Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego

Transkrypt

1 Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów ETAP WOJEWÓDZKI Rok szkolny 2014/2015 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 24 zadania. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z układu okresowego, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie oraz kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Laureatami zostaną uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 84% punktów, czyli 42 punkty. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.

2 KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) Data urodzenia ucznia 1 dzień miesiąc rok (wypełnia komisja) Suma punktów za zadania zamknięte 9 10 Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów za cały arkusz Zestawienie punktów za zadania z części II Numer zadania Max. pkt Punkty przyznane Strona 2 z 12

3 Część I - ZADANIA ZAMKNIĘTE 1. Do sześciu probówek z wodą wprowadzono substancje jak na schematycznym rysunku: CH 3 OH Na 2 O NH 3 SO 2 HCOOH NaCl I II III IV V VI Roztwór o odczynie obojętnym powstał w probówkach o numerach: A. I, II, VI C. II, III B. I, VI D. IV, V 2. Ile razy większa objętość tlenu jest potrzebna przy całkowitym spalaniu C 6 H 6 od zapotrzebowania przy spalaniu, którego głównym produktem jest sadza? A. 7 razy C. 5 razy B. 6 razy D. 2 razy 3. Prawidłowa nazwa związku Br Br CH 3 C CH CH 3 C 2 H 5 to: A. 1,2-dibromo-1-etylo-2-metylopropan B. 1,2-dibromobutan C. 2,3-dibromo-2-metylobutan D. 2,3-dibromo-2-metylopentan. 4. Zmieszano wodne roztwory kwasu siarkowego(vi) i azotanu(v) srebra zawierające równe liczby cząsteczek substancji rozpuszczonych. Jakie drobiny występują oprócz wody w tym roztworze? UWAGA! Zaniedbujemy niewielką rozpuszczalność osadu. A. NO 3 -, SO 4 2-, H + C. NO 3 -, SO 4 2-, B. SO 4 2-, H + D. NO 3 -, H + 5. W roztworze pewnej nieznanej substancji fenoloftaleina nie zabarwiła się na malinowo. Który z poniższych wniosków jest nieprawdziwy? A. Może to być wodny roztwór alkoholu. B. Roztwór ten ma ph < 7. C. Może to być wodny roztwór aminy. D. Może to być roztwór wodny tlenku niemetalu. Strona 3 z 12

4 6. W wyniku spalenia 0,2 mola alkoholu otrzymano 0,6 mola CO 2 i 0,8 mola pary wodnej. Spalonym alkoholem jest: A. C 2 H 5 OH C. C 4 H 9 OH B. C 3 H 7 OH D. C 5 H 11 OH 7. W pięciu probówkach zmieszano substancje: I. CH 3 CH(NH 2 )COOH i Na II. CH 3 CH 2 COOH i Ca(OH) 2 III. HCOOH i K 2 CO 3 IV. CH 3 COOH i Na 2 S V. CH 3 COOH i Na 2 SiO 3 W których probówkach zaobserwowano wydzielenie się gazu? A. I, III i IV C. I, II i V B. III i IV D. I, III i V 8. Poniżej napisano wzory ogólne elektrolitów: M(OH) n H n R M n R m Aby otrzymać roztwór zawierający dwa razy więcej kationów niż anionów należy rozpuścić w wodzie: A. wodorotlenek, w którym n = 2. B. kwas, w którym n = 1. C. sól w której n = 1 i m = 2. D. sól w której n = 2 i m = Z podanych niżej zbiorów substancji wybierz ten, którego wszystkie składniki rozpuszczają się w wodzie, ale z nią nie reagują. A. SO 2, CaCl 2, C 2 H 5 OH C. CaCl 2, KOH, CH 3 OH B. C 2 H 5 OH, P 4 O 10, HCOOH D. CO 2, K 2 O, P 4 O Jakim reakcjom ulegają zarówno tłuszcze nasycone jak i nienasycone? A. bromowaniu i uwodornieniu C. bromowaniu i zmydlaniu B. zmydlaniu i spalaniu D. spalaniu i uwodornieniu Strona 4 z 12

5 Część II ZADANIE 1 (4 pkt.) Masz do dyspozycji związki: PbS, KOH, H 2 SO 4, Pb(NO 3 ) 2, K 2 SiO 3, MgSiO 3. Zaproponuj doświadczenia, których celem jest otrzymanie osadów: wodorotlenku ołowiu(ii), kwasu krzemowego. Uzupełnij opis doświadczeń. Zapisz reakcje jonowe-skrócone zachodzących procesów. A. Otrzymywanie wodorotlenku ołowiu(ii) B. otrzymywanie kwasu krzemowego Doświadczenie A Równanie reakcji jonowe-skrócone B ZADANIE 2 (3 pkt.) Mieszanina metanu i propanu o objętości 1m 3 (warunki normalne) zawiera 30% objętościowych lżejszego gazu. Oblicz zawartość poszczególnych gazów w procentach masowych. Wyniki podaj z dokładnością do części setnych. Obliczenia: Odpowiedź:. Strona 5 z 12

6 ZADANIE 3 (2 pkt.) Napisz równania poniższych reakcji reakcji stosując wzory półstrukturalne lub strukturalne. a) but-1-yn + Br 2 (1 mol). b) pent-2-en + HCl. ZADANIE 4 (4 pkt.) Badania wykazały, że podstawowym składnikiem chemicznym bursztynu jest kwas bursztynowy C 2 H 4 (COOH) 2. Jego zawartość może być podstawą podziału bursztynu na eternity (0 3% kwasu bursztynowego) i sukcynity (3 8% kwasu bursztynowego). Bursztyn rozpuszcza się w etanolu (do 25% masy), terpentynie (17 25%) i eterze (18 23%). Na podstawie: Marcin Molski Chemia piękna Wydawnictwo Naukowe PWN Wykonano badanie: 10g rozdrobnionego bursztynu zalano eterem. Po odsączeniu części nierozpuszczonej roztwór zobojętniono przy pomocy roztworu zawierającego 0,12g NaOH. C 2 H 4 (COOH) 2 + 2NaOH C 2 H 4 (COONa) 2 + 2H 2 O Oblicz zawartość kwasu bursztynowego w badanej próbce przy założeniu, że 40% kwasu obecnego w wyjściowej próbce znalazło się w roztworze. Obliczenia wykonaj z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku. Do jakiego rodzaju bursztynu (eternitów czy sukcynitów) należy poddana ocenie próbka? Obliczenia: Odpowiedź 1: Badana próbka zawiera.. % kwasu bursztynowego. Odpowiedź 2: Badana próbka bursztynu należy do. Strona 6 z 12

7 Informacja do zadań 5, 6, 7 Poniżej w tabeli zamieszczono rozpuszczalność wybranych substancji w wodzie w zależności od temperatury: temperatura 20ºC 40ºC 60ºC 80ºC rozpuszczalność masa/ 100g wody CH 3 COONa NaNO (CH 3 COO) 2 Ca CO 2 0,0033 0,002 0,0012 0,0006 UWAGA! W rozwiązaniach dotyczących zadań 5 i 6 stosuj zaokrąglenia liczb z dokładnością do części dziesiętnych. ZADANIE 5 (3 pkt.) Przygotowano 200g nasyconego roztworu etanianu(octanu) sodu w temperaturze 80ºC. Oblicz ile gramów soli wykrystalizowało po ochłodzeniu roztworu do temperatury 20ºC. Obliczenia: Odpowiedź: ZADANIE 6 (2 pkt.) Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu azotanu(v) sodu w temperaturze 40ºC. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 7 (2 pkt.) Uzupełnij luki w zdaniach. a) Im niższa temperatura wody, tym więcej / mniej tlenku węgla(iv) się rozpuści. b) Ze wzrostem temperatury rozpuszczalność etanianu(octanu) wapnia rośnie / maleje. Strona 7 z 12

8 ZADANIE 8 (3 pkt.) Dobierz odpowiednie reagenty i zapisz równania reakcji przemian przedstawionych schematem: C 2 H 5 COOCH 3 1 X 2 C 3 H 5 (OOCC 2 H 5 ) 3 3 glin Y ZADANIE 9 (2 pkt.) Ustal wzory substancji kryjących się pod literami: A, B, D, E, F, G, H. UWAGA! Substancje D, E to gazy. F + D H 2 O + G A + + HCl + D B F + E H 2 O D + C 6 H 12 O 6 H 2 O + E E H Wpisz wzory sumaryczne substancji do tabeli: Oznaczenie literowe Wzór substancji A B D E F G H Strona 8 z 12

9 ZADANIE 10 (3 pkt.) Przeprowadzono doświadczenie chemiczne przedstawione na schematycznym rysunku: Wybierz poprawne informacje a, b, c wstawiając znak X w odpowiednie miejsca. a. Sól powstaje w probówce/probówkach: b. Roztwór odbarwia się w probówce/probówkach: c. Mydło powstaje w probówce/probówkach: Informacja do zadania 11 Stwierdzono, że badany tłuszcz ciekły wyizolowany z ziaren słonecznika zawiera reszty dwóch kwasów. Jeden to kwas oleinowy. drugi to kwas linolowy, który w cząsteczce zawiera dwa wiązania podwójne i tyle samo atomów węgla co kwas oleinowy. Badanie wykazało, że 0,01 mola tego tłuszczu ulega reakcji addycji z 12,7g jodu (I 2 ) rozpuszczonego w etanolu. ZADANIE 11 (3 pkt.) Na podstawie powyższych informacji zapisz wzór chemiczny badanego tłuszczu (sumaryczny zapis reszt kwasowych). Przedstaw odpowiednie obliczenia i swój wniosek. Obliczenia: Wniosek: Wzór chemiczny tłuszczu: Strona 9 z 12

10 ZADANIE 12 (3 pkt.) Jedna z metod laboratoryjnego otrzymywania tlenu polega na ogrzewaniu chloranu(v) potasu: 2KClO 3 2KCl + 3O 2 Okazało się, że substrat do otrzymywania tlenu został zanieczyszczony. Na 9 moli chloranu(v) potasu przypada 1 mol chlorku potasu. Próbkę tej mieszaniny o masie 20g poddano ogrzewaniu. Oblicz objętość wydzielonego tlenu w dm 3 (warunki normalne). Zapisz obliczenia. Masa molowa chloru to 35,5g/mol. Obliczenia: Odpowiedź:.. ZADANIE 13 (2 pkt.) Poniżej zapisano wzór pewnego tripeptydu: O O H 2 N CH C NH CH C NH CH COOH CH 2 CH CH 3 CH 2 SH CH 3 COOH a) Zaznacz we wzorze wiązania peptydowe obrysowując odpowiednie atomy. b) Napisz wzory półstrukturalne aminokwasów powstałych w wyniku hydrolizy tego związku.. Strona 10 z 12

11 ZADANIE 14 (4 pkt.) Świeżo strącony osad wodorotlenku miedzi(ii) to galaretowaty osad barwy niebieskiej. Jest to odczynnik szeroko stosowany w wielu doświadczeniach. Wykonano doświadczenie przedstawione na schematycznym rysunku. Zawartość każdej probówki wstrząśnięto, a 1 i 4 dodatkowo ogrzano. Zapisz obserwacje poczynione podczas wykonywania doświadczenia. a) W zapisie umieść wiadomość, czy w probówce powstał roztwór, czy osad. b) Podaj barwę zawartości probówek wybierając ją z zestawu: biała, czarna, żółta, zielona, jasnoniebieska, ciemnoniebieska, fioletowa, pomarańczowa OBSERWACJE probówka powstał roztwór / powstał osad barwa zawartości probówki Strona 11 z 12

12 BRUDNOPIS Strona 12 z 12