BADANIA NAD UTYLIZACJ ZU YTEGO KATALIZATORA NIKLOWO-MOLIBDENOWEGO
|
|
- Miłosz Barański
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 34 Praca zbiorowa Prace IM 1 (2009) Piotr RÓ AÑSKI, Jerzy POGORZA EK, Hanna KRZTOÑ, Bo ena SMOLEC Instytut Metalurgii elaza S³awomir STELMACH Instytut Chemicznej Przeróbki Wêgla w Zabrzu Józef BARAÑSKI, Jerzy WITEK Instytut Szk³a, Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Oddzia³ Materia³ów Ogniotrwa³ych w Gliwicach BADANIA NAD UTYLIZACJ ZU YTEGO KATALIZATORA NIKLOWO-MOLIBDENOWEGO Przedstawiono przebieg i wyniki badañ nad opracowaniem kompleksowej technologii utylizacji zu ytego katalizatora molibdenowo-niklowego na noœniku z tlenku glinu, który po wykorzystaniu zawiera dodatkowo wanad, siarkê i ciek³¹ fazê wêglowodorow¹ i nie nadaje siê do regeneracji. Praca objê³a badania procesu wypalania fazy wêglowodorowej i siarki ze zu ytego katalizatora, odzysku metali w procesie pirometalurgicznym, wp³ywu na œrodowisko tych procesów, a tak e nad doborem sposobu zagospodarowania powsta³ego stopu metali oraz u la. Badania przeprowadzono w skali laboratoryjnej, pó³technicznej, a przetapianie katalizatora i przydatnoœæ uzyskanego stopu metali dodatkowo sprawdzono w skali przemys³owej. Okreœlono warunki wypalania ciek³ej fazy wêglowodorowej wraz z usuniêciem mo liwie du ej iloœci siarki ze zu ytego katalizatora. Ca³a zawarta w tym materiale siarka jest palna, ale z powodu specyficznej budowy katalizatora jej ca³kowite wypalenie wymaga bardzo d³ugotrwa³ego procesu w atmosferze utleniaj¹cej. Opracowano technologiê przetapiania w piecu ³ukowo-oporowym wypalonego katalizatora na stop metali i u el. Na podstawie przeprowadzonych wytopów przemys³owych potwierdzono przydatnoœæ uzyskanego stopu metali w stalownictwie. Ustalono, e faza mineralna powstaj¹ca w procesie przetopu katalizatora mo e byæ wykorzystana do produkcji polimerobetonów lub kruszyw dla budownictwa. Artyku³ z nieodzownymi skrótami zaprezentowany zosta³ w formie referatu na X Konferencji Naukowej Teoretyczne i praktyczne problemy zagospodarowania odpadów hutniczych i przemys³owych w Zakopanem w maju S³owa kluczowe: katalizator, utylizacja, odzysk metali, proces pirometalurgiczny RESEARCH ON UTILISATION OF SPENT NICKEL-MOLYBDENUM CATALYST The course and the results of the research into development of the comprehensive technology for utilisation of spent nickel-molybdenum catalyst on the aluminium oxide support, which upon utilisation additionally contains vanadium, sulphur and liquid hydrocarbon phase and is not suitable for regeneration, are presented. The work included investigations of burning the hydrocarbon phase and sulphur out of the spent catalyst, recovering metals in the pyrometallurgical process, influence of these processes on the environment, as well as selection of the way how the occurred metal alloy and slag should be managed. The research was carried out on the laboratory, semi-technical level and remelting of the catalyst and suitability of the obtained metal alloy was additionally checked on the industrial level. The conditions of burning out the liquid hydrocarbon phase and removing as much sulphur from the spent catalyst as possible were specified. The whole sulphur contained in this material is combustible, but because of the specific design of the catalyst it requires a very long-lasting process in the oxidising atmosphere to burn the sulphur out completely. The technology for remelting the burnt out catalyst onto metal alloy and slag in the arc furnace was developed. Based on the industrial heats the suitability of the obtained metal alloy in the steelmaking industry was confirmed. It was determined that the mineral phase occurring in the catalyst remelting process can be used for production of polymer concretes or aggregates for the building industry. This article with necessary abbreviations was presented as a report during the 10th Scientific Conference Theoretical and Practical Problems of Metallurgical and Industrial Waste Management in Zakopane in May Key words: catalyst, utilisation, recovery of metals, pyrometallurgical process
2 Prace IM 1 (2009) Badania nad utylizacj¹ zu ytego katalizatora WPROWADZENIE W niniejszej publikacji przedstawiono wyniki projektu rozwojowego o takim samym tytule, zrealizowanego przez Instytut Metalurgii elaza w Gliwicach we wspó³pracy z Instytutem Chemicznej Przeróbki Wêgla w Zabrzu i Instytutem Szk³a, Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Oddzia³ Materia³ów Ogniotrwa³ych w Gliwicach. W zak³adach petrochemicznych wykorzystuje siê katalizatory zawieraj¹ce ró ne metale (Ni, Mo, Co) na noœniku z tlenku glinu, lub glinokrzemianów. Wykorzystane katalizatory trac¹ swoje w³asnoœci katalityczne i nie nadaj¹ siê do regeneracji, przez co staj¹ siê odpadem. Do niedawna w wiêkszoœci by³y one sk³adowane. Zawarte w nich cenne metale, bêd¹ce sk³adnikami wielu stopów i stali, jak te zaostrzaj¹ce siê przepisy dotycz¹ce ochrony œrodowiska, przyczyni³y siê do coraz intensywniejszego poszukiwania sposobów ich utylizacji. Utylizacja zu ytych katalizatorów stanowi du e wyzwanie ze wzglêdu na ich postaæ (drobnoziarnistoœæ i du ¹ porowatoœæ), z³o ony sk³ad chemiczny i zawartoœæ substancji niebezpiecznych: zwi¹zków metali przejœciowych, fazy wêglowodorowej i siarki. Technologie stosowane do tego celu na œwiecie s¹ skrzêtnie skrywan¹ tajemnic¹. Wiadomo jedynie, e ³¹cz¹ one proces pra enia, procesy hydrometalurgiczne i pirometalurgiczne w celu oddzielenia poszczególnych metali [1]. W artykule przedstawiono przebieg i wyniki prac, których celem by³o zbadanie mo liwoœci i uwarunkowañ technologicznych kompleksowej utylizacji zu ytego katalizatora molibdenowo-niklowego na noœniku z tlenku glinu z niewielkim udzia³em glinokrzemianów, który zawiera dodatkowo znaczne iloœci wanadu, siarki i ciek³ej fazy wêglowodorowej. Na podstawie przeprowadzonych badañ opracowano za³o enia do technologii usuwania z katalizatora ciek³ej fazy wêglowodorowej i siarki, technologiê jego przetapiania w piecu ³ukowo-oporowym na stop metali i u el oraz zaproponowano sposoby wykorzystania obu produktów przetopu. 2. MATERIA I ZAKRES BADAÑ Przedmiotem badañ by³ katalizator molibdenowo-niklowy na noœniku z tlenku glinu, który w czasie pracy wzbogaca siê w wanad i siarkê. Zu yty katalizator zawiera tak e znaczne iloœci ciek³ej fazy wêglowodorowej. Badaniami objêto: proces usuwania ciek³ej fazy wêglowodorowej z równoczesnym maksymalnym odsiarczeniem zu ytego katalizatora, proces przetapiania katalizatora na stop metali na potrzeby stalownictwa, oraz sposób zagospodarowania u la bêd¹cego produktem ubocznym przetopu katalizatora. Schemat badañ przedstawiono na rys. 1. Prace badawcze przeprowadzono w skali laboratoryjnej i pó³technicznej, a przetapianie katalizatora i przydatnoœæ uzyskanego stopu metali sprawdzono w skali przemys³owej. 3. PRZEBIEG I WYNIKI BADAÑ Nale y zaznaczyæ, e ani sk³ad, ani tym bardziej budowa katalizatora surowego nie by³y przedmiotem badañ. Niezbêdnym dla rozwi¹zania zadania postawionego przed realizatorami by³o poznanie sk³adu chemicznego katalizatora zu ytego. Zu yty katalizator ma postaæ drobnych igie³ek o d³ugoœci kilku milimetrów. Jego powierzchnia pokryta jest cienk¹ warstw¹ olejów. Podstawowym sk³adnikiem jego noœnika jest tlenek glinu z niewielkim udzia³em krzemionki i innych tlenków. Ponadto zu yty katalizator zawiera tlenki wanadu, molibdenu, niklu, sodu, znaczne iloœci siarki, oraz w niewielkich iloœciach chrom, magnez, miedÿ, kobalt, potas, tytan, a tak e fosforany i chlorki. Zawartoœæ ciek³ej fazy wêglowodorowej w zu ytym katalizatorze siêga oko³o 24% masy. W fazie tej mo e wystêpowaæ rozpuszczony w niewielkich iloœciach siarkowodór. Sk³ad chemiczny zu ytego katalizatora mo e wykazywaæ znaczne ró nice w poszczególnych partiach (tablica 1) [2]. Wynika to z dopuszczalnych ró nic w sk³adzie chemicznym katalizatora surowego, a tak e przebiegu procesu technologicznego w rafinerii. Tablica 1. Rozrzut sk³adu chemicznego katalizatora zu ytego (informacja dostawcy) Table 1. Dispersion of chemical constitution of spent catalyst (supplier s information) Lp. Sk³adnik Zawartoœæ, % masowy 1 Ni 2,15 8,5 2 Fe 0,06 0,3 3 Mo 4,3 11,0 4 V 1,95 17,8 5 C 21,0 21,5 6 S 7,9 9,5 7 wêglowodory 17,6 23,8 8 Al 2 O 3 (lub glinokrzemiany) reszta 3.1. OPRACOWANIE METODY WYPALANIA ROPOPOCHODNYCH ZE ZU YTEGO KATALIZATORA Z RÓWNOCZESNYM ODSIARCZANIEM Rys. 1. Schemat badañ Fig. 1. Investigation diagram Ciek³a faza wêglowodorowa zawarta w zu ytym katalizatorze uniemo liwia jego bezpoœredni przerób na drodze pirometalurgicznej. Wprowadzenie do pieca katalizatora zanieczyszczonego faz¹ wêglowodorow¹ i siark¹ wywo³a- ³oby nadmierne emisje sadzy i SO 2, stwarzaj¹c zagro enie
3 36 Praca zbiorowa Prace IM 1 (2009) wyst¹pienia wybuchów w instalacjach odpylania. Badania maj¹ce na celu dobór metody usuwania ciek³ej fazy wêglowodorowej i siarki ze zu ytego katalizatora objê³y próby: ekstrakcji z u yciem gor¹cych rozpuszczalników: konwersji termicznej: w piecu muflowym przy zastosowaniu zmiennych parametrów procesowych: (i) z okresem konwersji pirolitycznej (beztlenowej) i dalszymi okresami konwersji termicznej z dostêpem powietrza oraz (ii) przy sta³ym dostêpie powietrza (tablica 2), w instalacji periodycznej konwersji paliw z retort¹ stalow¹, z kontrolowanym grzaniem katalizatora do temperatury 900 o C w atmosferze argonu i nastêpnie wygrzewaniem go w atmosferze powietrza. W wyniku przeprowadzonych badañ ustalono, e: na drodze wymywania za pomoc¹ rozpuszczalników mo liwe jest tylko czêœciowe usuniêcie frakcji ropopochodnych ze zu ytego katalizatora, a zupe³nie niemo liwe jest usuniêcie siarki wystêpuj¹cej g³ównie w postaci po³¹czeñ nieorganicznych, ca³a siarka zawarta w zu ytym katalizatorze jest siark¹ paln¹, dziêki stosunkowo wysokiej wartoœci opa³owej zu ytego katalizatora (wynosz¹cej oko³o 13MJ/kg), jak równie dziêki zawartym w tym materiale metalom katalizuj¹cym proces utleniania, istnieje mo liwoœæ autotermicznego przebiegu procesu wypalania ropopochodnych po jego zainicjowaniu, usuwanie ciek³ej fazy wêglowodorowej i siarki ze zu ytego katalizatora nale y przeprowadzaæ na drodze konwersji termicznej z dostêpem powietrza w temperaturze od 700 do 750 o C, wypalenie siarki wymaga bardzo d³ugiego czasu, gdy czynnikiem ograniczaj¹cym szybkoœæ wypalania jest dyfuzja utleniacza do porów katalizatora, ca³kowite wypalenie siarki uzyskano w warunkach laboratoryjnych na bardzo ma³ej, dobrze rozdrobnionej próbce. Warunki wypalania ropopochodnych okreœlone na podstawie badañ laboratoryjnych wykorzystano do przeprowadzenia testu pó³przemys³owego [4]. Wypalanie przeprowadzono w piecu obrotowym o d³ugoœci 4,5 m i œrednicy wewnêtrznej 45 cm, w temperaturze oko³o 750 o C, w czasie 4 godzin. Uzyskano oko³o 64% stopieñ wypalenia substancji palnych i obni enie zawartoœci siarki w badanym materiale do poziomu 3,4%. Skuteczne usuniêcie czêœci palnych i siarki wymaga atmosfery utleniaj¹cej i odpowiednio d³ugiego czasu. Wymagane parametry pracy konkretnego pieca musz¹ zostaæ okreœlone poprzez modelowanie lub w wyniku prób na konkretnej instalacji. Zu yty katalizator jest odpadem niebezpiecznym ze wzglêdu na zawartoœæ zwi¹zków metali przejœciowych, znacznych iloœci siarki i ciek³ej fazy wêglowodorowej. Wed³ug karty charakterystyki preparatu niebezpiecznego sk³adnikami niebezpiecznymi tego katalizatora, dla których ustalono dopuszczalne stê enia w œrodowisku pracy s¹: trójtlenek glinu, trójtlenek molibdenu, siarczek molibdenu, tlenek niklu, siarczek niklu, piêciotlenek wanadu i siarkowodór. Z przeprowadzonych analiz wynika, e zawiera on tak e niewielkie iloœci chloru. Z powy szych wzglêdów mo e on byæ poddawany konwersji termicznej tylko w instalacjach dysponuj¹cych odpowiednim pozwoleniem, wyposa onych w urz¹dzenia gwarantuj¹ce dotrzymanie dopuszczalnych poziomów emisji (py³u, niebezpiecznych zwi¹zków metali, dwutlenku siarki, substancji organicznych, HCl, HF, NO x oraz dioksyn i furanów) OPRACOWANIE PIROMETALURGICZNEJ TECHNOLOGII ODZYSKU METALI ZE ZU YTEGO I WYPALONEGO KATALIZATORA Badania przeprowadzono w skali laboratoryjnej [5], pó³przemys³owej i przemys³owej [6]. Wykonano próby przetapiania zu ytego katalizatora na stop metali i u el, stosuj¹c przetop jednoetapowy w piecu ³ukowo-oporowym z redukcj¹ wêglem i krzemem. Wytopy laboratoryjne wykonano w piecu ³ukowym o pojemnoœci 8 dm 3, wyposa- onym w dwie elektrody grafitowe o œrednicy 32 mm (rys. 2a). Przetop katalizatora w skali pó³przemys³owej wykonano w piecu dwuelektrodowym (z elektrodami o œrednicy 130 mm), o objêtoœci oko³o 75 dm 3, zasilanym transformatorem o mocy nominalnej 100 kwa (rys. 2). Proces prowadzono przetapiaj¹c kolejne porcje mieszanki wsadowej z okresowym spustem u la. W trakcie prób stwierdzono koniecznoœæ poprawy bilansu cieplnego przez zastosowanie dodatku elazokrzemu. W celu u³atwienia oddzielenia siê metalu od u la konieczny by³ dodatek up³ynniacza u la w postaci fluorytu. Tylko w kilku przypadkach wytopiony metal uda³o siê spuœciæ z pieca i odlaæ do wlewnic na g¹ski (rys. 2b). W pozosta³ych przypadkach metal pozostawiano w piecu do skrzepniêcia na tak zwany blok (rys. 2c). W przypadku przetopu pó³przemys³owego próba spustu metalu z pieca nie powiod³a siê i przetop katalizatora musiano kontynuowaæ metod¹ na blok. Przyk³adowe sk³ady chemiczne wytopionego stopu metali i u la w wyniku przetopu katalizatora w warunkach laboratoryjnych i próbnego przetopu w warunkach pó³przemys³owych przedstawiono w tablicach 3i4. Tablica 2. Charakterystyka testów termicznej konwersji katalizatora w piecu muflowym oraz wyniki analiz sta³ej pozosta³oœci po konwersji [3] Table 2. Characteristics of thermal catalyst conversion tests in the muffle furnace and results of solid residue analyses after conversion [3] Symbol próby Rodzaj procesu Ca³kowity czas konwersji [min] Czas spalania [min] Temp. koñcowa [ o C] Œredni ubytek masy [%] Pozosta³oœæ palna (ropopochodna) [%] Zawartoœæ siarki [%] ZK/7963 Piroliza+spalanie ,73 0,00 0,00 ZK/7963/1 Piroliza+spalanie ,60 2,10 0,00 ZK/7963/2 Piroliza+spalanie ,05 14,65 7,73 ZK/7963/3 Spalanie 180 >60* ,32 9,38 4,80 * rzeczywisty czas spalania niemo liwy do okreœlenia
4 Prace IM 1 (2009) Badania nad utylizacj¹ zu ytego katalizatora a) b) Rys. 3. Przetop katalizatora w skali pó³przemys³owej spust u la Fig. 3. Remelting of catalyst on the semi-industrial level slagoff c) Rys. 2. Przetop katalizatora w piecu laboratoryjnym (a), g¹ska odlanego stopu (b), metal przetopiony na blok (c) Fig. 2. Remelting of catalyst in the laboratory furnace (a), pig sow of cast alloy (b), metal remelted into the block (c) W otrzymanych stopach metali uzyskano niskie zawartoœci siarki pomimo znacznych jej iloœci w przetapianym katalizatorze (3,5% S). Prawdopodobnie przyczyni³y siê do tego warunki nagrzewania wsadu ze znacznym dostêpem powietrza z otoczenia. Oba urz¹dzenia charakteryzowa³y siê ma³¹ stref¹ grzania, przez co wsad podlega³ d³ugotrwa³emu nagrzewaniu zanim uleg³ stopieniu. Swój udzia³ w odsiarczeniu metalu mia³ tak e zastosowany wysokozasadowy i rzadkop³ynny u el. Nadmiar reduktora w postaci krzemu i wêgla spowodowa³ przejœcie ich czêœci do stopu metali. u le z przetopów laboratoryjnych zawiera³y niedu e iloœci tlenków: MoO 3,V 2 O 5 i NiO, co œwiadczy o uzyskaniu sprzyjaj¹cych warunków dla redukcji tlenków metali zawartych w przetapianym katalizatorze. Wykonano tak e próbny przetop katalizatora w skali przemys³owej w elektrycznym piecu ³ukowo-oporowym, niskoszybowym, typu otwartego zasilanym transformatorem o mocy 4,5 MVA, wyposa onym w trzy elektrody samo spiekaj¹ce siê o œrednicy 450 mm usytuowane w uk³adzie trójk¹tnym. Wanna pieca o wy³o eniu wêglowym posiada³a dwa otwory spustowe, pozwalaj¹ce na oddzielny spust u la i metalu. Wsad do przetopu zestawiono ze zu- ytego i wypalonego katalizatora, wapna palonego, wiórów stalowych i elazokrzemu. Iloœæ dodawanego wapna musi zapewniæ utworzenie wraz z tlenkiem glinu i innymi tlenkami zawartymi w katalizatorze u la o odpowiednio wysokiej pojemnoœci siarczkowej. Z drugiej strony, co jest równie wa ne, musi zapewniæ odpowiedni¹ opornoœæ elektryczn¹ wsadu. Dodatek wiórów i elazokrzemu ograniczono do iloœci zapewniaj¹cej zainicjowanie procesu. Przetop prowadzono w sposób ci¹g³y z okresowym spustem u la i metalu. Czêœæ metalu pozosta³a na trzonie pieca. Oprócz metalu i u la, powsta³ych w wyniku przetopu, w bilansie materia³ów po zakoñczeniu procesu nale y uwzglêdniæ tak e pewn¹ iloœæ narostów utworzonych w piecu, które powinny trafiæ do wsadu kolejnego przetopu oraz py³ów osadzonych na filtrach instalacji odpylania gazów poreakcyjnych. Analizy sk³adu chemicznego próbek stopu metali pobranych w trakcie przetopu przedstawiono w tablicy 5. Oznaczona bardzo wysoka zawartoœæ siarki œwiadczy o tym, e dostarczony katalizator by³ niew³aœciwie wypalony. Du o ni sza zawartoœæ siarki w metalu z pierwszego spustu w porównaniu z jej zawartoœci¹ w metalu z kolejnych spustów, wynika prawdopodobnie ze sprzyjaj¹cych warunków odsiarczania wsadu na pocz¹tku procesu, kiedy to wystêpuje d³ugotrwa³e nagrzewanie wsadu w atmosferze utleniaj¹cej. Sk³ad chemiczny u la z poszczególnych spustów tak e wykazuje znaczne ró nice (tablica 6). Oznaczone zawartoœci siarki w u lach s¹ bardzo wysokie, przy czym uwiarygodniaj¹ one równie zaskakuj¹co wysoki poziom siarki oznaczony w metalu. Sk³ad u la œwiadczy tak e o nieuzy-
5 38 Praca zbiorowa Prace IM 1 (2009) Tablica 3. Przyk³adowe sk³ady chemiczne stopów metali uzyskanych w wyniku przetopu katalizatora w piecu laboratoryjnym i w pó³przemys³owym Table 3. Examples of chemical constitutions of metal alloys obtained as a result of remelting of catalyst in the laboratory and semi-industrial furnace Zawartoœæ pierwiastka Wytop laboratoryjny Wytop pó³przemys³owy C, % 4,0 1,06 1,99 Si, % 7,12 12,48 19,78 Mn, % 0,091 0,13 0,30 S, % 0,038 0,011 0,14 P, % 0,20 0,58 0,026 Mo, % 8,85 13,44 12,36 Ni, % 10,12 10,40 3,52 V, % 31,0 22,98 15,48 Fe, % 17,0 17,66 23,01 Al, % 3,20 0,19 8,63 Uwaga: Przedstawione sk³ady stopów nie bilansuj¹ siê w stu procentach, gdy nie uwzglêdniaj¹ obecnoœci wtr¹ceñ u lowych oraz zawartoœci pierwiastków alkalicznych, jak sód czy potas, których nie oznaczono. Tablica 4. Przyk³adowe sk³ady chemiczne u li powsta³ych w wyniku przetopu zu ytego katalizatora w warunkach laboratoryjnych i pó³przemys³owych Table 4. Examples of chemical constitutions of slags occurred as a result of remelting of spent catalyst under the laboratory and semi-industrial conditions Sk³adnik Wytop laboratoryjny 212 Zawartoœæ, % Wytop pó³przemys³owy Al 2 O 3 39,62 45,22 CaO 52,20 42,11 SiO 2 1,94 7,95 MoO 3 0,24 0,63 NiO 0,13 0,15 V 2 O 5 0,91 0,62 P 2 O 5 0,028 0,080 S 13,7 2,89 Tablica 5. Sk³ad chemiczny stopu metali uzyskanego w wyniku przetopu katalizatora w piecu przemys³owym Table 5. Chemical constitution of metal alloy obtained as a result of remelting of catalyst in the industrial furnace Zawartoœæ, % Czerpany Z trzonu Sk³adnik po Spuszczony Zebrany pieca z trzonu 1 spuœcie z pieca rejon pieca u la elektrod Al 0,62 0,044 0,084 0,027 C 6, Fe 5,62 9,09 7,16 8,29 Mn 0,010 0,020 0,014 0,018 Mo 18,59 14,08 15,74 15,12 Ni 13,15 17,14 14,63 14,83 P 0,052 0,046 0,028 0,031 S 1,1 10 >10 8 Si 2,76 0,52 0,63 0,66 V 44,4 40,2 44,2 43,7 Tablica 6. Sk³ad chemiczny u la uzyskanego w wyniku przetopu katalizatora w piecu przemys³owym Table 6. Chemical constitution of slag obtained as a result of remelting of catalyst in the industrial furnace Zawartoœæ, % ze spustu Sk³adnik Strata pra enia (1000 C) 15,06 przyrost 9,31 przyrost 10,43 przyrost 8,37 przyrost SiO 2 6,75 4,37 3,76 4,79 Al 2 O 3 42,02 46,95 49,39 50,17 Fe 2 O 3 0,19 0,17 0,14 0,18 CaO 27,23 26,26 25,7 26,08 MgO 0,43 0,35 0,36 0,34 CuO 0,16 0,17 0,17 0,21 Na 2 O 0,13 0,23 0,33 0,41 S 21,21 17,18 15,90 13,84 TiO 2 0,24 0,22 0,12 0,20 V 2 O 5 1,55 4,03 3,98 3,68 skaniu odpowiednio wysokiej jego zasadowoœci, która jest niezbêdna do lepszego odsiarczenia metalu. Na podstawie przeprowadzonych badañ opracowano instrukcjê technologiczn¹ przetapiania katalizatora w piecu ³ukowo-oporowym o mocy transformatora 4,5 MVA. Po dokonaniu operacji wypalania ropopochodnych i siarki katalizator jest w dalszym ci¹gu odpadem niebezpiecznym z powodu zawartych w nim zwi¹zków metali przejœciowych. Przy pracy z katalizatorem nale y stosowaæ œrodki ochrony osobistej. Aby ograniczyæ pylenie katalizatora w czasie operacji transportu i prze³adunku nale y stosowaæ zamkniête œrodki transportu oraz wêz³y prze³adunku wyposa one w instalacje odci¹gu i oczyszczania powietrza. Proces przetapiania katalizatora nale y prowadziæ w piecu ³ukowo-oporowym wyposa onym w instalacjê odci¹gu i oczyszczania gazów odlotowych z przestrzeni roboczej pieca i znad otworu spustowego, przy u yciu filtrów tkaninowych. Najwa niejszym niekorzystnym oddzia³ywaniem na œrodowisko procesu przetapiania katalizatora w piecu ³ukowo-oporowym s¹ emisje py³owo-gazowe [7]. Wielkoœæ emisji CO i CO 2 zale y od zawartoœci wêgla w materiale wsadowym. Stê enie SO 2 w gazach odlotowych zale y od zawartoœci siarki w przetapianym katalizatorze i zdolnoœci wi¹zania siarki przez u el. Analiza gazów odlotowych ujawni³a obecnoœæ CO, CO 2,SO 2 ino x, przy czym emisja NO 2 by³a znikoma. Analiza sk³adu chemicznego py³ów ujawni³a obecnoœæ Ca, Al, Na, Fe, Si, S, C, a tak e w mniejszych iloœciach Ni, Mo i V BADANIA STOPU METALI UZYSKANEGO W WYNIKU PRZETOPU KATALIZATORA W wyniku przetopienia zu ytego i wypalonego katalizatora w piecu ³ukowym uzyskano stop V-Mo-Ni z ró n¹ za-
6 Prace IM 1 (2009) Badania nad utylizacj¹ zu ytego katalizatora a) b) c-1) c-2) c-3) c-4) c-5) c-6) c-7) Rys. 4. Wyniki badañ mikroskopowych z punktow¹ analiz¹ sk³adu chemicznego: a) Mikrostruktura stopu metali otrzymanego w przetopie przemys³owym katalizatora, pow. 50, b) jak wy ej pow. 400, c-1), c-2), c-3), c-4), c-5), c-6), c-7) analiza sk³adu chemicznego odpowiednio w pkt. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, widmo EBS Fig. 4. Results of macroscopic examinations with local analysis of chemical constitution
7 40 Praca zbiorowa Prace IM 1 (2009) a) b) c-1) c-2) c-4) c-5) Rys. 5. Wyniki badañ mikroskopowych z punktow¹ analiz¹ sk³adu chemicznego: a)mikrostruktura stopu metali otrzymanego w przetopie laboratoryjnym katalizatora, pow. 100, b) jak wy ej pow. 800, c-1), c-2), c-4), c-5) - analiza sk³adu chemicznego odpowiednio w pkt. 1, 2, 4, 5 widmo EBS Fig. 5. Results of macroscopic examinations with local analysis of chemical constitution wartoœci¹ krzemu i glinu w zale noœci od u ytej iloœci reduktorów oraz z ró n¹ zawartoœci¹ siarki i wêgla, w zale- noœci od ich zawartoœci w zu ytym katalizatorze i zdolnoœci odsiarczaj¹cej zastosowanego u la. Badania mikroskopowe z punktow¹ analiz¹ sk³adu chemicznego przy u yciu mikroskopu skaningowego i badania sk³adu fazowego, przy u yciu dyfraktometru rentgenowskiego ujawni³y z³o on¹, wielofazow¹ strukturê uzyskanych stopów [8]. W stopie z wytopu przemys³owego (rys. 4a i b) przewa aj¹: fazy wanadu z molibdenem (wystêpuj¹ce w ró nym stosunku masowym; od oko³o11:1 do 3:1 rys. 4b pkt. 2, 3 i 4; rys. 4c-2,4c-3 i 4c-4), z³o one fazy metaliczne wanadu, molibdenu, niklu i elaza (rys. 4b, pkt. 1; rys. 4c-1), fazy niemetaliczne ( u lowe) w postaci: siarczko-tlenków wanadu (rys. 4b, pkt. 5; rys. 4c-5), z³o onych wtr¹ceñ na bazie CaO-Al 2 O 3 -SiO 2 z udzia- ³em tlenków wanadu, molibdenu i magnezu (rys. 4b, pkt 6; rys. 4c-6), faza wanadu z domieszk¹ tytanu (rys. 4b, pkt. 7; rys. 4c-7). W stopach metali uzyskanych w wyniku przetopów katalizatora w warunkach laboratoryjnych w wiêkszoœci faz, wraz z wanadem, niklem, molibdenem i elazem wystêpuje krzem wprowadzony do pieca w celu poprawienia bilansu cieplnego (rys. 5b pkt. 1, 2 i 3; rys. 5c-1 do 5c-3). Jako domieszki w fazach tych wystêpuj¹: glin, chrom, mangan i tlen. W grupie faz metalicznych ujawniono tak e fazy z³o one z wanadu i molibdenu (rys. 5b pkt. 5; rys. 5c-5). W wyniku przeprowadzonej rentgenowskiej analizy fazowej zidentyfikowano nastêpuj¹ce fazy krystaliczne: w materiale z wytopu wykonanego w skali pó³przemys³owej charakteryzuj¹cego siê najwy sz¹ zawarto-
8 Prace IM 1 (2009) Badania nad utylizacj¹ zu ytego katalizatora œci¹ krzemu i glinu (Si 19,78%, Al 8,63%): VSi, FeSi, Fe 2 Si, MoSi 2,Mo 5 Si 3,Al 3 FeSi, Al 8 Fe 2 Si i NiV 3, w stopie z wytopu przemys³owego: VS, Mo, MoNi, Fe 83,33 Ni 16,67, NiV 3 ial 3 Ti 0,75 Mn 0,18 V 0,06. Wytopy badawcze z wykorzystaniem stopu uzyskanego w wyniku przetopu katalizatora zawieraj¹cego molibden, nikiel i wanad, przeprowadzono w jednej ze stalowni, pracuj¹cej na potrzeby du ej odlewni staliwa. Stop wykorzystano w procesie wytworzenia staliw chromowych zawieraj¹cych w swoim sk³adzie max 0,40% Ni, do 1,10% Mo i do 0,30% V. Staliwa i wykonane z nich odlewy spe³ni³y stawiane im wymagania [9] BADANIA NAD SPOSOBEM ZAGOSPODAROWANIA PRODUKTÓW MINERALNYCH PRZETOPU KATALIZATORA Rys. 6. u el powsta³y w wyniku przemys³owego przetopu katalizatora Fig. 6. Slag obtained as a result of remelting of industrial catalyst W trakcie przetopu katalizatora oprócz stopu metali powstaje znaczna iloœæ u la (rys. 6). Stosunek masy u la do metalu wyniós³ oko³o 3:1. Analiza sk³adu fazowego u- la z przetopu przemys³owego ujawni³a, e sk³ada siê on g³ównie z dwóch faz krystalicznych: glinianu wapnia CaO 2Al 2 O 3 oraz gelenitu 2CaO Al 2 O 3 SiO 2, a fazami towarzysz¹cymi s¹: gupeit (Fe 3 Si), siarczek wapnia (CaS), siarczek sodu (Na 2 S) i niewielka iloœæ innej fazy, której nie uda³o siê zidentyfikowaæ. u el ten charakteryzowa³ siê gêstoœci¹ pozorn¹ na poziomie 2,51 g/cm 3, porowatoœci¹ otwart¹ 5,33% (wartoœæ œrednia), ogniotrwa³oœci¹ zwyk³¹ w zakresie od 154 do 158 sp (inaczej od 1540 do 1580 o C), wysok¹ wytrzyma³oœci¹ na œciskanie na poziomie 106,7 MPa i odpornoœci¹ na hydratacjê. Jak wykaza³y przeprowadzone badania, ze wzglêdu na nisk¹ ogniotrwa³oœæ zwyk³¹ i brak w³asnoœci wi¹ ¹cych, materia³ ten nie nadaje siê do wykorzystania w charakterze kruszywa w produkcji cementów i betonów [10, 11]. Nie mo na wykluczyæ, e zwiêkszaj¹c w sk³adzie u la udzia³ CaO i uzyskuj¹c w efekcie gliniany CaO Al 2 O 3 i 12CaO 7Al 2 O 3, bêdzie mo na uzyskaæ materia³ o zdolnoœci wi¹zania hydraulicznego. Tezê tê nale y jednak e potwierdziæ odpowiednimi badaniami. W postaci nieprzerobionej u el ten mo e stanowiæ wartoœciowe kruszywo w polimerobetonach, gdzie spoiwem jest polimer siarki (rys. 7). Jest to odmiana betonów przeznaczona do pracy w szczególnie agresywnych œrodowiskach korozyjnych. Polimerobeton z u yciem rozdrobnionego u la z przetopu katalizatora uzyska³, nieco lepsze w³asnoœci, jak podobny beton wytwarzany z zastosowaniem kruszyw kwarcowych. Z uwagi na du ¹ zwartoœæ, wysok¹ wytrzyma³oœæ na œciskanie (100 MPa) oraz odpornoœæ na hydratacjê, u el z przetopu katalizatora mo e tak e znaleÿæ zastosowanie jako t³uczeñ drogowy przy budowie nowych lub remontowaniu dróg. Uzale nione jest to od uzyskania odpowiednich certyfikatów dopuszczeniowych [12]. 4. PODSUMOWANIE W wyniku przeprowadzonych prac badawczych opracowano technologiê kompleksowej utylizacji zu ytego katalizatora molibdenowo-niklowego. W wyniku przeprowadzonych badañ ustalono, e zu yty katalizator zawiera znaczne iloœci drogich i poszukiwanych metali: wanadu, molibdenu i niklu. Jego przetop na stop metali i u el musi poprzedzaæ etap wypalenia zawartej w nim ciek³ej fazy wêglowodorowej i siarki. Wypalanie musi byæ przeprowadzone w temperaturze oko³o 750 o C, z dostêpem powietrza w odpowiednio d³ugim czasie. Odsiarczenie i odwêglenie zu ytego katalizatora przed jego wprowadzeniem do pieca przetapiaj¹cego pozwala na ograniczenie oddzia³ywania na œrodowisko procesu przetapiania i uzyskanie znacznie lepszego jakoœciowo produktu w postaci stopu metali. Przetapianie katalizatora na stop metali i u el jest mo- liwe przy u yciu pieca ³ukowo-oporowego o odpowiednio du ej mocy, wyposa onego w instalacjê oczyszczania gazów odlotowych z filtrem tkaninowym. Na podstawie przeprowadzonych badañ opracowano instrukcjê technologiczn¹ przetapiania katalizatora w piecu ³ukowo-oporowym o mocy transformatora 4,5 MVA. Jej optymalizacjê nale y przeprowadziæ w ramach projektu celowego na konkretnych urz¹dzeniach produkcyjnych. pokrywa studzienki telekomunikacyjnej obci¹ nik przeciwpowodziowy obci¹ nik sieci trakcyjnej Rys. 7. Wybrane elementy polimerobetonowe wyprodukowane z zastosowaniem u la z przetopu katalizatora Fig. 7. Selected polymer concrete components made using the slag from remelting of catalyst
9 42 Praca zbiorowa Prace IM 1 (2009) Technologia ta po niezbêdnych korektach mo e zostaæ wykorzystana tak e do procesu przetapiania innych katalizatorów w szczególnoœci molibdenowo-niklowych i niklowych. Podany przez u ytkownika mo liwy rozrzut zawartoœci wanadu, molibdenu i niklu w ró nych partiach zu ytego katalizatora uniemo liwia w miarê dok³adne oszacowanie iloœci tych metali, jakie bêd¹ mo liwe do pozyskania w postaci ich stopu w wyniku opracowanej technologii. W wyniku przetopienia zu ytego i wypalonego katalizatora otrzymuje siê wielofazowy stop V-Mo-Ni-Fe, przydatny w produkcji stali stopowych zawieraj¹cych te pierwiastki. u el uzyskany z przetopu katalizatora, mo e byæ wykorzystany jako kruszywo w produkcji polimerobetonów wi¹zanych polimerem siarki. Du a zwartoœæ, wysoka wytrzyma³oœæ na œciskanie (100 MPa) oraz odpornoœæ na hydratacjê tego u la wskazuje na mo liwoœæ jego wykorzystania tak e jako kruszywa w drogownictwie. 5. WNIOSKI W wyniku przeprowadzonych badañ ustalono, e: 1. Zu yty katalizator zawieraj¹cy molibden, nikiel i wanad mo e byæ przetapiany w piecu ³ukowo-oporowym na stop metali i u el. 2. Przetop katalizatora musi poprzedzaæ etap wypalenia zawartej w nim ciek³ej fazy wêglowodorowej i siarki, w temperaturze oko³o 750 o C, z dostêpem powietrza w odpowiednio d³ugim czasie. Zabieg ten pozwala na ograniczenie oddzia³ywania na œrodowisko procesu przetapiania i uzyskanie znacznie lepszego jakoœciowo produktu w postaci stopu metali. 3. W wyniku przetopienia zu ytego katalizatora otrzymuje siê wielofazowy stop wanadowo-molibdenowo-niklowy, przydatny w produkcji stali stopowych zawieraj¹cych te pierwiastki. 4. Zasiarczony u el uzyskany z przetopu katalizatora, mo e byæ wykorzystany jako kruszywo w produkcji polimerobetonów wi¹zanych polimerem siarki. W³aœciwoœci u la pozwalaj¹ przypuszczaæ, e mo e on tak e znaleÿæ zastosowanie jako t³uczeñ drogowy po uzyskaniu odpowiednich certyfikatów dopuszczeniowych. Praca zosta³a wykonana w ramach projektu rozwojowego Nr R pod tym samym tytu³em sfinansowanego ze œrodków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego. LITERATURA 1. Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC), Best Available Techniques in the Non Ferrous Metals Industries, European Commission, December Ró añski P., Pogorza³ek J.: Sprawozdanie IM nr PR Czêœæ 1, grudzieñ 2006, niepublikowane. 3. Stelmach S., Topolnicka T., Ksepko E.: Sprawozdanie IChPW, grudzieñ 2006, niepublikowane. 4. Stelmach S.: Sprawozdanie IChPW, czerwiec 2007, niepublikowane. 5. Ró añski P., Pogorza³ek J.: Sprawozdanie IM, nr PR Czêœæ 2, luty 2007, niepublikowane. 6. Ró añski P., Pogorza³ek J.: Sprawozdanie IM, nr PR Czêœæ 2, paÿdziernik 2007, niepublikowane. 7. Ró añski P., Pogorza³ek J., Krztoñ H.: Sprawozdanie IM, nr PR Czêœæ 2, listopad 2007, niepublikowane. 8. Ró añski P., Krztoñ H., Smolec B.: Sprawozdanie IM, nr PR Czêœæ 3, styczeñ 2008, niepublikowane. 9. Ró añski P., Pogorza³ek J.: Sprawozdanie IM, nr PR Czêœæ 2, luty 2008, niepublikowane. 10. Barañski J., Witek J.: Sprawozdanie Instytutu Szk³a, Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Oddzia³ Materia³ów Ogniotrwa³ych, nr 3559/R /030120/BT/2007/I, niepublikowane. 11. Barañski J., Witek J.: Sprawozdanie Instytutu Szk³a, Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Oddzia³ Materia³ów Ogniotrwa³ych, nr 3559/R /030120/BT/2007/II i III, niepublikowane. 12. Witek J., Barañski J.: Sprawozdanie Instytutu Szk³a, Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Oddzia³ Materia³ów Ogniotrwa³ych, nr 3559/R /030120/BT/2008/IV, niepublikowane. Recenzent: prof. dr hab. Józef Paduch
UTYLIZACJA KATALIZATORÓW NIKLOWO-MOLIBDENOWYCH Z WYKORZYSTANIEM PROCESU PIROMETALURGICZNEGO
Prace IMŻ 1 (2010) 201 Piotr RÓŻAŃSKI, Jerzy POGORZAŁEK Instytut Metalurgii Żelaza im. St. Staszica UTYLIZACJA KATALIZATORÓW NIKLOWO-MOLIBDENOWYCH Z WYKORZYSTANIEM PROCESU PIROMETALURGICZNEGO Przedstawiono
Bardziej szczegółowoSpis treœci CZÊŒÆ I WYTAPIANIE STALI NA ODLEWY W PIECU UKOWYM Wstêp... 11
Spis treœci CZÊŒÆ I WYTAPIANIE STALI NA ODLEWY W PIECU UKOWYM... 9 Wstêp... 11 1. Budowa pieców do wytapiania stali na odlewy... 13 Sebastian Sobula 1.1. Wprowadzenie... 13 1.2. Elektryczny piec ³ukowy...
Bardziej szczegółowoDZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
Bardziej szczegółowoPRACE. Instytutu Ceramiki i Materia³ów Budowlanych. Nr 6. Scientific Works of Institute of Ceramics and Construction Materials ISSN 1899-3230
PRACE Instytutu Ceramiki i Materia³ów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Construction Materials Nr 6 ISSN 1899-3230 Rok III WarszawaOpole 2010 JÓZEF BARAŃSKI * JERZY WITEK ** IZABELA
Bardziej szczegółowo1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1
Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? 1 FILTR ROZWI ZUJE PROBLEMÓW Z WOD 1 TWARDOŒÆ 2 ELAZO 3 MANGAN 4 AMONIAK 5 ORGANIKA Zanieczyszczenia takie jak: twardoœæ, mangan, elazo, naturalne substancje
Bardziej szczegółowoStopy żelaza. Stale Staliwa Żeliwa
Stopy żelaza Stale Staliwa Żeliwa 1. Stale są to stopy żelaza z węglem i innymi pierwiastkami, zawierające do 2% C, które w procesie wytwarzania podlegają przeróbce plastycznej, np.: walcowaniu, ciągnieniu,
Bardziej szczegółowoWtrącenia niemetaliczne w staliwie topionym w małym piecu indukcyjnym
A R C H I V E S of F O U N D R Y E N G I N E E R I N G Published quarterly as the organ of the Foundry Commission of the Polish Academy of Sciences ISSN (897-0) Volume Special Issue /0 9 97 8/ Wtrącenia
Bardziej szczegółowoProjektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania
GABRIELA MAZUR ZYGMUNT MAZUR MAREK DUDEK Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania 1. Wprowadzenie Badania struktury kosztów logistycznych w wielu krajach wykaza³y, e podstawowym ich
Bardziej szczegółowoOSTRZA LUTZ DO CIÊCIA FOLII SPECJALISTYCZNE OSTRZA DO SPECJALNEJ FOLII
OSTRZA LUTZ DO CIÊCIA FOLII SPECJALISTYCZNE OSTRZA DO SPECJALNEJ FOLII PAÑSTWA ZADANIE DO CIÊCIA FOLIA W ÓKNA CHEMICZNE W ÓKNA SZKLANE MEDYCYNA PRZEMYS SPO YWCZY RZEMIOS O PRZEMYS SAMOCHODOWY TKACTWO OSTRZA
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Przedmowa... 11. 1. Wybrane zagadnienia z fizyki i chemii gazów... 13
SPIS TREŚCI Spis treści Przedmowa... 11 1. Wybrane zagadnienia z fizyki i chemii gazów... 13 1.1. Charakterystyka termodynamiczna gazów... 13 1.1.1. Stany skupienia materii... 13 1.1.2. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANIS AWA STASZICA, Kraków, PL BUP 26/07
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212580 (13) B1 Urz d Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zg oszenia: 379909 (22) Data zg oszenia: 12.06.2006 (51) Int.Cl. C04B 35/03 (2006.01)
Bardziej szczegółowo2. Charakterystyka gazów atmosferycznych stosowanych w spawalnictwie
Przedmowa 1. Wybrane zagadnienia z fizyki i chemii gazów 1.1. Charakterystyka termodynamiczna gazów 1.1.1. Stany skupienia materii 1.1.2. Charakterystyka gazów 1.1.3. Charakterystyka plazmy 1.1.4. Stan
Bardziej szczegółowo1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp
Bardziej szczegółowoDZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW 1./3 Wyjaœnij, w jaki sposób powstaje: a) wi¹zanie jonowe b) wi¹zanie atomowe 2./3 Na podstawie po³o enia w uk³adzie okresowym pierwiastków: chloru i litu ustal, ile elektronów
Bardziej szczegółowoCarsten Lassen, Mariusz Holtzer, Józef Dańko, Jens Apfel, Rafał Dańko,
Carsten Lassen, Mariusz Holtzer, Józef Dańko, Jens Apfel, Rafał Dańko, WYNIKI PRZEGLĄDÓW EKOLOGICZNYCH W ZAKRESIE EMISJI DIOKSYN I FURANÓW W ASPEKCIE MOŻLIWOŚCI JEJ OGRANICZENIA Badaniami objęto następujące
Bardziej szczegółowoPRÓBY ZASTOSOWANIA TLENU W PROCESACH WYTAPIANIA STALI NA ODLEWY W ELEKTRYCZNYM PIECU ŁUKOWYM
62/22 Archives of Foundry, Year 26, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 26, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-38 PRÓBY ZASTOSOWANIA TLENU W PROCESACH WYTAPIANIA STALI NA ODLEWY W ELEKTRYCZNYM
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Wstęp... 11. II. Chemiczna analiza wody i ścieków... 12
Spis treści I. Wstęp... 11 II. Chemiczna analiza wody i ścieków... 12 1. Zasadowość... 12 1.1. Wprowadzenie... 12 1.2. Oznaczanie zasadowości ogólnej metodą miareczkową wobec wskaźnika metylooranżu...
Bardziej szczegółowoRodzaje biomasy wykorzystywane na cele energetyczne:
Energia z biomasy Pojecie biomasy: Biomasa to substancja organiczna pochodzenia roślinnego, powstająca poprzez fotosyntezę. Do biomasy zaliczamy również odpady z produkcji zwierzęcej oraz gospodarki komunalnej
Bardziej szczegółowoPRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 4
PRACE Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials Nr 4 ISSN 1899-3230 Rok II Warszawa Opole 2009
Bardziej szczegółowoZagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
Bardziej szczegółowowêgiel 19 28 38 48 59 70 79 88 drewno 15 21 28 36 44 52 60 68
wêgiel drewno 19 28 38 48 59 70 79 88 15 21 28 36 44 52 60 68 Kocio³ SOLID EKO jest eliwnym, automatycznym kot³em na paliwa sta³e wyposa onym w dodatkowe rusztowe palenisko sta³e do spalania drewna kawa³kowego,
Bardziej szczegółowoGospodarowanie odpadami w laboratoriach badawczych
Jolanta Biegańska, Monika Czop Gospodarowanie odpadami w laboratoriach badawczych Wskazówki, przepisy prawne, dokumenty Ochrona środowiska Jolanta Biegańska, Monika Czop Gospodarowanie odpadami w laboratoriach
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r.
Dziennik Ustaw Nr 215 11878 Poz. 1366 1366 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w zwiàzku z eksploatacjà instalacji lub urzàdzenia
Bardziej szczegółowoStechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa)
Karta pracy I/2a Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa) I. Stechiometria równań reakcji chemicznych interpretacja równań
Bardziej szczegółowogdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
Bardziej szczegółowo2. Charakterystyka materia³ów u ytych do badañ
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna*, Artur Zaj¹c** W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z MATERIA ÓW ODPADOWYCH Z DODATKIEM ŒRODKA WI CEGO W ASPEKCIE MO LIWOŒCI
Bardziej szczegółowo1. Wstêp... 9 Literatura... 13
Spis treœci 1. Wstêp... 9 Literatura... 13 2. Potencja³ cieplny i sposoby udostêpniania ciep³a Ziemi... 15 2.1. Parametry charakterystyczne dla potencja³u cieplnego Ziemi... 15 2.2. Rozk³ad pola temperaturowego
Bardziej szczegółowoStopy tytanu. Stopy tytanu i niklu 1
Stopy tytanu Stopy tytanu i niklu 1 Tytan i jego stopy Al Ti Cu Ni liczba at. 13 22 29 28 struktura kryst. A1 αa3/βa2 A1 A1 ρ, kg m -3 2700 4500 8930 8900 T t, C 660 1668 1085 1453 α, 10-6 K -1 18 8,4
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 217 RADY MINISTRÓW. z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2014
Monitor Polski Nr 101 Elektronicznie podpisany przez Grzegorz Paczowski Data: 2010.12.31 16:08:22 +01'00' 5270 Poz. 1183 1183 v.p l UCHWAŁA Nr 217 RADY MINISTRÓW z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie Krajowego
Bardziej szczegółowoAndrzej Gonet*, Stanis³aw Stryczek*, Rafa³ Wojciechowski**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/2 2005 Andrzej Gonet*, Stanis³aw Stryczek*, Rafa³ Wojciechowski** WYTRZYMA OŒÆ NA ŒCISKANIE ZACZYNÓW CEMENTOWO-I OWYCH Z DODATKIEM POPIO U FLUIDALNEGO ERAÑ *** 1. WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoGRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU
GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU Warszawa 27 lutego 2007 SKONSOLIDOWANE RACHUNKI ZYSKÓW I STRAT
Bardziej szczegółowoTABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych
-...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.
Bardziej szczegółowoOd redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja stali i przykłady oznaczeń
Klasyfikacja stali i przykłady oznaczeń Definicja stali Stal jest to plastycznie (i ewentualnie cieplnie) obrobiony stop żelaza z węglem i innymi pierwiastkami, otrzymywanym w procesach stalowniczych ze
Bardziej szczegółowoPrzemysł cementowy w Polsce
Przemysł cementowy w Polsce Zakłady cementowe w Polsce W Polsce pracuje 11 zakładów cementowych wyposażonych w pełną linię produkcyjną (piece + przemiał cementu). Ich zdolność produkcyjna wynosi 15 mln
Bardziej szczegółowo3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Bardziej szczegółowoSIGMA COATINGS. Ochrona przysz³oœci
POW OKI OCHRONNE SIGMA COATINGS Ochrona przysz³oœci Sigma Protective Coatings to dzia³ wyspecjalizowany w opracowaniach, wytwarzaniu i dostawach farb do wykonywania pow³ok ochronnych dla sprostania wszystkim
Bardziej szczegółowoDynamika wzrostu cen nośników energetycznych
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 13 Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych W 880.13 2/24 SPIS TREŚCI 13.1
Bardziej szczegółowoPROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Bardziej szczegółowoPADY DIAMENTOWE POLOR
PADY DIAMENTOWE POLOR Pad czerwony gradacja 400 Pady diamentowe to doskona³e narzêdzie, które bez u ycia œrodków chemicznych, wyczyœci, usunie rysy i wypoleruje na wysoki po³ysk zniszczone powierzchnie
Bardziej szczegółowo888 A 888 V 1. ZASTOSOWANIE 2. BUDOWA GENERATOR NAPIĘCIA 3-FAZOWEGO L2 L3 N PE
1. ZASTOSOWANIE Walizka serwisowa typu W-28 została zaprojektowana i wyprodukowana na specjalne życzenie grup zajmujących się uruchamianiem obiektów energetycznych. Przeznaczona jest przede wszystkim do
Bardziej szczegółowo1. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA
1. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA Nazwa maszyny, urz¹dzenia Producent Typ 4. Rok produkcji Nr fabryczny 6. masa (ciê ar) kg Moc zainstalowana 7a. Napiêcie zasilania Iloœæ silników el. Typy i moc silników uwaga
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Bardziej szczegółowoProjekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Bardziej szczegółowoInformacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za 2012 rok
Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za 2012 rok Informacja dodatkowa sporządzona zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Finansów z 15.11.2001 (DZ. U. 137 poz. 1539 z późn.zm.) WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoCENTRALE WENTYLACYJNE NAWIEWNO WYWIEWNE Z ODZYSKIEM CIEPŁA ORAZ WILGOCI
CENTRALE WENTYLACYJNE NAWIEWNO WYWIEWNE Z ODZYSKIEM CIEPŁA ORAZ WILGOCI DOKUMENTACJA TECHNICZNO RUCHOWA B3B-WX 20, B3B-WX 30, B3B-WX 40, B3B-WX 60 http://www.hakom.pl SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA.
Bardziej szczegółowoInnowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice
J. Bargiel, H. Grzywok, M. Pyzik, A. Nowak, D. Góralski Innowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice Streszczenie W artykule przedstawiono główne elektroenergetyczne innowacyjne realizacje
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE
SPRAWOZDANIE FINANSOWE Za okres: od 01 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. Nazwa podmiotu: Stowarzyszenie Przyjaciół Lubomierza Siedziba: 59-623 Lubomierz, Plac Wolności 1 Nazwa i numer w rejestrze: Krajowy
Bardziej szczegółowo4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
Bardziej szczegółowoGruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
Bardziej szczegółowoBLOK PRZYGOTOWANIA SPRÊ ONEGO POWIETRZA G3/8-G1/2 SERIA NOVA trójelementowy filtr, zawór redukcyjny, smarownica
SP Ó KA AKCY JN A ul. Wapiennikowa 9, - KIELCE, tel. -9-, fax. - -9-8 www.prema.pl e-mail: prema@prema.pl BLOK PRZYGOTOWANIA SPRÊ ONEGO POWIETRZA G/8-G/ SERIA NOVA trójelementowy filtr, zawór redukcyjny,
Bardziej szczegółowo1 Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXV/494/2014 Rady Miejskiej w Miechowie z dnia 19 lutego 2014 r. Regulamin określający zasady udzielania dotacji celowych z budżetu Gminy i Miasta Miechów do inwestycji służących
Bardziej szczegółowoPARAMETRY PROCESU WDMUCHIWANIA ŻELAZOSTOPÓW DO CIEKŁYCH STOPÓW ŻELAZA
13/39 Solidification of Metals and Alloys, Year 1999, Volume 1, Book No. 39 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 1999, Rocznik 1, Nr 39 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 PARAMETRY PROCESU WDMUCHIWANIA ŻELAZOSTOPÓW
Bardziej szczegółowoart. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1
Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne
Bardziej szczegółowoPL 205289 B1 20.09.2004 BUP 19/04. Sosna Edward,Bielsko-Biała,PL 31.03.2010 WUP 03/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 359196 (51) Int.Cl. B62D 63/06 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 17.03.2003
Bardziej szczegółowoSytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie
Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach
Bardziej szczegółowoNajlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska
Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych Adam Grochowalski Politechnika Krakowska Termiczne metody utylizacji odpadów Spalanie na ruchomym ruszcie
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)
Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.
Bardziej szczegółowoSPAWANIE KATALOG PRZEMYS OWY. Iskra VARJENJE
PRZEMYS OWY Iskra SPAWANIE KATALOG Metaltrade Sp. z o.o. ul. Wolska 84/86 01-141 Warszawa tel: 22 6321324 fax: 22 6323341 biuro@metaltrade.pl www.metaltrade.pl Iskra PRZEMYS OWY 350 400 400 S + W 500/4
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA OBSŁUGI WD2250A. WATOMIERZ 0.3W-2250W firmy MCP
INSTRUKCJA OBSŁUGI WD2250A WATOMIERZ 0.3W-2250W firmy MCP 1. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA Zakresy prądowe: 0,1A, 0,5A, 1A, 5A. Zakresy napięciowe: 3V, 15V, 30V, 240V, 450V. Pomiar mocy: nominalnie od 0.3
Bardziej szczegółowoPrzetwornica napiêcia sta³ego DC2A (2A max)
9 Warszawa ul. Wolumen 6 m. tel. ()596 email: biuro@jsel.pl www.jselektronik.pl Przetwornica napiêcia sta³ego DA (A max) DA W AŒIWOŒI Napiêcie wejœciowe do V +IN V, V6, V, V, 5V, 6V, 7V5, 9V, V, V wejœcie
Bardziej szczegółowo3. Miejsce i termin, w którym można obejrzeć sprzedawane składniki majątku ruchomego:
OGŁOSZENIE O PRZETARGU NA SPRZEDAŻ ZBĘDNYCH LUB ZUŻYTYCH SKŁADNIKÓW MAJĄTKU RUCHOMEGO POWIATOWEGO INSPEKTORATU NADZORU BUDOWLANEGO W RUDZIE ŚLĄSKIEJ 1. Nazwa i siedziba sprzedającego: Powiatowy Inspektorat
Bardziej szczegółowoKomunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej www.sad24.com Wszystkie poniższe informacje zostały przygotowane na podstawie obserwacji laboratoryjnych oraz lustracji wybranych
Bardziej szczegółowoN O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13
N O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13 KAF Atest Higieniczny: HK/B/1121/02/2007 Obudowy kana³owe KAF przeznaczone s¹ do monta u w ci¹gach prostok¹tnych przewodów wentylacyjnych. Montuje
Bardziej szczegółowoADUNEK RODZAJ ZAGRO ENIA OCHRONA OSOBISTA PODSTAWOWE CZYNNOŒÆI KIEROWCY DODATKOWE I SPECJALNE CZYNNOŒÆI KIEROWCY PO AR PIERWSZA POMOC INFORMACJE
INSTRUKCJA DLA UN1263 FARBA, UN1263 MATERIA POKREWNY DO FARBY, UN1866 YWICA W ROZTWORZE, zapalna, UN1120 BUTANOLE, UN1993 MATERIA ZAPALNY CIEK Y I.N.O., klasa 3 - bezbarwna ciecz o zapachu ostrym, przenikliwym;
Bardziej szczegółowoOlej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
Bardziej szczegółowoSeria 240 i 250 Zawory regulacyjne z si³ownikami pneumatycznymi z zespo³em gniazdo/grzyb AC-1 lub AC-2
Seria 240 i 250 Zawory regulacyjne z si³ownikami pneumatycznymi z zespo³em gniazdo/grzyb AC-1 lub AC-2 Zastosowanie Zespó³ gniazdo/grzyb zoptymalizowany do niskoszumowego rozprê ania cieczy przy ró nicy
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: 0101872HC8201
INSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: PZ-41SLB-E PL 0101872HC8201 2 Dziękujemy za zakup urządzeń Lossnay. Aby uŝytkowanie systemu Lossnay było prawidłowe i bezpieczne, przed pierwszym uŝyciem przeczytaj niniejszą
Bardziej szczegółowoWytyczne Województwa Wielkopolskiego
5. Wytyczne Województwa Wielkopolskiego Projekt wspó³finansowany przez Uniê Europejsk¹ z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Bud etu Pañstwa w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Bardziej szczegółowoUchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Bardziej szczegółowoZakłócenia. Podstawy projektowania A.Korcala
Zakłócenia Podstawy projektowania A.Korcala Pojęciem zakłóceń moŝna określać wszelkie niepoŝądane przebiegi pochodzenia zewnętrznego, wywołane zarówno przez działalność człowieka, jak i zakłócenia naturalne
Bardziej szczegółowoTermometry bimetaliczne
TM 54.01 Seria termometrów o du ej wytrzyma³oœci Model 54 German Lloyd Approval (with feature liquid damping only) Odpowiednie w konstrukcjach maszyn, urz¹dzeñ, zbiorników. Dziêki zastosowaniu t³umienia
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 PREK 251/III/2010. Umowa Nr (wzór)
Załącznik nr 4 PREK 251/III/2010 Umowa Nr (wzór) Zawarta w dniu roku w Krakowie pomiędzy : Przewozy Regionalne sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Wileńska 14a, zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym
Bardziej szczegółowoBADANIA WYTRZYMA OŒCI NA ŒCISKANIE PRÓBEK Z TWORZYWA ABS DRUKOWANYCH W TECHNOLOGII FDM
dr in. Marek GOŒCIAÑSKI, dr in. Bart³omiej DUDZIAK Przemys³owy Instytut Maszyn Rolniczych, Poznañ e-mail: office@pimr.poznan.pl BADANIA WYTRZYMA OŒCI NA ŒCISKANIE PRÓBEK Z TWORZYWA ABS DRUKOWANYCH W TECHNOLOGII
Bardziej szczegółowoPROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH
PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Do celów projektowania naleŝy ustalić model procesu wytwórczego: Zakłócenia i warunki otoczenia Wpływ na otoczenie WEJŚCIE materiały i półprodukty wyposaŝenie produkcyjne
Bardziej szczegółowoNawierzchnie z SMA na mostach - za i przeciw
Nawierzchnie z SMA na mostach - za i przeciw dr inŝ.. Krzysztof BłaŜejowskiB Podstawowe problemy nawierzchni mostowych: duŝe odkształcenia podłoŝa (płyty pomostu) drgania podłoŝa (płyty pomostu) szybkie
Bardziej szczegółowoW tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego.
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego. Ad. IV. Wykaz prac według kolejności ich wykonania. Ten
Bardziej szczegółowoSPAWANIE KATALOG PRO ESIONALNY. Iskra VARJENJE
PRO ESIONALNY Iskra SPAWANIE KATALOG Metaltrade Sp. z o.o. ul. Wolska 84/86 01-141 Warszawa tel: 22 6321324 fax: 22 6323341 biuro@metaltrade.pl www.metaltrade.pl Iskra PRO ESIONALNY MIG MIG 150 MIG 170
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoOSTRZEŻENIA DANE TECHNICZNE. Wbudowana bateria słoneczna oraz alkaliczna bateria manganowa (1,5 V LR44)
KALKULATOR ELEKTRONICZNY EL-M711E INSTRUKCJA OBSŁUGI OSTRZEŻENIA Nie wolno wywierać nadmiernego nacisku na wyświetlacz ciekłokrystaliczny, ponieważ jest on wykonany ze szkła. W żadnym wypadku nie wolno
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJE ZUBOŻAJĄCE WARSTWĘ OZONOWĄ
SUBSTANCJE ZUBOŻAJĄCE WARSTWĘ OZONOWĄ I) INFORMACJE OGÓLNE W ostatnich latach stosowanie licznych, szeroko rozpowszechnionych substancji syntetycznych napotkało na nowe ograniczenie, którym jest ochrona
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoPompy odkamieniające. Zmiana kierunku automatyczna. Zmiana kierunku ręczna. Przepływ zgodnie ze wskazówkami zegara
Pompy odkamieniające Dostępne modele występują z ręcznym i automatycznym przełączaniem Niszczą osady po obu stronach obiegu wody przez co proces odkamieniania następuje samoczynnie, nawet przy prawie całkowicie
Bardziej szczegółowoKARTA CHEMICZNEGO PRODUKTU NIEBEZPIECZNEGO
KARTA CHEMICZNEGO PRODUKTU NIEBEZPIECZNEGO Aktualizacja 1.2006 Opracowano 11.2005 1. Identyfikacja produktu 1. Nazwa handlowa: Terpentyna 2. Zastosowanie: Terpentyna jest miêdzy innymi stosowana jako rozcieñczalnik
Bardziej szczegółowoze stabilizatorem liniowym, powoduje e straty cieplne s¹ ma³e i dlatego nie jest wymagany aden radiator. DC1C
D D 9 Warszawa ul. Wolumen m. tel. ()9 email: biuro@jsel.pl www.jselektronik.pl PRZETWORNIA NAPIÊIA STA EGO D (max. A) W AŒIWOŒI Napiêcie wejœciowe do V. Typowe napiêcia wyjœciowe V, V, 7V, 9V, V,.8V,
Bardziej szczegółowoLekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.
Lekcja 173, 174 Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe. Silnik elektryczny asynchroniczny jest maszyną elektryczną zmieniającą energię elektryczną w energię mechaniczną, w której wirnik obraca się z
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: zrd.poznan.pl; bip.poznan.
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: zrd.poznan.pl; bip.poznan.pl Poznań: Dostawa w formie leasingu operacyjnego fabrycznie nowej frezarki
Bardziej szczegółowoTEST DIAGNOZUJACY Z FIZYKI DLA UCZNIÓW KLAS I GIMNAZJUM
Henryk Rej nauczyciel fizyki Gimnazjum Nr 1 43-100 Tychy ul. Brzozowa 24 PROPOZYCJA ZAJĘĆ Z FIZYKI: TEST DIAGNOZUJACY Z FIZYKI DLA UCZNIÓW KLAS I GIMNAZJUM CELE OGÓLNY: popularyzacja nauk przyrodniczych
Bardziej szczegółowo2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Bardziej szczegółowoSTOISKA - spis treœci STOISKA stoiska PROMOCYJNE stoiska SPRZEDA OWE stoiska TARGOWE stoiska SKLEPOWE / zabudowy
biuro@omegasystem.pl STOISKA - spis treœci STOISKA stoiska PROMOCYJNE stoiska SPRZEDA OWE stoiska TARGOWE stoiska SKLEPOWE / zabudowy 2 3 4 5 6 biuro@omegasystem.pl STOISKA Œwiadczymy kompleksowe us³ugi
Bardziej szczegółowoPRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ I GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ Sp. z o.o.
PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ I GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ Sp. z o.o. 18-500 KOLNO ul. Witosa 4 NIP 291-01-12-895 REGON 451086334 Konto BS Kolno 84 8754 0004 0000 7100 2000 0010 Tel. (0-86) 278-31-79
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...
WZÓR - UMOWA NR... Załącznik nr 4 zawarta w dniu we Wrocławiu pomiędzy: Wrocławskim Zespołem Żłobków z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Fabrycznej 15, 53-609 Wrocław, NIP 894 30 25 414, REGON 021545051,
Bardziej szczegółowoCZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne
CZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne Str. 1 typ T1001 2000mm 45mm 6mm Czujnik ogólnego przeznaczenia wykonany z giêtkiego przewodu igielitowego. Os³ona elementu pomiarowego zosta³a wykonana ze stali nierdzewnej.
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Bardziej szczegółowoCena odpadu netto z opłatą
Cennik składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 01 stycznia 2014 r. Ceny zawierają odpis na fundusz rekultywacyjny w wysokości 5,23 zł za 1 tonę odpadu. Lp. Kod odpadu
Bardziej szczegółowoL A K M A R. Rega³y DE LAKMAR
Rega³y DE LAKMAR Strona 2 I. KONSTRUKCJA REGA ÓW 7 1 2 8 3 4 1 5 6 Rys. 1. Rega³ przyœcienny: 1 noga, 2 ty³, 3 wspornik pó³ki, 4pó³ka, 5 stopka, 6 os³ona dolna, 7 zaœlepka, 8 os³ona górna 1 2 3 4 9 8 1
Bardziej szczegółowo