PFRON. Komentarz do zmian w ustawie. Luiza Klimkiewicz

Transkrypt

1 PFRON 2016 Komentarz do zmian w ustawie Luiza Klimkiewicz

2 PFRON 2016 Komentarz do zmian w ustawie Luiza Klimkiewicz

3

4 Autor Luiza Klimkiewicz Redaktor merytoryczny Elżbieta Pietrak Redaktor prowadzący Krzysztof Krubski Projekt graficzny okładki Kinga Pisarczyk Korekta Mirosława Jasińska-Nowacka Skład i łamanie Joanna Archacka Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie I/2016, sierpień 2016 r. ISBN Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/ Biuro Obsługi Klienta: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel , , bok@infor.pl 2

5 Spis treści Wstęp...5 Komentarz do ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych...7 USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 195)...7 Rozdział 1.Przepisy ogólne (art. 1 2)... 8 Rozdział 2. Orzekanie o niepełnosprawności (art. 3 6) Rozdział 3. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych (art. 7 10) Rozdział 4. Uprawnienia osób niepełnosprawnych (art )...37 Rozdział 5. Szczególne obowiązki i uprawnienia pracodawców w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych (art ) Rozdział 6. Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej (art )...86 Rozdział 7. Zadania i organizacja służb działających na rzecz osób niepełnosprawnych (art ) Rozdział 8. Szkolenie osób niepełnosprawnych (art ) Rozdział 9. Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych (art ) Rozdział 10. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (art ) Rozdział 10a. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy (art. 56) Rozdział 11. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe (art )

6 PFRON komentarz do zmian USTAWA z 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przepisy przejściowe i końcowe (Dz.U. poz. 1886)

7 Wstęp Ustawą z 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 1886, dalej: nowelizacja) wprowadzono do ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.; dalej: u.r.o.n.) zmiany w wielu obszarach. Dotyczą one: n legitymacji dokumentującej niepełnosprawność (art. 6ca 6cc i 6d u.r.o.n.), n rozszerzenia katalogu podmiotów zwolnionych z wpłat na PFRON z tytułu niezapewniania wymaganego poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych (art. 21 ust. 2e pkt 2a u.r.o.n.), n nowych zasad nabywania i wykorzystywania ulg w tych wpłatach (art. 22 u.r.o.n. i art. 2 nowelizacji), n nowej wpłaty na PFRON w związku z nieprawidłowym wykonaniem obowiązków sprzedającego (art. 22b u.r.o.n.), n zasad udzielania refundacji składek na ubezpieczenia społeczne (art. 25a ust. 1 u.r.o.n.), n zasad udzielania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych i wykazywania efektu zachęty (art. 26a ust. 1a1 pkt 1a, art. 26b ust. 3 i 6a oraz art. 26c ust. 1 pkt 1 u.r.o.n. i art. 3 nowelizacji), n ograniczeń dotyczących obciążania zakładowego funduszu aktywności (art. 29 ust. 3a3 u.r.o.n.), n doprecyzowania terminu zasilania zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (dalej: ZFRON) środkami pochodzącymi z nieodprowadzonych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 33 ust. 2 pkt 2 u.r.o.n.), n rad konsultacyjnych do spraw osób niepełnosprawnych (art. 44 ust. 2a i 44c ust. 9 u.r.o.n), n programów celowych zatwierdzonych przez radę nadzorczą PFRON i zadań pozaustawowych realizowanych przez ten fundusz (art. 47 ust. 1 pkt 4 i 5 u.r.o.n.), n rozszerzenia katalogu wpłat na PFRON, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej (art. 49 ust. 1 u.r.o.n.), uaktualnienia zasad umarzania należności z tytułu wpłat na ten fundusz (art. 49 ust. 5b u.r.o.n.), n rozliczeń samorządu z PFRON (art. 49e u.r.o.n. ust. 5), n złagodzenia wykonania obowiązku zwrotu otrzymanych środków PFRON (art. 4f ust. 3a pkt 2 u.r.o.n.). Charakter tych zmian jest porządkujący, z wyjątkiem zmian dotyczących ulg we wpłatach na PFRON, o których mowa w art. 22 u.r.o.n., i do pewnego stopnia le- 5

8 PFRON komentarz do zmian gitymacji dokumentujących niepełnosprawność. Wydano pięć rozporządzeń mających znaczenie dla rynku pracy. Są to: n rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2016 r. w sprawie określenia wzorów miesięcznych i rocznych informacji o zatrudnieniu, kształceniu lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 938; dalej: r.inf.), n rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2016 r. w sprawie informacji dotyczących kwot obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz ewidencji wystawionych informacji o kwocie obniżenia (Dz.U. poz. 928; dalej: r.o.w.), n rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 941; dalej: r.r.s.), n rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2016 r. w sprawie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 951; dalej: r.d.w.), n rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2016 r. w sprawie ustalenia wzorów deklaracji składanych zarządowi Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez pracodawców zobowiązanych do wpłat na ten fundusz (Dz.U. poz. 956; dalej: r.dek.). Zasadniczo, zgodnie z art. 4 nowelizacji, jej postanowienia weszły w życie 1 lipca 2016 r., zmiany dotyczące legitymacji dokumentującej niepełnosprawność mają zacząć obowiązywać 1 października 2016 r., co jednak z dużym prawdopodobieństwem nie nastąpi. W parlamencie toczą się prace legislacyjne nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 546, sprawozdanie komisji polityki społecznej druk nr 583). Projekt ten w odniesieniu do przepisów nowelizacji u.r.o.n. z 25 września 2015 r. dotyczących legitymacji dokumentujących niepełnosprawność przesuwa termin ich wejścia w życie z 1 października 2016 r. na 1 sierpnia 2017 r. (art. 3 projektu). Projekt znacznie rozszerza wąską zmianę art. 49f u.r.o.n. przewidzianą w nowelizacji. Wprowadza ona możliwość pozapomocowego rozkładania na raty i odraczania terminu płatności należności z tytułu dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych (a nie tylko odsetek od tych środków) z ograniczeniem częstotliwości zastosowania tego instrumentu oraz ustawowym wyznaczeniem maksymalnego okresu na ostateczne uregulowanie należności. Zastosowanie tego instrumentu ma spowodować, że wnioskodawca nie zostanie pozbawiony prawa do dofinansowania, o ile nie dopuści do dalszych zaległości wobec PFRON. Warto zwrócić uwagę na dużą dynamikę tych zmian. Należy się więc spodziewać dalszych, nie tylko w zakresie u.r.o.n., ale również objętym nowelizacją. 6

9 Komentarz do ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych USTAWAi z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych *1) Tekst ujednolicony przez redakcję (Dz.U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427, Nr 226, poz. 1475; Dz.U. z 2011 r. Nr 171, poz. 1016, Nr 209, poz. 1243, Nr 209, poz. 1244, Nr 291, poz. 1707; Dz.U. z 2012 r., poz. 986, poz. 1456; Dz.U. z 2013 r., poz. 73, poz. 675, poz. 791, poz. 1446, poz. 1645; Dz.U. z 2014 r., poz. 598, poz. 877, poz. 1457, poz. 1873; Dz.U. z 2015 r., poz. 218, poz. 493, poz. 1240, poz. 1273, poz. 1359, poz. 1886; Dz.U. z 2016 r., poz. 195) * W ustawie zostały wyróżnione kolorem czerwonym i oznaczone przypisami zmiany, które wejdą w życie w roku 2016, wynikające z następujących ustaw: - art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359). Zmiana wejdzie w życie 11 września 2016 r. - art. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 1886). Zmiany wejdą w życie 1 października 2016 r. - art. 6 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1198). Zmiana wejdzie w życie 1 października 2016 r. Zmiany wyróżnione kolorem zielonym i oznaczone przypisami, wejdą w życie w roku 2017 i wynikają z: - art. 7 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1649). Zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2017 r. 1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z ). Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie - z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej - dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne. 7

10 art. 2 PFRON komentarz do zmian Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1. [Zakres podmiotowy] Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem: 1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub 2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub 3) o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia zwanych dalej osobami niepełnosprawnymi. Art. 2. [Definicje] Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) najniższym wynagrodzeniu oznacza to minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu roku poprzedniego, ustalane na podstawie odrębnych przepisów; 2) osobie niepełnosprawnej bezrobotnej lub niepełnosprawnej poszukującej pracy oznacza to osobę niepełnosprawną bezrobotną lub niepełnosprawną poszukującą pracy w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 3) organizacjach pozarządowych oznacza to organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536); 4) przeciętnym wynagrodzeniu oznacza to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.); 4a) kosztach płacy oznacza to wynagrodzenie brutto oraz finansowane przez pracodawcę obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wy- 8

11 Rozdział 1. Przepisy ogólne art. 2a padkowe naliczone od tego wynagrodzenia i obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych; 5) uczestnictwie w życiu społecznym oznacza to możliwość pełnienia ról społecznych oraz pokonywania barier, w szczególności psychologicznych, architektonicznych, urbanistycznych, transportowych i w komunikowaniu się; 6) wskaźniku zatrudnienia osób niepełnosprawnych oznacza to przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy; 7) warunkach pracy chronionej oznacza to warunki, o których mowa w art. 28 albo art. 29, i uzyskanie statusu zakładu pracy chronionej albo zakładu aktywności zawodowej; 8) przystosowanym stanowisku pracy osoby niepełnosprawnej oznacza to stanowisko pracy, które jest oprzyrządowane i dostosowane odpowiednio do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności; 9) staroście oznacza to także prezydenta miasta na prawach powiatu; 10) niepełnosprawności oznacza to trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy; 11) psie asystującym oznacza to odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, w szczególności psa przewodnika osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz psa asystenta osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Art. 2a. [Sposób wliczenia osoby niepełnosprawnej do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych] 1. Osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. 2. W przypadku przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, z zastrzeżeniem ust Bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych również w okresie do 3 miesięcy 9

12 art. 2a PFRON komentarz do zmian poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z treści tego orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna. 4. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do dokumentów potwierdzających wystąpienie u pracownika schorzeń, o których mowa w art. 26a ust. 1b, lub schorzeń określonych na podstawie art. 21 ust

13 Rozdział 2. Orzekanie o niepełnosprawności art. 3 4 Rozdział 2. Orzekanie o niepełnosprawności Art. 3. [Stopnie niepełnosprawności] 1. Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: 1) znaczny; 2) umiarkowany; 3) lekki. 2. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów. Art. 4. [Zaliczanie do stopnia niepełnosprawności] 1. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. 2. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. 3. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 4. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. 5. Zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności osoby, o której mowa w ust. 1 lub 2, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej 11

14 art. 4a 5 PFRON komentarz do zmian osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach: 1) przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej; 2) zatrudnienia w formie telepracy. 6. Kontrolę w zakresie spełniania warunku, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy. Art. 4a. [Ocena niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia] 1. Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. 2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Art. 5. [Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS] Orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o: 1) całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2, i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 1a) niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy wymienionej w pkt 1, jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt 1, jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności; 3) częściowej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 3, oraz celowości przekwalifikowania, o którym mowa w art. 119 ust. 2 i 3 ustawy wy- 12