Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego

Transkrypt

1 Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów ETAP WOJEWÓDZKI Rok szkolny 2013/2014 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy test zawiera 11 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z układu okresowego, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie oraz kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 84% punktów, czyli 42 punkty. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.

2 KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) Data urodzenia ucznia 1 dzień miesiąc rok (wypełnia komisja) Suma punktów za zadania zamknięte 9 10 Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów za cały arkusz Zestawienie punktów za zadania z części II Numer zadania Max pkt. (2) (1) (1) (2) (3) (3) (2) (4) (3) (2) (2) (2) (2) (1) (3) (3) (4) Uzyskane punkty Strona 2 z 12

3 Część I - ZADANIA ZAMKNIĘTE 1. Spośród pierwiastków: sód, siarka, chlor, selen, bar wybierz te, które w związkach mogą być VI wartościowe. Są to: A. Siarka, chlor i bar C. Selen, chlor i sód B. Siarka i selen D. Sód i bar 2. Która substancja nie jest roztworem koloidalnym? A. Wodny roztwór etanolu C. Kleik skrobiowy B. Wodny roztwór białka D. Galaretka owocowa 3. Olej napędowy różni się od oleju roślinnego tym, że: A. Olej napędowy jest palny, a roślinny nie. B. Olej napędowy jest cięższy od wody, a olej roślinny lżejszy. C. Olej napędowy jest mieszaniną węglowodorów, a roślinny mieszaniną estrów. D. Olej napędowy jest mieszaniną węglowodorów, a roślinny mieszaniną kwasów tłuszczowych. 4. Zmieszano roztwory CuSO 4, NaOH i sacharozy. Co zaobserwowano po ogrzaniu mieszaniny? A. Pomarańczowy osad. C. Niebieski osad. B. Czarny osad. D. Roztwór pozostał klarowny. 5. Związek o wzorze sumarycznym C 3 H 6 O 2 nie może posiadać nazwy: A. kwas propanowy C. etanian metylu B. metanian etylu D. propan-1,2-diol 6. Największa liczba atomów wodoru występuje w: A. trzech molach etanolu, C. jednym molu sacharozy, B. dwóch molach etanianu metylu, D. dwóch molach glukozy. 7. Przedstawiony niżej zestaw Może być wykorzystywany do otrzymywania: A. tlenu lub amoniaku C. tlenu lub wodoru B. tlenku siarki(iv) lub wodoru D. chlorowodoru lub wodoru Strona 3 z 12

4 8. Wykonano doświadczenie przedstawione na rysunku: Gaz wydzielający się w wyniku reakcji chemicznej zachodzącej w tym doświadczeniu najłatwiej zidentyfikować: A. przepuszczając go przez wodę wapienną. B. sprawdzając czy jest palny. C. używając zwilżonego papierka uniwersalnego. D. na podstawie zapachu. 9. Kwas organiczny o ogólnym wzorze C n H 2n -5 COOH posiada w cząsteczce: A. jedno wiązanie podwójne, C. trzy wiązania podwójne B. dwa wiązania podwójne, D. pięć wiązań podwójnych. 10. Propanian metylu nie jest izomerem związku o nazwie: A. etanian metylu, C. kwas butanowy, B. etanian etylu D. metanian propylu. Strona 4 z 12

5 Część II ZADANIE 1 (2 pkt.) Podane niżej równania reakcji dotyczą przemysłowego otrzymywania tlenku węgla(ii). I. 2CH 4 + O 2 2CO + 4H 2 II. C + H 2 O CO + H 2 Ustal stosunek produktów reakcji: a) objętościowy w reakcji I V CO : V H 2 = :. b) masowy w reakcji II m CO : m H 2 =. :.. ZADANIE 2 (1 pkt.) Z podanych niżej wzorów wybierz tłuszcz, który można poddać procesowi utwardzania. I H 2 C OCOC 15 H 31 HC OCOC 17 H 35 H 2 C OCOC 3 H 7 II H 2 C OCOC 17 H 33 HC OCOC 17 H 31 H 2 C OCOC 17 H 33 Zapisz równanie reakcji utwardzania wybranego tłuszczu... ZADANIE 3 (1 pkt.) Poniżej podano wzory szeregu związków chemicznych: KOH, H 2 SO 4, CH 3 COOH, C 2 H 5 NH 2, CH 2 (NH 2 )COOH Ułóż powyższe związki według rosnącego ph ich wodnych roztworów. wzrost ph roztworu,..,..,..,... Strona 5 z 12

6 ZADANIE 4 (2 pkt.) Krzem występuje w przyrodzie w postaci trzech trwałych izotopów: Si 28, Si 29, Si 30. Masa atomowa krzemu wynosi 28,1u. Oblicz zawartość procentową Si 28 i Si 29 wiedząc, że izotopu Si - 30 jest w przyrodzie 3%. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 5 (3 pkt.) Zapisz równania reakcji trzech różnych procesów chemicznych w wyniku których przynajmniej jeden produkt występuje w warunkach normalnych w stanie gazowym. Substratem może być tylko substancja z zestawu: CH 3 COOH, MgCO 3, C 6 H 12 O 6, C 2 H 5 OH Załóż, że masz do dyspozycji niezbędne katalizatory lub enzymy. a). b). c). ZADANIE 6 (3 pkt.) W 20-procentowym roztworze związku HE na 9 cząsteczek tej substancji przypadają 73 cząsteczki wody. Wyprowadź wzór związku HE. Zapisz obliczenia. Obliczenia: Odpowiedź:. Strona 6 z 12

7 ZADANIE 7 (2 pkt.) W wyniku fermentacji glukozy otrzymano 138g alkoholu. Oblicz, jaką ilość gramów glukozy poddano fermentacji, jeśli otrzymano 20% teoretycznej ilości alkoholu. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 8 (4 pkt.) Na zobojętnienie roztworu zawierającego 2,96 g kwasu organicznego monokarboksylowego zużyto 30,5 cm 3 roztworu NaOH o stężeniu 5% i gęstości 1,05 g/cm 3. Wykonaj niezbędne obliczenia i ustal wzór chemiczny kwasu. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 9 (3 pkt.) W wyniku prażenia tlenku miedzi(ii) z węglem otrzymano gaz, który wprowadzony do wody wapiennej spowodował jej zmętnienie. Powstały osad odsączono i wysuszono. Na otrzymany produkt podziałano kwasem metanowym. Zaobserwowano gwałtowne wydzielenie się gazu. Zapisz równania reakcji procesów chemicznych, o których mowa w powyższym tekście. Równania reakcji: a) b) c) Strona 7 z 12

8 ZADANIE 10 (2 pkt.) Ustal, jakie substancje kryją się pod literami wiedząc że: a) substancja C jest trudno rozpuszczalną solą, b) substancja L jest tlenkiem pierwiastka o liczbie atomowej 16, w którym wykazuje on najwyższą wartościowość. A H 2 O Ba B + + H 2 O F + B C + H 2 O + + L + A C + H 2 O + + B H 2 Wpisz do tabeli wzory chemiczne substancji. litery A B C L F Wzory chemiczne substancji ZADANIE 11 (2 pkt.) Ułóż równania reakcji zachodzących według schematu. Dobierz odpowiednie reagenty. tłuszcz jadalny mydło maziste palmitynian wapnia Strona 8 z 12

9 Informacja do zadań 12, 13 W tabeli przedstawiono rozpuszczalność wybranych soli w różnych temperaturach. substancja temperatura 10ºC 20ºC 30ºC 40ºC 50ºC 60ºC CuSO 4 17,4 20,7 25,0 28,5 33,3 40,0 Pb(NO 3 ) 2 48,3 56,3 66,0 75,0 85,0 96,0 ZADANIE 12 (2 pkt.) Do dwóch zlewek wlano po 50 cm 3 wody i dodano: a) do pierwszej 20g CuSO 4 b) do drugiej jeszcze 100 cm 3 wody i 99 g Pb(NO 3 ) 2. Korzystając z tabeli, podaj temperatury, powyżej których otrzymane roztwory będą nienasycone. a) Zlewka I - temperatura.. b) Zlewka II - temperatura.. ZADANIE 13 (2 pkt.) Do 80g wody o temperaturze 40ºC dodano 90g Pb(NO 3 ) 2. Ustal najmniejszą ilość wody, jaką należy dolać, aby otrzymać roztwór nasycony. Załóż, że dolana woda ma temperaturę 40ºC, a rozpuszczanie soli nie zmienia temperatury roztworu. Zamieść obliczenia. Odp.:.. ZADANIE 14 (1 pkt.) Z podanych niżej związków wybierz ten, który nie reaguje z wodorotlenkiem miedzi (II). a) CH 2 (OH) CH(OH) CH 2 (OH) b) CH 3 CH(CH 3 ) COOH c) CH 3 CH(OH) CH 3 d) CH 3 (CH 2 ) 2 CHO Wybrany związek:. Strona 9 z 12

10 ZADANIE 15 (3 pkt.) Wykonano trzy doświadczenia, których częściowy opis przedstawiono poniżej. Uzupełnij opisy doświadczeń wpisując w wykropkowane miejsca nazwy lub wzory niezbędnych odczynników z zestawu: sacharoza, glukoza, CuSO 4 (aq), FeSO 4 (aq), jodyna, NaOH (aq), roztwór białka, krochmal Doświadczenie I Obserwacja: zmieszanie dwóch substancji spowodowało wytrącenie się niebieskiego osadu. Po dodaniu trzeciego odczynnika i ogrzaniu osad zmienił stopniowo barwę na pomarańczowoczerwoną. Doświadczenie II Obserwacja: zmieszanie dwóch odczynników spowodowało powstanie ciemnogranatowego zabarwienia mieszaniny. Doświadczenie III Obserwacja: do substancji organicznej zawartej w probówce wlano najpierw bezbarwny roztwór odczynnika pierwszego. Po dolaniu roztworu drugiego i wstrząśnięciu zawartość probówki przybrała zabarwienie fioletowe. Strona 10 z 12

11 ZADANIE 16 (3 pkt.) Kwas mlekowy nadaje smak m.in. jogurtowi, kiszonej kapuście. W pewnych warunkach kwas mlekowy może ulegać odwodnieniu przekształcając się w kwas akrylowy. CH 3 CH COOH CH 2 = CH COOH + H 2 O OH Biorąc pod uwagę wzory tych kwasów uzupełnij tabelę podkreślając wybraną odpowiedź. Kwas mlekowy Kwas akrylowy a) Liczba grup funkcyjnych. jedna / dwie / trzy jedna / dwie / trzy b) Zabarwienie roztworu po dolaniu wody bromowej. pomarańczowe / bez barwy pomarańczowe / bez barwy c) Może reagować z kwasem dając ester. tak / nie tak / nie ZADANIE 17 (4 pkt.) Ułóż równania reakcji zachodzących według schematu. Pod literami A, B, M, N kryją się reagenty. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych. Równanie numer 3 zapisz dodatkowo w postaci reakcji jonowej skróconej. R 1 COOR 2 + H 2 O 1 A + CH 3 CH(OH) CH 3 + M 2 (CH 3 COO) 2 Cu + Na 2 S B + N + 3 H 2 O Reakcja jonowa-skrócona:. Strona 11 z 12

12 BRUDNOPIS: Strona 12 z 12