STRATEGIA DZIAŁAŃ RESORTU OBRONY NARODOWEJ W OBSZARZE BADAŃ I TECHNOLOGII OBRONNYCH

Transkrypt

1 STRATEGIA DZIAŁAŃ RESORTU OBRONY NARODOWEJ W OBSZARZE BADAŃ I TECHNOLOGII OBRONNYCH MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ DEPARTAMENT NAUKI I SZKOLNICTWA WOJSKOWEGO

2 WSTĘP Zatwierdzona przez Ministra Obrony Narodowej Strategia działań resortu obrony narodowej w obszarze badań i technologii obronnych, została opracowana przez Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON we współpracy z innymi instytucjami resortu obrony narodowej zaangażowanymi w proces realizacji badań na rzecz obronności państwa. Podczas prac nad Strategią, wykorzystano opinie i rekomendacje uczelni wojskowych oraz wojskowych podmiotów naukowobadawczych. Zmiana zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych uwarunkowań bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej sprawiła, że potrzeba inwestowania w badania naukowe oraz rozwijania technologii obronnych, stała się elementem kluczowym z punktu widzenia skuteczności działań podejmowanych przez siły zbrojne na współczesnym oraz przyszłym polu walki. Nowe technologie, umożliwiające pozyskanie nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego w znaczącym stopniu podnoszą efektywność tych działań. Opracowanie przedmiotowego dokumentu, wynika z potrzeby usystematyzowania prac prowadzonych przez resort obrony narodowej w zakresie badań naukowych i rozwoju technologii obronnych. Istotnym impulsem w tym względzie, była potrzeba opracowania dokumentu o znaczeniu strategicznym, który definiowałby długofalowe cele polityki resortu obrony narodowej w dziedzinie badań naukowych i rozwoju technologii obronnych. Strategia wskazuje rolę oraz miejsce badań naukowych w dziedzinie techniki i technologii obronnych obejmujących również technologie związane z zabezpieczeniem medycznym pola walki, jako narzędzia wspomagającego proces osiągania zdolności operacyjnych przez Siły Zbrojne RP oraz rozwijania wiedzy i myśli technicznej służących wzmacnianiu innowacyjności gospodarki państwa. Konsekwentne realizowanie wyszczególnionych w Strategii celów oraz bliska współpraca ze Sztabem Generalnym WP, pionem Ministerstwa Obrony Narodowej odpowiedzialnym za pozyskanie systemów uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz gestorami uzbrojenia i sprzętu wojskowego powinny doprowadzić do rozwoju zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP, wzmocnienia potencjału technologicznego polskich podmiotów przemysłowych oraz potencjału naukowego polskich ośrodków naukowobadawczych. Szczegółowym uzupełnieniem Strategii będzie dokument pn. Plan działania na rzecz osiągania celów przewidzianych Strategią działań resortu obrony narodowej w obszarze badań i technologii obronnych, który zostanie opracowany przez Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON. Plan ten, w sposób szczegółowy opisze poszczególne działania jakie należy podjąć, aby osiągnąć cele przewidziane w Strategii. 2/12

3 MISJA I GŁÓWNY CEL STRATEGII Strategia przedstawia cele polityki naukowej i naukowo-technicznej resortu obrony narodowej w obszarze badań i technologii obronnych oraz wskazuje konkretne działania pozwalające na skuteczną ich realizację. Głównym celem, jaki Ministerstwo Obrony Narodowej chce osiągnąć poprzez realizację działań zdefiniowanych w Strategii, jest zwiększenie efektywności projektów naukowo-badawczych, realizowanych zarówno w kraju, jak i w ramach współpracy międzynarodowej, poprzez ich harmonizację z potrzebami operacyjnymi Sił Zbrojnych RP. Projekty te, powinny być w większym stopniu ukierunkowane na rozwój technologii obronnych 1, pozwalających na osiąganie najistotniejszych z punktu widzenia Sił Zbrojnych RP zdolności operacyjnych 2. Horyzont czasowy Strategii został określony na osiem lat celem zsynchronizowania dokumentu z Programem Rozwoju Sił Zbrojnych RP na lata Po okresie 3 lat od przyjęcia Strategii, zakłada się przeprowadzenie szczegółowego przeglądu zadań jakie zostały zrealizowane 3. Po tym czasie zostanie dokonana ewentualna aktualizacja dokumentu, uwzględniająca nowe uwarunkowania środowiska bezpieczeństwa i obronności państwa. UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE Na przestrzeni ostatnich kilku lat zarówno w środowisku wewnętrznym jak i zewnętrznym Rzeczypospolitej Polskiej zaszły bardzo istotne zmiany, które warunkują rolę oraz znaczenie badań i technologii w procesie osiągania przez Siły Zbrojne RP kolejnych zdolności operacyjnych. 1. Udział Sił Zbrojnych RP w misjach bojowych Wzrastający poziom zaangażowania Sił Zbrojnych RP w realizowane pod auspicjami Unii Europejskiej i NATO misje międzynarodowe, wpłynął na proces definiowania i zaspokajania potrzeb operacyjnych. Charakter prowadzonych przez polskich żołnierzy działań, wymusza zmiany priorytetów dotyczących uzbrojenia i sprzętu wojskowego, jaki w danej chwili potrzebny jest w rejonie misji. Spowodowało to, że główna uwaga Sił Zbrojnych RP skupia się obecnie na pozyskiwaniu gotowych rozwiązań w postaci zakupu określonego uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Sytuacja ta nie wpływa korzystnie na definiowanie priorytetowych technologii obronnych, pozwalających na rozwijanie kolejnych zdolności operacyjnych. Dodatkowym ograniczeniem jest wielkość środków finansowych jakie co roku 1 Obejmujących również technologie związane z zabezpieczeniem medycznym pola walki. 2 Implementacja Strategii w tej kwestii, będzie się opierała o profil przyszłych zdolności obronnych zdefiniowanych w Wizji Sił Zbrojnych RP Aktualizacja Strategii zbiegnie się w czasie z kolejnym cyklem planistycznym na lata /12

4 przeznaczane są w resorcie obrony narodowej na badania i rozwój technologii obronnych 4. Niewystarczająca jest także aktywność środowiska naukowobadawczego, które w większym stopniu powinno wychodzić naprzeciw oczekiwaniom Sił Zbrojnych RP. Właściwe zdefiniowanie oraz określenie priorytetu kluczowych zdolności operacyjnych, których rozwijanie będzie wymagało podjęcia prac naukowobadawczych, jest najważniejszym elementem warunkującym skuteczność realizacji badań naukowych z obszaru techniki i technologii obronnych. 2. Reforma systemu nauki w Polsce Opracowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego rządowy program Budujemy na wiedzy reforma nauki dla rozwoju Polski, wprowadził istotne zmiany formalno-prawne oraz organizacyjne w zakresie realizacji badań naukowych i prac rozwojowych 5. Jednym z elementów tego programu jest zwiększenie kompetencji działającego od 1 lipca 2007 r. Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), wspierającego polskie jednostki naukowe oraz przedsiębiorstwa przemysłowe w rozwijaniu ich zdolności do tworzenia i wykorzystywania rozwiązań opartych na wynikach badań naukowych. W ramach NCBiR powołany został Komitet Sterujący do spraw badań naukowych i prac rozwojowych realizowanych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. Do jego zadań należy całościowe kształtowanie badań naukowych oraz prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa 6. Zgodnie z ustawą o NCBiR 7, w skład Komitetu Sterującego jak i Rady NCBiR wejdą przedstawiciele Ministra Obrony Narodowej. Będą oni mogli współuczestniczyć w podejmowaniu decyzji w sprawach związanych z kierunkami badań finansowanych ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w obszarze techniki i technologii obronnych. Ponadto w ramach prac nad projektami ustaw, zapewniono własność praw autorskich Skarbu Państwa (reprezentowanego przez Ministra Obrony Narodowej) 4 W 2010 r. w budżecie MON na badania w obszarze techniki i technologii obronnych przeznaczono 192 mln PLN (MON - 38 mln PLN, w dyspozycji MNiSW 154 mln PLN), co stanowi około 0,8% budżetu resortu obrony narodowej na 2010 r. 5 W ramach programu opracowane zostały ustawy: o zasadach finansowania nauki, o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, o Narodowym Centrum Nauki, o instytutach badawczych, o Polskiej Akademii Nauk oraz przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki. Ustawy te weszły w życie 1 października 2010 r. 6 W tym określanie tematyki i koordynowanie realizacji badań w ramach strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, przygotowanie i przedstawianie do zatwierdzenia ministrowi właściwemu ds. nauki projektów strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, ogłaszanie konkursów na wykonanie projektów w tym zakresie, wyznaczanie ekspertów (lub zespołów ekspertów) do oceny wniosków złożonych w konkursach, przygotowywanie propozycji podziału środków finansowych, okresowa i końcowa ocena merytoryczna projektów w zakresie badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. 7 Dz. U. z 2010 r., nr 96, poz /12

5 w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych lub wzorów przemysłowych powstałych w wyniku realizacji w ramach NCBiR projektów dotyczących badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa 8. Reforma systemu nauki umożliwi również wpływ Ministra Obrony Narodowej na tematykę Krajowego Programu Badań, a także zgodność tematów badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych pod nadzorem ministra właściwego ds. nauki z potrzebami Sił Zbrojnych RP. Działania prowadzone przez Ministerstwo Obrony Narodowej w ramach NCBiR, mają zapewnić realny wpływ Ministra Obrony Narodowej na kształtowanie polityki naukowej i naukowo technicznej w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa państwa. W celu zwiększenia efektywności badań realizowanych w kraju, w ramach reformy systemu nauki zostanie powołane Narodowe Centrum Nauki (NCN) 9, które będzie wspierało działalność jednostek naukowych i przedsiębiorstw przemysłowych w zakresie badań podstawowych (w tym poprzez finansowanie badań podstawowych lub innych badań naukowych, nienależących do zakresu badań finansowanych przez NCBiR oraz nadzór nad realizacją tych badań). 3. Wzrastające znaczenie Polski w środowisku międzynarodowym Na przestrzeni ostatnich lat, za sprawą udziału Polski w międzynarodowych misjach wojskowych, realizowanych głównie pod egidą Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej, wzrosło znaczenie Polski na arenie międzynarodowej. Konieczność realizacji coraz bardziej złożonych i trudnych zadań, wymagających wysokiego poziomu interoperacyjności z siłami zbrojnymi pozostałych państw biorących udział w operacji, skutkuje koniecznością osiągnięcia i rozbudowy kolejnych zdolności operacyjnych 10. Szczególnie istotne znaczenie w tym procesie, ma udział Polski w pracach Europejskiej Agencji Obrony, która odgrywa zasadniczą rolę w zakresie promowania, koordynowania oraz wspierania rozwoju zdolności operacyjnych 11. Niemniej ważne jest aktywne zaangażowanie polskich ekspertów w prace paneli 8 Art pkt 3. Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Dz.U. z 2010 r. nr 96 poz Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki. Dz. U. z 2010 r., nr 96, poz Strategia Obronności Rzeczypospolitej Polskiej przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2009 r., jako strategia sektorowa do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej określa katalog zdolności, których rozwijanie jest niezbędne dla zapewnienia skuteczności działania Sił Zbrojnych RP. 11 Znaczenie Europejskiej Agencji Obrony w obszarze badań i technologii obronnych jest większe po wejściu w życie z dniem 1 grudnia 2009 r. Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Dokumenty te dają podstawy do zwiększenia nakładów na badania w obszarze badań i technologii obronnych realizowane w Unii Europejskiej. 5/12

6 technologicznych Organizacji NATO do spraw Badań i Technologii Obronnych, a także współpraca z Sojuszniczym Dowództwem Transformacji NATO w obszarze rozwoju koncepcji i eksperymentowania. MIEJSCE BADAŃ I TECHNOLOGII W PROCESIE ROZWOJU ZDOLNOŚCI OBRONNYCH Rozwój techniki oraz technologii obronnych wpływał na przestrzeni minionych wieków na kształtowanie myśli wojskowej oraz sztuki wojennej. Osiągane dzięki temu nowe zdolności operacyjne, wzmacniały potencjał sił zbrojnych gwarantując im uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem. Znaczenie nowych technologii jest jeszcze ważniejsze w dzisiejszych czasach. Zmieniają one otaczającą nas rzeczywistość, wpływając tym samym na charakter obecnych i przyszłych operacji. Z uwagi na fakt, że rozwijanie zdolności operacyjnych możliwe jest dzięki rozwojowi technologii obronnych, konieczne jest włączenie badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych w proces pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego, zachowując jednakże autonomię tego obszaru. Potrzebne jest również zharmonizowanie badań z faktycznymi potrzebami Sił Zbrojnych RP. Dla zapewnienia maksymalizacji efektów płynących z tych działań, niezbędne jest połączenie wysiłków trzech środowisk: naukowego, przemysłowego oraz wojskowego. Ministerstwo Obrony Narodowej powinno informować środowiska naukowe i przemysłowe o aktualnych i perspektywicznych potrzebach Sił Zbrojnych RP. Wiedza ta będzie miała istotne znaczenie dla właściwego ukierunkowania prac badawczych i strategii rozwoju podmiotów przemysłowych. Z drugiej strony, bardzo ważne jest, aby ośrodki naukowo-badawcze wskazywały perspektywiczne technologie obronne, których rozwijanie pozwoli osiągnąć polskiej armii kolejne zdolności operacyjne. Główną instytucją resortu obrony narodowej, która odpowiada za koordynację badań naukowych realizowanych w obszarze techniki i technologii obronnych zarówno w kraju jak i za granicą jest Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON. Dla zapewnienia wysokiej jakości realizacji badań naukowych i ukierunkowania ich na potrzeby Sił Zbrojnych RP, niezbędne będzie zapewnienie ścisłej współpracy tego Departamentu z pozostałymi instytucjami resortu obrony narodowej odpowiedzialnymi za planowanie rozwoju Sił Zbrojnych RP. Szczególnie istotna jest bliska współpraca ze Sztabem Generalnym WP, pionem Ministerstwa Obrony Narodowej odpowiedzialnym za pozyskanie systemów uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz gestorami uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Pomimo, że aktualnie wszystkie instytucje zaangażowane w powyższy proces współpracują na rzecz harmonizacji badań z potrzebami operacyjnymi Sił 6/12

7 Zbrojnych RP, niezbędne jest usystematyzowanie zasad tej współpracy poprzez nadanie im formalnych ram oraz wytyczenie bardziej szczegółowych celów takich jak: 1. Zharmonizowanie realizowanych działań w obszarze badań i technologii z potrzebami użytkownika końcowego oraz zapewnienie możliwości wdrożenia rezultatów badań naukowych na potrzeby Sił Zbrojnych RP. 2. Ukierunkowanie wysiłków środowiska naukowego realizującego projekty w obszarze bezpieczeństwa i obronności finansowane z budżetu MON oraz ministra właściwego ds. nauki 12 na priorytetowe potrzeby definiowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. 3. Zwiększenie skali udziału resortu obrony narodowej w międzynarodowych programach i projektach naukowo-badawczych. CELE SZCZEGÓŁOWE Nowe uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne oraz potrzeba podjęcia działań na rzecz realizacji celu głównego Strategii, wymaga wyznaczenia celów o charakterze szczegółowym, które powinny ukierunkować dalsze działania wszystkich uczestników procesu realizacji badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych. Dla każdego z celów szczegółowych, zostały zdefiniowane konkretne działania umożliwiające ich wdrożenie. 1. Zharmonizowanie realizowanych badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych z potrzebami użytkownika końcowego Obowiązujący obecnie w resorcie obrony narodowej model pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego, w praktyce w bardzo ograniczonym zakresie uwzględnia potrzebę realizacji badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych. Należy tym samym włączyć ten obszar, w proces pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego, jako bardzo ważny element warunkujący osiąganie zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP, zachowując jednakże autonomię tego obszaru. Bardzo istotne znaczenie w tym względzie będzie miała bliska współpraca ze Sztabem Generalnym WP w zakresie właściwej analizy wniosków i doświadczeń zebranych przez Siły Zbrojne RP w trakcie misji międzynarodowych Wskazanie kluczowych technologii obronnych istotnych dla zapewnienia potrzeb użytkowników końcowych Konieczne jest opracowanie mechanizmu właściwej analizy zdolności operacyjnych, pozwalającego na wskazanie technologii, których rozwój lub 12 W tym w ramach NCBiR i NCN. 7/12

8 transfer jest niezbędny lub znacząco wpłynie na proces osiągania danej zdolności Wypracowanie mechanizmu udziału użytkownika końcowego w cyklu badań naukowych realizowanych w obszarze techniki i technologii obronnych W ramach badań naukowych realizowanych w obszarze techniki i technologii obronnych, należy zagwarantować ścisłą współpracę z użytkownikiem końcowym. Współpraca ta, realizowana poprzez udział gestora w opiniowaniu propozycji projektów naukowo-badawczych, odbiorach etapów lub demonstracji ich rezultatów, powinna zapewnić zbieżność wyników końcowych badań naukowych z jego oczekiwaniami Zwrócenie szczególnej uwagi na projekty gwarantujące opracowanie demonstratorów technologii na średnim oraz wysokim poziomie gotowości technologicznej 14 Duża liczba propozycji projektów naukowo-badawczych realizowanych zarówno w środowisku międzynarodowym jak i w kraju sprawia, że niezbędne jest wprowadzenie systemu, gwarantującego ustanawianie i realizację tych, które spełnią potrzeby użytkownika końcowego. W badaniach finansowanych ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej 15 priorytetowo należy traktować te, których efektem końcowym będzie opracowanie demonstratora technologii na średnim lub wysokim poziomie gotowości technologicznej Wypracowanie mechanizmów i procedur pozwalających na wdrożenie do produkcji technologii opracowanych w ramach programów i projektów naukowobadawczych finansowanych ze środków Ministra Obrony Narodowej Wiele trudności sprawia obecnie przełożenie opracowanych w ramach programów i projektów naukowo-badawczych technologii, na konkretne wzory uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Należy dołożyć wszelkich starań, aby ułatwić wdrożenie do produkcji oraz wprowadzenie na wyposażenie Sił Zbrojnych RP opracowanych technologii. Z uwagi na fakt, że działania te mają charakter kompleksowy konieczna jest szeroka współpraca w tym zakresie wielu instytucji Ministerstwa Obrony Narodowej, w tym w szczególności ze Sztabem Generalnym WP odpowiedzialnym za planowanie rozwoju Sił Zbrojnych RP. 13 Jednym ze sposobów pozyskania niezbędnych technologii jest ich transfer w ramach programów offsetowych. 14 Minimalny poziom gotowości technologicznej to poziom IV tj. zweryfikowanie w warunkach laboratoryjnych komponentów technologii lub podstawowych jej podsystemów. Poziomy gotowości technologii zostały wprowadzone decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 425/MON z dnia 20 września 2007 r. w sprawie Głównych Celów i Kierunków Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej resortu obrony narodowej (Dz.Urz.MON ). 15 Środki przeznaczane przez Ministerstwo Obrony Narodowej na badania naukowe są umieszczone w Planie badań naukowych, prac rozwojowych i studyjnych określającym wieloletnie tendencje w zakresie udziału Polski w krajowych i międzynarodowych programach i projektach naukowobadawczych. 8/12

9 1.5. Dostosowanie obowiązujących dokumentów formalno-prawnych regulujących proces realizacji badań naukowych do modelu pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego Obowiązujące w resorcie obrony narodowej uregulowania prawne, nie zapewniają odpowiedniej synchronizacji badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych z procesem pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Opracowanie przepisów regulujących wykorzystanie wyników badań naukowych w procesie pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego, a w szczególności wprowadzenie do eksperymentalnego użytkowania demonstratorów na wysokim poziomie gotowości technologii pozwoli na wypełnienie tej luki. 2. Ukierunkowanie wysiłków środowiska naukowego realizującego projekty w obszarze bezpieczeństwa i obronności finansowane z budżetu Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego ds. nauki na priorytetowe potrzeby definiowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Oprócz środków finansowych przeznaczanych przez Ministerstwo Obrony Narodowej na badania naukowe realizowane dla potrzeb Sił Zbrojnych RP konieczne jest poszukiwanie rozwiązań, które pozwolą na lepsze ukierunkowanie realizacji badań finansowanych ze środków ministra właściwego ds. nauki tak, aby ich efekt końcowy był zbieżny z potrzebami Sił Zbrojnych RP. Podjęta przez Ministerstwo Obrony Narodowej ścisła współpraca z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które w ramach swoich statutowych obowiązków wspiera rozwój nauki w Polsce, tworzy warunki zapewniające poprawę jej konkurencyjności w Unii Europejskiej i na świecie oraz stwarza realne szanse na osiągnięcie niniejszego celu. Mechanizmy i instrumenty wypracowane w ramach tej współpracy powinny stanowić podstawowe narzędzie poprawy efektywności realizacji badań i technologii na rzecz obronności i bezpieczeństwa Zacieśnienie współpracy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju Ze względu na strategiczny i aplikacyjny charakter realizowanych projektów w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, ścisła współpraca Ministerstwa Obrony Narodowej z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju powinna być traktowana priorytetowo. Jej celem powinno być opracowanie mechanizmów, ukierunkowujących realizację badań naukowych tak, aby wspierały proces osiągania potrzeb operacyjnych Sił Zbrojnych RP. 9/12

10 2.2. Finansowanie projektów podwójnego zastosowania W celu uzyskania większej synergii prac naukowo-badawczych prowadzonych w kraju jak i za granicą w obszarze technologii podwójnego zastosowania 16, konieczne jest zwiększenie współpracy Ministerstwa Obrony Narodowej z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. Narzędziem tej współpracy powinien być mechanizm, który zapewni ograniczenie powielania wysiłków (merytorycznych i finansowych) oraz skorelowanie wyników badań naukowych prowadzonych w tym obszarze przez obie instytucje. 3. Zwiększenie skali udziału resortu obrony narodowej w międzynarodowych programach i projektach naukowo-badawczych Głównym impulsem do realizacji międzynarodowych programów i projektów naukowo-badawczych powinna być potrzeba optymalizacji pozyskania rozwiązań i rezultatów, których możliwość osiągnięcia w oparciu o badania naukowe realizowane wyłącznie na gruncie krajowym jest ograniczona względami technologicznymi, czasowymi lub finansowymi. Bardzo ważnym czynnikiem współpracy międzynarodowej jest również możliwość uczestniczenia w opracowaniu standardów dotyczących nowych technologii. Udział Polski w projektach realizowanych w formule międzynarodowej, pozwala na zdobycie nowej wiedzy i doświadczenia, wzmacniając tym samym potencjał oraz konkurencyjność polskich podmiotów naukowo-badawczych oraz przemysłowych. Dzięki zaangażowaniu we wspólne projekty umożliwiające dostęp do efektów badań prowadzonych w innych krajach, zmniejszać się będzie luka technologiczna dzieląca polskie podmioty od ich europejskich odpowiedników. Wzrastać będzie także konkurencyjność polskich podmiotów i ich produktów. Większa skala udziału w projektach międzynarodowych, to również silniejsza pozycja Polski w Unii Europejskiej oraz w NATO. Wzrost aktywności państwa w tym zakresie to potencjalna możliwość udziału Polski we współpracy strukturalnej ustanowionej na mocy Traktatu o Unii Europejskiej Wszelkiego rodzaju technologie, które mogą być wykorzystane przez funkcjonariuszy służb państwa oraz wojsko. 17 Pozwoli to na udział Polski w stałej współpracy strukturalnej, ustanowionej na mocy artykułu 42 ust. 6 Traktatu o Unii Europejskiej. Jest ona dostępna dla każdego państwa członkowskiego, które zobowiązuje się do intensywniejszego zwiększania swoich zdolności obronnych poprzez udział w głównych europejskich programach wyposażenia wojskowego oraz w działalności Europejskiej Agencji Obrony. 10/12

11 3.1. Wypracowanie mechanizmów pozwalających na zwiększenie zaangażowania polskich podmiotów naukowo-badawczych i przemysłowych w projekty realizowane w środowisku międzynarodowym Konieczne jest dokonanie analizy zaangażowania Polski w aktywność paneli technologicznych Europejskiej Agencji Obrony oraz Organizacji NATO ds. Badań i Technologii pod kątem jego optymalizacji w oparciu o zasadę kosztefekt. Niezbędne jest popularyzowanie wśród podmiotów naukowo-badawczych i przemysłowych informacji na temat zasad realizacji i udziału w międzynarodowych programach i projektach, a także wykorzystanie narzędzi oferowanych przez te instytucje do wspierania polskich podmiotów Wypracowanie i doskonalenie mechanizmów pozwalających na finansowanie z budżetu będącego w dyspozycji ministra właściwego ds. nauki, projektów realizowanych na potrzeby obronności w ramach NATO i Unii Europejskiej Ze względu na fakt, że obecnie wszystkie projekty realizowane w ramach współpracy międzynarodowej w ramach NATO i Unii Europejskiej na potrzeby obronności są finansowane z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, możliwość przystępowania Polski do nowych inicjatyw jest ograniczona 18. Tym samym, biorąc pod uwagę fakt, iż w dniu 19 listopada 2007 r. ministrowie obrony państw Europejskiej Agencji Obrony zobowiązali się do podjęcia działań, które doprowadzą do zwiększenia wydatków na badania i technologie do poziomu 2% środków przeznaczanych co roku na obronność oraz zwiększą liczbę programów realizowanych w ramach współpracy międzynarodowej do poziomu 20% tej kwoty, niezbędne jest podjęcie działań, które pozwolą na wywiązanie się z wyznaczonych przez ministrów celów Współfinansowanie projektów przez podmioty naukowo-badawcze i przemysłowe W ramach realizacji projektów naukowo-badawczych, których efekt końcowy opracowany zostanie w formie demonstratora technologii, należy dążyć do zapewnienia ich współfinansowania przez podmioty naukowo-badawcze i przemysłowe biorące udział w ich realizacji. Poziom współfinansowania powinien uwzględniać perspektywy wdrożenia opracowanej technologii do produkcji oraz wprowadzenia jej na wyposażenie Sił Zbrojnych RP Pozyskanie dodatkowych środków na realizację projektów naukowobadawczych Biorąc pod uwagę zapisy Traktatu o Unii Europejskiej wzmacniające pozycję Europejskiej Agencji Obrony w obszarze badań i technologii obronnych, w ramach współpracy z innymi państwami podjęte zostaną działania na rzecz zwiększenia wpływu ministerstw obrony na kierunki badań realizowanych ze 18 Co roku resort obrony narodowej, przeznacza na ten cel niecałe 40 milionów PLN, co pozwala na udział w realizacji 4 6 projektów międzynarodowych. 11/12

12 środków Unii Europejskiej w ramach Programu Ramowego w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Główne cele zdefiniowane w Strategii mają charakter ramowy, wytyczają tym samym kierunek głównych działań podejmowanych przez poszczególne instytucje resortu obrony narodowej. Dokument ten, nie wyczerpuje pełnego spektrum zagadnień związanych z miejscem oraz rolą badań naukowych w obszarze techniki i technologii obronnych w procesie rozwijania zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP. Strategia jest pierwszą próbą systemowego podejścia do przedmiotu zagadnienia. Sprawia to, że w trakcie jej realizacji poszczególne kwestie zostaną poddane weryfikacji, co może wymusić konieczność aktualizacji tego dokumentu. Za realizację celów Strategii odpowiedzialny jest Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego MON. Cele te będą mogły być osiągnięte wyłącznie poprzez zapewnienie bliskiej współpracy ze Sztabem Generalnym WP odpowiedzialnym za planowanie rozwoju Sił Zbrojnych RP i współdziałanie z pionem Ministerstwa Obrony Narodowej odpowiedzialnym za pozyskanie systemów uzbrojenia i sprzętu wojskowego, a także gestorami tego sprzętu. Istotne będą również bliskie relacje z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz przedstawicielami środowisk naukowo-badawczych i przemysłowych. 12/12