GMINA GNOJNIK ZAPRASZA NA SPACER PO NAJPIĘKNIEJSZYCH ZABYTKACH I OBIEKTACH ARCHITEKTURY SAKRALNEJ ORAZ ŚWIECKIEJ.

Transkrypt

1 ZAPRASZA NA SPACER PO NAJPIĘKNIEJSZYCH ZABYTKACH I OBIEKTACH ARCHITEKTURY SAKRALNEJ ORAZ ŚWIECKIEJ. 2013

2 EWIDENCJA WAŻNYCH MIEJSC I OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO W GMINIE SOŁECTWA GMINY BIESIADKI,, GOSPRZYDOWA, LEWNIOWA, USZEW, ZAWADA USZEWSKA, ŻERKÓW 2013

3 Gmina Gnojnik - g gmina wiejska położona w województwie małopolskim w powiecie brzeskim. W latach należała do województwa tarnowskiego. Od północy sąsiaduje z miastem i gminą Brzesko, od wschodu z gminą Dębno, od południa z gminą Czchów, natomiast od zachodu z leżącą w powiecie bocheńskim gminą Nowy Wiśnicz. Cała gmina leży we wschodniej części Pogórza Wiśnickiego charakteryzującego się dość urozmaiconą rzeźbą terenu. Gmina położona jestw bardzo dogodnym miejscu komunikacyjnym. Przez jej teren przebiega bowiem droga krajowa nr 75. Poza tym, leży pośrodku trójkąta tworzonego przez trzy duże miasta: Kraków, Tarnów i Nowy Sącz. W skład gminy wchodzi siedem sołectw: Biesiadki, Gnojnik, Gosprzydowa, Lewniowa, Uszew, Zawada Uszewska i Żerków. Obecnie gminę Gnojnik zamieszkuje blisko 7800 mieszkańców. Stolicą gminy, a tym samym centrum administracji, gospodarki i kultury jest Gnojnik, leżący w odległości około 10 km od Brzeska. Na terenie Gminy Gnojnik usytuowanych jest sześć kościołów urzekających swą urodą oraz konstrukcją: kościół p.w. św. Marcina w Gnojniku z XIV wieku, kościół p..w. Matki Bożej Fatimskiej w Gnojniku, którego budowa rozpoczęła się w 2006 roku, kościół p.w. św. Floriana w Uszwi z 1801 roku, drewniany kościół p.w. św. Urszuli w Gosprzydowej z 1697 roku, drewniany kościół p.w. św. Mateusza Ewangelisty w Biesiadkach z II połowy XVII wieku, kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lewniowej z 1978 roku. Miejscowości mniejsze: Zawada Uszewska i Żerków posiadają kaplice, odpowiednio p.w. Matki Bożej Fatimskiej z 1998 roku oraz p.w. św. Antoniego Padewskiego z 1948 roku. Przejeżdżając przez sołectwa gminy nie trudno nie zauważyć rozsianych po całym terenie przydrożnych kapliczek, figur oraz krzyży. Stawiane są z wdzięczności za otrzymane łaski, za wysłuchanie próśb, bądź jako ofiara dziękczynna za wybawianie z niebezpieczeństwa lub wyleczenie z choroby. Wtopione w krajobraz gnojnickich wsi, w otoczeniu przyrody widnieją niczym drogocenne kamienie na trudnych ścieżkach życia. Ważnymi obiektami zabytkowymi są również pomniki i tablice upamiętniające bolesne dla Polski czasy I i II wojny światowej. Urokliwy charakter nadają okolicy także parki zieleni oraz pomniki przyrody. Malowniczo i naturalnie ukształtowane tereny gminy Gnojnik można poznawać zarówno pieszo, jak i samochodem. Dzięki odnowionym drogom przyjemnie podróżuje się również rowerem. Piękno okolicznych skarbów architektury i natury zachwyca każdym, nawet najdrobniejszym elementem.

4

5 EWIDENCJA WAŻNYCH MIEJSC I OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO W GMINIE OBIEKTY ARCHITEKTURY SAKRALNEJ SOŁECTWA GMINY BIESIADKI,, GOSPRZYDOWA, LEWNIOWA, USZEW, ZAWADA USZEWSKA, ŻERKÓW 2013

6 EWIDENCJA WAŻNYCH MIEJSC I OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO W GMINIE OBIEKTY ARCHITEKTURY SAKRALNEJ Biesiadki Cmentarz parafialny z XVIII / XIX wieku, Kaplica Cmentarna p.w. Bożego Miłosierdzia z 2005 roku, Pomnik Nieznanego Żołnierza Kapliczki przydrożne: Kapliczka Chrystusa Frasobliwego z 1907 roku, Kapliczka Szafkowa Chrystusa Figury przydrożne: Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1859 roku, Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1872 roku, Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus z 1871 roku, Figura Chrystusa Nazareńskiego z 1874 roku, Figura Matki Bożej Różańcowej z 1921 roku, Figura Pieta z 1939 roku, Figura Matki Boskiej Różańcowej Krzyże przydrożne: Metalowy krzyż z okresu powojennego, Drewniany krzyż przykościelny z około 1979 roku, Przydrożny krzyż z oszkloną kapliczką z 1941 roku, Gnojnik Kościół p.w. Matki Bożej Fatimskiej, którego budowa rozpoczęła się w 2006 roku, Cmentarz parafialny z 1817 roku, Kaplica Cmentarna z 1915 roku Kapliczki przydrożne: Kapliczka Szafkowa z początku XX wieku, Kapliczka Matki Bożej z około 2000 roku, Kapliczka Matki Boskiej z 1985 roku, Kapliczka Szafkowa Matki Bożej z połowy XX wieku,

7 Kapliczka Szafkowa z 1990 roku Figury przydrożne: Figura św. Jana Nepomucena z 1732 roku, Figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej z około XIX wieku, Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1874 roku, Figura Matki Bożej Różańcowej z 1949 roku, Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus z XIX wieku Krzyże przydrożne: Krzyż przydrożny z oszkloną kapliczką lata 80-te, Krzyż przydrożny z upamiętniającą tabliczką z 1955 roku, Przydrożny krzyż misyjny z połowy XX wieku, Krzyż przydrożny z 2001 roku, Drewniany krzyż przydrożny z 2012 roku, Kamienny krzyż przydrożny z 1970 roku, Krzyż przykościelny z 2004 roku, Metalowy krzyż z wizerunkiem Jezusa z 1964 roku, Drewniany krzyż misyjny z 1988 roku, Drewniany krzyż przydrożny z 2008 roku Pomniki: Pomnik Nieznanego Żołnierza z II połowy XX wieku, Grobowiec rodzinny Rodu Łysakowskich (ostatnich właścicieli Gnojnika) z XX wieku Gosprzydowa Cmentarz parafialny z I połowy XX wieku, Kaplica Cmentarna z 1958 roku, Pomnik Nieznanego Żołnierza Kapliczki przydrożne: Kaplica p.w. Wspomożenia Wiernych 1952 roku, Kapliczka z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej z 1890 roku, Kapliczka szafkowa Matki Bożej z Lourdes z 1908 roku, Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z 1954 roku, Kapliczka szafkowa Matki Bożej z Lourdes z 1975 roku, Kapliczka z figurą Matki Bożej z 1991 roku, Kapliczka Matki Bożej z lat 80-tych (kapliczka ogrodowa), Kapliczka Najświętszej Maryi Panny z 2011 roku (kapliczka ogrodowa), Kapliczka Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej z 1960 roku Figury przydrożne: Figura św. Jana Nepomucena z 1798 roku, Figura Matki Bożej Zwycięskiej z 1884 roku, Figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z 1971 roku,

8 Figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z 1975 roku Krzyże przydrożne: Drewniany krzyż przydrożny z 1935 roku, Przydrożny krzyż z 2001 roku, Drewniany krzyż z kapliczką szafkową Chrystusa Frasobliwego z XIX wieku, Krzyż misyjny z , Krzyż przydrożny z 2005 roku Lewniowa Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Królowej Polski z 1978 roku, Cmentarz parafialny z 1976 roku, Kaplica Cmentarna z 1976 roku Kapliczki przydrożne: Kaplica Matki Bożej Częstochowskiej z 1859 roku, Kapliczka drewniana Matki Bożej z II połowy XIX wieku, Kapliczka na drzewie ze sceną Ukrzyżowania Jezusa, Kapliczka Chrystusa Ukrzyżowanego Figury przydrożne: Figura Najświętszej Maryi Panny, Kamienna Figura Krzyża z 1897 roku, Figura Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem, Figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, Figura Matki Bożej, Figura Krzyża z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego Krzyże przydrożne: Drewniany krzyż przykościelny, Przydrożny krzyż ze sceną upadku Jezusa pod krzyżem z 1954 roku, Drewniany krzyż przydrożny z kapliczką Jezusa Uszew Cmentarz parafialny z II połowy XIX wieku, Kaplica Cmentarna z 1956 roku, Najstarszy nagrobek ks. Jana Rzeszódki z II połowy XIX wieku Kapliczki przydrożne: Kapliczka Najświętszej Maryi Panny z 2008 roku, Kapliczka Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus z XVIII wieku Figury przydrożne: Figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej z 1933 roku,

9 Figura św. Józefa z 1982 roku, Figura św. Floriana z 1986 roku, Figura św. Piotra z XX wieku, Figura św. Pawła z XX wieku, Figura św. Jana Nepomucena, Figura Ukrzyżowania Jezusa z 1899 roku, Figurka Chrystusa i Matki Bożej z 1956 roku, Figura Najświętszej Maryi Panny z 1957 roku, Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus I połowa XX wieku, Figura Jezusa Chrystusa z I połowy XX wieku, Figura z wizerunkiem Ukrzyżowanego Jezusa, Figura Matki Bożej opiekunki pustych łąk z 2003 roku, Figura Najświętszej Maryi Panny, Figura Matki Bożej Krzyże przydrożne: Krzyż misyjny z 1996 roku, Przydrożny krzyż z wizerunkiem Chrystusa z 1995 roku, Przyrożny krzyż z 1977 roku, Drewniany krzyż przydrożny z 1960 roku, Przydrożny krzyż z wizerunkiem Jezusa Ukrzyżowanego z 1951 roku, Betonowy krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego Jezusa z 1947 roku, Betonowy krzyż z figurką Maryi z 1987 roku Zawada Uszewska Kapliczki przydrożne: Kaplica Matki Bożej Fatimskiej z 1998 roku, Kapliczka Matki Bożej Królowej Polski, Kapliczka Matki Bożej z Dzieciątkiem, Kapliczka Matki Bożej z Dzieciątkiem (kapliczka ogrodowa), Kapliczka Najświętszej Maryi Panny (kapliczka ogrodowa), Kapliczka Jezusa Chrystusa z 1988 roku Figury przydrożne: Figura Najświętszej Maryi Panny, Figura św. Jana Nepomucena Krzyże przydrożne: Przydrożny drewniany krzyż z 1993 roku, Przydrożny krzyż z kapliczką Chrystusa Ukrzyżowanego i Matką Bożą Bolesną, Przydrożny krzyż z wizerunkiem Chrystusa z 1976 roku Żerków Kaplica im. Antoniego Padewskiego z 1948 roku, Kamienny Głaz - Pomnik ku pamięci ofiar I wojny światowej z 1973 roku Drewniana kapliczka na drzewie z krzyżem Jezusa Chrystusa

10 Gnojnik zajmuje rozległą powierzchnię około 11,92 km 2, zamieszkiwaną obecnie przez blisko 2500 mieszkańców. Miejscowość jest centrum administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym gminy. Gnojnik położony jest na obszarze Pogórza Wiśnickiego, czemu zawdzięcza swoje malownicze ukształtowanie. Charakterystycznym elementem krajobrazu miejscowości jest dolina rzeki Uszwicy. Pisana historia dzisiejszej siedziby Gminy sięga roku W dokumencie z tego roku biskup krakowski Wincenty Kadłubek wymienia Gnojnik wśród 19 wiosek składających dziesięciny Kapitule Krakowskiej. Początkowo Gnojnik lokowany był na prawie polskim, potem wieś została przeniesiona na prawo niemieckie, czego dowodem są liczne informacje o sołtysie. O rozwoju Gnojnika w okresie średniowiecza decydował w dużej mierze przebiegający tędy główny szlak komunikacyjny z Krakowa na Węgry. W drugiej połowie XV wieku gnojnickie grunty w całości przejął folwark szlachecki. W dziejach Gnojnika było co najmniej kilkudziesięciu jego właścicieli, wśród których wymienić można m.in. Imbrama z Gnojnika pierwszego dziedzica, czy Marka Żegotę - fundatora kościoła. W XV i XVI wieku Gnojnik był własnością m.in. rodziny Gnoińskich i Turskich. W XVI wieku gnojnickie folwarki przechodzą w ręce rodziny Ocieskich. W 1585 roku Gnojnik kupiła ariańska rodzina Przypkowskich, która zamknęła kościół parafialny zamieniając go na spichlerz zbożowy. Z początkiem XVIII wieku właścicielem Gnojnika został Jan Bogusław Petryczyn, który najprawdopodobniej zbudował niewielki drewniany dwór na wzniesieniu, a przy nim rozległy ogród w stylu francuskim. Po ojcu posiadłość odziedziczył młodszy syn Roman Kazimierz, który w 1795 roku połączył wszystkie folwarki gnojnickie stając się dziedzicem wsi. Zasłużył się dla parafii fundując plebanię i trzy ołtarze do kościoła. W XIX wieku Gnojnik znów zmienił właściciela, bo główny folwark został sprzedany Edwardowi Homolacsowi. Kilka lat później ambitny gospodarz wykupił resztę Gnojnika i stał się właścicielem wsi, doprowadzając podupadłe folwarki do rozkwitu. Stosował nowoczesne maszyny i narzędzia rolnicze oraz wzniósł spichlerz zbożowy (stojący do dziś). Gospodarz wraz ze swoimi synami prowadził młyn, tartak i gorzelnię. Rodzina Homolacsów mieszkała w okazałym dworze przebudowanym z niewielkiej siedziby Petryczynów. Budynek otaczał nowopowstały sześciohektarowy park, nawiązujący kompozycją do angielskich parków krajobrazowych z XIX w. Edward Homolacs był znany również z działalności na rzecz wsi i kościoła: ufundował budynek szkolny, wspomagał rozbudowę plebanii, finansował remont

11 kościoła parafialnego. Za liczne zasługi na rzecz gnojnickiej społeczności został pochowany w podziemiach tutejszego kościoła. Po śmierci Edwarda Homolacsa majątek przejęli jego synowie, sprzedając go później Żydom: Gottliebom i Wohlfeldom. Ostatnim właścicielem Gnojnika była rodzina Łysakowskich. Józef Łysakowski w 1915 roku podzielił swój majątek między dzieci: Józefa Ignacego, Tadeusza i Stefanię, która poślubiła chłopskiego syna Kazimierza Zająca. Jego zasługą jest przebudowa gorzelni na dwa oddzielne, zachowane do dzisiaj budynki, w których znajdowały się młyn i tartak. Szczęśliwie dla Gnojnika linia frontu I wojny światowej ominęła wioskę, a największe straty były związane z grabieżą wojsk przejeżdżających lub chwilowo stacjonujących w wiosce. Bolesne i krwawe piętno na historii Gnojnika odbiła natomiast II wojna światowa. Na terenach dworskich zabudowań w Gnojniku powstał bowiem 15 sierpnia 1944 roku obóz pracy przymusowej, w którym przebywało jednocześnie ok. 500 osób. Do 16 stycznia 1945 przewinęło się przez niego 12 tys. robotników. W 1945 roku po reformie rolnej władze upaństwowiły majątek dworski i rozparcelowały między rolników. Z zabudowań dworskich przetrwała do dziś oficyna, w której do niedawna swą siedzibą miało przedszkole. W drugiej połowie XX wieku Gnojnik intensywnie się rozwijał. Zaczęto wznosić mury nowej szkoły podstawowej, odremontowano publiczne gimnazjum, przebudowano istniejący budynek gminy, powstały banki, poczta, sklepy, zakłady produkcyjne i wiele innych obiektów. Dumą wsi jest świątynia p.w. św. Marcina Biskupa z XIV wieku, która pismem z dnia r. została uznana przez Konserwatora Wojewódzkiego w Krakowie za zabytek podlegający ochronie prawa, posiadający wartość artystyczną, kulturalną i historyczną. W niedużej odległości od zabytkowego kościoła znajduje się nowa świątynia, której budowa rozpoczęła się w 2006 roku. Ponadto na terenie Gnojnika spotkać można liczne przydrożne kapliczki, figury z wizerunkami świętych oraz krzyże, będące dowodem głębokiej i gorącej wiary mieszkańców wioski. Stawiane przy drogach, mostach czy posesjach mają ochraniać i wspomagać wszystkich mieszkańców wsi. Na gości w Gnojniku czeka również wiele atrakcyjnych miejsc turystycznych, wśród których na pierwszy plan wysuwa się zielone serce Gnojnika, czyli pozostałości parku podworskiego z XIX wieku. Ogromną przyjemność sprawi każdemu spacer romantyczną aleją lipowo-jesionową, zaś na polanie w głębi lasku przytulić się można do dębu-samotnika. Ponadto wieś jest pełna cichych gaików leśnych, które cieszą swym naturalnym pięknem.

12 L.P KOŚCIÓŁ P.W. MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ ROZPOCZĘCIE BUDOWY 2006 ROK DROGA KRAJOWA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY DZIĘKI STARANIOM PARAFIAN ORAZ PROBOSZCZA KS. MARIANA ZAPIÓRA MARZENIA GNOJNICZAN O NOWEJ, PRZESTRONNEJ ŚWIĄTYNI MOGŁY SIĘ ZIŚCIĆ. W DNIU 30 PAŹDZIERNIKA 2004 ROKU NASTĄPIŁO UROCZYSTE POŚWIĘCENIE KRZYŻA ORAZ PLACU BUDOWY NOWEGO KOŚCIOŁA, KTÓREGO DOKONAŁ KS. BP STANISŁAW BUDZIK TARNOWSKI SUFRAGAN. PIERWSZA ŁOPATA ZOSTAŁA WKOPANA 8 MAJA 2006 ROKU. KAMIEŃ WĘGIELNY POD BUDOWĘ NOWEGO KOŚCIOŁA ZOSTAŁ POŚWIĘCONY PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ NA KRAKOWSKICH BŁONIACH W DNIU 28 MAJA 2006 ROKU PRZEZ OJCA ŚWIĘTEGO BENEDYKTA XVI. DECYZJĄ TARNOWSKIEGOO ORDYNARIUSZA, PATRONEM NOWEJ ŚWIĄTYNI JEST MATKA BOŻA FATIMSKA.

13 L.P.17 CMENTARZ PARAFIALNY ROK DROGA KRAJOWA, TEREN OBOK KOŚCIOŁA P.W. MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY PIERWOTNIE CMENTARZ USYTUOWANY BYŁ W BEZPOŚREDNIM SĄSIEDZTWIE KOŚCIOŁA P.W. ŚW. MARCINA, NA TERENACH DO NIEGO PRZYLEGAJĄCYCH. W WYNIKU ROSNĄCEJ LICZBY MIESZKAŃCÓW KONIECZNYM STAŁO SIĘ WYZNACZENIE NOWEGO TERENU POD CMENTARZ PARAFIALNY, KTÓRY USYTUOWANO W ODLEGŁOŚCI OKOŁO 400 METRÓW OD KOŚCIOŁA P.W. ŚW. MARCINA, PO DRUGIEJ STRONIE DROGI KRAJOWEJ NA NIEWIELKIM WZNIESIENIU. POWIERZCHNIA CMENTARZA BYŁA KILKAKROTNIE POWIĘKSZANA. NAJSTARSZE ZACHOWANE NAGROBKI POCHODZĄ Z KOŃCA XIX I POCZĄTKU XX WIEKU SĄ TO M.IN.: CZĘŚĆ NAGROBKU PROBOSZCZA KS. JACENTEGO GLAZORA Z 1863 ROKU, KAMIENNY NAGROBEK FLORENTYNY KOPEĆ Z 1877 ROKU, KAMIENNY NAGROBEK PROBOSZCZA KS. MICHAŁA KRYZY Z 1904 ROKU ORAZ GROBOWIEC KS. ADAMA DUSZKIEWICZA. POD KONIEC PIERWSZEGO DZIESIĘCIOLECIA XXI WIEKU W SĄSIEDZTWIE CMENTARZA WYBUDOWANO NOWĄ ŚWIĄTYNIĘ I PLEBANIĘ.

14 L.P.18 KAPLICA CMENTARNA ROK CMENTARZ PARAFIALNY WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAPLICA CMENTARNA ZOSTAŁA WZNIESIONA W ROKU 1915 Z FUNDACJI KS. KAROLA ZAJĄCA. CENTRALNE MIEJSCE W MIESZCZĄCYM SIĘ W ŚRODKU KAPLICY NIEWIELKIM OŁTARZU ZAJMUJE KRZYŻ Z JEZUSEM CHRYSTUSEM USYTUOWANY W RAMIE OTOCZONEJ KOLUMNAMI. W ŚCIANACH KAPLICY WMUROWANE SĄ: POCHODZĄCY Z 1904 ROKU PORTRET KS. ANDRZEJA ZAJĄCA ORAZ DWIE TABLICE: JEDNA UPAMIĘTNIAJĄCA RODZICÓW FUNDATORA KAPLICY, A DRUGA EPITAFIJNA KAZIMIERZA ZAJĄCA. NA ZEWNĘTRZNEJ ŚCIANIE KAPLICY ZNAJDUJĄ SIĘ TABLICE EPITAFIJNE ZMARŁYCH Z RODZINY ZAJĄCÓW. SZCZYT OBIEKTU ZDOBI WIEŻYCZKA.

15 L.P.19 KAPLICZKA SZAFKOWA POCZĄTEK XX WIEKU DROGA GMINNA POD KRZYŻ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY KAPLICZKA SZAFKOWA NAZYWANA RÓWNIEŻ KAPLICZKĄ PODWÓJNĄ PRZEDSTAWIA DWIE GISPOWE FIGURY: SERCA JEZUSA I MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM JEZUS, ZNAJDUJĄCE SIĘ ZA OSZKLONYMI DRZWICZKAMI. KAPLICZKA USYTUOWANA JEST NA OZDOBNYM POSTUMENCIE. OBIEKT CHRONI BLASZANE, PÓŁOKRĄGŁE ZADASZENIE. KAPLICZKA POWSTAŁA Z FUNDACJI FRANCISZKA BYSTRONIA PRZEWODNIKA PIELGRZYMEK KALWARYJSKICH. JAK INFORMUJĄ WŁAŚCICIELE POSESJI, JEST TO JUŻ TRZECIA KAPLICZKA POSTAWIONA WŁAŚNIE W TYM MIEJSCU. WCZEŚNIEJSZE, WRAZ Z UPŁYWEM LAT ULEGAŁY ZNISZCZENIU. KAPLICZKA IDEALNIE WKOMPONOWANA JEST W ZIELEŃ OTACZAJĄCEGO JĄ OGRODU.

16 L.P KAPLICZKA MATKI BOŻEJ OKOŁO ROKU 2000 DROGA OWA ZŁOTA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAPLICZKA MATKI BOŻEJ ZOSTAŁA WZNIESIONA Z FUNDACJI IRENY I STANISŁAWA PAJOR. GIPSOWA FIGURA MATKI BOŻEJ ZAMKNIĘTA JEST W OSZKLONEJ SZAFCE USYTUOWANEJ NA CZTERECH BETONOWYCH, OZDOBNYCH SŁUPACH. OBIEKT PRZYKRYTY JEST BLASZANYM, OZDOBNYM ZADASZENIEM Z METALOWYM KRZYŻYKIEM U SZCZYTU. W MIEJSCU, GDZIE STOI KAPLICZKA MATKI BOŻEJ, WCZEŚNIEJ ZNAJDOWAŁA SIĘ KAPLICZKA DREWNIANA, Z OSZKLONĄ GABLOTĄ CHRONIĄCĄ GIPSOWĄ FIGURĘ NAJŚWIĘTSZEJ PANNY MARYI NIEPOKALANIE POCZĘTEJ. DREWNIANA KAPLICZKA ZOSTAŁA UFUNDOWANA W 1954 ROKU PRZEZ WALENTEGO WIŚNIOWSKIEGO PRZEWODNIKA PIELGRZYMEK KALWARYJSKICH.

17 L.P KAPLICZKA MATKI BOSKIEJ ROK 1985 DROGA KRAJOWA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY 8OPRACOWANIE KARTY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAPLICZKA MATKI BOŻEJ UFUNDOWANA ZOSTAŁA PRZEZ HELENĘ I JÓZEFA KAŁUŻA W INTENCJI POWROTU DO ZDROWIA ICH CÓRKI, KTÓRA ULEGŁA WYPADKOWI. FIGURA MATKI BOŻEJ WSPIERAŁA, DAWAŁA NADZIEJĘ ORAZ SIŁĘ DUCHA W TRUDACH ŻYCIA CODZIENNEGO. GIPSOWA POSTAĆ MATKI BOŻEJ ZNAJDUJE SIĘ W OSZKLONEJ SZAFCE. CAŁOŚĆ USYTUOWANA JEST NA METALOWYM SŁUPIE. KAPLICZKĘ CHRONI METALOWE ZADASZENIE Z KRZYŻYKIEM U SZCZYTU.

18 L.P KAPLICZKA SZAFKOWA MATKI BOŻEJ LATA 50-TE XX WIEKU DROGA GMINNA NAD OŚRODEK ZDROWIA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY 8OPRACOWANIE KARTY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAPLICZKA SZAFKOWA Z FIGURĄ MATKI BOŻEJ ZOSTAŁA UFUNDOWANA PRZEZ PANA JANA ŚWIĘCHA. FIGURA MARYI ZNAJDUJE SIĘ W DREWNIANEJ SZAFCE Z ZASZKLONYMI DRZWICZKAMI, UMIESZCZONEJ NA DREWNIANYM SŁUPIE. CAŁOŚĆ WIEŃCZY PÓŁOKRĄGŁY, OZDOBNY DASZEK.

19 L.P KAPLICZKA SZAFKOWA MATKI BOSKIEJ 7FOTOGRAFIA ROK 1990 PRZYSIÓŁEK WISOWA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAPLICZKA SZAFKOWA Z FIGURKĄ MATKI BOSKIEJ POWSTAŁA W 1990 ROKU I JEST NAJMŁODSZĄ KAPLICZKĄ ZNAJDUJĄCĄ SIĘ NA TERENIE A. OBIEKT POSTAWIONY ZOSTAŁ Z FUNDACJI STANISŁAWA KAWY I JERZEGO CEBULI. GIPSOWA POSTAĆ MATKI BOŻEJ ZAMKNIĘTA JEST W OSZKLONEJ SZAFCE UMIEJSCOWIONEJ NA MUROWANEJ, TRZYSTOPNIOWEJ PODBUDOWIE. SZAFKĘ CHRONI BLASZANY WIELOSPADOWY DASZEK. WE WNĘCE POSTUMENTU UMIESZCZONA JEST GIPSOWA FIGURKA ANIOŁKA, A NAD NIĄ ORZEŁ W KORONIE.

20 L.P FIGURA ŚW. JANA NEPOMUCENA ROK 1732 DROGA KRAJOWA PRZY SKRĘCIE NA DROGĘ OWĄ ZŁOTA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY FIGURA ZOSTAŁA UFUNDOWANA W 1732 ROKU PRZEZZ JANA BOGUSŁAWA PETRYCZYNA, ÓWCZESNEGO DZIEDZICA A. OBIEKT JEST WYKONANY W STYLU BAROKOWYM. POSTAĆ JANA NEPOMUCENA WYKUTA JEST W BIAŁYM PIASKOWCU I USYTUOWANA NA CZWOROBOCZNYM POSTUMENCIE. NIESTETY NAPISY ZDOBIĄCE POSTUMENT SĄ NIECZYTELNE. FIGURA OTOCZONA JEST DREWNIANYM OGRODZENIEM I USYTUOWANA TUŻ OBOK MOSTU NA RZECE USZWICA. POWODEM WZNIESIENIA FIGURY BYŁA WIARA MIESZKAŃCÓW A, IŻ ŚW. JAN NEPOMUCEN OCHRONI ICH OD POWODZI, NIEURODZAJU, SUSZY, A TAKŻE OD INNYCH NIESZCZĘŚĆ, CZY TO NA DROGACH, CZY PRZY PRACY W POLU.

21 L.P.25 KARTA EWIDENCJNA OBIEKTU FIGURA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY NIEPOKALANIE POCZĘTEJ OKOŁO XIX WIEKU DROGA KRAJOWA, POGRANICZE A I GOSPRZYDOWEJ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY FIGURA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY USYTUOWANAA JEST NA WIELOSTOPNIOWYM FUNDAMENCIE. POSTUMENT OBIEKTU ZDOBIĄ PŁASKORZEŹBY JEZUSA CHRYSTUSA ZMARTWYCHWSTAŁEGO, ŚW. PIOTRA I ŚW. HELENY. CAŁOŚĆ OSŁONIĘTA JEST OZDOBNYM, BLASZANYM ZADASZENIEM. FIGURKA ODNAWIANA BYŁA W 1968 ROKU PRZEZ PANA JÓZEFA RUSZAJA, CO UPAMIĘTNIA NAPIS WIDNIEJĄCY NA PRZEDNIEJ ŚCIANIE POSTUMENTU: ZDROWAŚ MARYJO MÓDL SIĘ ZA NAMI ODNOWIONA W ROKU 1968 PRZEZ JÓZEFA RUSZAJA. NIESTETY NIEZNANY JEST DOKŁADNY POWÓD WZNIESIENIA OBIEKTU. OPOWIEŚCI MIESZKAŃCÓW MÓWIĄ, ŻE FIGURKA ZOSTAŁA POSTAWIONA W INTENCJI BŁAGALNEJ O URATOWANIE OD ZARAZY I EPIDEMII CHOLERY. PIERWOTNIE W MIEJSCU, GDZIE STOI FIGURKA MIESZKAŃCY PLANOWALI ZAŁOŻYĆ CMENTARZ.

22 L.P FIGURA MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM ROK 1874 PRZYSIÓŁEK STARA WIEŚ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY KAMIENNA FIGURA MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM UMIESZCZONA JEST NA CZWOROBOCZNYM, OGZYMSOWANYM POSTUMENCIE. FRONT POSTUMENTU ZDOBI PŁASKORZEŹBA ŚW. MATEUSZA ORAZ NAPIS INFORMUJĄCY O NAZWISKACH FUNDATORÓW I DACIE POWSTANIA FIGURY: FONDACZYJA DOMINIKA I SALOMEIE ZAJĄCÓW R. P NA BOCZNYCH ŚCIANACH POSTUMENTU WIDNIEJĄ PŁASKORZEŹBY ŚW. SALOMEI I ŚW. JĘDRZEJA. FIGURA OSŁONIĘTA JEST BLASZANYM DASZKIEM I OTOCZONA METALOWYM, OZDOBNYM OGRODZENIEM. COROCZNIE W MIESIĄCU MAJU ODPRAWIANE SĄ PRZY FIGURCE MAJÓWKI.

23 L.P FIGURA MATKI BOŻEJ RÓŻAŃCOWEJ ROK 1949 POSESJA PAŃSTWA KONSTANTYCH GRANICE CHRONOWSKIE WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY FIGURA MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM JEZUS USYTUOWANA JEST NA POSTUMENCIE PRZYOZDOBIONYM PŁASKORZEŹBAMI: ŚW. RODZINY, ŚW. WOJCIECHA, JANA CHRZCICIELA ORAZ ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU. POSTAĆ MARYI PRZEDSTAWIONA JEST W KORONIE I BŁĘKITNYCH SZATACH. PODSTAWĘ DLA CAŁEGO OBIEKTU STANOWI WIELOSTOPNIOWY, KAMIENNY FUNDAMENT. FIGURA PRZYSŁONIĘTA JEST BLASZANYM ZADASZENIEM. FUNDATORAMI BYLI WOJCIECH WARZECHA ORAZ JAN I KAROLINA ROJKOWIE.

24 L.P FIGURA MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM JEZUS WIEK XIX DROGA KRAJOWA W KIERUNKU GOSPRZYDOWEJ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY GIPSOWA FIGURA MATKI BOŻEJ Z DZIECIĄTKIEM USYTUOWANA JEST NA CZTEROBOCZNYM I DWUKONDYGNACYJNYM POSTUMENCIE, KTÓRY OZDABIAJĄ PŁASKORZEŹBY PRZEDSTAWIAJĄCE: SCENĘ UPADAJĄCEGO POD KRZYŻEM JEZUSA, SCENĘ ZWIASTOWANIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY ORAZ POSTACI: ŚW. STANISŁAWA, ŚW. WOJCIECHA I ŚW. ELŻBIETY. FIGURĘ WIEŃCZY OZDOBNE, BLASZANE ZADASZENIE Z KRZYŻYKIEM U SZCZYTU. NATURALNE TŁO DLA FIGURY STANOWIĄ OTACZAJĄCE JĄ DRZEWA I ŁĄKI.

25 L.P.29 KATRA EWIDENCYJNA OBIEKTU KRZYŻ PRZYDROŻNY Z OSZKLONĄ KAPLICZKĄ LATA 80-TE XX WIEKU DROGA OWA ZŁOTA PRZY GRANICY A Z LEWNIOWĄ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY KRZYŻ POSTAWILI W LATACH 80-TYCH XX WIEKU KAZIMIERA KRZYWDA I EUGENIUSZ STRZESAK. NA DREWNIANYM KRZYŻU UMIESZCZONO DREWNIANĄ I OSZKLONĄ SZAFKĘ, W KTÓREJ MIEŚCI SIĘ METALOWY WIZERUNEK JEZUSA UKRZYŻOWANEGO. KRZYŻ CHRONI BLASZANE, PÓŁOKRĄGŁE ZADASZENIE. OBIEKT OTOCZONY JEST DREWNIANYM, OZDOBNYM PŁOTKIEM. WCZEŚNIEJ W TYM MIEJSCU NA ŚWIERKU POWIESZONA BYŁA KAPLICZKA Z RZEŹBIONĄ W DREWNIE FIGURĄ JEZUSA, KTÓRA ZOSTAŁA SKRADZIONA.

26 L.P.30 KRZYŻ PRZYDROŻNY ROK DROGA KRAJOWA, OKOLICE KOŚCIOŁA P.W. MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY WYKONANY Z METALU KRZYŻ OPLECIONY JEST WIEŃCEM KWIATÓW ORAZ OTOCZONY METALOWYM OGRODZENIEM. OBIEKT ZOSTAŁ UFUNDOWANY PRZEZ PROBOSZCZA KS. ADAMA DUSZKIEWICZA. KRZYŻ ZOSTAŁ POSTAWIONY W INTENCJI STEFANII GĄDEK, KTÓRA ZGINĘŁA W TYM MIEJSCU POTRĄCONA PRZEZ SAMOCHÓD. INTENCJĘ TĘ MOŻNA ODCZYTAĆ NA METALOWEJ TABLICZCE MIESZCZĄCEJ SIĘ NA KRZYŻU.

27 L.P PRZYDROŻNY KRZYŻ MISYJNY LATA 50-TE XX WIEKU PRZYSIÓŁEK GRANICE CHRONOWSKIE WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY 8OPRACOWANIE KARTY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY DREWNIANY KRZYŻ UMIEJSCOWIONY JEST NA NIEWIELKIM, MUROWANYM FUNDAMENCIE. OBIEKT WZNIESIONY ZOSTAŁ NA PAMIĄTKĘ MISJI ŚWIĘTYCH, KTÓRE ODBYWAŁY SIĘ W PARAFII. PIERWOTNY KRZYŻ Z POWODU SWEGO SĘDZIWEGO WIEKU ZOSTAŁ ZASTĄPIONY W 2006 ROKU NOWYM.

28 L.P METALOWY KRZYŻ PRZYDROŻNY ROK 2001 PRZYSIÓŁEK WÓJTÓWKA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY METALOWY KRZYŻ Z WIZERUNKIEM JEZUSA CHRYSTUSA UKRZYŻOWANEGO UZNAWANY JEST ZA NAJMŁODSZY OBIEKT SAKRALNY W WIOSCE. POSTAWILI GO W 2001 ROKU DANIELA I TADEUSZ KORNASIOWIE W INTENCJI SWOJEJ CÓRKI, KTÓRA W TYM MIEJSCU ZGINĘŁA POTRĄCONA PRZEZ SAMOCHÓD. OBOK KRZYŻA USYTUOWANO DWA METALOWE KWIETNIKI.

29 L.P DREWNIANY KRZYŻ PRZYDROŻNY ROK 2012 DROGA OWA ZŁOTA, OKOLICE CENTRUM KULTURY WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR) URZĄD GMINY DREWNIANY KRZYŻ STOJĄCY PRZY DRODZE PROWADZĄCEJ W KIERUNKU LEWNIOWEJ ZOSTAŁ POSTAWIONY W 2012 ROKU W MIEJSCU PIERWOTNEGO KRZYŻA, KTÓRY ROK WCZEŚNIEJ ULEGŁ ZNISZCZENIU. POPRZEDNI OBIEKT ZOSTAŁ WZNIESIONY W LATACH 30-TYCH XX WIEKU. JEGO FUNDATORAMI BYLI ZUZANNA I KRZYSZTOF PŁACHETOWIE. OBECNY KRZYŻ USYTUOWANY JEST W MUROWANYM FUNDAMENCIE.

30 L.P.34 KARTA EWIDENYJNA OBIEKTU KAMIENNY KRZYŻ PRZYDROŻNY ROK 1970 PRZYSIÓŁEK GRANICE CHRONOWSKIE WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE NIEZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY KAMIENNY KRZYŻ USYTUOWANY JEST NA CZTEROBOCZNYM POSTUMENCIE, RÓWNIEŻ WYKONANYM Z KAMIENIA. OBIEKT JEST DWUKONDYGNACYJNY, NA POSTUMENCIE WIDNIEJE TABLICZKA Z NAPISEM ANDRZEJ ŻAK ŻONA ANIELA FUNDATOR W ROKU WIEŃCZĄCY POSTUMENT KRZYŻ CHRONI OZDOBNY, METALOWY DASZEK. OBIEKT OTACZA DREWNIANE OGRODZENIE.

31 L.P.35 KRZYŻ PRZYKOŚCIELNY ROK DZIEDZINIEC KOŚCIOŁA P.W. MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY METALOWY KRZYŻ Z WIZERUNKIEM JEZUSA CHRYSTUSA UKRZYŻOWANEGO ZOSTAŁ WZNIESIONY W ROKU DNIA 30 PAŹDZIERNIKA 2004 ROKU ZOSTAŁ POŚWIĘCONY PRZEZ KS. BP STANISŁAWA BUDZIKA. OBIEKT POSTAWIONY ZOSTAŁ JESZCZE PRZED WZNIESIENIEM MURÓW, NA PUSTEJ DZIAŁCE, NA KTÓREJ MIAŁA STANĄĆ NOWA ŚWIĄTYNIA P.W. MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ.

32 L.P METALOWY KRZYŻ PRZYDROŻNY Z WIZERUNKIEM JEZUSA ROK 1964 PRZYSIÓŁEK GRANICE CHRONOWSKIE WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY METALOWY KRZYŻ PRZYDROŻNY Z WIZERUNKIEM JEZUSA WZNIESIONO Z INICJATYWY I FUNDACJI TERESY ŻAK. OPIEKOWALI SIĘ NIM NATOMIAST PAŃSTWO EUGENIUSZ I WŁADYSŁAWA STEC. WCZEŚNIEJ W TYM SAMYM MIEJSCU STAŁ DREWNIANY KRZYŻ. NA KRZYŻU WIDNIEJE METALOWY WIZERUNEK JEZUSA UKRZYŻOWANEGO, OSŁONIĘTY PÓŁOKRĄGŁYM ZADASZENIEM.

33 L.P DREWNIANY KRZYŻ MISYJNY ROK 1988 DZIEDZINIEC KOŚCIOŁA P.W. ŚW. MARCINA WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE 6 STANZACHOWANIA NIEZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY DREWNIANY KRZYŻ STOJĄCY NA PLACU PRZY KOŚCIELE ŚW. MARCINA BISKUPA JEST PAMIĄTKĄ MISJI ŚWIĘTYCH, O CZYM MÓWI NAM WYRYTY NA RAMIONACH KRZYŻA NAPIS. PONADTO NA DREWNIANYM PNIU KRZYŻA WIDNIEJE WYRYTA DATA XX PIĘKNE TŁO DLA OBIEKTU STANOWIĄ SĘDZIWE DRZEWA ROSNĄCE WOKÓŁ PLACU PRZYKOŚCIELNEGO.

34 L.P.38 KRZYŻ PRZYDROŻNY 7FOTOGRAFIA ROK DROGA OWA LIPNICA DOLNA PRZY GRANICY A Z GOSPRZYDOWĄ WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY 8OPRACOWANIE KARTY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY DREWNIANY KRZYŻ Z WIZERUNKIEM JEZUSA CHRYSTUSA STOJĄCY PRZY DRODZE PROWADZĄCEJ DO GOSPRZYDOWEJ ZOSTAŁ UFUNDOWANY OKOŁO 2008 ROKU PRZEZ WŁADYSŁAWĘ I WŁADYSŁAWA KOŁODZIEJÓW. WCZEŚNIEJ W TYM SAMYM MIEJSCU STAŁ TAKŻE DREWNIANY KRZYŻ, POCHODZĄCY NAJPRAWDOPODOBNIEJ Z XIX WIEKU. OBIEKT WKOMPONOWANY JEST W ZIELEŃ OTACZAJĄCYCH GO DRZEW ORAZ KRZEWÓW.

35 L.P POMNIK NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA II POŁOWA XX WIEKU CMENTARZ PARAFIALNY WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY NIEZWYKLE WAŻNYM I GODNYM POŚWIĘCENIA UWAGI OBIEKTEM ZNAJDUJĄCYM SIĘ NA TERENIE GNOJNICKIEGO CMENTARZA JEST GRÓB NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA. POMNIK ZNAJDUJE SIĘ W DOLNEJ CZĘŚCI CMENTARZA. POMNIK JEST COROCZNIE DEKOROWANY NA UROCZYSTOŚCI LISTOPADOWE. NIESTETY NIEZNANA JEST DOKŁADNA DATA POWSTANIA MOGIŁY.

36 L.P GROBOWIEC RODZINNY RODU ŁYSAKOWSKICH WIEK XX CMENTARZ PARAFIALNY WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE ŚREDNIOZADOWALAJĄCY (DATA, AUTOR ) URZĄD GMINY RODZINA ŁYSAKOWSKICH WESZŁA W POSIADANIE A NA POCZĄTKU XX WIEKU. W ROKU 1901 JÓZEF ŁYSAKOWSKI KUPIŁ CAŁĄ WIOSKĘ I OD TEGO CZASU AŻ DO PARCELACJI MAJĄTKÓW DWORSKICH W 1945 ROKU BYŁ W POSIADANIU TEJ RODZINY. OKOŁO 1915 ROKU MAJĄTEK RODZINNY ZOSTAŁ PODZIELONY POMIĘDZY TROJE DZIECI. PODZIELONY BYŁ WIĘC NA TRZY CZĘŚCI. JEDNA Z NICH NALEŻAŁA DO CÓRKI JÓZEFA ŁASAKOWSKIEGO STEFANII, KTÓRA WYSZŁA ZA MĄŻ ZA KAZIMIERZA ZAJĄCA, SYNA MIEJSCOWEGO GOSPODARZA. MAŁŻEŃSTWO WYBUDOWAŁO DLA SIEBIE DWOREK ORAZ ZABUDOWANIA FOLWARCZNE NA GÓRCE. ZA SPRAWĄ KAZIMIERZA ZAJĄCA PRZEBUDOWANO STARĄ GORZELNIĘ NA DWA ISTNIEJĄCE DO DZISIAJ BUDYNKI, W KTÓRYCH MIEŚCIŁY SIĘ MŁYN PAROWY ORAZ TARTAK. GROBOWIEC ŁYSAKOWSKICH JEST BETONOWYM, MASYWNYM OBIEKTEM OTYNKOWANYM NA BIAŁO.

37