1) wyznaczyć obszary specjalnej ochrony (OSO) na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków;

Transkrypt

1 Strona 1 z Original Message From: Agnieszka Twaróg To: um@wisla.pl Sent: Saturday, February 14, :53 PM Subject: Natura 2000 MINISTER ŚRODOWISKA Czesław Śleziak DOPwe /04/at Przewodniczący Rady Gminy Zgodnie z Traktatem Akcesyjnym podpisanym 16 kwietnia 2003 roku w Atenach, Polska jako państwo kandydujące do Unii Europejskiej, jest zobowiązana do dnia akcesji: 1) wyznaczyć obszary specjalnej ochrony (OSO) na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków; 2) sporządzić i przekazać Komisji Europejskiej listę krajową specjalnych obszarów ochrony (SOO) na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. W związku z powyższym przedstawiam Szanownej Radzie dokumentację dotyczącą OSO i SOO położonych na obszarze Waszej gminy. Położenie poszczególnych obszarów obrazują załączone mapy a ich charakterystykę przyrodniczą - Standardowe Formularze Danych. Do tych materiałów załączam Informację dotyczącą wyznaczania i funkcjonowania europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 oraz wykaz siedlisk przyrodniczych i gatunków występujących w Polsce (zgodnie z załącznikami do Dyrektyw, dla których wyznacza się obszary Natura 2000). Informacja ta wyjaśnia wiele wątpliwości wyrażonych przez samorządy. Pragnę wyraźnie podkreślić, że zagadnienia ochronne będą się odnosiły nie do całej powierzchni Natura 2000 lecz tylko siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. Udział siedlisk w stosunku do całej powierzchni obszaru Natura 2000 obrazują dane zawarte w Standardowych Formularzach Danych. Uprzejmie proszę o wyrażenie opinii odnośnie projektowanych obszarów Natura 2000 położonych w granicach Waszej gminy. Nieotrzymanie opinii w ciągu 30 dni pozwoli uznać za brak uwag Waszej Rady. Korespondencję w powyższej sprawie proszę kierować na adres: Ministerstwo Środowiska Departament Ochrony Przyrody Ul. Wawelska 52/ Warszawa tel fax agnieszka.twarog@mos.gov.pl W załączeniu przysyłam Państwu Informację..., listę gatunków, siedlisk przyrodniczych całość

2 Strona 2 z 2 w pliku Natura 2000.zip i Standardowy Formularz Danych oraz mapę. Jednocześnie proszę o potwierdzenie odbioru wiadomości.

3 Informacja dotycząca wyznaczania i funkcjonowania europejskiej sieci ekologicznej Natura Zobowiązania Polski w zakresie ochrony przyrody w procesie akcesji do Unii Europejskiej Najważniejszym obecnie zadaniem stojącym przed naszym Państwem w zakresie ochrony przyrody w procesie przystosowania do prawa Unii Europejskiej jest wyznaczenie obszarów do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura Ministerstwo Środowiska otrzymało z Komisji Europejskiej informację z dnia 25 lipca 2002 (znak: DG Env. B2/AR D(2002)), w której określone zostały zobowiązania krajów kandydujących wynikające z implementacji Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej. Zgodnie z zawartymi w niej wytycznymi, kraje kandydujące najpóźniej do dnia akcesji do Unii Europejskiej zobowiązane są: wyznaczyć obszary specjalnej ochrony (OSO) w oparciu o Dyrektywę Ptasią) przygotować kompletną i udokumentowaną listę krajową proponowanych obszarów o znaczeniu dla Wspólnoty Europejskiej, które po akceptacji Komisji Europejskiej, zostaną wyznaczone jako specjalne obszary ochrony (SOO) w oparciu o Dyrektywę Siedliskową. W ramach procesu akceptacji przez Komisję Europejską krajowej propozycji Obszarów o znaczeniu dla Wspólnoty, organizowane jest międzynarodowe seminarium dla danego regionu biogeograficznego, na którym zostaje podjęta ostateczna decyzja co do kształtu Sieci w regionie. Po zatwierdzeniu obszaru ważnego dla Wspólnoty, na które Komisja rezerwuje sobie 3 lata, państwo kandydujące jak najszybciej, nie później niż w ciągu 6 lat, wyznaczy ten obszar jako specjalny obszar ochrony (SOO), ustalając dla niego konieczne działania ochronne. Jednakże już od momentu przekazania listy krajowej do Komisji Europejskiej, państwo zobowiązane jest do nie pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na proponowanych obszarach. 2. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 w świetle przepisów prawa Unii Europejskiej

4 Najistotniejsze dyrektywy, które są wiążące dla Polski w zakresie ochrony przyrody to: Dyrektywa w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwana dyrektywą ptasią (79/409/EWG). Dyrektywa Ptasia nakazuje ochronę wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim na terytorium europejskim państw członkowskich. Ustala ona zasady ochrony, gospodarowania i regulowania liczebności tych gatunków i podaje zasady dopuszczalnego ich wykorzystania. Kluczowy, z punktu widzenia ochrony obszarowej, jest zapis art. 4 dyrektywy, który nakłada obowiązek ochrony siedlisk gatunków wymienionych w zał. I dyrektywy, poprzez wyznaczenie ich jako obszarów specjalnej ochrony (OSO). Dyrektywa w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zwana Dyrektywą Siedliskową (92/43/EWG). Dyrektywa ta wskazuje: 1) typy siedlisk przyrodniczych (załącznik I) oraz gatunki zwierząt i roślin (załącznik II), dla ochrony których państwa członkowskie zobowiązane są wyznaczyć specjalne obszary ochrony (SOO), 2) gatunki zwierząt i roślin, które państwa członkowskie zobowiązane są objąć ochroną ścisłą (załącznik IV), 3) gatunki zwierząt i roślin, które są przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, ale mogą podlegać gospodarczemu użytkowaniu (załącznik V). Zaproponowane i następnie uznane przez Komisję Europejską specjalne obszary ochrony (SOO) wraz z obszarami specjalnej ochrony (OSO), utworzą spójną Europejską Sieć Ekologiczną pod nazwą Natura Format informacji o obszarach proponowanych do Sieci Natura 2000 określa Decyzja Komisji 97/266/KE z dnia 18 grudnia 1996 roku. 3. Główne założenia tworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 obejmie obszary SOO, w których znajdują się rodzaje siedlisk przyrodniczych wymienione w załączniku I i siedlisk gatunków roślin i zwierząt wymienione w załączniku II do Dyrektywy Siedliskowej oraz obszary OSO, wyznaczone zgodnie z Dyrektywą Ptasią, stanowiące ostoje ptaków. Jednocześnie, państwa 2

5 członkowskie podejmą starania by poprawić ekologiczną spójność Sieci poprzez zachowanie oraz rozwinięcie cech krajobrazu o dużym znaczeniu dla dzikiej fauny i flory. Stosownie do regulacji zawartych w Dyrektywie Siedliskowej, państwa członkowskie uczestniczą w tworzeniu Sieci Natura 2000 proporcjonalnie do reprezentacji na ich terytorium rodzajów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. Identyfikacja obszarów i wprowadzanie w życie przepisów służących ich ochronie to najtrudniejsze zadania związane z tworzeniem Sieci Natura Reasumując, w skład Sieci Natura 2000 mają wchodzić: obszary specjalnej ochrony (OSO) (Special Protection Areas - SPA) zidentyfikowane na podstawie zapisów Dyrektywy Ptasiej dla gatunków ptaków wymienionych w załączniku I dyrektywy specjalne obszary ochrony (SOO) (Special Areas of Conservation - SAC) utworzone w celu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków zwierząt i roślin, na podstawie kryteriów wymienionych w załączniku III Dyrektywy Siedliskowej. 4. Ochrona obszarów Sieci Natura 2000 a Dyrektywa Ptasia Dyrektywa Ptasia zobowiązuje państwa członkowskie do ochrony i zachowania wszystkich gatunków ptaków, ale w sposób szczególny odnosi się do grupy gatunków zagrożonych wyginięciem lub rzadkich, dla których państwa członkowskie zobowiązane są do wyznaczenia tzw. Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO). Gatunki te wymienione są w załączniku I Dyrektywy. Liczba i powierzchnia wyznaczonych OSO powinny być określone wymogami ochrony chronionych gatunków. Dyrektywa Ptasia jest pierwszą prawną inicjatywą tworzenia sieci obszarów ochrony ptaków w skali Europy. Równolegle, w ramach Programu Ostoi Ptaków o randze europejskiej (IBA), prowadzonej przez organizację BirdLife International, opracowano w roku 1981 pierwszą inwentaryzację ptaków zagrożonych i rzadkich, której wyniki posłużyły do wyznaczenia ich Ostoi. Na terytorium naszego kraju w ramach Programu Ostoi Ptaków (IBA) zinwentaryzowano dotychczas 78 lądowych (6,4 % powierzchni kraju) i 3 morskie ostoje o znaczeniu europejskim. Dane dotyczące tych ostoi mają kluczowe znaczenie dla wyznaczania obszarów specjalnej ochrony (OSO) według kryteriów Dyrektywy Ptasiej. Choć brak jest bezpośredniej zależności pomiędzy Systemem Ostoi Ptaków, wyznaczanym przez BirdLife International a obszarami specjalnej ochrony, to zasada uznawania Systemu 3

6 Ostoi Ptaków o randze europejskiej za podstawę systemu OSO znalazła podstawę prawną w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wydającym wyroki w sprawach przeciwko państwom Unii, o nie włączenie IBA w system OSO lub wyznaczenie niewystarczającej (nie reprezentatywnej) liczby OSO. 5. Ochrona obszarów Sieci Natura 2000 w świetle przepisów Dyrektywy Siedliskowej Zgodnie z wytycznymi Dyrektywy Siedliskowej każde państwo członkowskie UE jest odpowiedzialne za utrzymanie spójności ekologicznej w ramach Sieci Natura Podejście do tego zadania jest wypracowywane przez kraje członkowskie indywidualnie w oparciu o ich dorobek w zakresie ochrony przyrody, tradycję, a także inne uwarunkowania. Należy podkreślić, że ochronie nie będzie podlegał cały obszar Natura 2000 a tylko siedliska przyrodnicze oraz siedliska gatunków roślin i zwierząt, dla których ustanowiono dany obszar. Celem działań ochronnych jest skuteczne przeciwdziałanie różnym zagrożeniom lub przywrócenie utraconych walorów, przeciwdziałanie przekształceniom siedlisk i niekorzystnym zmianom populacji roślin i zwierząt, reprezentujących gatunki uznane za priorytetowe. W celu zaproponowania zrównoważonych form użytkowania przestrzeni i zasobów przyrody, programy ochrony, tam gdzie jest to konieczne z uwagi na zalecaną formę ochrony, wielkość i wielofunkcyjność obszaru, powinny mieć charakter kompleksowych opracowań, uwzględniających aspekty gospodarcze, społeczne i środowiskowe. Ważnym aspektem tworzenia planów ochrony obszarów włączonych do Sieci Natura 2000 będzie próba ich integracji z innymi programami, np. opracowywanymi w zakresie turystyki, rozwoju obszarów wiejskich, polityki leśnej i zalesieniowej, gospodarki wodnej itd. Pierwszoplanowe znaczenie będzie miała także możliwość wykorzystywania instrumentów finansowych, sprzyjających ochronie przyrody na obszarach rolniczych. Dyrektywa Siedliskowa przewiduje ewentualne współfinansowanie przez Wspólnotę specjalnych obszarów ochrony, wyznaczonych dla siedlisk przyrodniczych i/lub gatunków o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dane państwo członkowskie uzna to za konieczne, aby mogło spełnić swoje zobowiązania zgodnie z art. 6 ust. 1, czyli ustaliło konieczne działania ochronne (...) korespondujące z ekologicznymi wymaganiami rodzajów siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I lub gatunków wymienionych w załączniku II żyjących w tych obiektach. Szacunki dotyczące oczekiwanego współfinansowania powinny 4

7 zostać przesłane wraz z projektami obszarów kwalifikujących się do wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony. Dyrektywa Siedliskowa została przyjęta m.in. ze względu na to, że: 1) zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska, w tym ochrona siedlisk przyrodniczych oraz ochrona dzikiej fauny i flory są bardzo ważnym zadaniem stanowiącym element realizacji przez wspólnotę ogólnego interesu wyrażonego w art. 130r Traktatu 1 ; 2) polityka i program działania Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska przewidują działania dotyczące ochrony przyrody i zasobów naturalnych; 3) uznając za główny cel wspieranie zachowania różnorodności biologicznej przy uwzględnieniu wymagań gospodarczych, społecznych, kulturowych i regionalnych, niniejsza dyrektywa przyczynia się do realizacji ogólnego zadania zrównoważonego rozwoju; zachowanie takiej różnorodności biologicznej może w niektórych przypadkach wymagać utrzymania lub wręcz wspierania działalności człowieka; 4) na europejskim terytorium państw członkowskich stan siedlisk przyrodniczych nadal się pogarsza i coraz większa liczba dzikich gatunków jest poważnie zagrożona; jeśli się uwzględni, iż zagrożone siedliska i gatunki tworzą część dziedzictwa przyrodniczego Wspólnoty i że dotyczące ich zagrożenia mają często charakter transgraniczny, konieczne jest podjęcie w celu ich ochrony działań na szczeblu Wspólnoty; 5) występują zagrożenia dla niektórych rodzajów siedlisk przyrodniczych i niektórych gatunków konieczne jest ich określenie jako posiadających pierwszorzędne znaczenie, w celu dopomożenia szybkiemu wprowadzeniu w życie działań zmierzających do ich ochrony; 6) w celu zapewnienia zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty w stanie sprzyjającym ochronie lub w celu odtworzenia takiego stanu, konieczne jest wyznaczenie specjalnych obszarów ochrony w celu tworzeni spójnej europejskiej sieci ekologicznej; 7) wszelkie wyznaczone obszary, w tym obszary sklasyfikowane teraz lub w przyszłości jako obszary specjalnej ochrony zgodnie z dyrektywą Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków, będą musiały zostać włączone do spójnej europejskiej sieci ekologicznej; 1 Traktat z Maastricht powołujący Unię Europejską z dnia r. 5

8 8) jest właściwe, aby na każdym wyznaczonym obszarze wprowadzić w życie konieczne działania przy uwzględnieniu realizowanych zadań w dziedzinie ochrony przyrody; 9) miejsca kwalifikujące się do wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony są proponowane przez państwa członkowskie, a jednocześnie należy określić procedurę umożliwiającą w wyjątkowych przypadkach wyznaczenie obiektów, które nie zostały zaproponowane przez państwo członkowskie, a które są uważane przez wspólnotę za bardzo ważne dla utrzymania lub przetrwania gatunków lub rodzajów siedlisk przyrodniczych o priorytetowym znaczeniu; 10) należy dokonać odpowiedniej oceny każdego planu lub programu mogącego spowodować znaczące skutki dla zadań w zakresie ochrony obiektu, który został wyznaczony lub też zostanie wyznaczony w przyszłości; 11) uznaje się, iż przyjęcie działań mających na celu ochronę siedlisk przyrodniczych i gatunków o priorytetowym znaczeniu dla będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty jest wspólną odpowiedzialnością wszystkich państw członkowskich. Działania takie mogą nałożyć nadmierne obciążenia finansowe na niektóre państwa członkowskie ze względu z jednej strony na nierównomierne rozmieszczenie takich siedlisk oraz gatunków w całej Wspólnocie oraz z drugiej strony ze względu na fakt, że zasada zanieczyszczający płaci może mieć tylko ograniczone zastosowanie w szczególnym przypadku ochrony przyrody, dlatego też uzgodniono, iż w tym wyjątkowym przypadku powinno zostać zapewnione dofinansowanie ze środków Wspólnoty, w ramach limitów środków udostępnianych na mocy decyzji Wspólnoty; 12) należy przewidzieć działania uzupełniające, regulujące reintrodukcję niektórych rodzimych gatunków fauny i flory i ewentualną introdukcję gatunków obcych. Najistotniejsze definicje Dyrektywy Siedliskowej: 1) siedliska przyrodnicze oznaczają obszary lądowe lub wodne wyodrębnione w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne, zarówno całkowicie naturalne jak i półnaturalne; 2) typy siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty oznaczają te z nich, które w obrębie terytorium o którym mowa w art. 2: a) są zagrożone zanikiem w swoim naturalnym zasięgu, lub 6

9 lub b) mają niewielki zasięg naturalny w wyniku regresji lub z powodu ograniczonego obszaru występowania wynikającego z jego wewnętrznych, przyrodniczych właściwości, c) stanowią wybitne przykłady typowych cech jednego lub więcej z pięciu wymienionych regionów biogeograficznych: alpejskiego, atlantyckiego, kontynentalnego, makaronezyjskiego i śródziemnomorskiego. Te typy siedlisk są wymienione lub mogą być wymienione w załączniku I; d) typy siedlisk przyrodniczych o priorytetowym znaczeniu oznaczają te typy siedlisk przyrodniczych zagrożonych zanikiem, które występują na terytorium o którym mowa w art. 2 i w odniesieniu do ochrony których Wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości ich naturalnego zasięgu mieszczącego się w obrębie terytorium, o którym mowa w art. 2; rodzaje siedlisk przyrodniczych o priorytetowym znaczeniu są w załączniku I oznaczone gwiazdką (*); e) gatunki o priorytetowym znaczeniu oznaczają gatunki, za które Wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości ich naturalnego zasięgu mieszczącego się w obrębie terytorium o którym mowa w art. 2; gatunki o priorytetowym znaczeniu są w załączniku II oznaczone gwiazdką (*); f) obszar o znaczeniu dla Wspólnoty oznacza obszar, który w regionie lub regionach biogeograficznych, do których należy w znaczący sposób przyczynia się do zachowania lub odtworzenia stanu sprzyjającego ochronie rodzaju siedliska przyrodniczego, wymienionego w załączniku I lub gatunku wymienionego w załączniku II, a także może się znacząco przyczynić do spójności sieci Natura 2000, o której mowa w art. 3 i/lub przyczynia się znacząco do zachowania różnorodności biologicznej w obrębie danego regionu lub regionów biogeograficznych; g) specjalny obszar ochrony oznacza obszar mający znaczenie dla Wspólnoty wyznaczony przez akt prawny, administracyjny i/lub umowę, w którym stosowane są konieczne działania ochronne w celu zachowania siedlisk przyrodniczych i/lub populacji gatunków, dla których obiekt został wyznaczony, w stanie sprzyjającym ochronie, lub w celu odtworzenia takiego stanu. Najważniejsze zapisy Dyrektywy Siedliskowej: 7

10 Artykuł 3 1. Zostanie stworzona spójna Europejska Sieć Ekologiczna specjalnych obszarów ochrony, pod nazwą Natura Sieć ta, złożona z obiektów, w których znajdują się rodzaje siedlisk przyrodniczych wymienione w załączniku I i siedliska gatunków wymienionych w załączniku II, umożliwi zachowanie tych rodzajów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków w stanie sprzyjającym ochronie w ich naturalnym zasięgu lub tam gdzie to stosowne - odtworzenie takiego stanu. Sieć Natura 2000 będzie obejmować obszary specjalnej ochrony sklasyfikowane przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą 79/409/EWG. 2. Każde państwo członkowskie weźmie udział w tworzeniu Natury 2000 proporcjonalnie do reprezentacji na jego terytorium rodzajów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków o których mowa w ust. 1. W tym celu każde państwo członkowskie wyznaczy, zgodnie z art. 4, obiekty stanowiące specjalne obszary ochrony przy uwzględnieniu założeń określonych w ust. 1. Artykuł 4 1. (...) państwo członkowskie przedstawi listę obiektów, wskazując które typy siedlisk przyrodniczych z załącznika I i które gatunki z załącznika II są rodzime w odniesieniu do terytorium, na którym obiekty się znajdują. (...) Informacja ta powinna obejmować mapę obiektu, jego nazwę, lokalizację, wielkość oraz dane wynikające z zastosowania kryteriów wymienionych w załączniku III (etap I), przedstawione w formie podanej przez Komisję zgodnie z procedurą ustaloną w art (...) Komisja opracuje w porozumieniu z każdym państwem członkowskim projekt spisu obiektów ważnych dla Wspólnoty oparty o spisy poszczególnych państw członkowskich wskazujący te obiekty, które utraciły jeden lub więcej rodzajów siedlisk przyrodniczych albo jeden lub więcej gatunków o priorytetowym znaczeniu. (...) Spis obszarów wybranych jako ważne dla Wspólnoty określający te spośród nich, które obejmują jeden lub więcej rodzajów siedlisk przyrodniczych albo jeden lub więcej gatunków o priorytetowym znaczeniu, zostanie przyjęty przez Komisję zgodnie z procedurą określoną w art Po zatwierdzeniu obiektu ważnego dla Wspólnoty zgodnie z procedurą określoną w ust. 2 państwa członkowskie jak najszybciej, nie później niż w ciągu sześciu lat, wyznaczą ten obiekt jako specjalny obszar ochrony, ustalając priorytetowe działania w świetle znaczenia tych obiektów dla zachowania rodzaju siedliska przyrodniczego wymienionego w załączniku I lub gatunku wymienionego w załączniku II w stanie sprzyjającym ochronie lub dla 8

11 odtworzenia takiego stanu, a także dla potrzeb spójności Natury 2000 oraz w świetle zagrożenia degradacją lub zniszczeniem, na które narażone są te obiekty. Uwaga! Zgodnie z art. 4 ust. 5 z chwilą umieszczenia obszaru w spisie, o którym mowa w ust. 2, będzie on podlegał działaniom określonym w art. 6 ust.2, 3 i 4 w zakresie procedury. Artykuł 5 1. W wyjątkowych przypadkach, gdy Komisja stwierdzi, że krajowy spis o którym mowa w art. 4 ust. 1 nie wymienia obiektu, w którym znajduje się rodzaj siedliska przyrodniczego lub gatunek o priorytetowym znaczeniu i który na podstawie odnośnych, wiarygodnych informacji naukowych uważa się za istotny dla zachowania tego rodzaju siedliska przyrodniczego lub dla przeżycia tego gatunku, zainicjowana zostaje dwustronna procedura konsultacyjna pomiędzy państwem członkowskim a Komisją mająca na celu porównanie danych naukowych, z których korzysta każde z nich. 2. Jeśli z datą zakończenia okresu konsultacji, nie przekraczającego sześciu miesięcy, spór nie zostanie rozwiązany, Komisja przekaże Radzie projekt odnoszący się do wyboru obiektu jako obiektu ważnego dla Wspólnoty. 3. Rada, działając jednomyślnie, podejmie decyzję w ciągu trzech miesięcy od daty przekazania projektu. 4. W czasie konsultacji i oczekiwania na decyzję Rady dany obiekt będzie podlegać postanowieniom art. 6 ust. 2. Artykuł 6 1. Dla specjalnych obszarów ochrony państwa członkowskie ustalą konieczne działania ochronne obejmujące, jeśli zaistnieje taka potrzeba, odpowiednie plany zagospodarowania opracowane specjalnie dla tych obiektów bądź zintegrowane z innymi planami rozwoju oraz odpowiednie działania prawne, administracyjne lub oparte na dobrowolnych umowach, korespondujące z ekologicznymi wymaganiami rodzajów siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I lub gatunków wymienionych w załączniku II żyjących w tych obiektach. 2. Kraje członkowskie podejmą odpowiednie działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków jak również 9

12 w celu uniknięcia płoszenia gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary, o ile płoszenie to może mieć znaczenie w stosunku do zadań niniejszej dyrektywy. 3. Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obiektu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno 56 oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego obiektu z punktu widzenia założeń jego ochrony. W świetle wniosków wynikających z tej oceny oraz z zastrzeżeniem postanowień ust. 4, kompetentne władze krajowe będą wyrażać zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie po upewnieniu się, że nie będzie on wpływać bezpośrednio na dany obiekt oraz, jeśli to stosowne, po uzyskaniu opinii ogółu ludności. 4. Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obiektu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub projekt musi jednak zostać zrealizowany ze względu na imperatyw wynikający z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie podejmie wszelkie działania kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury O podjętych działaniach kompensujących państwo członkowskie poinformuje Komisję. Jeżeli dany obiekt obejmuje rodzaj siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o priorytetowym znaczeniu, jedyne względy, na które można się powołać to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, pozytywne skutki o priorytetowym znaczeniu dla środowiska oraz, po wyrażeniu opinii przez Komisję, inne przyczyny związane z imperatywem nadrzędnego interesu publicznego. Artykuł 8 1. Równolegle z projektami dotyczącymi obiektów kwalifikujących się do wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony, w których występują rodzaje siedlisk przyrodniczych i/lub gatunki o priorytetowym znaczeniu, państwa członkowskie prześlą Komisji, jeśli to stosowne, swoje szacunki odnoszące się do współfinansowania przez Wspólnotę, uznawanego przez nie za konieczne aby mogły spełnić swoje zobowiązania zgodnie z art. 6 ust Komisja w porozumieniu z każdym zainteresowanym państwem członkowskim określi dla obiektów ważnych dla Wspólnoty, w odniesieniu do których państwo członkowskie ubiega się o współfinansowanie, działania konieczne do zachowania rodzajów siedlisk przyrodniczych i gatunków o priorytetowym znaczeniu występujących w tych obiektach w stanie sprzyjającym ochronie lub do odtworzenia takiego stanu, a także całkowite koszty tych działań. 10

13 3. Komisja w porozumieniu z zainteresowanymi państwami członkowskimi oszacuje finansowanie, w tym współfinansowanie, konieczne do realizacji działań o których mowa w ust. 2 między innymi przy uwzględnieniu koncentracji na terytorium państwa członkowskiego rodzajów siedlisk przyrodniczych i/lub gatunków o priorytetowym znaczeniu oraz względnych obciążeń, które pociągają za sobą wymagane działania. 4. Zgodnie z oceną o której mowa w ust. 2 i 3, biorąc pod uwagę dostępne źródła finansowania na mocy odnośnych instrumentów Wspólnoty i zgodnie z procedurą ustaloną w art. 21, Komisja przyjmie ramowy program działań uszeregowany zgodnie z priorytetami i obejmujący współfinansowanie, do podjęcia z chwilą kiedy obiekt zostanie wyznaczony na mocy art. 4 ust Działania które nie zostały włączone do ramowego programu działań ze względu na brak wystarczających zasobów oraz działania włączone do wspomnianego powyżej ramowego programu, które jednak nie otrzymały koniecznego współfinansowania ramowego programu, zostaną ponownie rozważone zgodnie z procedurą ustaloną w art. 21 w kontekście dwuletniego przeglądu ramowego programu działań i mogą, w międzyczasie zostać odłożone przez państwa członkowskie w oczekiwaniu na taki przegląd. Przegląd ten będzie uwzględniać, odpowiednio do potrzeb, nową sytuację danego obiektu. 6. Na obszarach, gdzie działania zależne od współfinansowania zostały odłożone, państwa członkowskie powstrzymają się od wszelkich nowych działań, które mogą spowodować pogorszenie stanu tych obszarów. Artykuł 10 Państwa członkowskie planując zagospodarowanie terenów i formułując politykę rozwoju, w szczególności mając na względzie poprawę ekologicznej spójności sieci Natura 2000, będą dążyć tam gdzie uznają to za konieczne, do popierania zagospodarowania i ochrony tych elementów krajobrazu, które mają duże znaczenie dla dzikiej fauny i flory. Są to elementy, które ze względu na swą liniową lub ciągłą strukturę (na przykład rzeki i ich brzegi albo tradycyjne systemy oznaczania granic pól), bądź pełnioną funkcję wyjściowych obszarów ekspansji (na przykład stawy lub niewielkie lasy) są bardzo ważne dla migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej dzikich gatunków. 6. Dostosowanie polskiego prawa do Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej 11

14 Wybrane zapisy w projekcie ustawy o ochronie przyrody dotyczące obszarów Natura 2000: Art Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków; 2) specjalne obszary ochrony. 2. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6-9. Komentarz do art. 24: Formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 (oprócz obszaru Natura 2000) są: park narodowy, rezerwat przyrody, park krajobrazowy, obszar chronionego krajobrazu, pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespół przyrodniczokrajobrazowy, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Należy pamiętać, że jeżeli wyznaczone formy ochrony przyrody będą w całości lub częściowo objęte obszarem Natura 2000, to w niczym nie zmienia się ich dotychczasowy status. Nadal przedmiotem ochrony w tych formach są elementy przyrody określone w aktach prawnych o ich ustanowieniu (np. w parkach narodowych i rezerwatach przyrody całość przyrody żywej i nieożywionej) a w obszarze Natura 2000 tylko te siedliska przyrodnicze, siedliska gatunków oraz gatunki roślin i zwierząt, dla ochrony których tworzy się sieć obszarów Natura 2000 (siedliska i gatunki wymienione w załącznikach do Dyrektywy Siedliskowej). Art. 25. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt, ze wskazaniem typów siedlisk przyrodniczych i gatunków o znaczeniu priorytetowym, wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000, a także kryteria i sposoby wyboru reprezentatywnej liczby i powierzchni siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i siedlisk zwierząt do ochrony w formie obszarów Natura 2000, biorąc pod uwagę obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa Unii Europejskiej. 12

15 Komentarz do art. 25: Są to typy siedlisk przyrodniczych i gatunki roślin oraz zwierząt wymienione w załącznikach do Dyrektywy Siedliskowej a występujące w Polsce. Siedliska i gatunki o znaczeniu priorytetowym to te, które stanowią przedmiot zainteresowania Wspólnoty i dla których wyznacza się specjalne obszary ochrony (wykaz siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, wymienionych w załącznikach do Dyrektyw, występujących w Polsce załącza się do niniejszej Informacji). Art Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. 2. Projekt, o którym mowa w ust. 1, wymaga uzyskania opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. 3. Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej: 1) projekt listy specjalnych obszarów ochrony; 2) szacunek dotyczący współfinansowania przez Wspólnoty Europejskie, ochrony obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym. Art Obszar Natura 2000 wyznacza minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi i ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, w drodze rozporządzenia, podając jego nazwę, położenie, obszar, cel i przedmiot ochrony oraz sprawującego nadzór nad tym obszarem oraz załącza mapę tego obszaru sporządzoną zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. 2. Po wyznaczeniu obszarów specjalnej ochrony ptaków, minister właściwy do spraw środowiska przekazuje listę tych obszarów Komisji Europejskiej. 3. Specjalne obszary ochrony minister właściwy do spraw środowiska wyznacza po ich akceptacji przez Komisję Europejską. Art Minister właściwy do spraw środowiska nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony. 13

16 2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, polega na: 1) wydawaniu zaleceń i wytycznych w zakresie ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000; 2) określaniu zakresu i żądaniu informacji dotyczących ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000; 3) kontroli realizacji ustaleń planów ochrony obszarów Natura Wojewoda koordynuje funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania. 4. Na terenie zarządzanym przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, znajdującym się na obszarze Natura 2000, zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje samodzielnie miejscowy nadleśniczy, zgodnie z ustaleniami planu ochrony obszaru Natura 2000, uwzględnionym w planie urządzenia lasu. Art Plan lub projekt przedsięwzięcia niezwiązanego bezpośrednio lub niewynikającego z ochrony obszaru Natura 2000, o potencjalnym bezpośrednim lub pośrednim wpływie na stan tego obszaru, podlega ocenie dokonanej na podstawie tytułu I działu VI ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, pod względem ewentualnych skutków przedsięwzięcia w odniesieniu do chronionych siedlisk lub gatunków. 2. Koszt wykonania oceny, o której mowa w ust. 2, ponosi podmiot zamierzający zrealizować plan lub projekt przedsięwzięcia. 3. Na podstawie oceny, o której mowa w ust. 2, właściwy miejscowo wojewoda, a w stosunku do obszaru morskiego - dyrektor właściwego urzędu morskiego, zezwala na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia w razie niestwierdzenia negatywnego wpływu tego przedsięwzięcia na siedliska i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000 oraz po uzyskaniu opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni uznaje się za brak uwag. Art Jeżeli przemawia za tym ważny interes społeczny i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na siedliska i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000, z zastrzeżeniem ust

17 2. Jeżeli na obszarze Natura 2000 występuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu: 1) ochrony zdrowia i życia ludzkiego; 2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; 3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; 4) wynikającym z innego ważnego interesu społecznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. Art Wydając zezwolenie, o którym mowa w art. 33 ust. 1, wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego ustala zakres, miejsce oraz termin i sposób wykonania kompensacji przyrodniczej. 2. Koszty kompensacji przyrodniczej ponosi podmiot realizujący plan lub przedsięwzięcie. 3. Wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego nadzoruje wykonanie kompensacji przyrodniczej. 4. Wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego informuje ministra właściwego do spraw środowiska o zezwoleniach, o których mowa w art. 33, oraz o ich wykorzystaniu. Art Na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność rolna, leśna, łowiecka, rybacka, roboty utrzymaniowe urządzeń i obiektów ochrony przeciwpowodziowej oraz amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt, ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura Jeżeli gospodarka rolna, leśna, łowiecka lub rybacka wymaga dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000, na którym nie mają zastosowania programy wsparcia z tytułu obniżenia dochodowości, wojewoda może zawrzeć umowę z właścicielem lub posiadaczem obszaru, z wyjątkiem zarządców nieruchomości Skarbu Państwa, która zawiera wykaz niezbędnych działań, sposoby i terminy ich wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia należności za wykonane czynności. Komentarz do wyznaczenia i funkcjonowania obszarów sieci Natura Wyznaczenie sieci obszarów Natura 2000 jest obligatoryjne dla wszystkich państw członkowskich i kandydujących do Unii Europejskiej. 15

18 2. Państwa ustanawiają obszary specjalnej ochrony ptaków w ramach sieci Natura 2000, które już w poprzednich latach zostały wyznaczone jako mające znaczenie w skali europejskiej. Listę ustanowionych obszarów przekazuje się do wiadomości Komisji Europejskiej. 3. Państwa są zobowiązane wskazać obszary do sieci Natura 2000 wg kryteriów określonych w Dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Listę tych obszarów przekazuje się do Komisji Europejskiej. Jeżeli lista nie będzie uwzględniała obszarów o znaczeniu priorytetowym to Komisja, w oparciu o posiadane dane, może podjąć działania w celu włączenia tych obszarów na listę proponowanej sieci. W tym celu Komisja Europejska podejmuje działania prawne zgodnie z przysługującymi jej uprawnieniami. Jeżeli państwo wezwane przez Komisję Europejską do uzupełnienia sieci Natura 2000 tego nie wykona bez zasadnych argumentów, np. że obszar nie spełnia kryteriów do jego wyznaczenia, to w stosunku do państwa będą stosowane restrykcje finansowe. 4. Dla obszarów Natura 2000 nie ustanawia się zakazów, tak jak dla innych form ochrony, np. parków narodowych, rezerwatów przyrody. Jedynym wskazaniem jest, aby stan siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ustanowiono obszar Natura 2000, nie uległ pogorszeniu. 5. Działania i plany, które mogłyby znacząco oddziaływać na siedliska przyrodnicze i siedliska gatunków roślin i zwierząt, podlegają odpowiedniej procedurze. W tym zakresie obowiązują przepisy zawarte w ustawie prawo ochrony środowiska i w aktach wykonawczych do tej ustawy, z uwzględnieniem Dyrektywy 85/337/EWG. 6. Zakres działań ochronnych nie jest określony w Dyrektywie i pozostawia się państwom odpowiedni wybór działań. Działania te mają uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturalne oraz cechy regionalne i lokalne. Formy działań mogą być następujące: prawne, administracyjne lub oparte na dobrowolnych umowach, korespondujące z ekologicznymi wymaganiami typów siedlisk przyrodniczych i gatunków dla ochrony których ustanowiono obszar Natura Umowy cywilno-prawne będą w szczególności zawierane z rolnikami. Oznacza to, że ustanowienie obszaru Natura 2000 nie narzuci wprost rolnikom i innym podmiotom sposobów użytkowania gruntów lecz może to nastąpić w drodze dobrowolnej umowy. Stwarza to także odpowiednie szanse tym rolnikom, dla których użytkowanie gruntów jest obecnie nieopłacalne, a stanie się opłacalne z tytułu dotacji do gruntów będących 16

19 siedliskiem przyrodniczym lub siedliskiem gatunków objętych obszarem Natura W tym względzie będą stosowane przepisy dotyczące programów rolno-środowiskowych. 7. Zapis Dyrektywy Siedliskowej mówiący, że kraje członkowskie podejmą odpowiednie działania, w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony, pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych, jak również uniknięcia płoszenia gatunków zwierząt, dla których zostały wyznaczone takie obszary należy odczytać następująco: a) jeżeli wyznaczony obszar Natura 2000 przedstawia wartości przyrodnicze, dzięki którym mógł zostać wyznaczony, czyli spełnia kryteria typowania obszarów do sieci Natura 2000, to znaczy, że dotychczasowy sposób użytkowania i zagospodarowania tego obszaru sprzyja zachowaniu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których został wyznaczony. Oznacza to, że nadal może być w taki sam sposób użytkowany jak dotychczas (nie oznacza to niemożliwości działań dla poprawy stanu przyrody); b) odnośnie płoszenia gatunków dyrektywa wyjaśnia, że chodzi tu o płoszenie, które może mieć znaczenie w stosunku do zadań niniejszej dyrektywy, czyli mogące mieć negatywny wpływ na utrzymanie liczebności populacji. 8. Dyrektywa Siedliskowa mówi o potrzebie zastosowania kompensacji w przypadku konieczności podjęcia przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na siedliska i gatunki. Kompensacje mogą być różne, np. odtworzenie podobnych siedlisk przyrodniczych i miejsc bytowania gatunków na innym obszarze, zastosowanie takiej tendencji przy realizacji przedsięwzięcia lub zastosowanie rozwiązań, które będą minimalizowały negatywne skutki dla siedlisk i gatunków, np. poprzez budowanie przejść dla zwierząt, pod albo nad budowaną drogą, wykonanie urządzeń dla ochrony bilansu wodnego. 9. Przy ocenie stopnia negatywnego wpływu przedsięwzięcia na siedlisko i gatunki, należy określić, czy ten negatywny wpływ ma znaczenie istotne. Jeżeli np. obszar Natura 2000 obejmuje kilkudziesięciokilometrowy odcinek rzeki, to wykonanie prac z zakresu ochrony przeciwpowodziowej na krótkim odcinku doliny rzecznej na tym obszarze z pewnością nie będzie miało istotnego znaczenia dla ochrony siedlisk i gatunków biorąc pod uwagę łączną ich powierzchnię na tym obszarze. 10. Dyrektywa w art. 2 ust. 3 wskazuje, że działania podejmowane zgodnie z niniejszą dyrektywą będą uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturalne oraz cechy regionalne i lokalne. Przez wymogi społeczne należy, z pewnością, także rozumieć wymogi ekonomiczne. 17

20 11. Ogólna ocena wymogów ochrony siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na tle działalności gospodarczej, pozwoliła przyjąć następujący zapis w projekcie ustawy o ochronie przyrody: 1. Na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność rolna, leśna, łowiecka, roboty utrzymaniowe urządzeń i obiektów ochrony przeciwpowodziowej oraz amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i zwierząt ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura Taki zapis podyktowany jest właśnie uwzględnieniem wymogów gospodarczych i społecznych. Nie ulega wątpliwości, że aktualne prawo leśne i obowiązujące zasady gospodarki leśnej odpowiadają potrzebom ochrony siedlisk i gatunków. Prace hodowlane i sposoby użytkowania drzewostanów nie tylko że nie pogarszają stanu siedlisk i gatunków lecz przyczyniają się do zróżnicowania biotopów i generalnie różnorodności biologicznej, a ta jest jednym z motywów idei sieci Natura Jeżeli obszarem Natura 2000 obejmujemy np. dolinę rzeczną, w której istnieje zabudowa hydrotechniczna służąca m. in. ochronie przeciwpowodziowej albo utrzymaniu żeglowności rzeki, to należy się zgodzić, że prace utrzymaniowe tych urządzeń mogą być nadal wykonywane bez dodatkowej procedury po objęciu doliny rzecznej obszarem Natura Wyznaczenie obszaru Natura 2000 nie oznacza jego wyłączenia z dotychczasowego sposobu użytkowania turystycznego i rekreacyjnego. W wielu obszarach z pewnością nastąpi rozwój turystyki, gdyż wyznaczenie obszaru Natura 2000 wskazuje na jego wysokie wartości przyrodnicze, które zawsze stanowią zainteresowanie turystów. 13. Rolnicze użytkowanie terenów, a w szczególności wykosy i wypasy na użytkach zielonych, są wręcz pożądane dla utrzymania siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. Takie gospodarowanie chroni te użytki przed sukcesją drzew i krzewów, która zdecydowanie zagraża trwałości tych siedlisk. To jest przesłanką do uwzględniania obszarów Natura 2000 w programach rolno-środowiskowych. 14. Aktualnie opracowywane są szczegółowe poradniki siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i zwierząt oraz gatunków roślin i zwierząt, dla potrzeb ochrony obszarów Natura Projekty poradników zostaną poddane szerokiej konsultacji, w szczególności z użytkownikami obszarów Natura Ponieważ Dyrektywa Siedliskowa pozostawia państwom swobodę w podejmowaniu działań ochronnych, to konsultacje i uzgodnienia treści przewodników, w szczególności w zakresie wskazań ochronnych, zadecydują o społecznym poparciu idei Natura

21 15. Dyrektywa Siedliskowa zakłada, że w przypadku nie udzielenia państwom członkowskim stosownego wsparcia finansowego, działania ochronne na niektórych obszarach będą odłożone w czasie. Reasumując, można stwierdzić, że sieć Natura 2000 nie powinna wywoływać obaw społecznych, w szczególności właścicieli i użytkowników obszarów Natura Nie będą naruszane prawa własności a działania na obszarach stanowiących własność osób fizycznych (w szczególności rolników) mogą być podjęte tylko za ich zgodą na podstawie dobrowolnej umowy cywilno-prawnej. 19

22 Tab. 1. Siedliska przyrodnicze z załącznika I DS występujące w Polsce. Pogrubionym drukiem wyróżniono siedliska priorytetowe Kod Natura 2000 Rodzaj siedliska Wyznacznik fitosocjologiczny 1110 łąki podmorskie w strefie sublitoralnej Zosterion, Ruppion maritimae 1130 płytkie ujścia rzek laguny duże płytkie zatoki morskie ławice małży halofilna i nitrofilna roślinność na brzegu morza (kidzina) Cakiletea maritimae 1230 klify na wybrzeżu Bałtyku śródlądowe błotniste solniska z solirodkiem Thero-Salicornietalia bagienne solniska nadmorskie 1330 Glauco-Puccinietalia (część - zbiorowiska 1340 nadmorskie) śródlądowe halofine łąki Glauco-Puccinietalia (część - zbiorowiska śródlądowe) 2110 inicjalne stadia nadmorskich wydm białych Honckenyo-Agropyretum juncei 2120 nadmorskie wydmy białe Elymo-Ammophiletum 2130 nadmorskie wydmy szare Koelerion albescentis 2140 nadmorskie wrzosowiska bażynowe Salici-Empetretum nigri nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika i wierzby Hippophao-Salicetum arenariae 2160 piaskowej (z przewagą rokitnika) nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika i wierzby Hippophao-Salicetum arenariae 2170 piaskowej (z przewagą wierzby piaskowej) 2180 lasy mieszane na wydmach nadmorskich Quercion robori-petraeae 2190 wilgotne zagłębienia międzywydmowe Ericion tetralicis, Rhynchosporion albae, Myricetum gale, Littorelion 2330 wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi Spergulo vernalis-corynephoretum 3110 jeziora lobeliowe Isoëtion lacustris, Lobelietum dortmannae oligotroficzne lub mezotroficzne zbiorniki wodne z Littorelletea, Isoeto-Nanojuncetea 3130 roślinnością należącą do Littorelletea lub Isoeto- Nanojuncetea twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi Charetea 3140 łąkami ramienic 3150 starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne Nympheion, Potamion 3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków Epilobion fleischeri zarośla wierzbowo-wrześniowe na kamieńcach i Epilobion fleischeri 3230 żwirowiskach górskich potoków (z przewagą wrześni) zarośla wierzbowo-wrześniowe na kamieńcach i Salicion elaeagni 3240 żwirowiskach górskich potoków (z przewagą wierzby siwej) 3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis 3270 zalewane muliste brzegi rzek Bidentetalia tripartiti 4010 wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym Sphagno-Ericetalia 4030 suche wrzosowiska Calluno-Genistion, Calluno-Arctostaphylion 4060 wysokogórskie borówczyska bażynowe Empetro-Vaccinietum 4070 zarośla kosodrzewiny Pinion mugo 4080 subarktyczne i subalpejskie zarośla wierzbowe Salicetum lapponum 6120 suche, śródlądowe murawy napiaskowe Koelerion glaucae 6150 wysokogórskie murawy acidofilne Juncion trifidi 6170 wysokogórskie murawy nawapienne Seslerion tatrae murawy kserotermiczne (priorytetowe są tylko murawy z Festuco-Brometea 6210 istotnymi stanowiskami storczyków) górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (dotyczy płatów Nardion 6230 stosunkowo bogatych florystycznie) 6410 zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinion 6430 górskie i niżowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe Galio-Urticenea, 6440 łąki selernicowe Cnidion dubii 6510 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie Arrhenatheretalia elatioris 6520 górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie Polygono-Trisetion 7110 torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) Sphagnetalia magellanici torfowiska wysokie zdegradowane lecz zdolne do naturalnej i Sphagnetalia magellanici (zdegradowane) 7120 stymulowanej regeneracji 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska Caricion lasiocarpae 7150 obniżenia dolinkowe i pła mszarne Rhynchosporion albae

23 7210 torfowiska nakredowe Cladietum marisci, Caricion davalianae 7220 źródliska wapienne Cratoneurion commutati 7230 torfowiska alkaliczne Caricion davalianae (częściowo) 8110 piargi i gołoborza krzemianowe Androsacion alpinae 8120 piargi i gołoborza wapienne Papaverion tatrici 8160 podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne Gymnocarpietum robertiani 8210 wapienne ściany skalne Potentilletalia caulescentis 8220 ściany skalne i urwiska krzemianowe porośnięte roślinnością Androsacion vandelii 8230 pionierskie murawy ma skałach krzemianowych Sedo-Scleranthion, Sedo albi-veronicion dillenii 8310 jaskinie nieudostępnione do zwiedzania kwaśne buczyny Luzulo-Fagenion 9130 żyzne buczyny Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati- Fagenion 9140 górskie jaworzyny ziołoroślowe Aceri-Fagetum 9150 ciepłolubne buczyny storczykowe Cephalanthero-Fagenion 9160 grąd subatlantycki Stellario-Carpinetum 9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny Galio-Carpinetum,Tilio-Carpinetum 9180 jaworzyny na stokach i zboczach Tilio plathyphyllis-acerion pseudoplatani 9190 dąbrowy acidofilne Quercetea robori-petreae 91D0 bory i lasy bagienne Vaccinio uliginosi-betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum Alnenion glutinoso-incanae, Salicion albae Ulmenion minoris Potentillo albae Quercetum Abietetum polonicum Vario-Pinetum Cladonio-Pinetum 91E0 lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe 91F0 łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe 91I0 świetlista dąbrowa subkontynentalna 91P0 wyżynny jodłowy bór mieszany 91Q0 górskie reliktowe laski sosnowe 91T0 sosnowy bór chrobotkowy 9410 bory górnoreglowe Piceion abietis (częściowo) 9420 górski bór modrzewiowo-limbowy Cembro-Piceetum

24 ŁACINA POLSKI kumak nizinny kumak górski Bombina bombina Bombina variegata Emys orbicularis żłów błotny Triturus cristatus Triturus montandoni traszka grzebieniasta traszka karpacka Lista płazów i gadów - załącznik II do dyrektywy siedliskowej

25 Lista bezkręgowców - załącznik do dyrektywy siedliskowej ŁACINA POLSKI 1 Anisus vorticulus zatoczek łamliwy 2 Boros schneideri ponurek Schneidera 3 Buprestis splendens bogatek wspaniały 4 Callimorpha quadripunctaria Callimorpha quadripunctaria* 5 Carabus variolosus biegacz urozmaicony 6 Carabus zawadszkii biegacz Zawadzkiego 7 Cerambyx cerdo kozioróg dębosz 8 Coenagrion ornatum łątka turzycowa* 9 Coenonympha oedippus strzępotek edypus 10 Colias myrmidone szlaczkoń szafraniec 11 Cucujus cinnaberinus zgniotek cynobrowy 12 Dytiscus latissimus pływak szerokobrzegi 13 Eriogaster catax barczatka kataks 14 Euphydryas aurinia przeplatka aurina 15 Hypodryas maturna przeplatka maturna 16 Graphoderus bilineatus kreślinek 17 Helicigona lapicida ślimak ostrokrawędzisty 18 Leucorrhinia pectoralis zalotka większa 19 Limoniscus violaceus pilnicznik fiołkowy 20 Lucanus cervus jelonek rogacz 21 Lycaena dispar czerwończyk nieparek 22 Lycaena helle czerwończyk fioletek 23 Maculinea nausithous modraszek nausitous 24 Maculinea teleius modraszek telejus 25 Margaritifera margaritifera skójka perłorodna+ 26 Mesosa myops średzinka 27 Ophiogomphus cecilia trzepla zielona 28 Osmoderma eremita pachnica dębowa* 29 Oxyporus mannerheimii pogrzybnica 30 Phryganophilus ruficollis Phryganophilus ruficollis* 31 Polyommatus eroides modraszek eroides 32 Pseudogaurotina excellens sichrawa karpacka* 33 Pytho kolwensis rozmiazg kolweński 34 Rhysodes sulcatus zagłębek bruzdkowany 35 Rosalia alpina nadobnica alpejska* 36 Unio crassus skójka gruboskorupowa 37 Vertigo angustior poczwarówka zwężona 38 Vertigo genesii poczwarówka zmienna 39 Vertigo geyeri poczwarówka Geyera 40 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata 41 Xylomoia strix Xylomoia strix*