Sprawozdanie z działalności w 2006 roku

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności w 2006 roku 1. Powołanie Muzeum pod Kuźniczym Młotem 2. Karczma na Starych Kościeliskach 3. Organizacja praktyk studentów 4. Wykłady o regionie w podhalańskich szkołach 5. Wizyta u Wojewody w Krakowie 6. Uhonorowanie medalem Marszałka Sepioła 7. Kwesta na Powązkach 8. Dokumentacja etnograficzna 9. Organizacja wystawy o Wielkiej Krokwi 1

2 Powołanie muzeum Pod Kuźniczym Młotem Uchwałą Zarządu z dnia 31 marca 2006 roku powołano do Ŝycia pierwszą fundacyjną placówkę kulturalną w Zakopanem. W dzierŝawionym na Krupówkach lokalu uruchomiono Muzeum pod Kuźniczym Młotem. Statut muzeum zatwierdzony został przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego. Innowacje w edukacji Muzeum Pod Kuźniczym Młotem posiada ciekawy program edukacyjny dla odwiedzających. Otrzymują oni wiedzę za pośrednictwem oprowadzających po salach wystawowych przewodników. KaŜdy z nich posiada odpowiedni zasób historycznej wiedzy poparty uprawnieniami przewodnika tatrzańskiego wydanymi przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Podczas kiedy w innych tego typu placówkach do widza mówią ekspozycyjne ściany, w muzeum Pod Kuźniczym Młotem narratorem jest Ŝywy człowiek. Przewodnicy odgrywają takŝe dodatkowe role w przekazie informacji. Tworzą swoisty teatr zmieniając odzienie na stroje epokowe w zaleŝności od tematu prezentowanych zagadnień rozmieszczonych w poszczególnych salach muzeum. W części przyrodniczej oprowadza leśnik, w przemysłowej pojawia się górnik, w etnograficznej góral, a o XIXwiecznej turystyce tatrzańskiej opowiada przewodnik w stroju epokowego turysty z historycznym ekwipunkiem górskim. 2

3 Dziedzictwo kulturowe i tradycje Muzeum Pod Kuźniczym Młotem prezentuje dziedzictwo kulturowe górali podhalańskich w budownictwie ludowym i architekturze regionalnej. Ukazuje dawne tradycje literackie i postacie wybitnych luminarzy kultury polskiej, będących ich reprezentantami. Muzeum poprzez wystawę chroni wartości kulturowe w dziedzinie ochrony zabytków przeszłości, w tym wiejskich i miejskich cmentarzy oraz ich małej architektury ratowanej przez Podhalański Oddział Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, co ukazuje fragment wystawy w holu poświęcony społecznemu ratowaniu dóbr kultury. Osobnym działem w muzeum jest etnografia. Placówka posiada regionalne stroje damskie i męskie, które słuŝą za odzienie dla zwiedzających ekspozycję. Odziani w góralskie stroje turyści biorą udział w konkursowym wyrobie masła w kiernickach, poznają sposób mszenia góralskich domów. Szczególnie ciekawie prezentuje się dział górniczy, stanowiący pewną nowość w dziedzinie odtwarzania tradycji przemysłowych ziem górskich oraz wystawiennictwa karpackiego. Twórczość artystyczna dzieci i młodzieŝy Program kulturalny opracowany przez pracowników Fundacji zawiera wiele elementów edukacyjnych dla dzieci i młodzieŝy. Po oprowadzeniu grupy szkolnej po salach muzealnych przewodnicy organizują konkurs z nagrodami dla zwiedzających. Polega on na ocenie prac rysunkowych uczestników realizowanego programu oraz zdobytej podczas zwiedzania wiedzy z zakresu geografii, geologii i przyrody Tatr. Dzieci i młodzieŝ angaŝują się w program artystyczny wykonując dokumentację rysunkową zagadnienia, które wywarło na nich największe wraŝenie. Opiekunowie i nauczyciele grup młodzieŝy otrzymują plik opracowanych podczas wykładu tematów w celu podsumowania wiedzy uczniów z wycieczki do Zakopanego i w Tatry. Podział eksponatów na działy Dział Etnograficzny stroje regionalne, sprzęty uŝytku domowego Dział Historyczny górnictwo, Stary Cmentarz w Zakopanem, stara fotografia Dział Sztuki - budownictwo ludowe i architektura regionalna, rzeźba Dział Przyrodniczy tatrzańskie rośliny w fotografii, preparowane zwierzęta Dział turystyki i taternictwa ekwipunek turysty i taternika, narty i kijki Dział literacki przedstawiciele okresów: romantyzmu, pozytywizmu, Młodej Polski, muzyka górska oraz muzyka góralska Dział sportowy historia Wielkiej Krokwi, galeria skoczków Otwarcie muzeum na Krupówkach. Od lewej: B. Stefanik, W. Galica, A. Gąsienica-Makowski 3

4 Karczma na Starych Kościeliskach W latach zarządcą hut na Starych Kościeliskach był niemiecki leśniczy, sprowadzony w Tatry przez władzę austriacką, Franciszek Klein. W 1827 roku dał opis tej polany przed kolejną jej górniczą rozbudową: Ta cudowna dolina ma się jeszcze upiększyć przez to iŝ właściciel jej p. Emanuel Homolatsch, nadzwyczajny lubownik przyrody i sztuki, zamierza to miejsce zajmujące i ciekawe w Tatrach przyozdobić rozmaitemi budynkami dla zarządu dóbr oraz dla przyjemności i wygody podróŝnych. Mamy więc bliŝsze pojęcie o istnieniu karczmy i leśniczówki, które, co powyŝej wspomniano, powstały lub zostały rozbudowane po Prokopowiczach w latach Seweryn Goszczyński w 1832 roku zatrzymał się w karczmie na nocleg, gdy zastał go wieczór podczas zwiedzania Kościelisk - jak zwano dawniej dolinę. Pisał wtedy: Musieliśmy przestać na poznaniu karczmy miejscowej. Znaleźliśmy ją porządnie wymurowaną... Cepculki z Kuźnic na wycieczce w Dolinie Kościeliskiej, ok Projekt rewitalizacji starej karczmy Karczma w Dolinie Kościeliskiej została rozebrana w 1926 roku. Stanowiła cenny przykład budownictwa przed witkiewiczowskiego. Zarząd fundacji Skansen zlecił wykonanie projektu architektoniczno-konserwatorskiego polegającego na odtworzeniu obiektu z przeznaczeniem go do przyszłego skansenu. Autorką projektu odbudowy karczmy z odtworzeniem jej dawnych funkcji jest Agnieszka Rusnak z Nowego Targu. Rewitalizację karczmy przeprowadzono w ramach pracy magisterskiej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Agnieszka Rusnak i Marian Matusiak podczas wystawy pracy 4

5 Organizacja praktyk studentów PK 5

6 Wykłady o regionie w podhalańskich szkołach Jesienią 2006 roku zapoczątkowano cykl wykładów w szkołach regionu Podhala. Prelekcje dotyczyły przyrody, geografii i historii Tatr. MłodzieŜ szkolna poznawała takŝe starodawne sprzęty etnograficzne związane z kulturą ziem górskich. Wykłady prowadzone były przez przewodników tatrzańskich we wsiach Gminy Kościelisko: Dzianisz, Witów, Kościelisko oraz w Szkole Podstawowej na Harendzie. Dyrektorzy wymienionych placówek wykazali wiele pomocnej inicjatywy przy organizacji spotkań z dziećmi. Inicjatywą Dyrektora szkoły z Harendy była dokumentacja fotograficzna lekcji o regionie oraz zamieszczenie materiału na portalu internetowym WATRA. Tego typu lekcje muzealne będą kontynuowane w latach następnych. Wizyta u Wojewody w Krakowie Fundacja udała się do Wojewody Małopolskiego w celu zapoznania go z programem skansenowskiej ochrony zabytków Podhala. W obecności Wojewody uhonorowano wyróŝnieniami za współpracę na niwie ratowania dóbr kultury Podhala profesora Wiktora Zina Przewodniczącego Rady Naukowej Fundacji oraz profesora Zbigniewa Białkiewicza Wiceprzewodniczącego Rady Naukowej Fundacji SKANSEN. 6

7 Uhonorowanie medalem Marszałka Sepioła Zakopiańska Fundacja Narodowa SKANSEN wyróŝniła Marszałka Województwa Małopolskiego Janusza Sepioła medalem okolicznościowym i dyplomem za jego zasługi dla Podhala w dziedzinie wspierania inicjatyw kulturowych. U schyłku kadencji Janusza Sepioła, 25 października 2006 roku, udała się do Krakowa delegacja zakopiańskich działaczy kulturalnych z Fundacji SKANSEN. Fundacja prowadzi na Krupówkach ciekawe muzeum historii Zakopanego i Tatr Pod Kuźniczym Młotem. Odziani w muzealne stroje działacze Fundacji spotkali się z marszałkiem w sprawie utworzenia w muzeum działu sportowego, poświęconego Historii Wielkiej Krokwi i uczczenia 24-letniej kariery sportowej Adama Małysza oraz innych znanych mistrzów zakopiańskiej skoczni. Obecnie trwają rozmowy przedstawicieli Fundacji z Władzami Powiatu i Miasta Zakopanego w sprawie wspólnego przedsięwzięcia w realizacji wystawy. Na zdjęciu: przystrojony w góralską cuchę, kapelusz i ciupagę Marszałek Janusz Sepioł w otoczeniu działaczy Fundacji SKANSEN Kwesta na Powązkach W listopadzie 2006 roku zarząd Fundacji w towarzystwie Prezesa Zakopiańskiego Klubu Literackiego Mariana Matusiaka udał się na Cmentarz Powązkowski. Celem warszawskiego wyjazdu było wsparcie Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa w zbiórce pieniędzy na ratowanie cmentarnych nagrobków Powązek. Jerzy Waldorff za Ŝycia brał udział w pracach na rzecz ratowania zabytków Zakopanego. Wspierał działania Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, współtworzył Muzeum Karola Szymanowskiego ATMA i brał udział w wykładach o znanych polakach związanych z Zakopanem. Na Powązkach zapalono znicze na grobach postaci związanych z Zakopanem i Tatrami, które tam spoczywają. Znanych aktorów polskich biorących udział w kweście na cmentarzu zaproszono do Zakopanego dla wzięcia udziału w wieczorku artystycznym oraz w zbiórce pieniędzy na Pęksowym Brzyzku 1 listopada w roku Członkowie Zarządu Fundacji brali udział w mszy zaduszkowej celebrowanej przez kardynała Józefa Glempa. Zakopiańscy uczestnicy kwesty. Fot. Karol Strasburger Kardynał Józef Glemp. Fot. Marian Matusiak 7

8 Dokumentacja etnograficzna staroci W okresie sprawozdawczym prowadzono dokumentację sprzętów uŝytku domowego dawnego gospodarstwa góralskiego z Podhala. Odnaleziono gospodarstwa, gdzie w starych spichlerzach i szopach znajdują się starocie. W sprawie ich zakupu na potrzeby organizacji XIX-wiecznej wsi góralskiej wystosowano pismo do Starosty Tatrzańskiego, który wstępnie akceptuje konieczność dokonania zakupu, zabezpieczenia i konserwacji. Starosta odrębnym pismem poparł działania Fundacji na rzecz stworzenia skansenu budownictwa ludowego 8

9 Organizacja wystawy o Wielkiej Krokwi W zakopiańskim muzeum Pod Kuźniczym Młotem na Krupówkach powstaje nowy dział dla miłośników sportów zimowych, zwany Historią Wielkiej Krokwi. Poza historią skoczni będzie on obejmował galerię osiągnięć naszego mistrza skoków Adama Małysza oraz innych skoczków polskich. Na sali wystawowej znajdą się historyczne fotografie z budowy zakopiańskich skoczni oraz podobizny jej projektantów i budowniczych. Pomysł ekspozycji zrodził się w Zarządzie Zakopiańskiej Fundacji Narodowej SKANSEN, której załoŝycielami i aktywnymi działaczami są zakopiańscy przewodnicy ze Stowarzyszenia Przewodników Tatrzańskich oraz miłośnicy kultury regionu i sportów zimowych. Adam Małysz w ostatnich latach stał się najlepszym promotorem Zakopanego. Mnogość jego sukcesów przyćmiła dotychczasowe postacie zakopiańskich sportowców, którzy niegdyś odnosili swoje sukcesy w sportach zimowych. Chcemy przypomnieć ich wielką rolę, jaką odgrywali niegdyś na skoczniach Europy i Świata. Wśród nich znajdą się m. in. Stanisław Marusarz i Bronisław Czech oraz Franciszek Gąsienica Groń, Chcemy równieŝ przypomnieć o sukcesach Wojciecha Fortuny, Piotra Fijasa, Stanisława Bobaka i Adama Krzysztofiaka mówi współorganizator powstania wystawy Marian Matusiak. Teraz, kiedy w Zakopanem przestała działać Izba Pamięci Bronisława Czecha, kiedy miasto i Polski Związek Narciarski nie posiadają zaplecza muzealnego na tego typu przedsięwzięcie, pomysł ten wydaje się być szczególnie na czasie. Tym bardziej, Ŝe kolejny Puchar Świata zbliŝa się duŝymi krokami, a mistrzostwa Polski w skokach przechodzą bez echa, gromadząc tylko przypadkową publikę komentuje zaistniałą sytuację kierownik Wydziału Turystyki i Sportu Urzędu Miasta, Zofia Kiełpińska. Na koniec dodaje, Ŝe przekaŝe na cele ekspozycji przywiezioną przez siebie z Predazzo flagę z autografami skoczków, reprezentującą udział Polaków w tamtejszych zawodach narciarskich. Marszałek Województwa Małopolskiego Janusz Sepioł twierdzi, iŝ: wsparcie finansowe dla powstania stałej ekspozycji sportowej w Zakopanem powinno być takŝe zadaniem władz Małopolski. Utrzymanie Adama Małysza w kolebce sportów zimowych jaką jest Zakopane powinno być programem priorytetowym dla rozwoju narciarskich pasji wśród uzdolnionej sportowo młodzieŝy. Pozytywnie wypowiada się na ten temat równieŝ Starosta Tatrzański, Andrzej Gąsienica Makowski - wspólne przedsięwzięcie Marszałka Janusza Sepioła oraz zakopiańskich władz i Fundacji SKANSEN chociaŝ w minimalnym stopniu wypełni lukę w braku zakopiańskiego muzeum sportów zimowych, z których to miasto zasłynęło juŝ w okresie międzywojennym. Miłośnikiem narciarstwa i znanym kolekcjonerem sprzętów jest Mieczysław Król Łęgowski z Harendy, który tworzy własną galerię sportu, on takŝe zadeklarował dla muzeum pomoc w jego wyposaŝeniu. Wojciech Szatkowski z Muzeum Tatrzańskiego, autor m.in. ksiąŝki Od Marusarza do Małysza pomoŝe w pozyskaniu fotografii do wystawy. Adam Małysz uŝyczy do muzeum swojego starego skafandra. Rodziny nieŝyjących sportowców oraz Ŝyjący dawni mistrzowie skoków są takŝe zainteresowani pomocą w uruchomieniu galerii zasłuŝonych postaci Wielkiej Krokwi i dostarczą niezbędnych materiałów. Ten niezwykły gest wspólnej woli i czynu zakopiańczyków oraz przedsięwzięcia na miarę społecznej potrzeby przyczyni się do wzmocnienia rangi kolejnego Pucharu Świata 9

10 w Zakopanem w roku 2007, na kiedy przewidziano otwarcie ekspozycji z udziałem wszystkich zainteresowanych oraz Ŝyjących mistrzów sportu. Organizatorzy powstania galerii skoczków z Wielkiej Krokwi zwracają się z prośbą do wszystkich ludzi dobrej woli posiadających stare sprzęty sportowe oraz dokumenty i zdjęcia aby zechcieli przekazać je na poczet tworzenia wystawy. Wszyscy darczyńcy uhonorowani zostaną w dniu otwarcia wystawy wspólnym zdjęciem i dyplomem za wspieranie muzeum Pod Kuźniczym Młotem. W powyŝszej sprawie list intencyjny w obecności Marszałka Województwa Małopolskiego podpisali przedstawiciele Urzędu Miasta Zakopanego i Starostwa Powiatowego w Zakopanem wraz z przedstawicielem Fundacji SKANSEN. Ostatecznie ustalono z Dyrekcją Centralnego Ośrodka Sportu w Zakopanem, Ŝe część wystawy zaprezentowana zostanie na Wielkiej Krokwi lub w budynku COS-u. 10