Urząd Miasta Konin. Raport z analizy potencjału współpracy gospodarczej miasta Konin z miastem Deyang

Transkrypt

1 Raport z analizy potencjału współpracy gospodarczej miasta Konin z miastem Deyang KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. Sierpnień 2012 Ten raport zawiera 72 strony/stron odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative, podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone.

2 Spis treści 1 Wstęp Cel dokumentu 2 2 Podsumowanie zarządcze i rekomendacje 3 3 Stan oraz trend współpracy gospodarczej Polska-Chiny Wymiana handlowa Rola handlu zagranicznego w Chinach Eksport z Chin Import do Chin Największe chińskie centra eksportowe Chińskie organy państwowe regulujące kwestie handlowe i celne Najwięksi partnerzy handlowi Chin Współpraca Chin z Polską Poziom wymiany handlowej pomiędzy Polską a Chinami Bezpośrednie inwestycje zagraniczne wychodzące z Chin Historia inwestycji zagranicznych w Chinach Charakterystyka chińskich inwestycji zagranicznych w latach Stosunki bilateralne oraz podpisane umowy dwustronne Przykłady chińskich inwestycji w Polsce Umowy dwustronne Najwięksi, globalni inwestorzy chińscy z poza sektora finansowego 28 4 Trendy w procesie internacjonalizacji chińskiej gospodarki Analiza wytycznych inwestycyjnych dla chińskich przedsiębiorców Strategia wspierania wychodzących inwestycji zagranicznych Proces akceptacji inwestycji Go Global Środki promocji Monitoring Analiza motywacji chińskich firm i czynników wpływających na decyzję o inwestycji Cele rozwojowe Konina a potencjalne strumienie inwestycyjne z Chin 45 5 Potencjalne obszary współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami chińskimi oraz działającymi na terenie Konina Ogólna charakterystyka miasta Deyang Ludność. Rynek pracy Struktura lokalnej gospodarki Gospodarcze cele rozwojowe miasta Deyang 50 odpowiedzialnością sp.k.. Wszelkie prawa zastrzeżone. i

3 5.1.4 Struktura lokalnych władz Partnerstwo miast Chińskie regulacje dotyczące ustanawiania partnerstwa miast Miasta partnerskie Deyang Znaczenie możliwości współpracy gospodarczej dla partnerstwa miast Potencjalni partnerzy przy projektach inwestycyjnych i partnerzy handlowi Konińskie firmy posiadające szczególny potencjał do współpracy z firmami z Deyang Potencjalni partnerzy dla konińskich przedsiębiorstw Sugerowane obszary współpracy 62 6 Spis tabel 64 7 Spis wykresów 65 8 Załączniki Pozycje towarowe dominujące w polsko-chińskim obrocie handlowym 66 odpowiedzialnością sp.k.. Wszelkie prawa zastrzeżone. ii

4 Wykaz skrótów Skrót CCC CCPIT CNCA FDI FERT KPCh MOFCOM RMB OFDI SAFE SASAC SITC Rozwinięcie Chińska Obowiązkowa Certyfikacja (China Compulsory Certification) Chińska Rada Promocji Handlu Międzynarodowego (The China Council for the Promotion of International Trade) China National Regulatory Commission for Certification and Accreditation (Narodowa Komisja Regulacji dla Certyfikacji i Akredytacji) Foreign Direct Investment Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne Foreign Economic Relation & Trade (Comission) Komisja ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu Komunistyczna partia Chin Ministerstwo Handlu (Ministry of Commerce of the People s Republic of China) Renminbi lub yuan, oficjalna waluta Chińskiej Republiki Ludowej* Outward Foreign Direct Investment Wychodzące Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne State administration of foreign exchange Państwowa Administracja Dewiz State-owned Assers Supervision and Administration Commission Komisja Nadzoru i Administracji Państwowymi Aktywami Standard International Trade Classification Standardowa Klasyfikacja Handlu Międzynarodowego * 1 RMB = 0,52 PLN, stan na sierpień

5 1 Wstęp 1.1 Cel dokumentu Zespół projektowy KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. (KPMG), w okresie czerwiec lipiec 2012, na zlecenie Urzędu Miasta Konin, przeprowadził analizę potencjału współpracy gospodarczej pomiędzy miastem Konin a miastem Deyang, w wyniku której został opracowany raport pt. Głównym celem projektu było przedstawienie możliwych perspektyw relacji gospodarczych pomiędzy oboma miastami, w oparciu o analizę dotychczasowych doświadczeń oraz otoczenia biznesowego. Analiza dotyczyła m.in. identyfikacji potencjalnych obszarów współpracy gospodarczej z Chinami dla konińskich przedsiębiorców, jak również dla Miasta. W skład raportu wchodzą trzy części. Część pierwsza zawiera wyniki analizy współpracy gospodarczej pomiędzy Polską a Chinami oraz trendów w procesie internacjonalizacji chińskiej gospodarki. Część druga to prezentacja miasta Deyang, potencjalnego partnera do zawarcia umowy o partnerstwie miast. Trzecia część raportu to wyniki analizy otoczenia biznesowego miasta Konin pod kątem współpracy przedsiębiorców z Konina z miastem Deyang. Wyniki zostały opracowane na podstawie przeprowadzonych wywiadów za pośrednictwem Konińskiej Izby Gospodarczej, materiałów wewnętrznych KPMG oraz źródeł zewnętrznych. W ramach prac projektowych została także opracowana prezentacja oferty inwestycyjnej Konina dla miasta Deyang, jak również projekt umowy partnerstwa miast. Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami. Dane dotyczące miasta Deyang pochodzą z oficjalnych, ogólnodostępnych chińskich źródeł. KPMG nie ponosi odpowiedzialności za poprawność oraz aktualność tych danych. 2

6 2 Podsumowanie zarządcze i rekomendacje Nowe otwarcie w stosunkach polsko-chińskich, którego znaczącym wyrazem jest Wspólne Oświadczenie Rzeczypospolitej Polskiej i Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie ustanowienia partnerskich stosunków strategicznych podpisane w Pekinie podczas wizyty Prezydenta RP w grudniu 2011 roku, stwarza okazję do intensyfikacji współpracy z partnerami chińskimi także na poziomie lokalnym. W punkcie 7 przywołanego dokumentu jego Sygnatariusze deklarują: Obie strony z zadowoleniem odnotowują rozwój partnerskich stosunków na szczeblu lokalnym i będą aktywnie działać na rzecz tworzenia możliwości dalszego rozwoju współpracy między regionami i miastami obu państw, sprzyjającej pogłębianiu zrozumienia między społeczeństwami oraz rozwojowi kontaktów gospodarczych, kulturalnych i edukacyjnych. Przyjęta w 2007 r. Strategia Rozwoju Konina zakłada rozwój stosunków partnerskich z miastami zagranicznymi. Nawiązanie partnerstwa z miastem Deyang będzie więc stanowiło realizację obowiązującej strategii Miasta, w ślad za nowymi trendami w relacjach gospodarczych Polski na forum międzynarodowym.. Dla strony chińskiej istnienie kierunkowego dokumentu, jakim jest Wspólne Oświadczenie, stanowi wyraźną wskazówkę, że zawarcie partnerstwa z Koninem jest zgodne z dalekosiężnymi celami rządu centralnego. Jest to warunek konieczny dla powodzenia procesu, w wysoce zhierarchizowanej i kierowanej centralnie strukturze władzy w ChRL. Jednakże należy mieć świadomość, że pierwszoplanową rolę w zainicjowaniu i podtrzymywaniu relacji będą grały kwestie gospodarcze. To one zdecydują o dynamice wzajemnych stosunków. Miasto Deyang intensywnie rozwija swoją ofertę inwestycyjną skierowaną do inwestorów zagranicznych, jak również jest otwarte na nawiązanie stosunków partnerskich z innymi miastami. Mając na uwadze znaczące różnice pomiędzy strukturą własnościową gospodarki w Koninie (czy szerzej w Polsce) i Deyang, a co za tym idzie skuteczność oddziaływania władz miejskich na podmioty gospodarcze, rekomendujemy powzięcie następujących kroków. 1. Wykorzystanie pozostających w gestii miasta Konin aktywów do rozwoju projektów gospodarczych, w tym w szczególności w postaci elektrociepłowni oraz przedsięwzięcia polegającego na wybudowaniu centrum Spa mającego zagospodarować wody termalne, jako naturalnej platformy inicjującej. 2. W tym celu należy sporządzić opisy projektów inwestycyjnych i projekty listów intencyjnych dotyczących tych inwestycji zakładających zaangażowanie miast partnerskich i podmiotów od nich zależnych w realizację tych inwestycji, jak również innych zadań inwestycyjnych uwzględnionych w planach rozwojowych Konina. Dzięki rozpoczęciu realizacji ww. projektów powinna nastąpić aktywizacja kontaktów biznesowych pomiędzy pozostałymi podmiotami gospodarczymi zlokalizowanymi na terenie Konina, z których największy potencjał i doświadczenie międzynarodowe posiadają: ZE PAK S.A., Konimpex Sp. z o.o., Fugo S.A, a w dalszej kolejności inne podmioty gospodarcze, zarówno z Deyang jak i z Konina. Dotyczy to przedsięwzięć o charakterze innym niż 3

7 działalność czysto handlowa, która w rozumieniu niniejszego raportu stanowić może cenne dopełnienie wzajemnych relacji gospodarczych. Rekomendowany model postępowania bazuje na doświadczeniach chińskich związanych z realizacją chińskiej strategii rządowej Go Global. Przyjęta w 2000 roku przez Pekin, wskazuje tryb podejmowania przez władze chińskie decyzji dotyczących globalnej ekspansji przez przedsiębiorstwa Kraju Środka, oraz pozwalają zidentyfikować kanały decyzyjne na styku państwo-przedsiębiorstwa. Ten sam mechanizm działa w Chinach na szczeblu lokalnym. Władze miejskie oraz prowincjonalne starają się wyszukiwać zagraniczne projekty inwestycyjne w które mogłyby zaangażować się firmy działające w granicach ich obszarów administracyjnych. Ścisłe zależności pomiędzy lokalnym biznesem oraz administracją pozwalają na uzyskanie preferencyjnych warunków (np. finansowania) od rządu centralnego. Dlatego też, wnioski sformułowane na podstawie ogólnokrajowej strategii można także wykorzystać przy formułowaniu rekomendacji na szczeblu lokalnym. Nawiązanie stosunków partnerskich między Miastami to jednocześnie stworzenie ram dla współpracy gospodarczej podmiotów obu Miast. Harmonogram wizyty przedstawicieli Miasta Konin w Deyang może zostać przygotowany przez KPMG pod warunkiem przekazania informacji o takim zamiarze na około dwa miesiące przed pożądaną datą wizyty. Ze względu na specyfikę chińską i z przyczyn praktycznych wydaje się wskazane nawiązanie współpracy na poziomie Izb Gospodarczych Konina i Deyang. Ułatwi to identyfikację kolejnych projektów i nawiązywanie kontaktów biznesowych. Misją Global China Practice KPMG jest udzielanie wsparcia w realizacji tak zdefiniowanych zamierzeń. Jesteśmy przygotowani do służenia Państwu naszym doświadczeniem zarówno w Polsce jak i w Chinach. 4

8 3 Stan oraz trend współpracy gospodarczej Polska- Chiny 3.1 Wymiana handlowa Chińska polityka gospodarcza, zdeterminowana jest aktualnie trzema głównymi czynnikami 1 : Założeniami 12-ego planu pięcioletniego Chin na lata , Postanowieniami podjętymi podczas 17-ego Zjazdu Komunistycznej Partii Chin (KPCh) z 2007 roku (przyjęte do realizacji przez chiński Parlament w marcu 2008 roku), Sytuacją gospodarki światowej. Gospodarka Chińska znajduje się na ścieżce wzrostu. Według danych Banku Światowego chińskie PKB w 2011 roku wzrosło o 9,1%. Dane za pierwsze półrocze roku 2012 wskazują na spadek tempa wzrostu do ok. 7% oraz pojawianie się negatywnych tendencji na sygnalizowanych przez wskaźnik PMI. Dodatkowym czynnikiem ryzyka dla gospodarki chińskiej może być pęknięcie bańki na rynku nieruchomości i inwestycji infrastrukturalnych. Tabela 1. Stopa wzrostu PKB Wyszczególnienie Stopa wzrostu PKB [%] 12,7 14,2 9,6 9,2 10,4 9,1 Źródło: World databank Chińscy eksperci uważają, że paradoksalnie, światowy kryzys gospodarczy może być przyczyną rozwoju Chin i pomocą w pokonaniu wewnętrznych problemów związanych m.in. z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego oraz wysoką energochłonnością gospodarki. Chińczycy, do czasu ogłoszenia 12-go Planu Pięcioletniego, stawiali na rozwój swoich podstawowych sektorów gospodarki 2 : Górnictwo węgla kamiennego Szacuje się, że złoża węgla w Chinach to ponad miliardów ton, co stanowi około 13% światowych zasobów węgla kamiennego. Państwo Środka jest zarówno największym producentem, jak i konsumentem tego surowca. Pracuje tam ok. 25 tys. kopalń, w tym ok. 16 tys. małych, co oznacza, że rynek tego surowca jest bardzo rozdrobniony. Trzy największe firmy prywatne: Shenhua Group (9% rynku krajowego), China National oraz Datong Coal, wytwarzają ok. 15% całej produkcji węgla Większość z kopalń znajduje się w Chinach centralnych. Przemysł metalurgiczny 1 The Economist Intelligence Unit Limited, China Hand. The complete guide to doing business in China 2 Ibidem. 5

9 Chiny to największy producent stali na świecie. Przemysł motoryzacyjny Pod koniec 2006 roku Chiny stały się trzecim największym producentem pojazdów mechanicznych po USA i Japonii, a w 2008 roku już największym producentem aut na świecie. W 2009 roku wyprodukowano 13,8 mln pojazdów mechanicznych, czyli o 47,8% więcej niż w roku 2008, w tym: prawie 7,5 mln samochodów osobowych, ponad 2 mln autobusów oraz ponad 3,1 mln pojazdów ciężarowych. Kluczowym jest fakt, że Państwo Środka jest miejscem lokalizacji fabryk wszystkich czołowych producentów motoryzacyjnych na świecie. Według regulacji rządowych dopuszcza się maksymalnie 50% udziału partnerów zagranicznych w tym sektorze. Przemysł tekstylny Do chwili kryzysu światowego przemysł tekstylny był najistotniejszym motorem chińskiego eksportu, ale w wyniku recesji gospodarczej jego wartość znacząco spadła. Według szacunków, eksport do krajów UE, USA oraz Japonii to ponad 50% całego chińskiego eksportu tekstyliów, a głównymi bazami eksportowymi sektora są prowincje: Fujian, Guangdong, Jiangsu, Shandong, Szanghaj, Zhejiang, Xinjiang oraz Heilongjiang Rola handlu zagranicznego w Chinach W 2011 roku odnotowano istotny wzrost udziału Chin w globalnym handlu zagranicznym, szczególnie w imporcie. W porównaniu z rokiem 2010 eksport wzrósł o 20,32%, do 1,9 biliona USD. W porównaniu ze wzrostem w latach tempo wzrostu eksportu spadło o ponad 10 punktów procentowych. Import względem 2010 roku wzrósł o 24,% do 1,7 biliona USD, natomiast nadwyżka w handlu zmniejszyła się stopniowo z rekordowych 298 miliardów USD w 2008 roku, do 155 miliardów USD w roku Maleje wzrost rocznego eksportu, co daje podstawy aby sądzić, iż zmniejszy się znaczenie eksportu chińskiego w następnych latach dla ogólnego wzrostu gospodarczego Chin. Mimo wszystko, Chiny nadal traktują handel międzynarodowy jako priorytet i kluczowy czynnik wzrostu gospodarczego. W tabeli pokazano chińskie nadwyżki w handlu w latach Wyniki wskazują, że od roku 2008, a więc od początku globalnego kryzysu, wysokość nadwyżek sukcesywnie spada 4. 3 China Customs Statistics 4 Ibidem 6

10 Tabela 2. Nadwyżka handlowa Rok mld USD , , , , , ,5 Źródło: China Customs, China Customs Statistics, Eksport z Chin W 2011 roku eksport z Chin wyniósł 1899 mld USD; w porównaniu z 1743 mld USD w 2010 roku oznacza to wzrost o 20,32%. Według danych z Chińskiego Urzędu Celnego, wśród eksportowanych towarów największy wzrost zanotowały tekstylia (wzrost o 22,9% do 94,67 mld USD), odzież (wzrost o 18,3% do 153,22 mld USD) oraz obuwie (wzrost o 17,1% do 41,72 mld USD). Gałęzie przemysłu z dotychczas największym udziałem w eksporcie zanotowały nieco wolniejszy przyrost: eksport produktów elektromechanicznych wzrósł o 16,1% do 1086 mld USD, produktów elektrycznych i elektronicznych o 14,7% (do 445,79 mld USD), a eksport maszyn i urządzeń o 14,2% (do 353,77 mld USD). Większość z wysoko technologicznych produktów jest produkowana w firmach z udziałem zagranicznym. Oznacza to, że Chiny stały się integralną częścią łańcucha produkcji towarów IT, takich, jak laptopy, komputery i urządzenia telekomunikacyjne, chociaż wiedza technologiczna pozostaje poza Chinami. Według danych statystycznych ONZ, profil towarów eksportowanych przedstawiał się następująco: Tabela 3. Towary eksportowane z Chin w 2011 roku według sekcji SITC Rev. 4 Kategoria SITC Wartość (mln USD) Udział Przeciętny wzrost Łącznie ,00% 11,7% 20,3% Żywność, napoje, tytoń oraz zwierzęta żywe ,70% 13,2% 22,6% 7

11 Kategoria SITC Wartość (mln USD) Udział Przeciętny wzrost Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw; oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne ,82% 13,3% 29,6% Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne ,70% 11,5% 21,0% Chemikalia i produkty pokrewne ,04% 17,4% 31,1% Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca ,83% 9,8% 28,3% Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy ,55% 11,8% 15,6% Różne wyroby przemysłowe ,16% 11,5% 21,7% Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC ,12% 1,8% 59,6% Żródło: UN Comtrade Zdecydowanie najwyższy przyrost (59,6%) w latach zauważalny był w towarach i transakcjach niesklasyfikowanych w SITC; w tej sekcji znajdują się m. in. nieklasyfikowane przesyłki pocztowe oraz złoto (nie będące środkiem płatniczym ani w postaci w rudy). Stosunkowo wysoki wzrosty zanotowały także chemikalia (i produkty pokrewne), surowce niejadalne (oprócz paliw) i oleje, oraz towary przemysłowe. W eksporcie z Chin obowiązują, podobnie jak w inwestycjach, ograniczenia i kontrole. Lista towarów kontrolowanych jest ogłaszana przez MOFCOM: Towary eksportowane, które znajdują się pod kontrolą państwa są podzielone na cztery kategorie: - Dobra zdefiniowane jako kontrabanda, które nie mogą być wywiezione, - Towary podlegające kontroli kontyngentowej, - Towary zastrzeżone, które wymagają pozwolenia na wywóz, - Towary ogólne. 5 Istnieją również konkretne towary, które zostały objęte całkowitym zakazem eksportu 6 : - Zabytki kultury, - Zagrożone gatunki roślin i zwierząt, - Piżmo, 5 The Economist Intelligence Unit Limited, China Hand. The complete guide to doing business in China 6 Ibidem 8

12 - Platyna, - Produkty, których eksport jest zakazany na mocy traktatów międzynarodowych Import do Chin Import do Chin wyniósł w 2011 roku 1743 mld USD (wzrost o 24,9%). Według Chińskiego Urzędu Celnego, wartość importowanych maszyn i urządzeń elektronicznych wzrosła o 14,1% i wyniosła 753,29 mld USD, natomiast o 39,3% wzrósł import produktów podstawowych i wyniósł 604,38 mld USD. Ilość importowanej rudy żelaza wzrosła o 10,9% i wyniosła 6,9 miliona ton, przy 27,1-procentowym wzroście średnich cen (do 163,80 USD za tonę). W tym samym czasie spadła ilość importowanej soi o 3,9% do 52,64 milionów ton, jednak średni poziom cen wzrósł o 23,7% (do 566,80 USD za tonę). Według danych statystycznych ONZ, profil towarów importowanych przedstawiał się następująco: Tabela 4. Towary importowane do Chin w 2011 roku według sekcji SITC Rev. 4 Kategoria SITC Wartość (mln USD) Udział Przeciętny wzrost Łącznie ,00% 16,2% 24,9% Żywność, napoje, tytoń oraz zwierzęta żywe ,86% 25,9% 35,3% Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw; oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne ,01% 24,0% 34,2% Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne ,82% 27,3% 45,9% Chemikalia i produkty pokrewne ,36% 13,9% 20,8% Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca ,62% 9,9% 14,5% Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy ,19% 11,1% 14,8% Różne wyroby przemysłowe ,31% 9,9% 12,5% Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC ,84% 111,7% 168,6% Żródło: UN Comtrade 7 Ibidem 9

13 Pomimo sygnałów z Chin o zwiększonej konsumpcji prywatnej w kraju, wśród dóbr importowanych dominują surowce i dobra inwestycyjne. Maszyny i sprzęt transportowy stanowiły największą kategorię wśród importowanych produktów przetworzonych (631 miliardów USD w 2011, wzrost o 14,8%), wskazując na kontynuację zakupu przez Chiny zagranicznych dóbr kapitałowych. Podobnie jak w przypadku eksportu, najwyższy przyrost (168,6%) w latach zauważalny był w towarach i transakcjach niesklasyfikowanych w SITC. Wysoki wzrost odnotowała także sekcja paliw mineralnych (45,9%); jest to wynikiem rosnącego popytu chińskiej gospodarki na m. in. ropę naftową i gaz ziemny. Chiny są drugim największym na świecie konsumentem ropy naftowej (po Stanach Zjednoczonych) oraz drugim największym importerem. 8 W 2011 roku, import ropy naftowej w Chinach wyniósł ok. 5487,16 tys. baryłek dziennie. Pomimo stosunkowo dużo mniejszego uzależnienia gospodarki od gazu ziemnego, import tego surowca wzrósł w okresie o 128,7% i wyniósł w 2011 roku 28,18 mld m 3. Należy podkreślić, że w Planie Pięcioletnim wymieniono najważniejsze potrzeby importowe ze strony Chin, które można podzielić na pięć głównych grup, 1. Towary w postaci dóbr pośrednich związane z montażem i produkcją na eksport, np.: komponenty do produkcji sprzętu elektronicznego, telekomunikacyjnego, maszyn i urządzeń elektrycznych, czyli najważniejszych grup towarowych w chińskim eksporcie. Towary te są sprowadzane do Chin przede wszystkim z Japonii, Korei Południowej, Hongkongu i Tajwanu, 2. Surowce mineralne i energetyczne, przede wszystkim rudy żelaza, miedzi, węgla kamiennego, aluminium oraz ich produkty, a także ropa naftowa i paliwa, 3. Produkty przemysłu chemicznego np.: polietyleny, polipropyleny, polistyreny i nawozy sztuczne, 4. Produkty rolne i żywność, w tym przede wszystkim: soja oraz tłuszcze zwierzęce i roślinne, produkty mleczarskie, 5. Nowoczesne technologie. 8 United States Energy Information Administration. 10

14 mld USD ABCD Rysunek 1. Wyniki obrotów handlowych Chin w latach ,3 2207,5 2972, ,7 1132,6 1201,6 1005,9 1577,9 1394,8 1898,6 1743, Handel łącznie Eksport Import Źródło: China s Customs Statistics Import do prowincji Syczuan Wartość całkowitego importu prowincji Syczuan, w której mieści się miasto Deyang, osiągnęła wartość 18 mld USD, co stanowi około 1% całkowitego importu do Chin. Biorąc pod uwagę produkty wytwarzane w Koninie, na szczególną uwagę należy zwrócić na import koparek gąsiennicowych o wartości 154 milionów USD, których produkcją, między innymi, zajmuje się firma Fugo SA. Tabela 5. Struktura towarowa importu do Prowincji Syczuan w 2011 roku Towar Wartość (mln USD) Udział Łącznie ,00% Układy scalone ,35% Surowce mineralne ,33% Obwody drukowane ,56% Sprzęt i części lotnicze 968 5,16% Urządzenia do obróbki metali 860 4,59% Przemysłowa aparatura badawcza 664 3,54% 11

15 Towar Wartość (mln USD) Udział Pojazdy silnikowe i części do samochodów 633 3,38% Wyświetlacze LCD 512 2,73% Żelazostopy 355 1,90% Turbiny i części do turbin 343 1,83% Produkty plastikowe 317 1,69% Półprzewodniki 298 1,59% Zawory i części do zaworów 289 1,54% Papier, ścier drzewny i produkty papierowe 251 1,34% Stal 223 1,19% Styren 178 0,95% Kwas tereftalowy 178 0,95% Koparki gąsienicowe 154 0,82% Pozostałe ,55% Źródło: The Economist Intelligence Unit Limited, China Hand. The complete guide to doing business in China Największe chińskie centra eksportowe Główny ośrodek eksportowy w Chinach jest ulokowany w prowincji Guangdong w delcie Rzeki Perłowej (PRD Pearl River Delta) oraz w delcie rzeki Jangcy (YRD Yangtze River Delta) w okolicach Szanghaju. Prowincja Shandong, szczególnie Qingdao jest siedzibą wielu przedsiębiorstw z Korei Południowej, Dalian w prowincji Liaoning zdominowali producenci japońscy, a Tianjin jest głównym ośrodkiem firm Motorola, Samsung i Toyota, które mają znaczący wpływ na rozwój ekonomiczno technologiczny tego regionu. Inne z ośrodków handlowych mieszczą się na trasie tradycyjnych rzecznych węzłów komunikacyjnych, jak np.: miasto Wuhan lub miasto Chongqing posiadające własne porty kontenerowe w mieście Lianglu Cuntan Bonded Port Zone. W marcu 2012 roku firma DB Schenker uruchomiła cotygodniowe bezpośrednie towarowe połączenie kolejowe miedzy Niemcami a Chongqing; warto zauważyć, że miasto to znajduję się w stosunkowo niewielkiej odległości od Deyang (ok. 370 km). Chociaż istnieją szczegółowe statystyki celne dotyczące towarów wchodzących i wychodzących z kraju, z oficjalnych portów i lotnisk, to jednak nie ma danych przepływu towarów i usług między prowincjami. Brak tych danych z pewnością utrudnia zidentyfikowanie dokładnego obrazu handlu oraz współzależności między obrotami w poszczególnych prowincjach. 12

16 W 2010 roku całkowite obroty handlowe prowincji Guangdong wzrosły o 31,9% do 833 miliardów USD, co stanowiło 28% całego obrotu międzynarodowego Chin. Drugą, co do wielkości prowincją pod względem zysków z wymiany międzynarodowej handlowej jest Jiangsu. Jej całkowita wymiana handlowa w 2010 roku wyniosła 498,8 miliarda USD, co stanowiło wzrost o 36,3% w stosunku do 2009 roku. Trzecie miejsce zajmuje Shanghai ze wzrostem w 2010 roku w stosunku do 2009 o 33,7% do 365,5 miliarda USD. Tabela 6. Regionalni liderzy w handlu zagranicznym, 2010 Eksport Import Region mld USD Roczna zmiana w % mld USD Roczna zmiana w % Guangdong 467,2 28,9 366,5 36 w tym: Shenzen 196,7 30,4 155,6 41,8 Jiangsu 281,5 35,7 217,3 37 Zheijang ,1 86,2 36,7 Shanghai 173,3 27,4 192,2 40 Shandong 110,3 33,4 114,6 41,7 Fujian 66,6 30,4 43,9 45,8 Liaoning 43 31,3 52,3 40,8 Tianjin 37,8 24,5 53,9 29,4 Beijing 30,7 5, Hebei 28,0 45,8 33,9 61 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych China Customs, China Customs Statistics,

17 Rysunek 2. Obroty handlowe w podziale na regiony w 2011 roku Chiny Środkowo- Południowe 25% Chiny Północne 6% Chiny Wschodnie 65% Chiny Północno- Wschodnie 2% Chiny Południowo- Chiny Północno- Zachodnie Zachodnie 1% 1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych China Customs Statistics Chińskie organy państwowe regulujące kwestie handlowe i celne Organami administracji publicznej, zaangażowanymi w egzekwowanie przepisów celnych są: Generalna Administracja Celna (The General Administration of Customs) kontroluje przywóz oraz wywóz towarów, zbiera cło i opłaty, kompiluje statystyki handlu zagranicznego. Jest także upoważniona do prowadzenia postępowań przeciwko działalności przemytniczej, jako specjalistyczna siła wspierająca policję, Ministerstwo Handlu (MOFCOM), zarządza wydawaniem kwot i licencji na import i eksport. W MOFCOM znajduje się Biuro Notyfikacji i Konsultacji ds. udziału Chin w WTO, Rada Państwowa i wchodząca w jej skład Komisją Taryf Celnych (Customs Tariff Commission), wyznacza stawki celne dla importu i eksportu chińskiego. Komisji Przewodniczy Minister Finansów, a w komisji zasiadają też wiceminister MOFCOM oraz szef służb celnych, Urząd Nadzoru Jakości, Inspekcji i Kwarantanny AQSIQ (The Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine), sprawuje nadzór nad jakością towarów, okresem kwarantanny i przestrzeganiem norm technicznych dla importu i eksportu. Urzędowi podlega Narodowa Komisja Regulacji dla Certyfikacji i Akredytacji CNCA (China National Regulatory Commission for Certification and Accreditation), która jest odpowiedzialna za jednolity nadzór administracyjny i koordynację procesów certyfikacji i akredytacji, a także za tworzenie krajowych standardów w Chinach zgodnie z zasadami WTO, CNCA stworzyło schemat Chińskiej Obowiązkowej Certyfikacji CCC (China Compulsory Certification), dla kreowania bezpieczeństwa produktu i zgodności ze standardami technicznymi dla sprzedaży towarów na rynkach chińskich, wliczając w to produkty importowane. 14

18 3.1.6 Najwięksi partnerzy handlowi Chin Po rozszerzeniu w 2004 roku, Unia Europejska stała się największym partnerem handlowym Chin na świecie. Z kolei dla Unii, Chiny są drugim największym partnerem handlowym zaraz po USA. Po spadku wymiany handlowej między krajami UE a Krajem Środka o 15% w 2009 roku, w 2010 roku zanotowano 32% wzrost do 479,7 miliarda USD. W 2011 roku również odnotowano wzrost w tym obszarze, który jednak wyraźnie zwolnił (do 18,3%), a wymiana handlowa wyniosła 567,21 mld USD. Eksport do UE wzrósł o 14,4% do 356,02 mld USD, a import wzrósł o 25,4% do 211,19 mld USD. 9 Ze względu na spowolnienie gospodarcze w UE, w pierwszej połowie 2012 roku Stany Zjednoczone, wyprzedzając UE, stały się największym eksporterem na rynki chiński. 10 Wśród państw UE, największym partnerem handlowym są Niemcy. W 2010 roku eksport do tego kraju wzrósł o 36% i osiągnął 68 miliardów USD, zaś import zwiększył się o 33% do 74 miliardów USD. Kolejne miejsca zajmują: Holandia (łącznie 56,2 mld USD), Wielka Brytania (50,1 mld USD), Włochy (45,1 mld USD) i Francja (44,8 mld USD) 11 Rysunek 3. Najwięksi partnerzy handlowi Chin w 2011 roku Inne 28% Unia Europejska 16% Stany Zjednoczone 12% Brazylia 2% Australia 3% Taiwan 4% Korea 7% Hong Kong 8% Japonia 10% ASEAN 10% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych China Customs, China Customs Statistics, 2012 W 2007 roku, UE i Chiny rozpoczęły negocjacje w sprawie nowej umowy o partnerstwie i współpracy - Partnership and Cooperation Agreement (PCA), która miałaby zastąpić tę z 1985 roku - EU-China Trade and Cooperation Agreement, stanowiącą podstawę prawną dla stosunków pomiędzy Unią i Chinami. W październiku 2006 roku została przygotowana strategia EU-China Trade and Investment Competition and Partnership, której miała na celu osiągnięcie wzajemnie korzystnych warunków wymiany handlowej. Mimo, że rozmowy trwają już ponad 4 lata, ich postępy są nieznaczne China Customs Statistics 10 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Pekinie, Wyniki handlu zagranicznego Chin w I półroczu 2012 r. 11 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Pekinie, Ministerstwo Gospodarki, Sprawozdanie z działalności WPHI w Pekinie za rok 2010, Pekin, 2009, Ibidem 15

19 3.1.7 Współpraca Chin z Polską Współpraca handlowa pomiędzy Polską a Chinami odbywa się na podstawie ogólnych przepisów unijnych, wymienionych w poprzednim punkcie oraz na podstawie umów bilateralnych, z których najważniejszymi są: Umowa o stosunkach handlowych i gospodarczych podpisana w Warszawie w dniu 13 września 1993 r., Porozumienie o współpracy w zakresie wzajemnego uznawania badań, certyfikatów i znaków zgodności wyrobów, podpisane w Pekinie w dniu 15 grudnia 1995 r., Umowa o współpracy gospodarczej, podpisana w Warszawie, w czerwcu 2004 r., Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, zawarta w Pekinie 7 czerwca 1988 r., Umowa w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, zawarta w Pekinie w dniu 7 czerwca 1988 r., Umowa o współpracy finansowej, podpisana w dniu r. w Warszawie, Porozumienie o współpracy w zakresie wzajemnego uznawania badań, certyfikatów i znaków zgodności wyrobów, podpisane w Pekinie w dniu 15 grudnia 1995 r.. Na poziomie regionalnym zostało podpisanych szereg porozumień dotyczących współpracy pomiędzy polskimi jednostkami samorządu a ich chińskimi odpowiednikami. Głównym celem tych umów jest bieżąca wymiana doświadczeń, metod zarządzania oraz wzajemna promocja regionów, która ma obejmować zakres współpracy przemysłowej, handlowej oraz turystycznej. Głównym celem Polski w wymianie handlowej z Chinami powinno być dążenie do zwiększenia rodzimego eksportu na rynek chiński. Firmy biorące udział we współpracy z Chinami są zainteresowane polskim systemem wspierania eksportu, w dużym stopniu determinującym tak niski jego poziom. W Polsce istnieją dwa główne instrumenty wsparcia: 1. Instrumenty o charakterze ogólnym (nie są skierowane na rynek chiński), 2. Instrumenty o charakterze branżowym (brak systemu wsparcia eksportu towarów zdefiniowanych jako perspektywiczne na chińskim rynku). Ponadto, środki finansowe na wsparcie polskiego eksportu nie są adekwatne do potencjału handlowego tak ważnego partnera jak Chiny. Jedyną pomocą rządową ukierunkowaną na rynek chiński jest rządowy kredyt eksportowy. Pozostałe instrumenty, zarówno te bezpośrednie, jak i pośrednie, są dostępne dla wszystkich eksporterów, bez względu na rynek docelowy i obejmują jedynie działania marketingowopromocyjne. 16

20 3.1.8 Poziom wymiany handlowej pomiędzy Polską a Chinami Mimo, iż obserwuje się dynamiczny wzrost w wymianie handlowej między Polską a Chinami, widoczne pozostaje ujemne saldo po stronie Polski. Wartość importu z Chin od lat przewyższa ponad dziesięciokrotnie wartość polskiego eksportu do Państwa Środka. Za najważniejszą przyczynę tej nierównowagi uznawana jest konkurencyjność cenowa chińskich towarów. Tabela 7. Dane dotyczące wymiany handlowej pomiędzy Polską a Chinami Wyszczególnienie * Import [mln EUR] , ,5 Eksport [mln EUR] , ,9 Obroty handlowe [mln EUR] ,4 * dane wstępne Źródło: opracowanie Ambasady RP w Pekinie i aktualizacje MG Rysunek 4. Struktura towarowa polskiego eksportu do Chin w 2011 roku. Pojazdy, samoloty, sprzęt transportowy 2% Pozostałe sekcje 12% Wyroby przemyslu chemicznego 17% Wyroby metalurgiczne 48% Maszyny i urządzenia 21% Źródło: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji. Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Szanghaju: Poradnik eksportera i inwestora do Chińskiej Republiki Ludowej

21 Rysunek 5. Struktura towarowa polskiego importu z Chin w 2011 roku. Przyrządy optyczne, precyzyjne 2% Produkty przemysłu chemicznego 3% Tworzywa sztuczne 3% Wyroby różne, meble 7% Pozostałe sekcje 14% Maszyny i urządzenia 51% Wyroby metalurgiczne 7% Wyroby włókiennicze, tekstylia 13% Źródło: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji. Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Szanghaju: Poradnik eksportera i inwestora do Chińskiej Republiki Ludowej Podstawowe produkty sprzedawane przez chińskich przedsiębiorców w Polsce to: komputery, aparaty telefoniczne, akcesoria i części komputerowe, transformatory. Polska oferta eksportowa jest mało zróżnicowana (w przeciwieństwie do różnorodnej oferty chińskiej) i jest zdominowana przez towary niskoprzetworzone. Poniżej zostały przedstawione kolejno najważniejsze sekcje towarowe w obrotach Polski z Chinami (eksporcie i imporcie) w latach : Tabela 8. Eksport towarów z Polski do Chin w latach Towar UDZ[%] EKSPORT 2008 UDZ[%] EKSPORT 2009 UDZ[%] EKSPORT 2010 UDZ[%] EKSPORT 2011 Wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych 39,3 38,9 40,64 47,61 Urządzenia mechaniczne i elektryczne; do rejestracji i odbioru dźwięku Produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych Tworzywa sztuczne i wyroby z nich; kauczuk i wyroby kauczukowe Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające i współdział. urządzenia 23,1 25,3 21,61 19,77 10, ,64 12,2 3,1 5,7 4,87 5,08 4 4,6 7 2,36 Źródło: opracowanie Ambasady RP w Pekinie i aktualizacje MG 18

22 Udział w obrotach Udział w eksporcie Udział w imporcie ABCD Od 2006 do 2011 roku, import z Chin stale rósł, za wyjątkiem roku 2009, w którym spadł o 12,9% w stosunku do roku poprzedniego. W podanym okresie wzrost wyniósł 114,7%, a wartość importu wyniosła w 2011 roku 13245,5 mld EUR. Z kolei polski eksport nie zanotował w tym okresie ani jednego spadku, a jego przyrost wyniósł 122,1% i jego wartość w 2011 wyniosła 1347,9 mld EUR. Coraz większą rolę w Polskim eksporcie do Chin zaczynają odgrywać wyroby nieszlachetne oraz wyroby z metali nieszlachetnych, które obecnie wynoszą prawie połowę wartości eksportu. Z kolei pojazdy, statki powietrzne i jednostki pływające zanotowały znaczący spadek w udziale eksportu, z 7% w 2010 roku do jedynie 2,36% w Tabela 9. Udział poszczególnych prowincji Chin w obrotach handlu zagranicznego z Polską [USD] Prowincja Obroty w 2011r Eksport z Polski w 2011r Import do Polski w 2011r Saldo w 2011r Chiny ogółem % 100% 100% Guangdong ,21% 10,50% 23,98% Jiangsu ,66% 14,89% 20,55% Zhejiang ,72% 9,23% 20,50% Shanghai ,94% 28,17% 7,71% Shandong ,93% 8,26% 9,06% Fujian ,89% 6,93% 5,66% Pekin ,73% 9,87% 1,39% Guangxi ,88% 0,87% 0,26% Tianjin ,70% 1,41% 1,75% Hebei ,62% 0,45% 1,84% Liaoning ,60% 1,81% 1,57% Gansu ,16% 0,11% 0,08% Hubei ,99% 1,22% 0,95% Anhui ,88% 0,34% 1,04% Henan ,60% 0,65% 0,59% Jilin ,56% 2,97% 0,11%

23 Udział w obrotach Udział w eksporcie Udział w imporcie ABCD Prowincja Obroty w 2011r Eksport z Polski w 2011r Import do Polski w 2011r Saldo w 2011r Chongqing ,53% 0,74% 0,57% Jiangxi ,46% 0,28% 0,50% Hunan ,40% 0,39% 0,40% Sichuan ,39% 0,14% 0,44% Shanxi ,23% 0,01% 0,28% Shaanxi ,17% 0,34% 0,13% Guizhou ,16% 0,00% 0,02% Heilongjiang ,14% 0,28% 0,11% Yunnan ,12% 0,00% 0,15% Mongolia Wewnęczna ,12% 0,02% 0,14% Xinjiang ,09% 0,00% 0,10% Hainan ,09% 0,10% 0,08% Qinghai ,02% 0,00% 0,03% Ningxia ,01% 0,00% 0,01% Shenyang ,00% 0,00% 0,00% - Neimenggu ,00% 0,00% 0,00% - Qinhuangdao ,00% 0,00% 0,00% - źródło: Opracowanie własne na podstawie WPHI w Szanghaju, dane chińskie 3.2 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne wychodzące z Chin Historia inwestycji zagranicznych w Chinach Inwestycje zagraniczne w Chinach są przedmiotem świadomej polityki makroekonomicznej Pekinu i podlegają ścisłej regulacji. Biorąc pod uwagę różne cele polityki gospodarczej i stopień swobody inwestowania w Chinach, możemy wyróżnić siedem etapów: 20

24 Tabela 10. Polityka ChRL odnośnie FDI Faza i motywacja Główne zmiany w polityce odnośnie Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych (FDI) 1978 Odwrót od maoizmu Okres Eksperymentalny. Miał na celu przyciągnięcie FDI, szczególnie od diaspory chińskiej, jako jedna z czterech modernizacji. Otwarte obszary miały stać się obszarami eksperymentalnymi. Wprowadzenie przez Deng Xiaopinga polityki Otwartych Drzwi Szereg regulacji dotyczących spółek z kapitałem mieszanym (Joint Venture JV) otworzyło drzwi dla FDI i określiło ramy fiskalne. Utworzono pierwsze strefy, ekonomiczne i zachęty dla inwestorów. Głównymi inwestorami były Taiwan oraz Hong Kong Stopniowy rozwój. Okres ten służył wprowadzeniu na szerszą skalę rozwiązań wypracowanych w SSE oraz przekierowaniu FDI do branż wysokiej technologii, związanych z infrastrukturą i nastawionych na eksport Szczytowy okres. Wprowadzono Plan Deng Xiaopinga, aby przyspieszyć reformy ekonomiczne i rozwinąć nowe branże eksportowe Przyjęto Ustawę o popieraniu inwestycji zagranicznych (1986), złagodzono przepisy związane z Bezpośrednimi Inwestycjami Zagranicznymi oraz wprowadzono dalsze zachęty, Dominują Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne z Tajwanu i Hongkongu, ale inwestycje pochodzące z Japonii i USA są coraz częstsze. Przedsiębiorstwa zagraniczne dopuszczono do chińskiego rynku w większym zakresie, otwarto nowe branże, częściowo zdecentralizowano proces akceptacji inwestycji, Następuje spowolnienie inwestycji z Triady Okres dostosowawczy. Celem okresu było dostosowanie struktury FDI oraz stopniowe zmniejszanie przywilejów dla zagranicznych inwestorów Go Global. Zmiana nastawienia władz zaczęto silnie promować chińskich liderów i otwarto kanały dla inwestycji wychodzących do chwili obecnej Odwrót od eksportu na rzecz krajowej konsumpcji. Rada Państwa zdecydowała się skategoryzować branże na wspierane, ograniczone oraz zakazane. Stopniowy odwrót od specjalnych stref na rzecz ogólnokrajowych przepisów preferencyjnych, Wzrastają inwestycje z Japonii, USA i Unii Europejskiej. Wstąpienie Chin do WTO wymusiło na władzach dostosowanie szeregu przepisów. Między innymi, zmodyfikowano prawo dotyczące pozyskiwania surowców w Chinach, wymogów kapitałowych, obowiązku eksportowania wyrobów gotowych i zgłaszania biznesplanów, Większa dywersyfikacja źródeł FDI. Wprowadzenie nowej ustawy o podatku CIT, zrównanie praw przedsiębiorstw krajowych i z kapitałem zagranicznym, zmiana nastawienia do zachęt inwestycyjnych, 21

25 Faza i motywacja Główne zmiany w polityce odnośnie Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych (FDI) Rząd odchodzi od wspierania branż nastawionych na eksport na rzecz inwestycji wzmacniających wzrost krajowej konsumpcji oraz następujących obszarów: Energia odnawialna i nowe źródła energii, Zawansowane technologie, nowoczesne materiały, Biotechnologia, IT, sprzęt wysokiej klasy, Źródło: Buckley et al. (2005) 14, 12-ty Plan Pięcioletni, KPMG Polska W 2008 roku wprowadzono Prawo Antymonopolowe, Kontynuacja polityki wspierania FDI w Chinach Charakterystyka chińskich inwestycji zagranicznych w latach Według biuletynu statycznego dotyczącego chińskich inwestycji zagranicznych 15 wartość chińskich inwestycji w 2010 roku wyniosła blisko 69 mld USD, wzrastając o blisko 22 % w porównaniu do roku poprzedniego. Pod względem wartości Chiny znalazły się na 5 miejscu wśród największych inwestorów w 2010 roku, po Stanach Zjednoczonych (329 mld USD), Niemczech (105 mld USD), Francji (84 mld USD) i Hong Kongu (76 mld USD). Do końca 2010 blisko 13 tysięcy chińskich firm otworzyło około 16 tysięcy filii i przedstawicielstw w 178 krajach. Wartość chińskiego kapitału zainwestowanego poza granicami kraju szacowana jest na ponad 317 mld USD. Tabela 11. Kierunki OFDI Chin Region Skumulowana wartość inwestycji na rok 2010 [ mln USD] Udział w wartości inwestycji ogółem [%] Azja ,9 Ameryka Łacińska ,8 Europa ,0 13 China Daily, No change to China's foreign investment policy, Buckley, P.J.; Clegg, J.; Cross, A.R.; Tan, H., China s inward foreign direct investment success: Southeast Asia in the shadow of the dragon, Multinational business review, 2005, 13, 1, 3-31, Emerald Group Publishing Limited 15 Biuletyn statystyczny dotyczący chińskich inwestycji zagranicznych zostal wydany przez Ministerstwo Handlu Chińskiej Republiki Ludowej (MOFCOM). Jego celem jest zaprezentowanie danych statystycznych na temat bezpośrednich inwestycji zagranicznych chińskich przedsiębiorstw. Dokument prezentuje obraz chińskich inwestycji z podziałem na regiony (państwa), sektory gospodarki oraz lokalizację przedsiębiorstw inwestujących. 22

26 Region Skumulowana wartość inwestycji na rok 2010 [ mln USD] Udział w wartości inwestycji ogółem [%] w tym Unia Europejska ,9 Afryka ,1 Oceania ,7 Ameryka Północna ,5 SUMA Źródło: MOFCOM, 2010 Statistical Bulletin of China's Outward Foreign Direct Investment, 2011 Głównym kierunkiem inwestycji zagranicznych Chin jest kontynent azjatycki całkowita wartość inwestycji w Azji stanowi ponad 70% wszystkich inwestycji ogółem. Na tym tle wartość inwestycji w Europie stanowi zaledwie 5% (dla krajów Unii Europejskiej wskaźnik kształtuje się na poziomie ok. 4%). Wartość inwestycji chińskich przedsiębiorstw w Polsce w 2010 roku wyniosła 16,74 mln USD. Oznacza to wzrost o ponad 60% w porównaniu do roku Wartość wszystkich chińskich inwestycji w Polsce szacowana jest na około 140 mln USD, co plasuje Polskę na 10 miejscu wśród krajów Unii Europejskiej. Tabela 12. Dziesięć czołowych krajów UE ze względu na całkowitą wartość inwestycji zagranicznych z Chin Lp. Kraj Wartość inwestycji na rok 2010 [ mln USD] Udział w wartości inwestycji ogółem [%] Udział w wartości inwestycji w UE [%] 1 Luksemburg ,82 46,30 2 Niemcy ,47 12,00 3 Szwecja ,47 11,80 4 Wielka Brytania ,43 10,90 5 Holandia 487 0,15 3,90 6 Węgry 466 0,15 3,70 7 Hiszpania 248 0,08 2,00 8 Francja 244 0,08 1,9 9 Włochy 224 0,07 1,8 10 Polska 140 0,04 1,1 23

27 Źródło: MOFCOM, 2010 Statistical Bulletin of China's Outward Foreign Direct Investment, 2011 Do głównych gałęzi gospodarki, w które inwestują chińscy przedsiębiorcy należą przede wszystkim leasing i usługi biznesowe, bankowość, górnictwo oraz sprzedaż hurtowa i detaliczna. Sumaryczna wartość inwestycji w te branże, w latach stanowiła blisko 80% wartości inwestycji ogółem. Obok wyżej wymienionych gałęzi warto zwrócić uwagę na obszary charakteryzujące się dużą dynamiką wzrostu inwestycji w latach , takie jak budownictwo, produkcja i dystrybucja prądu, gazu i wody oraz badania naukowe, usługi techniczne i usługi w zakresie poszukiwań geologicznych. Tabela 13. Dziesięć głównych gałęzi chińskich inwestycji zagranicznych w latach Lp. Gałąź gospodarki Sumaryczna wartość inwestycji w latach [mln USD] Udział sumarycznej wartość inwestycji w przepływach ogółem dla wszystkich gałęzi ( ) [%] Średnioroczna dynamika wzrostu inwestycji w latach [%] 1 Leasing i usługi biznesowe ,05 37, Bankowość ,93 15, Górnictwo ,23 13, Sprzedaż hurtowa i detaliczna ,84 12,5 1 5 Transport, magazynowanie i usługi pocztowe ,19 7, Produkcja ,67 5, Real Estate 3 798,75 1, Budownictwo (Construction) 3 050,90 1, Produkcja i dystrybucja prądu, gazu i wody 10 Badania naukowe, usługi techniczne i usługi w zakresie poszukiwań geologicznych 2 939,37 1, ,30 1,1 50 Źródło: MOFCOM, 2010 Statistical Bulletin of China's Outward Foreign Direct Investment,

28 3.3 Stosunki bilateralne oraz podpisane umowy dwustronne Przykłady chińskich inwestycji w Polsce Aktywność chińskich inwestorów w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej jest ograniczona. Wartość wszystkich inwestycji lokowanych w Polsce pochodzących z Chin stanowi ok. 1% chińskich inwestycji w krajach Unii Europejskiej. Ze względu na branże, z których pochodzą inwestorzy, widać pewne zróżnicowanie; produkcji podzespołów i odbiorników RTV, urządzeń telekomunikacyjnych oraz budowlana. Tabela 14. Przykłady inwestycji realizowanych w Polsce przez chińskie przedsiębiorstwa w latach Nazwa Branża Rozpoczęcie działalności MinHoong Deweloper 1992 Minmetals Construction Poland Wykonawca budowlany, deweloper 2007 GD Poland Dom handlowy (głównie odzież) 1994 Huawei Polska ZTE Poland Nuctech Warsaw Company Rozwiązania telekomunikacyjne i ICT Rozwiązania telekomunikacyjne i ICT Producent skanerów do inspekcji kontenerów Shanghai Construction Poland Deweloper 2007 TPV Technology Polska Podzespoły RTV 2006 TPV Displays Polska Podzespoły RTV 2007 Chung Hong Electronics Poland Podzespoły RTV 2007 TCL Operations Polska RTV 2006 Yun Cheng Cylindry do grawerowania 2007 Victory Technology Polska Szklane elementy do RTV 2007 LiuGong Maszyny budowlane 2011 Dalian Talent Poland Świece 2009 COSCO Polska Transport kontenerowy 2002 Źródło: Opracowanie KPMG, Krajowy Rejestr Sądowy 25

29 3.3.2 Umowy dwustronne Główne dokumenty regulujące stosunki gospodarczo-handlowe między Polską a Chinami to: Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, zawarta w Pekinie 7 czerwca 1988 r., Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, zawarta w Pekinie 7 czerwca 1988 r., Umowa fitosanitarna między Rządem RP i Rządem ChRL, zawarta w Pekinie 22 września 1994 r., Umowa o współpracy naukowo-technicznej, podpisana w Pekinie 13 kwietnia 1995 r., Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL o cywilnej komunikacji lotniczej, podpisana w Pekinie 20 czerwca 1986 r., Porozumienie o współpracy w zakresie wzajemnego uznawania badań, certyfikatów i znaków zgodności wyrobów zawarte między Polskim Centrum Badań i Certyfikacji RP i Państwowym Zarządem Kontroli Towarów Eksportowanych i Importowanych ChRL, podpisane w Pekinie 15 grudnia 1995 r. (nie weszła w życie), Umowa między Rządem RP a Rządem ChRL o współpracy w transporcie morskim, podpisana w Warszawie w dniu 22 października 1996 r., Umowa o współpracy w zakresie zapewnienia warunków zdrowotnych produktom pochodzenia zwierzęcego, będącym przedmiotem wzajemnego obrotu handlowego między Ministerstwem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej RP a Ministerstwem Rolnictwa ChRL (17 listopada 1997, Pekin), Umowa między Rządem RP a Rządem ChRL o współpracy gospodarczej podpisana 8 czerwca 2004 r. w Warszawie. Umowa przewiduje utworzenie wspólnej komisji ds. współpracy gospodarczej i jest dostosowana do prawa Unii Europejskiej. Umowa weszła w życie 27 kwietnia 2005 r., Umowa międzyrządowa o utworzeniu Chińsko-Polskiego Towarzystwa Okrętowego "Chipolbrok" S. A., z siedzibą Centrali w Szanghaju, podpisana w dniu 29 stycznia1951 r., Umowa między Rządem RP a Rządem ChRL o stosunkach handlowych i gospodarczych podpisana w Warszawie w dniu 13 września 1993 r., Umowa o współpracy finansowej, podpisana w dniu r. w Warszawie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej, na podstawie której Rząd Rzeczypospolitej Polskiej udzieli Rządowi Chińskiej Republiki Ludowej kredytu w wysokości 285 mln USD na finansowanie 100% wartości kontraktów (maszyny, wyposażenie i materiały produkowane w Polsce, a także usługi włączając technologie) realizowanych przez polskich eksporterów w Chinach z zakresu ochrony środowiska. Kredyt w późniejszych latach rozszerzono na finansowanie kontraktów z innych branż, w tym infrastruktury, górnictwa, energetyki i budownictwa. Rząd RP do realizacji w/w projektu upoważnił Bank Handlowy w Warszawie S.A., natomiast stronę chińską reprezentuje EximBank of China. Kredyt ten jest bardzo nisko oprocentowany, a w związku z tym podlega nadzorowi OECD. Wszystkie kontrakty muszą spełniać tzw. kryteria 26

30 helsińskie, tj. po stronie importera nie generują zysku (służą wyższym celom, np. poprawa bezpieczeństwa pracy, ochrona środowiska). W styczniu 2011 r. umowa kredytowa została przedłużona do 31 stycznia 2013 r. Największe kontrakty zawierane w ramach omawianej umowy dotyczą dostaw maszyn i urządzeń górniczych (łącznie ok. 160 mln USD, dostawy w latach ). Pozostała dotychczas zakontraktowana suma została wykorzystana m. in. na eksport urządzeń dla oczyszczalni ścieków. Wg stanu na październik 2010 r. w ramach kredytu pozostaje nadal do zakontraktowania ok. 9 mln USD. Umowa o współpracy gospodarczej, podpisana w Warszawie, w dniu 8 czerwca 2004 roku między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej, Porozumienie między Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP a Ministerstwem Rolnictwa ChRL o współpracy w ramach Polsko-Chińskiego Centrum Nauki i Technologii Rolnej, podpisane dnia 24 listopada 2006 roku, Protokół między Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP a Ministerstwem Kultury ChRL o współpracy kulturalnej na lata , podpisany w maju 2007 roku. Umowa między Ministrem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Narodowej Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w dziedzinie obronności, podpisana w Pekinie w dniu 16 grudnia 2009 roku, Porozumienie między Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Edukacji Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego, podpisane w Pekinie w dniu 20 grudnia 2011 roku, Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w zakresie zrównoważonej infrastruktury, podpisana w Warszawie w dniu 25 kwietnia 2012 roku, Protokół o współpracy kulturalnej między Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Kultury Chińskiej Republiki Ludowej na lata , podpisany w Warszawie w dniu 25 kwietnia 2012 roku Podczas wizyty państwowej Prezydenta RP w Chinach dnia 20 grudnia 2011 podpisane zostało Wspólne Oświadczenie Rzeczypospolitej Polskiej i Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie ustanowienia partnerskich stosunków strategicznych. Jest to dokument mający potencjał otwarcia nowego etapu w rzwoju stosunków polsko-chińskich we wszystkich praktycznie obszarach. Stronie chińskiej zależało na podpisaniu przez Polskę tego oświadczenia, gdyż oznacza ono pełne uznanie przez nasz kraj panującego w Chinach i ich sąsiedztwie status quo. Stąd też należy uznać, że kwietniowa wizyta w Polsce Premiera Wen Jiabao i działania zapowiedziane wówczas podczas forum inwestycyjnego stanowią kontynuację zapoczątkowanego przez Prezydenta partnerstwa. Premier Chin zapowiedział podjęcie konkretnych kroków mających na celu zwiększenie chińskich inwestycji w Polsce oraz rejonie Europy Środkowo-Wschodniej oraz zrównoważenie bilansu handlowego. Do kroków tych należą: ustanowienie mechanizmu regularnych spotkań premierów Polski i Chin, zwiększenie częstotliwości kontaktów na wysokim szczeblu i tym samym poziom wzajemnego zaufania politycznego, 27

31 powołanie Międzyrządowego Komitetu Współpracy oraz Komitetu Sterującego Współpracy Przemysłowej, podjęcie działań mających na celu podwojenie wartości obrotów handlowych w ciągu 5 lat oraz rozwój współpracy w dziedzinach budowy infrastruktury, nowych źródeł energii oraz zaawansowanych technologii, powołanie instytutów kultury oraz zwiększanie wymiany osobowej oraz rozwój turystyki, ustanowienie specjalnej linii kredytowej w wysokości 10 miliardów USD oraz funduszu wspierania inwestycji w wysokości 500 mln USD na projekty w dziedzinie infrastruktury, technologii oraz zrównoważonego rozwoju i ekologii. przyspieszenie procesu ustanawiania wspólnych stref ekonomicznych i technologicznych. 3.4 Najwięksi, globalni inwestorzy chińscy z poza sektora finansowego Zdecydowanie najwięksi w wielu kategoriach inwestorzy chińscy spoza sektora finansowego są związani z górnictwem i przetwarzaniem ropy naftowej oraz gazu ziemnego (China Petrochemical Corporation, China National Petroleum Corporation, China National Offshore Oil Corporation). Tak silna obecność zagranicą podmiotów chińskich z tego sektora wynika przede wszystkim ze strategicznych wymiarów ekspansji gospodarczej Chin, jednym z których jest zabezpieczenie dostaw kluczowych dla gospodarki surowców naturalnych. Ze względu na niedostateczną dostępność niektórych z nich w kraju (ropa naftowa i w mniejszym stopniu gaz ziemny) w porównaniu z dynamicznie rosnącym zapotrzebowaniem na nie, są one szczególnie czułym punktem w gospodarce chińskiej. Nie mniej jednak, struktura inwestorów chińskich nie jest jednolita. Istotną rolę odgrywają również transport i logistyka (na przykład China Ocean Shipping (Group) Company, China Merchants Group, China National Aviation Holding Corporation), co związane jest z intensywnością wymiany handlowej prowadzonej przez Chiny. Branża telekomunikacyjna, z China Unicom Corporation na czele, oraz sektor ICT (ZTE, Huawei) także zajmują ważną pozycję. Warto także zwrócić uwagę na wielobranżowe konglomeraty, takie jak China Resources (Holdings) Co, Ltd czy CITIC Group Corporation. Tabela 15. Zestawienie największych inwestorów chińskich z poza sektora finansowego pod względem całkowitej wartości inwestycji Lp. Nazwa 1 China Petrochemical Corporation 2 China National Petroleum Corporation 3 China National Offshore Oil Corporation 4 China Resources (Holdings) Co, Ltd. 28

32 Lp. Nazwa 5 China Ocean Shipping (Group) Company 6 China National Cereals, Oils & Foodsuffs Corp. 7 Aluminium Corporation of China 8 China Merchants Group 9 Sinochem Corporation 10 China Unicom Corporation 11 China State Construction Engineering Corporation 12 China Minmetals Corporation 13 China National Aviation Holding Corporation 14 SINOTRANS Changliang National Shipping (Group) Corporation 15 SinoSteel Corporation 16 CITIC Group 17 China Shipping (Group) Company 18 China Huaneng Group 19 China Mobile Communications Corporation 20 China Metallurgical Group Cop. 21 China Power Investment Corporation 22 China National Chemical Corporation 23 ZTE Corporation 24 Hunan Valin Iron & Steel (Group) Co. Ltd 25 Geely Holding Group 26 Legend Holdings Ltd. 27 Shum Yip Holdings Company Limited 28 China Nonferrous Metal Mining &Constraction (Group) Co., Ltd. 29

33 Lp. Nazwa 29 China Communication Construction Company Ltd. 30 GDH Limited 31 China North Industries Group Corporation 32 Wuhan Iron & Steel (Group) Corporation 33 SINOHYDRO Co., Ltd. 34 State Grid Corporation of China 35 Shougang Corporation 36 Anshan Iron & Steel Group Corporation 37 Shenhua Group Corporation Ltd. 38 Shanghai Baosteel Group Corporation 39 China Guangdong Nuclear Power Holding Co., Ltd. 40 CRCC-Tongguang Investment Co., Ltd. 41 BeiJing Enterprises Group Company Limited 42 China Telecom 43 China Chengtong Holdings Group Ltd. 44 Yanzhou Coal Mining Company Limited 45 Aviation Industry Corporation of China 46 China Datang Corporation 47 Huawei Technologies Co., Ltd. 48 Shanghai Overseas United Investment Co., Ltd 49 Guangzhou Yuexiu Holdings Limited 50 Jinchuan Group Ltd. Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises,

34 Tabela 16. Zestawienie największych inwestorów chińskich z poza sektora finansowego pod względem całkowitej wartości zagranicznych aktywów Lp. Nazwa 1 China Unicom Corporation 2 China National Petroleum Corporation 3 China Petrochemical Corporation 4 China Resources (Holdings) Co, Ltd. 5 China National Offshore Oil Corporation 6 China Merchants Group 7 China State Construction Engineering Corporation 8 China Ocean Shipping (Group) Company 9 Sinochem Corporation 10 China Mobile Communications Corporation 11 Huawei Technologies Co., Ltd. 12 Aluminium Corporation of China 13 China National Cereals, Oils & Foodsuffs Corp. 14 China Power Investment Corporation 15 Legend Holdings Ltd. 16 Geely Holding Group 17 China Minmetals Corporation 18 CITIC Group 19 China Poly Group Corporation 20 BeiJing Enterprises Group Company Limited 21 Hunan Valin Iron & Steel (Group) Co. Ltd 22 China Shipping (Group) Company 23 China National Aviation Holding Corporation 31

35 Lp. Nazwa 24 GDH Limited 25 SinoSteel Corporation 26 China Huaneng Group 27 China Communication Construction Company Ltd. 28 China Vanke Co., Ltd. 29 China Metallurgical Group Cop. 30 Yanzhou Coal Mining Company Limited 31 SINOTRANS Changliang National Shipping (Group) Corporation 32 State Grid Corporation of China 33 China North Industries Group Corporation 34 Guangzhou Yuexiu Holdings Limited 35 China Guangdong Nuclear Power Holding Co., Ltd. 36 China Ship Building Industry Corporation 37 ZTE Corporation 38 Shougang Corporation 39 China National Chemical Corporation 40 Yantai Xinyi Investment Ltd. 41 Shanghai Baosteel Group Corporation 42 Changsha Zoomlion Heavy Industry Science & Technology Development Co. Ltd. 43 Shum Yip Holdings Company Limited 44 China Nonferrous Metal Mining &Constraction (Group) Co., Ltd. 45 SINOHYDRO Co., Ltd. 46 Jiangsu Shagang Group 47 China International Containers (Group) ltd. 32

36 Lp. Nazwa 48 Wuhan Iron & Steel (Group) Corporation 49 China National Gold Group Corporation 50 Jinchuan Group Ltd. Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises, 2011 Tabela 17. Zestawienie największych inwestorów chińskich z poza sektora finansowego pod względem wartości zagranicznych przychodów Lp. Nazwa 1 China Petrochemical Corporation 2 China National Petroleum Corporation 3 Sinochem Corporation 4 China National Offshore Oil Corporation 5 China Resources (Holdings) C0, Ltd. 6 China Unicom Corporation 7 Huawei Technologies Co., Ltd. 8 Legend Holdings Ltd. 9 China Ocean Shipping (Group) Company 10 China National Cereals, Oils & Foodsuffs Corp. 11 China State Construction Engineering Corporation 12 China Minmetals Corporation 13 China North Industries Group Corporation 14 CITIC Group 15 China National Aviation Holding Corporation 16 Zhuhai Zhenrong Company 17 Geely Holding Group 18 SinoSteel Corporation 33

37 Lp. Nazwa 19 Shougang Corporation 20 Shanghai Baosteel Group Corporation 21 BeiJing Enterprises Group Company Limited 22 China electronics Corporation 23 China Merchants Group 24 China Shipping (Group) Company 25 China Communication Construction Company Ltd. 26 Hunan Valin Iron & Steel (Group) Co. Ltd 27 China Power Investment Corporation 28 Shanghai Wanxiang Investment Co. Ltd. 29 China National Chemical Corporation 30 China Metallurgical Group Cop. 31 xi an Maike Enterprise Group 32 China Huaneng Group 33 ZTE Corporation 34 GDH Limited 35 Jiangsu Shagang Group 36 Wanxiang Group Corporation 37 china National Textile Import & Export Corporation 38 China Nonferrous Metal Mining &Constraction (Group) Co., Ltd. 39 Guangdong Guanxin Holdings Group Ltd. 40 TISCO International Economic & Trade Co., Ltd. 41 Anshan Iron & Steel Group Corporation 42 Wuhan Iron & Steel (Group) Corporation 34

38 Lp. Nazwa 43 Haier Electrical Appliance Corp. Ltd. 44 Yunnan Copper Co., Ltd. 45 China Poly Group Corporation 46 Yantai Xinyi Investment Ltd. 47 SINOTRANS Changliang National Shipping (Group) Corporation 48 Yanzhou Coal Mining Company Limited 49 China General Technology (Group) Holding, Ltd. 50 Nanjing Steel Industry Development Co., Ltd. Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises,

39 4 Trendy w procesie internacjonalizacji chińskiej gospodarki 4.1 Analiza wytycznych inwestycyjnych dla chińskich przedsiębiorców Chińscy przedsiębiorcy, kierując się narodową strategią zdobywania rynków globalnych ( Going Global Strategy ), poszukują potencjalnych celów inwestycyjnych na całym świecie. Są przy tym otwarci niemal na wszystkie duże sektory rynkowe, branże oraz sposoby działania (fuzje i przejęcia, partnerstwa, wchodzenie na rynek z własną marką lub tworzenie nowych, itd.). Jednym z istotnych źródeł informacji o potencjalnych lokalizacjach dla inwestycji zagranicznych jest oficjalny przewodnik Guideline on Investment Overseas, którego celem jest przybliżenie chińskim inwestorom rynków zagranicznych. Zwraca on przy tym uwagę na elementy istotne z punktu widzenia chińskich inwestorów, tj. potencjał i otoczenie rynkowe, a także podejście lokalnych władz oraz urzędów do inwestorów zagranicznych. Głównym założeniem powyższego dokumentu jest scharakteryzowanie wybranych państw, jako miejsc, w których chińscy przedsiębiorcy mogą ulokować swój kapitał lub wejść na rynek ze swoimi produktami i usługami. W przewodniku wskazano branże i sektory rynkowe, w których chińscy przedsiębiorcy mogą odnieść sukces, a także mocne i słabe strony rynku oraz ryzyko i bariery. W sekcji dotyczącej Polski dokument wskazuje sektory oficjalnie wspierane przez Państwo. Są to obszary kluczowe dla polskiej gospodarki, dla których Państwo poszukuje inwestorów zagranicznych tj.: Budowa i modernizacja autostrad, modernizacja kolei, modernizacja sieci telekomunikacyjnych, Prywatyzacja: instytucje finansowe, energetyka, surowce, chemia, Nowoczesne usługi: w tym ICT, Business process outsourcing (BPO), telekomunikacja, Elektronika, szczególnie komputery, radio, telewizory i wyposażenie do komunikacji, Produkcja samochodów, szczególnie karoseria, akcesoria, silniki, Biotechnologia, szczególnie używana w procesie produkcyjnym biała biotechnologia oraz czerwona biotechnologia w odniesieniu do zdrowia i produkcji leków, Lotnictwo, w szczególności produkcja samolotów i akcesoriów, silników i akcesoriów itp., Nowe produkty, rozwój nowych technologii, Branża ochrony środowiska, w tym wdrożenie unijnych norm ochrony środowiska - inwestycje niezbędne w celu zwiększenia udziału energii odnawialnej, oszczędności energii i surowców. 36

40 Inwestycje chińskich przedsiębiorców w powyższe sektory są istotne zarówno dla polskiej gospodarki, która poszukuje kapitału zagranicznego, jak i dla chińskich inwestorów, szukających okazji na wejście na zupełnie nowe rynki, realizując przy tym cele chińskiej polityki gospodarczej. W przewodniku wymieniono również sektory o ograniczonym dostępie, tzn. takie, które zgodnie z polskim prawem wymagają specjalnych licencji i koncesji. Należą do nich min. poszukiwanie złóż, wydobycie złóż, składowania odpadów (w tym w wyrobiskach kopalni), przewóz materiałów wybuchowych, broń i amunicja, produkty dla wojska i policji, produkcja i obsługa produkcji paliw oraz energii. Ponadto, w dokumencie zwraca się uwagę, że niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagają spełnienia odpowiednich kryteriów. Dotyczy to takich działalności jak - otwarcie banku, firmy ubezpieczeniowej, biura podróży, funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego, krajowego lub międzynarodowego transportu (w tym przewozów pasażerskich i towarowych), kasyn, loterii, gier hazardowych i firm w specjalnych strefach ekonomicznych. W przewodniku podkreślono istnienie w Polsce Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE), jako rozwiązania sprzyjającego inwestycjom zagranicznym. Opisano kilka z nich uwzględniając przykładowe branże działające na ich terenie. Istotnym, z punktu widzenia chińskich przedsiębiorców elementem dokumentu, jest lista chińskich firm, które już działają na polskim rynku. Do najważniejszych z nich należą m.in. ZTE, Huawei Technologies, Ltd., Wuhan FiberHome, Tsinghua Nuctech, China Overseas Engineering Group Co Ltd., Shanghai Construction Group, Minmetals Ershisanye Construction Group, Ltd., COSCO Polska, Ltd., Chang Hong Electronics Polska sp. z o.o., Yuncheng Polska sp. z oo, TCL Group Co Polska, Dalian Limited. Obecność dużych firm uwiarygodnia Polskę zarówno jako interesujący rynek, jak i odpowiedniego partnera biznesowego. 4.2 Strategia wspierania wychodzących inwestycji zagranicznych Proces akceptacji inwestycji Wszystkie przedsiębiorstwa państwowe podlegające pod SASAC ubiegają się o zatwierdzenie projektów inwestycyjnych w Ministerstwie Handlu. Przedsiębiorstwa prywatne inwestujące w 135 wyznaczonych krajach potrzebują jedynie zatwierdzenia lokalnej komisji FERT. Do innych wymaganych dokumentów należą list aplikacyjny, plan inwestycyjny lub kontrakt, licencja lub certyfikat biznesowy oraz finalna ocena Państwowej Administracji Dewiz. SAFE, częściowo nadzorowany przez Ludowy Bank Chin, zajmuje się monitorowaniem napływu i odpływu dewiz. Instytucja ta bierze udział w nadzorowaniu chińskich inwestycji zagranicznych poprzez (1) raportowanie stanu bilansu płatniczego do Rady Państwa, (2) nadzór nad polityką wymiany walutowej, (3) nadzór nad napływem i odpływem dewiz na inwestycje lub działania mające wpływ na konto kapitałowe bilansu płatniczego oraz (4) zarządzanie chińskimi rezerwami walutowymi. 37

41 4.2.2 Go Global W 2000 r. Chińskie władze formalnie zapoczątkowały politykę Przekraczania granic ( Go Global ). Oznaczało to mocne poparcie dla środowiska instytucjonalnego wspierającego zagraniczne inwestycje. Na podstawie wprowadzonej strategii, w ciągu kilku lat począwszy od 2000 roku zapowiedziano i ustanowiono zbiór regulacji dotyczących inwestycji zagranicznych. (Bach, Newman, & Weber, 2006). Wraz z przeniesieniem akcentu z ilości na efektywność inwestycji zagranicznych, chińskie władze opublikowały zbiór regulacji monitorujących działalność inwestycji post hoc. Ustanowiono standardy i procedury corocznej oceny inwestycji zagranicznych. Ustalono również system statystyki zagranicznej, w celu zarządzania zebranymi danymi o inwestycjach zagranicznych. Dodatkowo, rząd chiński zmienił swoją rolę z regulującej na wspierającą inwestycje zagraniczne. Zmiany te są widoczne poprzez: (1) uproszczenie procesów zatwierdzania i zmniejszanie sum progowych projektów inwestycji zagranicznych, (2) utworzenie banku informacji w celu udostępnienia wskazówek i kontaktów zagranicznych firm inwestycyjnych, (3) wydanie przez MOC katalogu ze wskazówkami firmy spełniające wskazane wymagania są traktowane w uprzywilejowany sposób w kwestii finansowania, opodatkowania, wymiany walut, itp., oraz (4) kompilacja przez MOC danych dotyczących barier, na które natrafiają inwestycje zagraniczne, przy wykorzystaniu raportów rocznych firm inwestujących zagranicą. Mimo liberalizacji, decentralizacji środków i politycznych gwarancji, wciąż widoczna jest krytyka obecnej polityki władz wobec inwestycji zagranicznych (Buckley et al., 2007). Podział obowiązków administracyjnych między Państwową Komisje Rozwoju i Reform (SDRC) a Ministerstwo Handlu (MOC) jest często niezrozumiały dla potencjalnych chińskich inwestorów, jak również dla lokalnych agencji rządowych. Jednak wynika to przede wszystkim z typowego dla Chin stosowania metody prób i błędów przy wdrażaniu reform ekonomicznych. 38

42 Rysunek 6. Aktualna polityka promocji OFDI Polityka Finansowa Podatkowa Ulgi podatkowe i Kredyty / pożyczki Polityka wymiany walut Mechanizmy ochrony przed ryzykiem Ubezpieczenia dla emigrantów pracujących zagranicą Umowa o wzajemnej ochronie Środki Promocyjne Sieć Informacyjna Raporty o przeszkodach napotykanych w różnych krajach Bank informacji o OFDI Polityka Chińskich OFDI Wytyczne dla OFDI Katalog państw i sektorów dla inwestycji zagranicznych Preferencyjna obsługa zapytań Upraszczanie procesu zatwierdzania inwestycji Monitoring Środki tymczasowe dla corocznej inspekcji inwestycji zagranicznych Źródło: Y.Luo,Q.Xue, B.Han How emerging market governments promote outward FDI: Experience from China, Journal of World Business Celem zasad dotyczących inwestycji zagraniczne (OFDI) jest dostarczenie wsparcia firmom inwestującym poza granicami kraju. Bazując na powyższym, można podzielić zasady polityki OFDI na dwie kategorie: środki promocji oraz monitoring Środki promocji Chińskie władze udzielają wsparcia finansowego firmom inwestującym zagranicą. Przedsiębiorstwa te mogą uniknąć podwójnego opodatkowania dzięki umowom o unikaniu podwójnego opodatkowania z 89 państwami. W kwestii kredytowania inwestycji, Eksportowo-Importowy Bank Chin (EXIM Bank) corocznie udziela kredytów wspierających kluczowe inwestycje zagraniczne. Do zalet takich kredytów należą : niskie oprocentowanie, długie okresy spłat oraz szybki proces decyzyjny. 39

43 EXIM Bank oferuje między innymi krótko-, średnio- i długoterminowe ubezpieczenia, kredyty, programy gwarancyjne. W październiku 2004 r., Państwowa Komisja ds. Rozwoju i Reform (SDRC) i EXIM Bank wydały okólnik promujący (1) projekty eksploracji zasobów w celu zmniejszenia krajowego niedoboru zasobów naturalnych, (2) projekty, które zachęcają do eksportu krajowych technologii, produktów, urządzeń, (3) zagraniczne ośrodki R&D wykorzystujące na arenie międzynarodowej zaawansowane technologie, umiejętności menedżerskie i kontakty zawodowe, i (4) fuzje i przejęcia, które mogą zwiększać konkurencyjność chińskich przedsiębiorstw, przyspieszyć ich wejście na rynki zagraniczne. Aby pobudzić wybrane typy OFDI, rząd chiński oferuje firmom inwestującym kredyty preferencyjne. Ponadto chiński rząd tworzy Mechanizmy minimalizujące ryzyko chińskich inwestorów zagranicą.. Na poziomie makroekonomicznym, władze zmniejszają ryzyko związane z OFDI poprzez promocję i porozumienia o wzajemnej ochronie inwestycji z innymi krajami (115 krajów podpisało umowy z Chinami). Na poziomie mikroekonomicznym, rząd zapewnia osobiste dotacje ubezpieczeniowe dla emigrantów pracujących za granicą (premia składka ubezpieczeniowa nie wyższa niż 500 tysięcy RMB, a stosunek dotacji nie powinien przekraczać 50% składki. Ponadto w celu ułatwienia OFDI i pomocy przedsiębiorstwom w pokonywaniu przeszkód inwestycyjnym w krajach docelowych, rząd chiński czyni utrzymuje i rozbudowuje na potrzeby firm bazy danych zawierające niezbędne dla inwestorów informacje. Ponadto w celu ułatwienia OFDI i pomocy przedsiębiorstwom w pokonywaniu przeszkód inwestycyjnym w krajach docelowych, rząd chiński czyni wielkie wysiłki w celu utrzymania sieci usług informacji. Rząd zbiera dane na temat problemów inwestorów i publikuje je w Raportach o przeszkodach napotykanych w różnych krajach. Rząd wydaje również co roku Raport o Handlu i Środowisku Inwestycyjnym w różnych krajach. Ponadto, rząd chiński opracował tzw. wytyczne dla OFDI. Są one rozpowszechniane w formie broszur, Katalog Państw i Sektorów Dla Inwestycji Zagranicznych, który służy jako lista referencyjna dla wydziałów zagranicznej współpracy ekonomicznej. Katalog zawiera ocenę inwestycji zagranicznych przez chińskie przedsiębiorstwa i wskazówki dla inwestorów Monitoring W celu ułatwienia inwestycji za granicą, rząd chiński stara się uprościć proces zatwierdzania inwestycji. W wyniku tego, firma inwestująca poniżej 30 milionów USD w dziedzinie surowców naturalnych lub 10 milionów USD w innych, proces zatwierdzania nie powinien przekraczać 20 dni roboczych (5 dni roboczych na potwierdzenie materiałów aplikacji i 15 dni roboczych na podjęcie decyzji o zatwierdzeniu inwestycji). Jednostkami odpowiedzialnymi za zatwierdzanie inwestycji tej wielkości są lokalne (prowincjonalne lub municypalne) oddziały FERT. 40

44 Co ważniejsze, nie musi przygotowywać raportu wykonalności inwestycji. Władze chcą jedynie poznać inwestora i cel inwestycji, nie zaś możliwości ekonomiczne i technologiczne inwestora. Poza monitoringiem poprzez akceptację inwestycji, władze stosują także monitoring poinwestycyjny. Rysunek 7. Ocena polityki Going Global przez chińskich przedsiębiorców Korzystna polityka rachunkowa i podatkowa 39% Przyjazny system finansowy 35% Ułatwienia dla inwestycji zagranicznych Więcej wydarzeń promocyjnych towarzyszących inwestycjom zagranicznym 25% 24% Szkolenia dotyczące inwestycji zagranicznych Badania różnych państw i otoczenie sprzyjające inwestycjom w przemysł 18% 20% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises, Analiza motywacji chińskich firm i czynników wpływających na decyzję o inwestycji Badanie aktualnych warunków i planów dotyczących inwestycji zagranicznych wśród chińskich przedsiębiorstw ( Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises ) jest cyklicznym badaniem opracowywanym przez Chińską Radę ds. Promocji Handlu Międzynarodowego (China Council for the Promotion of International Trade). Celem badania jest pozyskanie informacji od chińskich przedsiębiorców na temat planów i podejścia do inwestowania zagranicą. Wynik tego badania ma istotne znaczenie zwłaszcza w kontekście kryzysu ekonomicznego zapoczątkowanego w 2008 roku, a także dla poznania trendów w zakresie wielkości i obszarów inwestycji. W 2010 roku zebrano odpowiedzi od 1024 chińskich przedsiębiorców, którzy inwestowali zagranicą w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie. Wśród głównych powodów podejmowania decyzji o inwestycjach zagranicznych respondenci zdecydowanie najczęściej wskazywali wykorzystanie zachęt inwestycyjnych w kraju docelowym oraz wyjście poza nasycony rynek krajowy. 41

45 Rysunek 8. Główne powody planowania inwestycji zagranicznych w latach Wykorzystanie polityki inwestycyjnej w kraju docelowym 38% Wyjście poza nasycony rynek krajowy 31% Nabycie zaawansowanych technologii i doświadczeń zarządczych Podążanie za dostawcami lub partnerami przenoszącymi działalność za granicę Dostarczenie na rynek krajowy energii, surowych materiałów i surowców naturalnych 21% 20% 23% Redukcja kosztów produkcji Wykorzystanie dobrego otoczenia inwestycyjnego w kraju docelowym Nabycie kontroli nad międzynarodowymi cenami rynkowymi niektórych surowców naturalnych 11% 17% 16% Nabycie znanej marki na świecie 9% Wykorzystanie polityki "Going Global' i innych środków wsparcia 5% 0% 10% 20% 30% 40% Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises ( ) Motywy podejmowania inwestycji zagranicznych różnią się jednak istotnie od wyników całej populacji badanych przedsiębiorstw w przypadku respondentów inwestujących w krajach Unii Europejskiej. W przypadku inwestycji w Unii Europejskiej respondenci kierowali się głównie motywem nabycia znanej na świecie marki oraz możliwością nabycia zaawansowanych technologii i doświadczeń zarządczych. Mniejsze znaczenie odgrywały wyjście poza nasycony rynek krajowy oraz redukcja kosztów produkcji. 42

46 Rysunek 9. Motywacje dla inwestorów chińskich do podjęcia inwestycji w krajach UE w latach Wyjście poza nasycony rynek krajowy 9% Redukcja kosztów produkcji 9% Nabycie znanej marki na świecie 28% Dostarczenie na rynek krajowy energii, surowych materiałów i surowców naturalnych 14% Ominięcie barier handlowych na rynku zagranicznym 19% Nabycie zaawansowanych technologii i doświadczeń zarządczych 21% Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises ( ) Analizując modele operacyjne stosowane przez chińskie przedsiębiorstwa w inwestycjach zagranicznych warto zwrócić uwagę na kilka różnic pomiędzy inwestycjami realizowanymi w krajach rozwijających się i krajach rozwiniętych. W edycji badania z 2009 roku respondenci inwestujący w krajach rozwiniętych zdecydowanie częściej deklarowali realizację inwestycji w formie biur sprzedaży i przedstawicielstw. Instalacje produkcyjne były zdecydowanie częściej wskazywane przez inwestujących w krajach rozwijających się. Taki trend wskazuje na różnice w podejściu do rynków w poszczególnych krajach model oparty na instalacjach produkcyjnych pozwala wykorzystać lokalne zasoby w produkcji, podczas gdy zakładanie biur sprzedaży i przedstawicielstw pozwala na lepsze zrozumienie docelowego rynku i potrzeb klientów. Wśród inwestujących w krajach UE najczęściej deklarowane (po 28% respondentów) były dwa modele operacyjne: zakładanie przedstawicielstw oraz instalacje produkcyjne. Takie zróżnicowanie może być spowodowane zróżnicowaniem rozwoju krajów wewnątrz UE. Można przypuszczać, że instalacje produkcyjne w dużej części realizowane są w krajach rozwijających się. 43

47 Rysunek 10. Modele operacyjne stosowane w inwestycjach zagranicznych w latach Biura sprzedaży 29% 34% Przedstawicielstwa 25% 32% Agenci 14% 15% Centra dystrybucji 10% 12% Instalacje produkcyjne Centra zamówień 4% 5% 6% 14% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Kraje rozwinięte Kraje rozwijające się Źródło: CCPIT, Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises ( ) Interesująca perspektywa została zaprezentowana w badaniu zrealizowanym w 2010 roku przez KPMG w Hong Kongu World Class Aspiration: The Perceptions And The Reality of China Outbound Investment. Próbę przeprowadzono online na 156 prezesach firm chińskich inwestujących zagranicą. Sonda zorientowana była na poznanie trendów i praktyk inwestycyjnych w obszarze fuzji i przejęć oraz zakładania działalności operacyjnej stosowanych przez chińskie firmy, zwłaszcza przez fundusze typu private equity. Badanie koncentrowało się na pięciu obszarach: Podejście i strategia chińskich inwestorów, Identyfikacja i wybór firm do przejęcia, Negocjacje i finalizacja transakcji, Wsparcie doradców zewnętrznych przy inwestycji, Działania po finalizacji transakcji (integracja przejętej firmy z firmą-matką). Jako główny motyw prowadzenia inwestycji zagranicznych badani respondenci deklarowali wzrost zasięgu terytorialnego ich firm (59%), a także budowę reputacji firmy, jako globalnej, międzynarodowej (41%). Warto zauważyć, że motyw nabycia znanej na świecie marki deklarowało prawie 25% respondentów. 36% respondentów preferuje wejście na rynek zagraniczny poprzez fuzję lub przejęcie, jak i poprzez stworzenie spółki typu joint-venture, z zastrzeżeniem, że ich udział w takiej spółce musiałby być większościowy. 44

48 Prawie 1/4 ankietowanych firm z obrotami do 1 mld RMB (ok. 160 mln USD) rozważa inwestycje w Europie w ciągu najbliższych 3 lat. W przypadku firm o obrotach powyżej 1 mld RMB ok. 50% chce zainwestować w tym regionie. Według badania, Europa jest najbardziej interesującym regionem dla dużych firm. Szukając potencjalnych celów przejęć, chińscy przedsiębiorcy kierują się przede wszystkim znajomością i związkami z firmą, w którą mogą zainwestować (77%). Dodatkową zachętą dla 45% badanych firm są rekomendacje doradców lub banków. Badanie wskazuje także najważniejsze czynniki, które respondenci deklarowali jako kluczowe przy podejmowaniu ostatecznej decyzji o fuzji lub przejęciu firmy zagranicznej tj. proces komunikacji między inwestorem a firmą docelową (64%) oraz adekwatność ceny zakupu (57%). Porównując podejście chińskich inwestorów z trendami inwestycyjnymi panującymi na świecie warto zauważyć, że: Chińscy przedsiębiorcy są w większości otwarci na różne formy inwestycji: od fuzji i przejęć, poprzez spółki joint-venture, a także na tworzenie zupełnie nowych firm i marek. Ta elastyczność pomaga im w podejmowaniu najkorzystniejszych w danej sytuacji decyzji inwestycyjnych, Wiele chińskich firm nie ma możliwości ciągłej obserwacji rynków zagranicznych, a tym samym oceny potencjalnych celów przejęć. Dlatego też chętnie korzystają z pomocy firm doradczych i banków, dysponujących odpowiednią wiedzą i kompetencjami, Chińscy przedsiębiorcy dostrzegają poważne trudności w prowadzeniu negocjacji z zagranicznymi partnerami. Jako główne problemy wymieniają między innymi brak doświadczenia z zachodnimi firmami, a także różnice kulturowe i językowe, Różnice w kulturze biznesowej są postrzegane jako jeden z głównych czynników utrudniających współpracę z zachodnimi filiami i partnerami, a co za tym idzie, mogą zniechęcać potencjalnych inwestorów do wchodzenia na zagraniczne rynki. Respondenci badania pytani byli również o główne przyczyny nieudanych inwestycji zagranicznych. Wśród deklarowanych przyczyn najczęściej wymieniano: Niewłaściwe zdefiniowanie strategii i celów inwestycji (60%), Istotne problemy finansowe, operacyjne lub zarządcze, niestwierdzone w czasie due diligence (56%) oraz Problemy ze zintegrowaniem operacji chińskich oraz zagranicznych jednostek firmy (46%). 4.4 Cele rozwojowe Konina a potencjalne strumienie inwestycyjne z Chin Zgodnie ze Strategią Rozwoju Konina na lata , zatwierdzoną przez Radę Miasta Konin 27 czerwca 2007 roku, wyznaczono następujące cele rozwojowe dla Miasta: 45

49 1. Cel nadrzędny - Stymulowanie rozwoju gospodarczego miasta przy głównych szlakach komunikacyjnych, w szczególności wzdłuż nowego przebiegu drogi krajowej nr Cele strategiczne: Stymulowanie rozwoju nowoczesnej i zrównoważonej gospodarki miasta Poprawa warunków życia mieszkańców miasta Zapobieganie zjawiskom patologicznym i ubożeniu społeczeństwa miasta Poprawa stanu środowiska naturalnego i ładu przestrzennego miasta oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi Obecnie, poziom strumieni inwestycyjnych pomiędzy Chinami a Polską jest nadal umiarkowany. Chińskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w roku 2010 stanowiły 0,08% całkowitej sumy inwestycji zagranicznych. Jednakże, wg raportu Poland s Position as a Business Partner for China autorstwa KPMG wynika, że obecni już w Polsce chińscy inwestorzy są zadowoleni z panujących w Polsce warunków inwestycyjnych i spodziewają się napływu kolejnych chińskich inwestycji wraz z upowszechnianiem się w Chinach wiedzy o Polsce. Wraz z zacieśnianiem się relacji na szczeblu politycznym, dzięki wizycie Prezydenta Bronisława Komorowskiego w Pekinie w grudniu 2011 roku oraz wizycie Premiera Wen Jiabao w kwietniu 2012 roku, można spodziewać się zintensyfikowania napływu chińskich inwestycji do Polski. Przewidywany trend wzrostowy chińskich inwestycji w Polsce stanowi szansę dla Konina w kontekście nadrzędnego celu rozwojowego Miasta. Badanie przeprowadzone przez KPMG 16 wykazało, że Chińscy inwestorzy mogą postrzegać Polskę jako bramę do Europy lub bazę do dalszego rozszerzania działalności w innych państwach. Centralne położenie Konina oraz bliskość zarówno autostrady A2, drogi krajowej 25 oraz magistrali kolejowej, które dają dostęp do europejskich korytarzy transportowych i komunikacyjnych, jest zaletą która szczególnie podnosi atrakcyjność Konina. Skierowanie oferty inwestycyjnej do potencjalnych chińskich inwestorów wpisuje się w ogólną strategię miasta, której celem jest stymulowanie rozwoju gospodarczego miasta, między innymi poprzez tworzenie miejsc pracy. Badanie Survey on Current Conditions and Intention of Outbound Investment by Chinese Enterprises wskazuje m.in. motywacje chińskich przedsiębiorstw do inwestowania w Unii Europejskiej. Wśród nich dwie pozycje zasługują na szczególną uwagę redukcja kosztów produkcji oraz ominięcie barier handlowych na rynku zagranicznym. Zaleca się, aby władze Konina uwypuklały możliwość osiągnięcia tych dwóch korzyści przez przedsiębiorstwa chińskie przy kierowaniu do nich oferty inwestycyjnej. Kolejnymi działaniami wpisujących się w Strategię Rozwoju Miasta Konina jest promocja turystyki, dalsze rozwijanie infrastruktury turystycznej w Mieście oraz intensyfikowanie współpracy z miastami partnerskimi. Poprzez nawiązanie współpracy z Deyang istnieje możliwość rozpoczęcia działań mających na celu włączenie się w perspektywiczny sektor chińskiej turystyki wyjazdowej. 16 KPMG High Growth Markets The position of the Netherlands as a business partner Issue 2:China 46

50 5 Potencjalne obszary współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami chińskimi oraz działającymi na terenie Konina 5.1 Ogólna charakterystyka miasta Deyang Deyang to jedno z kluczowych miast na terenie prowincji Sichuan: powierzchnia km 2, 3,9 mln mieszkańców: odległe o 10 minut podróży szybką koleją od stolicy prowincji, Chengdu; posiada zasoby w wysokości 400 miliardów m 3 gazu, co stanowi 20% zasobów krajowych; do jego zasobów naturalnych zalicza się 455 milionów ton skał fosforytowych. Deyang odpowiada za 10% chińskiej produkcji fosforu. W rejonie Deyang panuje monsunowy klimat podzwrotnikowy z długimi, gorącymi i wilgotnymi latami oraz suchymi i łagodnymi zimami.; Rysunek 11. Położenie miasta Deyang Obszar administracyjny Deyang obejmuje także miasta Shifang, Guanhan i Mianzhu, okręg Jinyang oraz powiaty Zhongjiang i Luojiang. 47

51 Tys. osób ABCD Ludność. Rynek pracy. W porównaniu z samym miastem Deyang, niewielka liczba osób mieszka w obszarach podległych mu administracyjnie: Rysunek 12. Liczba ludności (tys.) w 2010 roku ,5 Miasto Deyang 662,3 Obszary podległe administracyjnie Źródło: China Statistical Yearbook W Deyang i obszarach podległych mu administracyjnie w 2010 roku było łącznie zatrudnionych osób, z czego osób na obszarach wiejskich Struktura lokalnej gospodarki Gospodarka Deyang od lat 50. XX wieku jest w dużej mierze oparta na przemyśle ciężkim, w szczególności produkcji ciężkich maszyn i urządzeń o przeznaczeniu przemysłowym. O rozmiarach i znaczeniu tej gałęzi przemysłu może świadczyć fakt, że zakłady przemysłowe w Deyang wyprodukowały ponad 45% wszystkich krajowych maszyn do walcowania stali oraz produkują około 40% krajowego wyposażenia do elektrowni jądrowych. Przedsiębiorstwa z Deyang posiadają 7-procentowy udział w światowym rynku turbin wiatrowych, oraz 28- procentowy udział w rynku chińskim. 48

52 Rysunek 13. Struktura PKB Deyang 100% 90% 80% 46% 43% 50% 70% 60% 50% 16% 16% 14% 40% 40% 40% 30% 30% 20% 10% 0% 35% 37% 34% Źródło: China Statistical Yearbook Inne Energia Przemysł Chemiczny Maszyny i Urządzenia Struktura PKB miasta Deyang odzwierciedla opisany kierunek rozwoju oprócz przemysłu maszyn i urządzeń, drugie miejsce zajmuje wytwarzanie energii, co jest naturalnym skutkiem wysokiego zapotrzebowania przez przemysł. W 2010 roku, sytuacja ta przedstawiała się podobnie: Rysunek 14. Struktura PKB w M. Deyang w 2010 roku Sektor usług 26% Sektor pierwotny 16% Sektor przemysłowy 58% Źródło: China Statistical Yearbook Tym nie mniej, struktura zatrudnionych nie jest w dużej mierze spójna ze strukturą PKB uwagę zwraca szczególnie wysoki odsetek osób zatrudnionych w sektorze pierwotnym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo itp.) oraz w mniejszym stopniu w sektorze usług, pomimo ich niewspółmiernie małego udziału w PKB: 49

53 Rysunek 15. Struktura zatrudnionych w M. Deyang w 2010 roku Zatrudnieni w sektorze usług 38% Zatrudnieni w pierwotnym sektorze gospodarki 35% Zatrudnieni w sektorze przemysłowym 27% Źródło: China Statistical Yearbook Stosunkowo niska efektywność pracy zauważalna jest w sektorze pierwotnym, który zatrudnia ponad jedną trzecią wszystkich zatrudnionych, wytwarzając jednak mniej niż jedną szóstą PKB Gospodarcze cele rozwojowe miasta Deyang W celu przyciągnięcia zagranicznych inwestorów, rozwoju nowych technologii oraz ułatwienia handlu, władze chińskie utworzyły system stref ekonomicznych o szczególnie dogodnych warunkach podejmowania działalności gospodarczej. Od 1979 roku powstało w Chinach między innymi 6 Specjalnych Stref Ekonomicznych, ponad 60 Stref Rozwoju Nowych i Zaawansowanych technologii, 16 Stref Wolnocłowych oraz 60 Stref Przetwórstwa Przemysłowego. Poniższa tabela przedstawia strefy przemysłowe zlokalizowane na obszarze miasta Deyang: Tabela 18. Strefy przemysłowe w mieście Deyang Krótki opis Strefy przemysłowe Największe firmy Strefy rozwojowe klasy krajowej (1) Strefy ekonomiczne klasy prowincjonalnej (3) Certyfikowana przez Radę Państwa w czerwcu 2010 roku Produkcja przemysłowa brutto w 2010 roku przekroczyła 50 miliardów RMB Strefa przemysłowa czystych technologii certyfikowana przez ONZ Powierzchnia 35 km 2 Krajowa baza R&D dla urządzeń dla przemysłu naftowego Największy park Maszyny ciężkie Maszyny budowlane Zaawansowane materiały Siedziby firm Produkcja części motoryzacyjnych Przetwarzanie metali nieżelaznych Metalurgia China National Erzhong Group Co. Dongfang Turbine Co., Ltd Sichuan Deyang Advanced Materials Co. Ltd. HongDa Group Honghua Petroleum Machinery Co. Ltd 50

54 Krótki opis Strefy przemysłowe Największe firmy Strefy ekonomiczne klasy municypalnej (3) przemysłowy branży żywieniowej w Chinach Produkcja przemysłowa brutto 3 stref wyniosła 59 miliardów RMB Wszechstronna baza produkcyjna dla krajowej produkcji maszyn ciężkich Centrum marketingowe oraz baza dla Chin południowowschodnich do produkcji kabli Urządzenia dla przemysłu naftowego Związki chemiczne fosforu Żywność i farmaceutyki Kable i przewody elektryczne Przetwórstwo gazu ziemnego Obróbka mechaniczna Produkcja części motoryzacyjnych Przetwórstwo żywności Tekstylia i odzież JianNanChun Group Sichuan Shuzhong Pharmaceuticals Co. TBEA Deyang Vida Paper Co. (Deyang) Deyang Kunrschinic Co. Ltd W 2010 roku produkcja przemysłowa brutto przekroczyła 17 miliardów RMB Deyang wspiera rozwój nowych technologii w branżach, w których już obecnie ma silną pozycję, takie jak sektor chemiczny i maszynowy. Nowoczesne maszyny oraz sprzęt Rozwój i unowocześnienie łańcucha dostaw w branży maszyn oraz sprzętu ciężkiego poprzez rozwój podsektorów: - usługi produkcji, - produkcja kluczowych części zamiennych, - produkcja zaawansowanych technologicznie maszyn oraz sprzętu, Odnawialne źródła energii Dalszy rozwój podsektora związanego z produkcją na potrzeby energetyki wiatrowej, IGCC (technologia bloku gazowo-parowego ze zintegrowanym zgazowaniem paliwa), produkcji energii ze zmieszanych odpadów komunalnych, oraz energetyki nuklearnej, wykorzystując dotychczasową przewagę Deyang w tych podsektorach. Nowoczesne materiały Główny nacisk jest kładziony na rozwój technologii w obszarze nowoczesnych źródeł energii (takich jak ogniwa paliwowe, nowoczesne baterie litowo-jonowe), zaawansowanych materiałów polimerowych oraz metalicznych. 51

55 Tabela 19. Zachęty inwestycyjne w Deyang Wsparcie finansowe Polityka podatkowa Inne Jednorazowy grant na rozpoczęcie działalności firmy Subsydia na inwestycje w aktywa trwałe Dotacje na relokację środków produkcyjnych Zwrot opłat transferowych związanych z projektami przemysłowymi Dotacje dla innowacyjnych przedsiębiorstw Pomoc w wypełnianiu wniosków dotyczących transferów technologii Preferencyjna polityka podatkowa w ramach programu rozwoju zachodnich prowincji Redukcja bądź zwolnienie z podatku naliczanego od dochodu z transferu technologii Trzyletnie zwolnienie z podatku CIT i trzyletnia ulga podatkowa CIT dla zielonych przedsiębiorstw Kredyt podatkowy na inwestycje w zielonych przedsiębiorstwach Trzyletnie zwolnienie z podatku obrotowego (Business Tax) dla instytucji gwarantujących kredyty dla MSP Dodatkowe ulgi podatkowe lub amortyzacja R&D w trzech promowanych branżach Subsydia na podnoszenie kwalifikacji pracowników Ułatwienia w realizacji Hukou (obowiązku meldunkowego) zagranicznych pracowników i członków ich rodzin Zapewnienie ubezpieczenia społecznego przez trzy lata niektórym grupom bezrobotnych Przyjęcie do szkoły dzieci zagranicznych pracowników zatrudnionych przy inwestycji Ulgi podatkowe za zatrudnienie niektórych grup bezrobotnych Zwolnienia z opłaty za odprowadzanie nieczystości dla nowych firm 52

56 5.1.4 Struktura lokalnych władz 5.2 Partnerstwo miast Chińskie regulacje dotyczące ustanawiania partnerstwa miast Kwestie związane z ustanawianiem partnerstwa miast reguluje regulamin zawierania umów o partnerstwie nadany w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych przez Stowarzyszenie 53

57 na rzecz Przyjaźni z Zagranicą 17 zaktualizowany w 2011 roku. Regulamin ten określa warunki jakie muszą spełniać miasta aby podpisać umowę o ustanowieniu partnerstwa. Poniższe regulacje dotyczą strony chińskiej. Tabela 20. Warunki akceptacji podania o ustanowienie partnerstwa miast Regulaminy i przepisy Wstępne przepisy regulujące ustanowienie miast partnerskich z zagranicznymi miastami ( 友 好 城 市 工 作 管 理 规 定 ) Zmienione przepisy ustanawiania miast partnerskich( 关 于 转 发 修 订 后 的 友 好 城 市 工 作 管 理 规 定 的 通 知 ) Uwagi ogólne Warunki Akceptacji 1. Głównym celem przyświecającym nawiązywaniu stosunków z miastami partnerskimi powinna być chęć promocji dwustronnego handlu, inwestycji, wymiany kulturowej oraz naukowej. 2. Umowa o partnerstwie miast powinna zostać zawarta na okres 5 lat, po którym strony mogą zdecydować, czy kontynuować partnerstwo. 3. Lokalne (chińskie) władze muszę uzyskać zgodę rządu wyższego szczebla przed podpisaniem jakichkolwiek długoterminowych umów z zagranicznymi rządami. 4. Strona chińska powinna respektować zasadę braku ingerencji w sprawy wewnętrzne zagranicznego partnera. Strona zagraniczna powinna unikać poruszania tematów takich jak testy nuklearne, prawa człowieka, religia, Tybetu, Tajwanu itd. 5. Strona zagraniczna powinna szanować zasadę Jednych Chin i unikać zawierania umów o ustanowieniu miast siostrzanych z Tajwanem. 6. Strona zagraniczna powinna unikać oficjalnych wizyt na Tajwanie, wywieszania flagi Tajwanu, jak również odtwarzania hymnu Tajwanu i obchodzenia narodowych świąt Tajwanu. 1. W większości przypadków tylko miasta posiadające status siedziby prefektury mają prawo ubiegać się o ustanowienie miast partnerskich. Kraj, w którym znajduje się potencjalne miasto partnerskie musi posiadać stosunki dyplomatyczne z ChRL 2. Okręgi i gminy, które znajdują się w obszarach administracyjnych miast o statusie siedziby prefektury nie mogą wchodzić w umowy ustanawiające miasta siostrzane. 3. Podmioty publiczne znajdujące się na terenie miast siostrzanych, takie jak szpitale, lotniska, porty, szkoły itd., nie muszą podpisywać oddzielnych umów o przyjaznych stosunkach. Jeśli istnieje taka potrzeba, odpowiednie kroki zostaną podjęte przez odpowiedzialne za 17 ang. Chinese People's Association for Friendship with Foreign Countries 54

58 to departamenty i Biura Spraw Zagranicznych. Dokumenty aplikacyjne 1. Aplikacja o ustanowienie miast siostrzanych (także miasta o statusie siedziby powiatu lub okręgu) powinna być w pierwszej kolejności zaakceptowana przez władze miejskie miasta-aplikanta. 2. Szkic umowy ustanawiającej miasta siostrzane, w języku mandaryńskim oraz w języku strony zagranicznej. 3. Podstawowe informacje o obu miastach. 4. Dokumenty Rad Miejskich obu miast zatwierdzające zamiar ustanowienia miast siostrzanych takie jak korespondencja, oficjalne pisma od obu szefów lokalnych rzadów (burmistrzów, prezydentów), uchwały, listy intencyjne. 5. Krótki opis wymiany informacji pomiędzy obiema stronami. Przed złożeniem aplikacji o ustanowienie miast siostrzanych nalezy zasięgnąć opinii zarówno Stowarzyszenia na rzecz Przyjaźni z Zagranicą jak również Chińskiej Ambasady w kraju, w którym zlokalizowane jest potencjalne miasto partnerskie. Źródło:Biuro Spraw Zagranicznych prowincji Shanxi Chińskie miasto, które planuje ustanowienie partnerstwa z innym miastem za granicą, zobligowane jest do uzyskania akceptacji Prowincjonalnego Biura Spraw Zagranicznych. Cały proces aplikacyjny, po uprzednim nawiązaniu stosunków z potencjalnym miastem partnerskim z zagranicą, nie powinien zająć więcej niż 24 dni. 55

59 Rysunek 16. Schemat akceptacji podania o ustanowienie partnerstwa miast Źródło: Materiały lokalnego rządu prowincji Liaoning Miasta partnerskie Deyang Miasto Deyang podpisało umowy partnerskie z miastami ze Stanów Zjednoczonych, Japonii, Rosji, Niemiec oraz Finlandii 18 Siegen, Niemcy (umowa podpisana ) miasto powiatowe w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia o populacji około 103 tysiące osób. Współpraca w obszarze gospodarczym rozwija się szczególnie pomiędzy firmą Erzhong Group, Dongfang Turbine Corporation, Donfang Electrical Machinery oraz niemieckimi firmami SMS Siemag AG oraz Waldrich Coburg. Na płaszczyźnie edukacyjnej, miasta organizują wymiany studenckie a lokalne uniwersytety ze sobą współpracują. Higashi-Hiroshima, Japonia (umowa podpisana r.) miasto połozone w prefekturze Hiroshima, przyległe do miasta Hiroshima, o populacji około 183 tysiące osób. We wrześniu 1984 roku została podpisana umowa o przyjaznych stosunkach pomiędzy prefekturą Hiroshima oraz prowincją Syczuan. Od tego czasu ponad 6000 osób wzięło udział w wymianach kulturalnych i naukowych różnego typu. Obwód Włodzimierski, Rosja (umowa podpisana r.) jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej, położona ok. 200 km na wschód od Moskwy. W sierpniu 2006 roku do partnera rosyjskiego przybyła delegacja z Deyang w celu odnowienia umowy o przyjaźni i współpracy. 56