Prezes ORL Mieczys³aw Szatanek: O ile nie zmieni siê sytuacja, rekomendujemy przepisywanie od 1 lipca br. leków ze 100-proc. [str.

Transkrypt

1 ISSN egzemplarz bezp³atny Miesiêcznik Okrêgowej Izby Lekarskiej w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza czerwiec lipiec 2012 nr 6 7 Prezes ORL Mieczys³aw Szatanek: O ile nie zmieni siê sytuacja, rekomendujemy przepisywanie od 1 lipca br. leków ze 100-proc. odp³atnoœci¹ [str. 1] Maciej Piróg: Brak jest koordynacji [str. 4] Lekarze kontra urzêdnicy, niuanse praktyki lekarskiej [str. 3, 6] Warszawa Wola 20 lat [str. 32] Antoni Ostaszewski lekarz, o³nierz, spo³ecznik [str. 51]

2

3 Fot. R. Klimkowska Rzeczywistoœæ i bajki adnych dobrych wieœci. Z Ministerstwa Zdrowia, jak do tej pory, wieje ch³odem i obojêtnoœci¹. Nie widaæ chêci wspó³pracy z izb¹ lekarsk¹. Zamiast skupiæ siê na standardach i wytycznych leczenia opracowanych przez towarzystwa naukowe, ministerstwo nie chce siê wycofaæ z refundacji wed³ug wskazañ rejestrowych. W dalszym ci¹gu, mimo odwo³ania Jacka Paszkiewicza, brak w³aœciwie wspó³pracy z NFZ. W proponowanych umowach mamy na razie kodeks karny za najdrobniejsze pomy³ki. To upór wbrew prawu, bo Sejm dokona³ zmian w ustawie, choæ NFZ dzia³a jakby jeszcze siê o nich nie dowiedzia³. Dalej brnie w patologiczne dzia- ³ania, maj¹ce na celu tylko oszczêdnoœci i kontrole. Jeœli dyrektorzy placówek leczniczych i lekarze prywatnie praktykuj¹cy podpisz¹ te chore umowy, to nikt ju nie bêdzie w stanie im pomóc w obronie przed szalonymi grzywnami za wyimaginowane przewinienia, np. za brzydki charakter pisma. Ja tej umowy nie podpiszê i apelujê do wszystkich o to samo. Zagl¹dajcie na stronê internetow¹ izby lekarskiej po aktualne informacje. Zapad³ wprawdzie korzystny wyrok s¹du powszechnego, oddalaj¹cy niezasadn¹ i wygórowan¹ karê zastosowan¹ przez NFZ wobec lekarza, ale na pewno podjêto w NFZ prace, by karanie udoskonaliæ. Bo po co udoskonalaæ co innego, jeœli wszystko jest jak w bajce, tyle e koszmarnej. Czekamy na nowego prezesa NFZ! Czêsto spotykam siê i rozmawiam ze starszymi lekarzami. Dla nich nadesz³y wyj¹tkowo ciê kie czasy. Nie chcê u ywaæ s³ów emeryt czy rencista, bêdê pisa³ senior, bo to s³owo brzmi znacznie dostojniej i lepiej pasuje do takich wartoœci jak dojrza³oœæ, doœwiadczenie i yciowa m¹droœæ. Wielu seniorów zachowuje aktywnoœæ zawodow¹, co wynika nie tylko z zami³owania do sztuki medycznej i zapotrzebowania na ich wiedzê, ale równie z ich trudnej sytuacji materialnej, o czym mówi¹ niechêtnie (szczególnie ci samotni i najbiedniejsi). W celu wsparcia naszych seniorów wykorzystujemy fundusz ROZTERKI PREZESA samopomocy, ale stworzyliœmy te Fundacjê Pro Seniore, której zadaniem jest zbieranie œrodków finansowych. Niestety wielkie starania owocuj¹ mizernym skutkiem. Na udzia³ w balach charytatywnych trudno namówiæ kole anki i kolegów. Aukcje przeprowadzane podczas tych imprez przynosz¹ skromne dochody, poni ej oczekiwañ. Darowizny w postaci 1 proc. podatku, mimo ci¹g³ych apeli w Pulsie i na stronie internetowej, przekazuj¹ nieliczni lekarze. Dlaczego stajemy siê tak nieczuli? Co nami kieruje, e cz³owiek oddala siê od drugiego cz³owieka? A przecie ka dy z nas powinien byæ wra liwy, reagowaæ na troski, bol¹czki, k³opoty nie tylko chorego, ale równie starszej kole anki czy kolegi, od których uczyliœmy siê zawodu, których powinniœmy szanowaæ i otaczaæ opiek¹. Szukam rozwi¹zañ, bo jestem wdziêczny ka demu, kto nauczy³ mnie czegoœ w zawodzie i yciu. Wspólnie z prezesem Fundacji Pro Seniore Andrzejem Surowieckim dzia³amy, aby ka dy lekarz móg³ do³o yæ w³asn¹ cegie³kê pomocy, wchodz¹c bez ponoszenia kosztów na okreœlon¹ stronê informacyjno-naukow¹ w Internecie. Wiêcej napiszê o tym bli ej fina³u tej akcji. Gor¹co zachêcam te do korzystania z programu e-learningowego prowadzonego przez izbê, który umo liwia gromadzenie punktów edukacyjnych. Przypominam, e program ten, o wartoœci 3,5 mln z³, realizowany jest ze œrodków unijnych i jeœli nie spe³nimy za³o onych kryteriów, bêdziemy musieli œrodki te zwróciæ, a to by³oby bardzo niekorzystne. Niebawem koñczymy kolejny okres rozliczenia punktów edukacyjnych, wiêc czas ju o tym pomyœleæ. Poniewa zbli a siê okres wakacyjnych urlopów, yczê wszystkim udanego wypoczynku i szczêœliwego czasu w gronie rodzinnym lub przyjació³. yczê oderwania siê choæ na chwilê od ob³êdu koszmarnej rzeczywistoœci i nabrania si³ na dalsze zmaganie siê z problemami stwarzanymi przez nieomyln¹ w³adzê. Ü Warszawa, 14 czerwca 2012 r. Mieczys³aw Szatanek APEL Okrêgowej Rady Lekarskiej w Warszawie z 15 czerwca 2012 r. Okrêgowa Rada Lekarska w Warszawie, bior¹c pod uwagê zalecenia Naczelnej Rady Lekarskiej, Konwentu Prezesów Okrêgowych Rad Lekarskich oraz organizacji lekarskich zrzeszonych w Porozumieniu Organizacji Lekarskich, jeœli sytuacja w zakresie wystawiania recept nie zmieni siê, rekomenduje wszystkim lekarzom i lekarzom dentystom, bez wzglêdu na rodzaj zatrudnienia i miejsca wykonywania zawodu, wystawianie od 1 lipca 2012 r. recept na 100 proc. Jednoczeœnie Okrêgowa Rada Lekarska w Warszawie wyra a uznanie wszystkim lekarzom i lekarzom dentystom, którzy nie podpisali aneksów do umów z Narodowym Funduszem Zdrowia o wystawianie recept. patrz: nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

4 NA MARGINESIE Nowy prezes i co dalej? Nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012 Na ok³adce: Mieczys³aw Szatanek, prezes ORL w Warszawie (fot. E. Gwiazdowicz-W³odarczyk) Rysunek autorstwa Krzysztofa Rosieckiego W numerze m.in.: rozterki prezesa 1 trzy pytania do... 4 Prawne niuanse praktyki lekarskiej... 6 Czy podpisaæ umowê o recepty? 8 Przekszta³caæ czy nie Narada reumatologów 12 u nas w samorz¹dzie 16 dokumenty OZL i ORL 18 Otwarcie ŒCS w Kajetanach 24 etyka 26 Szukaj¹c dobrych rozwi¹zañ 28 Biegli s¹dowi z medycyny 31 nasze lecznictwo 32 Komunikat maz. wojewódzkiego inspektora sanitarnego 35 polemiki Kiedy nie umar³ jeszcze cz³owiek? 36 Karta Specjalisty Medycznego 38 walka z gruÿlic¹ 41 Dom Lekarza Seniora 42 walka z rakiem 44 Dentopolis z Mazowsza 48 sylwetki 51 Trudna droga do innowacyjnoœci 54 Barometr dla kardiologii 55 muzy i my 56, 63 Order dla prof. J. Jurkiewicza 59 wspomnienia 60 nowe przepisy prawne 61 felietony: w Gwiazdowicz-W³odarczyk 2 w Karczewski 13 w Balicki 14 w Walewski 14 w Jankowska 46 w Borowicz 55 w SMS z Krakowa 58 w Müldner-Nieckowski 58 Wpo³owie czerwca br. minister Ar³ukowicz wyst¹pi³ do konsultantów krajowych o przekazanie wyników kontroli przeprowadzanych przez nich w przedmiocie dostêpnoœci œwiadczeñ zdrowotnych. Termin przekazania informacji by³ typowy dwa dni. Zastanawiaj¹ce jest, dlaczego minister nie zwróci³ siê w tej sprawie do NFZ, który prowadzi tak¹ ocenê i zamieszcza j¹ nawet na stronach internetowych swoich oddzia³ów. Wiêkszoœæ konsultantów krajowych i wojewódzkich podkreœla, e od wielu lat obowi¹zuj¹cy system kontraktowania przez NFZ œwiadczeñ powoduje ograniczenia dostêpnoœci œwiadczeñ i nie zachêca do podnoszenia ich jakoœci. O tych problemach dyskutowano m.in. w czasie posiedzenia Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia w maju br. Wiadomoœci¹ najwa niejsz¹ jednak dla œrodowiska lekarskiego w ostatnich tygodniach by³ wniosek ministra zdrowia Bartosza Ar³ukowicza o odwo³anie prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Jacka Paszkiewicza. Przedstawiciele œrodowiska lekarskiego od dawna d¹ yli do jego odwo³ania bezskutecznie. Teraz przez kilka dni wszyscy w napiêciu oczekiwali, czy premier Donald Tusk przyjmie ten wniosek. Arogancja prezesa NFZ i bezwzglêdnoœæ w traktowaniu œwiadczeniodawców, a zw³aszcza postawa w trakcie negocjacji dotycz¹cych karania lekarzy za b³êdy w wystawianiu recept na leki refundowane by³y powszechnie znane. Omal nie doprowadzi³y do przerwania prowadzonych wtedy negocjacji. Jest oczywiste, e odwo³anie teraz Paszkiewicza nie ma nic wspólnego z wielokrotnymi wyst¹pieniami organizacji lekarskich i nielekarskich. Co siê sta³o, e dopiero teraz minister zdrowia, po ponad 6 miesi¹cach sprawowania funkcji, uzna³ e nie chce pracowaæ z Jackiem Paszkiewiczem? Kto bêdzie nowym prezesem Narodowego Funduszu Zdrowia i czy jego rola bêdzie ulegaæ marginalizacji w zwi¹zku ze zniesieniem monopolu NFZ, co zapowiada³ Bartosz Ar³ukowicz w czasie styczniowego Krajowego Zjazdu Lekarzy. Do tej pory to prezes NFZ de facto kreowa³ politykê zdrowotn¹ pañstwa, a nie, jak mówi Konstytucja RP, minister zdrowia. Dlaczego p.o. prezes NFZ Zbigniew Teter w porozumieniu z ministrem Ar³ukowiczem nie zmieni³, w trybie pilnym, niekorzystnych dla lekarzy zapisów w nowych umowach o wypisywanie recept oto jest pytanie. Mo e to gra na czas? Bez zmiany prawa i zwiêkszenia nak³adów wymiana prezesa NFZ niewiele da, bo od samego mieszania herbata nie staje siê s³odsza. Ü Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk WYDAWCA MIESIÊCZNIKA PULS : Okrêgowa Izba Lekarska w Warszawie REDAKCJA: Warszawa, ul. Kozia 3/5, lok. 31, faks , puls@miesiecznik-puls.org.pl REDAKTOR NACZELNA: Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk, tel , e.gwiazdowicz@miesiecznik-puls.org.pl SEKRETARZ REDAKCJI: Krystyna Bie añska, tel , k.biezanska@miesiecznik-puls.org.pl KOLEGIUM REDAKCYJNE: Stanis³aw Ancyparowicz, W³odzimierz Cerañski, Janusz Garlicki, Wies³aw Jêdrzejczak, Tadeusz Kalbarczyk, Jerzy Kruszewski, Wojciech Maria Kuœ, Ryszard Majkowski, Stanis³aw Niemczyk, Gra yna Pacocha, Wojciech Rowiñski, Danuta Samolczyk-Wanyura, Mieczys³aw Szatanek, Tadeusz To³³oczko, Maria Wierzbicka, Andrzej W³odarczyk KOMENTATORZY: Marek Balicki, Janina Jankowska, Pawe³ Walewski PUBLICYŒCI: Ewa Dobrowolska, Ma³gorzata Kukowska- -Skarbek WSPÓ PRACUJ : Jerzy Borowicz, Beata Kozyra- ukasiak, Anna Mazurkiewicz, Piotr Müldner-Nieckowski, Krzysztof Sankiewicz, Ewa Waluœ, Justyna Wojteczek, Tadeusz M. Zielonka SEKRETARIAT REDAKCJI: Iwona Stawicka, tel ZG OSZENIA ZMIAN ADRESÓW: tel , p.rejestracja@oilwaw.org.pl REKLAMA I MARKETING: Renata Klimkowska, tel./faks , tel , marketing@miesiecznik-puls.org.pl OPRACOWANIE GRAFICZNE: Artmedia Partners, tel KOREKTA: Lidia Sadowska-Szlaga DRUK: Elanders Polska Sp. z o.o., P³oñsk, ul. Mazowiecka 2, tel , elanders@elanders.pl Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji artyku³ów i listów, dokonywania skrótów oraz zmian tytu³ów. Materia³ów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja nie odpowiada za treœæ reklam i og³oszeñ. 2 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012

5 AKTUALNOŒCI Lekarze kontra urzêdnicy pi³ka w grze W meczu lekarze kontra Narodowy Fundusz Zdrowia i Ministerstwo Zdrowia dotychczasowy wynik to 1:2. Wprawdzie uda³o siê usun¹æ bezsensowne zapisy o karach dla lekarzy z ustawy refundacyjnej, ale powróci³y w zarz¹dzeniu prezesa NFZ. Nie uda³o siê te œrodowisku lekarskiemu przekonaæ decydentów do zmiany ustawy refundacyjnej w zakresie przepisów dotycz¹cych (co do zasady) refundacji leków na podstawie charakterystyki produktu leczniczego. Okaza³o siê, e zwyciêstwo, polegaj¹ce na szybkiej nowelizacji ustawy refundacyjnej w kwestii kar, by³o chwilowe. Decyzja, e w trójk¹cie: lekarze, MZ i NFZ, wypracowany zostanie wspólny wzór umowy o wystawianie recept refundowanych by³a mydleniem oczu. Tê potyczkê minister zdrowia Bartosz Ar³ukowicz rozegra³ zgrabnie. Kiedy Jacek Paszkiewicz wys³a³ list do premiera o fiasku porozumienia, minister taktycznie nabra³ wody w usta. Kiedy otrzyma³ zarz¹dzenie, w którym skopiowane zosta³y usuniête z ustawy paragrafy o karach dla lekarzy, zg³osi³ po cichu pewne zastrze enia. By³ za, a nawet przeciw. Czy móg³ wiêcej? Oczywiœcie. Lekarze na ogó³ nie zdaj¹ sobie sprawy z tego, e art. 106 ustawy o œwiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze œrodków publicznych nakazuje ministrowi zdrowia stwierdzenie niewa noœci uchwa³y lub decyzji, w ca³oœci lub w czêœci, w przypadku gdy: 1) narusza ona prawo lub 2) prowadzi do niew³aœciwego zabezpieczenia œwiadczeñ opieki zdrowotnej. Bartosz Ar³ukowicz nie stwierdzi³ niewa noœci choæby fragmentu spornego zarz¹dzenia, mimo e zarówno wiele opinii prawnych, jak i kszta³tuj¹ca siê linia orzecznictwa s¹dowego wskazuj¹ na sprzecznoœæ nak³adanych przez NFZ kar z kodeksem cywilnym. Bartosz Ar³ukowicz wyre yserowa³ tê potyczkê. Jego kolejnym ruchem by³ wniosek o odwo³anie Paszkiewicza. Ucieszyli siê niemal wszyscy. Problem w tym, e ywotne dla œrodowiska lekarskiego sprawy nadal pozostaj¹ nieza³atwione (przynajmniej do chwili druku tego numeru Pulsu ). Zagraniu z wnioskiem o odwo³anie Paszkiewicza towarzyszy³ szereg medialnych wyst¹pieñ i drobnych zagrywek dla podreperowania nadszarpniêtego wizerunku u kolegów lekarzy. Na przyk³ad doœæ nieoczekiwane by³o dla Okrêgowej Rady Lekarskiej w Warszawie spotkanie z wiceminister zdrowia Agnieszk¹ Pachciarz. Oczywiœcie nie by³o niezaplanowane; sedno le y w tym, e bardzo rzadko wysoki rang¹ urzêdnik Ministerstwa Zdrowia (o funduszu lepiej tu nawet nie wspominaæ) odpowiada na zaproszenie ze strony ORL. Efekt? Jest szansa na wznowienie rozmów dotycz¹cych wzoru umowy o wystawianie recept na leki refundowane powiedzia³a wiceminister podczas posiedzenia 25 maja, zaznaczaj¹c, e nie mo e sk³adaæ deklaracji, z uwagi na tocz¹c¹ siê procedurê odwo³awcz¹ prezesa NFZ Jacka Paszkiewicza. Cz³onkowie ORL us³yszeli, e prezes funduszu ma prawo wydaæ zarz¹dzenie dotycz¹ce wzoru umowy oraz e zapisy o karach umownych s¹ standardowo treœci¹ tego typu umów. Agnieszka Pachciarz (choæ z wykszta³cenia jest prawniczk¹) nie z³o y³a jednak adnych deklaracji po wys³uchaniu argumentów cz³onków rady i radców prawnych izby, e zapisy we wzorze umowy naruszaj¹ kodeks cywilny. Odpowiedzia³a jedynie rozwa aniami natury ogólnej o zasadach miareczkowania kar i listy przewinieñ, za jakie mo na karaæ. Na pytanie, jak nale y rozumieæ udokumentowane wzglêdy medyczne, odpowiada³ dyrektor Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Artur Fa³ek (z wykszta³cenia lekarz). Wed³ug przedstawiciela ministerstwa pojêcie to oznacza rozpoznanie, do którego czasami wystarczy wywiad lekarski, a czasem konieczne s¹ badania diagnostyczne. Tej definicji nie znajdziemy w tzw. s³owniczku do ustawy, a tego domagaj¹ siê lekarze. Kolejne dni przynios³y rewelacje, które czêœæ mediów zaczê- ³a nazywaæ nowym otwarciem. Bartosz Ar³ukowicz zapowiedzia³ m.in., e chce, by fundusz p³aci³ za osi¹gniêty efekt leczenia, a nie tylko za realizacjê procedur, by zacieœniæ wspó³pracê miêdzy lekarzem rodzinnym, specjalist¹ i szpitalem, a tak e podnieœæ jakoœæ leczenia. Nowy prezes ma wspó³uczestniczyæ w tym dziele. Ale nadal nie ma projektu ustawy o jakoœci w ochronie zdrowia (a zapowiadano, e bêdzie gotowy wczesn¹ wiosn¹). Lektura ustawy o œwiadczeniach nie pozostawia zaœ w¹tpliwoœci, e w naszym systemie prezes NFZ to stra nik pieniêdzy i dyscypliny bud etowej. Odpowiada nie tyle za jakoœæ leczenia, ile za gospodarowanie œrodkami finansowymi. Bartosz Ar³ukowicz nie mówi³, jak zamierza doprowadziæ do p³acenia za osi¹gniêty efekt leczenia. Na marginesie mo na tu tylko dodaæ, e jedno z najpowa niejszych czasopism medycznych opublikowa³o ostatnio dane o kilkuletnim pilota u takiego systemu w Medicaid i Medicare. W uproszczeniu mo na powiedzieæ, e rezultat by³ taki, e wzros³y koszty, a wskaÿniki zdrowotne pozosta³y takie same... NFZ og³osi³, e lekarze w znakomitej wiêkszoœci podpisali umowy kwestionowane przez samorz¹d lekarski, OZZL, Porozumienie Zielonogórskie i inne œrodowiska medyczne. Jak teraz tê abê zjeœæ? Niewykluczone, e fundusz szerzy propagandê sukcesu. Jeœli jednak rzeczywiœcie wiêkszoœæ lekarzy podpisa³a feralne umowy, tym samym wytr¹ci³a broñ walcz¹cym o zmianê umów. W kontekœcie kar nak³adanych przez NFZ trzeba pamiêtaæ, e zmniejszaj¹ siê wp³ywy ze sk³adek na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to z ogólnej sytuacji finansowej obywateli. Fundusz bêdzie walczy³ o ka d¹ z³otówkê, mimo e suma kar na³o onych na lekarzy wci¹ nie jest imponuj¹ca, jeœli siê j¹ porówna z rocznymi przychodami NFZ. Samorz¹d nadal mo e walczyæ zarówno o zmianê praktyki karania lekarzy przez fundusz, jak i o zmianê nieszczêsnych zapisów wi¹ ¹cych refundacjê z Charakterystyk¹ Produktu Leczniczego. W tym drugim wypadku mo e liczyæ na ca³kowit¹ przychylnoœæ mediów, zw³aszcza w sytuacji, gdy wyt³umaczy im, e jest to dzia³anie na rzecz chorych. Lekarze mog¹ te przybli- aæ ten problem swoim pacjentom. Pi³ka w grze. Ü Justyna Wojteczek nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

6 TRZY PYTANIA DO... MACIEJ PIRÓG DORADCA PREZYDENTA RP, BY Y DYREKTOR INSTYTUTU POMNIK CENTRUM ZDROWIA DZIECKA, OBECNIE DYREKTOR SZPITALA PEDIATRYCZNEGO WUM W BUDOWIE Brak jest koordynacji Dlaczego postanowi³ pan, po dziesiêciu latach kierowania Centrum Zdrowia Dziecka, nie ubiegaæ siê ponownie o stanowisko szefa instytutu? Zmêczenie materia³u? Od niedawna jest pan dyrektorem powstaj¹cego Szpitala Pediatrycznego WUM Fot. arch. IPCZD Pó³ roku przed up³ywem mojej drugiej kadencji na stanowisku dyrektora Centrum Zdrowia Dziecka zacz¹³em dochodziæ do wniosku, e po dziesiêciu latach nale y coœ zmieniæ. Pozostawanie w jednym miejscu pracy ma wartoœæ dla profesjonalisty medycznego, dla lekarza, lecz niekoniecznie dla zarz¹dzaj¹cych. Myœlê, e jest moment, w którym dyrektor powinien, nawet wtedy, kiedy wszystko idzie dobrze, zastanowiæ siê, czy nie odejœæ, bo to umowne zmêczenie materia³u, o którym pani redaktor mówi, dzia³a w dwie strony. Trzeba pamiêtaæ, e nie tylko osoba zarz¹dzaj¹ca mo e mieæ doœæ, ale tak e wspó³pracownicy, nawet je eli nie jest to przez nich artyku³owane. Zmiana dyrektora nie jest czymœ oczekiwanym, to wypalenie siê czynników motywuj¹cych do dzia³ania. Nasila siê zw³aszcza kiedy osoba zarz¹dzaj¹ca ma œwiadomoœæ, e nic nie mo e zrobiæ w sytuacji, jaka istnieje mniej wiêcej od czterech lat. Wtedy, gdy system z góry skazuje j¹ na pora kê. Pierwszym powodem podjêcia decyzji o odejœciu by³a wiêc potrzeba zmiany. Drugim to, e moje czteroletnie starania, i coraz g³oœniejsze upominanie siê i mówienie, dlaczego jest tak Ÿle w pediatrii i w konsekwencji Ÿle w finansach instytutu, pozostawa³y g³osem wo³aj¹cego na puszczy. Doprecyzowuj¹c, myœlê o patologicznej wycenie œwiadczeñ pediatrycznych przy wprowadzaniu Jednorodnych Grup Pacjentów, co doprowadzi³o wszystkie, nawet te najlepiej zarz¹dzane, placówki pediatryczne do narastaj¹cego zad³u ania siê. S¹dzê, e niezg³oszenie siê adnego kandydata do pierwszej tury konkursu na stanowisko dyrektora CZD œwiadczy o powadze sytuacji. By³em tym faktem zbudowany. Mówiê tak, choæ wiem, e mo e to dziwnie brzmieæ. Ale uwa am, e brak chêtnych dowodzi, i ludzie, którzy chc¹ zarz¹dzaæ i zarz¹dzaj¹ innymi szpitalami, maj¹ œwiadomoœæ jak powa nych obowi¹zków siê podejmuj¹. Proszê zauwa yæ, e na odbywaj¹cy siê w tej chwili konkurs na dyrektora Okulistycznego Szpitala Klinicznego w Warszawie w pierwszej turze zg³osi³o siê 12 kandydatów. Odpowiadaj¹c na ostatni¹ czêœæ pytania pani redaktor potwierdzam, e przyj¹³em propozycjê rektora prof. Marka Krawczyka, który zaproponowa³ mi kierowanie budow¹ Klinicznego Szpitala Pediatrycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, który powstaje przy ul. Banacha. To dla mnie kolejne nowe wyzwanie. 4 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012

7 Czy, jako wieloletni dyrektor instytutu badawczo- -naukowego, nie uwa a pan, e powinna powstaæ odrêbna ustawa o szpitalach klinicznych? Ustawa o szpitalach klinicznych by³aby pewnym sposobem na rozwi¹zanie istniej¹cych problemów, chocia mo e to trochê ju anachroniczne spojrzenie. Mówiliœmy o niej w latach 90. XX w. (!), wiêc dosyæ dawno. W tej chwili, kiedy mamy ju szpitale prywatne i niepubliczne, spó³ki prawa handlowego oraz publiczne zak³ady opieki zdrowotnej, a tak e szpitale akademickie i instytuty badawcze, potrzebne jest unormowanie prawne, które pozwoli³oby im rzeczywiœcie sprawnie funkcjonowaæ. Szpitale trzeciego poziomu referencyjnego ulegaj¹ degradacji i trzeba je ratowaæ. Niestety na drodze stoj¹ m.in. zarz¹dzenia prezesa NFZ. Minister jest w³aœciwie ubezw³asnowolniony... Organem za³o ycielskim dla szpitali klinicznych i instytutów s¹ uczelnie medyczne i Minister Zdrowia, czyli dwa organy, które albo nie maj¹ pieniêdzy, albo nie mog¹ ich daæ, bo prawo na to nie pozwala. W trochê lepszej sytuacji s¹ kliniki na bazie obcej, czyli w szpitalach, dla których organem za³o ycielskim jest samorz¹d czêsto dofinansowuj¹cy swoje placówki. Mo na siê zastanawiaæ, czy to dobrze, e jest a tyle organów. Je eli mówimy o szpitalach klinicznych, to ka dy ma coœ innego na myœli. Co innego myœli p³atnik, co innego mówi MZ, co innego uczelnia, czy dyrektor szpitala klinicznego. To jest powód gorszej sytuacji politycznej szpitali klinicznych. Pacjent, który wybiera ten szpital, trafia do niego, bo musi. Nie mo e byæ odes³any gdzieœ dalej, bo przecie szpital kliniczny jest ostatnim ogniwem w systemie leczenia. To w tych placówkach si³¹ rzeczy leczy siê najdro ej, bo do nich trafiaj¹ chorzy z powik³aniami i najtrudniejsze przypadki. Dodatkowe koszty rodzi szkolenie przed- i podyplomowe. Do decydentów nie dociera jednak fakt, e wymienione okolicznoœci powinny powodowaæ znacznie wy sze finansowanie tych szpitali. Samorz¹d lekarski uwa a, e system ochrony zdrowia w Polsce, mimo wielu prób poprawy jego stanu, jest niewydolny. Je eli podziela pan ten pogl¹d co sprawia, e szpitale nie mog¹ sprawnie funkcjonowaæ. Co trzeba zrobiæ, eby to siê uda³o? Ekonomiœci uwa aj¹, e w Polsce nie mamy prawdziwego systemu ubezpieczeniowego. Istnieje dysproporcja miêdzy kwotami na ochronê zdrowia w dyspozycji NFZ 65 mld z³, i w bud ecie centralnym 5 mld, nie mówi¹c ju o pieni¹dzach bezpoœrednio wydawanych na leczenie przez pacjentów. Taki system nie wystêpuje w Europie. Zdecydowanie powinniœmy czêœæ pieniêdzy odzyskaæ ze sk³adki, dlatego e wed³ug mnie na kupowanie œwiadczeñ zdrowotnych pieniêdzy nie brakuje. Brakuje polityki zdrowotnej, bo w Polsce odpowiedzialny za ni¹ powinien byæ minister zdrowia, a w rzeczywistoœci kieruje ni¹ prezes NFZ. To, co dzia³o siê pod koniec mojej pracy jako dyrektora CZD we wspó³pracy z Narodowym Funduszem Zdrowia, by³o chore. Uwa am, e system kas chorych by³ znacznie lepszym systemem ni obecny. Mo e zatem rozwi¹zaniem jest decentralizacja, ale z central¹ w Ministerstwie Zdrowia, które odpowiada³oby rzeczywiœcie za politykê zdrowotn¹, oraz dodatkowo finansowanie bud etowe dla wysokiej specjalistyki, czyli trzeciego poziomu referencyjnego. P³atnik kupowa³by œwiadczenia. Produkcja œwiadczeñ, czyli poda, zale a³aby od ich wyceny. Niepotrzebnie zajmujemy siê te tak mocno form¹ prawno-organizacyjn¹ szpitali, np. kwesti¹ czy to bêd¹ spó³ki, czy placówki prywatne. Szpitale powinny mieæ cel i zadania, o czym zreszt¹ mówi³a minister Kopacz, przedstawiaj¹c pakiet ustaw zdrowotnych. Teraz brak jest przede wszystkim koordynacji. Ü pyta³a Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk REKLAMA nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

8 PRAWO I MY Prawne niuanse pr czyli o czym ka dy doktor wiedzieæ powinien Coraz czêœciej pacjenci wytaczaj¹ lekarzom procesy i coraz wy sze kwoty odszkodowañ i zadoœæuczynieñ orzekaj¹ w takich sprawach s¹dy. Maj¹c to na uwadze, warto o kilku rzeczach w codziennej praktyce pamiêtaæ. Po pierwsze: dokumentacja Roœnie grono lekarzy, którzy na wstêpie mieli gorsz¹ pozycjê w procesie, ze wzglêdu na Ÿle prowadzon¹ dokumentacjê medyczn¹. Trzeba j¹ prowadziæ starannie, czytelnie i na bie ¹co. Nale y pracowicie umieszczaæ opis wywiadu (zawieraj¹cego tak e informacje o œrodowisku pacjenta i jego trybie ycia), badania przedmiotowego, stwierdzonych objawów, wyników badañ, rozpoznania, wybranej metody leczenia, wymieniaæ wypisane leki i podawaæ ich dawkowanie, zalecenia odnoœnie do diety itp. Trzeba te odnotowaæ fakt, e pacjent zosta³ poinformowany o maj¹cym nast¹piæ procesie leczenia i wyrazi³ na nie zgodê. Ka de skreœlenie czy dopisek musi byæ opisany, poœwiadczony podpisem, dat¹ i piecz¹tk¹. Niestaranna, wybrakowana dokumentacja medyczna w s¹dzie zawsze œwiadczy na niekorzyœæ lekarza. Po drugie: œwiadoma zgoda pacjenta Niedawno do izby przyjêæ jednego z mazowieckich szpitali zosta³a przez mê a przywieziona pacjentka, która go³ymi palcami stopy podczas biegu uderzy³a o próg. W wyniku tego urazu paluch znajdowa³ siê pod k¹tem ostrym w stosunku do reszty palców. Lekarz w izbie przyjêæ, po wys³uchaniu historii tego zdarzenia i obejrzeniu palucha (tylko tego palucha), bez wyjaœnienia i bez ostrze enia chwyci³ go i szarpn¹³, próbuj¹c nastawiæ (prawdopodobnie, bo celu swojego dzia³ania nie wyjaœni³). Pacjentka z powodu bólu wyrwa³a stopê. Lekarz zapyta³, czy chce, by jej pomóg³. Pacjentka oczywiœcie wyrazi³a zgodê, ale zastrzeg³a, e nie chce, by j¹ to tak bola³o. Kolejna próba nastawienia palucha zakoñczy³a siê podobnie, z tym e dosz³o do awantury z przygl¹daj¹cym siê temu mê em pacjentki. W koñcu zaj¹³ siê ni¹ inny lekarz, który po oglêdzinach stopy zleci³ przeœwietlenie rtg. Wykaza³o ono z³amanie koœci palucha z przesuniêciem. Nastawienie tym razem odby³o siê po zaaplikowaniu znieczulenia. Co mo e groziæ pierwszemu lekarzowi? Co najmniej powództwo cywilne za podjêcie interwencji lekarskiej bez wyra onej przez pacjentkê œwiadomej zgody na czynnoœci medyczne. Pacjent ma prawo do uzyskania informacji o stanie swojego zdrowia oraz planowanej terapii, z uwzglêdnieniem jej ryzyka i ryzyka zaniechania takiej terapii, rokowania oraz alternatywnych metod leczenia. To prawo pacjenta, lekarz zaœ ma obowi¹zek takiej informacji udzieliæ w formie zrozumia³ej dla pacjenta. Zwolniony jest z tego obowi¹zku w sy- tuacji, gdy zw³oka potrzebna na uzyskanie zgody skutkowa³aby nieodwracalnym pogorszeniem siê stanu zdrowia lub zgonem pacjenta, gdy chory nie jest w stanie jej wyraziæ (bo np. jest nieprzytomny) lub gdy sobie takiej informacji nie yczy. Œwiadoma zgoda oznacza, e pacjent zosta³ poinformowany o wszystkich wymienionych aspektach sytuacji. Zgoda, która nie jest»objaœniona«, jest wadliwa, wskutek czego lekarz dzia³a bez zgody i nara a siê na odpowiedzialnoœæ cywiln¹, nawet gdy postêpuje zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej czytamy w ksi¹ ce prof. Miros³awa Nesterowicza Prawo medyczne. Profesor przytacza orzeczenie S¹du Najwy szego w sprawie, w której pacjent dochodzi³ odszkodowania za powik³ania powsta³e wskutek operacji tarczycy. Powik³ania by³y przejœciowe i ust¹pi³y, niemniej jednak lekarz sprawê przegra³, poniewa s¹d ustali³, e pacjent nie zosta³ poinformowany o mo liwoœciach i skutkach leczenia zachowawczego oraz celowoœci i wynikach zabiegu operacyjnego. Ograniczenie siê lekarza do uzyskania zgody formalnej (braku sprzeciwu) jest niewystarczaj¹ce i stanowi brak zgody pacjenta, co czyni zabieg nieusprawiedliwionym i uzasadnia odpowiedzialnoœæ za rozstrój zdrowia powoda podkreœla prof. Nesterowicz. Zaznacza przy tym, e lekarz nie ma obowi¹zku przekazywania wszelkich informacji, ma poinformowaæ pacjenta o skutkach typowych, z którymi w danym wypadku nale y siê liczyæ. Miros³aw Nestorowicz uwa a, e zgoda pacjenta na dokonanie zabiegu lekarskiego czy wdro enia terapii ma takie znaczenie, e oprócz nadania cechy prawnoœci interwencji lekarza powoduje, i pacjent akceptuje ryzyko zabiegu i przejmuje je na siebie. Profesor zastrzega jednak, e akceptacja ryzyka koñczy siê, gdy w postêpowaniu lekarza mo na dopatrzyæ siê winy, gdy chory nie obejmuje zgod¹ szkody wynik³ej z niedbalstwa czy innego zawinionego dzia³ania lekarza. W takiej sytuacji lekarza chroni jego polisa ubezpieczenia OC. O ile œwiadomie j¹ zawar³. Po trzecie: ubezpieczenie obowi¹zkowe W ci¹gu ostatniego roku w istotny sposób zmieni³y siê przepisy w tym zakresie. Stanowi o tym art. 25 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty oraz postanowienia rozporz¹dzenia ministra finansów z 22 grudnia 2011 r., wydanego na podstawie tego artyku³u. Rozporz¹dzenie okreœla szczegó³owy zakres obowi¹zkowego ubezpieczenia odpowiedzialnoœci cywilnej podmiotu wykonuj¹cego dzia³alnoœæ lecznicz¹ za szkody bêd¹ce nastêpstwem udzielania œwiadczeñ zdrowotnych albo niezgodnego z prawem udzielania œwiadczeñ zdrowotnych. W paragrafie 2 tego rozporz¹dzenia czytamy, e ubezpieczeniem OC objêta jest odpowiedzialnoœæ cywilna podmiotu wykonuj¹cego dzia³alnoœæ Rys. K. Rosiecki 6 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012

9 aktyki lekarskiej, lecznicz¹ na terytorium RP za szkody ( ) wyrz¹dzone dzia³aniem lub zaniechaniem ubezpieczonego. Zatem ubezpieczenie to dotyczy lekarzy prowadz¹cych praktyki lekarskie zarejestrowane w rejestrze Okrêgowej Rady Lekarskiej mówi koordynatorka zespo³u radców prawnych w OIL w Warszawie mecenas El bieta Barcikowska-Szyd³o. Jeœli doktor Kowalski wykonywa³ swój zawód na podstawie umowy cywilnoprawnej i jako doktor Kowalski mia³ wykupion¹ polisê OC, pod rz¹dami nowych przepisów nie korzysta ju z tej ochrony. Musi zarejestrowaæ praktykê lekarsk¹ wy³¹cznie w przedsiêbiorstwie podmiotu leczniczego i tê praktykê ubezpieczyæ wyjaœnia mecenas Barcikowska-Szyd³o. W rejestrze ORL trzeba wykazaæ wszystkie szpitale i przychodnie, z którymi zawar³o siê kontrakt. W przeciwnym razie grozi brak ochrony ze strony ubezpieczyciela. Za lekarzy, którzy wykonuj¹ zawód na podstawie umowy o pracê, zawsze odpowiada pracodawca. W razie szkody pacjenta obowi¹zek wyp³aty odszkodowania i zadoœæuczynienia spada na szpital lub przychodniê, w której zatrudniony jest lekarz. Pracodawca lekarza, który przyczyni³ siê do powstania szkody, mo e jednak wyst¹piæ do niego z roszczeniem regresowym. Na podstawie kodeksu pracy górn¹ jego granic¹ s¹ trzymiesiêczne pobory lekarza. Jeœli jednak lekarz przyczyni³ siê do powstania szkody z winy umyœlnej, odpowiada do pe³nej wysokoœci szkody. Lekarze wykonuj¹cy zawód w ramach praktyk lekarskich na podstawie umowy cywilnoprawnej za powsta³e szkody odpowiadaj¹ solidarnie ze szpitalem (art. 441 par. 1 kodeksu cywilnego). Nic nie da wy³¹czenie w takiej umowie odpowiedzialnoœci solidarnej. O tym, e bêdzie to w³aœnie solidarna odpowiedzialnoœæ, mowa jest w art. 27, ust. 7 ustawy o dzia³alnoœci leczniczej, która ma rangê wy sz¹ od umowy twierdzi mecenas Barcikowska-Szyd³o. Co oznacza odpowiedzialnoœæ solidarna? Bynajmniej nie jest to odpowiedzialnoœæ pó³ na pó³. Oznacza, e pacjent mo e ¹daæ ca³oœci lub czêœci œwiadczenia od szpitala i lekarza ³¹cznie albo od ka dego z osobna, a wyp³ata odszkodowania przez jednego ze zobowi¹zanych zwalnia drugiego. Po czwarte: ubezpieczenie dobrowolne W wielu sytuacjach warto ubezpieczyæ siê tak e dobrowolnie. Mecenas Barcikowska-Szyd³o zwraca te uwagê, by lekarze, którzy na zaproszenie kolegów z innego szpitala udzielaj¹ tam konsultacji lub wykonuj¹ inne œwiadczenia medyczne (bezp³atnie, na umowê-zlecenie itp.), ubezpieczyli tego typu dzia³alnoœæ. Na terenie innego szpitala nie dzia³a ochrona ubezpieczeniowa pracodawcy czy te praktyki wy³¹cznie w przedsiêbiorstwie podmiotu leczniczego innego ni wymienione w rejestrze Okrêgowej Rady Lekarskiej. Po pi¹te: polisê kupowaæ z pe³nym zrozumieniem, a potem schowaæ j¹ w sejfie Nie ma rady, ogólne warunki umowy ubezpieczeniowej, wy³¹czenia z ochrony i wszelkie informacje w umowie trzeba nie tylko przeczytaæ, ale i wyci¹gn¹æ z nich wnioski. Mecenas Barcikowska-Szyd³o podkreœla, e do ubezpieczenia trzeba zg³osiæ ka de ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹, jak¹ siê wykonuje. Prawdopodobnie nie uczyni³ tego dermatolog, którego pozwa³a pacjentka, zarzucaj¹c mu poparzenie laserem. Nie obj¹³ ochron¹ ubezpieczeniow¹ zabiegów wykonywanych za pomoc¹ tego rodzaju aparatury, a jedynie swoj¹ dzia³alnoœæ medyczn¹ jako ogólne us³ugi dermatologiczne. Bardzo czêsto polisy nie obejmuj¹ œwiadczeñ wykonywanych za pomoc¹ ró nego rodzaju aparatury. Przed zawarciem umowy trzeba na to zwróciæ uwagê. Pamiêtajmy, e inaczej wygl¹da ubezpieczenie lekarza internisty, a inaczej zabiegowca mówi pani mecenas. Po zakupie polisy umowê zawarcia ubezpieczenia oraz informacjê o warunkach ogólnych nale y schowaæ w dobrym miejscu i przechowywaæ przez okres dziesiêciu lat. Przedawnienie roszczeñ, w zale noœci od ich charakteru, nastêpuje po up³ywie od trzech do dziesiêciu lat, licz¹c od daty ujawnienia szkody. Ü Justyna Wojteczek Dziêkujê za konsultacjê artyku³u mecenas El biecie Barcikowskiej-Szyd³o. Uwaga! Niniejszy materia³ zawiera jedynie informacje natury ogólnej, niewyczerpuj¹ce omawianych zagadnieñ. Przedstawionych informacji nie nale y zatem traktowaæ jako porad konsultingowych, prawnych czy te porad lub us³ug innego rodzaju. Nie nale y tak e wy³¹cznie na podstawie otrzymanych informacji podejmowaæ jakichkolwiek decyzji, które mog¹ dotyczyæ czytelnika lub jego dzia³alnoœci. Przed podjêciem jakichkolwiek decyzji lub dzia³añ dotycz¹cych kwestii finansowych czy biznesowych nale y skonsultowaæ siê z wykwalifikowanym profesjonalnym doradc¹ prawnym, aby indywidualnie omówiæ swoj¹ sprawê. nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

10 WYNAGRODZENIA Czy podpisaæ umowê o recepty? Maciej Jêdrzejowski przewodnicz¹cy Zespo³u ds. Wynagrodzeñ ORL w Warszawie, cz³onek ORL w Warszawie r. strac¹ wa noœæ dotychczasowe umowy upowa niaj¹ce lekarzy praktykuj¹cych prywatnie do wystawiania recept refundowanych. Przepisywanie po tym terminie leków ze zni k¹ wymaga zawarcia nowych. Przedstawione przez NFZ propozycje umów s¹ bardzo niekorzystne dla naszego œrodowiska. Wygaœniêcie dotychczasowych umów o wystawianie recept refundowanych zwi¹zane jest z wejœciem w ycie art. 63 pkt 13 ustawy refundacyjnej. Uchyla on bowiem przepisy bêd¹ce podstaw¹ dotychczasowych umów. Nowe musz¹ byæ zawarte na podstawie art. 48 ustawy refundacyjnej. Wystawianie recept refundowanych po r. bez podpisania nowej umowy, nawet z wykorzystaniem dotychczasowych druków recept, bêdzie bezprawne i mo e skutkowaæ odpowiedzialnoœci¹ cywiln¹ oraz karnymi zarzutami wy³udzenia œrodków publicznych lub dzia³ania na szkodê NFZ. Co zawieraj¹ nowe umowy r. na stronie internetowej NFZ ukaza³o siê zarz¹dzenie prezesa funduszu wprowadzaj¹ce nowy wzór umowy upowa niaj¹cej do wystawiania recept na leki refundowane ze œrodków publicznych ( new/?katnr=3&dzialnr=12&artnr=4904). Niestety umowa ta, mimo kilkumiesiêcznych negocjacji miêdzy NFZ a NRL, jest dla naszego œrodowiska bardzo niekorzystna. Przede wszystkim zawiera dok³adnie te same przepisy dotycz¹ce mo liwoœci obci¹ enia lekarza kosztami nienale nej refundacji leku, które usuniêto z ustawy refundacyjnej po akcji piecz¹tkowej w styczniu 2012 r. Lekarz zobowi¹zany bêdzie do zwrotu koszów refundacji leków w przypadku: 1. wypisania recepty nieuzasadnionej udokumentowanymi wzglêdami medycznymi, 2. wypisania recepty niezgodnie z uprawnieniami œwiadczeniobiorcy, 3. wypisania recepty niezgodnie ze wskazaniami zawartymi w obwieszczeniach dotycz¹cych wykazów leków refundowanych. W umowie NFZ zastrzega sobie równie prawo do nak³adania na lekarzy dodatkowych kar umownych, w wysokoœci 300 z³ za ka d¹ nieprawid³owoœæ stwierdzon¹ w okresie objêtym kontrol¹. Kary te maj¹ dotyczyæ m.in. wystawienia recepty w miejscu niewskazanym w umowie, nieprowadzenia lub prowadzenia dokumentacji niezgodnie z przepisami, braku danych odnoœnie do wystawionej recepty w dokumentacji medycznej, udostêpniania recept innym osobom, ponownego wystawienia recepty z danym numerem, braku albo b³êdnych danych pacjenta, niezachowania nale ytej starannoœci w przechowywaniu recept, wystawienia recepty na rzecz osoby nieubezpieczonej. Wed³ug projektu kary umowne za poszczególne rodzaje nieprawid³owoœci sumuj¹ siê. W przypadku kilkakrotnego stwierdzenia danej nieprawid³owoœci kary ulegaj¹ zwiêkszeniu do 300 proc. Maksymalna wysokoœæ kar umownych w okresie kontroli mo e siêgn¹æ z³ (oprócz zwrotu nienale nej refundacji). W praktyce najbardziej dotkliwym zapisem umów jest mo - liwoœæ ich wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym w przypadku niezastosowania siê lekarza do zaleceñ pokontrolnych (czytaj: niezap³acenia na³o onych kar), co mo e dramatycznie utrudniæ funkcjonowanie w sektorze prywatnych us³ug medycznych. W medialnych wypowiedziach prezes NFZ uzasadnia drakoñski charakter umów dba³oœci¹ o œrodki publiczne pozostaj¹ce w dyspozycji NFZ i chêci¹ zwalczania kryminalnych dzia³añ lekarzy wy³udzaj¹cych fikcyjne refundacje leków. Prezes Paszkiewicz wydaje siê zapominaæ, e to nie lekarze otrzymuj¹ dop³aty do leków, lecz pacjenci, i e zarówno odszkodowania, jak i kary umowne powinny byæ powi¹zane z wyst¹pieniem szkody (jak¹ szkodê ponosi NFZ, jeœli lekarz pope³ni b³¹d w adresie pacjenta?). Do tropienia i zwalczania dzia³añ kryminalnych powo³ane s¹ w pañstwie okreœlone s³u by. Stanowisko samorz¹du lekarskiego r. Okrêgowa Rada Lekarska w Warszawie przyjê³a stanowisko, w którym zaleca zawodowo czynnym lekarzom niezawieranie nowych umów o wystawianie recept refundowanych. Stanowisko to jest aktualne i obowi¹zuj¹ce. Podobne stanowiska przyjête zosta³y przez NRL r., Krajowy Zjazd Lekarzy r. oraz przez zdecydowan¹ wiêkszoœæ organizacji reprezentuj¹cych nasze œrodowisko. Teraz albo nigdy Istotne jest, aby bojkot niekorzystnych dla nas umów o wystawianie recept refundowanych mia³ charakter solidarny i powszechny. Je eli nie zrobimy tego wspólnie teraz, to nie zrobimy tego ju nigdy i przez nastêpne lata bêdziemy tylko narzekaæ i martwiæ siê gro ¹cymi nam sankcjami. Podobna sytuacja mia³a miejsce w przypadku zwolnieñ ZUS ZLA. Powszechne wyst¹pienie lekarzy do ZUS o nadanie uprawnieñ sprawi³o, e staliœmy siê de facto niep³atnymi orzecznikami i nie jesteœmy w stanie tej sytuacji ju zmieniæ. Powszechny bojkot niekorzystnych umów o wystawianie recept refundowanych wi¹ e siê z kilkoma potencjalnymi zagro eniami. Po pierwsze bez podpisania umowy nie bêdzie mo liwe wystawianie recept refundowanych dla siebie i rodziny. Tê niedogodnoœæ musimy traktowaæ jako niezbêd- 8 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012

11 n¹ inwestycjê w nasze bezpieczeñstwo. Po drugie istnieje realna groÿba wywierania nacisku na lekarzy w kwestii zawarcia umów przez du e przychodnie dzia³aj¹ce w sektorze prywatnej s³u by zdrowia. Samorz¹d lekarski podejmie w najbli szym czasie dzia³ania mog¹ce zagwarantowaæ w tym zakresie neutralnoœæ pracodawców. REKLAMA Czy mo liwa jest akcja piecz¹tkowa 2.0? Wielu lekarzy zastanawia siê, czy nie by³oby warto wróciæ do stawiania na receptach piecz¹tek Refundacja leków do decyzji NFZ. Takie zalecenie zawiera te uchwa³a Krajowego Zjazdu Lekarzy z r. Trzeba mieæ œwiadomoœæ, e akcja ta mia³aby obecnie inny wymiar ni w styczniu 2012 r. W wydanym r. rozporz¹dzeniu w sprawie recept minister zdrowia starannie zabezpieczy³ siê przed akcj¹ piecz¹tkow¹ przez: 1. wprowadzenie obowi¹zku realizacji recept zawieraj¹cych adnotacje niestanowi¹ce reklam, 2. zobowi¹zanie aptekarzy do dokonywania okreœlonych poprawek na recepcie oraz 3. wprowadzenie zasady realizacji recepty z najwy sz¹ lub jedyn¹ odp³atnoœci¹ wynikaj¹c¹ z wykazu leków refundowanych w przypadku niewpisania przez lekarza poziomu odp³atnoœci. Stawianie piecz¹tki Refundacja leków do decyzji NFZ mia³oby wiêc g³ównie charakter wizerunkowy. Dla w³asnego bezpieczeñstwa lekarze nieposiadaj¹cy uprawnieñ do wystawiania recept refundowanych po r. powinni u ywaæ zwyk³ych druków recept, niezawieraj¹cych kodów paskowych (takich recept NFZ nie ma prawa kontrolowaæ). Zamieszczenie adnotacji Refundacja leków do decyzji NFZ bêdzie wskazaniem miejsca, gdzie pacjent powinien kierowaæ swoje roszczenia. Ü m.jedrzejowski@oilwaw.org.pl Test refundacyjny Od po³owy maja NFZ rozpocz¹³ rozsy³anie do lekarzy nowych umów upowa niaj¹cych do wystawiania recept refundowanych. Ich treœæ jest du o mniej korzystna ni umów dotychczasowych, bo oprócz obci¹ enia lekarza kosztami nienale nej refundacji leków umowy przewiduj¹ nak³adanie kar w wysokoœci 300 z³ za ka d¹ nieprawid³owoœæ stwierdzon¹ w okresie kontroli. W przypadku drobnej pomy³ki formalnej (np. b³êdu w adresie pacjenta) przy wystawianiu recepty na lek z refundacj¹ rzêdu 1 z³ (np. Euthyrox N tabl.) kara umowna siêgnie proc., co stanowi wartoœæ niespotykan¹ w polskim systemie prawnym. O stopniu skomplikowania zasad wystawiania recept refundowanych mo na siê przekonaæ, rozwi¹zuj¹c zamieszczony na stronie internetowej naszej izby test dotycz¹cy refundacji zestaw pytañ zwi¹zany z najczêœciej zg³aszanymi przez lekarzy w¹tpliwoœciami ( Test opracowany zosta³ na podstawie 22 aktów prawnych reguluj¹cych kwestiê wystawiania recept. Odpowiedzi z podstaw¹ prawn¹ podano na koñcu testu. Ü mj nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

12 WOKÓ REFORMY Przekszta³caæ czy nie, oto Lekarze z mazowieckich szpitali wojewódzkich s¹ zaniepokojeni r. bêdzie decyduj¹cy dla placówek, w których pracuj¹. Powodem ustawa o dzia³alnoœci leczniczej, która w przypadku zad³u enia szpitala praktycznie nie pozostawia jego organowi za³o ycielskiemu innego wyjœcia jak przekszta³cenie placówki w spó³kê. Organ za³o ycielski mo e te pokryæ ujemny wynik szpitala, ale na to potrzebne s¹ pieni¹dze. W2013 r. Samorz¹d Województwa Mazowieckiego dokona zatwierdzenia sprawozdania finansowego prowadzonych przez siebie placówek za 2012 r. Dopiero wtedy bêdzie wiadomo, co dalej. Rzeczniczka Urzêdu Marsza³kowskiego w Warszawie Milena Milewska zapewnia, e na razie samorz¹d województwa nie podj¹³ uchwa³ dotycz¹cych przekszta³cenia nadzorowanych samodzielnych publicznych zak³adów opieki zdrowotnej na podstawie przepisów ustawy o dzia³alnoœci leczniczej. Obecnie prowadzone s¹ analizy w zakresie celowoœci i zasadnoœci dokonania przekszta³ceñ w szpitalach, które odnotowuj¹ ujemne wyniki finansowe napisa³a w odpowiedzi na pytania przes³ane przez redakcjê Pulsu. Ma³o prawdopodobne, e szpitale nie zanotuj¹ straty na koniec bie ¹cego roku. ¹czny wynik finansowy netto 25 samodzielnych publicznych zak³adów opieki zdrowotnej podleg³ych marsza³kowi województwa na koniec 2011 to ponad 136 mln z³ na minusie przy ponad 1,3 mld z³ przychodów z tytu³u prowadzonej dzia³alnoœci. Najpowa niejsze koszty tej dzia³alnoœci to wynagrodzenia w 25 placówkach wynosz¹ one prawie 670 mln z³. Zobowi¹zania wymagalne siêgaj¹ niemal 127 mln z³. Szanse na dodatni wynik finansowy na koniec bie ¹cego roku s¹ ma³e, przede wszystkim ze wzglêdu na relatywnie niskie finansowanie œwiadczeñ z Narodowego Funduszu Zdrowia. W poprzednich latach pewne straty mo na by³o nadrobiæ pod koniec roku, poniewa Mazowiecki Fundusz w zasadzie p³aci³ za nadwykonania. By³y to jednak lata, kiedy poziom wp³ywu sk³adek na ubezpieczenie zdrowotne wykazywa³ tendencjê wzrostow¹. W bie ¹cym roku po I kwartale widaæ, e tendencja jest raczej spadkowa, natomiast zad³u enie szpitali roœnie. Program oszczêdzanie Nic dziwnego, e szpitale szukaj¹ oszczêdnoœci. Dyrekcja Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Radomiu przekaza³a ostatnio tamtejszym zwi¹zkom zawodowym pismo, z którego wynika, e planuje siê zwolnienie 50 osób, w tym 20 lekarzy. Ponadto przewidywane s¹ zmiany umów dla lekarzy. Dyrekcja chce, by pracowali w systemie zmianowym lub równowa nym mówi Julian Wróbel, szef dzia³aj¹cego w tym szpitalu Ogólnopolskiego Zwi¹zku Zawodowego Lekarzy. Nie ma w¹tpliwoœci, e takie warunki oznaczaj¹ obni enie poborów lekarzy z jednej strony, a ciêcia koszów dzia³alnoœci szpitala z drugiej. Dyrektorka szpitala Luiza Staszewska nie ukrywa³a swoich w¹tpliwoœci co do mo liwoœci zbilansowania siê finansów na koniec roku. Nasza placówka ma zobowi¹zania, wiêc szanse na dobry wynik s¹ niewielkie. Ze wzglêdu na to, e stawki za poszczególne œwiadczenia zdrowotne, które wyznacza NFZ, w wielu przypadkach od trzech lat stoj¹ w miejscu, sytuacja finansowa szpitala siê nie poprawi. Dlatego myœlê, e organ za³o ycielski bêdzie musia³ wybraæ miêdzy przekszta³ceniem placówki w spó³kê a przejêciem jego d³ugu mówi³a. Tak e w Specjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Ciechanowie poszukuje siê wyjœcia z pêtli zad³u enia. Dyrekcja w ostatnim czasie próbowa³a wymówiæ lekarzom warunki porozumienia p³acowego, jakie zosta³o zawarte po strajku. Jednoczeœnie w kwietniu rozstrzygniêty zosta³ przetarg na kredyt o wartoœci 10 mln z³, konieczny na pokrycie bie ¹cych zobowi¹zañ. Spotkanie w sprawie nowych umów maja 2012 r. w siedzibie OIL w Warszawie odby³o siê spotkanie informacyjne z przedstawicielami 16dyrekcji szpitali i prywatnych placówek medycznych dotycz¹ce planowanej przez œrodowisko lekarskie rezygnacji z podpisywania nowych umów o wystawianie recept refundowanych. Na spotkaniu wyjaœniono genezê problemu, przedstawiono aktualny stan prawny i stanowisko samorz¹du lekarskiego, który rekomenduje niezawieranie umów. Przedstawiciele szpitali przekazali wiadomoœci o nap³ywaj¹cych ze strony NFZ odmowach zmiany warunków umów o udzielanie œwiadczeñ zdrowotnych, a konkretnie wykreœlenia zapisów o karach nak³adanych na lekarzy. Przedstawiciel grupy LuxMed poinformowa³ o neutralnym stanowisku dyrekcji wobec lekarzy planuj¹cych niezawieranie umów upowa niaj¹cych do wystawiania recept refundowanych. Ü kb Wyjaœnienie MZ Wzwi¹zku z publikacj¹ na ³amach kwietniowego numeru Miesiêcznika Okrêgowej Izby Lekarskiej Puls wypowiedzi prof. Boles³awa Samoliñskiego (cyt.: Niestety, w pierwszych miesi¹cach po zakoñczeniu prezydencji nie widaæ sk³onnoœci resortu zdrowia do kontynuacji tej polityki, a kierownictwo Departamentu Wspó³pracy Miêdzynarodowej uwa a wrêcz, e 31 grudnia 2011 r. zamkn¹³ pewn¹ historiê i teraz nale y wróciæ do rzeczywistoœci sprzed prezydencji.) Ministerstwo Zdrowia wyjaœnia: MZ kontynuuje dzia³ania zmierzaj¹ce do realizacji za³o eñ polityki prozdrowotnej, wypracowanej podczas przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej. Wyra onej w wywiadzie przez prof. Boles³awa Samoliñskiego niczym nieuzasadnionej sugestii, jakoby kierownictwo Departamentu Wspó³pracy Miêdzynarodowej MZ nie dostrzega³o potrzeby kontynuacji prac i osi¹gniêæ 10 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012

13 jest pytanie REKLAMA Samorz¹d analizuje W³adze samorz¹dowe wol¹ jednak nie mówiæ o planach dotycz¹cych przekszta³cania podleg³ych placówek. Byæ mo e wynika to z faktu, e decyzje takie spotykaj¹ siê ze zdecydowanym sprzeciwem zwi¹zków zawodowych. Przekszta³cenie szpitala w Siedlcach zakoñczy³o siê sporem s¹dowym; ostatecznie 13 marca 2012 r. Naczelny S¹d Administracyjny uchyli³ wyrok Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego w sprawie likwidacji Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Siedlcach i oddali³ skargê organizacji zwi¹zkowych na uchwa³ê likwidacyjn¹. Teoretycznie zatem droga do przekszta³ceñ jest otwarta, ale tak naprawdê nie zawsze komercjalizacja przynosi same po ytki. Rzeczniczka Milena Milewska woli nie oceniaæ dotychczasowych dokonañ urzêdu na tym polu. Proces przekszta³ceñ piêciu SPZOZ- -ów podleg³ych marsza³kowi rozpocz¹³ siê w 2009 r., a zakoñczy³ dwa lata póÿniej, kiedy utworzone spó³ki przejê³y dzia³alnoœæ medyczn¹ po likwidowanych zak³adach. W zwi¹zku z tym za wczeœnie na ca³oœciow¹ ocenê efektów i skutków dokonanych zmian t³umaczy, zastrzegaj¹c urzêdowo, e wstêpnie jednak mo na zaobserwowaæ tendencje pozytywne. Ma œwiadczyæ o tym poprawa efektywnoœci ekonomicznej, wyra ona m.in. dodatnimi wynikami finansowymi Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Warszawie Sp. z o.o., Mazowieckiego Centrum Stomatologii Sp. z o.o. w Warszawie i Mazowieckiego Centrum Rehabilitacji STOCER Sp. z o.o. w Konstancinie. Trzeba jednak pamiêtaæ, e w przypadku wymienionych przekszta³conych lecznic samorz¹d wojewódzki wzi¹³ na siebie zad³u enie, spó³ki startowa³y zatem z dobrej pozycji bez d³ugu. Ustawa o dzia³alnoœci leczniczej, na mocy której mog¹ nastêpowaæ ewentualne kolejne przekszta³cenia, dopuszcza, by spó³ka rozpoczyna- ³a dzia³alnoœæ z czêœci¹ d³ugu pozosta³ego po SPZOZ. W takiej sytuacji, przy niskich przychodach z NFZ, doœæ szybko mo e dojœæ do naroœniêcia d³ugu. Po przekroczeniu okreœlonej granicy zad³u- enia zarz¹d szpitala-spó³ki bêdzie musia³ og³osiæ bankructwo. Ü Justyna Wojteczek polskiej prezydencji, przecz¹ fakty. Podczas posiedzenia Grupy Roboczej ds. Zdrowia Publicznego (6 marca br. w Brukseli) dyrektor Departamentu Wspó³pracy Miêdzynarodowej w Ministerstwie Zdrowia, jako przedstawiciel Polski, wniós³ o uwzglêdnienie w programie Zdrowie na rzecz wzrostu gospodarczego na lata wsparcia dla budowy sieci referencyjnych nie tylko dla chorób rzadkich, jak proponowa³a Komisja Europejska, lecz równie dla innych priorytetowych chorób, a tak e wsparcia dla objêcia programami screeningowymi ró nych wiekowo grup populacji. Postulaty te stanowi¹ bezpoœredni¹ kontynuacjê dzia³añ podejmowanych podczas polskiej prezydencji i s¹ widocznym przejawem d¹ enia do realizacji jej priorytetów w zakresie zdrowia publicznego. Agnieszka Go³¹bek, rzecznik prasowy ministra zdrowia nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec

14 REUMATOLOGIA Narada reumatologów Ma³gorzata Skarbek W maju br. odby³a siê 31. konferencja ordynatorów oddzia³ów i klinik reumatologicznych z ca³ego kraju, w której wziêli udzia³ naukowcy zajmuj¹cy siê problemami reumatologii. Naradê otworzyli Aleksander Sopliñski, wiceminister zdrowia, oraz dr n. med. Andrzej W³odarczyk, dyrektor Instytutu Reumatologii w Warszawie, a prowadzi³ prof. dr n. med. Witold T³ustochowicz, krajowy konsultant w dziedzinie reumatologii. Spotkanie by³o poœwiêcone problemom zwi¹zanym z uporz¹dkowaniem lecznictwa reumatologicznego w Polsce. Podstaw¹ do dyskusji podczas konferencji sta³o siê przygotowanie i opublikowanie ( Reumatologia nr 2/2012) nowych zaleceñ diagnostyczno-terapeutycznych w najczêstszych chorobach reumatycznych. Nowe zalecenia, przygotowane przez zespó³ pod kierownictwem prof. prof. Witolda T³ustochowicza, Piotra G³uszki i Anny Filipowicz-Sosnowskiej, zosta³y oparte na ostatnich rekomendacjach Amerykañskiego Kolegium Reumatologicznego (ACR) oraz Europejskiej Ligi do Walki z Chorobami Reumatycznymi (EULAR). Prof. Anna Filipowicz-Sosnowska, kieruj¹ca Zespo³em Koordynuj¹cym ds. Leczenia Biologicznego w Chorobach Reumatycznych, przedstawi³a niektóre problemy zwi¹zane z tym rodzajem leczenia. Od 1 lipca br., o ile nie zostan¹ przygotowane nowe akty prawne, programy lekowe w terapii chorób reumatycznych zastêpuj¹ programy terapeutyczne w leczeniu: reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i m³odzieñczego idiopatycznego zapalenia stawów o przebiegu agresywnym (MIZS), ciê kiej postaci zesztywniaj¹cego zapalenia stawów krêgos³upa (ZZSK) oraz ³uszczycowego zapalenia stawów o przebiegu agresywnym ( ZS). W leczeniu ostatniej z wymienionych chorób program wszed³ w ycie 1 stycznia br. We wszystkich programach przyjêto kryteria miêdzynarodowe, ale z pewnymi modyfikacjami. W ostatnim okresie leki biologiczne stosowano u 3041 pacjentów z RZS, 656 z MISZ, 1192 z ZZSK oraz 274 z ZS ³¹cznie u 5163 osób. W USA lekami biologicznym leczonych jest ok. 40 proc. chorych na RZS, w Europie Zachodniej od 17 do 32 proc., w zale noœci od zamo noœci kraju, u nas ok. 2 proc., co plasuje nas na miejscu drugim od koñca w UE. Ale liczba chorych poddawanych tej terapii systematycznie roœnie w 2007 r. by³o ich tylko 1151, a wiêc prawie piêciokrotnie mniej ni obecnie. Analiza efektów leczenia wykazuje, e rejestrujemy ma³¹ w porównaniu z wynikami badañ klinicznych jego skutecznoœæ. Specjaliœci dopatruj¹ siê przyczyn tego zjawiska m.in. w niestosowaniu siê do rekomendacji EULAR (Warto dodaæ, e w USA a 50 proc. pacjentów z RZS jest leczonych niezgodnie z rekomendacjami.) Prof. W. T³ustochowicz omówi³ problemy zwi¹zane z terapi¹ metodami tradycyjnymi. Ustawa o refundacji leków, wprowadzona pod koniec ub.r., zmniejszy³a liczbê wskazañ do stosowania niektórych specyfików, m.in. metotreksatu. W wyniku protestów œrodowiska reumatologów na znowelizowan¹ Fot. archiwum IR w maju br. listê powróci³y leki, które znajdowa³y siê na niej przed reform¹. Lekarze upominaj¹ siê o kolejne rozszerzenie wskazañ, np. dopisanie stosowania u dzieci w chorobach autoimmunologicznych. A tak e o zmiany w programach terapeutycznych lekami biologicznymi w RZS i MIZS. Stosowanie i skutecznoœæ metotreksatu od dawna wywo³uje dyskusjê. Wœród reumatologów s¹ jego zwolennicy, twierdz¹cy, e jest lekiem najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym, ale tak e przeciwnicy, wskazuj¹cy na jego skutki uboczne oraz fakt, e nie powstrzymuje niszczenia stawów. Podczas spotkania omawiano równie zagadnienia zwi¹zane z badaniami klinicznymi oraz efekty przyjêcia ustawy o dzia³alnoœci leczniczej. W Polsce prowadzi siê najwiêcej badañ fazy trzeciej, a ich liczba wzrasta. Badania leków maj¹cych zastosowanie w chorobach reumatologicznych stanowi¹, obok prac nad lekami onkologicznymi, neurologicznymi i kardiologicznymi, najwiêksz¹ grupê wszystkich badañ rejestrowanych w kraju. S¹ czêœci¹ badañ miêdzynarodowych, a w Polsce prowadzi siê je w wielu oœrodkach, z du ¹ grup¹ uczestników. W ci¹gu ostatnich trzech lat a 80 proc. badanych produktów z grupy reumatologicznych przeznaczonych by³o do leczenia RZS. Krajowy konsultant w dziedzinie reumatologii prof. Witold T³ustochowicz W dyskusji nad tym zagadnieniem pojawi³y siê g³osy, e rozszerzenie badañ spowodowane jest tylko zaostrzeniem kryteriów ich prowadzenia w innych krajach. A ponadto mamy, w porównaniu z pozosta³ymi krajami Unii, niski poziom finansowania badañ. Drugi temat konferencji wywo³a³ szerok¹ dyskusjê. Przekszta³cenia zak³adów opieki zdrowotnej w spó³ki kapita³owe zdaniem dyskutantów jedynie przesuwaj¹ odpowiedzialnoœæ za te placówki z w³adz pañstwowych na w³adze samorz¹dowe. Ale spó³ki tak e wpadaj¹ w k³opoty finansowe, co mo e doprowadziæ do za³amania opieki medycznej. Ü 12 nr 6 7 ( ) czerwiec lipiec 2012