcie, patrzcie to Anioły Z niebieskiej krainy. Czy słyszycie? O Dzieciątku przynoszą nowiny. ANIOŁ IX To syn Boży się narodził, Aby ludzi zbawić. Idźcie prędko się pokłonić, Cieszyć Go, zabawić. JÓZEF Śpij syneczku, najmilszy z dzieci. O miłości ludów śnij, pokoju na świecie. Zobacz! Pasterzy gromadka miła, Dary Ci poprzynosiła. KOLĘDA Przybieżeli do Betlejem pasterze PASTERZ II Boże Wielki dziś zrodzony, Co na sianku leżysz, Przyjmij te ubogie dary Od Twoich pasterzy. Buski Kwartalnik Edukacyjny 9

12 PASTERZ III Tak się cieszę Dzieciąteczko, Że zostajesz z nami, Więc przyniosłem Ci w prezencie Koszyk z jabłuszkami. PASTERZ IV A ode mnie masz Maleńki Śmietankę w garnuszku. Bo Cię kocha, bo Cię wielbi Małe me serduszko. PASTERZ V A ja chlebek Ci przyniosłem Świeżo upieczony, Żebyś głodny nie był Jezu Dzisiaj narodzony. PASTERZ VI Ja daję sporą miareczkę miodu, Niech mała dziecina Nie zazna głodu. PASTERZ VII Przyjmij dobry Jezu, wielki nasz Panie Nasze podarki, nasze śpiewanie ŚNIEŻYNKA O patrzcie! Do stajenki idą trzej królowie. Bardzo ładnie ustrojeni, w koronach na głowie. Hej, pasterze! Zróbcie miejsce dla z daleka gości. Boże Dziecię wszystkich przyjmie, każdego ugości. KRÓL I W moim kraju, stąd daleko Słyszałem o Tobie. Witam Ciebie Królu Dziecię Urodzony w żłobie. Gwiazda Twoja mnie do Ciebie Prosto prowadziła, Złoto w darze Ci przyniosłem Dzieciąteczko miłe. KRÓL II Ja przyniosłem Ci kadzidło Wonne i pachnące. By Cię uczcić Boże Dziecię Na sianku leżące. KRÓL III A ode mnie wonna mirra Dla Ciebie zebrana, Boś z wielkiego nieba Zszedł, by cierpieć za nas. RAZEM KRÓLOWIE Już nie chcemy nosić koron Złocistych na głowie, Gdyśmy w stajni hołd złożyli Dzieciątku Królowi. Więc przed Tobą je składamy, Na Twą wielką chwałę, Bo Ty jesteś Królem świata Jedynym Jezu mały. KOLĘDA Dzisiaj w Betlejem DZIECKO I Spieszcie dzieci do Betlejem, Coś ważnego tam się dzieje. Przyszło na świat Boże Dziecię Wielka radość dziś na świecie!!! DZIECKO II Kochany Jezuniu, Jesteś taki śliczny. Przyniosłem Ci dzisiaj Moje rękawiczki. DZIECKO III I szalik niebieski, Co zrobiła mama. Niech Ci go zawiąże, Twa matula sama. DZIECKO IV Tu zimno i ciemno Nie świeci słoneczko. Dam Ci więc Jezuniu, Moje pudełeczko. DZIECKO V Ja mam nowe łyżwy I sanki na drodze. Jak urosnę większy, Dzieciątko powożę. DZIECKO VI A ja jak urosnę, To będę doktorem. Wyleczę Cię Jezu, Kidy będziesz chory. 10 Buski Kwartalnik Edukacyjny

13 DZIECKO VII Ja chcę być murarzem, By pałac zbudować. Żebyś tu w stajence Nie musiał biedować. DZIECKO VIII A ja mały Jezu będę gotowała, Żeby Twa mamusia przy kuchni nie stała. Ugotuję mleko i lane kluseczki. Pożyczę Ci Jezu swe śliczne miseczki. ŚNIEŻYNKA (życzenia) Bierzemy opłatek, stajemy przed Wami, By złożyć życzenia od przedszkolnych dziatek. Na usta się cisną serdeczne życzenia. Niechże mały Jezus łaską opromienia. I niech da dni lepsze, dni pełne miłości. I niech Boży pokój w Ojczyźnie zagości. Zdrowia dobrego, dostatku, sławy, potęgi swobody I w niebie wiecznej nagrody. KOLĘDA Pójdźmy wszyscy do stajenki Katarzyna Nowacka Autorka jest nauczycielką w Szkole Podstawowej nr 1 w Pińczowie ROZWIŃ SIĘ METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO JAKO SPOSÓB WSPIERANIA DZIECI KLAS PIERWSZYCH W PROCESIE ADAPTACJI DO ŚRODOWISKA SZKOLNEGO Zadaniem szkoły jest wspieranie rozwoju każdego ucznia. Szczególnego wsparcia potrzebują dzieci siedmio- i sześcioletnie rozpoczynające naukę. Sześcio-, czy siedmiolatek w nowym środowisku czuje się często zagubiony i przestraszony. Styka się z nowymi twarzami, nieznanymi dotąd nauczycielami, personelem szkoły oraz z wieloma sytuacjami, których jeszcze w życiu nie doświadczył. Przeżywa lęki i niepokoje związane z podejmowaniem nowej roli i odnajdywaniem miejsca w nowym środowisku. Pierwsze doświadczenia dziecka w szkole mają szczególne znaczenie dla przebiegu dalszej edukacji. Adaptacja może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy w przypadku niektórych dzieci. Istotnym elementem tego procesu są dobre relacje z rówieśnikami, wychowawczynią, innymi nauczycielami oraz personelem szkoły. Zanim dziecko przystosuje się do obowiązujących w szkole zwyczajów, reguł i norm przeżyje niejeden stan zagrożenia, frustracji, a czasem także zostanie skrzywdzone przez rówieśników, starszych kolegów bądź samo kogoś skrzywdzi. Aby dziecko mogło dobrze funkcjonować w szkole musi proces adaptacji przejść krok po kroku. Ważnym warunkiem adaptacji dzieci do szkolnych wymagań jest wyuczenie ich wielu konkretnych, a niezbędnych zachowań, które muszą stać się z czasem ich przyzwyczajeniami i nawykami. Dla dobrego samopoczucia pierwszoklasisty ważne znaczenie ma żywy i opiekuńczy stosunek nauczyciela do uczniów wszystkich razem i każdego z osobna. Dobra adaptacja pierwszoklasisty zależy także od rodziców, od ich kompetencji wychowawczych, od zainteresowania nauką szkolną dziecka. Uczeń klasy pierwszej jest bardzo wrażliwy, łatwo zniechęca się doświadczając niepowodzeń, a te z kolei mogą hamować jego aktywność poznawczą. Szczególnej troski wymagają dzieci nadpobudliwe, wycofane, nieśmiałe. Mając na uwadze szczególne znaczenie procesu adaptacji dziecka rozpoczynającego naukę w szkole podstawowej, opracowałam program edukacyjno-wychowawczy dla uczniów, rodziców i wychowawców klas pierwszych pn. Rozwiń się. W całości opiera się on na zastosowaniu Metody Ruchu Rozwijającego. Metoda Ruchu Rozwijającego została opracowana przez Weronikę Sherborne w latach W Polsce MRR znana jest od lat 70-tych, kiedy to W. Sherborne odwiedziła nasz kraj i przeszkoliła grupę nauczycieli. Obecnie szkoleniem kadry, stroną teoretyczną i praktyczną tej metody zajmuje się prof. Marta Bogdanowicz. Metoda polecana jest do wspierania i stymulowania rozwoju dzieci. Nawiązuje do wczesnodziecięcych doświadczeń człowieka, wykorzystując dotyk, ruch, wzajemne relacje fizyczne, emocjonalne i społeczne w celu poszerzania świadomości sa- Buski Kwartalnik Edukacyjny 11

14 mego siebie nawiązywania i pogłębiania kontaktu z innymi ludźmi. Zaliczana jest do niewerbalnych treningów interpersonalnych. Udział w zajęciach MRR wpływa stymulująco na rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy dziecka, co potwierdzają badania prowadzone na Uniwersytecie Gdańskim (Bogdanowicz M., Kasica A. 2003). Kategorie ćwiczeń w MRR 1. Ćwiczenia do poznania własnego ciała (świadomość ciała). 2. Ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i budować poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu (świadomość przestrzeni). 3. Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą: Oparte na relacji z Oparte na relacji przeciwko Oparte na relacji razem 4. Ćwiczenia twórcze. Systematyczne prowadzenie zajęć z wykorzystaniem Metody Ruchu Rozwijającego ułatwia dzieciom przekroczenie progu szkolnego, skraca czas adaptacji do nowego środowiska oraz pomaga im odnaleźć się w nowej sytuacji i w nowej roli. Jest radosnym wydarzeniem dla każdego dziecka. Realizację programu poprzedzają spotkania klasowe wychowawcy z rodzicami i dziećmi, w czasie których poprzez wspólne ćwiczenia i zabawę rodzice poznają MRR. Bawiąc się ze swoimi dziećmi uświadamiają sobie potrzeby emocjonalne dzieci. Wspólne spotkanie i zabawy pomagają dzieciom pokonać lęki i niepokoje, są dobrym wstępem do współpracy z wychowawcą, niwelują barierę komunikacyjną. W ramach programu każda klasa uczestniczy w 12 spotkaniach, w okresie pierwszych trzech miesięcy nauki w szkole. Zastosowanie MRR w pracy z dziećmi pozwala osiągnąć wiele ważnych w edukacji celów i zamierzeń, m.in.: wspomaganie prawidłowego tempa rozwoju dzieci w sferze emocjonalnej, społecznej, ruchowej i poznawczej; ułatwienie procesu adaptacji do nowego środowiska; wzajemne poznanie się; budowanie poczucia własnej wartości; umiejętności nawiązywania i podtrzymywania dobrych relacji z innymi osobami; integracja zespołu klasowego; zwiększenie otwartości; wdrażanie do pełnienia ról; uczenie się tolerancji; nawiązanie dobrych relacji z rodzicami; rozwijanie kreatywności; integracja rodziców wokół spraw związanych z kształceniem dzieci. Wartości jakie niesie ze sobą Metoda Ruchu Rozwijającego przemawiają do wszystkich pedagogów edukacji wczesnoszkolnej, przedszkolnej, terapeutów i zachęcają do włączenia jej do warsztatu pracy. Przykładowy scenariusz zajęć z udziałem dzieci, rodziców i wychowawcy. Powitanie Ustawienie w kręgu Dzieci siedzą z rodzicami w parach: rodzice tworzą fotelik, w którym sadowią się dzieci; rodzice przedstawiają swoje dzieci, dzieci rodziców. Spacer w parach po Sali witanie się uczestników oczami, uśmiechem. Schemat ciała i Przestrzeń 1. Ponowne ustawienie w kręgu. Zabawa Moje głaskanie nóg, kolan, brzucha, stóp, stukanie kolanami o siebie, uderzanie stopami o podłogę, przeliczanie palców, robienie min, mruganie oczami, poprawianie fryzury. 2. Zabawa Lustro. Dzieci i dorośli siedzą w parach naprzeciwko siebie. Na przemian robią śmieszne miny, naśladują ruchy wykonywane przez partnera. 3. Spacer w parach po Sali witanie się uczestników oczami, uśmiechem i podaniem ręki. Chodzenie w parach dziecko prowadzi wymyślając sposób chodzenia, następnie zamiana ról. Łączenie się par w czwórki pierwsza osoba wymyśla sposób chodzenia, pozostali naśladują. W czwórkach każde z dzieci występuje w roli prowadzącego. Ćwiczenie relaksacyjne Masażyk W parch dzieci i rodzice. Dziecko leży na brzuchu. Rodzice wykonują na plecach dziecka masaż do słów: Idą słonie klepiemy otwartymi dłońmi, Pędzą konie uderzamy piąstkami, Panieneczki w bucikach na szpileczkach dotykamy palcami wskazującymi, 12 Buski Kwartalnik Edukacyjny

15 Z gryzącymi pieseczkami szczypiemy delikatnie, Płynie woda gładzimy dłońmi, Pada deszczyk uderzamy opuszkami palców, Czujesz dreszczyk? przesuwamy palcem po kręgosłupie. Ćwiczenia oparte na relacji z 1. Fotelik dorosły siedząc obejmuje swoje dziecko i porusza się z nim w przód i w tył, kołysze na boki. 2. Hipoterapia dorosły w klęku podpartym. Dziecko leży brzuchem na plecach dorosłego obejmując rękami i nogami. Spacer po sali z dzieckiem. Ćwiczenie oparte na relacji przeciwko Paczka dziecko siedzi skulone na podłodze, mocno ściska ręce i nogi, przypominając mocno związaną paczkę. Dorosły próbuje rozpakować paczkę, z wyczuciem odciągając ręce i nogi dziecka. Zasadą jest, że raz odklejona od ciała ręka lub noga nie może już wrócić na swoje miejsce. Ćwiczenia oparte na relacji razem 1. Tunel dorośli tworzą tunel klęcząc obok siebie (bark w bark, biodro w biodro) i podpierają się rękoma. Dzieci przechodzą na czworakach lub przeczołgują się pod klęczącymi dorosłymi na drugą stronę tunelu. 2. Karuzela wszyscy stoją w kręgu, dzieci na przemian z dorosłymi. Dorośli chwytają się za ręce i przykucają, dzieci siadają na ich splecionych dłoniach, chwytają ich za szyję. Dorośli podnoszą się, a następnie poruszają się w jedną stronę unosząc dzieci na splecionych dłoniach. Potem zmieniają kierunek ruchu. Na koniec przykucają, aby dzieci mogły zejść. Ćwiczenie relaksacyjne Masażyk Pizza Dziecko leży na brzuchu. Rodzic wykonuje masażyk: Najpierw sypiemy mąkę przebieranie palcami po plecach, Zgarniamy mąkę brzegami dłoni wykonujemy ruchy zgarniające, Lejemy oliwę rysujemy palcem po plecach począwszy od karku aż do dolnej części pleców, Dodajemy szczyptę soli lekko szczypiemy, Wyrabiamy ciasto ugniatamy boki dziecka, Wałkujemy dłońmi zwiniętymi w pięści wodzimy po plecach dziecka, Wygładzamy placek gładzimy, Kładziemy pomidory delikatnie stukamy dłońmi zwiniętymi w miseczki krążki cebuli rysujemy koła, Oliwki naciskamy palcem w kilku miejscach, Posypujemy serem muskamy dziecko po plecach opuszkami palców obu dłoni, I buch do pieca przykrywamy sobą dziecka i na chwilę pozostajemy w tej pozycji, Wyjmujemy i kroimy kroimy plecy brzegiem dłoni, Dla mamy, dla taty, dla brata, Polewamy keczupem kreślimy palcem na plecach linię, i zjadamy w tym momencie następuje cała gama pieszczot połączonych z całowaniem dziecka, naśladowaniem gryzienia. Zabawa z chustą animacyjną Grupa siedzi w kręgu, dzieci na przemian z dorosłymi. Kolejno dzieci wchodzą pod chustę i wyglądają przez otwór na środku chusty, a wszyscy w tym momencie głośno wypowiadają imię dziecka. Pożegnanie Wspólne zwinięcie chusty do środka, podziękowanie za wspólną zabawę i pożegnanie. Bibliografia: 1. Bogdanowicz, Marta: Ruch Rozwijający dla wszystkich. Wydanie 4. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia, Bogdanowicz, Marta; Dariusz, Okrzesik: Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. Wydanie 5. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia, Sherborne, Weronika: Ruch Rozwijający dla dzieci. Warszawa: PWN, 1997, Bogdanowicz, Marta: Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia, Buski Kwartalnik Edukacyjny 13

16 Agnieszka Jasińska Autorka jest nauczycielem bibliotekarzem w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Kielcach, Filii w Busku-Zdroju SZYMON STARKIEWICZ I DZIEŁO JEGO ŻYCIA. ZESTAWIENIE BIBLIOGRAFICZNE W WYBORZE Szymon Starkiewicz ( ) polski lekarz pediatra, pedagog, prekursor kompleksowej rehabilitacji dzieci w Polsce, działacz społeczny i rzecznik zapewnienia dziecku choremu pełnej opieki pedagogicznej. Pomysłodawca, budowniczy i długoletni dyrektor sanatorium dziecięcego Górka w Busku- Zdroju. Jest uznawany za współtwórcę nowoczesnej koncepcji zakładu leczniczo-wychowawczego. W 50-tą rocznicę jego śmierci, decyzją Rady Miejskiej Buska-Zdroju, rok 2012 ogłoszony został Rokiem dr Szymona Starkiewicza. Poniższe zestawienie bibliograficzne powstało w oparciu o zbiory Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Kielcach, Filia w Busku-Zdroju. Zawiera opisy artykułów oraz wydawnictw zwartych dotyczących postaci lekarza, jego współpracowników i współczesnej mu historii sanatorium Górka. Szymon Starkiewicz: 1. Lechicki, Jan: Dr Szymon Starkiewicz-Judym z Górki (w 40 rocznicę śmierci). Historia medycyny / Jan Lechicki // Eskulap Świętokrzyski. 2003, nr 6, s Marciniec, Leszek: Cmentarz parafialny w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju, 2008 s. 54: Twórcy Sanatorium Górka. Dr Szymon Starkiewicz 3. Marciniec, Leszek: Doktor Judym z Buska- Zdroju / Leszek Marciniec // Ikar , nr 1, s Marciniec, Leszek: Doktor Judym z Buska- Zdroju: 90 rocznica powstania Górki / Leszek Marciniec // Buski Kwartalnik Edukacyjny. 2010, nr 21, s Marciniec, Leszek: Doktor Szymon Starkiewicz / Leszek Marciniec // Gazeta Buska. 1993, nr 14, s Marciniec, Leszek: Kurortu czar / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Kazimierska Agencja Wydawnicza, 2009 s : Buski Doktor Judym 7. Marciniec, Leszek: Ludzie parafii-dr Szymon Starkiewicz / Leszek Marciniec // Boski Zdrój. 2008, nr 136, s Marciniec, Leszek: Pieszo lub rowerem po Busku-Zdroju i okolicy / Leszek Marciniec. Kielce: Wydawnictwo Świętokrzyskie ELIPSA, 2002 s : Patroni buskich ulic: Dr Szymon Starkiewicz 9. Marciniec, Leszek: Przewodnik po Busku-Zdroju i okolicy / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Przedsiębiorstwo Wydawniczo Handlowe PONIDZIE PRESS, 1999 s : Patroni buskich ulic: Dr Szymon Starkiewicz 10. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: PHW PONIDZIE PRESS, 1997 s. 8 10: Dr Szymon Starkiewicz 11. Marciniec, Leszek: Z Włókniarza pieszo lub rowerem po Busku-Zdroju i okolicy / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe PONIDZIE PRESS, 1999 s : Patroni buskich ulic: Dr Szymon Starkiewicz 12. Zych, Bożena: Starkiewicz Szymon / Bożena Zych // W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T.V R-St / pod red. Ewy Różyckiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, s Sanatorium Górka : 13. Bieńkowska, Danuta: Ludzie z Górki / Danuta Bieńkowska. Warszawa: Książka i Wiedza, s. 235, [2] 14. Kisielewski, Zygmunt: Czyn, nie łza. Rzecz o Górce, Dziecięcej Kolonii Leczniczej pod Buskiem / Zygmunt Kisielewski. Warszawa: Polski Komitet Międzynarodowego Kongresu Opieki Nad Dzieckiem, s Marciniec, Leszek: Buska Starówka Zdrojowa / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Agencja Turystyczna DAL, 2006 s : Sanatorium Dziecięce Górka 14 Buski Kwartalnik Edukacyjny

17 16. Marciniec, Leszek: Busko na starej fotografii: cegielnia Górka (8) / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 2002, nr 1, s Marciniec, Leszek: Cmentarz parafialny w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju, 2008 s : Dr Wanda Starkiewiczowa 18. Marciniec, Leszek: Cmentarz parafialny w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju, 2008 s : Adam Ficek [współpracownik dr Szymona Starkiewicza, założyciel i kierownik cegielni przy Sanatorium Górka] 19. Marciniec, Leszek: Cmentarz parafialny w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju, 2008 s : Helena Karolina Żółcińska [Helena Żółcińska pierwsza przełożona pielęgniarek w sanatorium Górka ] 20. Marciniec, Leszek: Cmentarz parafialny w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju, 2008 s : Jakub Nizioł [współpracownik dr Szymona Starkiewicza, założyciel gospodarstwa rolnego przy Sanatorium Górka] 21. Marciniec, Leszek: Czterdziesta rocznica śmierci Doktora Judyma z Buska / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 2002, nr 1, s Marciniec, Leszek: Dr Wanda Starkiewiczowa / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 1998, nr 52, s Marciniec, Leszek: Eustachy Kuroczko twórca szkoły sanatoryjnej na Górce / Leszek Marciniec // Buski Kwartalnik Edukacyjny. 2010, nr 22, s Marciniec, Leszek: Górka / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 1997, nr 32, s Marciniec, Leszek: Górka / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 1997, nr 39, s Marciniec, Leszek: Helena Karolina Żółcińska / Leszek Marciniec // Buski Kwartalnik Edukacyjny. 2010, nr 23, s Marciniec, Leszek: Judym w spódnicy dr Aniela Żwan-Goldschmiedowa / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 1999, nr 2, s Marciniec, Leszek: Kurortu czar / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Kazimierska Agencja Wydawnicza, 2009 s : Najbliżsi przyjaciele doktora Starkiewicza i budowniczowie sanatorium Górka-Jakub Nizioł i Adam Ficek Buski Kwartalnik Edukacyjny 29. Marciniec, Leszek: Kurortu czar / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: Kazimierska Agencja Wydawnicza, 2009 s : Sanatorium Dziecięce Górka 30. Marciniec, Leszek: Ludzie parafii Jakub Nizioł i Adam Ficek / Leszek Marciniec // Boski Zdrój. 2008, nr , s Marciniec, Leszek: Początki sanatorium Górka / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 2002, nr 15, s Marciniec, Leszek: Propagator idei buskiego Judyma / Leszek Marciniec // Tygodnik Ponidzia. 1997, nr 1, s. 8 [sylwetka i działalność Zygmunta Kisielewskiego] 33. Marciniec, Leszek: Spacerkiem po Busku-Zdroju i okolicy / Leszek Marciniec. Krosno: Oficyna Wydawnicza Apla, 2008 s : Górka. Sanatorium Dziecięce Górka 34. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: PHW PONIDZIE PRESS, 1997 s : Aniela Żwan-Golschmiedow [Aniela Żwan-Golschmiedowa lekarz i ordynator oddziału w sanatorium Górka ] 35. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie. T.2 / Leszek Marciniec. Kielce Busko-Zdrój: Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne, 2001 s : Dr Wanda Starkiewiczowa [nauczyciel-psycholog w Sanatorium Górka, inicjatorka budowy Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niepełnosprawnych przy Sanatorium Górka ] 36. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: PHW PONIDZIE PRESS, 1997 s : Eustachy Kuroczko [Eustachy Kuroczko założyciel i kierownik szkoły w sanatorium Górka ] 37. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie / Leszek Marciniec. Busko-Zdrój: PHW PONIDZIE PRESS, 1997 s : Helena Żółcińska [Helena Żółcińska pierwsza przełożona pielęgniarek w sanatorium Górka ] 38. Marciniec, Leszek: Więzi i korzenie. T.2 / Leszek Marciniec. Kielce Busko-Zdrój: Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne, 2001 s : Judym w spódnicy-dr Aniela Żwan Golschmiedowa [Aniela Żwan-Golschmiedowa lekarz i ordynator oddziału w sanatorium Górka ] 39. Marciniec, Leszek: Z pamiętników pacjentki Górki / Leszek Marciniec // Buski Kwartalnik Edukacyjny. 2010, nr 21, s. 25 [wspomnienia 15

18 Kazimiery Błaszkiewicz pacjentki sanatorium Górka ] 40. Marciniec, Leszek: Z pamiętników pacjentki Górki / Leszek Marciniec.- Busko-Zdrój: [b.n.w.], s. 74 [wspomnienia Kazimiery Błaszkiewicz pacjentki sanatorium Górka ] 41. Starkiewicz, Szymon: Górka-Kolonia Lecznicza Dziecięca im. d-ra med. Rektora Józefa Brudzińskiego w Busku-Zdroju / Szymon Starkiewicz. Warszawa-Busko-Zdrój: Nakładem Stowarzyszenia p.n. Górka Kolonia Lecznicza Dziecięca im. d-ra med. Rektora Józefa Brudzińskiego, Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa i Towarzystwa Przyjaciół Górki, s. 171, [1] 42. Starkiewicz, Szymon: Górka. Pamiętniki lekarzy / Szymon Starkiewicz. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, s Starkiewicz, Szymon: Początek drogi / Szymon Starkiewicz // W: Czyn i łza. Wspomnienia z Górki / pod red. Bożena M. Dołęgowskiej-Wysockiej. Warszawa: Agencja Wydawniczo-Promocyjna OPOKA, s Starkiewicz, Wanda: Pół wieku mojej pracy na Górce / Wanda Starkiewicz // W: Czyn i łza. Wspomnienia z Górki / pod red. Bożena M. Dołęgowskiej-Wysockiej. Warszawa: Agencja Wydawniczo-Promocyjna OPOKA, s Magdalena Błażejowska, Agnieszka Szymańska Autorki są nauczycielami wychowawcami w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju NOWINKI HARCERSKIE W ramach realizowanego projektu Nowy zawód Nowy start grupa harcerzy ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Busku- Zdroju działających w wolontariacie wzięła udział w szkoleniach, wycieczkach, akcjach zorganizowanych przez ZHP przy współpracy z PCPR i ZDZ w Busku-Zdroju. Celem spotkań i wyjazdów było kształtowanie odpowiednich postaw młodzieży oraz pogłębienie umiejętności pracy z osobami potrzebującymi wsparcia i pomocy. Poprzez taką bezinteresowność młody człowiek rozwija własną osobowość, kształtuje charakter, zdobywa wiedzę, umiejętności i doświadczenie. W dniu r. wolontariusze wyjechali do Ciekot, gdzie została im przedstawiona idea pracy w wolontariacie, plany związane z działalnością Centrum Edukacyjnego Szklany Dom. Następnie mieli okazję zobaczyć siedzibę wolontariatu w Kielcach oraz zwiedzić Muzeum Zabawek. W sierpniu młodzież naszego Ośrodka wraz z innymi uczestnikami projektu wyjechała na obóz, który był formą nagrody i zachęty do dalszej aktywności i pracy społecznej. Bazą wypadową dla wolontariuszy stał się Ośrodek Jodłowy Dwór w miejscowości Huta Szklana u podnóża Łysej Góry. Obóz był okazją do wypoczynku, organizatorzy zadbali aby podczas tych dziesięciu dni pobytu nikt się nie nudził a wszyscy mieli okazję lepiej się poznać, zyskać pewność siebie oraz wzajemne zaufanie. Program obozu zaskakiwał swoją różnorodnością, wolontariusze zachwycali się pięknem Święto- 16 Buski Kwartalnik Edukacyjny

19 krzyskiego Parku Narodowego, zwiedzali Sanktuarium Świętego Krzyża, Muzeum Minerałów i Skamieniałości. W kolejnych dniach podziwiali uroki Jaskini Raj, pomnik przyrody Dąb Bartek w Zagnańsku, ruiny zamku w Chęcinach. Kolejnym punktem programu był Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku oraz Rezerwat Przyrodniczo-Archeologiczny Krzemionki. Istotnym punktem na trasie wędrówek był Sandomierz oraz Park Dinozaurów w Bałtowie. Ostatni dzień przed zakończeniem obozu młodzież spędziła w Kurozwękach i na zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Wolontariusze po zakończonym obozie wrócili wypoczęci, zadowoleni i pełni energii do dalszej pracy. Początek roku szkolnego był bardzo intensywny i pracowity dla naszych harcerzy. W ramach szkoleń i spotkań uczniowie nabyli umiejętności potrzebne do pracy z osobami chorymi i starszymi, przybliżona został im ustawa o wolontariacie, karta etyczna wolontariusza. Ponadto uczniowie ukończyli warsztaty aktywizujące z doradcą zawodowym gdzie uczyli się planować własną karierę, zastanawiali się jaki wybrać zawód, jak poruszać się po rynku pracy, jak również uczyli się własnej autoprezentacji. Wszystkie zajęcia prowadzone były w życzliwej i przyjaznej atmosferze. Nagrodą za trudy i intensywną pracę na szkoleniach był organizowany przez PCPR wyjazd na hipoterapię do Ośrodka w Zbludowicach. Jak co roku nasi harcerze uczestniczyli w Rajdzie nocnym Po Omacku. Mieli oni możliwość przejazdu kolejką wąskotorową z Pińczowa do Umianowic, gdzie na placu odbył się uroczysty apel i ognisko, po którym wszyscy bawili się do późnych godzin wieczornych. W dniu r. po zbiórce pod Domem Harcerza w Busku-Zdroju, gdzie ma swoją siedzibę Klub Wolontariusza nasi harcerze wraz z pozostałymi uczestnikami projektu, przedstawicielami PCPR, zastępcą Komendanta Hufca ZHP Teresą Leszczyńską oraz opiekunami ruszyli w kierunku Krakowa. Wolontariusze odwiedzili nowo powstały kompleks obiektów Dolina Słońca w Radwanowicach wzniesiony przez Fundację Anny Dymnej Mimo Wszystko, ściśle związany z Fundacją im. Brata Alberta. Mieliśmy okazję zwiedzić placówkę, poznać jej historię, budowę architektoniczną, wyposażenie, zakres działania, pracowników oraz podopiecznych. W skład kompleksu w Radwanowicach wchodzi Środowiskowy Dom Samopomocy dla Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie, Świetlica Terapeutyczna, Warsztaty Terapii Zajęciowej. Mieliśmy wielką przyjemność poznać i spotkać prezesa Fundacji im. Brata Alberta ks. Tadeusza Isakowskiego-Zaleskiego. Nasi harcerze wolontariusze pod czujnym okiem zastępcy Komendanta Hufca w Busku- Zdroju Teresy Leszczyńskiej oraz opiekunów drużyn bardzo chętnie, z oddaniem biorą udział w akcjach, gdzie niosą bezinteresowną pomoc potrzebującym. Swą postawą, dyscypliną, oddaniem są wzorem dla innych. Współdziałamy ze sobą w atmosferze wzajemnej życzliwości, oddania, szacunku, zabawy, wzmacniamy wiarę we własne możliwości, poprawiamy własną samoocenę, integrujemy się, wyzbywamy słabości, uprzedzeń. Uczymy się wzajemnej tolerancji, współpracy, zrozumienia, przełamujemy lęki i bariery, uczymy się siebie nawzajem. Buski Kwartalnik Edukacyjny 17

20 Barbara Żurek Autorka jest nauczycielką w Samorządowym Przedszkolu w Pacanowie Z ŻYCIA DZIECI Z SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W PACANOWIE OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO Każdy przedszkolak dobrze wie, że kiedy wrzesień już kończy się od najmłodszego, aż po starszaka wszyscy świętują Dzień Przedszkolaka! W naszym przedszkolu Dzień Przedszkolaka obchodziliśmy w piątek r. Inicjatorką obchodów tego święta była pani dyrektor Zdzisława Belon. Dzień ten miał na celu między innymi dostarczenie dzieciom kolejnych okazji do świętowania, wesołej zabawy i czerpania radości z bycia przedszkolakiem. W tym dniu w naszym przedszkolu już od rana wyczuwało się bardzo podniosły nastrój i radość. W wystrojonych salach dzieci czekały na kolejne zaplanowane zajęcia i zabawy. Po śniadaniu odbył się quiz muzyczny przygotowany przez wykonawców Impresariatu z Krakowa, którzy zostali zaproszeni na ten szczególny dzień do naszego przedszkola. Były zagadki muzyczne, konkursy dla dzieci i dla nauczycielek oraz wspólne tańce. Bawiły się wszystkie przedszkolaki, pani dyrektor i wychowawczynie. Po tej rozrywkowej części dzieci rysowały na kartkach swoje marzenia. Następnie wszystkie przedszkolaki ubrane w stroje grupowe z kolorowymi balonikami wyruszyły ulicami Pacanowa. Kolorowy korowód Biedronek, Żabek, Krasnoludków i Muchomorków poprowadzony przez panią dyrektor prezentował się wspaniale i wzbudzał wielkie zainteresowanie przechodniów 18 Buski Kwartalnik Edukacyjny