Artykuły Konsumencka zdolność upadłościowa

Transkrypt

1 Upadłość konsumencka jest pojęciem tzw. metajęzyka - języka prawniczego. Dotyczy osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, nie zaś szeroko rozumianych konsumentów.[1] Pojęcie to nie jest pojęciem ustawowym, toteż może być akceptowane tylko jako skrót myślowy, który oznacza postępowanie upadłościowe wobec osoby, która nie prowadzi działalności gospodarczej ani zawodowej.[2] Konsumencką zdolność upadłościową postrzegać należy w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym. Niniejsze opracowanie obejmuje analizę podmiotowego ujęcia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Zdolność upadłościowa, chociaż jest pojęciem szeroko używanym i stosowanym, nie doczekało się utworzenia legalnej definicji w ramach regulacji ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r., zarówno w odniesieniu do omawianej w niniejszym opracowaniu upadłości konsumenckiej, ale także postępowaniu w przedmiocie upadłości pozostałych podmiotów wskazanych w ustawie. Zdolność upadłościowa winna być określana, jako zdolność do bycia upadłym, jednak sama w sobie nie jest pojęciem obiektywnym, a jej istnienie lub jego brak, podlega ocenie sądu upadłościowego. Ocena sądu upadłościowego będzie zaś w ramach rozstrzygnięć o upadłości konsumenckiej nazbyt dalekoidąca. Zasadne jest twierdzenie, że orzeczenia w sferze upadłości konsumenckiej są indywidualnym i subiektywnym rozwiązaniem sytuacji faktycznej upadłego dłużnika.[3] Brak legalnej definicji zdolności upadłościowej, spowodowało ujęcie tej problematyki w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W tym miejscu przytoczyć wypada fragment uzasadnienia do Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r. III CZP 67/02 Zdolność upadłościowa, w przeciwieństwie do zdolności sądowej (art. 64 k.p.c.), nie jest pojęciem ustawowym, lecz doktrynalnym. Oznacza przymiot prawny polegający na możności postawienia podmiotu, któremu on przysługuje, w stan upadłości. Niewątpliwie nie każdy podmiot, mający zdolność sądową musi mieć zdolność upadłościową. Zakres podmiotowy upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej określony został przez art. 491¹ pr.up.n. Zgodnie bowiem z art pr.up.n. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się wobec osób fizycznych, do których nie mają zastosowania przepisy działu II tytułu I części pierwszej. Tym samym, w pierwszej kolejności przepisy o upadłości konsumenckiej stosuje się wobec osób fizycznych, które nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przytoczyć wypada więc definicję konsumenta, która przewidziana została w art k.c. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jednakże definicja ta traktuje jedynie o wpadkowej sytuacji osoby fizycznej w konkretnie wskazanej relacji z przedsiębiorcą. Tym samym, na tle cytowanej definicji, wyróżnić można konsumenta, czyli osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, ale również osobę, która dokonuje danej czynności z przedsiębiorcą, a czynność ta, nie ma w tym momencie związku z jej działalnością gospodarczą. Z uwagi na powyższe, nie należy bezpośrednio posiłkować się definicją zawartą w art. 22¹ k.c., precyzując podmiotowy zakres zdolności upadłościowej w ramach upadłości konsumenckiej. Zasadny jest zatem wniosek, że zawężenie pojęcia konsumenta do osoby fizycznej nawiązuje do regulacji zawartej w 22 ¹ k.c. [4] Istotna dla dalszych rozważań jest definicja przedsiębiorcy zawarta w art k.c., zgodnie z którą Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art , prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, a także definicja z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. W myśl powołanego przepisu, Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Wpis do właściwego rejestru lub jego brak jest kwestią w doniosłą, jednak nie przesądza o faktycznej możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Brak wpisu w rejestrze stwarza jedynie domniemanie, że osoba fizyczna nie prowadzi działalności gospodarczej, jednak domniemanie to może zostać obalone poprzez wykazanie, że osoba fizyczna w rzeczywistości działalność prowadzi.[5] Problem pojawia się przy formułowaniu wniosków dotyczących osób prowadzących działalność nielegalną. Z czysto formalnego punktu widzenia "status" działalności gospodarczej można by przypisywać także w odniesieniu do działalności nielegalnej (jednak z uwzględnieniem wyjątków). Wyróżnić można dwa przypadki, pierwszy kiedy to działalność jest przedmiotem reglamentacji ustawowej, a to z uwagi na potrzebę ochrony ważnego interesu publicznego oraz, w drugim przypadku, kiedy to działalność jest "wolna", a dla jej wykonywania ustawa wymaga rejestracji przez podmiot prowadzący, a dany podmiot rejestracji nie dokona. W pierwszym przypadku chodzi o działalność gospodarczą objętą obowiązkiem uzyskania koncesji lub zezwolenia. Należy uznać, iż wykonywanie działalności objętej obowiązkiem uzyskania koncesji (zezwolenia) bez takiej koncesji (zezwolenia) jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 2 u.s.d.g. [6] Nie ogłosi więc upadłości konsumenckiej osoba fizyczna, o której mowa wyżej. Odnośnie drugiego z przedstawionych przypadków, podjęto już rozważania w niniejszym opracowaniu. Przepisy o postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej mogą strona 1 / 6

2 być stosowane w stosunku do wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Tym samym, możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przewidziana została dla komandytariuszy, zgodnie bowiem z art. 111 k.s.h. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej., w myśl natomiast art k.s.h. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Co za tym idzie, komandytariusz odpowiada do wysokości sumy komandytowej, która pomniejszona jest o wniesiony wkład lub jest zwolniony z odpowiedzialności. Jeżeli jednak, komandytariusz ponosi odpowiedzialność całym majątkiem, bez ograniczenia tj. w przypadkach określonych w art k.s.h. oraz k.s.h. i k.s.h., nie będzie mógł ogłosić upadłości konsumenckiej[7]. Powyższe dotyczy sytuacji po zawiązaniu spółki, a przed jej wpisem do rejestru. Odpowiadają wówczas solidarnie, osoby które działały w imieniu spółki. Odpowiedzialność w trakcie trwania tzw. przedspółki ma bowiem charakter osobisty, nieograniczony i pierwszorzędny.[8] Art k.s.h. określa sytuacje kiedy to komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada wówczas za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Ostatni przypadek ma miejsce, gdy dojdzie do zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, wówczas komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. Odpowiedzialność akcjonariuszy w spółce komandytowo akcyjnej jest analogiczna.[9] Konsumencką zdolność upadłościową należy przyznać komplementariuszom w spółce komandytowo-akcyjnej, którzy na mocy art k.s.h. pozbawieni zostali prawa reprezentowania spółki wbrew sprzeciwowi, wówczas są bowiem zwolnieni od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki, powstałe od chwili dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze. Decydujące znaczenie będzie miało istnienie odpowiedzialności w dacie ogłoszenia upadłości.[10] Należy wskazać, że pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi, może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu ( art pr.up.n. ). Sam sprzeciw należy zgłosić do protokołu walnego zgromadzenia lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym nie później niż w ciągu miesiąca od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie ( pr.up.n. ). Spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy, w stosunku do którego nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie roku od dnia śmierci, posiadają zdolność upadłościową jeżeli nie prowadzą przedsiębiorstwa we własnym imieniu.[11] Uregulowanie upadłości konsumenckiej nie wprowadziło obowiązku posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, aby mieć możliwość skorzystania z przywileju oddłużenia konsumenckiego. W tym miejscu wypada przytoczyć fragment uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r. III CZP 67/02 Zdolność upadłościowa, w przeciwieństwie do zdolności sądowej (art. 64 k.p.c.), nie jest pojęciem ustawowym, lecz doktrynalnym. Oznacza przymiot prawny polegający na możności postawienia podmiotu, któremu on przysługuje, w stan upadłości. Niewątpliwie nie każdy podmiot, mający zdolność sądową musi mieć zdolność upadłościową. Posiadanie zdolności upadłościowej nie musi zarazem oznaczać posiadania zdolności sądowej. Zasadny jest zatem wniosek, że konsumencką zdolność upadłościową mogą mieć osoby, które nie maja pełnej zdolności do czynności prawnych, lub nie maja w ogóle zdolności do czynności prawnych. Za takie osoby, działać będzie odpowiednio opiekun albo kurator.[12] Wskazane sytuacje, w praktyce mogą mieć miejsce wielokrotnie, z uwagi na sam charakter upadłości konsumenckiej. Może się zdarzyć, że osoba która zaciągnęła zobowiązanie została następnie ubezwłasnowolniona. Zwłaszcza, jeżeli zaciągniecie zobowiązania związane było ze stanem, który w konsekwencji doprowadził do ubezwłasnowolnienia osoby fizycznej. Mowa tutaj nie tylko o chorobach psychicznych, skutkujących potrzebą ubezwłasnowolnienia osoby fizycznej, ale także wypadkach losowych np. śpiączce. Tak więc, konsumencką zdolność upadłościową mają osoby, którym przysługuje zdolność sądowa, czyli adekwatnie osoby, którym przysługuje zdolność prawna. Zdolność prawną reguluje zaś art. 8 k.c. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Znane są dwa stanowiska traktujące o relacji pomiędzy zdolnością sądową, a zdolnością upadłościową. Pierwszy z nich zakłada, że zdolność upadłościowa jest szczególną odmianą zdolności sądowej, między innymi z uwagi na fakt, iż postępowanie upadłościowe mieści się w ramach sądowego postępowania cywilnego (stanowi ono część postępowania cywilnego wykonawczego). Powyższe uzasadnia, że ustawodawca nie posługuje się pojęciem zdolność upadłościowa, ponieważ w tym zakresie znajdują zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Drugi zaś pogląd postrzega zdolność upadłościową jako odrębną od zdolności sądowej kategorię prawa[13]. Przepisów tytułu V części trzeciej prawa upadłościowego i naprawczego nie stosuje się do osoby, która zmarła przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Upadłość osoby zmarłej uregulowana została w art. 7 pr.up.n. i odnosi się jedynie do przedsiębiorców, co uzasadnia jednoznaczne wyłączenie zastosowania przepisów działu II tytułu I części pierwszej. Postępowanie w przedmiocie upadłości konsumenckiej może być prowadzone wobec spadkobierców osób wymienionych w art. 7 pr.up.n. jeżeli nie mają do nich zastosowania przepisy działu II, tytułu I części pierwszej prawa upadłościowego i naprawczego. Nadto, możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej będą mieli także spadkobiercy osób wymienionych w art. 8 oraz 9 pr.up.n. strona 2 / 6

3 Odnieść należy się do konsumenckiej zdolności upadłościowej osób fizycznych, które niegdyś były przedsiębiorcami. Częściowo ich zdolność upadłościową reguluje art. 8 pr.up.n., zgodnie z którym Można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Po upływie roku od wykreślenia z właściwego rejestru osoby te mogą starać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jeżeli jednak przedsiębiorca skorzysta z możliwości ogłoszenia upadłości właściwej dla przedsiębiorców, którą przewiduje art. 8 pr.up.n. przez rok od wykreślenia z rejestru, wówczas przez 10 lat nie ma możliwości ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Zastosowanie będzie miał bowiem art. 491³ ust 2 pkt. 1 lub pkt 2. pr.up.n. W następnej kolejności, omówienia wymaga sytuacja przedsiębiorców określonych w art. 9 pr.up.n., czyli osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą wówczas gdy nie dopełniły obowiązku jej zgłoszenia do właściwego rejestru. Rozwiązanie to pozostaje w ścisłym związku z przyjętą przez prawo upadłościowe i naprawcze definicją przedsiębiorcy skonkretyzowaną w art. 5 ust 1 pr.up.n. Wpis we właściwym rejestrze pozostaje bez znaczenia dla realnego określenia kto jest przedsiębiorcą. Przyznanie zdolności upadłościowej podmiotom określonym w omawianym przepisie, uzasadnione jest potrzebami ochrony praw wierzycieli, a ich prawa są lepiej chronione w postępowaniu upadłościowym aniżeli w egzekucji singularnej. Nie mniej jednak, przepisy o upadłości konsumenckiej można stosować wobec przedsiębiorcy, który nie dokonał wpisu w rejestrze po upływie roku albo od dnia, w którym zaprzestały prowadzenia takiej działalności.[14] Przychylić należy się do poglądu o istnieniu zdolności upadłościowej po roku od dnia faktycznego zakończenia przez osobę prowadzenia działalności gospodarczej, czyli przy zastosowaniu art. 8 pr.up.n. Nie sposób znaleźć argumentów przemawiających za przeciwnym rozwiązaniem i w sposób uprzywilejowany traktować osoby, które nie dokonały właściwego wpisu (art. 9 pr.up.n.) w stosunku do osób przewidzianych w art. 8 pr.up.n. Obie kategorie byłych przedsiębiorców nabędą zdolność upadłościową po roku od wykreślenia z rejestru bądź zaprzestania prowadzenia działalności. Na podstawie powyższych rozważań istotne jest pytanie, czy o zastosowaniu przepisów o upadłości konsumenckiej decydować winna abstrakcyjnie ujęta kategoria dłużników czy też okoliczności konkretnego przypadku [15]. Odpowiedź na postawione pytanie musi nastąpić na podstawie jednolitej wykładni art. 491¹ oraz art. 5 ust. 2 i 3 pr.up.n. nadto rozwiązania należy szukać w ogólnych zasadach postępowania upadłościowego, który ma charakter zbiorowy i służy zaspokojeniu wszystkich wierzycieli. Zakres osób, które mogą ubiegać się o oddłużenie konsumenckie nie został precyzyjnie określony[16]. Inny pogląd na temat konstrukcji i przejrzystości powołanej regulacji stanowi, że przepis dokonuje precyzyjnego określenia kręgu podmiotów mających konsumencką zdolność upadłościową, a zakres omawiany zakres podmiotowy nie krzyżuje się z zakresem podmiotowym upadłości przedsiębiorców[17]. Z uwagi na przedstawione w niniejszym opracowaniu rozważania na temat podmiotowego zakresu upadłości konsumenckiej, przychylić należy się do pierwszego z przedstawianych poglądów. Między innymi objęta szeroką dyskusją stała się kwestia konsumenckiej zdolności upadłościowej rolników. Zastosowanie przepisów o upadłości przedsiębiorców do osób prowadzących działalność rolniczą nie rodzi większych trudności, gdyż ustawa zawiera w tym zakresie wyraźny przepis (art. 6 ust. 5 pr.up.n.), który bezpośrednio wyłącza zdolność upadłościową osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne. Postępowanie upadłościowe nie może być więc podjęte wobec rolników-osób fizycznych, także gdy są wspólnikami spółki cywilnej. Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby ogłosić upadłość wobec prowadzących działalność rolniczą osób prawnych[18]. Powstaje zatem pierwsze pytanie, a mianowicie, czy prowadzona przez rolników działalność rolnicza jest działalnością gospodarczą? O kwalifikacji działalności rolniczej jako działalności gospodarczej przesądza art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W myśl Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2007 r. II OSK 1618/06 Działalność wytwórcza w rolnictwie (prowadzenie gospodarstwa rolnego) jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jednakże do tej działalności nie stosuje się pozostałych jej przepisów. W uzasadnieniu do przedmiotowego orzeczenia czytamy Działalność gospodarczą przepis ten charakteryzuje, jako zarobkową oraz wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Cechy te wypełnia prowadzenie gospodarstwa rolnego. Działalność ta nie różni się niczym od wykonywania innej indywidualnej działalności zawodowej, która jest wyłączona spod działania przepisów ustawy (lekarza czy adwokata) i jest objęta inną regulacją prawną, choć co do charakteru działalności tych grup zawodowych nie ma wątpliwości, iż jest to działalność gospodarcza. W świetle powyższych rozważań należy wywnioskować, że upadłość konsumencką mogą ubiegać się tylko ci rolnicy-osoby fizyczne, którzy prowadzą gospodarstwo rolne jedynie na własne potrzeby[19] Kolejnym problemem na drodze określenia zdolności upadłościowej rolników jest niejasna treść art. 491¹ pr.up.n., zgodnie z którym przepisy niniejszego tytułu stosuje się wobec osób fizycznych, do których nie mają zastosowania przepisy działu II tytułu I części pierwszej W dziale II tytułu I części pierwszej odnajdujemy między innymi art. 6, który stanowi, że nie można ogłosić upadłości (...) osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne. Innymi słowy ów dział II tytułu I części pierwszej ma zastosowanie do rolników, gdyż zamyka im drogę do upadłości zwykłej (czyli nie-konsumenckiej).[20] strona 3 / 6

4 Przeciwstawny pogląd stanowi, że zakresem regulacji upadłości konsumenckiej objęte są osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, bowiem zostały wyłączone z zakresu stosowania przepisów tytułu I działu II mocą art. 6 pkt 5, jeżeli obok gospodarstwa rolnego nie prowadzą innego przedsiębiorstwa[21]. Na gruncie omawianej regulacji zasadne jest uznanie, że osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne objęte są zakresem tytułu V części trzecie ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, bowiem art. 6 pkt.5 pr.up.n. oznacza jedynie, że wobec tychże osób nie można prowadzić postępowania upadłościowego w trybie i na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców [22]. Zgodzić należy się z ostatnim poglądem Wydaje się także, że odniesienie zawarte w art. 491 ¹ pr.up.n. ( )do których nie mają zastosowania przepisy działu II tytułu I części pierwszej oznacza wskazanie na osoby, które są objęte postępowaniem przewidzianym w II dziale tytułu I części pierwszej. Odmienna interpretacja tego przepisu, prowadziłoby do wniosku, że nie można ogłosić upadłości konsumenckiej osoby fizycznej także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej ( art. 8 pr.up.n. ), a także osoby która prowadziła działalność jednak nie dopełniła obowiązku zgłoszenia we właściwym rejestrze. Do tych osób ma bowiem zastosowanie II dział tytuł I części pierwszej. Uznać należy, że pozbawienie prawa do ogłoszenia upadłości, może być oceniane w kategoriach dyskryminacji. Istotnym jest, że pomimo że rolnik nie może skorzystać z procedury oddłużeniowej, to ogłoszenie upadłości konsumenckiej jego małżonka (nierolnika) jest jak najbardziej dopuszczalne. W typowych sytuacjach małżonków pozostających w ustawowym ustroju wspólności majątkowej ogłoszenie upadłości konsumenckiej małżonka rolnika sprawi, że cały majątek wspólny (zwykle także gospodarstwo rolne) wejdzie do masy upadłości.[23] Na podstawie zawartych w niniejszym opracowaniu rozważań, uznać należy że analiza materii zdolności upadłościowej osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej powoduje liczne pytania oraz kwestie problematyczne, które staną się przedmiotem analizy i oceny sądów upadłościowych w praktyce. Ustawa upadłościowa powinna jednak regulować omawiane kwestie w sposób jak najbardziej szczegółowy i precyzyjny, aby zminimalizować wystąpienie ewentualnych niejasności. Literatura 1. Rafał Adamus Bank wobec upadłości konsumenckiej swoje dłużnika Monitor Prawa Bankowego luty Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny Warszawa Brożyna Michał, Chudzik Mariusz, Kohutek Konrad, Molis Janusz, Szuster Sergiusz Komentarz do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Stan prawny: Włodzimierz Głodowski Anna Hrycaj Zakres podmiotowy i podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej Państwo i Prawo 2/2010 r. 5. Stanisław Gurgul Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz Wydanie: 7 6. Jakubecki Andrzej, Zedler Feliks Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz wyd. III 7. Kaczmarek Przemysław Zdolność sądowa jako problem teorii prawa Zakamycze Kidyba Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I. Komentarz do art k.s.h. wydanie VII 9. Agnieszka Szymecka-Wesołowska Czy rolnik może upaść? Centrum Prawa Żywnościowego 10. Oliwia Zachmielewska Upadłość konsumencka w świetle domniemania racjonalności ustawodawcy Państwo i Prawo 11/2010 [1] Oliwia Zachmielewska Upadłość konsumencka w świetle domniemania racjonalności ustawodawcy Państwo i Prawo 11/2010 [2] Włodzimierz Głodowski Anna Hrycaj Zakres podmiotowy i podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej Państwo i strona 4 / 6

5 Prawo 2/2010 r. [3] Oliwia Zachmielewska Upadłość konsumencka w świetle domniemania racjonalności ustawodawcy Państwo i Prawo 11/2010 [4] Rafał Adamus Bank wobec upadłości konsumenckiej swoje dłużnika Monitor Prawa Bankowego luty 2011 [5] Włodzimierz Głodowski Anna Hrycaj Zakres podmiotowy i podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej Państwo i Prawo 2/2010 [6] Brożyna Michał, Chudzik Mariusz, Kohutek Konrad, Molis Janusz, Szuster Sergiusz Komentarz do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Stan prawny: [7] Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny Warszawa 2009 [8] Andrzej Kidyba Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I. Komentarz do art k.s.h. wydanie VII [9] Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny Warszawa 2009 [10] Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny Warszawa 2009 [11] Jakubecki Andrzej, Zedler Feliks Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz wyd. III [12] Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny LexisNexis Warszawa 2009 [13] Kaczmarek Przemysław Zdolność sądowa jako problem teorii prawa Zakamycze 2006 [14] Andrzej Jalubecki Feliks Zedler Komentarz do ustawy Prawo Upadłościowe i naprawcze 2011 r. [15] Rafał Adamus, Aleksander Jerzy Witosz, Antoni Witosz Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny LexisNexis Warszawa 2009 [16] Włodzimierz Głodowski Anna Hrycaj Zakres podmiotowy i podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej Państwo i Prawo 2/2010 r. [17] Stanisław Gurgul Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz Wydanie: 7 [18] Agnieszka Szymecka-Wesołowska Czy rolnik może upaść? Centrum Prawa Żywnościowego strona 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( Artykuły [19] P. Bodyl Rolnik nie może upaść, czyli o dyskryminacji mimo woli Rzeczpospolita IV 2009 [20] P. Bodyl Rolnik nie może upaść, czyli o dyskryminacji mimo woli Rzeczpospolita IV 2009 [21] Andrzej Jalubecki Feliks Zedler Komentarz do ustawy Prawo Upadłościowe i naprawcze 2011 r. [22] Włodzimierz Głodowski Anna Hrycaj Zakres podmiotowy i podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej Państwo i Prawo 2/2010 [23] Piotr Bodyl Szymala Rolnik nie może upaść czyli o dyskryminacji mimo woli Rzeczpospolita 16 IV 2009 strona 6 / 6