Przewodnik po kulturze Rosyjskiej w Polsce

Transkrypt

1 Przewodnik po kulturze Rosyjskiej w Polsce Cz.2 Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Stowarzyszenie Rosyjski Dom, Warszawa, 2010

2 Ostatnia przystań Kutuzowa ( )

3 Ta niezwykła historia opowiada o losie dwóch pomników poświęconych jednemu z najbardziej cenionych w Rosji dowódców przy czym oba zostały postawione w Polsce wcześniej, niż w jego ojczyźnie, Rosji. Najjaśniejszy książę smoleński, dyplomata, feldmarszałek, bohater bitwy pod Borodino i dowódca, który jako pierwszy dał odpór wojskom Napoleona Michaił Kutuzow, uhonorowany dwoma obeliskami na terytorium dzisiejszej Polski. Postawione w pierwszej połowie XIX wieku, przetrwały do dziś, pomimo wielu historycznych perturbacji. Jego imieniem została nazwana jedna z głównych ulic w Bolesławcu, nosząca tę nazwę po dziś dzień.

4 Bitwa pod Borodino, 1812 r.

5 Bolesławiec niewielkie miasto w południowo- zachodniej Polsce, gdzie mieszkają 44 tysiące ludzi. Stare miasto z kompleksem budowli epoki renesansu, domów w stylu barokowym i okresu klasycznego, znane jest dziś jako miasto garncarzy: ceramika stała się jego wizytówką.

6 Znana na całym świecie bolesławska ceramika

7 Jedną z atrakcji Bolesławca jest znajdująca się w samym centrum ulica imienia rosyjskiego dowódcy Michaiła Kutuzowa, który zmarł w Bolesławcu, a miasto upamiętniło go dwoma pomnikami: w mieście i poza nim.

8 Na początku 1813 roku feldmarszałek generał Kutuzow dowodził na terytorium Polski i Prus działaniami wojennymi, w wyniku których zostały rozgromione resztki wojsk Napoleona uciekające spod Moskwy. Przybył do Bunzlau (niemiecka nazwa Bolesławca) 15 kwietnia 1813 roku z carską świtą. 16 kwietnia feldmarszałek udał się do Chojnowa na spotkanie z carem Aleksandrem I i królem Prus Fryderykiem Wilhelmem III. Miejscowa ludność witała feldmarszałka girlandami róż. Po spotkaniu Kutuzow miał zamiar udać się dalej w kierunku Lubania, jednak źle się poczuł i zawrócił do Bolesławca.

9 Tutaj zatrzymał się w domu handlarza solą, Fryderyka von Marka, mieszkającego na rogu dzisiejszych ulic Kutuzowa i 1 Maja. 22 kwietnia 1813 roku chorego Kutuzowa odwiedził król Prus, który kilka dni wcześniej nagrodził go najwyższym pruskim odznaczeniem Orderem Czarnego Orła. Fotografia 2009 r.

10 Widząc, w jak ciężkim stanie jest Kutuzow, król Prus wysłał do niego swojego doradcę nadwornego lekarza, aby ten opiekował się chorym. O życie feldmarszałka walczył zespół niemieckich i rosyjskich lekarzy. Mimo, że choroba Kutuzowa utrzymywana była w tajemnicy, mieszkańcy Bolesławca dowiedzieli się o niej. Pokryli więc ulicę wokół domu von Marka słomą, żeby hałas bryczek i stukot końskich kopyt nie dokuczał Kutuzowowi, a także wyasygnowali kwotę 1000 talarów jako wynagrodzenie dla lekarza, który wyleczy feldmarszałka. Pomimo starań Kutuzow słabł z każdym dniem, a 28 kwietnia 1813 roku zmarł.

11 W Bolesławcu zabalsamowane ciało dowódcy przebywało 10 dni. 9 maja 1813 roku najbliżsi współpracownicy Kutuzowa pochowali część jego szczątków pozostałości po zabalsamowanym ciele na miejskim cmentarzu trzy kilometry od Bolesławca, we wsi Tillendorf. 9 maja 1813 roku procesja z ciałem w ołowianej trumnie i sercem w srebrnej szkatułce, ruszyła przez Szprotawę, Mitawę, Rygę, Narwę do Sankt-Petersburga. Sześć koni ciągnęło sarkofag, za nimi jechała kareta feldmarszałka, dalej szedł kapłan, władze miasta, żołnierze. Procesję odprowadzał dźwięk dzwonów. Ciało Kutuzowa zostało pochowane w Soborze Kazańskim w Sankt-Petersburgu.

12 26 września 1814 roku komendant Bolesławca, pruski major Wulfen, w piśmie do głównodowodzącego rosyjsko-pruską armią Michaiła Barclay de Tolly zawiadomił, że mieszkańcy Bolesławca chcieliby, aby w mieście stanął pomnik Kutuzowa. Król Prus Fryderyk Wilhelm III postanowił sfinansować budowę pomnika. Autorem obelisku został znany architekt i nadworny rzeźbiarz, Karl Friedrich Schinkel. Jest on autorem wielu znanych dzieł architektonicznych: kwadrygi na Bramie Brandenburskiej, katedry i teatru w Berlinie, pałacu w Charlottenhofie i Nowego Pawilonu w Charlottenburgu.

13 Na Dolnym Śląsku w Kamieńcu Ząbkowickim znajduje się ogromny zamek jego autorstwa.

14 Po pięciu latach, 1 września 1819 roku, na uroczystości z udziałem autorów odsłonięto obelisk z czarnego granitu. Waży on 30 ton i ma wysokość 12,24 metra. Fotografia 2009 r..

15 Na południowej stronie pomnika znajduje się napis: Dotąd prowadził Książę Kutuzow Smoleński swoje rosyjskie oddziały, zwyciężając dokąd śmierć jego sławnego życia nie dosięgła. Był wyzwolicielem swojej ojczyzny. Był tym, którego droga prowadziła do oswobodzenia ludzi. Niech będzie błogosławiona święta pamięć bohatera. Na obelisku wymienione są także w dwóch językach wszystkie odznaczenia pułkownika. Tekst po rosyjsku: Generał-feldmarszałek Książę Smoleński Michaił Iłłarionowicz Goleniszczew-Kutuzow: kawaler orderu św. Andrzeja Apostoła, św. Aleksandra Newskiego, św. Męczennika i Zwycięzcy Georgija I stopnia, Imperatora Austrii i Orderu Wojennego Marii Teresy I stopnia, Króla Prus Czarnego i Czerwonego Orła, Order św. Jana Jerozolimskiego, posiadającego portret Jego Imperatorskiej Wysokości i Złotą Szpadę ozdobioną diamentami i laurami.

16 Początkowo obelisk znajdował się na rynku, potem jednak został przeniesiony bliżej domu, w którym zmarł Kutuzow. Na drugim piętrze, w miejscu zamurowanego okna pokoju, w którym umarł (od strony ul. 1 Maja), w setną rocznicę jego śmierci została wmurowana tablica pamiątkowa z datą jego śmierci i z nazwiskiem. Napis na tablicy: IN DIESEM HAUSE STARB FURST KUTUZOW AM 28 APRIL 1813 W tym domu zmarł Kutuzow 28 kwietnia 1813 roku, daty napisane według starego porządku)

17 3 kilometry od miasta, na trasie prowadzącej do Niemiec, gdzie w tamtych czasach znajdowała się maleńka wieś Tillendorf, na niewielkim podwyższeniu znajduje się drugi, mniej znany pomnik poświęcony Kutuzowowi.

18 Kilka dni po jego śmierci miejscowy kamieniarz, J. M. Bohm, otrzymał zamówienie na zrobienie pomnika. Inicjatorami postawienia Inicjatorami postawienia pomnika byli członkowie sztabu i adiutant Kutuzowa, Montrezor wraz z generałem Kaissarowem. Pomnik stanął dokładnie w miejscu, w którym 9 maja 1813 roku zostały złożone do grobu pozostałe po balsamowaniu szczątki pułkownika. Tablica pamiątkowa przed pomnikiem

19 Latem 1813 roku wkraczające wojska francuskie zniszczyły pomnik Kutuzowa. Nowy, zachowany do dziś, został ufundowany przez generała hrabiego von Sackena i córkę feldmarszałka, która odwiedziła to miejsce 9 lipca 1814 roku. 27 sierpnia 1814 roku pomnik został poświęcony. Ta niewielka, uszczerbiona jak samo życie Kutuzowa kolumna z wieńcem laurowym, jest symbolem wieczności, spoczywającym na antycznym postumencie. Znajduje się na niej napis w języku niemieckim i rosyjskim: Książę Smoleński Kutuzow przeniósł się z tego życia do lepszego świata 28 kwietnia 1813 roku.

20 Materiał przygotowany na podstawie reportażu O. Kraseckiej Последний приют Кутузова, zbiór Русские в Польше, Warszawa, 2009, s Zdjęcia: O. Krasecka