GAZETA KOSZYCKA ISSN Rzeka Szreniawa. Fot. R. Stojek

Transkrypt

1 GAZETA ISSN KOSZYCKA Nr 3(37) WIADOMOŚCI GMINNE październik 2007 Rzeka Szreniawa. Fot. R. Stojek

2 2 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) ZPORR-e pieniądze W trosce o rzekę W poprzednim wydaniu Gazety Koszyckiej pisaliśmy, że w trakcie realizacji są dwa zadania inwestycyjne, które gmina realizuje dzięki pozyskaniu dużych pieniędzy ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Dziś już wiadomo, że oba zadania udało się doprowadzić do końca. Pierwsza z inwestycji nosiła nazwę Rozbudowa kanalizacji w gminie Koszyce szansą rozwoju regionu i poprawy stanu środowiska naturalnego. Jego wykonawcą był INŻ-BUD Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych z Tarnowa. Projekt został podzielony na sześć etapów: roboty budowlane, roboty montażowe, kanalizacja tłoczna, prace instalacyjne (przepompownie), realizacja nadzoru inwestorskiego przez inspektora nadzoru oraz realizacja zadań promocji projektu. Umowa z firmą została podpisana w kwietniu ubiegłego roku. Wkrótce rozpoczęły się prace, które dobiegły końca we wrześniu roku bieżącego. Całkowita wartość projektu wyniosła mln złotych. Środki pozyskane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniosły mln zł. Za te pieniądze wykonano 18,2 km sieci kanalizacyjnej oraz umożliwiono mieszkańcom Książnic Wielkich, Zagaja, Modrzan i Morska (przysiółek Wroczków) podłączenie się do wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej. Rozpoczęły się również przygotowania do procedury wpięcia do sieci pierwszych użytkowników sieci kanalizacyjnej. Wykonana kanalizacja cieszy, ale w gminie zdają sobie sprawę, że to tylko mały krok w kierunku zaopatrzenia wszystkich miejscowości w wodę i sieć kanalizacyjną. Do zakończenia tego procesu potrzeba kilkudziesięciu milionów złotych. Pozyskanie takich środków jest możliwe tylko z budżetu Unii Europejskiej. To czy się uda, będzie kolejnym sprawdzianem sprawności pracowników gminy w pozyskiwaniu pieniędzy pozabudżetowych. Niemal równocześnie z zakończeniem poprzedniej inwestycji zakończyło się zadanie zatytułowane Przebudowa-modernizacja grupy dróg gminnych na terenie Gminy Koszyce. W jego ramach zmodernizowano następujące drogi: Dolany Chełmy (702 m za 128,7 tys. zł), Jaksice Parcela Górna (650 m za 108,8 tys. zł), Jaksice do Wisły (1185m za 109,8 tys. zł), Zagaje Modrzany (1350 m za 292,2 tys. zł), Zysławice Jankowice Podgaje (1562 m za 459 tys. zł), Łapszów k. Śpiewaka (856 m za 227,9 tys. zł), Włostowice Łapszów (1372 m za 375, 3 tys. zł), Malkowice do lasu (1050 m za 268,7 tys. zł), Filipowice do nadwiślanki (1153 m za 235,7 tys. zł), Przemyków do nadwiślanki (760 m za 71,3 tys. zł), Przemyków Siedliska (720 m za 134,6 tys. zł), Przemyków - Zabroważ (550 m za 133 tys. zł). Całkowita wartość projektu wyniosła 2,620 mln zł, z czego blisko połowę sfinansowano ze środków europejskich, a dodatkowo 10 procent wartości pokrył budżet państwa. (red) Konferencja Zlewnia Szreniawy stan obecny, zagrożenia i szanse W dniu 28 września br. w Muzeum Ziemi Koszyckiej im. Stanisława Boducha w Koszycach odbyła się konferencja pt. Zlewnia Szreniawy stan obecny, zagrożenia i szanse. Jerzy Iwanicki mówi o zanieczyszczeniu rzek w Polsce. Fot. R. Stojek Celem konferencji było nawiązanie współpracy pomiędzy Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Krakowie a władzami samorządowymi gmin z obszaru zlewni Szreniawy. Inicjatorami spotkania byli: wicedyrektor RZGW Kraków Jerzy Grela, emerytowany wicedyrektor Departamentu Zasobów Wodnych w Ministerstwie Uczestnicy konferencji. Fot. R. Stojek Środowiska Jerzy Iwanicki oraz Wójt Gminy Koszyce Stanisław Rybak. W konferencji udział wzięli: starosta proszowicki Zbigniew Wójcik, zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, wicedyrektor

3 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 3 Uczestnicy konferencji. Fot. R. Stojek Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie Adam Cebula, wicedyrektor RZGW Kraków Jerzy Grela z zespołem, Jerzy Iwanicki, burmistrzowie i wójtowie gmin z terenu zlewni Szreniawy i Stowarzyszenia EO Cenoma oraz koordynatorzy Leader+ stowarzyszenia, przedstawiciele Polskiego Związku Wędkarskiego Koła w Koszycach, Koła Łowieckiego Szarak i Lis z gminy Koszyce. Taniec w wykonaniu zespołu Metro. Fot. R. Stojek Wójt Gminy Koszyce Stanisław Rybak otwierając obrady serdecznie powitał przybyłych licznie gości, wyrażając jedynie ubolewanie z powodu nieobecności przedstawicieli kilku zaproszonych gmin. Następnie odczytał list Marszałka Województwa Małopolskiego Marka Nawary, w którym zwraca on uwagę na rangę powstającej inicjatywy oraz na główne zagrożenia dla czystości Szreniawy. Na koniec pan Stanisław Rybak wręczył Jerzemu Iwanickiemu Medal Pamiątkowy Gminy Koszyce, doceniając w ten sposób jego zaangażowanie, inspirację oraz deklarację dalszej współpracy. W pierwszym referacie dyrektor Jerzy Grela dokonał prezentacji głównych założeń Ramowej Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej i wynikających z niej zadań dla Polski, jako członka Unii Europejskiej od 2001 r. Polska do roku 2009 musi przygotować plany gospodarowania wodami w zlewniach rzek zapewniające poprawę jakości wód do roku Mocno podkreślił podmiotową rolę społeczeństwa w realizacji polityki wodnej Unii. Zlewnia Szreniawy została przez RZGW Kraków wybrana jako pilotażowa dla wypracowania zasad tej współpracy dla całego obszaru działania RZGW Kraków. Jerzy Iwanicki przedstawił dramatyczny stan zanieczyszczeń rzek w Polsce oraz zakres informacji, jakich powinny dostarczyć samorządy, aby RZGW mógł zbudować dobry plan gospodarowania wodami. To wymaga intensywnej współpracy samorządów z twórcami planu. W pozostałych wystąpieniach oraz ożywionej dyskusji omówiono wiele spraw szczegółowych dotyczących rzeki Szreniawy. Zwrócono uwagę na: 1. Celowość pozostawienia rzeki Szreniawy w stanie dzikim, ale z dobrą wodą oraz wykorzystanie jej do celów rekreacyjnych. 2. Zwiększenie nadzoru nad użytkownikami, odtworzenie instytucji strażnika wodnego, aby zlikwidować zanieczyszczanie rzeki śmieciami, dzikimi zrzutami ścieków, zanieczyszczanie produktami chemicznymi przez rolnictwo wobec lawinowego przekształcania łąk nadrzecznych w obszary intensywnej uprawy zbóż (chemizacja). Stworzenie pasów ochronnych. 3. Rzeka Szreniawa jest zakwalifikowana jako rzeka łososiowa. Oznacza to wymóg osiągnięcia najwyższej klasy czystości wód. Obecnie rzeka prowadzi wody piątej klasy, najgorszej. Zadanie jest zatem bardzo trudne. 4. Wójt Gminy Nowe Brzesko zwrócił uwagę na trudności w kanalizacji obszaru zlewni Szreniawy na terenie swojej gminy (30% gospodarstw) z powodu rozproszenia zabudowy. Ponieważ 80% zlewni to grunty rolne, jeszcze trudniejszym od uchwycenia ścieków komunalnych może się okazać ograniczenie zanieczyszczeń rolniczych. Aby pokazać zebranym urok rzeki Szreniawy, Ryszard Stojek przedstawił bogatą dokumentację fotograficzną. Niestety zobaczyliśmy również przykłady barbarzyńskiego traktowania rzeki (śmieci, dzikie ścieki, padlina zawieszona na prowadnicach jazów). Na zakończenie konferencji Wójt Gminy Koszyce Stanisław Rybak podziękował zebranym za uczestnictwo i zadeklarował wolę organizowania kolejnych spotkań roboczych koordynujących zapoczątkowane działania. Po zamknięciu konferencji wójt Koszyc zaprosił uczestników obrad na obiad w restauracji Joker. Pobyt gości w restauracji uświetniły występy młodzieży z klubu Metro działającego przy Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Koszycach oraz koncert zespołu muzyczno-wokalnego Andżeliki Jarosz. Grażyna Sendal-Iwanicka

4 4 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Koszyce Gmina Fair Play Koszyce znalazły się w gronie 153 samorządów lokalnych wyróżnionych w VI edycji ogólnopolskiego konkursu Gmina Fair Play Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji. W piątek (5 października) wójt Stanisław Rybak i sekretarz gminy Andrzej Gąsior odebrali okolicznościowy dyplom podczas finałowej gali w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Celem konkursu jest wyłonienie i promocja gmin, które na swoim terenie stwarzają przyjazny klimat dla inwestorów. Pod uwagę branych jest szereg kryteriów. Kapituła sprawdza, czy gmina posiada aktualny plan zagospodarowania przestrzennego, czy tworzy strefy gospodarcze itp. W drugim etapie oceny prowadzone są na miejscu rozmowy z przedsiębiorcami, inwestorami itp. Ich opinia też brana jest pod uwagę. W tym roku do konkursu zgłosiło się ponad 160 samorządów. Prawo do używania tytułu Gmina Fair Play uzyskało 153 z nich. Koszyce znalazły się w gronie wyróżnionych w kategorii gmin wiejskich. Uzyskanie certyfikatu Gmina Fair Play nie niesie za sobą wprawdzie bezpośrednich gratyfikacji finansowych, ale daje szerokie możliwości promocyjne. Logo konkursu może być wykorzystywane w prowadzeniu oficjalnej korespondencji, na przydrożnych witaczach, folderach i innych okolicznościowych wydawnictwach. Wkrótce przed siedzibą koszyckiego Urzędu Gminy zawiśnie flaga z logo konkursu. (red) Laureaci VI edycji konkursu Gmina Fair Play, drugi z lewej Wójt Gminy Koszyce Stanisław Rybak. Fot. A. Gąsior

5 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 5

6 6 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Samochód na jubileusz Karetka w przedszkolu? Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej z Rachwałowic obchodzi w tym roku półwiecze swojej działalności. Z tej okazji 30 września odbyło się spotkanie, którego celem było uczczenie jubileuszu i wyróżnienie najaktywniejszych druhów. Punktem kulminacyjnym uroczystości było jednak przekazanie rachwałowickim strażakom wozu bojowego. Samochód został zakupiony w Morawicy. Jest co prawda używany, ale na potrzeby straży w zupełności wystarczy (posiada m. in. 400-litrowy zbiornik na wodę) tym bardziej, że wyjazdy do pożarów są w ostatnich latach coraz rzadsze. Pojazd kosztował 40 tysięcy złotych, z czego 34 tysiące pochodziły z gminnego budżetu. Pozostałe pieniądze zebrali mieszkańcy Rachwałowic. Ta zbiórka jest najlepszym dowodem na to, że druhowie cieszą się poważaniem w swoim środowisku i są ludziom potrzebni. W czasie jubileuszowego spotkania przypomniano, że założycielem straży ogniowej w Rachwałowicach był ówczesny proboszcz miejscowej parafii, wielki społecznik, ks. Bolesław Balikowski. 50 lat później uroczystą mszę w intencji strażaków odprawił obecny gospodarz parafii ks. Czesław Kubiś. Prezesem OSP w Rachwałowicach w roku jubileuszowym jest Andrzej Kowalski, naczelnikiem Mieczysław Marzec. (red) Samochód OSP Rachwałowice. Fot. R. Stojek Wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie w Koszycach znajdzie siedzibę podstacja pogotowia ratunkowego. Ambulans w Koszycach dyżurowałby przez całą dobę. Zwolennikami takiego rozwiązania są zarówno wojewoda małopolski Maciej Klima, jak i starosta proszowicki Zbigniew Wójcik. Również samorząd Koszyc jest przychylnie ustosunkowany do pomysłu. Korzyści wynikających z tego tytułu nie trzeba nikomu wyjaśniać. W razie jakiegokolwiek wypadku, choroby czy zdarzenia losowego, w którym konieczna będzie pomoc medyczna, lekarz będzie mógł być na miejscu znacznie szybciej niż w tej chwili. Odpadnie konieczność dojazdu na miejsce pogotowia z oddalonego o ponad 20 kilometrów szpitala w Proszowicach. Z ambulansu mogliby korzystać również pacjenci z powiatu kazimierskiego, a być może nawet brzeskiego. Dodatkowym argumentem za zlokalizowaniem w Koszycach stacji pogotowia są nagminne wypadki i kolizje drogowe, do których dochodzi na drodze krajowej nr 79 Kraków Sandomierz. Tylko w tym roku druhowie z OSP Koszyce interweniowali w około 70 takich zdarzeniach. Jedyny problem, jaki pojawił się w związku z planami wojewody, to znalezienie dla załogi ambulansu odpowiedniego pomieszczenia. Najbardziej prawdopodobne jest, że podstacja będzie się mieścić w budynku dawnego przedszkola. Niestety spowodowało to konieczność wypowiedzenia umowy najmu osobie, która zajmuje znajdujące się tam mieszkanie. Umowa przestanie obowiązywać 31 grudnia. W Koszycach liczą, że ambulans zaparkuje w tej miejscowości najpóźniej 1 stycznia. (red)

7 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 7 Gmina Koszyce ul. Nowa 14, Koszyce tel. (0-41) w. 25, fax (0-41) ugkoszyce@pro.onet.pl NIP: REGON: Szanowni Państwo W I połowie 2005 r. Marszałek Województwa Małopolskiego ogłosił nabór wniosków w ramach ZPORR do Działania 3.1, do którego Gmina Koszyce zgłosiła projekt pn: Rozbudowa kanalizacji w Gm. Koszyce szansą rozwoju regionu i poprawy stanu środowiska naturalnego. Projekt został w styczniu 2006 r. zakwalifikowany do realizacji i po przeprowadzeniu weryfikacji przez Biuro Zarządzania Funduszami Europejskimi Urzędu Wojewódzkiego, Gmina Koszyce przystąpiła do procedur przetargowych w celu wyłonienia wykonawcy projektu. Po dokonaniu dwukrotnej oceny ofert oraz zakończeniu procedury odwoławczej i rozstrzygnięciu protestów, Komisja Przetargowa wybrała ofertę firmy: INŻ-BUD Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych, ul. Chyszowska 12, Tarnów, jako Wykonawcę, który spełniał wszystkie kryteria oceny ofert zawarte w SIWZ oraz zaoferował najniższą cenę wykonania zamówienia. Projekt został podzielony na sześć etapów realizacji. Są to: roboty budowlane (wraz z pracami wstępnymi), roboty montażowe, kanalizacja tłoczna, prace instalacyjne (przepompownie), realizacja nadzoru inwestorskiego przez inspektora nadzoru oraz realizacja zadań promocji projektu. W dniu r. została podpisana umowa Nr Z/2.12/III/3.1/401/05/U/18/06 pomiędzy Wojewodą Małopolskim a Wójtem Gminy Koszyce o dofinansowanie w/w projektu, oraz w dniu roku stosowny aneks, na mocy którego: Całkowita wartość projektu wynosiła ,30 PLN Całkowite wydatki kwalifikowane to ,07 zł PLN Środki pozyskane z EFRR wynosiły ,04 PLN. W wyniku realizacji projektu wykonano 18,2 km sieci kanalizacyjnej oraz umożliwiono mieszkańcom 4 miejscowości Gminy Koszyce: Książnice Wielkie, Zagaje, Modrzany, Morsko (Wroczków) podłączenie się do wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej. Rozpoczęły się również przygotowania do procedury wpięcia do sieci pierwszych użytkowników sieci kanalizacyjnej. Projekt zrealizowany został na terenie gminy wybitnie rolniczej, mającej duży potencjał, jeśli chodzi o nieskażone środowisko, co stanowi jeden z zasobów naturalnych województwa małopolskiego. Realizacja projektu przyczyni się do, następującej wraz z podłączaniem kolejnych mieszkańców do sieci kanalizacyjnej, likwidacji zaniedbań dotyczących zanieczyszczenia środowiska związanego z nieuregulowaną gospodarką ściekową. Zrealizowany projekt przyczyni się do podjęcia działań, które mają poprawić stan środowiska naturalnego oraz stan estetycznego rozwoju gminy. Stworzy możliwość rozwoju odpowiedniej bazy turystycznej, co w rezultacie da nowe miejsca pracy. Głównym celem działania projektu było więc przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów wiejskich, wzrost mobilności zawodowej mieszkańców tych terenów, a przede wszystkim tworzenie warunków do dywersyfikacji działalności gospodarczej co wpłynie na podejmowanie starań mających na celu poszukiwanie pozarolniczych źródeł utrzymania. Podsumowując, można stwierdzić iż zrealizowane zadanie jest zgodne z obowiązującymi dokumentami strategicznymi gminy, powiatu i województwa, a jego realizacja przyczyniła się do zapewnienia poprawy jakości dobra publicznego a poprzez fakt zaliczania gminy do Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego projekt ma ogromny wpływ na zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej rejonu zachodniej części Gminy Koszyce. Koszyce, 2 października 2007 r.

8 8 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Gmina Koszyce ul. Nowa 14, Koszyce tel. (0-41) w. 25, fax (0-41) NIP: REGON: Szanowni Mieszkańcy! Gmina Koszyce w roku 2007 zrealizowała inwestycję pn Przebudowa-modernizacja grupy dróg gminnych na terenie Gminy Koszyce, która realizowana była w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W ramach tego zadania zmodernizowano następujące drogi: Dolany Chełmy dł.702 mb, koszt ,00 zł Jaksice Parcela Górna dł 650 mb, koszt ,67 zł Jaksice do Wisły dł 1185mb, koszt ,65 zł Zagaje Modrzany dł.1350 mb, koszt ,91 zł Zysławice Jankowice-Podgaje dł.1562 mb, koszt ,93 zł Łapszów k.śpiewaka dł.856 mb, koszt ,75 zl Włostowice Łapszów dł mb, koszt ,72 zł Malkowice do lasu dł.1050 mb, koszt ,32 zł Filipowice do nadwiślanki dł 1153 mb, koszt ,67 zł Przemyków do nadwiślanki dł.760 mb, koszt ,37 zł. Przemyków Siedliska dł.720 mb, koszt ,96 zł Przemyków Zabroważ dł.550 mb, koszt ,43 zl W dniach 1-4 października odbyła się kontrola w/w projektu przeprowadzona przez Instytucję Pośredniczącą.Powyższy projekt realizowany był w okresie od kwietnia 2007r do sierpnia 2007r. Całkowita wartość projektu wyniosła ,38 PLN w tym: ,38 PLN to środki kwalifikowalne z czego 49,32% stanowi dofinansowanie z EFRR i 10% dofinansowanie z budżetu państwa. Pozostałe środki pokryła Gmina Koszyce. Koszyce

9 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 9 Uczestnicy zawodów z Wójtem Gminy Koszyce Stanisławem Rybakiem. Fot. W. Stojek Złowili puchary Członkowie koszyckiego koła Polskiego Związku Wędkarskiego spotkali się w niedzielę (14 października) nad Wisłą w Morsku na zawodach spławikowych, których główną nagrodą był puchar wójta gminy Stanisława Rybaka. W imprezie wzięło udział 23 zawodników. Po kilku godzinach rywalizacji okazało się, że zwycięzcą w kategorii seniorów został Zdzisław Śpiewak z Łapszowa, który wyprzedził Ryszarda Stojka z Koszyc i Jacka Ciepichała z Krakowa. W kategorii wędkarskich juniorów najlepszy był Damian Hytroś z Włostowic. Drugie miejsce zajął Wojciech Rybak (również z Włostowic), trzecie Paweł Stojek z Koszyc. Koszyckie koło PZW zrzesza aktualnie 196 członków. (red) Wójt gminy Stanisław Rybak wręcza puchar zwycięzcy w kategorii juniorów Damianowi Hytrosiowi. Fot. R. Stojek Wójt gminy Stanisław Rybak wręcza puchar zwycięzcy w kategorii seniorów Zdzisławowi Śpiewakowi. Fot. R. Stojek

10 10 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Porozmawiajmy o Rozpoczął się kolejny rok szkolny i kolejny rok, w którym proponujemy czytelnikom GAZETY KOSZYCKIEJ spotkania ze szkołą. Ciekawych informacji na pewno nie zabraknie, chcemy podzielić się naszymi osiągnięciami i sukcesami. Jednak szkoła to także, a może przede wszystkim trudne sprawy, codzienne problemy, z którymi ma się do czynienia każdego dnia, to ciężka praca. Wiedzą o tym wszyscy ci, którzy mają cokolwiek ze szkołą wspólnego. Takie tematy też będziemy poruszać na łamach gazety. Jednak na dobry początek Rok szkolny rozpoczął się pracowicie dla wszystkich. A przede wszystkim dla nowej pani Dyrektor Centrum Oświatowego w Koszycach Teresy Domagały, która została powołana na to stanowisko przez pana wójta Stanisława Rybaka podczas uroczystej inauguracji nowego udziału w finale wojewódzkim zakwalifikowali się: Robert Magiera kl. IV miejsce 6, Daniela Fletner kl. V została wicemistrzynią powiatu, a Sylwester Trybała zajął trzecią pozycję. Paulinę Stajniak, z klasy szóstej na ostatnich metrach wyprzedziła zawodniczka z Sierosławic i nasza lekkoatletka ostatecznie zajęła trzecie miejsce. Natomiast Krzysztof Trzaska prowadził od samego początku i nie dał się wyprzedzić aż do mety. Został mistrzem powiatu. Naszą szkołę reprezentowali z klasy IV Martyna Błaszczyk, Patrycja Trzaska, Alicja Kotwica, Szymon Kapusta, Krystian Kapuśnik, Dawid Grzyb, Konrad Pieterek, Dominik Zawartka, Bartłomiej Krzemiński. Uczniowie klasy V to: Wioletta Mączka, Magdalena Chadzak, Adrian Bogdał, Krzysztof Sieradzy. Sportowcy z klasy VI Paulina Daniel, Małgorzata Stalmach, Bernadeta Nowak. Nowa pani dyrektor Centrum Oświatowego Teresa Domagała rozpoczyna rok szkolny, obok pani Elżbieta Stojek roku szkolnego, który tradycyjnie już rozpoczął się uroczystą mszą świętą w kościele parafialnym. Następnie zaproszeni goście, uczniowie, nauczyciele, rodzice spotkali się na placu przed budynkiem szkoły. Tam podczas oficjalnych uroczystości m.in. pożegnano pełniącą dotychczas obowiązki dyrektora panią Helenę Michalec oraz odchodzącą na emeryturę po 30 latach pracy panią Elżbietę Stojek. Po wystąpieniach zaproszonych gości pełni wrażeń i energii uczniowie spotkali się ze swoimi wychowawcami. Kolejny rok szkolny został rozpoczęty. Jesienne biegi przełajowe. W tym roku jak zawsze uczniowie Centrum Oświatowego wystartowali w Jesiennych Indywidualnych Biegach Przełajowych na szczeblu powiatu. Nadspodziewanie dopisała frekwencja więc i rywalizacja była większa, a walczyć było o co. Sześciu najlepszych zawodników i zawodniczek zakwalifikowało się do etapu wojewódzkiego. Reprezentanci naszej szkoły nie zawiedli, większość startujących uczniów szkoły podstawowej uplasowało się w pierwszej dziesiątce. Do Ślubowanie uczniów klas I. Fot. H. Dąbroś 10 października dla pierwszoklasistów to szczególny dzień, albowiem odbyło się wtedy ślubowanie uczniów klas pierwszych. Uroczystość rozpoczęła się mszą świętą, a następnie pierwszoklasiści zaprezentowali część artystyczną, którą przygotowali wspólnie ze swoimi wychowawcami: panią Alicją Gozdek i Renatą Kasperek. Wiersze i piosenki nawiązywały do życia szkolnego, obowiązków jakie czekają uczniów. Pasowanie na ucznia przez panią dyrektor Teresę Domagałę było ogromnym i niezapomnianym przeżyciem dla pierwszaków, no i oczywiście ich rodziców, którzy przybyli na tę uroczystość. Na zakończenie uczniowie otrzymali od wychowawców pamiątkowe dyplomy a od starszych kolegów z klas II i III i rodziców drobne upominki. Nie mogło się obyć także bez smakołyków, które przygotowały dla wszystkich dumne ze swoich pociech mamy. 11 października 2007 roku tradycyjnie już obchodzono w Centrum Oświatowym Święto Edukacji Narodowej. Był to moment bardzo szczególny także dla uczniów klas pierwszych gimnazjum, ponieważ w tym dniu złożyli ślubowanie i stali się pełnymi członkami szkolnej społeczności uczniowskiej. Pierwszoklasiści, stojąc przed sztan-

11 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 11 darem szkoły, w obecności dyrekcji, grona pedagogicznego, zaproszonych gości, koleżanek i kolegów ślubowali: uczyć się pilnie i osiągać jak najlepsze wyniki, wykazując dociekliwość, systematyczność i wytrwałość, poznawać i szanować wartości stworzone przez ogólnoludzką cywilizację, kształtować w sobie wzorową postawę uczniowską, by w przyszłości wiedzą i rzetelną pracą służyć Ojczyźnie dbać o honor szkoły, poznawać, szanować i wzbogacać jej dobre tradycje, zdobytą wiedzą, młodzieńczym zapałem i pracą być wiernym przesłaniu Patrona Stanisława Wyspiańskiego Idziesz przez świat i światu dajesz kształt przez swoje czyny. Dużym wydarzeniem kulturalnym było wejście na ekrany kin filmu Andrzeja Wajdy pt. Katyń. Uczniowie trzecich klas gimnazjum mogli go już zobaczyć i w ten sposób poznać tragiczne wydarzenia związane z historią naszego kraju. Nie brakuje także chętnych do zwiedzania Muzeum Ziemi Koszyckiej. Spora grupa uczniów mogła już zobaczyć zgromadzone zbiory, a podczas lekcji muzealnych poznać wydarzenia związane z historią naszego regionu. W tym roku postanowiono organizować regularne wyjazdy uczniów na basen w ramach lekcji wychowania fizycznego. Zachęcamy wszystkich do korzystania z możliwości jakie daje nam położona blisko kryta pływalnia w Kazimierzy Wielkiej. Odpoczynek, dobra kondycja, nauka pływania to nieocenione dobrodziejstwo. A może wśród naszych uczniów znajdzie się talent pływacki?! Wieczór niezapomnianych wrażeń IWB Wspaniały prezent otrzymali nauczyciele z okazji Dnia Komisji Edukacji Narodowej od wójta gminy pana Stanisława Rybaka. Było to zaproszenie do Tarnowa na koncert znanego na całym świecie rosyjskiego Chóru Aleksandrowa, który po raz piąty przyjechał na tournee do Polski. Na koncertach prezentuje on utwory z nowego repertuaru, jak i te, które zaprezentował podczas koncertu dla Papieża Jana Pawła II z okazji 26-lecia pontyfikatu. Chór powstał Po ślubowaniu rozpoczęła się część artystyczna przygotowana z okazji Dnia Nauczyciela. Młodzi aktorzy pięknie recytowali, śpiewali oraz tańczyli. Szkolne sprawy przedstawili z poczuciem humoru i przymrużeniem oka w programie Oto leci szkolny kabarecik. Szczególnie zaproszonym gościom i publiczności spodobał się występ zespołu tanecznego, który przygotował taniec współczesny i klasykę Jezioro łabędzie, oczywiście z przymru- Jezioro Łabędzie w wykonaniu chłopców z gimnazjum. Fot. B. Iwańska żeniem oka. Wszystkie występy podobały się zgromadzonej publiczności, o czym świadczyły gromkie brawa, uśmiechy i gratulacje. W najbliższym czasie, bo już w listopadzie odbędą się konkursy przedmiotowe zarówno w szkole podstawowej jak i w gimnazjum. Trwają przygotowania uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum do konkursu recytatorskiego im. Hieronima Morstina, który odbędzie się w Proszowicach. Jak co roku samorząd szkolny przyłączył się do ogólnopolskiej akcji Góra Grosza i zbiórki zużytych baterii. O efektach tych przedsięwzięć będziemy informować czytelników w kolejnych numerach. Solista z Chórem Aleksandrowa. Fot. J. Stojek w 1928 roku. W jego repertuarze jest ponad 2000 pieśni, a w skład zespołu wchodzi 200 osób. Wielokrotnie odznaczony orderami i nagrodami Chór Aleksandrowa koncertował na deskach najznakomitszych scen na wszystkich kontynentach. W Polsce jest przyjmowany wyjątkowo entuzjastycznie jego koncerty obejrzało już prawie 200 tysięcy ludzi. Artyści oczarowują słuchaczy swoim brzmieniem, dynamiką, pięknymi strojami, a przede wszystkim wspaniały-

12 12 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Balet Chóru Aleksandrowa. Fot. J. Stojek Tańce kozackie w wykonaniu baletu Chóru Aleksandrowa. Fot. J. Stojek mi głosami. W skład zespołu wchodzi także balet, który jest jego ozdobą, a który zadziwia choreografią i perfekcją tańca. Mężczyźni popisujący się umiejętnościami prawie cyrkowymi, stepujące dziewczyny, wszystko przeplatane starymi rosyjskimi tańcami, wykonanymi w tradycyjnych strojach. Robiło to ogromne wrażenie i zapierało dech w piersiach. Widownia entuzjastycznie reagowała na dźwięki znanych polskich przebojów m.in. piosenki z repertuaru Jana Kiepury Brunetki, blondynki, ja wszystkie was dziewczynki, nie mówiąc już o słynnej rosyjskiej Kalince, a patrząc na mistrzowskie wykonanie Kazaczoka nogi same rwały się do tańca. Niezapomniane emocje przeżywali wszyscy, a szczególnie w czasie wykonywania przez chór po polsku pieśni Czerwone maki na Monte Cassino. Poruszona widownia słuchała jej na stojąco i w wielkim skupieniu. Niezwykły to był wieczór, pełen niezapomnianych wrażeń. Chwile skupienia, przeplatały się z chwilami wzruszenia. Dobra zabawa, uśmiechy z podziwem i niedowierzaniem. Wszystko zmieniało się jak w kalejdoskopie i dzięki temu wrażenia z tego koncertu na długo pozostaną w pamięci wszystkich. IWB Sukces koszyckiej szkoły Od kilku dni Centrum Oświatowe w Koszycach może poszczycić się wyróżnieniem przyznanym przez Komendę Wojewódzką Policji w Krakowie. Jest to CERTYFIKAT SZKOŁA PROMUJĄCA BEZPIECZEŃSTWO przyznany za inicjatywy i działania podejmowane w szkole w ramach projektu Zintegrowana Polityka Bezpieczeństwa. 24 października w budynku Komendy Wojewódzkiej odbyło się spotkanie Małopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji mł. insp. Andrzeja Rokity z przedstawicielami szkół województwa małopolskiego, które przystąpiły do programu Zintegrowana Polityka Bezpieczeństwa. W spotkaniu uczestniczyli także: wiceprezydent Krakowa Elżbieta Lęcznarowicz, przedstawiciele kuratorium i Wojewody. Naszą szkołę reprezentowali: wójt gminy Stanisław Rybak, wicedyrektor Joanna Cisak, Marta Maćkowiakpedagog i przedstawiciel uczniów Wojciech Rybak. Na spotkaniu tym podsumowano wyniki projektu i wręczono certyfikaty. Kilka słów o projekcie. Zakłada zmianę mentalności oraz świadomości na temat genezy zjawisk patologicznych, ich mechanizmów, możliwości rozwiązywania problemów i roli w tym procesie Policji i innych podmiotów. Działania podejmowane w ramach tego projektu trwały w Centrum Oświatowym od kwietnia 2006 roku. Program miał na celu zwiększenie bezpieczeństwa w szkole. Przeprowadzono wizję lokalną szkoły. Wytypowano miejsca najbardziej zagrożone w szkole i okolicy. Odbyło się spotkanie delegacji z Holandii, przedstawicieli Policji w Proszowicach, wójta gminy Stanisława Rybaka, nauczycieli, uczniów i rodziców, na którym omówiono zasady współpracy i warunki realizacji projektu. Na podstawie analizy ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, nauczycieli i rodziców określono priorytety podejmowanych działań: spotkania młodzieży z przedstawicielami policji, zwiększenie dyżurów nauczycieli, zwiększenie patroli policyjnych wokół obszaru, na którym znajduje się szkoła, zwiększenie liczby godzin w ramach lekcji wychowawczych poświęconych problemowi bezpieczeństwa. Zakładane w projekcie zadania realizowano w Centrum Oświatowym w ciągu ubiegłego roku szkolnego, były to m.in.: spotkania uczniów z przedstawicielami policji w sprawie odpowiedzialności nieletnich, wydanie ulotek informacyjnych dla uczniów, spotkania pedagoga szkolnego z młodzieżą sprawiającą problemy wychowawcze. Zespół osób pracujących nad projektem: Joanna Cisak wicedyrektor szkoły, Marta Maćkowiak pedagog, Jakub Pieron nauczyciel, Alicja Gozdek nauczyciel, Renata Kozioł rodzic, Anna Wędel uczeń, Elżbieta Skrzypekkoordynator projektu Zintegrowanej Polityki Bezpieczeństwa z ramienia KPP w Proszowicach. Projekt ten nadal realizowany jest w Centrum Oświatowym, a otrzymane wyróżnienie dodatkowo mobilizuje do podejmowania kolejnych działań. IWB

13 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 13 Wrześniowe wspomnienia 1 września1939 roku to data niezapomniana dla żyjących w tym czasie Polaków. Huk niemieckich bombowych samolotów budził wczesnym rankiem wielu Polaków. Pamiętam przerażenie nas dzieci i dorosłych. Tak zaczęła się wojna. Przykre wspomnienia, niepewności dnia codziennego i ciągły niepokój przed nieznanym i strasznym. Sięgając pamięcią przed wiele miesięcy przed wojną, pamiętam zbiórkę pieniędzy i różnych cennych rzeczy, na potrzeby obrony kraju. Potem pobór do wojska, w trybie nadzwyczajnym, młodych mężczyzn. Rozpaczliwe pożegnania z rodziną najbliższą, sąsiadami. Rozpacz żony pana Trzaski, jej krzyk, jakby wiedziała, że mąż nie wróci. I nigdy nie wrócił. Pana Stanisława Wróbla żegnała cała rodzina, sąsiedzi. Pan Wróbel wrócił po wielu długich miesiącach tułaczki, w łachmanach, głodny, Słuchanie radia przed domen pana Kupczyka (obecnie dom pani Książkowej) rok 1939 Stanisław Wróbel chory. Uciekł z transportu jeńców polskich wywożonych na roboty do Niemiec. Wracał pieszo i dla bezpieczeństwa najczęściej nocami. I wiele, wiele rodzin przeżywało tragiczną rozłąkę z najbliższymi. Były również gromadne słuchania radia, przed domem pana Kupczyka, który podobno jedyny posiadał radio w Koszycach a jeśli nie jedynym, to tylko on stawiał radio w oknie. Przed domen stał tłumek ludzi i słuchali najnowszych wiadomości o sytuacji w kraju, pełnych niepokoju, o agresywnych żądaniach Niemców, o niepoddaniu się itp. A potem 1 września i radio umilkło i znikło na czas wojny. Zapamiętałam masową ucieczkę ludności przed zbliżającym się frontem niemieckim, z obawy przed masowym mordowaniem ludzi (jak głosiła fama). Tłumy ludzi wędrowały z zachodu Polski na wschód. A potem ze wschodu na zachód, przed taką samą obawą. Powstał ogromny chaos, głód, nieszczęście. Doskonale to pamiętam, ponieważ mój ojciec wraz z innymi, też udał się na ucieczkę zabierając z sobą siedemnastoletniego syna a mojego brata. Załadowali do torby bochen chleba, garnuszek smalcu, ręczniki, mydło i pewną kwotę pieniędzy, które w tym czasie miały wątpliwą wartość. I poszli. A za nimi szli następni i znowu następni... Nasza mama hodowała stadko kur dla potrzeb rodziny. A że zbliżał się front i słychać było detonacje tuż, tuż ubiła kilka sztuk, żeby nie zginęły w tym zamęcie i ułożyła na ławce. Nie zdążyła oskubać, strzelanina zapędziła nas do piwnicy. Tam się schroniliśmy. A kiedy już się uciszyło wyszłyśmy do domu.

14 14 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Kur oczywiście nie było. A moja mama jakby ucieszona powiedziała: zabrali uciekinierzy, jak to dobrze, może naszym ktoś pomoże. I rzeczywiście, kiedy ojciec z bratem już wracali, byli bardzo głodni. Podeszli do jakiegoś domu na wsi. Okno było otwarte, a na oknie stał odkryty garnek, a w nim kasza jaglana na gęsto. Właściwie to były resztki, które dojadały muchy. Mój brat nie lubił kaszy i nigdy jej nie jadał, ale wtedy był tak głodny, modlił się w duszy, żeby gospodyni pozwoliła im to zjeść. Tak to bywało niejednokrotnie zanim wrócili do domu. Mimo obaw, wojsko niemieckie przemieszczało się spokojnie, wydawało się nie zwracając uwagi na ludność cywilną. Ale mimo to, rozstrzelali jednego młodego mężczyznę nieznanego nikomu. Podobno polskiego żołnierza, przebranego w niekompletne ubranie cywilne. Leżał na ścieżce obok drogi biegnącej przez Włostowice. Takie były te pierwsze dni tej wojny. Następne mocne wrażenie przeżyłam wtedy, kiedy Niemcy przyprowadzili jeńców polskich do Koszyc. Zostawili ich na Rynku. Jeńcy byli tak zmęczeni, że kładli się na bruku. Był listopad i bardzo zimno. Ktoś wyprosił u niemieckich żołnierzy pozwolenie nakarmienia jeńców. Kobiety szybko zorganizowały zbiórkę żywności. Przynoszono w umówione miejsce żywność w Koszycach, Włostowicach a nawet w Sokołowicach. Gotowano ziemniaki a potem kobiety roznosiły jedzenie przyglądając się czy nie ma wśród nich swoich bliskich. Zresztą każdy żołnierz w tej chwili był tym najbliższym, kochanym... Pamiętam jak panie płakały, opowiadając o tym wydarzeniu. Może jeszcze żyje ktoś, kto pamięta ten bolesny obraz?... To jest właśnie wojna. Krzywda ludzi najczęściej niewinnych. W tych czasach, nieszczęściu i niedoli ludzie pomagali sobie. Moje pokolenie przeżyło ciężkie czasy. Przerażenie ciężką sytuacją, często brakowało normalnego pożywienia. Niewola i tęsknota za wolnością. Dzielenie się chlebem i życzliwością, kształtowały nasze charaktery. Stąd zrodziło się poświęcenie dla drugiego człowieka, i za drugiego człowieka przykład o. Maksymilian Kolbe. To jest właśnie niezrównane poświęcenie i patriotyzm. Bo według mnie nie można być patriotą nie widząc drugiego człowieka, a zwłaszcza swojego ziomka. Czas zmienia pojęcia życzliwości w stosunku do drugiego człowieka. Obecnie niemodny jest patriotyzm. Kult posiadania własności jest tak potężny, że przesłania inne cele. Coraz częściej słyszy się tam gdzie chleb tam ojczyzna. Tak trudno przedrzeć się przez tę gęstą mgłę pożądania i zobaczyć jakiś piękny wzorzec z którego można by brać przykład. Bo dobry przykład potrzebny jest na pewno młodzieży do kształtowania młodych charakterów i przyswajania dobrych cech. A starszym potrzebny do przemyśleń nad dobrem i złem. Nie chciałabym uogólniać moich spostrzeżeń, bo w każdym okresie życia spotykają się obie strony i dobre i złe. A ja w moim życiu spotkałam wiele życzliwości od ludzi, których przecież nie zapomnę nigdy. Ale myśleć zawsze warto. Stanisława Staszkiewicz Pierwsi polscy święci Do tego, że Koszyce położone są w strefie najstarszej historii Polski, zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Samo miasto nie posiada wprawdzie znaczniejszych zabytków, ale już na Witowie, w Morsku, Przemykowie, czy Książnicach Wielkich (wszystkie położone w gminie Koszyce) takie zabytki się zachowały. W samych Koszycach niespodzianie odkryła się prehistoria czyli wielokulturowa osada sięgająca swym początkiem trzech tysięcy sześciuset lat wstecz, położona przy szosie do Sokołowic. Gmina nasza otoczona jest miejscowościami, w których od zabytków lub ich śladów wprost się roi. To kasztelania brzeska w Brzesku Starym, Hebdów, Żębocin (pierwsza parafia św. Stanisława Szczepanowskiego), Opatowiec, Stary i Nowy Korczyn, Bejsce że wymienię tylko najbliższe. Na tych terenach działali i przebywali pierwsi polscy święci św. Świerad (XI wiek), św. Stanisław (wiek XI), św. Kinga (XIII wiek) i św. Jadwiga (wiek XIV). Święty Świerad/Swierad (ok ) W początkach państwa polskiego, gdy ziemie te były jeszcze słabo zaludnione, a chrześcijaństwo (najpierw w obrządku słowiańskim, prawdopodobnie wprowadzone przez Cyryla i Metodego, a później w obrządku rzymskokatolickim) dopiero się zadomawiało, rozwinął się na ziemiach polskich typ misjonarstwa eremowego ( czyli pustelniczego). Wśród gęstych borów, pojedynczo lub w małych grupach, uzbrojeni w krzyż i siekierę eremici karczowali kawałek puszczy i w trudnych warunkach, w duchu ascezy zaszczepiali na naszych ziemiach pierwiastek chrześcijański. Takim pustelnikiem eremitą był jeden z pierwszych polskich świętych o imieniu Świerad, pochodzący najprawdopodobniej z okolic Opatowca, być może z Sieradzic (dawniej: Świeradzic w parafii Kościelec). Miał się urodzić około roku 980. Według tradycji w rozlewiskach Nidy, w miejscu zwanym Wrzosy miała się znajdować pustelnia Świerada. Obok tryskało źródełko, którego woda miała leczyć oczy, o nazwie Źródło Zaradeusza, czyli Świerada. O istnieniu św. Świerada dowiedziałam się z tablicy opisującej jego żywot, a zawieszonej w kruchcie kościoła w Opatowcu. Ten kościół z XIII wieku zbudowany był przy nieistniejącym obecnie klasztorze, który runął przed wiekami wraz ze skarpą do Wisły, podmyty jej wodami. Kościół w Opatowcu wraz z dobrami (jak i Książnice Wielkie) nadał opactwu tynieckiemu w roku 1105 król Bolesław Śmiały, bądź jego żona Judyta. W pierwotnym kształcie powstał jednak wcześniej, być może jeszcze za Bolesława Chrobrego.

15 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 15 Justa, a w lesie na Iwkową pustelnia św. Urbana (prawdopodobnie uczniów św. Świerada). Wzdłuż Dunajca i Popradu co kilka mil znajdowały się kaplice związane z tradycją eremitów. Św. Świerad dotarł w swej działalności aż do Nitry n.wagiem (obecnie na terenie Słowacji). Nitra była dla chrześcijan ważnym i bardzo starym ośrodkiem kultu. Jeszcze w 828 roku książę Nitry Pribina zgodził się na budowę świątyni chrześcijańskiej w Nitrze, choć kraj nadal był pogański. W 1034 roku Nitra stała się siedzibą rzymskokatolickiego biskupstwa. To ważne dla środkowoeuropejskiego chrześcijaństwa miejsce odwiedził w czasie pielgrzymki do Czechosłowacji Jan Paweł II. Wg przekazów św. Świerad miał umrzeć na skutek gangreny od metalowego pasa, który wżarł mu się w ciało. Miało to być około 1034 roku. Już w 1083 roku papież Grzegorz VII wyraził zgodę na jego kanonizację. Wtedy jego szczątki i szczątki jego ucznia Benedykta przeniesiono z Zoboru do katedry w Nitrze. Zresztą zdania historyków są co do tego rozbieżne. Kanonizacja św. Świerada nastąpiła w roku 1455 za pontyfikatu Kaliksta IV. Św. Świerad/Andrzej, w Polsce znany także pod imieniem Żurawek, stał się patronem Węgier, Słowacji i diecezji tarnowskiej. Zachowało się sporo obrazów z XVII wieku, kiedy to wzrósł kult tego świętego, wyobrażających postać świętego Świerada. A to: w zakrystii kościoła w Opatowcu, na Jasnej Górze, w Sandomierzu, Białobrzegach, w Rytwianach. Rzeczywisty wizerunek świętego nie jest znany. Święty Stanisław ( ) fasada kościoła w Opatowcu z datą A. D Prof. Tadeusz Wojciechowski w Szkicach historycznych jedenastego wieku (1905) poświęca postaci św. Świerada cały rozdział. Powołuje się on na tzw. kronikę Maurusa. Według tej kroniki Świerad był wyrosły spośród chłopstwa. W tejże kronice cytowane są słowa Benedykta, ucznia Świerada, opowiadające o życiu tego świętego, gdy wstąpił był już do zakonu Benedyktów św. Hipolita na górze Zobor k. Nitry, przyjmując imię Andrzej. Swierad przez trzy dni w tygodniu nie jadł zgoła nic, a na post czterdziestodniowy, gdy wychodził na puszczę, brał ze sobą 40 orzechów. Cały dzień modlił się albo brał siekierę do ręki i rąbał lasy wokół pustelni. Zamiast łoża miał pień dębowy obwiedziony płotem z ostrej trzciny, aby go kłuła, gdyby we śnie przechylił się na bok. Nakładał też na głowę koronę drewnianą, na której zawieszał kamienie, aby go biły po głowie, gdyby znużona, pochyliła się w którą bądź stronę. Taki był żywot Swierada. Pustelnicy wiedli żywot wędrowny. Ich kolejne eremy stawały się zaczątkiem cywilizacji i wiary chrześcijańskiej. Tak samo czynił Świerad. Na drodze od Opatowca do Podolińca n.popradem znajduje się kilkanaście kaplic jemu lub jego uczniom poświęconych Do bardziej znanych miejsc pobytu Świerada należy wieś Tropie powyżej Czchowa n. Dunajcem. Jest tam kościół pod jego wezwaniem. Blisko Tropia, we wsi Tęgoborze była pustelnia św. Święty Stanisław Szczepanowski jest patronem Polski. Beatyfikowany w roku 1253 stał się symbolem jednoczenia się polskich ziem, które były na skutek testamentu Bolesława Krzywoustego podzielone. Był to okres tzw. rozbicia dzielnicowego. Jest zatem dla Polski i kościoła polskiego świętym bardzo ważnym. Zastanawia fakt, że mimo iż był w XI wieku osobą znaczną, bo biskupem krakowskim, mimo że koniec jego życia był dramatyczny a nawet tragiczny, w życiorysie jego jest wiele znaków zapytania. Urodził się w roku 1039 i był rówieśnikiem swojego króla Bolesława Szczodrego (nazwanym tak przez duchowieństwo z powodu wielu nadań dóbr kościelnych). Dziś król ten bardziej jest znany pod przydomkiem Śmiały. Mimo istnienia we wsi Szczepanów (gmina Brzesko) kilku miejsc uznawanych za związane z życiem Stanisława Szczepanowskiego, nie jest pewne, czy rzeczywiście tam się urodził. W niewielkiej wsi stoi gotycki kościół erygowany przez Jana Długosza. Przy bramce ogrodzenia jedna z dwóch kamiennych figur, to postać świętego Stanisława. Na cmentarzu grzebalnym kościół z XVIII wieku kolejny kościół na domniemanym miejscu domu rodzinnego Szczepanowskich. Rodzicami Stanisława Szczepanowskiego mieli być Wielisław i Bogna, a on ich jedynym dzieckiem.

16 16 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Kościół z XVIII wieku na domniemanym miejscu domu rodzinnego Szczepanowskich Na ogrodzonej łące kaplica zawierająca pień dębu, pod którym miał się urodzić św. Stanisław. W głębi ogrodzona studnia, w wodzie której Bogna miała obmyć noworodka. Jest tam jeszcze kolumna zwieńczona figurą świętego (z XVII w.), jako wotum wdzięczności za oddalenie gradobicia. Łąka z kaplicą, źródełkiem i kolumną wotywną Oddany na naukę do szkoły katedralnej w Krakowie, zwrócił Stanisław na siebie uwagę biskupa krakowskiego Suły, który go wyświęcił, wysłał na studia teologiczne i szykował na swego następcę. Co też się stało. W czasie praktyki kapłańskiej był Szczepanowski proboszczem w niedalekim od Koszyc Żębocinie. Stanisław Szczepanowski był desygnowany na biskupa krakowskiego przez króla Bolesława, przez co był mu winien lojalność a nawet posłuszeństwo. I król i biskup byli wybitnymi osobowościami. Toteż konflikt, jaki między nimi rozgorzał, był wielkiej miary. Był to także czas ścierania się dwóch tendencji ekonomicznych: prastarego prawa rodowego, które zabraniało sprzedawania, kupowania a także darowania dóbr rodowych i można je było tylko dziedziczyć i nowego prawa testamentowego, które już na to zezwalało. Król był zwolennikiem starego prawa, a biskup nowego. To drugie z czasem zwyciężyło. Po tzw. reakcji pogańskiej (po śmierci Mieszka II) Kościół katolicki w Polsce był bardzo słaby. Ponieważ rozprzężeniu uległ tzw. ustrój grodowy, a z nim dotychczasowa administracja i system podatkowy, król nie mógł wspierać Kościoła finansami. Dlatego rozpoczął szeroką akcję nadań dla kościołów i klasztorów, za co wdzięczne duchowieństwo nadało mu przydomek Szczodry. Co innego darowizna królewska, co innego przyjmowanie i dokupywanie dóbr na własną rękę. Król chciał wzmocnić Kościół, lecz nie chciał dopuścić do jego dominacji i samodzielności. Toteż gdy biskup Szczepanowski nabył lub przyjął dla diecezji krakowskiej od rycerza Piotra Strzemieńczyka wieś Piotrawin (naprzeciw Solca n. Wisłą), król gwałtownie zareagował, zwłaszcza że był to precedens. Namówił bratanków Piotra, który już nie żył, na wystąpienie o zwrot wsi, która im się jednak nie należała, bo nie była dziedziczna, lecz nabyta przez Strzemieńczyka. Na łąkach po drugiej stronie Wisły (dziś Kępa Piotrowińska) odbył się sąd z udziałem króla, na który biskup dostarczył dowód prawdy oświadczenie wskrzeszonego z grobu Piotra. Bolesław Śmiały był wielkim wojownikiem i politykiem, lecz zaniedbywał sprawy wewnętrzne królestwa. Wywołał tym niezadowolenie możnych i rycerstwa. Bardzo szczodry, ale przy tym apodyktyczny i porywczy zrażał do siebie otoczenie. Poza tym, co nie było rzadkie wśród władców, nie przestrzegał szóstego przykazania, co w końcu przybrało skandaliczne rozmiary. Biskup, czując się przez króla skrzywdzony, przystąpił do możnych a za gorszące występki rzucił na króla klątwę. Rozwścieczony Bolesław wezwał biskupa na swój sąd, na który ten się nie zjawił zasłaniając się prawem kanonicznym. Zapadł wyrok śmierci przez rozsiekanie i poćwiartowanie. Podobno nikt nie chciał wykonać wyroku, więc 11 kwietnia 1079 roku król w towarzystwie trzech dworzan wpadł do kościoła biskupiego na Skałce (katedry na Wawelu jeszcze nie było), kazał biskupa wywlec od ołtarza i własną ręką go przebił. Ciało biskupa zostało na dziedzińcu kościoła rozsiekane. Jest to jedna z interpretacji tych wydarzeń przez historyków (Feliksa Konecznego). Inne skłaniały się na stronę króla lub biskupa. Dni króla były przesądzone. Wygnany przez możnych z kraju, uciekł na Węgry. Zmarł w 1081 roku. Podobno został pochowany w klasztorze w Ossjaku (Karyntia). Biskup Szczepanowski zyskał zaś sławę męczennika.

17 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 17 Najbardziej wiarygodnym, ale niestety prawie jedynym źródłem wiedzy o tym konflikcie jest kronika Galla Anonima, powstała już w 30 lat po śmierci króla Bolesława. Pisze on tak: Jak zaś doszło do wypędzenia króla Bolesława z Polski, długo byłoby o tym mówić, tyle wszakże można powiedzieć, że sam będąc pomazańcem, nie powinien był drugiego pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu to bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskupa na obcięcie członków. My zaś nie usprawiedliwiamy biskupa zdrajcy, ani nie zalecamy króla, który tak szpetnie dochodził swych praw. Szkoda, że zamiast podać więcej faktów, kronikarz (zapewne ze względów politycznych) daje tylko zawoalowany komentarz: długo byłoby mówić. Kolejni polscy kronikarze (bł. Wincenty Kadłubek, Jan Długosz) oparli swą wiedzę o konflikcie na kronice Galla. Ale nie tylko. Były to już inne czasy. Zatarły się w pamięci ludzkiej fakty, a rozwinęła hagiografia męczeństwa biskupa z oprawą cudowności: o niezwykłym zrośnięciu się członków, nad którymi czuwały dwa białe orły; o palcu znalezionym w rybie z sadzawki na Skałce, wreszcie o cudownym wskrzeszeniu Piotrowina. Od momentu kanonizacji św. Stanisława wieś Piotrawin stała się miejscem kultu i pielgrzymek. Do dziś stoi tam kościół późnogotycki (na miejscu drewnianego) oraz kaplica na miejscu dawnego wydarzenia. Wskrzeszenie i grób Piotra zostały upamiętnione płytą nagrobną i tablicą kamienną. Lipa obok kaplicy (wg tradycji jest to laska/pastorał? biskupa Szczepanowskiego) rosła przez wieki. Jak pisze ks. St. Beuch: Jest to drzewo wyraźnie wsadzone korzeniem do góry. Uznaje się to za kolejny cud św. Stanisława. Od wieków pokazywano też miejsce na łące, gdzie w czasie sądu stał królewski tron. Scena zabójstwa św. Stanisława w kościele w Koszycach Scena zabójstwa św. Stanisława w kościele w Zwoleniu Biskup Szczepanowski został kanonizowany przez papieża Innocentego IV w 1253 roku w kościele św. Franciszka w Asyżu. Są tam freski przedstawiające jego męczeństwo. Wielkie zasługi w tym położyła św. Kinga. Rekanonizacji dokonano w Krakowie 8 maja 1254 roku. Do dziś corocznie w dniu 8 maja przez Kraków przeciąga uroczysta procesja z relikwiami świętego. Bardzo ciekawa jest historia ikonografii poświęconej św. Stanisławowi. Cała Małopolska jest wprost usiana jego wizerunkami w formie obrazów, płaskorzeźb lub rzeźb. W innych częściach Polski ten kult był słabszy, choć np. znajdujemy jego obraz w kościele w Drobinie (płn.-zachodnie Mazowsze) czy w Górecku Kościelnym na Roztoczu. Postać św. Stanisława Szczepanowskiego łączy z Koszycami fakt włączenia jego wizerunku do drugiej wersji herbu miasta Koszyc. Jak to, dlaczego a nawet kiedy się stało jeszcze nie wiemy, lecz być może odnajdą się dokumenty, które tę zagadkę wyjaśnią. Herb z wizerunkiem świętego utraciły Koszyce prawdopodobnie razem z utratą praw miejskich w 1869 roku. Choć świadectwo, jakie dał Gall Anonim, wyraźnie mówi o wyroku na biskupie przez poćwiartowanie, przyjęło się przedstawiać jego śmierć jako zdradziecki zamach króla Bolesława na biskupa w czasie spełniania eucharystii i wykonywany przez króla osobiście. Takie ujęcie jest na obrazie w lewym bocznym ołtarzu w kościele koszyckim. Jest to bardzo cenny obraz z XVI wieku. Identyczne ujęcie jest w kościele w Zwoleniu, tyle że jest to złocona i posrebrzana płaskorzeźba. O wiele rzadszy jest drugi typ wskrzeszenie Piotrowina. Tak jest w niedalekim od Koszyc Żębocinie (pierwsza parafia biskupa Szczepanowskiego). Jednak pod tym dużym obrazem jest drugi, niewielki z przedstawieniem typu I-go. Tu zwraca uwagę zabawny anachronizm. Król i jego pomocnicy ubrani są w stroje szlachty z XVII wieku oraz uzbrojeni w krzywe szable, gdy w czasach Bolesława Śmiałego używano mieczy prostych.

18 18 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) Anachronizm na obrazie zabójstwa św. Stanisława, Żębocin Postaci św. Stanisława zawsze towarzyszy wyłaniający się z grobu Piotrowin. Jest jeszcze trzeci typ obrazów samo ćwiartowanie ciała biskupa, ale występuje on najrzadziej. Konflikt między Bolesławem Śmiałym i biskupem Szczepanowskim stał się tematem wielu dzieł sztuki i literatury. Króla Ducha Słowackiego, rapsodu St. Wyspiańskiego: Bolesław Śmiały i jego dramatów Święty Stanisław i Skałka. Wyspiański jest też autorem projektu gigantycznego witrażu do katedry wawelskiej przedstawiającego św. Stanisława. Tragiczny konflikt pomiędzy królem Bolesławem i biskupem Szczepanowskim stał się tematem opery Ludomira Różyckiego Bolesław Śmiały oraz kanwą poematu symfonicznego o tym samym tytule tegoż kompozytora. Tematykę sporu pomiędzy królem Bolesławem i biskupem Szczepanowskim rozważała też Maria Dąbrowska w dramacie Stanisław i Bogumił. Rzeźbiarz Xawery Dunikowski stworzył rzeźbę Grobowiec Bolesława Śmiałego, a w 1972 roku reż. Witold Lesiewicz zrealizował film pt. Bolesław Śmiały. Święta Kinga ( ) W 1239 roku do Wojnicza zbliżał się wspaniały orszak. Wiódł on pięcioletnią narzeczoną dla małoletniego, bo zaledwie dwunastoletniego księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława Wstydliwego. Upamiętnia ten fakt tablica przybita na jednej z kamienic Wojnicza z tekstami po łacinie i po polsku: Działo się w Wojniczu, gdy została tu przywieziona KINGA córka BELI, króla Węgier dla naszego syna BO- LESŁAWA za żonę w roku wcielenia pańskiego Narzeczoną tą była więc córka króla węgierskiego Beli IV Kinga. W XIII wieku Węgry uchodziły za najpotężniejsze i najbogatsze państwo w Europie i koligacja z królewskim dworem Arpadów była dla Polski bardzo korzystna. Księżniczka otrzymała posag o wartości grzywien. Na owe czasy był to ogromny majątek. Po zawarciu matrimonium de futuro (czyli obietnicy małżeństwa, gdyż narzeczeni byli niepełnoletni), orszak z Wojnicza udał się do Sandomierza, gdzie przyszła teściowa Grzymisława zajęła się edukacją Kingi. W 1241 roku Grzymisława z młodą parą narzeczonych ucieka z Sandomierza przed Tatarami. Wracają z tułaczki w 1243 roku. Rezydencja dworu książęcego z powodu zniszczenia Krakowa i Sandomierza zostaje przeniesiona do Nowego Korczyna. Ślub młodej pary odbył się w Krakowie na Wawelu w roku1246, gdy Kinga miała lat dwanaście, na co już prawo kanoniczne zezwalało. Z powodu zniszczenia Krakowa młoda para z matką Bolesława Grzymisławą znowu zamieszkują na zamku w Nowym Korczynie. Bolesław bywał tam rzadko. Kinga wyprosiła u męża, aby żyli w czystości i odtąd całkowicie poświęciła się służbie Bogu i ludziom. Znana jest legenda o cudownym okryciu mgłą. Otóż Kinga wymogła na teściowej, aby mogła zamieszkać w odrębnej części nowokorczyńskiego zamku. Stąd co noc wymykała się łodzią, by wraz ze swym pedagogiem, wiernym Mikułą płynąć w górę Nidy do kościółka św. Mikołaja. Tam modliła się do rana klęcząc boso na posadzce. Przed powrotem myła nogi w blisko rzeki bijącym źródełku i znów łodzią wracała do zamku. Grzymisława zaczęła coś podejrzewać i szukać po komnatach synowej. Przerażony Mikuła udał się po Kingę. Wrócili łodzią niezauważeni, okryci mgłą. Zapewne jednak nie był to ów obłok niebieski jak przekonuje legenda, lecz poranne opary unoszące się nad Nidą i niedaleko płynącą Wisłą. Źródełko, gdzie Kinga myła nogi, istnieje do dziś. Jego woda miała uzdrawiać chore oczy. Obok obudowanego źródełka wznosi się od roku 1820 pomnik św. Kingi. Miejsce to znajduje się na łące nad Nidą we wsi Sępichów. Po kościółku nie ma śladu. Pomnik św. Kingi przy źródełku nad Nidą Na pamiątkę tej samej legendy odbywają się od kilku lat na Nidzie Kingonalia. Nocą, po spokojnej toni rzeki płynie łódź z białą postacią Kingi i wiernym Mikułą u jej stóp. Nowy Korczyn kultywuje pamięć świętej. Widome tego oznaki są w klasztorze franciszkanów. Życie św. Kingi przypadło na bardzo burzliwy okres. Nastąpiły po sobie trzy najazdy Tatarów (1241, , ) zmuszając Kingę do ucieczek i tułaczki. W okolicy zamku gotyckiego w Dębnie (k. Bochni) nad rzeką Niedźwiedzią stoi pomnik. Przypomina on fakt uratowania Kingi przez miejscową ludność z rąk Tatarów. Z ucieczkami Kingi wiążą się też Pieniny, a ściśle zamek pieniński, z którego pozostały nikłe fundamenty oraz legendy o cudach uczynionych przez Kingę dla ratunku przed Tatarami.

19 Nr 3(37) GAZETA KOSZYCKA 19 Szerzej muszę napisać o Skale (około 50 km od Koszyc w kierunku na Wolbrom). Przeniosła tam z Zawichostu klasztor klarysek szwagierka Kingi bł. Salomea (żona brata króla Beli IV o imieniu Koloman. Koloman zginął w bitwie z Tatarami nad rzeką Slaną w roku 1241 i odtąd Salomea poświęciła się służbie Bogu). Klasztor w Zawichoście był ciągle zagrożony przez Jaćwingów, a potem Tatarów. Dlatego został przeniesiony w bezpieczne, niezwykle ukryte miejsce koło Skały. Dziś do tego miejsca o nazwie Grodzisko dojeżdża się ze Skały. Naprzeciwko wytwórni serów skręca się w pola wąską asfaltową szosą i jedzie aż do końca. Grodzisko zawieszone jest wysoko nad urwistym brzegiem doliny Prądnika i szosy na Ojców. Na szczycie wzgórza są pozostałości dwóch grodzisk. Niżej wznosi się barokowy kościół na miejscu dawnego klasztoru. Na barokowym kamiennym ogrodzeniu stoją cztery figury: św. Kingi, św. Jadwigi Śląskiej, księcia Bolesława Wstydliwego i księcia węgierskiego Kolomana. Była też figura bł. Salomei (siostry Bolesława Wstydliwego) na kolumnie nad studnią, obecnie jest figura św. Klary. Ten niezwykły zestaw postaci świadczy o niegdysiejszym znaczeniu tego miejsca oraz o silnych związkach dynastycznych polsko-węgierskich. Dzięki niedostępności Haftowany wizerunek św. Kingi z kościoła franciszkanów w Nowym Korczynie Figury: św. Kingi, Bolesława Wstydliwego, księcia Kolomana miejsca, te figury świadkowie historii sprzed 800 lat zachowały się niemal cudem. Jest tam jeszcze jedna rzecz unikalna kopia egipskiego obelisku ustawionego na słoniu w epoce baroku przez słynnego rzeźbiarza i architekta Giovanni Lorenzo Berniniego w Rzymie. Kopia w Grodzisku jest wykonana z jednego bloku wapienia (a podobno niezwykle trudno jest uzyskać z wapienia tak długi blok). Ostrosłup ten ma 6.10 metra wysokości, stoi na kamiennym słoniu, a zwieńczony jest figurką Matki Boskiej. Gorąco zachęcam do odwiedzenia Grodziska. Wspierając się swoją pozycją księżnej krakowskosandomierskiej, pochodzeniem z rodu Arpadów, który wydał kilku węgierskich świętych oraz własnym pobożnym życiem, zabiegała Kinga usilnie o beatyfikację św. Stanisława Szczepanowskiego. Starania te zwieńczone zostały sukcesem. W dniu 17 września 1253 roku papież Innocenty IV beatyfikował św. Stanisława w kościele św. Franciszka w Asyżu. Uroczystości pokanonizacyjne, z udziałem wielu znakomitości polskich i europejskich Obelisk na słoniu w Grodzisku odbyły się w Krakowie 8 maja 1254 roku. W roku 1257 na zjeździe w Nowym Korczynie Bolesław Wstydliwy ofiarował żonie ziemię sądecką wraz z jej dochodami, jako zadośćuczynienie za pożyczkę zaciągniętą na ogromnym posagu Kingi, a przeznaczoną na odbudowę zniszczonego kraju. Zaczyna się ostatni okres w życiu św. Kingi, gdyż ta darowizna stała się podwaliną do utworzenia w Starym Sączu klasztoru klarysek, który istnieje do dziś. Ten okres w jej życiu jest też najbardziej do dziś znany. Dzieło tworzenia klasztoru zostało przerwane przez trzeci najazd Tatarów. Kinga wraz z mniszkami ucieka w 1287 roku do zamku pienińskiego. Po powrocie do Sącza w 1288 roku rozpoczyna nowicjat, w 1291 roku składa śluby zakonne i na koniec zostaje ksienią zakonu. Jej działalność w Starym Sączu otacza atmosfera cudowności, ale i w życiu społecz-

20 20 GAZETA KOSZYCKA Nr 3(37) nym jej zasługi są ogromne. Choć z pochodzenia Węgierka, propaguje język polski. Dla sióstr wprowadza ten język do modlitw, kazań, śpiewu i nauk praktycznych zamiast niezrozumiałej łaciny. Prawdopodobnie zakłada w Sączu szkołę dla dziewcząt wychowującą je na dobre Polki, żony i matki. Uczyła Polki śpiewu i modlitwy po polsku, uczyła haftu i zakładania ogrodów. Wspomagała przez całe życie ubogich i chorych. Zmarła w opinii świętości 24 lipca 1292 roku w wieku 58 lat. Już w 1329 roku rozpoczęto starania o jej beatyfikację wydając opis 21 cudów za wstawiennictwem Kingi pt. Miracula Santae Kyngae. Zapewne w tej księdze zawarta jest opowieść o cudownym odkryciu złóż soli w Bochni (inni uważają, że w Wieliczce) i znalezieniu w soli jej pierścienia. To zdarzenie przedstawia polichromia w kościółku pod wezwaniem św. Sebastiana w Wieliczce autorstwa Włodzimierza Tetmajera. Św. Kinga znajduje pierścień w bryle soli W 1690 roku księżna Kinga została przez papieża Aleksandra VIII zaliczona w poczet błogosławionych. Kanonizacji bł. Kingi dokonał papież Jan Paweł II 16 czerwca 1999 roku w Starym Sączu. Święta Jadwiga ( ) Po świętej Kindze i Jolencie (obie były córkami króla Beli IV), św. Jadwiga była trzecią księżniczką węgierską, która połączyła Polskę z Węgrami. I Kinga i Jadwiga wniosły do Królestwa Polskiego nie tylko ogromne posagi, nie tylko wzmocniły pozycję Polski w Europie dzięki koligacjom z potężnymi rodami królewskimi, ale swymi nieprzeciętnymi osobowościami, energią i inteligencją, silną wiarą przyczyniły się do religijnego, cywilizacyjnego i kulturalnego rozwoju Polaków. Ich narodziny dzieliło aż 150 lat. Skończyła się na Węgrzech dynastia Arpadów, trwała epoka Andegawenów pochodzących z dynastii królów francuskich, choć z linii włoskiej. Po trudnych układach pomiędzy królem Ludwikiem Węgierskim a możnowładztwem i szlachtą polską, 13. X 1384 roku do Sącza wkroczył orszak wiodący dziesięcioletnią Jadwigę, prawnuczkę Władysława Łokietka, która już 15. X 1384 roku została koronowana w Krakowie na króla Polski. W układach tych panowie polscy zastrzegli sobie prawo wyboru męża dla Jadwigi. Choć Jadwiga, mając zaledwie ½ roku została narzeczoną 4 i ½ letniego Wilhelma Habsburskiego, wychowywała się na dworze w Wiedniu i w wieku 8 lat została przez Wilhelma wstępnie poślubiona, Ludwik Węgierski od tego układu odstąpił i przeznaczył Jadwigę na królową, a naprawdę na króla Polski. Takie praktyki w owych czasach były na porządku dziennym. Kojarzono i zrywano polityczne narzeczeństwa w zależności od aktualnej sytuacji międzynarodowej. Był jeszcze drugi niedoszły kandydat do ręki Jadwigi Siemowit Mazowiecki, lecz na męża dziesięcioletniej Jadwigi przeznaczono Wielkiego Księcia Litewskiego Jagiełłę, który był od niej starszy o 24 lata, co też było zwykłą praktyką. Układ o tym małżeństwie podpisano w 1385 roku w Krewie i w rok później (18 lutego 1386 roku) dwunastoletnia Jadwiga została przez Jagiełłę poślubiona. Mimo koronacji Jagiełły na króla, Jadwiga zachowała swoje prawa królewskie. W przeddzień zaślubin Jagiełło przyjął chrzest i imię chrzestne Władysław, a w 1387 roku chrzest przyjęła cała Litwa włączając się tym samym do rodziny krajów katolickich, a później tworząc z Królestwem Polskim unię. Dzięki temu Polska wzmocniła swoją pozycję w Europie, w epoce Jagiellonów stając się mocarstwem. Pierwsze dwa lata pobytu Jadwigi w Polsce były dramatyczne, ponieważ były narzeczony nie ustępował. Wilhelm przyjechał do Krakowa, aby Jadwigę odzyskać. Zamieszkał w Krakowie u Gniewosza z Dalewic, widywał się z Jadwigą w klasztorze franciszkanów, gdzie jak piszą kronikarze były zabawy, muzyka i tańce. Jednak panowie polscy czuwali i Wilhelm musiał w końcu zrezygnować i Kraków opuścić. Otrzymał zresztą potem odszkodowanie w wysokości dukatów. Grzegorz z Dalewic jeszcze raz dał niesławnie znać o sobie. Miał on Jadwigę, już zamężną, posądzić o wiarołomstwo. Sąd skazał go za to na odszczekanie spod ławy, co miało nastąpić koło Wiślicy na miejscu zwanym do dziś Psią Górką. Jadwiga wyrosła na kobietę. Mierzyła 180 cm wzrostu, była piękną blondynką. Silna i energiczna, świetna amazonka. Mówiło się, że wraz z dworem śniadanie jadła w Krakowie, obiad w Nowym Korczynie (zapewne z popasem w Koszycach, które od 1374 roku były już miastem), a kolację w Sandomierzu. Trasę tę przebywała Jadwiga konno! Lubiła ponoć dobrze zjeść i zabawić się. W miarę dojrzewania jej poczynania nabierały powagi. Wg legendy przełom nastąpił, gdy Jadwiga modląc się przed Czarnym Chrystusem w katedrze wawelskiej usłyszała jego głos wzywający do opamiętania. Pogodziła się ze swoim przeznaczeniem i dobro królestwa przedłożyła nad osobiste. Choć nie żyła długo, jej zasługi są ogromne. Przede wszystkim chrystianizacja Litwy. Z kolei wiele wysiłku włożyła Jadwiga w koncepcję pokojowego rozstrzygnięcia sporów polsko krzyżackich. Odzyskała też dla korony polskiej Ruś Halicką, gdyż jako dziedziczka węgierskiego króla Ludwika miała do tego pełne prawo.