Ocena przepływu śliny u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej jamy ustnej
|
|
- Aleksandra Morawska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Czas. Stomat., 2005, LVIII, 10 Ocena przepływu śliny u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej jamy ustnej Salivary flow assessment of patients with oral cavity squamous cell carcinoma Dorota Dziemiańczyk, Stanisława Zyta Grabowska, Robert Balicki Z Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej AM w Białymstoku Kierownik: prof. dr hab. med. S. Z. Grabowska Streszczenie Celem badań była: ocena przepływu śliny mieszanej spoczynkowej i stymulowanej u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej jamy ustnej, oraz ustalenie korelacji między jej przepływem, a stopniem zaawansowania klinicznego wg TNM. Materiał i metody: materiał badawczy stanowiła ślina mieszana spoczynkowa i stymulowana pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym jamy ustnej. Ślinę u chorych pobierano dzień przed oraz 30 dni po zabiegu chirurgicznym usunięcia nowotworu. Przepływ śliny określano wolumetrycznie, a wartości wyrażono w ml/10min. Wyniki: w odniesieniu do grupy kontrolnej, u pacjentów z rakiem przed leczeniem stwierdzono niewielki wzrost średnich wartości przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej. Stymulacja wydzielania śliny w grupie pacjentów z rakiem i w grupie kontrolnej spowodowała wzrost przepływu śliny, zarówno przed, jak i po zabiegu chirurgicznym. Średnia wartość przepływu śliny obu frakcji u pacjentów po zabiegu uległa obniżeniu. Poszukując wzajemnych relacji pomiędzy stopniem zaawansowania klinicznego nowotworu a średnimi wartościami przepływu śliny zarówno frakcji spoczynkowej jak i stymulowanej, korelacji nie stwierdzono. Wnioski: brak istotnych różnic w przepływie śliny spoczynkowej i stymulowanej u pacjentów przed zabiegiem przemawia za zachowaniem u chorych z rakiem jamy ustnej sprawnej w aspekcie ilościowym czynności wydzielniczej gruczołów ślinowych. HASŁA INDEKSOWE: ślina, rak płaskonabłonkowy, błona śluzowa jamy ustnej Summary The aim of the study: Assessment of the flow of mixed resting and stimulated saliva in patients with oral squamous cell carcinoma, and establishment of the correlation between its flow and clinical advancement according to TNM. Material and methods: The research was conducted on mixed resting and stimulated saliva of patients with oral squamous cell carcinoma. Saliva was collected one day before and thirty days after the surgical procedure. The salivary flow was assessed volumetrically, and values were expressed in ml/10min. Results: As compared with the control group, a slight increase of mean value of resting and stimulated saliva flow was observed in patients with carcinoma before treatment. The stimulation of salivation in a group of patients with oral squamous cell carcinoma and the control group caused the increase of the saliva flow, both before and after the surgical treatment. The mean value of both fractions of saliva flow in patients after surgical treatment decreased. However, no correlation was found between the degree of clinical progression of the tumor and the mean value of saliva flow of both resting and stimulated fraction. Conclusion: The lack of significant differences in the flow of the resting and stimulated saliva of patients before the surgical treatment argues for retained and efficient, in the quantitative aspect, secretory function of the salivary gland in patients with oral squamous cell carcinoma. KEYWORDS: saliva, squamous cell carcinoma, oral mucosa 732
2 2005, LVIII, 10 Przepływ śliny u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej Nowotwory złośliwe jamy ustnej stanowią około 2,5% ogólnej liczby zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce. Wśród nowotworów tych rak płaskonabłonkowy jest obserwowany najczęściej w około 90% (7). Dynamiczny rozwój diagnostyki i terapii nowotworów w ostatnich 40 latach nie przyniósł spodziewanej poprawy wyników leczenia tych nowotworów. Wskaźnik 5-letniego przeżycia chorych od kilkunastu lat nie uległ istotnej zmianie i kształtuje się na poziomie 30%-54%. Wynika stąd potrzeba nie tylko poszukiwania nowych, doskonalszych metod diagnostycznych i terapeutycznych, ale także prowadzenia badań ukierunkowanych na przyczyny rozwoju raka jamy ustnej. W patogenezie raka płaskonabłonkowego błony śluzowej jamy ustnej zwraca się uwagę na istotne znaczenie śliny, a w szczególności zmian objętości wydzielania i jej składu. Donald (7) przedstawia mapę obszaru jamy ustnej, która kąpie się w ślinie zawierającej substancje o działaniu karcinogennym u palaczy i osób nadużywających alkohol. Badania na zwierzętach z wywołaną farmakologicznie kserostomią, poddanych działaniu czynników kancerogennych wykazały częstsze występowanie raków błony śluzowej w porównaniu do zwierząt z prawidłowym wydzielaniem śliny (15). Naturalny przepływ śliny umożliwia mechaniczne oczyszczanie jamy ustnej, gardła i przełyku z substancji o działaniu kancerogennym: składników dymu tytoniowego, alkoholu, niektórych wirusów i związków chemicznych. Prawidłowy przepływ śliny pozwala na wytworzenie się warstwy ochronnej pokrywającej błonę śluzową jamy ustnej, ograniczającej penetrację związków potencjalnie rakotwórczych w głąb nabłonka (4, 5). Istotną rolę odgrywają również miejscowe różnice szybkości przepływu śliny w obrębie jamy ustnej. Rak płaskonabłonkowy może lokalizować się w każdej części jamy ustnej, chociaż za obszar uprzywilejowany uznaje się tzw. rynnę ślinową tj. dno jamy ustnej wraz z zachyłkami gardłowymi i przylegającą powierzchnią języka oraz trójkąty zatrzonowcowe. Sądzi się, że anatomiczne uwarunkowania oraz zmniejszony przepływ śliny w tej okolicy sprzyjają zaleganiu śliny wraz z rozpuszczonymi w niej składnikami i przedłużaniu czasu kontaktu karcinogenów z powierzchnią błony śluzowej, co predysponuje do rozwoju raka jamy ustnej (7). Dane statystyczne ostatnich lat wskazują na tendencję wzrostową rozwoju raka płaskonabłonkowego w obrębie języka i dna jamy ustnej oraz obniżanie się wieku pacjentów z tą jednostką chorobową (8). Nowotwory w tej lokalizacji cechują się znaczną dynamiką, naciekającym typem wzrostu oraz wczesnymi przerzutami do węzłów chłonnych (8). Ocena przepływu śliny u chorych z rakiem jamy ustnej stanowiły przedmiot niewielu badań klinicznych i obejmowały również nieliczne grupy badanych. Biorąc pod uwagę powyższe dane podjęto się badań śliny mieszanej spoczynkowej i stymulowanej u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej jamy ustnej przed i po zabiegu chirurgicznym. Celem badań była: ocena przepływu śliny mieszanej spoczynkowej i stymulowanej oraz ustalenie korelacji między jej przepływem, a stopniem zaawansowania klinicznego określanego wg TNM. Materiał i metody Materiał badawczy stanowiła ślina mieszana spoczynkowa i stymulowana 48 pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym jamy ustnej, zweryfikowanym histopatologicznie. Wiek grupy badanej wahał się od 39 do 80 lat (średnia wieku 60 lat). Wśród badanych było 39 mężczyzn i 9 kobiet. Do oceny klinicznego zaawansowania nowotworu użyto skali czterostopniowej zgodnie z systemem TNM piąta edycja (17): I stopień (S1) T1, N0, M0, II stopień (S2) T2, N0,M0, III stopień (S3) T1,N1,M0; T2,N1,M0; T3, N0,M0; T3,N1,M0, IV stopień (S4) T4,N0,M0; T4,N1,M0; Każde T, N, M1. Wśród chorych najczęściej występował IV 733
3 D. Dziemiańczyk i in. Czas. Stomat., stopień zaawansowania klinicznego nowotworu, najrzadziej stopień I (tab. I). Najczęstszą lokalizację nowotworu stanowił język wraz z dnem jamy ustnej, następnie język oraz dno jamy ustnej (tab. II). T a b e l a I. Stopień zaawansowania klinicznego nowotworów Stopień zaawansowania klinicznego Liczba pacjentów S1 6 S2 8 S3 12 S4 22 T a b e l a I I. Lokalizacja nowotworu Lokalizacja Liczba pacjentów Język 10 Język + dno jamy ustnej 15 Dno jamy ustnej 9 Podniebienie miękkie 5 Błona śluzowa policzka 6 Dziąsło dolne 3 Kryterium wykluczenia z badania były choroby upośledzające wydzielanie śliny (cukrzyca, zespół Sjögrena) lub stosowanie środków farmakologicznych wpływających na wydzielanie śliny. Wszyscy badani pacjenci oraz wszystkie osoby z grupy kontrolnej byli palaczami tytoniu (średnio papierosów na dobę przez okres około 20 lat). Wyniki odnoszono do grupy kontrolnej, którą stanowiło 25 osób zdrowych (średnia wieku wynosiła 58 lat). U pacjentów i osób zdrowych ślinę pobierano metodą wypluwania, w 10 minutowych frakcjach (pierwsze frakcje pobierano bez stymulacji wydzielniczej ślinianek, pozostałe podczas stymulacji wydzielania śliny poprzez żucie parafilmu) (10). Do momentu wykonywania oznaczeń materiał przechowywano w temperaturze 80 o C (193K). Ślinę u chorych pobierano dzień przed oraz 30 dni po zabiegu usunięcia nowotworu. Przepływ śliny określano wolumetrycznie, a wartości wyrażono w ml/10min. Rozkład danych zanalizowano testem Shapiro- Wilka. Kolejno hipotezy testowano testem t-studenta, a wyniki przedstawiono w postaci średniej arytmetycznej ± SE (błąd standardowy). Za statystycznie istotne uznano wyniki, dla których wartość współczynnika p < 0,05. W celu prześledzenia wzajemnych relacji pomiędzy średnimi wartościami przepływu śliny, a stopniem zaawansowania klinicznego nowotworu użyto testu korelacji liniowej Pearsona. Korelację uznano za pełną dla wartości współczynników r 0,9 (19). Badani wyrazili pisemną zgodę na pobieranie śliny, deklarując świadomy udział w badaniach naukowych. Na wykonanie powyższych badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej AM w Białymstoku (35/2000). Wyniki U osób zdrowych (grupa kontrolna-k) średni przepływ śliny spoczynkowej kształtował się na poziomie 4,02±0,25 ml/10 min. W porównaniu z grupą K, u pacjentów z rakiem błony śluzowej jamy ustnej we wszystkich stopniach zaawansowania klinicznego (S1-S4) przed zabiegiem chirurgicznym stwierdzono niewielki wzrost średnich wartości przepływu śliny spoczynkowej. W analizie statystycznej wzrost ten w stosunku do grupy K nie był znamienny; p>0,05 (tab. III). Po zabiegu stwierdzono obniżenie średniego przepływu śliny spoczynkowej u badanych pacjentów (S1-S4) w porównaniu z przepływem tej frakcji śliny przed operacją (ryc. 1). Obniżenie to było znamienne statystycznie (p<0,001). Również w porównaniu z przepływem śliny spoczynkowej w grupie K obniżenie to było istotne p<0,001 (tab. IV). Po stymulacji wydzielania poprzez żucie parafilmu u osób grupy K odnotowano ponad dwukrotny wzrost przepływu śliny stymulowanej w stosunku do przepływu śliny spoczynkowej (10,27±0,63). Wzrost ten był statystycznie istot- 734
4 2005, LVIII, 10 Przepływ śliny u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej Ryc. 1. Przepływ śliny spoczynkowej u chorych przed i po zabiegu. Ryc. 3. Przepływ śliny spoczynkowej i stymulowanej u chorych po zabiegu. Ryc. 2. Przepływ śliny spoczynkowej i stymulowanej u chorych przed zabiegiem i w grupie K. Ryc. 4. Przepływ śliny stymulowanej u chorych przed i po zabiegu. ny (p<0,001). U wszystkich pacjentów (S1-S4) zarówno przed (ryc. 2) jak i po zabiegu (ryc. 3) pod wpływem stymulacji obserwowano również wzrost średniej wartości przepływu śliny stymulowanej. W stosunku do przepływu śliny spoczynkowej u chorych wzrost ten był statystycznie istotny (p<0,001). W odniesieniu do przepływu śliny stymulowanej odnotowanej w grupie K u wszystkich pacjentów z rakiem przed zabiegiem obserwowano tylko nieznacznie wyższe wartości przepływu śliny stymulowanej. Różnice te nie były statystyczne istotne p>0,05 (tab. V). Natomiast po zabiegu u wszystkich chorych (S1-S4), w porównaniu do przepływu śliny stymulowanej w grupie K (tab. VI) i chorych przed zabiegiem (ryc. 4) obserwowano obniżenie przepływu śliny stymulowanej. W analizie statystycznej obniżenie to było znamienne (p<0,001). W grupie chorych przed i po zabiegu chirurgicznym poszukując wzajemnych relacji pomiędzy stopniem zaawansowania klinicznego nowotworu a średnimi wartościami przepływu śliny zarówno frakcji spoczynkowej jak i stymulowanej, korelacji nie stwierdzono r = (+0,32). Omówienie wyników i dyskusja Warunki anatomiczne sprawiają, że ślina wraz z zawartymi w niej składnikami stanowi specyficzne środowisko jamy ustnej modulujące wiele procesów patologicznych i fizjologicznych. Sądzi się, że środowisko to najbardziej odzwierciedla ślina mieszana, ponieważ zawiera składowe wszystkich gruczołów ślinowych (13, 14). 735
5 D. Dziemiańczyk i in. Czas. Stomat., T a b e l a I I I. Przepływ śliny spoczynkowej (ml/10min) u chorych przed zabiegiem operacyjnym i w grupie K Średnia 4,02 4,80 5,08 5,30 4,60 SE (błąd standardowy) 0,25 0,46 0,65 0,50 0,41 Poziom istotności (p) > 0.05 vs. K >0.05 vs. K > 0.05 vs. K > 0.05 vs. K T a b e l a I V. Przepływ śliny (ml/10min) spoczynkowej u chorych po zabiegu operacyjnym i grupie K Średnia 4,02 3,0 2,28 2,20 2,02 SE (błąd standardowy) 0,25 0,03 0,04 0,03 0,03 Poziom istotności (p) <0,001 vs. K <0,001 vs. K <0,001 vs. K <0,001 vs. K T a b e l a V. Przepływ śliny stymulowanej (ml/10 min) w grupie chorych przed zabiegiem operacyjnym i w grupie K Średnia 10,27 10,52 11,37 12,50 10,68 SE (błąd standardowy) 0,63 0,93 1,10 1,12 0,87 Poziom istotności (p) >0,05 vs. K >0,05 vs. K >0,05 vs. K >0,05 vs. K T a b e l a V I. Przepływ śliny stymulowanej (ml/10min) u chorych po zabiegu operacyjnym i w grupie K Średnia 10,27 5,51 5,16 5,91 4,06 SE (błąd standardowy) 0,63 0,04 0,02 0,03 0,05 Poziom istotności (p) <0,001 vs. K <0,001 vs. K <0,001 vs. K <0,001 vs. K Sposób jej pobierania jest prosty i nieinwazyjny, może być wielokrotnie powtarzany bez dyskomfortu dla chorego (1,18). Ogólnie wyróżnia się ślinę spoczynkową (niestymulowaną) i stymulowaną. Wykazano, że 65-70% śliny mieszanej spoczynkowej jest wydzieliną pochodzącą z gruczołów podżuchwowych i podjęzykowych, 20-25% ze ślinianek przyusznych oraz około 5-8% z drobnych gruczołów ślinowych. Wskaźnik przepływu śliny spoczynkowej u osób zdrowych określany jest w przedziale 0,29-0,49 ml/min. Ślina ta pełni głównie czynności protekcyjne w stosunku do tkanek jamy ustnej. Stymulacja (podczas żucia) powoduje wzrost wskaźnika przepływu śliny i zmienia również procentowy udział poszczególnych gruczołów w jej objętości minutowej. Około 50% śliny stymulowanej pochodzi z gruczołów przyuszniczych oraz 45-50% z gruczołów podżuchwowych i podjęzykowych. Objętość tej frakcji sta- 736
6 2005, LVIII, 10 Przepływ śliny u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym błony śluzowej nowi około 80-90% ogólnej dobowej produkcji śliny. Wskaźnik przepływu śliny stymulowanej wynosi od 1,0 do 2,0 ml/min (18). Ślina stymulowana spełnia mniejszą rolę protekcyjną, jest związana głównie z czynnością trawienną. Jedną z ważnych czynności śliny jest ochrona i utrzymanie integralności błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego. W jej czynności istotne znaczenie przypisuje się m.in. przepływowi śliny oraz mucynom (6, 9, 16). U chorych przed zabiegiem obserwowano wyższe wartości przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej niż w grupie osób zdrowych. W analizie statystycznej różnice te nie były istotne. Wyniki te mogą przemawiać za zachowaniem u badanych chorych sprawnej w aspekcie ilościowym czynności wydzielniczej gruczołów ślinowych. Podobne wyniki w odniesieniu do wartości przepływu śliny mieszanej spoczynkowej i stymulowanej uzyskali Epstein i wsp. (2, 3) u pacjentów z nowotworami głowy i szyi przed rozpoczęciem promienioterapii. Należy zwrócić uwagę, iż wśród 16 pacjentów (2) i 18 pacjentów (3) z tymi nowotworami leczonych przez wymienionych autorów, u połowy z nich tj. u 8 i 9 były to raki płaskonabłonkowe zlokalizowane w jamie ustnej. Analizując przepływ śliny spoczynkowej i stymulowanej u chorych przed i po zabiegu wykazano, iż objętość obu frakcji uległa istotnemu obniżeniu po usunięciu zmiany nowotworowej. Marunick i wsp. (11) również stwierdzili znaczną redukcję przepływu śliny obu frakcji u 9 chorych po operacji raka płaskonabłonkowego gardła, krtani i jamy ustnej. U tych pacjentów odsetek obniżenia wskaźnika przepływu śliny spoczynkowej po zabiegu wynosił 48,0%, a śliny stymulowanej 34,8%. Biorąc pod uwagę, iż 65 do 70% ogólnej objętości śliny spoczynkowej i 45 do 50% śliny stymulowanej jest wydzieliną gruczołów podżuchwowych i podjęzykowych to z usunięciem tych ślinianek należy wiązać obniżenie obu frakcji śliny po zabiegach u tych chorych. Wśród nich u 17 śliniankę podżuchwową i podjęzykową usunięto jednostronnie a u 27 chorych obustronnie. Podobną opinię odnośnie wyjaśnienia przyczyn obniżenia przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej po chirurgicznym leczeniu nowotworów wyrażają Marunick i wsp. (11, 12). Autorzy ci zwracają także uwagę, iż obniżenie przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej u chorych z I i II stopniem zaawansowania była mniejsza niż u pacjentów III i IV stopniem zaawansowania procesu nowotworowego. W badaniach własnych nie stwierdzono zależności pomiędzy stopniem zaawansowania choroby a średnimi wartościami przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej przed i po zabiegu chirurgicznym. Stwierdzony natomiast odsetek redukcji średniej wartości przepływu śliny spoczynkowej i stymulowanej po zabiegu był porównywalny z wynikami uzyskanymi przez Maurnick i wsp. (11, 12). Zwrócenia uwagi wymaga fakt, że badanie histopatologiczne usuniętych w czasie operacji gruczołów ślinowych, nawet w obecności przerzutów w węzłach chłonnych tworzących konglomerat z gruczołami, nie wykazywało w nich obecności nacieku nowotworowego. Zmiany morfologiczne w gruczołach najczęściej określane były jako sialoadenitis reactiva. Wnioski 1. Brak istotnych różnic w przepływie śliny spoczynkowej i stymulowanej u pacjentów przed zabiegiem chirurgicznym przemawia za zachowaniem u chorych z rakiem jamy ustnej sprawnej w aspekcie ilościowym czynności wydzielniczej gruczołów ślinowych. 2. Obniżenie przepływu śliny obu frakcji po zabiegu u pacjentów z rakiem jamy ustnej nie jest związane z procesem nowotworowym, lecz z chirurgicznym usunięciem gruczołów ślinowych. Piśmiennictwo 1. Bigler L. R., Streckfus Ch. F., Copeland L., Burns R., Dai X., Kuhn M., Martin P., Bigler S. A.: The po- 737
7 D. Dziemiańczyk i in. Czas. Stomat., tential use of saliva to detect recurrence of disease in women with breast carcinoma. J. Oral Pathol., 2002, 31, Epstein J. B., Emerton S., Guglietta A., Le N.: Assessment of epidermal growth factor in oral secretions of patients receiving radiation therapy for cancer. Oral Oncol., 1997, 33, 5, Epstein J. B., Gorsky M., Guglietta A., Le N., Sonis S. T.: The correlation between epidermal growth factor levels in saliva and severity of oral mucositis dg oropharyngeal radiation therapy. Cancer, 2000, 89, 11, Hall H. D.: Ochronne i regeneracyjne funkcje ludzkiej śliny. Quintessence, 1994, 2, 6, Humphrey S. P., Williamson R. T.: A review of saliva: normal composition, flow, and function. J. Prosth. Dent., 2001, 85, 2, Kongara K. R., Soffer E. E.: Saliva and esophageal protection. Am. J. Gastronerol., 1999, 94, 6, Kryst L.: Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej. Komitet Badań Naukowych, Warszawa Kryst L: Chirurgia głowy i szyi. PZWL 1996 Warszawa. 9. Mandel I. D.: The functions of saliva. J. Dent. Res., 1987, 66, special issue: Marcinkiewicz M., Markowski A. R., Kreczko S.: Metody pobierania śliny. Diagnostyka Laboratoryjna. 1998, 34, Marunick M. T., Seyedsadr M., Ahmad K., Klein B.: The effect of head and neck cancer treatment on whole salivary flow. J. Surg. Oncol., 1991, 48, Marunick M. T., Mahmassani O., Klein B., Seyedsadr M.: The effect of surgical intervention for head and neck cancer on whole salivary flow: a pilot study. J. Prosth. Dent., 1993, 70, 2, Navazesh M., Christensen C., Brightman V.: Clinical criteria for diagnosis of salivary gland hypofunction. J. Dent. Res., 1992, 71, 7, Navazesh M., Christensen C.: A comparison of whole mouth resting and stimulated salivary measurement procedures. J. Dent. Res., 1982, 61, Ohne M., Satoh T., Yamada S., Takai H.: Experimental tongue carcinoma of rats induced by oral administration of 4-nitroquinoline 1-oxide (4NQO) in drinking water. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol., 1985, 59, Slomiany B. L., Murty V. L. N., Slomiany A.: Structural features of carbohydrate chains in human salivary mucins. Int. J. Biochem., 1993, 25, Sobun L.: TNM Classification of Malignant Tumors. Wiley Liss, 1997 New York. 18. Sreebny L.M.: Saliva in health and disease: an appraisal and update. Int. Dent. J., 2000, 50, Stanisz A.: Przystępny kurs statystyki w oparciu o program Statistica pl na przykładach z medycyny. StatSoft Polska, Kraków Otrzymano: dnia 12.VII.2005 r. Adres autorów: Białystok, ul. M. Skłodowskiej- Curie 24a. 738
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoŁódzki Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi
Łódzki Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi ( W ramach Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, którego autorem jest prof. dr hab. med. Wojciech Golusiński - Prezes Polskiej
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoKATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ
DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej
Bardziej szczegółowoPACLITAXELUM. Zał cznik C.47. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Zał cznik C.47. PACLITAXELUM Lp 1. PACLITAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. PACLITAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. PACLITAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4. PACLITAXELUM
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoSKALA PROBLEMU EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI
Stomatologia 2013 Warszawa, 17 października 2013 r. SKALA PROBLEMU EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Henryk Skarżyński, Wojciech Golusiński Współpraca: Ewa Majchrzak, Mateusz Szewczyk, Łukasz Łuczewski
Bardziej szczegółowoRak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip
209 Rak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip Zalecenia postępowania w przypadkach raka jamy ustnej i wargi przedstawiono na 2 planszach, poprzedzono krótkim wprowadzeniem i dokładną charakterystyką
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. 3 wykłady - 10 seminaria - 10 ćwiczenia - 30 razem - 50
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Chirurgia szczękowo-twarzowa z onkologią Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko stomatologiczny (WLS)
Bardziej szczegółowoWZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM
WZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM Przedstawiamy badanie w kierunku raka jamy ustnej zamieszczone na stronach Państwowego Instytutu Dentystycznego i Twarzowo-Czaszkowego
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowo10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby JAKIE SĄ PRZYCZYNY?
10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym.obecność kogoś bliskiego, pielęgniarki i innych
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoPACLITAXELUM. Załącznik C.47. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Załącznik C.47. PACLITAXELUM Lp 1. PACLITAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. PACLITAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. PACLITAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4. PACLITAXELUM
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoWpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych
Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza
Bardziej szczegółowoNowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne
Ewa Osuch-Wójcikiewicz Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk Konferencja
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Propedeutyka onkologii Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoRAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos
RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoPropozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wytyczne: POLANICA 1998 POZNAŃ 1999 KRAKÓW 2000 Wrocław 2006 Rozporządzenie ministra edukacji
Bardziej szczegółowoSytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano
Bardziej szczegółowoBariery w dostępie do terapii refundowanych w Polsce na przykładzie raka płuca
Bariery w dostępie do terapii refundowanych w Polsce na przykładzie raka płuca Prof. dr hab. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Mężczyźni 2013 Zachorowania Zgony Umieralność
Bardziej szczegółowoRAK USTNEJ CZĘŚCI GARDŁA
RAK USTNEJ CZĘŚCI GARDŁA TECHNICZNE ASPEKTY RADIOTERAPII I RADIOCHEMIOTERAPII wykład na konferencji: 3R Krzysztof Składowski Dyrektor Oddziału COI w Gliwicach Kierownik I Kliniki Radioterapii i Chemioterapii
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.
Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoAnaliza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach
u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,
Bardziej szczegółowo:01. Copyright PAP SA 2017
2016-09-19 08:01 W trakcie "Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi" pacjenci, ich opiekunowie i pracownicy ochrony zdrowia jednoczą się pod hasłem "Wierni naszym celom" - Rozpoczyna
Bardziej szczegółowoRAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek
RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek Rodzaj materiału: - biopsja, - biopsja wycinająca, - wycięcie topografia - gardło środkowe - nosogardło
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, czym jest nowotwór głowy i szyi? Zrozumieć nowotwory głowy i szyi Nowotwory głowy i szyi stanowią 5 % wszystkich zachorowań na raka. Najczęściej rozpoznaje się je i leczy, gdy są w stadium zaawansowanym.
Bardziej szczegółowoPaweł Szwedowicz. Sialoendoskopia w diagnostyce i leczeniu schorzeń gruczołów ślinowych - analiza doświadczeń własnych
Paweł Szwedowicz Sialoendoskopia w diagnostyce i leczeniu schorzeń gruczołów ślinowych - analiza doświadczeń własnych XLVIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głosy i Szyi; Katowice
Bardziej szczegółowoStan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental
Bardziej szczegółowoi uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia.
Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu nowotworów głowy i szyi Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoWpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy.
Marek Ciecierski, Zygmunt Mackiewicz, Arkadiusz Jawień Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy. Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej AM w Bydgoszczy Kierownik
Bardziej szczegółowoMałgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach
Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoOpieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoRAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Srom, inne (określ): 2. Procedura chirurgiczna
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie
Bardziej szczegółowoIngrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
Bardziej szczegółowow Katowicach RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Lek med. Sylwii Postuły pt.: "Obraz kliniczny, analiza wyników leczenia i czynników prognostycznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Prof. dr hab. n. med. Jan Pilch Oddział Otolaryngologii Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego Sląskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Francuska
Bardziej szczegółowoWpływ kserostomii na jakość życia chorych napromienianych z powodu nowotworów narządów głowy i szyi
NOWOTWORY Journal of Oncology 2009 volume 59 Number 1 25 29 Wpływ kserostomii na jakość życia chorych napromienianych z powodu nowotworów narządów głowy i szyi Dorota Kiprian 1, Andrzej Kawecki 1, Wojciech
Bardziej szczegółowoPrzeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat w podregionach woj. dolnośląskiego
Przeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat 2000- w podregionach woj. dolnośląskiego Analizie poddano 109.725 dolnośląskich na nowotwory złośliwe z lat 2000-, z pięcioletniej obserwacji stracone
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoDOCETAXELUM. Zał cznik C.19. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Zał cznik C.19. DOCETAXELUM Lp 1 DOCETAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2 DOCETAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3 DOCETAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4 DOCETAXELUM
Bardziej szczegółowoRAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Prawy jajowód, lewy jajowód, prawy
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej
Warszawa,24.04.2018 Dr hab.n.med.iwona Korzeniowska-Kubacka Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytut Kardiologii 04-628 Warszawa,Alpejska 42. Recenzja rozprawy
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowo3. Zapalenia tkanek miękkich i kości części twarzowej czaszki Stanisława Z. Grabowska, Robert M. Balicki... 112
Spis treści Wstęp Leszek Kryst.................. 15 1. Postępowanie okołooperacyjne i w niektórych stanach nagłych Ewa Mayzner-Zawadzka, Marcin Kołacz.......... 17 Postępowanie przedoperacyjne.................
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoOcena ph i pojemności buforowej śliny u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1*
Czas. Stomatol., 2009, 62, 3, 192-196 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena ph i pojemności buforowej śliny u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1* Assessment of ph and buffer capacity
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoKlinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Centralny Szpital Kliniczny
Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Dysphagia in the intensive care unit: epidemiology, mechanisms, and clinical management. Critical Care 2019, marzec Systematyczny
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII
Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoFLUOROURACILUM. Załącznik C.26. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz. 42 Załącznik C.26. FLUOROURACILUM 1 FLUOROURACILUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2 FLUOROURACILUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3 FLUOROURACILUM
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoOdległe następstwa różnych scenariuszy polityki zdrowotnej w zakresie kontroli zakażeń HCV Robert Flisiak
Odległe następstwa różnych scenariuszy polityki zdrowotnej w zakresie kontroli zakażeń HCV Robert Flisiak Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Polskie Towarzystwo
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia i onkologia 2/2
Kod NKO(nz)ChirOnk modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Chirurgia i onkologia 2/2 Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I stopnia II stopnia. Rok 4, semestr VII
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Otolaryngologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny lekarsko-dentystyczny Specjalność
Bardziej szczegółowoStopień zaawansowania i leczenia gruźlicy płuc a jakość życia pacjentów
Elżbieta Suchodolska STRESZCZENIE Stopień zaawansowania i leczenia gruźlicy płuc a jakość życia pacjentów Wprowadzenie Okres po drugiej wojnie światowej był czasem, gdy gruźlica stanowiła ogromny problem
Bardziej szczegółowoRak nerki. Patrycja Tudrej Biotechnologia, II rok USM
Rak nerki Patrycja Tudrej Biotechnologia, II rok USM Budowa nerki (http://www.cancerresearchuk.org/; zmodyfikowano) 2 Charakterystyka epidemiologiczna raka nerki 3 pod względem występowania nowotwór urologiczny
Bardziej szczegółowoPostępy w Gastroenterologii. Poznań 2013. Janusz Milewski, Klinika Gastroenterologii CSK MSW.
Postępy w Gastroenterologii. Poznań 2013. Janusz Milewski, Klinika Gastroenterologii CSK MSW. Rak trzustki na drugim miejscu pośród nowotworów w gastroenterologii. Na 9 miejscu pod względem lokalizacji
Bardziej szczegółowoOcena pracy doktorskiej. mgr Beaty Jakusik. pt. Ocena żywienia dojelitowego według programu Fast Track u chorych
Ocena pracy doktorskiej mgr Beaty Jakusik pt. Ocena żywienia dojelitowego według programu Fast Track u chorych operowanych z powodu nowotworów jelita grubego Przedstawiona do recenzji praca porusza bardzo
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Bardziej szczegółowo1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy, inne (wymień)
RAK BRODAWKI VATERA (carcinoma of the ampullary region) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy,
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Otolaryngologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Otolaryngologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoCzy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii
Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła
Bardziej szczegółowoIntroducing the VELscope Vx. Enhanced Oral Assessment
Introducing the VELscope Vx Enhanced Oral Assessment Wprowadzenie do VELscope Vx Enhanced Oral Assessment Czym jest VELscope Vx? VELscope Vx, jako najnowszy model z LED Dental's VELscope technology, wykorzystuje
Bardziej szczegółowoWojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu Oddział Otolaryngologiczny
Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu Oddział Otolaryngologiczny PROGRAM ZDROWOTNY WYKRYWANIA WCZESNYCH ZMIAN NOWOTWOROWYCH GÓRNYCH
Bardziej szczegółowoPrzeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego
Przeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego Analizie poddano 109.725 dolnośląskich zachorowań na nowotwory złośliwe z lat, z pięcioletniej obserwacji
Bardziej szczegółowoBadanie zaburzeń wydzielania śliny u pacjentów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych
PERIODONTOLOGIA I CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ Borgis Prace oryginalne Original papers Badanie zaburzeń wydzielania śliny u pacjentów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych Arkadiusz Sękiewicz 1, Agata
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 157/2014 z dnia 21 lipca 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki nowotworów głowy i szyi województwa
Bardziej szczegółowoKolejki i inne ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych w onkologii
www.watchhealthcare.eu Kolejki i inne ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych w onkologii Lek. med. Krzysztof Łanda KSIĘŻYCE MARSA: DEIMOS (Z GR. TRWOGA) I PHOBOS ( Z GR. STRACH) OBSZAR A KOSZYK
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoRozprawa doktorska OCENA WYSTĘPOWANIA BIAŁKA CAŁKOWITEGO P53 I JEGO. Promotor: prof. dr hab. n. med. Tomasz Kręcick
AUTOR: Marek Łuciuk TYTUŁ: OCENA WYSTĘPOWANIA BIAŁKA CAŁKOWITEGO P53 I JEGO UFOSFORYLOWANYCH FORM W POZYCJI SERYNA 15 I SERYNA 20 W NOWOTWORACH JAMY USTNEJ: KORELACJA Z WYBRANYMI PARAMETRAMI KLINICZNO-PATOLOGICZNYMI
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
WPROWADZENIE W ciągu ostatnich lat obserwuje się stopniowe obniżanie się wieku chorych, u których rozpoznaje się złośliwy nowotwór krtani [5, 6]. Z drugiej strony, obserwuje się stopniowe starzenie się
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 8 Liczba przypisanych punktów
Bardziej szczegółowo