PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE MIEJSKIEJ MALBORK NA LATA

Transkrypt

1 PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE MIEJSKIEJ MALBORK NA LATA str. 1

2 SPIS TREŚCI Wstęp Str. 2 Rozdział I - Uwarunkowania prawne podejmowanych działań w ramach programu wspierania rodzin Str. 6 Rozdział II - Typ rodzin objętych pomocą przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w latach od 2010 r. do r Str. 10 Rozdział III - Cel główny i szczegółowe programu 1.1 Cel główny 1.2 Cele szczegółowe Rozdział IV - Cele opiekuńczo wychowawcze wyznaczone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku Str. 13 Str. 14 Rozdział V - Realizator programu Str. 17 Rozdział VI - Finansowanie programu Str. 17 Rozdział VII - Efekty rezultaty programu Str. 18 Zakończenie Str. 18 str. 2

3 WSTĘP Dzieci są wiosną rodziny i społeczeństwa, nadzieją, która ciągle kwitnie, przyszłością, która bez przerwy się otwiera. Nie może i nie powinno być dzieci porzuconych. Ani dzieci bez rodziny. Ani dzieci ulicy... Należy czuwać, aby dobro dziecka było zawsze stawiane na pierwszym miejscu. Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka. Jan Paweł II Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Malbork został przygotowany w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a jego głównym celem jest wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczej. Zadania wynikające z powyższego Programu realizowane będą zgodnie z zasadą pomocniczości i uwzględnieniem podmiotowości dziecka i rodziny oraz prawa dziecka do : 1) wychowania w rodzinie, a w razie konieczności wychowywania dziecka poza rodziną - do opieki i wychowania w rodzinnych formach pieczy zastępczej, jeśli jest to zgodne z dobrem dziecka, 2) powrotu do rodziny, 3) utrzymywania osobistych kontaktów z rodzicami, z wyjątkiem przypadków, w których sąd zakazał takich kontaktów, 4) stabilnego środowiska wychowawczego, 5) kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i przekonań oraz zabawy i wypoczynku, 6) pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia, 7) ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie dziecka, 8) informacji i wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą, odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości, 9) ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem, 10) poszanowania tożsamości religijnej i kulturowej, 11) dostępu do informacji dotyczących jego pochodzenia. str. 3

4 Niezależnie od kontekstu kulturowego, historycznego i społeczno ekonomicznego rodzina jest nadal podstawowym elementem społecznej struktury, a pełnione przez nią funkcje są nie do zastąpienia. Aktualnie jednakże przyjmuje się założenie i zasadę komplementarności oddziaływań edukacyjnych i socjalnych oraz fakt dzielenia zadań pomiędzy rodzinę i instytucje pozarodzinne. Instytucje oświatowe wspomagają każdą rodzinę w pełnieniu przez nią funkcji opiekuńczo - wychowawczej i kulturalnej, instytucje z zakresu pomocy społecznej oddziałują na rodzinę, która tej pomocy potrzebuje. 1 S. Kawula w typologii rodzin w odniesieniu do form pomocy społecznej wyróżnia następujące kategorie rodzin: 1) Rodzinę normalnie funkcjonującą pod względem wychowawczym, którą określa jako: a) Rodzinę w statystycznym sensie, a więc zawierającą jak najwięcej cech typowych, najczęściej występujących w rodzinach zamieszkujących określone środowisko, np.: statystyczna wielkość rodziny, najbardziej powszechne warunki mieszkaniowe, wykształcenie rodziców, uznawany styl wychowawczy rodziców i metody wychowania, itd. b) Rodzinę funkcjonującą pod względem wychowawczym, w ramach ustalonych kryteriów społecznych. Kryteria te nie wypływają jedynie ze środowiska lokalnego, ale przede wszystkim z globalnego. Będzie to taka rodzina, która stwarza przez swoją działalność warunki sprzyjające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu i fizycznemu dzieci, niesprzecznemu z ogólnospołecznie przyjętym kierunkiem wychowania. Rodzina ta zespala swoje wysiłki wychowawcze z innymi instytucjami wychowawczymi, działającymi w danym środowisku, np.: szkołą, kościołem, stowarzyszeniem. c) Rodzinę zintegrowaną, tzn. taką, której poszczególne elementy składające się na działalność wychowawczą współdziałają ze sobą. Chodzi tu o elementy ekonomiczne, kulturalne i psychospołeczne. Elementy te osiągają w rodzinie pewien optymalny poziom. W takim funkcjonowaniu rodzina taka realizuje podstawowe funkcje bez większych zakłóceń.( ) Aby zbadać jakość i poziom działalności wychowawczej rodziny analizuje się trzy grupy czynników, które decydują o charakterze i skutkach wychowania rodzinnego. Są to: - Czynniki ekonomiczno - społeczne (wielkość i struktura rodziny, źródła utrzymania rodziny, sprawowanie opieki materialnej nad dziećmi tj. warunki mieszkaniowe rodziny, poziom odżywiania, poziom ubioru, majątek trwały, podział pracy i ról w rodzinie). - Czynniki kulturalne (wykształcenie rodziców i zdobywanie kwalifikacji przez rodziców i innych członków rodziny, kultura językowa rodziny i jej majątek kulturalny, spędzanie czasu wolnego przez członków rodziny, stosunek str. 4

5 rodziców do nauki szkolnej dzieci i ich przyszłego zawodu, do tradycji i nowoczesności, pielęgnowanie obyczajów i podatność na zmiany. 1 - Czynniki psychospołeczne (rodzaj i siła więzi społecznych i emocjonalnych, uznawane i realizowane wzorce życia rodzinnego, stosunek członków rodziny do zjawisk patogennych w domu i środowisku, postawy, style i metody wychowania, ogólna atmosfera panująca w środowisku rodzinnym, opinia o rodzinie w środowisku). Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, S. Kawula spośród rodzin zamieszkujących dane środowisko, oprócz rodzin normalnych, wymienia jeszcze rodziny wzorowe, rodziny jeszcze wydolne, rodziny niewydolne wychowawczo oraz rodziny patologiczne. Zostały one scharakteryzowane w następujący sposób : Rodzina wzorowa stwarza swoim dzieciom jak najlepsze warunki wychowawcze, dąży do stałego podnoszenia poziomu wychowawczego, poprzez polepszanie metod, środków wychowawczych. Rodzice sami podejmują inicjatywy wychowawcze w środowisku, nawet w stosunku do szkoły. Rodzina jeszcze wydolna wychowawczo charakteryzuje się tym, że warunki wychowawcze bywają tam niekiedy zachwiane, podobnie jak jej ogólne funkcjonowanie. Występują tam dorywczo niedomagania i odchylenia we wszystkich elementach działalności wychowawczej (ekonomiczne, kulturalne i psychospołeczne). Mimo tych zakłóceń czyni ona wysiłki, aby swoją niepewną chwilowo sytuację poprawić. Jest w niej poczucie odpowiedzialności za wychowywanie dzieci. W rodzinie niewydolnej wychowawczo dochodzi często do zaburzeń we współżyciu rodziny, co wiąże się na ogół z niepowodzeniami życiowymi poszczególnych jej członków. Funkcjonowanie wychowawcze tej rodziny jest nieodpowiednie, styl i metody wychowawcze rodziców niezgodne z poziomem rozwoju dzieci, częste błędy wychowawcze, co jest przyczyną trudności dydaktyczno -wychowawczych potomstwa. Rodziny patologiczne to te, które pozostają w stałej kolizji z prawem i moralnością (z powodu nagminnych kradzieży, rozbojów, gier hazardowych, przemytu, prostytucji i stręczycielstwa, włóczęgostwa, uchylania się od uczciwej pracy, alkoholizmu, narkomanii). 2 Adresatami poniższego Programu będą nie tylko rodziny z wieloma problemami, nazwane dysfunkcyjnymi, ale też 3 rodziny jak je nazwał S. Kawula jeszcze wydolne, które dopiero zaczynają być klientami pomocy społecznej, aby móc wspomóc je w krytycznym momencie życia, po to, by jak najszybciej osiągnęły stan równowagi i mogły nadal w stopniu zadowalającym 1 1.I. Krasiejko, Metodyka działania asystenta rodziny. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach pracy socjalnej, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2010, str Tamże,s.13 3.Tamże,s.15 str. 5

6 pełnić swoje funkcje.( ) Do wielu problemów tych rodzin należą zazwyczaj: problemy opiekuńczo - wychowawcze, bezrobocie, ubóstwo, alkoholizm lub nadużywanie alkoholu, przemoc, długotrwała choroba, lub niepełnosprawność. Maria Ziemska wyróżnia następujące funkcje rodziny: - prokreacyjna rodzina jako grupa społeczna powiększa się dzięki funkcjom biologicznym, dostarczanym nie tylko członków dla swojej (własnej) grupy, lecz dla całego społeczeństwa, równocześnie zaspakajane są potrzeby seksualne męża i żony; - produkcyjna dostarcza społeczeństwu pracowników i przyczynia się do zwiększania twórczych i wytwórczych sił, wobec możliwości zarobkowania z reguły poza domem członkowie rodziny mogą zaspokajać swoje potrzeby ekonomiczne tj. potrzeby posiadania niezbędnych środków utrzymania; - usługowo - opiekuńcza zapewnia wszystkim codzienne usługi (wyżywienie, czystość mieszkania, odzież, itp.), oraz opiekę tym członkom, którzy nie są w pełni samodzielni z powodu wieku lub choroby, kalectwa bądź innych przyczyn; rodzina zaspokaja zarówno potrzeby bytowe oraz opiekuńcze członków, potrzeby troszczenia się o innych i doznawania opieki; - socjalizacyjna - stosowana jest w stosunku do dzieci, które dzięki życiu w rodzinie wzrastają w społeczeństwo, ale i współmałżonków, gdyż proces dostosowania się w małżeństwie jest procesem socjalizacyjnym. Podobnie potrzeby rodzicielskie wychowania dzieci, a także przekazywania im własnego języka, podstawowych wzorów moralnych i w świat kultury kontrolując zachowania swych członków; - psychohigieniczna dzięki stabilizacji, bezpieczeństwu, możliwości wymiany emocjonalnej i stworzenia warunków dla rozwoju osobowości przyczynia się do ich dojrzałości emocjonalnej i równowagi psychicznej; częściej nazywa się tę funkcję funkcją wymiany emocjonalnej lub funkcją ekspresji uczuć, bądź też rozładowania napięć emocjonalnych, czy też funkcją zapewniającą członkom rodziny poczucie bezpieczeństwa. Autorzy Programu wskazują, że aby systemy opieki nad dzieckiem i rodziną były efektywne należy: po pierwsze - zrobić wszystko, aby dziecko pozostało w rodzinie własnej zgodnie z zasadą pomocniczości nie wyręczając zbytnio rodziców; po drugie zapobiegać patologiom społecznym; po trzecie tworzyć rodzinne formy opieki zastępczej, tak aby tylko w ostateczności kierować dzieci do placówek opiekuńczo wychowawczych; po czwarte przygotować wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych do samodzielnego życia Ministerstwo Pracy i Polityki społecznej RP, Program wspierania jednostek samorządu terytorialnego w budowaniu lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną, Warszawa 2006, s.5 str. 6

7 Rozdział I Uwarunkowania prawne podejmowanych działań w ramach programu wspierania rodzin. Realizując Program wspierania rodziny w Gminie Miejskiej Malbork na lata należy brać pod uwagę następujące akty prawne: Ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 149 poz. 887 ), Ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz z późn. zm.), Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz z późn. zm.), Ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.), Ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.), Ustawę z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 ( Dz. U. z 2011 Nr 45 (poz.235) 1.1 Podstawa prawna działań Art. 176 pkt. 1 oraz art. 179 ust. 2 ustawy z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej 1) opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny; 2) tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny; 3) tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych przez: a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa, b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających, c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci; 4) finansowanie: a) kosztów szkoleń dla rodzin wspierających, b) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny, str. 7

8 c) kosztów związanych z udzielaniem pomocy, o której mowa w art. 29 ust. 2, ponoszonych przez rodziny wspierające; 5) współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym; 6) sporządzanie sprawozdań rzeczowo - finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 187 ust. 3; 7) prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy; 8) przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji, o której mowa w art. 193 ust. 8. Art Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy wykonywanie zadań wynikających z rządowych programów z zakresu wspierania rodziny. 2. Gmina realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej zgodnie z wytycznymi przekazanymi przez wojewodę. Art Wójt (Burmistrz) może upoważnić swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydawania w tych sprawach decyzji. Art W terminie do dnia 31 marca każdego roku wójt (Burmistrz) składa radzie gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań. 2. Rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby, o których mowa w ust. 1, uchwala gminne programy wspierania rodziny. Zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej Art. 191 pkt. 8. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości: 1) 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; str. 8

9 2) 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 3) 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Pkt. 9. W przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości: 1) 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 2) 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 3) 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej - średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka albo środków finansowych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego oraz środków finansowych na bieżące funkcjonowanie tej placówki. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Pkt. 12. W przypadku gdy za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym wydatki na opiekę i wychowanie dziecka albo średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej albo środki finansowe na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego oraz środki finansowe na bieżące funkcjonowanie tej placówki poniosła gmina i powiat, kwoty, o których mowa w art. 92 ust. 10, dzieli się, uwzględniając wysokość poniesionych wydatków. Art W przypadku gdy za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinie pomocowej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym wydatki na opiekę i wychowanie dziecka albo średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej albo środki finansowe na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego oraz środki finansowe na bieżące funkcjonowanie tej placówki poniosła gmina i powiat, uzyskaną opłatę, o której mowa w art. 193 ust. 1, dzieli się proporcjonalnie do poniesionych wydatków. str. 9

10 2. Uzyskaną opłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet należności najdawniej wymagalnych. Art Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych z zakresu realizacji zadań wspierania rodziny oraz systemu pieczy zastępczej, przy czym wysokość dotacji nie może przekroczyć 50% wydatków przeznaczonych na realizację zadania, z zastrzeżeniem ust Jeżeli środki przeznaczone na dotację, o której mowa w ust. 1, pochodzą z programów, o których mowa w art. 187 ust. 1 pkt 5, wysokość dotacji nie może przekroczyć 70% wydatków przeznaczonych na realizację zadania. str. 10

11 Rozdział II Typy rodzin objętych pomocą Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w latach od 2010 do roku Według oceny pracowników socjalnych i placówek opiekuńczo wychowawczych, jak również danych statystycznych w Polsce nastąpił bardzo niekorzystny proces polegający na drastycznym wzroście przypadków nadmiernego umieszczania dzieci poza rodziną mimo możliwości podjęcia pracy socjalnej i wsparcia środowiska. Jednym z głównych czynników, który ma znaczny wpływ na rozwój trudności społecznych jest bezrobocie. Bezrobocie, wg. danych statystycznych w lipcu 2012 r. wynosiło 23,4% Gminie Malbork (źródło : wybrane dane statystyczne, stopa bezrobocia) Należy, także uwzględnić inne czynniki wskazujące na występowanie trudności opiekuńczo wychowawczych. 1) choroba alkoholowa; 2) przemoc; 3) dezorganizacja życia rodzinnego; 4) niewydolność w wypełnianiu funkcji rodzicielskich. Bardzo często pojawia się również problem uzależnienia rodziców od środków psychoaktywnych i wykorzystywanie seksualne. Z uwagi na fakt występowania w ww. przypadkach biedy ubóstwo należy uznać za przyczynę współtowarzyszącą niemal w 100%. Ubóstwo stanowi bardzo często rozpoczęcie tzw. logicznego ciągu zdarzeń. Typy rodzin objętych pomocą Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w latach od 2010 do roku: Rodziny z dziećmi Rok 2010 Rok 2011 Do roku Ogółem O liczbie dzieci i więcej 6 4 str. 11

12 Rodziny niepełne Rok 2010 Rok 2011 Do roku Ogółem O liczbie dzieci Powody przyznania pomocy przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku w latach od 2010 roku do roku: Rok 2010 Rok2011 Do r. Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego Ogółem Liczba osób w rodzinie Rodziny niepełne Ogółem Liczba osób w rodzinie Rodziny wielodzietne Ogółem Liczba osób w rodzinie Ubóstwo Ogółem Liczba osób w rodzinie Przemoc w rodzinie Ogółem Liczba osób w rodzinie Potrzeba ochrony macierzyństwa Ogółem Liczba osób w rodzinie Alkoholizm Ogółem Liczba osób w rodzinie str. 12

13 Jak wynika z powyższych danych, o ile liczba rodzin z dziećmi korzystających z pomocy tut. Ośrodka na przestrzeni lat od 2010 do pozostaje prawie niezmienna, o tyle powód korzystania z pomocy, jakim jest bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych ma tendencję wzrostową, już w pierwszym półroczu 2012 r. Dane te potwierdzają konieczność przedstawienia propozycji pomocowych, które będą wspierać rodzinę w jej prawidłowym funkcjonowaniu. str. 13

14 Rozdział III Cel główny i szczegółowe Programu 3.1 Cel główny: Budowa zintegrowanego systemu wsparcia dla rodzin przeżywających trudności w wypełnieniu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 3.2 Cele szczegółowe a) Pozostanie dziecka w rodzinie biologicznej, które będzie możliwe poprzez realizację następujących zadań: Pomoc rodzinom niewydolnym wychowawczo w przezwyciężaniu problemów opiekuńczo wychowawczych, poprzez wzmocnienie funkcji rodziny, oraz ról rodzinnych. Taką pomoc oferował będzie zatrudniony przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku asystent rodziny. Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługującymi im prawami. b) Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu prorodzinnych form opieki zastępczej, poprzez realizację następujących zadań: Zagwarantowanie dzieciom i młodzieży właściwych warunków opiekuńczo wychowawczych poprzez umieszczenie w placówkach opieki najbardziej zbliżonych do środowiska rodzinnego lub formach instytucjonalnych odpowiednio do diagnozy dziecka, na czas kryzysu rodziny naturalnej. Reintegracja rodziny poprzez ponowne podjęcie funkcji opiekuńczo wychowawczych przez rodzinę naturalną dziecka po przezwyciężeniu problemów życiowych, stanowiących przyczynę umieszczenia dziecka poza rodziną oraz odtworzenie i wzmocnienie funkcji rodziny naturalnej, przy udziale rodzin wspierających. c) Aktywne rozwiązywanie problemów opiekuńczo-wychowawczych, które zapewnią następujące działania: Wsparcie ze strony asystenta rodziny zatrudnionego przez MOPS lub rodziny wspierającej w zakresie rozwiązywania problemów opiekuńczo - wychowawczych. Objęcie opieką psychologiczną członków rodzin. Wsparcie instytucjonalne rodzin dysfunkcyjnych. Długofalowa praca socjalna na bazie kontraktu socjalnego. str. 14

15 Rozdział IV Cele opiekuńczo - wychowawcze wyznaczone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku. Profilaktyka społeczna to zapobieganie tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się problemów rodziny. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego, zdrowotnego, kulturowego, społecznego, aby uchronić jednostki danej społeczności przed niepożądanymi dysfunkcjami rodziny. Jest ona ważna w chwili pojawienia się i narastania trudności takich jak: - kryzys rodziny; - trudności w prawidłowym wypełnianiu ról rodzicielskich; - niewydolności wychowawczej; - występowania przemocy; - ubóstwa. Głównymi założeniem profilaktyki jest poprawienie funkcji rodzinnych poprzez tworzenie programów profilaktycznych, terapeutycznych, psychoedukacyjnych, współorganizowanie, współfinansowanie wypoczynku dla dzieci i młodzieży, treningów gospodarowania budżetem oraz tworzenia szkoły dla rodziców. W związku z powyższym Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku wyznaczył następujące kierunki działania: 1. Systematyczna praca socjalna z rodzinami, z problemem opiekuńczo - wychowawczym polegająca na: a) Określeniu wspólnie z rodziną podstawowych problemów występujących w rodzinie oraz zmotywowanie rodziny do współpracy i działań zmierzających do ich pokonania. b) Wspieraniu rodziny poprzez konsultacje i działania o charakterze edukacyjnym w zakresie: - prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi (organizowanie czasu wolnego dzieciom, budowanie prawidłowych więzi między członkami rodziny, rozwijanie umiejętności wychowawczych, aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym dziecka). - dbaniu o zdrowie (higiena, pielęgnacja, prawidłowe odżywianie, rekreacja, w razie potrzeby: leczenie i rehabilitacja), - gospodarowaniu budżetem domowym (planowanie i monitorowanie wydatków, oszczędne gospodarowanie mediami), - wykonywaniu prac na rzecz domu oraz ich podziału na członków rodziny (sprzątanie, zmywanie, gotowanie, prasowanie, remont itd.), str. 15

16 - pozyskiwaniu usług na rzecz domu i rodziny (np. związanych z naprawą, załatwianiem spraw urzędowych, znalezieniem pracy, kontaktów ze służbą zdrowia), - usamodzielnianiu się poprzez uzupełnianie wykształcenia i podjęcie pracy, dbałości o edukację i rozwój dzieci. c) Informowaniu rodziny o możliwościach skorzystania z pomocy i usług różnych instytucji w zależności od potrzeb (np. możliwości korzystania z placówek zaplecza socjalnego: świetlic, klubów zainteresowań, przychodni i poradni, placówek sportowych i rekreacji, urzędów, itd.). d) Pomocy rodzinie w rozszerzaniu kontaktów, stymulowanie podopiecznego do samodzielnego poszukiwania w swoim otoczeniu nowych możliwości: sił, osób, grup, instytucji lub ułatwianie mu tego np. poprzez towarzyszenie i wsparcie. e) Prowadzeniu dokumentacji - kontrakt socjalny, plan pracy z rodziną, sprawozdania półroczne. f) Współpracy z pracownikiem socjalnym w zakresie podjętej pracy z rodziną i pomocy w rozwiązywaniu jej problemów. g) Monitorowaniu i wspieraniu procesu zmian, wzmacnianie i pokazywanie rezultatów własnych osiągnięć, dalsze budowanie aktywnej postawy członków rodziny. h) Diagnozowaniu warunków życia rodziny. i) Stymulowaniu aktywizacji społecznej rodziny. j) Częstotliwość spotkań i czas pracy uzależnione będą od potrzeb danej rodziny 2. Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji finansowej realizowana przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej: z systemu pomocy społecznej; pokrycie kosztów wyżywienia w szkołach i przedszkolach, udzielenie pomocy rzeczowej w formie produktów żywnościowych (PCK). z systemu świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego. 3. Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji finansowej z systemu dodatków mieszkaniowych realizowanych przez Urząd Miasta Malborka. 4. Systematyczna współpraca z istniejącymi w powiecie jednostkami zapewniającymi opiekę dla dzieci i młodzieży. 5. Systematyczna współpraca z wymiarem sprawiedliwości, właściwym ze względu na położenie gminy, w szczególności: z sądem rodzinnym z kuratorami sądowymi dla dzieci i młodzieży. str. 16

17 6. Współpraca z organizacjami pozarządowymi promującymi rodzinne formy opieki zastępczej. 7. Współuczestnictwo w kampaniach medialnych i informacyjnych organizowanych przez inne podmioty. 8. Systematyczne współdziałanie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z placówkami oświatowymi w celu bieżącej analizy sytuacji dzieci i młodzieży uczącej się, a w szczególności przeciwdziałanie pojawiającym się patologiom. 9. Tworzenie zespołów interdyscyplinarnych na rzecz rodzin. 10. Możliwość kierowania dzieci do ośrodków wsparcia dziennego. Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Malbork zakłada tworzenie optymalnych warunków dla poprawy jakości życia dzieci i rodzin. Wsparcie rodziny będzie miało charakter profilaktyczny, ochronny, a rodzinie w pierwszej kolejności zostaną stworzone możliwości samodzielnego zmierzenia się ze swoimi problemami. Tylko wtedy można zwiększyć jej szanse na prawidłowe funkcjonowanie w środowisku oraz wykorzystywanie własnej aktywności i wewnętrznego potencjału w celu zdobywania nowych umiejętności opiekuńczo -wychowawczych. Pomoc, którą oferuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej będzie nakierowana w pierwszej kolejności na wykorzystywanie zasobów własnych rodziny, a wsparcie instytucjonalne będzie zapewnione w sytuacji, gdy rodzina będzie musiała się zmierzyć z problemami, których nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać. Odbiorcami Programu będą rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych z terenu Gminy Miejskiej Malbork. str. 17

18 Rozdział V Realizator Programu Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Malborku Współrealizatorami programu są w szczególności: Urząd Miasta Malborka, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Miejskiej Malbork, Organizacje pozarządowe, Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Malborku, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Malborku, Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej przy Sądzie Rejonowym w Malborku, Powiatowy Urząd Pracy w Malborku, Komenda Powiatowa Policji w Malborku, Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z.o.o. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Malborku, Straż Miejska w Malborku, Lokalne media. Rozdział VI Finansowanie programu: 1) Zadania publiczne Gminy Miejskiej Malbork 2) Zadania publiczne Powiatu Malbork 3) Zadania publiczne Województwa Pomorskiego 4) Programy grantowe i inne środki zewnętrzne. str. 18

19 Rozdział VII Efekty i rezultaty programu W wyniku przeprowadzonych działań przewidywane jest osiągnięcie następujących efektów: Przeciwdziałanie umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej. Poprawa funkcjonowania rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych rodzin celem zapobiegania powstawaniu sytuacji kryzysowych. Poprawa stanu bezpieczeństwa rodziny i dziecka. Wypracowanie procedury dotyczącej analizy sytuacji rodziny pod kątem zasadności przydzielenia asystenta rodziny. Poprawa sytuacji dziecka w rodzinie. Zakończenie Realizacja działań ujętych w celach szczegółowych programu, w przypadku jednostek miejskich, w znacznej części będzie uzależniona od wielkości środków finansowych zaplanowanych w corocznym budżecie miasta. Zadania programu zlecone organizacjom pozarządowym, będą uwarunkowane wielkością środków finansowych przewidzianych rokrocznie w budżecie miasta i samorządu województwa oraz własną kondycją finansową tych organizacji. Istnieje również możliwość pozyskiwania dodatkowych środków zewnętrznych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na niektóre działania określone w programie, ponadto z dotacji z budżetu państwa oraz uzyskanych środków z innych źródeł. str. 19