ZASADY OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Transkrypt

1 ZASADY OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Zasady oceniania wewnątrzszkolnego są zgodne z Rozporządzeniem MEN z dnia r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (z późniejszymi zmianami). Zasady oceniania wewnątrzszkolnego są również zgodne ze Statutem Szkoły. I. Ogólne zasady oceniania z przedmiotu 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości poprzez rozpoznanie poziomu i postępów w opanowaniu wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych. 2. Wymagania edukacyjne formułowane są na podstawie podstawy programowej. 3. Ocenie podlegają formy aktywności ucznia wymienione w tym dokumencie, przy czym za obowiązkowe uznaje się sprawdziany, testy i odpowiedzi ustne. 4. Zeszyt przedmiotowy jest własnością ucznia jemu służy, podlega jednak ocenie jego zawartość merytoryczna i sposób prowadzenia. 5. Nauczyciel zapowiada prace klasowe, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem wpisując ją do dziennika. 6. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową z przyczyn losowych to ma on obowiązek napisać ją w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły. 7. Ocenę z pracy klasowej uczeń może poprawić na własną prośbę tylko jeden raz w terminie ustalonym przez nauczyciela, nie dłuższym niż dwa tygodnie od dnia uzyskania oceny. 8. Oceny z poprawy klasówek łącznie z ocena niedostateczna zostają wpisane. 9. Krótkie sprawdziany i odpowiedzi ustne, z których uczeń otrzymał ocenę niedostateczną nie podlegają poprawie. 10. W przypadku stwierdzenia niesamodzielności pracy uczeń otrzymuje ocenę niedostateczna bez możliwości jej poprawy. 11. Nie ocenia się uczniów do trzech dni po dłuższej, usprawiedliwionej, trwającej co najmniej tydzień nieobecności w szkole, pod warunkiem, że uczeń zgłosił to przed lekcją. 12. Uczeń ma prawo do jednokrotnego nieprzygotowania w półroczu. Fakt ten należy zgłosić niezwłocznie po sprawdzeniu obecności w klasie (nie dotyczy zadań klasowych, sprawdzianów i lekcji powtórzeniowych). 13. Uczeń ma prawo do jednokrotnego zgłoszenia braku podręcznika, zadania lub zeszytu (w półroczu). Fakt ten należy zgłosić niezwłocznie po sprawdzeniu obecności w klasie. Kolejne braki są równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej. 14. Uczeń, który opuścił co najmniej 50% obowiązkowych zajęć z przedmiotu może nie być z niego klasyfikowany. 15. Oceny z zadań klasowych i sprawdzianów wpisywane są do dziennika na czerwono, pozostałe wpisywane na niebiesko lub czarno. 16. Wszystkie oceny otrzymane przez ucznia są jawne. 17. Prace uczniów są przechowywane do końca roku szkolnego i udostępnianie uczniom i rodzicom do wglądu. II. Formy pracy 1 prezentacja materiału przez nauczyciela (wykład) dobre przygotowanie merytoryczne nauczyciela jest podstawą rzetelnego przekazania wiedzy uczniom; 2 wykonanie ćwiczeń i rozwiązywanie zadań (lekcje ćwiczeniowe) rozwiązanie; takiego rodzaju zadania i ćwiczenia w naturalny sposób pobudzają ciekawość i aktywność umysłową uczniów; 3 praca uczniów z podręcznikiem wdraża uczniów do samodzielnego uczenia się oraz kształtuje umiejętność rozumienia czytanego tekstu; analizowania i wnioskowania;

2 4 praca z wykorzystaniem encyklopedii, słowników, czasopism popularnonaukowych, roczników statystycznych, biuletynów i ulotek informacyjnych (reklamowych), zasobów sieci Internet (portale ekonomiczne) itp. uczniowie przyzwyczajają się do zbierania informacji z różnych źródeł, analizowania ich i przetwarzania, a także ukazują młodzieży rolę ekonomii i gospodarki w świecie; 5 praca w grupach może przybierać różne formy; 6 wzajemne odpytywanie się metoda ta pozwala na sprawne przyswojenie materiału, angażuje całą klasę; uczniowie kształcą umiejętność porządkowania informacji, formułowania i zadawania pytań; 7 samodzielne przygotowanie przez uczniów referatów przedstawiających wybrane zagadnienia; metoda ta pozwala kształtować podstawy poszukiwanie i dociekliwości, daje szanse rozwoju i głębszego poznania problemów, umożliwia uczniowi autoprezentacje. III. Obszary oceniania Oceniając osiągnięcia ucznia bierzemy pod uwagę, w jakim stopniu w obrębie konkretnego hasła programowego uczeń: 1. opanował materiał nauczania, 2. umie posługiwać się językiem specyficznym dla przedmiotu, 3. posiada umiejętność czytania tekstu ze zrozumieniem, precyzyjnie formułuje myśli, 4. umie stosować wiadomości i umiejętności z do analizy zadań i problemów tematycznych, 5. właściwie dobiera narzędzia do rozwiązywanego zadania, 6. stosuje wiedzę przedmiotową w sytuacjach praktycznych, 7. uczestniczy nie tylko aktywnie na lekcji, ale potrafi przygotować materiały do lekcji, prezentacje i zreferować je na lekcji, 8. bierze udział w zajęciach pozalekcyjnych, konkursach, zawodach i olimpiadach przedmiotowych. IV. Sposoby dokumentowania informacji o uczniu W dzienniku lekcyjnym: 1. odpowiedź ustna, 2. sprawdziany, testy, 3. zadania domowe, 4. aktywność na lekcji, referaty, prezentacje, 5. uczestnictwo w konkursach przedmiotowych, 6. informacje o nieprzygotowaniu z trzech ostatnich lekcji, brak zeszytu, zadania, podręcznika. V. Sposoby sprawdzania postępów ucznia i ich częstotliwość sprawdzanie stopnia znajomości i rozumienia materiału dydaktycznego poprzez odpytywanie (kontrola ustna) sprawdziany i testy prace domowe sprawdzenie zadań domowych zaangażowanie w tok lekcji, umiejętność pracy zespołowej, oryginalność i pomysłowość w rozwiązywaniu zadań i problemów z nauczanych przedmiotów samodzielność w zdobywaniu informacji (słowniki, encyklopedie, media, prezentacje) uczestnictwo w konkursach przedmiotowych jedna odpowiedź ustna, dłuższa, w półroczu na ocenę minimum dwa w półroczu zadawane po lekcji minimum jeden raz w półroczu na każdej lekcji w razie potrzeby zgodnie z harmonogramem VI. Kryteria oceniania 1. Przy odpowiedzi ustnej: a) bezbłędna, samodzielna wyczerpująca bardzo dobry,

3 b) bezbłędna, samodzielna ale nie pełna odpowiedź dobry, c) bezbłędna, z pomocą nauczyciela, niepełna dostateczny, d) wskazuje braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności, nie przekreślające możliwości dalszej nauki, rozwiązuje typowe zadania z pomocą nauczyciela dopuszczający, e) brak odpowiedzi lub odpowiedź całkowicie błędna, nie potrafi rozwiązywać najprostszych zadań z pomocą nauczyciela niedostateczny. 2. Oceny cząstkowe z prac pisemnych: Prace klasowe, sprawdziany oraz testy oceniane są w skali od oceny niedostatecznej do oceny celującej wg skali procentowej: a) % celujący, b) 86 94% bardzo dobry, c) 75 85% dobry, d) 58 74% dostateczny, e) 41 57% dopuszczający, f) 0 40% niedostateczny. Nauczyciel ma prawo w zależności od poziomu klasy obniżyć punktację. W kartkówkach pomijamy ocenę celującą. 3. Udział w konkursach, zawodach, olimpiadach: a) szkolnych ocena cząstkowa: bardzo dobry, b) za I i II miejsce w konkursie szkolnym ocena półroczna lub roczna podniesiona o jeden stopień, c) w zawodach na szczeblu rejonowych ocena cząstkowa: celujący, d) za zajęcie I, II lub III miejsca w zawodach na szczeblu co najmniej rejonowym ocena końcoworoczna: celujący. VII. Wymagania poszczególne stopnie szkolne (oczekiwane osiągnięcia uczniów) Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane na bieżąco wszystkimi dostępnymi sposobami, by uczeń (szczególnie ten ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) cały czas był motywowany do dalszej pracy. Same kryteria oceniania powinny być ustalone przez nauczyciela z uwzględnieniem specyfiki klasy i uczniów. Wobec powyższego ogólne kryteria na poszczególne oceny przedstawiają się następująco: Ocena dopuszczająca Uczeń: zna podstawowe pojęcia ekonomiczne (popyt, podaż, cena, rynek itp.), wyjaśnia z pomocą nauczyciela różnice między pojęciami i zjawiskami zachodzącymi w gospodarce, przygotowuje z pomocą nauczyciela aplikację o pracę, potrafi z błędami dokonać obliczeń zysku z lokat, kosztów kredytu itp., wskazuje zasady rządzące rynkiem, rozmową kwalifikacyjną itp. Ocena dostateczna Uczeń: potrafi z niewielką pomocą nauczyciela odróżnić od siebie poszczególne pojęcia i zjawiska, poprawnie przewiduje proste zależności ekonomiczne, identyfikuje bariery w komunikacji, potrafi skorzystać z pomocy instytucji konsumenckich, złożyć prostą reklamację, wyjaśnia mechanizmy rządzące rynkiem, finansowanie składek, przewiduje z pomocą i podpowiedziami nauczyciela skutki zjawisk gospodarczych. Ocena dobra Uczeń: opracowuje prosty biznesplan,

4 potrafi złożyć reklamację, umie założyć własną firmę, określić jej charakter oraz zasady rządzące w firmie, potrafi obliczyć zysk z lokaty, koszty kredytu oraz podatek, umie określić i obliczyć składniki płacy, potrafi prawidłowo przewidzieć złożone zależności gospodarcze, umie też przedstawić alternatywne rozwiązania. Ocena bardzo dobra Uczeń: potrafi przewidzieć długofalowe skutki gospodarcze, umie na dowolnych przykładach określić wskaźniki i zjawiska gospodarcze, potrafi bezbłędnie obliczyć złożone zyski od lokat, koszty kredytu, podatek dochodowy, potrafi określić i ocenić sposoby inwestowania w zależności od sytuacji problemowej, proponuje alternatywne sposoby rozwiązań gospodarczych lub przedsiębiorczych, umie zaprojektować własne dokumenty firmowe, regulaminy itp., porównuje i poprawnie określa zalety i wady poszczególnych ofert lokat, kredytów itp. Ocena celująca Uczeń: potrafi samodzielnie rozwiązywać skomplikowane problemy ekonomiczne, umie opracować złożone wielowątkowe sposoby rozwiązania współczesnych problemów gospodarczych, stosuje w praktyce zdobytą wiedzę nie tylko przy korzystania z dostępnych symulacji ekonomicznych, jest w stanie samodzielnie i z dobrym efektem zarządzać własną firmą, pracownikami itp. VIII. Ustalenie oceny końcoworocznej Lp. rodzaj aktywności waga oceny 1. sprawdziany, testy 0,4 2. odpowiedź ustna, kartkówki, udział w konkursach 0,3 3. ćwiczenia podczas zajęć, aktywność 0,2 4. zadania domowe, prezentacje 0,1 IX. Warunki i tryb uzyskiwania oceny wyższej niż przewidywana ocena (zapis w Statucie ZS nr 1; Rozdział 2, 10). Fragmenty ze Statutu ZS nr 1: 1. Uczeń lub jego rodzice/prawni opiekunowie mają prawo wnioskować na piśmie do nauczycieli poszczególnych przedmiotów o podwyższenie oceny z obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych w terminie nie dłuższym niż 3 dni robocze od otrzymania informacji o przewidywanych dla niego semestralnych lub rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych. Wniosek składa się na ręce Dyrektora Szkoły wraz z uzasadnieniem. 2. Z wnioskiem o podwyższenie oceny może wystąpić uczeń lub jego rodzice/prawni opiekunowie jeśli uczeń spełnia następujące warunki: - brał udział w przynajmniej 75% zajęć edukacyjnych z danego przedmiotu - przystąpił do wszystkich zapowiedzianych form sprawdzania wiedzy i umiejętności, - ze wszystkich prac klasowych oraz sprawdzianów wiedzy i umiejętności w danym semestrze uzyskał oceny pozytywne, - średnia ocen z zapowiedzianych form sprawdzania wiedzy i umiejętności w danym semestrze jest wyższa o co najmniej 0,6 od przewidywanej oceny,

5 - brał udział i osiągał sukcesy w olimpiadzie, konkursach, zawodach lub turniejach przedmiotu, z którego wnioskuje o podwyższenie oceny ( dotyczy wnioskowania tylko o ocenę najwyższą). - zaistniały inne ważne okoliczności uniemożliwiające uzyskanie oceny wyższej niż przewidywana przez nauczyciela. Jeśli uczeń nie spełnia powyższych warunków, wniosek będzie rozpatrzony negatywnie. Wnioski bez uzasadnienia nie będą rozpatrywane. 3. We wniosku określona jest ocena o jaką ubiega się uczeń. 4. Nauczyciel przedmiotu uzgadnia z uczniem termin pracy sprawdzającej, który musi nastąpić przed posiedzeniem klasyfikacyjnej Rady Pedagogicznej. 5. Termin rozmowy wyjaśniającej uzgadnia z uczniem wychowawca w porozumieniu z Dyrektorem Szkoły. 6. Rozmowa musi się odbyć przed posiedzeniem klasyfikacyjnej Rady Pedagogicznej. 7. Uczeń, który w wyznaczonym terminie bez usprawiedliwienia nie przystąpi do rozmowy wyjaśniającej, traci prawo do dalszego ubiegania się o jej podwyższenie. 8. Na rozmowę wyjaśniającą wychowawca może zaprosić w charakterze obserwatorów: przedstawiciela samorządu klasowego, przedstawiciela Rady Pedagogicznej, rodzica/opiekuna prawnego danego ucznia. 9. Przy ustaleniu ostatecznej oceny zachowania wychowawca ma obowiązek wziąć pod uwagę opinię osób obecnych w czasie rozmowy oraz samoocenę ucznia. 10. Po rozmowie wyjaśniającej wychowawca ma obowiązek sporządzić notatkę, która zawiera: termin przeprowadzenia rozmowy, ustaloną ocenę ostateczną, uzasadnienie decyzji, co do podwyższenia lub pozostawienia oceny z zachowania, podpisy osób biorących udział w rozmowie. 11. Notatka zostaje dołączona do arkusza ocen danego ucznia. 12. W przypadku rażącego lekceważenia obowiązków edukacyjnych przez ucznia, ocena klasyfikacyjna roczna (półroczna) może zostać obniżona. X. Sposoby informowania rodziców o efektach pracy ich dzieci 1. wpisywanie ocen do zeszytu przedmiotowego, nauczyciel może w niektórych przypadkach zażądać podpisu rodziców, 2. przekazywanie informacji o wynikach i frekwencji ucznia wychowawcy klasy, 3. otwarte czwartki pierwsze czwartki miesiąca, XI. DOSTOSOWANIE Dbając o indywidualizację procesu nauczania, należy pamiętać o konieczności dostosowania wymagań dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Wszystkich uczniów obowiązują treści podstawy programowej, dlatego też proces indywidualizacji może odbywać się tylko na poziomach: doboru metod nauczania i oceniania. W przypadku uczniów z dysleksją i dysortografią należy położyć nacisk na rozwijanie umiejętności, z którymi ci uczniowie mają największy problem czyli: 1. analizą i charakterystyka własnej osobowości, 2. dokonywaniem samooceny i autoprezentacji, 3. wykorzystywaniem właściwych technik komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 4. formułowaniem zasad etycznego zachowania w relacjach przedsiębiorcy, klienta, pracownika i pracodawcy, 5. wskazywaniem relacji zachodzących między uczestnikami rynku oraz rozróżnia cechy rynku i jego podstawowych funkcji, 6. analizą zależności zachodzących pomiędzy popytem, podażą i ceną, 7. klasyfikacją przedsiębiorstw według formy prawnej, 8. określaniem cech papierów wartościowych, 9. przygotowaniem dokumentów (aplikacji) niezbędnych w ubieganiu się o pracę, 10. prowadzeniem rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą w warunkach symulowanych,

6 11. korzystaniem z podstawowych przepisów prawa dotyczących zatrudnienia oraz praw i obowiązków pracowników i pracodawców. W przypadku uczniów z dyskalkulią powinno się położyć nacisk na prawidłowe zrozumienie (poza wymienionymi dla uczniów z dysleksją i dysortografią) następujących umiejętności, z którymi ci uczniowie mają największy problem: 1. analizowanie zależności zachodzących pomiędzy popytem, podażą i ceną, 2. obliczanie na uproszczonych przykładach wyniku finansowego, 3. obliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych, 4. obliczanie zysku z lokaty bankowej, 5. obliczanie kosztów kredytu. W tym przypadku ważny jest efekt, czyli zrozumienie zasad rządzących zależnościami lub obliczaniem, a nie sam wynik. W przypadku uczniów z afazją lub z zespołem Aspergera szczególny nacisk należy położyć na rozwijanie następujących umiejętności, z którymi ci uczniowie mają największy problem: 1. analizowanie i charakteryzowanie własnej osobowości, 2. dokonywanie samooceny i autoprezentacji, 3. wykorzystywanie właściwych technik komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 4. przygotowanie podstawowych dokumentów (aplikacji) niezbędnych w ubieganiu się o pracę, 5. prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą w warunkach symulowanych, 6. obliczanie na uproszczonych przykładach wyniku finansowego firmy, 7. obliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych, 8. obliczanie proste i złożone zysku z lokat i kosztów kredytu, 9. odnajdywanie i odpowiednie reagowanie na perswazję w reklamach, 10. stosowanie właściwych procedur, wynikających z praw konsumenckich. W przypadku uczniów z zaburzeniami zachowania należy kształcić następujące umiejętności, z którymi ci uczniowie mają największy problem: 1. analizowanie i charakteryzowanie własnej osobowości, 2. dokonywanie samooceny i autoprezentacji, 3. wykorzystywanie właściwych technik komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 4. przygotowanie dokumentów (aplikacji) niezbędnych w ubieganiu się o pracę, 5. prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą w warunkach symulowanych, 6. zgłoszenie do rejestru własnej działalności gospodarczej, 7. odnajdywanie i odpowiednie reagowanie na perswazję w reklamach, 8. stosowanie właściwych procedur wynikających z praw konsumenckich. XII. Prawa i obowiązki ocenianych w przypadku ustalenia stopnia z naruszeniem prawa 1. Uczeń ma prawo: a) do znajomości kryteriów oceniania, b) egzaminu sprawdzającego, c) otrzymania uzasadnienia oceny, d) zgłoszenia do wychowawcy w formie pisemnej w ciągu 3 dni od daty wystawienia oceny zastrzeżenia wskazując naruszoną zasadę. 2. Uczeń ma obowiązek: a) uzupełniania braków wiadomości i umiejętności wskazanych przez nauczyciela, jeżeli otrzymał ocenę warunkową, b) przestrzegać ustalonych reguł.

7 3. Prawa rodziców: a) do znajomości kryteriów i wymagań, b) do jawności oceny i jej umotywowania, c) do wglądu w prace swego dziecka, d) do znajomości form i częstotliwości sprawdzianów, e) oczekiwać od nauczyciela wskazówek, co do sposobów pomocy dziecku, f) znać drogi odwoławcze. 4. Prawa nauczyciela: a) oczekiwać od ucznia respektowania ustalonych reguł, b) współdziałania z rodzicami, c) oczekiwać pomocy od dyrektora, psychologa, pedagoga, rodziców.

8 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA Wymagania edukacyjne do podręcznika Krok w przedsiębiorczość Dział programu Lp. Temat lekcji 1. Kim jest osoba przedsiębiorcza? Typy osobowości 2. Role społeczne i rodzaje zachowań 3. Komunikacja społeczna konieczny Uczeń: wyjaśnia, czym jest przedsiębiorczość definiuje osobowość definiuje pojęcie rola społeczna definiuje pojęcie rola organizacyjna rozpoznaje podstawowe rodzaje zachowań, w tym zachowania asertywne, podaje przyczyny i konsekwencje poszczególnych rodzajów zachowań terminów: komunikacja społeczna, komunikacja interpersonalna, komunikacja werbalna, komunikacja niewerbalna podstawowy Uczeń: wymienia cechy osoby przedsiębiorczej rozróżnia role przypisane i osiągane wyjaśnia, czym są napięcie ról oraz konflikt ról i podaje przykłady wystąpienia tych sytuacji omawia poszczególne rodzaje zachowań w kontekście osoby przedsiębiorczej wyjaśnia, czym jest komunikowanie się, i omawia przebieg tego procesu, charakteryzując poszczególne jego elementy komunikacji niewerbalnej w życiu codziennym Poziom wymagań rozszerzający Uczeń: analizuje mocne i słabe strony własnej osobowości, odnosi je do cech osoby przedsiębiorczej rozróżnia własne role społeczne i typowe dla nich zachowania rozróżnia wybrane elementy mowy ciała wyjaśnia, czym są bariery komunikacyjne, i podaje ich przykłady dopełniający Uczeń: rozróżnia typy osobowości wykazuje potrzebę przyjmowania postawy asertywnej w określonych sytuacjach wymienia elementy skutecznej komunikacji definiuje pojęcie empatia stosuje różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji własnego stanowiska wykraczający Uczeń: rozróżnia typowe role organizacyjne wskazuje przykłady postawy konformistycznej i nonkonformistycznej wymienia i rozróżnia poziomy komunikowania 4. Podejmowanie decyzji terminów: decyzja, decydent, problem rozróżnia fazy procesu decyzyjnego wymienia i omawia zasady podejmowania racjonalnych decyzji charakteryzuje rodzaje decyzji wykazuje wpływ luki informacyjnej na jakość podjętej

9 ISTOTA FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI RYNKOWEJ decyzyjny wymienia bariery w podejmowaniu decyzji omawia wady oraz zalety decyzji indywidualnych i zbiorowych wyjaśnia, czym jest racjonalność decyzji decyzji charakteryzuje decyzje racjonalne metodologicznie oraz rzeczowo 5. Konflikty i ich rozwiązywanie. Negocjacje terminów: konflikt, negocjacje, mediacje, arbitraż wymienia cechy i umiejętności przydatne w czasie negocjacji wymienia wybrane metody rozwiązywania konfliktów wymienia zalety mediacji i arbitrażu wskazuje różnice między poszczególnymi rodzajami negocjacji rozróżnia rodzaje konfliktów ze względu na podmiot i przedmiot konfliktu identyfikuje i analizuje konflikty w zespole i proponuje metody ich rozwiązania, szczególnie w drodze negocjacji podaje różnicę między technikami manipulacyjnymi a technikami negocjacyjnymi podaje przykłady technik manipulacyjnych stosowanych podczas negocjacji wymienia i omawia zasady prowadzenia skutecznych negocjacji 6. Gospodarka rynkowa. Podmioty gospodarki 7. Rynek w gospodarce definiuje pojęcia: gospodarka rynkowa, mechanizm rynkowy, popyt, podaż, plan Balcerowicza wymienia filary gospodarki centralnie sterowanej i gospodarki rynkowej terminu rynek wymienia funkcje rynku klasyfikuje rynek podaje najważniejsze różnice między gospodarką centralnie sterowaną a gospodarką rynkową wymienia główne podmioty gospodarki rynkowej podaje różnice między rynkiem producenta a rynkiem konsumenta omawia proces transformacji polskiej gospodarki wyjaśnia, na czym polegał plan Balcerowicza wymienia główne modele struktur rynkowych (monopol, oligopol, konkurencję przedstawia argumenty świadczące o nieefektywności gospodarki centralnie sterowanej określa rodzaje rynków występujących w najbliższym otoczeniu charakteryzuje działania składające się na proces transformacji gospodarczej w Polsce wykazuje potrzebę wspierania konkurencji i walki z monopolem

10 8. Popyt, podaż i cena 9. Gospodarstwa domowe 10. Konsument, czyli król rynku wg przedmiotu wymiany terminów: popyt, podaż, cena, dobra komplementarne, dobra substytucyjne, cena równowagi rynkowej, punkt równowagi rynkowej definiuje prawo popytu definiuje prawo podaży definiuje pojęcia: gospodarstwo domowe, budżet domowy, deficyt budżetowy terminów: konsument, gwarancja, reklamacja, zakupy na odległość, rękojmia wymienia pozacenowe czynniki kształtujące popyt wymienia pozacenowe czynniki kształtujące podaż wymienia główne źródła dochodów gospodarstw domowych wymienia podstawowe prawa konsumenta wymienia instytucje zajmujące się ochroną praw konsumentów oraz określa ich cele i zadania podaje różnice między reklamacją a gwarancją monopolistyczną, konkurencję doskonałą) wskazuje zależność między cenami dóbr komplementarnych i dóbr substytucyjnych a wielkością popytu analizuje na przykładzie przebieg krzywej podaży i krzywej popytu wymienia główne rodzaje wydatków gospodarstw domowych: konsumpcyjne i inwestycyjne (z podziałem na stałe i zmienne) ocenia strukturę wydatków własnej rodziny wyróżnia prawa przysługujące konsumentom w wypadku zakupów na odległość przedstawia prawa konsumenta z tytułu niezgodności towaru z umową wyjaśnia zjawiska nadwyżki rynkowej i niedoboru rynkowego wyznacza na prostych przykładach punkt równowagi rynkowej tworzy budżet domowy swojej rodziny, a następnie zarządza nim przedstawia zasady składania reklamacji w wypadku niezgodności towaru z umową przedstawia drogę egzekwowania własnych praw przez konsumenta wyjaśnia zjawisko elastyczności cenowej popytu proponuje działania mające na celu zniwelowanie deficytu w budżecie domowym wymienia akty prawne dotyczące ochrony praw konsumenta wyjaśnia, na czym polega zjawisko zmowy cenowej 11. Rola państwa w gospodarce terminów: interwencjonizm wymienia, rozróżnia funkcje ekonomiczne państwa wymienia narzędzia oddziaływania państwa na gospodarkę określa cele polityki gospodarczej, a w jej ramach polityki fiskalnej przedstawia argumenty za i przeciw ingerencji

11 12. Wzrost i rozwój gospodarczy państwa państwowy, dobra publiczne wyjaśnia i rozróżnia pojęcia: polityka makroekonomiczna i polityka mikroekonomiczna terminów: wzrost gospodarczy, rozwój gospodarczy, siła nabywcza waluty, cykl koniunkturalny 13. Budżet państwa terminów: budżet państwa, podatek, dług publiczny rozróżnia i opisuje wybrane wskaźniki wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego wymienia fazy cyklu koniunkturalnego wymienia główne źródła dochodów państwa wymienia główne wydatki budżetu państwa określa przyczyny ingerencji państwa w gospodarkę wyjaśnia przyczyny różnic między nominalnym a realnym PKB charakteryzuje zjawiska recesji i dobrej koniunktury w gospodarce omawia przebieg klasycznego cyklu koniunkturalnego wymienia, rozróżnia funkcje budżetu państwa wymienia, rozróżnia podstawowe zasady i polityki monetarnej porównuje wartości wybranych wskaźników wzrostu i rozwoju gospodarczego dla Polski z wartościami tych wskaźników dla innych państw formułuje wnioski o poziomie rozwoju gospodarczego państwa na podstawie analizy odpowiednich wskaźników ekonomicznych interpretuje wysokość i przyrost PKB ocenia wpływ deficytu budżetowego i długu publicznego na gospodarkę państwa w gospodarkę klasyfikuje państwa na podstawie wartości wskaźnika rozwoju społecznego (HDI) wyjaśnia, dlaczego wskaźnik PKB ma ograniczone znaczenie przy porównywaniu jakości życia obywateli różnych państw określa, na podstawie analizy wskaźników aktywności gospodarczej, fazę cyklu koniunkturalnego, w której znajduje się polska gospodarka formułuje wnioski na podstawie analizy danych statystycznych dotyczących wartości deficytu

12 PIENIĄDZ I BANKOWOŚĆ 14. Pieniądz terminów: pieniądz, siła nabywcza, inflacja, stopa inflacji 15. Banki terminów: bank, system bankowy wymienia elementy systemu bankowego w Polsce 16. Rachunki bankowe omawia ewaluację pieniądza wymienia, rozróżnia formy pieniądza wymienia właściwości pieniądza identyfikuje rodzaje inflacji w zależności od przyczyn jej powstania oraz stopy inflacji wymienia funkcje banku centralnego rozróżnia rodzaje banków ze względu na dominującą działalność wyjaśnia różnice między bankami komercyjnymi a bankami spółdzielczymi budżetowe wymienia funkcje pieniądza wymienia właściwości pieniądza omawia skutki inflacji przedstawia sposoby przeciwdziałania inflacji wyjaśnia rolę banku centralnego w gospodarce wymienia podstawowe narzędzia polityki pieniężnej NBP określa znaczenie Rady Polityki Pieniężnej w kształtowaniu polityki pieniężnej NBP objaśnia obieg pieniądza w gospodarce wyjaśnia, na czym polega polityka pieniężna banku centralnego identyfikuje rodzaje polityki pieniężnej prowadzonej przez NBP wykazuje zależność między zmianą stóp procentowych wprowadzoną przez NBP a oprocentowaniem kredytów udzielanych przez banki osobom fizycznym i przedsiębiorcom wyjaśnia rolę banków w gospodarce budżetowego i długu publicznego państwa w relacji do PKB omawia przyczyny zmian wartości pieniądza (siły nabywczej) omawia poziom inflacji w Polsce w latach oraz podaje jej przyczyny i działania, w których wyniku nastąpiło osłabienie dynamiki procesów inflacyjnych podaje podstawowe różnice między bankami komercyjnymi a SKOK-ami wymienia podstawowe wyjaśnia zasady omawia zasady rozsądnego wyjaśnia różnice między wykazuje zależność

13 rodzaje usług bankowych rozróżnia rodzaje kont osobistych terminów: limit debetowy, kapitalizacja odsetek, karta płatnicza 17. Kredyty terminów: kredyt, kredyt konsumencki, rzeczywista roczna stopa oprocentowania, pożyczka, zastaw hipoteczny, spread walutowy, zdolność kredytowa podaje różnice między kredytem a pożyczką funkcjonowania lokat bankowych, wymienia ich rodzaje identyfikuje rodzaje kart płatniczych identyfikuje rodzaje kredytów wg różnych kryteriów (okresu kredytowania, waluty kredytu, przeznaczenia kredytu) omawia podstawowe prawa przysługujące kredytobiorcy w wypadku umowy kredytu konsumenckiego korzystania z karty kredytowej wyjaśnia zasady wyboru najlepszej lokaty bankowej wymienia i omawia kryteria wyboru najlepszego kredytu wymienia najważniejsze kryteria oceny zdolności kredytowej stosowane przez banki stałym a zmiennym oprocentowaniem lokat bankowych oblicza należne odsetki od lokat bankowych z uwzględnieniem różnego oprocentowania i kapitalizacji porównuje oferty wybranych usług bankowych oblicza należne odsetki od zaciągniętego kredytu ocenia możliwość spłaty zaciągniętego kredytu przy określonym dochodzie między częstotliwością kapitalizacji odsetek a wielkością należnych odsetek od lokaty bankowej wskazuje rolę Biura Informacji Kredytowej (BIK) w procesie przyznawania kredytów 18. Pozabankowe formy inwestowania terminów: inwestowanie, instrument finansowy, papiery wartościowe, obligacje, bony skarbowe, weksle, akcje, fundusz inwestycyjny identyfikuje rodzaje inwestycji wg różnych wskazuje różnice między poszczególnymi rodzajami papierów wartościowych rozróżnia formy inwestowania kapitału wymienia kryteria wyboru formy inwestycji wymienia rodzaje obligacji ze względu na emitenta wyjaśnia, czym są fundusze inwestycyjne wyjaśnia pojęcie emisja akcji i zna zasady emisji określa rodzaje akcji ze względu na sposób przenoszenia własności oraz wg uprawnień właścicieli akcji wymienia rodzaje funduszy inwestycyjnych, uwzględniając potencjalne zyski roczne oraz ryzyko wystąpienia strat wymienia typy obligacji skarbowych w Polsce rozróżnia ceny akcji (nominalną, emisyjną oraz rynkową) wyjaśnia pojęcia: jednostka uczestnictwa,

14 kryteriów (przedmiotu inwestycji, podmiotu inwestowania) rozróżnia inwestycje rzeczowe i finansowe oblicza przewidywany zysk z przykładowej inwestycji kapitałowej w krótkim i długim okresie dostrzega zróżnicowanie stopnia ryzyka w zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu inwestowania certyfikat inwestycyjny wyjaśnia rolę, jaką w gospodarce odgrywają fundusze inwestycyjne 19. Giełda definiuje pojęcie giełda oraz charakteryzuje jej rodzaje terminów: makler, indeks giełdowy, ceduła giełdowa, hossa, bessa wymienia instytucje rynku kapitałowego w Polsce wymienia i omawia rynki giełdowe na GPW wymienia podstawowe indeksy na GPW określa miejsce GPW w systemie rynku kapitałowego wyjaśnia mechanizm funkcjonowania GPW omawia systemy notowań na GPW podstawowych wskaźników giełdowych w podejmowaniu decyzji dotyczących inwestowania na giełdzie analizuje tabele z informacjami giełdowymi omawia działania podejmowane przed rozpoczęciem inwestowania na giełdzie omawia rolę giełdy w gospodarce przedstawia rys historyczny GPW określa miejsce GPW na europejskim rynku kapitałowym

15 PODATKI I UBEZPIECZENIA 20. Podatki definiuje pojęcie podatek terminów: zdolność prawna, osobowość prawna, podatnik, obowiązek podatkowy, przedmiot opodatkowania, stawka podatkowa, podstawa opodatkowania argumentuje konieczność płacenia podatków wymienia funkcje podatków identyfikuje rodzaje podatków wg różnych kryteriów wymienia i omawia rodzaje podatków charakteryzuje podatki progresywne, proporcjonalne i regresywne omawia klasyczne zasady podatkowe A. Smitha omawia rolę podatku VAT w polskim systemie podatkowym ocenia system podatkowy w Polsce przedstawia argumenty za i przeciw wprowadzeniu podatku liniowego terminu Dzień Wolności Podatkowej porównuje stopień obciążenia podatkami obywatela w różnych krajach 21. Roczne rozliczenie podatku dochodowego 22. Jak wypełnić roczne zeznanie podatkowe? terminów: obowiązek podatkowy, dochód, przychód, koszty uzyskania przychodu, kwota wolna od podatku, ulga podatkowa, zaliczka na podatek dochodowy, płatnik podatku wymienia sposoby złożenia zeznania podatkowego wymienia ulgi podatkowe obowiązujące w Polsce wymienia rodzaje formularzy podatkowych terminu Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO) omawia sposoby obliczania podatku wg różnych stawek podatkowych omawia zasady wspólnego opodatkowania omawia zasady wspólnego opodatkowania dobiera odpowiedni formularz podatkowy do źródeł przychodu oraz sposobu jego opodatkowania wypełnia roczne zeznanie podatkowe na podstawie przykładowych danych analizuje strukturę dochodów podatników PIT w Polsce i jej zmiany w określonych latach

16 PRZEDSIĘBIORSTWO 23. Ubezpieczenia wyjaśnia, czym jest ubezpieczenie terminów: ubezpieczyciel, ubezpieczający, ubezpieczony, system zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia publiczne, ubezpieczenia prywatne, polisa ubezpieczeniowa, karencja wymienia podstawowe obowiązki ubezpieczonego i ubezpieczyciela wymienia filary systemu emerytalnego w Polsce wymienia rodzaje ubezpieczeń wg różnych kryteriów (przedmiotu ubezpieczenia, stopnia swobody w zakresie nawiązania stosunku ubezpieczenia) charakteryzuje poszczególne filary systemu emerytalnego w Polsce wskazuje związek pomiędzy swoją przyszłą aktywnością zawodową a wysokością emerytury wyjaśnia, jaką rolę w gospodarce odgrywają fundusze emerytalne omawia rolę Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w polskim systemie ubezpieczeń podaje różnice między redystrybutywnym a kapitałowym modelem ubezpieczeń społecznych 24. Cele i rodzaje działalności gospodarczej 25. Klasyfikacja przedsiębiorstw wymienia ekonomiczne cele gospodarowania wymienia społeczne cele gospodarowania wyjaśnia, kim jest przedsiębiorca terminów: zdolność prawna, osobowość prawna wymienia i omawia czynniki produkcji wymienia rodzaje działalności gospodarczej omawia klasyfikację wielkościową przedsiębiorstw wymienia formy własności przedsiębiorstw podaje przykłady działań zgodnych z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu wymienia formy organizacyjno- -prawne przedsiębiorstw określa rodzaj działalności gospodarczej wg PKD 2007 klasyfikuje rodzaje spółek omawia znaczenie mikroprzedsiębiorstw w polskim systemie gospodarki określa rolę przedsiębiorstw z sektora MŚP w funkcjonowaniu polskiej gospodarki wymienia formy związków

17 spółek (korporacje, monopole, holdingi, koncerny) 26. Zakładanie firmy definiuje pojęcia makrootoczenie przedsiębiorstwa, mikrootoczenie przedsiębiorstwa 27. Biznesplan wyjaśnia, czym jest biznesplan wymienia i omawia zasady sporządzania biznesplanu wyjaśnia pojęcia: analiza rynku, rynek potencjalny 28. Zarządzanie przedsiębiorstwe m 29. Sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa definiuje terminy: styl kierowania, motywowanie, efekt synergii wymienia i omawia zasady pracy zespołowej definiuje pojęcia: majątek trwały, majątek obrotowy, aktywa przedsiębiorstwa, pasywa przedsiębiorstwa, wymienia etapy zakładania własnej działalności gospodarczej wskazuje najczęstsze przyczyny niepowodzeń przedsiębiorstwa wymienia elementy biznesplanu wymienia i omawia zasady organizacji pracy w firmie wymienia cechy dobrego kierownika (lidera zespołu) wymienia podstawowe składniki bilansu wymienia i omawia czynniki warunkujące sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa uzasadnia przydatność sporządzania biznesplanu niezależnie od etapów rozwoju przedsiębiorstwa wyjaśnia, na czym polega analiza strategiczna SWOT wymienia elementy procesu zarządzania oraz jego przebieg wymienia różne style zarządzania i wyjaśnia, na czym one polegają wymienia i omawia cechy dobrego wykonawcy podaje przykłady kosztów stałych oraz zmiennych przedsiębiorstwa dostosowuje formę organizacyjno-prawną do profilu działalności przedsiębiorstwa sporządza projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie dowodzi skuteczności łączenia różnych sposobów motywowania podwładnych analizuje przykładowy wynik finansowy przedsiębiorstwa wypełnia zintegrowany wniosek CEIDG-1 ocenia zastosowanie różnych stylów kierowania w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa i przedmiotu działalności wyznacza na prostych przykładach próg rentowności omawia procedurę likwidacji działalności

18 30. Księgowość przedsiębiorstwa bilans, amortyzacja, rachunek zysków i strat, próg rentowności, koszt całkowity, całkowity koszt jednostkowy definiuje pojęcie rachunkowość firmy wymienia podstawowe zasady księgowości klasyfikuje i opisuje dowody księgowe wymienia i omawia funkcje rachunkowości wymienia podstawowe dokumenty księgowe firmy uzasadnia konieczność prowadzenia rachunkowości w firmie podaje różnice między księgowością pełną a księgowością uproszczoną wymienia i omawia wady oraz zalety poszczególnych form opodatkowania przedsiębiorstwa podatkiem dochodowym uzupełnia fakturę VAT na podstawie dostarczonych danych gospodarczej terminu kreatywna księgowość oraz omawia przyczyny i konsekwencje tego zjawiska 31. Marketing wyjaśnia, czym jest marketing, oraz wymienia jego cele wymienia rodzaje mediów reklamowych wyjaśnia, czym jest promocja, oraz charakteryzuje jej narzędzia wyjaśnia, czym jest reklama, oraz omawia cele działań reklamowych terminu marketing mix oraz charakteryzuje jego elementy wskazuje pozytywne i negatywne przykłady wpływu reklamy na konsumentów odczytuje informacje zawarte w reklamach, odróżniając je od elementów perswazyjnych omawia zjawisko kreowania marki firmy, uwzględniając znaczenie barw firmowych 32. Etyka w pracy i w biznesie terminu etyka zawodowa definiuje pojęcie mobbing wyjaśnia pojęcie rozróżnia zachowania etyczne i nieetyczne w wypadku pracodawcy i pracownika wymienia działania etyczne i nieetyczne charakteryzuje reguły moralne i normy prawne jako elementy etycznego postępowania wymienia zasady etycznego pracownika wymienia, rozróżnia oraz charakteryzuje podstawowe wartości etyczne w biznesie analizuje przebieg kariery zawodowej osoby, która analizuje przykładowy kodeks etyki zawodowej danej profesji (np. nauczyciela)

19 PRACA korupcja w biznesie wymienia przejawy mobbingu, jego skutki oraz sposoby przeciwdziałania mobbingowi identyfikuje rodzaje korupcji kodeks etyczny wymienia przyczyny i skutki oraz sposoby przeciwdziałania korupcji działając zgodnie z zasadami etyki odniosła w życiu zawodowym sukces dowodzi negatywnego wpływu szarej strefy na gospodarkę 33. Rynek pracy definiuje pojęcia: praca, humanizacja pracy, aktywność zawodowa, współczynnik aktywności zawodowej, bezrobocie wyjaśnia, czym jest rynek pracy, i wymienia jego uczestników przedstawia pracę jako wartość wymienia i omawia bodźce skłaniające człowieka do podejmowania pracy wyjaśnia motywy aktywności zawodowej człowieka omawia skutki nadmiernego popytu na rynku pracy wymienia przyczyny oraz konsekwencje zjawiska nierównowagi na rynku pracy analizuje popyt na pracę i podaż pracy, uwzględniając czynniki wpływające na wielkość popytu i podaży pracy oblicza na prostych przykładach współczynnik aktywności zawodowej 34. Poszukiwanie pracy wyjaśnia, czym jest aktywne poszukiwanie pracy wyjaśnia, jak rozpoznać własne predyspozycje i możliwości zawodowe wymienia i omawia sposoby poszukiwania pracy wymienia zasady pisania CV i listu motywacyjnego wymienia najczęstsze błędy w CV i listach motywacyjnych wyjaśnia, na czym polega rozpoznanie rynku pracy (uwzględniające zawody deficytowe i nadwyżkowe oraz najczęstsze oczekiwania pracodawców) wymienia kompetencje miękkie, na które najczęściej zwracają uwagę pracodawcy uzasadnia konieczność jednoczesnego korzystania z kilku metod szukania pracy odróżnia wiarygodne wymienia i omawia elementy dokumentów aplikacyjnych (uwzględniając Europass) analizuje własne możliwości znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim wyszukuje oferty pracy, uwzględniając własne możliwości i predyspozycje tworzy dokumenty aplikacyjne dotyczące wypełnia formularz Europass CV w języku polskim

20 oferty pracy konkretnej oferty pracy 35. Rozmowa kwalifikacyjna wymienia etapy procesu rekrutacji pracowników terminu rozmowa kwalifikacyjna 36. Zatrudnienie terminów: kodeks pracy, stosunek pracy, świadectwo pracy, płaca wymienia rodzaje umów o pracę wymienia umowy cywilnoprawne (umowę- -zlecenie i umowę o dzieło) wymienia i omawia funkcje płacy wymienia instytucje w Polsce stojące na straży praw pracowniczych rozmowy kwalifikacyjnej w procesie rekrutacji wymienia zasady przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej Kodeksu pracy jako podstawowego aktu prawnego regulującego prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców wymienia formy rozwiązania umowy o pracę wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracownika (w tym pracownika młodocianego) oraz pracodawcy wymienia rodzaje płacy (minimalna, netto, brutto) wymienia rodzaje systemów płac wymienia zasady dobrego zaprezentowania się na rozmowie kwalifikacyjnej analizuje najczęściej zadawane pytania podczas rozmowy kwalifikacyjnej wymienia i omawia podstawowe zasady prawa pracy analizuje formy wynagrodzenia wynikające z systemu płac, a następnie wskazuje wady i zalety każdej z nich z punktu widzenia pracownika oraz pracodawcy stosuje różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji własnego stanowiska uczestniczy w rozmowie kwalifikacyjnej w warunkach symulowanych analizuje i interpretuje szczegółowe zapisy prawa pracy analizuje formy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, a następnie wskazuje podstawowe cechy odróżniające je od umowy o pracę analizuje poszczególne rodzaje umów o pracę, a następnie wskazuje ich wady i zalety z punktu widzenia pracownika oraz pracodawcy oblicza płacę netto stosuje odpowiednie przepisy Kodeksu pracy w zależności od sytuacji problemowej 37. Bezrobocie wyjaśnia pojęcia: wymienia warunki, które identyfikuje rodzaje uzasadnia potrzebę proponuje działania

21 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA bezrobocie, stopa bezrobocia, osoba bezrobotna, BAEL trzeba spełnić, aby otrzymać status bezrobotnego charakteryzuje rodzaje bezrobocia bezrobocia ze względu na przyczynę i formę występowania wymienia negatywne i pozytywne skutki bezrobocia wymienia i omawia sposoby walki z bezrobociem (pasywne i aktywne) aktywnej i efektywnej walki z bezrobociem oblicza stopę bezrobocia analizuje dane statystyczne dotyczące wielkości i struktury bezrobocia w Polsce formułuje wnioski na temat bezrobocia w województwie, w którym mieszka mające na celu ograniczenie bezrobocia w miejscu zamieszkania 38. Sytuacja na rynku pracy w UE wymienia swobody wspólnego rynku swobodę przepływu osób analizuje stopę bezrobocia wg BAEL w krajach UE i wyciąga wnioski podaje nazwy krajów UE o najwyższym poziomie bezrobocia wymienia przyczyny migracji zarobkowych Polaków podaje nazwy państw będących głównym celem emigracji zarobkowej Polaków omawia zróżnicowanie warunków pracy i życia w UE (uwzględniając stopę bezrobocia i przeciętne roczne dochody) omawia znaczenie gwarancji jednakowych praw w krajach UE analizuje możliwości zatrudnienia w krajach UE 39. Handel zagraniczny. Współpraca gospodarcza Polski z zagranicą 40. Procesy globalizacji terminów: handel zagraniczny, eksport, import, bilans handlu zagranicznego wymienia bariery ograniczające handel zagraniczny określa zakres współpracy międzynarodowej wymienia nazwy państw o największym udziale w handlu zagranicznym (eksporcie i imporcie) omawia znaczenie handlu zagranicznego w gospodarce oraz wymienia korzyści wynikające z wymiany handlowej podaje przykłady polskich hitów eksportowych wymienia głównych partnerów handlowych Polski oraz omawia strukturę handlu zagranicznego i jego znaczenie dla naszego kraju analizuje wpływ kursu walut na handel zagraniczny i gospodarkę wyjaśnia zjawisko protekcjonizmu państwowego wyjaśnia pojęcie wymienia omawia rolę globalnych ocenia wpływ globalizacji podaje różnicę

22 globalizacja terminu antyglobalista płaszczyzny globalizacji wymienia główne centra gospodarcze i finansowe świata korporacji w rozwoju globalizacji wymienia i omawia korzyści i zagrożenia wynikające z globalizacji wymienia pozytywne i negatywne skutki globalizacji na poszczególnych jej płaszczyznach wyjaśnia pojęcia: bezpośrednia inwestycja zagraniczna, inwestycje green-field na gospodarkę Polski podaje przykłady oddziaływania globalizacji na poziom życia i model konsumpcji wyszukuje informacje o aktualnych tendencjach i zmianach w gospodarce świata i Polski między antyglobalistami a alterglobalistami