Połowy NNN (IUU) zakres pojęcia [1]

Transkrypt

1

2 2

3 Podstawy prawne: 1.Rozporządzenie Rady 1005/ Rozporządzenie Rady 1006/2008 (wykonywanie rybołówstwa poza wodami UE) 3. Rozporządzenie Komisji 1010/ Rozporządzenie Rady 1224/2009 Tytuł VIII. 3

4 Połowy NNN (IUU) zakres pojęcia [1] Nielegalność aspekt I: połowy na wodach pod jurysdykcją państwa nadbrzeżnego prowadzone przez statek rybacki bez pozwolenia lub wbrew przepisom, bez względu na banderę tego statku. Nielegalność aspekt II: połowy na obszarach zarządzanych przez organizacje międzynarodowe przez statki bander państw będących ich stronami wbrew przepisom tych organizacji lub wbrew prawu międzynarodowemu. 4

5 Strefy: pod jurysdykcją państw nadbrzeżnych (niebieska) i zarządzana przez regionalną organizację rybacką NEAFC (pomarańczowa) 5

6 Połowy NNN (IUU) zakres pojęcia [2] Nieprowadzenie raportowania: wykonywanie rybołówstwa bez zgłoszenia władzom państwa nadbrzeżnego lub właściwej organizacji międzynarodowej. Niepoddawanie się regulacjom wykonywania rybołówstwa: połowy na obszarach zarządzanych przez międzynarodowe regionalne organizacje rybackie prowadzone przez statek bez przynależności państwowej lub każdy inny statek, a także poławianie organizmów morskich nieobjętych środkami ochrony lub zarządzania - w sposób niezgodny z prawem międzynarodowym. 6

7 Połowy NNN (IUU) kwalifikacja Sytuacje, w których należy przyjąć, że dany przypadek kwalifikuje się do połowów IUU wymienione są w art. 3.1 rozporządzenia 1005/2008 W zależności od wagi naruszenia przepisów dobiera się odpowiednie sankcje uwzględniając m.in. wartość pozyskanych organizmów morskich czy powtarzalność naruszeń. 7

8 Definicje pomocnicze dla ogólnej orientacji USTAWA z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski Statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi morskiej, zwane dalej "statkiem". Kodeks morski stosuje się do morskich statków handlowych. Morskim statkiem handlowym jest statek przeznaczony lub używany do prowadzenia działalności gospodarczej, a w szczególności do: przewozu ładunku lub pasażerów, rybołówstwa morskiego lub pozyskiwania innych zasobów morza, holowania, ratownictwa morskiego, wydobywania mienia zatopionego w morzu, pozyskiwania zasobów mineralnych dna morza oraz zasobów znajdującego się pod nim wnętrza Ziemi. Armatorem jest ten, kto we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem morskim własnym lub cudzym. 8

9 statek rybacki oznacza statek o dowolnych rozmiarach, wykorzystywany lub przeznaczony do wykorzystania w celach zarobkowej eksploatacji zasobów połowowych, w tym statki pomocnicze, statki przetwórnie, statki biorące udział w przeładunkach oraz transportowce wyposażone w sprzęt służący transportowaniu produktów rybołówstwa, poza kontenerowcami; wspólnotowy statek rybacki oznacza statek rybacki pływający pod banderą państwa członkowskiego i zarejestrowany we Wspólnocie; 9

10 Statek rybacki nie ma jednej definicji statku rybackiego, a te które są bywają sprzeczne. Zaleca się stosowanie definicji statku rybackiego zawartej w przepisach Wspólnej Polityki Rybackiej UE, najbardziej aktualna, to: statek rybacki oznacza każdy statek wyposażony do celów komercyjnej eksploatacji żywych zasobów wodnych; Wg rozporządzenia Rady 1005/2008 statkami rybackimi są również statki pomocnicze, np. chłodniowce (ale kontenerowce już nie). Statki rybackie dzielą się pod względem użytkowym na łowcze, łowczoprzetwórcze i pomocnicze: - łowcze - używane do połowu ryb i ich dostarczania w krótkim czasie na ląd lub statku bazowego, - łowczo-przetwórcze - używane do połowu i przetwarzania ryb za pomocą zamontowanych na nich specjalnych urządzeń dodatkowych, najczęściej wypływają na dalekie akweny, -pomocnicze chłodniowce transportowe (reefers), tankowce obsługujące floty rybackie; w XX w. były jeszcze statki-bazy, a nawet statki szpitalne. 10

11 Rodzaje statków rybackich statki łowcze statki łowczoprzetwórcze statki pomocnicze trawlery trawlery zamrażalnie statki pomocnicze produkcyjne statki pomocnicze usługowe chłodniowce sejnery trawlery przetwórnie statki-zamrażalnie zbiornikowce trawlero-sejnery longlinery zamrażalnie statki-przetwórnie badawcze lugry sejnery zamrażalnie bazy-przetwórnie szpitalnowarsztatowe lugrotrawlery bazy-matki longlinery krewetkowce 11

12 Każdy rodzaj statku rybackiego jest narażony na bezpośrednie lub pośrednie ryzyko związku z połowami IUU, a w konsekwencji na umieszczenie go na czarnej liście. Ryzyko takie nie ogranicza się do statków występuje również poprzez świadczenie usług na lądzie. Poprzez udział w pracach remontowych statku obwinianego o prowadzenie połowów NNN, czy udział w obrocie handlowym produktami rybołówstwa, które nie spełniają kryteriów przewidzianych w stosownych przepisach, można trafić do wykazów podmiotów zaangażowanych w połowy NNN, zostać objętym sankcjami administracyjnymi, a w niektórych państwach (np. USA) zostać ukaranym nie tylko grzywną lecz również karą pozbawienia wolności. 12

13 Gatunek szczególnego ryzyka w aspekcie połowów IUU antar 13

14 Obowiązki armatora w świetle rozporządzenia Rady 1005/2008 [1] 1. Ujawnienie danych do świadectwa połowowego, obejmujące: dane statku, który złowił ryby będące przedmiotem przywozu do UE lub surowcem do wytworzenia produktu rybnego eksportowanego z kraju trzeciego (bezpośrednio lub pośrednio) do UE; opis produktu (gatunek, asortyment, ilość będąca przedmiotem przywozu, kod produktu według systemu klasyfikacji przyjętego w państwie bandery); deklaracja odnośnie rodzaju przepisów z zakresu ochrony zasobów i wykonywania rybołowstwa jakimi objęte były połowy prowadzone przez statek armatora; rejon i okres połowów; dane personalne kapitana; dane o ewentualnych przeładunkach na morzu lub w porcie na inny statek rybacki; dane o transporcie w przypadku pozostawienia gestii transportowej w ręku armatora. 14

15

16 Obowiązki armatora w świetle rozporządzenia Rady 1005/2008 [2] Zapewnienie środków technicznych niezbędnych dla monitorowania statku rybackiego, wymaganej przepisami rejestracji i raportyzacji połowów. Zapewnienie wymaganej przepisami szczególnymi dokumentacji połowów (np. w odniesieniu do antara) i obrotu handlowego. Selekcja załóg eliminacja osób ujawnionych przez międzynarodowe organizacje rybackie jako uczestników w połowach IUU (kapitanowie, kapitanowie połowowi). Selekcja kooperantów, zwłaszcza przewoźników morskich, poprzez sprawdzanie w wykazach statków IUU: oficjalnym wykazie UE opublikowanym w Dzienniku Urzędowym UE jako rozporządzenie Komisji nr 468/2010 z dnia (Dz.U. UE seria L nr 131 z dnia ) oraz na dostępnych ogólnie stronach rybackich organizacji międzynarodowych; korzystanie ze statków floty pomocniczej notyfikowanych do tych organizacji. 16

17 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 468/2010 z dnia 28 maja 2010 r. ustanawiające unijny wykaz statków prowadzących nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy 17

18 Obowiązki armatora w świetle rozporządzenia Rady 1005/2008 [2] Sprawdzanie, przy zakupie lub sprzedaży statku rybackiego odpowiednio przeszłości statku w aspekcie notowań na ww. listach [art. 40.2], ewentualnej przynależności państwowej kupowanego statku do niewspółpracującego kraju trzeciego oraz prawidłowości kierunku sprzedaży statku (nie wolno handlować statkami z niewspółpracującymi krajami trzecimi art. 38), dotyczy to też operacji czarterowania. Ujawnianie, w ramach tworzonego przez państwo członkowskie UE systemu zachęt, wszelkich informacji na temat swoich interesów, mających charakter prawny, finansowy lub gospodarczy, w odniesieniu do statków rybackich pływających pod banderami krajów trzecich lub informacji dotyczących sprawowania przez armatora kontroli nad takimi statkami, a także do podawania nazw tych statków [art. 40.1]. 18

19 19

20 Szczególne obowiązki kapitana statku rybackiego UE w świetle rozporządzenia 1005/2008 zapewnienie, że jego statek w żaden sposób nie pomaga statkom NNN w przetwarzaniu ryb, nie bierze udziału w tym przetwarzaniu ani w żadnych operacjach przeładunkowych czy wspólnych operacjach połowowych z takimi statkami [art. 37 p. 4)] w przypadku gdy kapitan wspólnotowego statku rybackiego ( ) zaobserwuje statek rybacki zajmujący się działalnością, którą można uznać za połowy NNN, kapitan może sporządzić dokument zawierający jak najwięcej informacji z jego obserwacji [art. 48.3] taki raport przekazywany jest bezzwłocznie do Komisji Europejskiej lub do Wspólnotowej Agencji Kontroli Rybołówstwa (WAKR) 20

21 W przypadku gdy właściwy organ państwa członkowskiego odpowiedzialny za inspekcję na morzu zaobserwuje statek rybacki zajmujący się działalnością, którą można uznać za połowy NNN, niezwłocznie sporządza sprawozdanie z jego obserwacji. Sprawozdania te oraz wyniki dochodzeń przeprowadzonych przez to państwo członkowskie w sprawie tego statku rybackiego stanowią dowody wykorzystywane na potrzeby mechanizmów identyfikacji i egzekwowania prawa przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu.

22 W przypadku gdy kapitan wspólnotowego statku rybackiego lub statku rybackiego z państwa trzeciego zaobserwuje statek rybacki zajmujący się działalnością NNN, kapitan może sporządzić dokument zawierający jak najwięcej informacji z jego obserwacji, na przykład: a) nazwę i opis statku rybackiego; b) sygnał rozpoznawczy statku rybackiego; c) numer rejestracyjny i, w stosownych przypadkach, numer Lloyds IMO statku rybackiego; d) banderę statku rybackiego; e) pozycję (szerokość geograficzną, długość geograficzną) w chwili pierwszej identyfikacji; f) datę/godzinę UTC pierwszej identyfikacji; g) zdjęcie lub zdjęcia statku rybackiego stanowiące dowód obserwacji; h) wszelkie inne istotne informacje dotyczące zaobserwowanej działalności danego statku rybackiego. 22

23 Przeładunki na morzu nie podlegają należytej kontroli państw bandery lub państw nadbrzeżnych i są dla podmiotów prowadzących połowy NNN zwyczajowym sposobem na zatajanie nielegalnego charakteru ich połowów. Uzasadnione jest zatem, aby Wspólnota zezwalała na operacje przeładunkowe wyłącznie, jeżeli odbywają się one w wyznaczonych portach państw członkowskich, w portach państw trzecich pomiędzy wspólnotowymi statkami rybackimi, lub poza wodami wspólnotowymi pomiędzy wspólnotowymi statkami rybackimi i statkami rybackimi zarejestrowanymi jako transportowce pod auspicjami regionalnej organizacji zarządzania rybołówstwem.

24 24

25 25

26 Przypadek raportu do organizacji międzynarodowej materiał dowodowy 26

27 27

28 Obowiązki i odpowiedzialność osób fizycznych 1. Podmioty krajowe podlegające jurysdykcji państw członkowskich nie mogą wspierać połowów NNN ani ich prowadzić, co dotyczy również wykonywania prac na pokładzie oraz działania w charakterze agenta lub właściciela ekonomicznego statków NNN. Państwo członkowskie gromadzi i weryfikuje dane o działalności tych podmiotów wyznaczając w tym celu odpowiedni organ. 2. W przypadku dopuszczenia się naruszeń przez osoby fizyczne zajmujące istotne stanowisko w strukturze osoby prawnej (lub przez inne osoby fizyczne podległe tym osobom) do odpowiedzialności pociągana jest osoba prawna [art. 47.1, 47.2] 3. Odpowiedzialność osób prawnych nie wyklucza możliwości wszczęcia postępowania przeciwko osobom fizycznym z tytułu popełnienia przez nie naruszenia, pomocnictwa w tym czynie lub podżegania do niego [art. 47.3]. 28

29 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Akademia Morska w Szczecinie dr inż. Marek Szulc 29

30 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Szczególną formą śmiertelności połowowej a zarazem połowów NNN powodująca niemożliwe do oceny straty w żywych zasobach są połowy zagubionymi w morzu narzędziami połowów. W rozporządzeniu 1005/2008 jak również przepisy wykonawcze do rozporządzenia 1224/2009 wymieniają również te połowy jako formę połowów NNN. 30

31 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi W polskim rybołówstwie na Bałtyku, od zakończenia wojny do chwili obecnej stosowane są dwie zasadnicze metody połowów sieciowych. Są to połowy narzędziami aktywnymi, czyli włokami i tukami (zarówno dennymi jak i pelagicznymi), które w czasie połowu są holowane za jednym lub dwoma statkami, oraz połowy narzędziami pasywnymi, z których najważniejsze to nety, mance i pławnice, które w czasie połowu są zakotwiczone do dna lub też dryfują swobodnie pod wpływem prądów i wiatrów. Narzędzia aktywne, czyli włoki i tuki swą konstrukcją są bardzo zbliżone, stanowiąc wykonane z tkaniny sieciowej osadzonej na linach obramowujących stożkowate leje. Zasada działania tych narzędzi polega na przefiltrowaniu przez oczka sieci w trakcie trałowania zagarniętych przez ich przednią, wlotową część, masy wody ze znajdującymi się w niej rybami i zatrzymanie w końcowej części narzędzi ryb o dopuszczalnych rozmiarach. 31

32 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Specyfika Morza Bałtyckiego wyraża się m.in. tym, że niektóre obszary jego dna pokryte są pozostawionymi przez lodowiec głazami, a ponadto na całym jego obszarze zalegają tysiące wraków statków, okrętów wojennych i samolotów, jako przede wszystkim rezultat dwóch wojen światowych, a także częstych zatonięć statków wskutek sztormów czy błędów nawigacyjnych. Jako przykład można powołać się na historyków niemieckich, według których w latach tylko w wodach kilkudziesięciomilowego pasa Bałtyku pomiędzy Łebą a Kołobrzegiem zatonęło blisko 600 statków. Te naturalne, bądź też wynikające z działalności ludzkiej obiekty zalegające na dnie morskim, które na mapach morskich nazywane są często nieczystościami, a w nomenklaturze rybackiej zaczepami, są główną przyczyną różnego rodzajów awarii narzędzi połowów i w efekcie źródłem groźnych dla środowiska morskiego zanieczyszczeń. 32

33 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Po II wojnie światowej dominującą metodą połowów w polskim rybołówstwie była i nadal pozostaje technika włokowa, przy czym do początków lat 70-tych ub. wieku stosowano prawie wyłącznie włoki denne. Narzędzia te, holowane w trakcie połowów po dnie morskim z prędkością kilku węzłów, przy natrafieniu na w/w zaczepy ulegają częściowemu lub nawet całkowitemu zerwaniu, pozostając na stałe na tych obiektach. Zaznaczyć przy tym należy, że statki rybackie aż do początków obecnego wieku nie dysponowały urządzeniami nawigacyjnymi pozwalającymi na precyzyjne określenie swego położenia na morzu, co powodowało, że pomimo nanoszenia na mapy pozycji tych zaczepów wykrytych w trakcie połowów, wymianą tych informacji i tworzeniem własnych rybackich map, nader często szyprowie trałujących kutrów wielokrotnie tracili sprzęt na tych samych zaczepach dennych. Szybki postęp w rozwoju wyposażenia nurków profesjonalnych, a szczególnie obserwowany w ostatnim czasie również postęp i upowszechnienie nurkowania swobodnego i fotografii podwodnej, dostarczył udokumentowanych dowodów skali problemu utraconych i porzuconych w morzu narzędzi połowów, wielkości zagrożenia i strat jakie powodują one w środowisku morskim. Przyjęty w literaturze fachowej angielski termin ghost nets sieci widma dość trafnie określa te pozostawione w morzu sieci. 33

34 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Dodatkowym czynnikiem potęgującymi zagrożenia porzuconymi w morzu narzędziami połowu jest fakt, że do końca lat 60 tych XX wieku sieci rybackie wytwarzane były z włókien surowców naturalnych, (takich jak np. bawełna, sizal, konopie), które w środowisku wodnym ulegały dość szybko procesom rozkładu bakteryjnego (butwienie, gnicie), tracąc swoje właściwości eksploatacyjne (przede wszystkim łowność czyli zdolność zatrzymania ryb w oczkach sieci). W latach 70 tych XX wieku zaczęto w rybołówstwie stosować na szeroką skalę włókna wytwarzane przez człowieka w drodze syntezy chemicznej (tzw. włókna syntetyczne), które nie ulegają zupełnie procesom rozkładu naturalnego. Ta ich podstawowa zaleta (z punktu widzenia eksploatatora rybaka) jest jednocześnie ich podstawową wadą w aspekcie zagrożeń dla środowiska morskiego. 34

35 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Zerwane na wrakach i innych zaczepach, bądź zagubione podczas sztormów syntetyczne sieci rybackie przez wiele lat zachowują swoją łowność, czyli zdolność niekontrolowanych połowów. Znaczne zagrożenie dla zasobów rybnych stanowią oplatające wraki, zdryfowane w sztormach sieci stawne, (nety, mance) i dryfujące pławnice. Sieci te, zaliczane do usidlających narzędzi połowu, wykonane z cienkich przędz rybackich lub żyłek stylonowych dodatkowo barwionych dla zmniejszenia ich widoczności w wodzie, łowią na zasadzie uwięźnięcia i zaplątania się w ich oczkach ryb, które przemieszczają się w toni wodnej w poszukiwaniu pokarmu lub w trakcie wędrówek tarłowych. Poza rybami w oczkach tych sieci mogą zaplątywać się nurkujące ptaki oraz ssaki morskie, które giną pozbawione możliwości oddychania. 35

36 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Szczególnie niebezpieczne pod tym względem są sieci dryfujące czyli pławnice, które najczęściej służą do poławiania w przypowierzchniowych warstwach wody i posiadają oczka dużych rozmiarów, w których łatwo mogą więznąć ptaki. Na uwagę zasługują efekty pilotażowych badań przeprowadzonych na wraku niemieckiego statku Memel wykrytego w 2000r. na redzie Świnoujścia. Wrak ten odnaleziony został przy pomocy specjalistycznej aparatury zainstalowanej na statku Akademii Morskiej w Szczecinie m/v Nawigator XXI dzięki informacjom uzyskanym od rybaków, ale jego rzeczywista pozycja różniła się od podanej przez nich o prawie pół mili. Dzięki obrazom uzyskanym z zdalnie sterowanego samobieżnego pojazdu podwodnego Hyball w który wyposażony jest statek można było zorientować się, że wrak ten opleciony jest prawie w całości we fragmenty sieci z różnych narzędzi połowów. 36

37 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi W celu uzyskania szacunkowych danych odnośnie rodzajów zagubionych na tym wraku narzędzi połowowych, ich masy oraz ewentualnych niekontrolowanych połowów zorganizowano następnie na w/w statku wyprawę ekipy 6 płetwonurków wyposażonych w profesjonalny sprzęt do podwodnej fotografii oraz narzędzia do cięcia i wydobycia z morza na pokład fragmentów sieci oraz ich olinowania. Pracujący pod wodą nurkowie byli dodatkowo wspomagani pojazdem podwodnym Hyball którego własne oświetlenie zasilane ze statku pozwoliło na uzyskanie bardzo dobrej jakości fotografii dokumentujących stan przed rozpoczęciem prac wydobywczych. Stwierdzono przede wszystkim, w różnych fragmentach stylonowych sieci z włoków, kilkanaście sztuk martwych dorszy (Fot. 1, 2, 3 i 4), a także 1 sztukę żywego jeszcze osobnika kura morskiego (Fot. 5). Na fot. nr. 1 i 2 pokazany jest fragment około 1 m 2 sieci w którym uwięzione zostały 3 ryby (dorsze). 37

38 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 1 Fotograf płetwonurek przy pracy. 38

39 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 2 Martwe ryby w zerwanych na wraku sieciach 39

40 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 3 Martwy dorsz we fragmencie zerwanego włoka 40

41 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 4 Ghost net sieć widmo. 41

42 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 5 Żywy kur diabeł uwięziony w sieci 42

43 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 6 Martwy dorsz we fragmencie sieci żyłkowej 43

44 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 7 Fragment żyłkowej nety dorszowej z wraku Memela 44

45 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Fot. 6 przedstawia martwego dorsza w oczku sieci stawnej (nety) wykonanej z bardzo cienkiego monofilamentu (żyłki). Fragment takiej sieci wycięty na wraku i wydobyty na pokład statku pokazuje fot. 7. Obrośnięty pąklami pływak osadzony na nadborze (górnej lince obramowującej) świadczy o tym, że sieć ta zaczepiła się na wraku kilka lub nawet kilkanaście lat temu. Na fot. 8 przedstawiono część wydobytych z wraku sieci oraz ich olinowania na pokładzie Nawigatora XXI. Zwraca uwagę duża różnorodność rodzajów sieci i olinowania, oraz stopień ich zużycia, a także czas przebywania w morzu, który można orientacyjnie określić po wielkości i ilości osiadłych na nich organizmów filtrujących omółków jadalnych i pąkli. 45

46 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi FOT. 8 Wydobyte na pokład m/v Nawigator XXI fragmenty zerwanych na wraku sieci 46

47 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Również wspomniane już oplątujące narzędzia połowu, takie jak kotwiczone nety czy dryfujące pławnice stanowią źródło zanieczyszczeń środowiska i niekontrolowanych połowów. Występujące na M. Bałtyckim częste sztormy, oraz związane z nimi silne prądy są przyczyną zrywania linek i tyczek znakujących wystawione w morzu zestawy tych narzędzi. W praktyce rybackiej oznacza to brak możliwości zlokalizowania przez załogę statku tych narzędzi i porzucenie ich w morzu. Zagubione z powyższych przyczyn sieci przemieszczają się wraz z prądami przez długi czas, stanowiąc rzeczywiste sieci widma. Jeśli w swej wędrówce nie ulegną zaczepieniu się na wraku lub innej przeszkodzie, są one często wyrzucone na brzeg morza w czasie sztormu. Fot. 9 i 10 pokazują takie właśnie narzędzia połowu wyrzucone przez fale na plażę. Na fot. 9 widać zardzewiały pierścień stanowiący element obciążający podborę sieci, oraz szkielet złowionej przez nią dużej ryby. Fot. 10 przedstawia wyrzuconą na brzeg w formie splątanego kokonu żyłkową netę flądrową. 47

48 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Fot. 9 Żyłkowa sieć denna na plaży z fragmentem szkieletu ryby 48

49 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Fot. 10 Neta flądrowa wyrzucona na brzeg w czasie sztormu 49

50 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Problem zanieczyszczenia środowiska zagubionymi, porzuconymi lub też świadomie usuwanymi do morza elementami narzędzi połowowych i niekontrolowanych połowów przez te narzędzia znajduje swe odbicie w najważniejszych dokumentach międzynarodowych i krajowych. I tak wspomniany już Kodeks Odpowiedzialnego Rybołówstwa FAO w punkcie mówi: Państwa powinny współdziałać na rzecz rozwoju i stosowania technologii, materiałów i metod operacyjnych, które zmniejszają utraty narzędzi połowowych i efekty nie zamierzonego połowu przez zagubione lub porzucone narzędzia połowowe. 50

51 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Również Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza przez Statki (MARPOL 73/78) w Prawidle 5 p.(2) (a) Załącznika V, zabrania usuwania do morza następujących materiałów: (i) wszelkie tworzywa sztuczne, włączając w to, lecz nie tylko, liny syntetyczne, syntetyczne sieci rybackie oraz plastikowe torby i worki na śmieci, aczkolwiek prawidło 6 tego załącznika w punkcie (c) mówi, że przepis ten nie ma zastosowania do: (c) przypadkowej utraty syntetycznych sieci rybackich, pod warunkiem, że zachowano wszelkie rozsądne środki ostrożności, aby takiej utracie zapobiec. 51

52 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Znacznie dokładniej zagadnienia związane z pozostawionymi w morzu narzędziami połowu przedstawione są w Wytycznych do wdrożenia Załącznika V MARPOL, 73/78, przy czym usunięty do morza lub pozostawiony w nim sprzęt połowowy określony jest jako substancja szkodliwa, której definicja jest następująca: Substancja szkodliwa oznacza każdą substancję, która wprowadzona do morza może stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, szkodliwie oddziaływać na zasoby i życie morza, obniżać jego walory i wpływać na inne naturalne sposoby korzystania z nich. Oznacza to także każdą substancję objętą Konwencją. 52

53 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Odpowiednie punkty w/w Wytycznych odnoszące się do pozostawionego w morzu sprzętu połowowego mają następujące brzmienie: 3.5 Usunięty poza jednostkę sprzęt połowowy jest substancją szkodliwą. Zaleca się, aby rządy, armatorzy oraz użytkownicy statków rybackich opracowali przepisy i technologie, które pozwolą na zmniejszenie do minimum prawdopodobieństwa utraty sprzętu rybackiego lub jego elementów na morzu, a jednocześnie zmaksymalizują szanse jego odzyskania. Zaleca się, aby użytkownicy statków rybackich odnotowywali i składali meldunki o stracie lub odnalezieniu sprzętu połowowego. W załączeniu podano rozwiązania pomocnicze dla ograniczenia start w sprzęcie rybackim oraz w jego odzyskaniu. 53

54 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Celem uniknięcia ewentualnej kolizji jednostek i sprzętu rybackiego, armatorzy i użytkownicy statków, na których stosuje się włoki, okrężnice i sieci stawne powinni rozwinąć szeroką wymianę informacji o ruchu statków. Władze zobowiązane są do udzielania wszelkiej możliwej pomocy przy rozwoju tego rodzaju systemu informacyjnego Zaleca się menadżerom zajmującym się połowami, aby przy ustalaniu okresów i obszarów połowów oraz typów używanego sprzętu połowowego, rozważali możliwość wystąpienia kolizji pomiędzy statkami i sprzętem połowowym Zaleca się, aby armatorzy, urzędy morskie oraz użytkownicy jednostek rybackich stosowali systemy identyfikujące sprzęt rybacki, które między innymi podawałyby takie informacje: numer identyfikacyjny, nazwa statku, narodowość itp. Informacje tego rodzaju mogą być ogromnie pomocne przy składaniu raportów o zatopionym sprzęcie, przy jego odzyskaniu i ewentualnym zwrocie. 54

55 Połowy NNN powodowane zagubionymi lub straconymi w morzu narzędziami połowowymi Zaleca się, aby użytkownicy statków rybackich składali szczegółowe raporty o miejscach zatonięcia (pozycja) i przyczynach utraty sprzętu połowowego. Aby zmniejszyć możliwość zaplątania w sieci oraz przypadkowego schwytania zwierząt morskich przez zagubiony sprzęt pułapkowy, włoki i sieci skrzelowe powinny w części składać się z ulegających rozkładowi naturalnych włókien, drewna i drutu Zaleca się poszczególnym rządom rozwijanie prac nad technologiami pozwalającymi na lepszą identyfikację sprzętu połowowego. W aktualnym rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej z dn. 22 marca, 2007 r. w sprawie wymiarów i okresów ochronnych organizmów morskich oraz szczegółowych warunków wykonywania rybołówstwa morskiego znajduje się również odniesienie do w/w problemu, w 20, którego treść brzmi następująco: 20. Niedozwolone jest pozostawianie na łowisku po zakończeniu połowów w danym rejsie połowowym elementów narzędzi połowowych lub elementów oznakowania narzędzi połowowych. 55

56 56