Zakład Chemii Medycznej PUM. Metale w stomatologii

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zakład Chemii Medycznej PUM. Metale w stomatologii"

Transkrypt

1 Zakład Chemii Medycznej PUM Metale w stomatologii 1

2 Właściwości metali Metale zazwyczaj są: twarde, połyskliwe, mają dużą gęstość zależną od masy atomowej pierwiastka i typu struktury krystalicznej, która decyduje o sposobie upakowania atomów w sieci. dobrze przewodzące ciepło i elektryczność, co jest uwarunkowane wiązaniami metalicznymi 2

3 Wiązanie metaliczne konfiguracja elektronowa Na - 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 elektron walencyjny 3s 1 otacza chmurą elektronową jon sodu Na + atom sodu zbliżenie dwóch atomów Na utworzy cząsteczkę Na 2, elektrony walencyjne będą się swobodnie poruszać w obrębie całej cząsteczki. zbliżenie większej ilość atomów, tworzących kryształ sodu powoduje, że elektrony walencyjne będą się poruszać w objętości całego kryształu cząsteczka Na 2 kryształ sodu wytworzony gaz elektronowy przenikając przestrzeń międzyjonową, w skutek oddziaływań elektrostatycznych przyciąga do siebie dodatnie jony, gęsto je upakowując 3

4 Wiązanie metaliczne Obecność gazu elektronowego w krysztale metalu warunkuje jego nieprzezroczystość połysk metaliczny dobre przewodnictwo elektryczne dobre przewodnictwo cieplne plastyczność tj. kowalność i ciągliwość 4

5 Wiązanie metaliczne Anizotropia kryształów jest konsekwencją uporządkowanej struktury krystalicznej. W krysztale metalicznym brak jest kierunków uprzywilejowanych /anizotropii/wskutek czego możliwe jest przesunięcie jednej płaszczyzny sieciowej wzdłuż drugiej, nie powodując przy tym pęknięcia kryształu 5

6 Metale wykorzystywane w stomatologii Metale szlachetne: złoto, pallad i platyna wysoka odporność na korozję Metale nieszlachetne: tytan, nikiel, miedź, srebro i cynk gwarantują wytrzymałość, elastyczność i odporność na ścieranie stopów dentystycznych 6

7 Podstawowe metale stosowane w stomatologii złoto Złoto znajduje się w dodatkowej rodzinie miedziowców Ciężar właściwy 19,3 temperatura topnienia 1062 o C temperatura wrzenia 2600 o C jest bardzo miękkie, kowalne i ciągliwe. jest dobrym przewodnikiem ciepła i elektryczności. ze srebrem, platyną i palladem miesza się tworząc roztwory stałe Ta 4,85 kg bryłka złota została znaleziona w południowej Pustyni Kalifornijskiej przez prywatnego poszukiwacza przy użyciu wykrywacza 7 metalu

8 Podstawowe metale stosowane w stomatologii złoto Rozpuszcza się w: wodzie królewskiej Au + HNO HCl HAuCl 4 + NO + 2H 2 O wodzie chlorowej 8

9 Wkład jest to ćwiek wykonany z metalu (złoto/stop stali) lub z włókna szklanego. 9

10 Podstawowe metale stosowane w stomatologii platyna Należy do rodziny platynowców. ciężar właściwy 21,45 temperatura topnienia 1773 o C temperatura wrzenia 4300 o C jest metalem średnio twardym daje się łatwo kuć i walcować charakteryzuje się dużą odpornością na działanie czynników chemicznych rozpuszcza się tylko w wodzie królewskiej tworząc kwas chloroplatynowy H 2 PtCl 6 10

11 Podstawowe metale stosowane w stomatologii platyna Ze względu na wysoką cenę nie jest często stosowana w protetyce Jest używana jako dodatek do złota (w ilości 5-10%) Platyna zmienia właściwości złota: nadaje sprężystość zmienia barwę podnosi temperaturę topnienia. Stopy złoto-platynowe służą do wyrobu: łuków i klamer drucianych aparatów ortodontycznych 11

12 Podstawowe metale stosowane w stomatologii iryd Iryd zajmuje miejsce w trzeciej triadzie platynowców Ciężar właściwy 22,42 temperatura topnienia 2440 o C temperatura wrzenia 4400 o C jest metalem srebrzystobiały, kruchym ale bardzo twardym Ma bardzo dużą odporność chemiczną. ulega jedynie działaniu chloru i fluoru, NIE rozpuszcza się w wodzie królewskiej. 12

13 Podstawowe metale stosowane w stomatologii iryd stopy irydu (10%) z platyną są bardziej twarde i odporne chemicznie niż czysta platyna 10% dodatek irydu do złota znacznie zwiększa jego twardość i wytrzymałość służą do wyrobu ćwieków do licówek porcelanowych 13

14 Podstawowe metale stosowane w stomatologii pallad Pallad w układzie okresowym zajmuje miejsce w drugiej triadzie platynowców. Ciężar właściwy 11,97 temperatura topnienia 1549 o C temperatura wrzenia 2540 o C jest niezbyt twardy plastyczny ciągliwy 14

15 Podstawowe metale stosowane w stomatologii pallad Reaktywność chemiczna: Rozpuszcza się w kwasie azotowym kwasie siarkowym, bardzo łatwo w wodzie królewskiej Dodatek 20% palladu do złota z platyną daje tzw. białe złoto. Stop palladu ze srebrem w stosunku 9:1 służy do wyrobu ćwieczków do licówek porcelanowych. Wchodzi w skład lutu platynowego. 15

16 Metale pomocnicze stosowane w stomatologii Srebro Właściwości fizyczne i chemiczne: jest niezbyt twarde wytrzymałe na obciążenia łatwe w obróbce chemicznej i termicznej, ciągliwe jest najlepszym przewodnikiem ciepła i elektryczności rozpuszcza się w kwasie azotowym i siarkowym Srebro tworzy stopy z wieloma metalami: z palladem i złotem miesza się w dowolnym stosunku tak w stanie stałym, jak i ciekłym łączy się z H 2 S, tworząc siarczek (Ag 2 S) łączy się z chlorem, tworząc (AgCl) 16

17 Metale pomocnicze stosowane w stomatologii Srebro Srebro w czystej postaci nie jest używane w protetyce jako materiał podstawowy Sole srebra są trujące! Może być stosowane pod warunkiem, że nie będzie miało kontaktu z płynami środowiska jamy ustnej. Ma zastosowanie : jako wkłady korzeniowe do koron, do czasowych prac ortodontycznych jako składnik złota dentystycznego 17

18 Uzupełnienie protetyczne stałe korony porcelanowe na podbudowie metalowej ze stali lub złota 18

19 Protezy to nowoczesne uzupełnienia protetyczne o metalowym szkielecie, zredukowanej płytce akrylowej, w której osadzone są zęby akrylowe lub porcelanowe, w których metalowe klamry i ciernie zakotwiczają protezę na podłożu. 19

20 Metale pomocnicze stosowane w stomatologii Rtęć w temperaturze pokojowej jest ona gęstym, płynnym metalem zaliczana jest do rodziny cynkowców ciężar właściwy 13,54 g/cm 3 temperatura krzepnięcia -38,89 o C temperatura wrzenia 356,90 o C rtęć rozpuszcza wszystkie metale z wyjątkiem żelazowców i platynowców. ulega tylko działaniu kwasu azotowego 20

21 Metale pomocnicze stosowane w stomatologii Tytan pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych liczba atomowa 22 lekki, posiada wysoką wytrzymałość mechaniczną, odporny na korozję (w tym również wody morskiej i chloru) metal o szarawym kolorze dodawany jako dodatek stopowy do żelaza, aluminium, wanadu, molibdenu i innych. Stopy tytanu są wykorzystywane w przemyśle lotniczym (silniki odrzutowe, promy kosmiczne), militarnym, procesach metalurgicznych, motoryzacyjnym, medycznym (protezy dentystyczne, ortopedyczne klamry), sportów ekstremalnych i innych 21

22 Metale pomocnicze stosowane w stomatologii Tytan Tytan stosowany jest w protetyce dentystycznej posiada kilkakrotnie niższe niż tradycyjne materiały protetyczne przewodnictwo cieplne duża twardość, wytrzymałość mechaniczna oraz trwałość nie wywołuje reakcji alergicznych i jest odporny na korozje do leczenia złamań kości stosuje się stopy tytanu z Al, Nb i Ta oraz tytanu z Al i Nb Na przykład tzw. klamry Blounta, których żywotność wynosi około 20 lat, wykonane są ze stopu tytanu (43-47%) z niklem (53-57%) charakteryzującego się pamięcią kształtu innym zastosowaniem stopów Ni-Ta są płytki implantacyjne oraz urządzenia do leczenia zgryzu u dzieci 22

23 Tytan jest metalem bardzo często stosowanym w implantologii i coraz częściej w protetyce Główna zaleta to wytwarzanie powierzchniowej warstwy tlenków, która chroni go przed korozją i wchodzeniem w reakcje chemiczne z płynami tkankowymi. Po wprowadzeniu implantu bezpośrednio do kości następuje proces osteogenezy kontaktowej tj. narastania kości bezpośrednio na powierzchnię implantu. 23

24 Osteointegracja Po pewnym czasie następuje połączenie kości z powierzchnią implantu i jest on naturalnie obciążany, można powiedzieć, że następuje osteointegracja Zdjęcie mikroskopowe pokazujące komórkę kościotwórczą na powierzchni implantu 24

25 Wkręt czyli właściwa część implantu Implanty zębowe są umieszczane w kości, to, co widzimy w jamie ustnej nazywamy fachowo koroną zęba Naturalny ząb (1) Implant stomatologiczny (2) Korona zęba (3) 25

26 Tytan Z punktu widzenia biomechaniki podstawową funkcją implantu jest przeniesienie siły powstającej w czasie żucia na kość Do implantu przymocowany jest metalowy lub cyrkoniowy łącznik protetycznym, który stanowi podbudowę dla porcelanowej korony. 26

27 Stopy metali kryteria podziału Stopy możemy podzielić ze względu na: ilość składników szlachetnych i nieszlachetnych, np. 60% Au, 10% Pl, 5% Pt i 25% Cu - łączna szlachetność stopu wynosi 75%. dominujący w nim metal np. stopy oparte na złocie kolor stopy w kolorze żółtym lub srebrnym (czasami nazywanym białym). na zastosowanie - stopy do wykonywania wypełnień oraz lutowia. 27

28 Własności stopów nie są z reguły, średnią z własności metali stopowych dodatek nawet niewielkiej ilości jakiegoś metalu lub pierwiastka niemetalicznego do tworzonego stopu, powoduje diametralną zmianę jego własności na przykład platyna w stopie złota w niewielkiej ilości (5-10%) podnosi twardość i sprężystość stopu, pallad bądź nikiel podnoszą jego twardość. o własnościach stopów decyduje wiele czynników m.in. skład, warunki odlewu, budowa krystaliczna, sposób obróbki mechanicznej, uszlachetnienie termiczne itp. 28

29 Stopy metali Stopy metali mają strukturę krystaliczną. Podczas tężenia roztopionego stopu dochodzi do formowania się i powiększania kryształów (ziaren). Im ziarna są mniejsze, tym lepsze właściwości posiada dany stop. W celu powstawania jak najmniejszych ziaren do stopów dodaje się składniki uszlachetniające np. iryd i ruten. W stopach o dużej zawartości metali nieszlachetnych dominują ziarna krystaliczne o większej średnicy 29

30 Wymagania stawiane podstawowym stopom metali łatwość topienia łatwość dokonywania odlewu (stopy o dużej gęstości i dobrej płynności po stopieniu są łatwiejsze do odlewania) łatwość obróbki odporność na korozję i zmatowienie w środowisku jamy ustnej biozgodność: nie powinny być toksyczne ani alergizować ustroju, nie powinny zawierać toksycznych związków mogących wpływać szkodliwie na personel techniczny w trakcie obróbki stopów 30

31 Wymagania stawiane podstawowym stopom metali odpowiednie właściwości mechaniczne, zwłaszcza: duża wytrzymałość plastyczna, szczególnie w przypadku stopów narażonych na działanie dużych sił odpowiednia ciągliwość zapobiegającą niezamierzonemu złamaniu w trakcie procedury doginania odpowiednia twardość, której wskaźnikiem jest trudność w rozdrabnianiu (mieleniu) stopu i jego wykańczaniu odporność na ścieranie nie powinny być zbyt kosztowne. Idealny stop odlewowy powinien być stosunkowo tani, zarówno jeśli chodzi o koszt samego materiału, jak i koszty jego obróbki. 31

32 Stopy metali kryteria podziału wg ANSI/ASA (American National Standards Institute /American Dental Association) Rodzaj stopu Zawartość złota [% wagowy] Zawartość metali szlachetnych Wysoko szlachetny > 40 > 60 Szlachetny nieokreślona > 25 O przewadze metali szlachetnych nieokreślona < 25 32

33 Stopy metali najważniejsze cechy Do najistotniejszych właściwości stopów należą: przedział topnienia, gęstość, wytrzymałość i twardość. 33

34 Stopy metali przedział topnienia Stopy metali topią się w ściśle określonym przedziale temperatur. Jeśli przedział topnienia stopu wynosi 950 o o C, to w trakcie ogrzewania: 950 o C pierwsze oznaki topnienia 975 o C temperaturze część stopu będzie płynna, ale niektóre składniki pozostaną jeszcze w stanie stałym 1000 o C cały stop przejdzie w postać płynną 34

35 Stopy metali przedział topnienia likwidus - temperatura, w której stop w całości przechodzi w postać płynną, solidus - temperatura, w której stop podczas chłodzenia przechodzi w całości w postać stałą, stop może być użyty do odlewania, gdy temperatura jego będzie wyższa od likwidusa. solidus ma duże znaczenia w procesie lutowania. jeśli lutowie doprowadzi do podgrzania stopu powyżej solidusa, to dojdzie do zmiany kształtu stopu 35

36 Stopy metali gęstość stopu Gęstość stopów dentystycznych mieści się w przedziale od 4,5 g/cm 3 (stopy tytanowe) do 18,5 g/cm 3 (niektóre stopy wysoko szlachetne) Rodzaj stopu Przedział topnienia [ o C] Gęstość [g/cm 3 ] Wysoko szlachetny złoto-platyna złoto-miedź-srebro ,5 15,6 Szlachetny srebro-złoto-miedź pallad-miedź srebro-pallad ,4 10,6 10,6 O przewadze metali szlachetnych na bazie niklu na bazie kobaltu na bazie tytanu ,5 7,5 4,5 36

37 Stopy metali wytrzymałość stopu granica plastyczności oznacza siłę przyłożoną na jednostkę powierzchni, przy której dojdzie do trwałego odkształcenia stopu jednostką plastyczności są megapaskale (MPa) wartość granicy plastyczności stopów waha się w przedziale MPa odkształcenie wielkość zniekształcenia, jakiemu podlega stop, wyrażona w procentach gdy granica plastyczności wynosi 750 MPa z odkształceniem 0,2%, oznacza to, że siła 750 MPa działająca na próbkę stopu spowoduje jej odkształcenie o 0,2% 37

38 Stopy metali twardość stopu cecha umożliwiająca jego polerowanie twardość stopów ma związek z granicą plastyczności. pomiaru twardości dokonuje się nacinając powierzchnię za pomocą diamentowej końcówki przykładając określone obciążenie. jednostką twardości jest kg/mm 2. oznacza to wielkość masy [kg], jaką należy zastosować, aby wykonać nacięcie o powierzchni 1 mm 2 twardość stopów dentystycznych zawiera się w przedziale kg/mm 2 twardość szkliwa zębowego wynosi 343 kg/mm 2 38

39 Amalgamat amalgamat stanowi mieszaninę stopu srebra z płynną rtęcią stop srebra jest proszkiem składającym się ze srebra, cyny i miedzi po zmieszaniu stopu srebra z rtęcią zachodzi reakcja chemiczna, która prowadzi do powstania amalgamatu stomatologicznego powstaje on w reakcji stop srebra + rtęć -> amalgamat stomatologiczny w pierwszym etapie jest plastyczny po stwardnieniu przewyższa twardością inne wypełnienia stomatologiczne. 39

40 Amalgamat obecnie stosuje się stopy srebra o dużej zawartości miedzi (13 30%) amalgamaty powstałe ze stopów srebra o dużej zawartości miedzi są (w porównaniu do stopów o małej zawartości Cu 2 4%) bardziej wytrzymałe na zgniatanie i rozciąganie mniej podatne na korozję bardziej odporne na pęknięcia brzeżne skład stopów srebrowych wysoko miedziowych jest następujący: srebro 40 60% cyna 27 30% miedź 13 30% 40

41 Amalgamacja połączenie stopu srebra z rtęcią rozpoczyna proces rozpuszczania stopu w rtęci w trakcie rozpuszczania się rozpoczyna się reakcja chemiczna prowadząca do krystalizacji mieszaniny efektem tego jest gęstnienie i twardnienie amalgamatu Twardnienie amalgamatu rozpoczyna się przed całkowitym rozpuszczeniem się wszystkich cząstek stopu związany amalgamat zawiera dużą ilość cząstek stopu srebra, otoczonych przez nowy produkt reakcji chemicznej zachodzącej w amalgamacie uproszczony zapis amalgamacji: stop srebra (cyna - srebro - miedź) + rtęć stop srebra (nie przereagowany) + miedź-cyna + srebro-rtęć po zakończeniu procesu amalgamacji nie ma w amalgamacie niezwiązanej rtęci 41

42 Dziękuję za uwagę 42

Zakład Chemii Medycznej PUM. Metale w stomatologii

Zakład Chemii Medycznej PUM. Metale w stomatologii Zakład Chemii Medycznej PUM Metale w stomatologii 1 Właściwości metali Metale zazwyczaj są: twarde, połyskliwe, mają dużą gęstość zależną od masy atomowej pierwiastka i typu struktury krystalicznej, która

Bardziej szczegółowo

Metale i niemetale. Krystyna Sitko

Metale i niemetale. Krystyna Sitko Metale i niemetale Krystyna Sitko Substancje proste czyli pierwiastki dzielimy na : metale np. złoto niemetale np. fosfor półmetale np. krzem Spośród 115 znanych obecnie pierwiastków aż 91 stanowią metale

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH

BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH CEL PRACY Celem pracy było

Bardziej szczegółowo

Plan: 1) krutki opis w ramach wstępu 2) Występowanie 3) Otrzymywanie 4) Właściwości 5) Związki 6) Izotopy 7) Zastosowanie 8) Znaczenie biologiczne

Plan: 1) krutki opis w ramach wstępu 2) Występowanie 3) Otrzymywanie 4) Właściwości 5) Związki 6) Izotopy 7) Zastosowanie 8) Znaczenie biologiczne Mied ź Plan: 1) krutki opis w ramach wstępu 2) Występowanie 3) Otrzymywanie 4) Właściwości 5) Związki 6) Izotopy 7) Zastosowanie 8) Znaczenie biologiczne 1) krutki opis w ramach wstępu Miedź (Cu, łac.

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA

ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA WSTĘP W stomatologii i technice dentystycznej moŝna zaobserwować znaczny rozwój materiałów ceramicznych. Z tworzyw stosowanych

Bardziej szczegółowo

Badania wytrzymałościowe

Badania wytrzymałościowe WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. A.Meissnera w Ustroniu Badania wytrzymałościowe elementów drucianych w aparatach czynnościowych. Pod kierunkiem naukowym prof. V. Bednara Monika Piotrowska

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY Pieczątka szkoły Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 30.10.2018 r. 1. Test konkursowy zawiera 22 zadania. Są to zadania

Bardziej szczegółowo

CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE

CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE Wykład 2: Materiały, kształtowniki gięte, blachy profilowane MATERIAŁY Stal konstrukcyjna na elementy cienkościenne powinna spełniać podstawowe wymagania stawiane stalom:

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Dorota Kunkel. WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej

Dorota Kunkel. WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej Dorota Kunkel Implant wszystkie przyrządy medyczne wykonywane z jednego lub więcej biomateriałów, które mogą być umiejscowione wewnątrz organizmu, jak też częściowo lub całkowicie pod powierzchnią nabłonka

Bardziej szczegółowo

Metody łączenia metali. rozłączne nierozłączne:

Metody łączenia metali. rozłączne nierozłączne: Metody łączenia metali rozłączne nierozłączne: Lutowanie: łączenie części metalowych za pomocą stopów, zwanych lutami, które mają niższą od lutowanych metali temperaturę topnienia. - lutowanie miękkie

Bardziej szczegółowo

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE WIĄZANIA Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE Przyciąganie Wynika z elektrostatycznego oddziaływania między elektronami a dodatnimi jądrami atomowymi. Może to być

Bardziej szczegółowo

Właściwości kryształów

Właściwości kryształów Właściwości kryształów Związek pomiędzy właściwościami, strukturą, defektami struktury i wiązaniami chemicznymi Skład i struktura Skład materiału wpływa na wszystko, ale głównie na: właściwości fizyczne

Bardziej szczegółowo

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna. Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości

Bardziej szczegółowo

w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych

w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych Spoiwa krzemianowe Kompozyty krzemianowe (silikatowe) kity, zaprawy, farby szkło wodne Na 2 SiO 3 + 2H 2 O H 2 SiO 3 +

Bardziej szczegółowo

Metale nieżelazne - miedź i jej stopy

Metale nieżelazne - miedź i jej stopy Metale nieżelazne - miedź i jej stopy Miedź jest doskonałym przewodnikiem elektryczności, ustępuje jedynie srebru. Z tego powodu miedź znalazła duże zastosowanie w elektrotechnice na przewody. Miedź charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych

Bardziej szczegółowo

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Samochodowych

Zespół Szkół Samochodowych Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: CHARAKTERYSTYKA I OZNACZENIE STALIW. 2016-01-24 1 1. Staliwo powtórzenie. 2. Właściwości staliw. 3.

Bardziej szczegółowo

PCT FlexVest. Fosforanowa Bezgrafitowa MASA OSŁANIAJĄCA. Do wygrzewana techniką tradycyjną lub na szybko S T O P Y M E T A L I PRECYZYJNA

PCT FlexVest. Fosforanowa Bezgrafitowa MASA OSŁANIAJĄCA. Do wygrzewana techniką tradycyjną lub na szybko S T O P Y M E T A L I PRECYZYJNA PCT FlexVest Fosforanowa Bezgrafitowa MASA OSŁANIAJĄCA Do wygrzewana techniką tradycyjną lub na szybko OD UNIWERSALNA WYGODNA DO PRECYZYJNA S T O P Y M E T A L I PCT FlexVest jest nowoczesną masą osłaniającą

Bardziej szczegółowo

ortofan.pl Thinking ahead. Focused on life.

ortofan.pl Thinking ahead. Focused on life. drut ortodontyczny jak żaden inny Wyłączny dystrybutor w Polsce ortofan.pl Thinking ahead. Focused on life. JM Ortho Corporation od zawsze jest zaangażowana we wprowadzanie innowacji do leczenia ortodontycznego.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁ ELWOM 25. Mikrostruktura kompozytu W-Cu25: ciemne obszary miedzi na tle jasnego szkieletu wolframowego; pow. 250x.

MATERIAŁ ELWOM 25. Mikrostruktura kompozytu W-Cu25: ciemne obszary miedzi na tle jasnego szkieletu wolframowego; pow. 250x. MATERIAŁ ELWOM 25.! ELWOM 25 jest dwufazowym materiałem kompozytowym wolfram-miedź, przeznaczonym do obróbki elektroerozyjnej węglików spiekanych. Kompozyt ten jest wykonany z drobnoziarnistego proszku

Bardziej szczegółowo

metali i stopów

metali i stopów metali i stopów 2013-10-20 1 Układ SI Międzynarodowy Układ Jednostek Miar zatwierdzony w 1960 (później modyfikowany) przez Generalną Konferencję Miar. Jest stworzony w oparciu o metryczny system miar.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI)

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) Metalurgia proszków jest dziedziną techniki, obejmującą metody wytwarzania proszków metali lub ich mieszanin z proszkami niemetali oraz otrzymywania wyrobów z tych proszków

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności

Bardziej szczegółowo

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016 XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego II Etap - 18 stycznia 2016 Nazwisko i imię ucznia: Liczba uzyskanych punktów: Drogi Uczniu, przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj

Bardziej szczegółowo

Nazwy pierwiastków: ...

Nazwy pierwiastków: ... Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20

Bardziej szczegółowo

Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową

Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową Kryształy Atomy w krysztale ułożone są w pewien powtarzający się regularny wzór zwany siecią krystaliczną. Struktura kryształu NaCl Polikryształy

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 1. CHEMIA. Przed próbną maturą (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 30. Imię i nazwisko ...

Sprawdzian 1. CHEMIA. Przed próbną maturą (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 30. Imię i nazwisko ... CHEMIA Przed próbną maturą 2017 Sprawdzian 1. (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 30 Imię i nazwisko... Liczba punktów Procent 2 Zadanie 1. Chlor i brom rozpuszczają się

Bardziej szczegółowo

BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM. Klaudia Radomska

BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM. Klaudia Radomska WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu Wydział InŜynierii Dentystycznej BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM Klaudia Radomska Praca dyplomowa napisana

Bardziej szczegółowo

POLSKI 100% BIAŁY. Bezmetalowe podbudowy wykonane z najwyższej jakości cyrkonu

POLSKI 100% BIAŁY. Bezmetalowe podbudowy wykonane z najwyższej jakości cyrkonu POLSKI 100% BIAŁY Bezmetalowe podbudowy wykonane z najwyższej jakości cyrkonu 100% BIAŁY Cyrkon jest najstarszym i najczęściej występującym w skorupie ziemskiej minerałem. Jest on podstawą do wytworzenia

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH

LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH KOROZJA W STOPACH METALI GRUPY CO-CR I NI-CR CEL ĆWICZENIA Celem

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu )

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) MATERIAŁOZNAWSTWO dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) jhucinsk@pg.gda.pl MATERIAŁOZNAWSTWO dziedzina nauki stosowanej obejmująca badania zależności

Bardziej szczegółowo

AlfaFusion Technologia stosowana w produkcji płytowych wymienników ciepła

AlfaFusion Technologia stosowana w produkcji płytowych wymienników ciepła AlfaFusion Technologia stosowana w produkcji płytowych wymienników ciepła AlfaNova to płytowy wymiennik ciepła wyprodukowany w technologii AlfaFusion i wykonany ze stali kwasoodpornej. Urządzenie charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie

Bardziej szczegółowo

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali Zadania Czym jest szereg elektrochemiczny metali? Szereg elektrochemiczny metali jest to zestawienie metali według wzrastających potencjałów normalnych. Wartości

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY SUPERTWARDE

MATERIAŁY SUPERTWARDE MATERIAŁY SUPERTWARDE Twarde i supertwarde materiały Twarde i bardzo twarde materiały są potrzebne w takich przemysłowych zastosowaniach jak szlifowanie i polerowanie, cięcie, prasowanie, synteza i badania

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne metody metalurgii proszków. Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III

Nowoczesne metody metalurgii proszków. Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III Nowoczesne metody metalurgii proszków Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III Metal injection moulding (MIM)- formowanie wtryskowe Metoda ta pozwala na wytwarzanie

Bardziej szczegółowo

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością.

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością. 105 Elektronowa teoria wiązania chemicznego Cząsteczki powstają w wyniku połączenia się dwóch lub więcej atomów. Już w początkowym okresie rozwoju chemii podejmowano wysiłki zmierzające do wyjaśnienia

Bardziej szczegółowo

Techniki wytwarzania - odlewnictwo

Techniki wytwarzania - odlewnictwo Techniki wytwarzania - odlewnictwo Główne elementy układu wlewowego Układy wlewowe Struga metalu Przekrój minimalny Produkcja odlewów na świecie Odbieranie ciepła od odlewów przez formę Krystalizacja Schematyczne

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE.

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. 1. Którą mieszaninę można rozdzielić na składniki poprzez filtrację; A. Wodę z octem. B. Wodę z kredą. C. Piasek z cukrem D. Wodę

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać

Bardziej szczegółowo

Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach

Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach take Klasyczne stopy szlachetne Duceram Kiss Uniwersalne stopy szlachetne i nieszlachetne oraz ceramika prasowana Duceragold Kiss Stopy

Bardziej szczegółowo

Elementy teorii powierzchni metali

Elementy teorii powierzchni metali prof. dr hab. Adam Kiejna Elementy teorii powierzchni metali Wykład 4 v.16 Wiązanie metaliczne Wiązanie metaliczne Zajmujemy się tylko metalami dlatego w zasadzie interesuje nas tylko wiązanie metaliczne.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE Stal jest to stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2% obrobiona cieplnie i przerobiona plastycznie Stale ze względu na skład chemiczny dzielimy głównie na: Stale węglowe Stalami węglowymi nazywa się

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ im. prof. Meissnera w Ustroniu WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium

Bardziej szczegółowo

L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych

L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych Spis treści Streszczenie... 9 Abstract... 11 1. L.A. Dobrzański,

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA

Bardziej szczegółowo

Chłodnice CuproBraze to nasza specjalność

Chłodnice CuproBraze to nasza specjalność Chłodnice CuproBraze to nasza specjalność Dlaczego technologia CuproBraze jest doskonałym wyborem? LUTOWANIE TWARDE 450 C LUTOWANIE MIĘKKIE 1000 C 800 C 600 C 400 C 200 C Topienie miedzi Topienie aluminium

Bardziej szczegółowo

Przewodność elektryczna ciał stałych. Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki

Przewodność elektryczna ciał stałych. Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki Przewodność elektryczna ciał stałych Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki Elektryczne własności ciał stałych Do sklasyfikowania różnych materiałów ze względu na ich własności

Bardziej szczegółowo

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej jedną z dwóch metod (teorii): metoda wiązań walencyjnych (VB)

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej jedną z dwóch metod (teorii): metoda wiązań walencyjnych (VB) CZĄSTECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cząstki - elementy mikroświata, termin obejmujący zarówno cząstki elementarne, jak i atomy, jony proste i złożone, cząsteczki, rodniki, cząstki koloidowe; cząsteczka

Bardziej szczegółowo

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB)

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB) CZĄSTECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cząstki - elementy mikroświata, termin obejmujący zarówno cząstki elementarne, jak i atomy, jony proste i złożone, cząsteczki, rodniki, cząstki koloidowe; cząsteczka

Bardziej szczegółowo

Cennik. Stomatologia zachowawcza. gratis gratis 10zł 70-120 zł 250 zł 40-70 zł 50 zł 10 zł 100 zł 450 zł od 400 zł 100 zł 50 zł 600 zł 50zł zł/1ząb

Cennik. Stomatologia zachowawcza. gratis gratis 10zł 70-120 zł 250 zł 40-70 zł 50 zł 10 zł 100 zł 450 zł od 400 zł 100 zł 50 zł 600 zł 50zł zł/1ząb Cennik Stomatologia zachowawcza Porada lekarska i wizyta adaptacyjna Przegląd dla stałych pacjentów Znieczulenie miejscowe Wypełnienie światloutwardzalne (w zależności od wielkości ubytku) Odbudowa zęba

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Samochodowych

Zespół Szkół Samochodowych Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: OTRZYMYWANIE STOPÓW ŻELAZA Z WĘGLEM. 2016-01-24 1 1. Stopy metali. 2. Odmiany alotropowe żelaza. 3.

Bardziej szczegółowo

Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem

Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr

Bardziej szczegółowo

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów

Bardziej szczegółowo

Skład chemiczny wybranych stopów niklu do obróbki plastycznej

Skład chemiczny wybranych stopów niklu do obróbki plastycznej Stopy innych metali Stopy niklu Konstrukcyjne (monele) Oporowe (chromel, alumel, nichromy, kanthal) O szczególnych własnościach fizycznych (inwar, kowar, elinwar, permalloy) Odporne na korozję(hastelloy)

Bardziej szczegółowo

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,

Bardziej szczegółowo

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10

Bardziej szczegółowo

WYPEŁNIA KOMISJA KONKURSOWA

WYPEŁNIA KOMISJA KONKURSOWA WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CHEMIA Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój

Bardziej szczegółowo

Wewnętrzna budowa materii - zadania

Wewnętrzna budowa materii - zadania Poniższe zadania rozwiąż na podstawie układu okresowego. Zadanie 1 Oceń poprawność poniższych zdań, wpisując P, gdy zdanie jest prawdziwe oraz F kiedy ono jest fałszywe. Stwierdzenie Atom potasu posiada

Bardziej szczegółowo

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera ANALIZA POŁĄCZENIA WARSTW CERAMICZNYCH Z PODBUDOWĄ METALOWĄ Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Tadeusz Zdziech CEL PRACY Celem

Bardziej szczegółowo

Elektryczne własności ciał stałych

Elektryczne własności ciał stałych Elektryczne własności ciał stałych Do sklasyfikowania różnych materiałów ze względu na ich własności elektryczne trzeba zdefiniować kilka wielkości Oporność właściwa (albo przewodność) ładunek [C] = 1/

Bardziej szczegółowo

Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków.

Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Zadanie 1 (0 1) W poniższych zdaniach podano informacje o pierwiastkach i ich tlenkach. Które to tlenki? Wybierz je spośród podanych A

Bardziej szczegółowo

Woski dentystyczne twarde w aspekcie ich właściwości technologicznych. Agnieszka Imiełowska

Woski dentystyczne twarde w aspekcie ich właściwości technologicznych. Agnieszka Imiełowska Woski dentystyczne twarde w aspekcie ich właściwości technologicznych Agnieszka Imiełowska Woski w przeszłości Woski są stosowane w warunkach klinicznych i laboratoryjnych w wielu dziedzinach stomatologii.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Równowaga termodynamiczna pojęcie stosowane w termodynamice. Oznacza stan, w którym makroskopowe

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Treść wykładu: 1. Wstęp stan krystaliczny 2. Budowa kryształów - krystalografia 3. Budowa kryształów rzeczywistych defekty WPROWADZENIE Stan krystaliczny jest podstawową

Bardziej szczegółowo

Oto dane dla niektórych pierwiastków przy 25ºC. Niemetale zaznaczono kursywą.

Oto dane dla niektórych pierwiastków przy 25ºC. Niemetale zaznaczono kursywą. 20. O cząsteczkach łańcuchowych, gazie niedoskonałym i metalach bez gazu elektronowego. Dzieląc masę molową Mmol (wyrażoną w gramach masę atomową lub cząsteczkową) przez gęstość pierwiastka lub związku

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

Temat 1: Budowa atomu zadania

Temat 1: Budowa atomu zadania Budowa atomu Zadanie 1. (0-1) Dany jest atom sodu Temat 1: Budowa atomu zadania 23 11 Na. Uzupełnij poniższą tabelkę. Liczba masowa Liczba powłok elektronowych Ładunek jądra Liczba nukleonów Zadanie 2.

Bardziej szczegółowo

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne Ćwiczenie 5 1. Wstęp. Do stali specjalnych zaliczane są m.in. stale o szczególnych własnościach fizycznych i chemicznych. Są to stale odporne na różne typy korozji: chemiczną, elektrochemiczną, gazową

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

Najbardziej rozpowszechniony pierwiastek we Wszechświecie, Stanowi główny składnik budujący gwiazdy,

Najbardziej rozpowszechniony pierwiastek we Wszechświecie, Stanowi główny składnik budujący gwiazdy, Położenie pierwiastka w UKŁADZIE OKRESOWYM Nazwa Nazwa łacińska Symbol Liczba atomowa 1 Wodór Hydrogenium Masa atomowa 1,00794 Temperatura topnienia -259,2 C Temperatura wrzenia -252,2 C Gęstość H 0,08988

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ TEMAT: ŚWIAT METALI.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ TEMAT: ŚWIAT METALI. SCENARIUSZ ZAJĘĆ Publiczne Gimnazjum w Pajęcznie Klasa II Przedmiot - chemia Prowadzący zajęcia - mgr Bożena Dymek Dział programu SUROWCE I TWORZYWA POCHODZENIA MINERALNEGO TEMAT: ŚWIAT METALI. CELE OGÓLNE:

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe) Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM. Produkcja i budowa stali

KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM. Produkcja i budowa stali KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM Produkcja i budowa stali Produkcja stali ŻELAZO (Fe) - pierwiastek chemiczny, w stanie czystym miękki i plastyczny metal o niezbyt dużej wytrzymałości STAL - stop żelaza

Bardziej szczegółowo

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu. Wiązania chemiczne

Budowa atomu. Wiązania chemiczne strona /6 Budowa atomu. Wiązania chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Budowa atomu; jądro i elektrony, składniki jądra, izotopy. Promieniotwórczość i

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22

Bardziej szczegółowo

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Krystalografia Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Wiązania w kryształach jonowe silne, bezkierunkowe kowalencyjne silne, kierunkowe metaliczne słabe lub silne, bezkierunkowe van der Waalsa

Bardziej szczegółowo

Fizyka Ciała Stałego

Fizyka Ciała Stałego Wykład III Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć krystaliczną. Amorficzne, brak uporządkowania,

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. Przeprowadzono następujące doświadczenie: Wyjaśnij przebieg tego doświadczenia. Zadanie: 3. Zadanie: 4

Zadanie 2. Przeprowadzono następujące doświadczenie: Wyjaśnij przebieg tego doświadczenia. Zadanie: 3. Zadanie: 4 Zadanie: 1 Do niebieskiego, wodnego roztworu soli miedzi wrzucono żelazny gwóźdź i odstawiono na pewien czas. Opisz zmiany zachodzące w wyglądzie: roztworu żelaznego gwoździa Zadanie 2. Przeprowadzono

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stal stopowa stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2% węgla i pierwiastki

Bardziej szczegółowo

Gips Wykonywanie modeli

Gips Wykonywanie modeli Materiał Gips wyciskowy (typ l) Gips alabastrowy (typ ll) Gips twardy (typ lll) Gips supertwardy (typ lv) Własności materiałowe łatwo skrawalny gips supertwardy jest kruchy wilgotny gips tworzy warstwą

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 02.05.2005 05747547.

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 02.05.2005 05747547. RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1747298 (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 02.05.2005 05747547.7 (51) Int. Cl. C22C14/00 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Technologie Materiałowe II Spajanie materiałów

Technologie Materiałowe II Spajanie materiałów KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ I SPAJANIA ZAKŁAD INŻYNIERII SPAJANIA Technologie Materiałowe II Spajanie materiałów Wykład 12 Lutowanie miękkie (SOLDERING) i twarde (BRAZING) dr inż. Dariusz Fydrych Kierunek

Bardziej szczegółowo

Stal - definicja Stal

Stal - definicja Stal \ Stal - definicja Stal stop żelaza z węglem,plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,11% co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 5 Temat: Stale stopowe, konstrukcyjne, narzędziowe i specjalne. Łódź 2010 1 S t r

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY Kod ucznia MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu 8 października 2018 r. Etap I (szkolny) Wypełnia Szkolna

Bardziej szczegółowo

Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych

Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych Kompozyty Większość materiałów budowlanych to materiały złożone tzw. KOMPOZYTY składające się z co najmniej dwóch składników występujących

Bardziej szczegółowo