ROLA NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INTERNETOWYCH W KREOWANIU DZIAŁALNO CI BIZNESOWEJ ZBIGNIEW BUCHALSKI

Transkrypt

1 ROLA NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INTERNETOWYCH W KREOWANIU DZIAŁALNO CI BIZNESOWEJ ZBIGNIEW BUCHALSKI Streszczenie W pracy przedstawiono pewn koncepcj sklepu internetowego o nazwie IN- TERTECH, który wykorzystywany jest do prezentacji i sprzeda y produktów firmy handlowej. Zało eniem budowy tego sklepu internetowego było to, e ma by on przejrzysty, czytelny a zarazem ma spełnia nowoczesne standardy prezentacji informacji. Podano struktur tego sklepu, narz dzia informatyczne wykorzystane do jego realizacji oraz kolejne etapy budowy sklepu INTERTECH. Słowa kluczowe: nowoczesne technologie internetowe, systemy e-biznesu, sklepy internetowe 1. Wprowadzenie We współczesnym wiecie sukcesy odnosz firmy, które bardzo szybko reaguj na zmieniaj ce si potrzeby swoich klientów i sytuacj na rynku. Informacja, sposób jej pozyskiwania, u ywania, przechowywania i przesyłania odgrywa wa n rol w prowadzeniu ka dej działalno ci biznesowej. Internet sie która daje nam nieograniczone mo liwo ci, pozwala na bezgraniczne porozumiewanie si, przesyłanie informacji w postaci danych, d wi ków, animacji i grafiki z ka dego miejsca na kuli ziemskiej, daj c nam poczucie nieograniczonej swobody. Popularyzacja sieci Internet oraz zwi zany z ni spadek kosztów dost pu do tego medium wraz z coraz wi kszym obszarem terytorialnym pokrytym przez t sie ukazuje Internet jako idealny kanał dystrybucji towarów przez firmy handlowe. Internet stanowi najlepszy sposób dotarcia z ukierunkowan ofert firmy do klientów, a klienci poszukuj cy okre lonego typu produktu szybko i efektywnie otrzymuj interesuj c ich ofert, a to wszystko bez potrzeby opuszczania miejsca zamieszkania. Firma handlowa opiera swe funkcjonowanie o obrót dobrami materialnymi, lub te intelektualnymi. Celem realizacji tego zadania konieczne jest posiadanie odpowiednich kanałów dystrybucji, zwłaszcza takich, które odpowiadaj aktualnym mo liwo ci oferowanym przez dost pne technologie, jak i mod, oraz trafnie docieraj do zainteresowanych grup docelowych klientów. Idealnym zatem rozwi zaniem jest taki kanał dystrybucji, który trafia z przekazem dokładnie do po danej grupy klientów, a przy tym, przy minimalnych nakładach finansowych generuje wysokie zyski. Tak wi c nie ulega w tpliwo ci, i Internet jest idealnym kanałem dystrybucji dla firm handlowych. Nie dziwi zatem, e coraz wi cej z nich decyduje si na zaistnienie w Internecie ze swoj ofert. Bez w tpienia mo na stwierdzi, e ka da chc ca si liczy na rynku firma powinna mie witryn internetow, zwłaszcza tak, która umo liwia zawieranie transakcji handlowych. Witryna internetowa przy bardzo niskich nakładach finansowych umo liwia firmie handlowej generowanie wysokich zysków. Mo liwe to jest dzi ki faktowi, i posiadaj c witryn internetow

2 16 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej umo liwiaj c zawieranie transakcji handlowych nie jest konieczne utrzymywanie wielu placówek czy oddziałów firmy [1, 2, 3]. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie witryny internetowej, pełni cej funkcj sklepu internetowego o nazwie INTERTECH, za pomoc której b dzie prowadzona działalno biznesowa. Sklep INTERTECH powstał w oparciu o takie narz dzia informatyczne, jak system zarz dzania zawarto ci, moduł transakcyjny koszyka czy Forum pełni ce funkcj help-deska. Oparto si przy tym o darmowe równie do zastosowa komercyjnych rozwi zana takie, jak serwer Apache, j zyk skryptowy PHP oraz system bazodanowy MySQL [4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12]. Celem budowy witryny sklepu INTERTECH było to, e ma by ona przejrzysta, czytelna a zarazem ma spełnia nowoczesne standardy prezentacji informacji. Zadaniem sklepu INTER- TECH jest prezentacja oferty handlowej oraz mo liwo zawierania przez klientów transakcji kupna oferowanych produktów firmy handlowej poprzez Internet. Przedstawiono elementy budowy tego sklepu oraz podano narz dzia informatyczne wykorzystane przy implementacji komputerowej sklepu INTERTECH. 2. Podstawowe zało enia budowy sklepu INTERTECH Podstawowym zało eniem budowy sklepu internetowego o nazwie INTERTECH prezentuj cej produkty oferowane przez firm handlow jest to, aby działalno handlowa prowadzona za po rednictwem tego sklepu była prosta w obsłudze zarówno dla u ytkownika, jak i administratora tego sklepu. Prostot obsługi sklepu INTERTECH zapewnia zastosowanie przejrzystego i łatwego w obsłudze panelu administruj cego. Algorytmy działania tego panelu zostały tak zaprojektowane, aby był bardzo szybki w przypadku korzystania z niego licznej grupy u ytkowników. Sklep internetowy jest systemem CMS (Content Management System), czyli systemem zarz dzania tre ci. Jest to aplikacja internetowa pozwalaj ca na łatw aktualizacj i rozbudow serwisu WWW. Głównym zadaniem platform CMS jest oddzielenie zawarto ci informacyjnej witryny od jej wygl du. Wprowadzane informacje przez administratora sklepu s automatycznie przenoszone do bazy danych, gdzie s przechowywane i wypełniane s nimi odpowiednie miejsca witryny sklepu internetowego. Wykorzystanie szablonów stron powoduje, e w przypadku ewentualnej zmiany koncepcji graficznej witryny, adne informacje ani funkcjonalno strony nie zostaj naruszone. Ka da strona WWW generowana jest dynamicznie w oparciu o szablony i zawarto baz danych dynamika oznacza wi c w tym przypadku zawsze aktualne informacje w serwisie. Dlatego wi c przeznaczeniem sklepu internetowego jest sprzeda produktów przez Internet w bardzo prosty sposób. Funkcjonowanie sklepu internetowego INTERTECH obejmuje cały proces dokonania zakupu a do momentu, w którym wła ciciel sklepu b d jego pracownik powiadamia hurtowni o dokonanym zakupie, po czym hurtownia zajmuje si wysyłk produktu do klienta. Szata graficzna witryny sklepu INTERTECH jest przyjazna dla oka. Sklep internetowy podzielony został na działy i kategorie, dzi ki czemu w prosty sposób mo na znale interesuj cy nas produkt. Został on wyposa ony w sprawny mechanizm wyszukiwania. Dane klientów s przesyłane przy pomocy poł cze SSL, dzi ki czemu ograniczona została do minimum mo liwo ich przechwycenia b d uwidocznienia. Podstawowe oczekiwania zarówno u ytkowników, jak i administratora zaproponowanego sklepu internetowego INTERTECH s nast puj ce:

3 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, oczekiwania u ytkowników: ładna, przejrzysta i nie m cz ca wzroku szata graficzna witryny, mechanizmy zarz dzaj ce witryn powinny zapewni proste w obsłudze poruszanie si po całym sklepie internetowym, szybkie wczytywanie poszczególnych elementów strony przy du ej liczbie u ytkowników, sprawny mechanizm wyszukiwania produktów. oczekiwania administratora: mo liwo prowadzenia sklepu internetowego z dowolnego miejsca na kuli ziemskiej, rozbudowany panel administracyjny umo liwiaj cy sprawne zarz dzanie, mo liwo instalacji systemu sklepu internetowego na ró nych serwerach bazodanowych. Sklep internetowy INTERTECH obejmuje cały proces biznesowy a do momentu zawarcia przez kupuj cego umowy kupna. Na proces ten składaj si nast puj ce elementy: wła ciwa prezentacja produktu, mo liwo podania informacji o ka dym produkcie dost pnym w sklepie INTERTECH, sporz dzenie umowy kupna-sprzeda y w trakcie dokonania transakcji kupna przez klienta, gromadzenie w bazie danych informacji o wszystkich klientach, którzy dokonali transakcji kupna. Praca wła ciciela systemu e-biznesu ogranicza si do sporz dzenia listy klientów, którzy dokonali zakupów w danym dniu, a nast pnie przekazania tej listy do hurtowni zajmuj cej si wysyłk towarów. Całe j dro systemu sklepu internetowego wraz z baz danych zainstalowane jest na jednym serwerze. 3. Budowa sklepu INTERTECH Witryna internetowa pełni ca funkcj sklepu wykorzystuje technologi dynamicznych stron internetowych poł czon z internetow baz danych. Tak wi c skorzystano z architektury trójwarstwowej realizowanej za pomoc : cz ci bazodanowej (serwer MySQL w wersji ), cz ci aplikacyjnej (serwer stron internetowych wraz z interpretatorem j zyka skryptowego PHP) oraz cz ci klienckiej (przegl darka internetowa). Aby sklep internetowyprezentował si w sposób atrakcyjny powinien nie tylko umo liwia zakup produktów, ale równie informowa o nowo ciach, promocjach, jak i innych istotnych z punktu widzenia marketingu wydarzeniach. Konieczne było zatem stworzenie oprócz modułu koszyka modułu systemu zarz dzania zawarto ci, czyli systemu Content Management System zwanego dalej CMS. Oprócz tego istnieje odr bny kanał kontaktu klientów z obsług sklepu inny ni telefoniczny, czy mailowy. Dobrze słu y temu Forum pełni c tym samym funkcj tzw. helpdeska. Powstały trzy bazy danych: dla sklepu, CMS-a i Forum. Pozwala to na zwi kszenie niezawodno ci oraz poziomu odporno ci na działania internetowych wandali. Uszkodzenie jednej bazy danych np. Forum nie spowoduje unieruchomienia całej witryny internetowej. Okre lmy na wst pie wygl d architektury bazy danych dla sklepu w rozumieniu koszyka na zakupy. Architektur t stanowi sze nast puj cych tabel: Klienci, Zamówienia, Produkty, Kate-

4 18 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej gorie, Produkty_Zamówienia, oraz tabela Admin. Tabela Admin zawiera nazw u ytkowników uprawnionych do zarz dzania sklepem oraz hasła dost pu. Schemat architektury bazy danych dla sklepu przedstawiono na rys. 1. ródło: Opracowanie własne. Rysunek 1. Schemat architektury bazy danych dla sklepu (koszyka) Wygl d architektury bazy danych dla systemu CMS przedstawiony został na poni szym schemacie: ródło: Opracowanie własne. Rysunek 2. Schemat architektury bazy danych dla systemu CMS W przypadku Forum w bazie danych umieszczone s tylko dwie tabele: Nagłówek i Tekst. Pierwsza zawiera tytuł posta zamieszczanego na Forum, a tabela Tekst zawiera informacje posta. Schemat architektury bazy danych dla Forum obrazuje poni szy rysunek: ródło: Opracowanie własne. Rysunek 3. Schemat architektury bazy danych dla Forum Po fazie testowej te trzy bazy danych zostały skonsolidowane w jedn baz danych posiadaj c pełn funkcjonalno dotychczasowych trzech baz. Architektura sklepu internetowego INTERTECH przedstawiona została na poni szym rysunku:

5 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, ródło: Opracowanie własne. Rysunek 4. Schemat architektury sklepu INTERTECH Witryna sklepu internetowego INTERTECH generuje si w sposób dynamiczny i jej poszczególne moduły mog zmienia swój wygl d oraz funkcjonalno. Rama zło ona jest z siedmiu modułów, z których u ywanych jest pi. Nagłówek strony składa si z dwóch modułów: modułu (1) wy wietlaj cego logo sklepu oraz (2), w którym znajduje si menu nawigacyjne. Stopka (4) zawiera informacje pobierane dynamicznie o numerze spod którego wykonywane jest poł czenie ze stron sklepu oraz typie i wersji przegl darki internetowej klienta oraz systemu operacyjnego. Moduł o numerze (3) zmienia si dynamicznie i umo liwia przeszukiwanie systemu CMS w odnajdowaniu odpowiednich informacji o produktach, promocjach czy informacjach z działalno ci sklepu. Wy wietla on zawarto koszyka w przypadku dokonywania zakupów. rodkowa, (5) cz witryny sklepu INTERTECH jest odpowiedzialna za wy wietlanie zawarto ci poszczególnych modułów sklepu. W przypadku wy wietlania zawarto ci CMS podaje ona naj wie sze informacje w ka dej z kategorii oraz wy wietla poszczególne kategorie. W przypadku cz ci handlowej sklepu wy wietla menu pomocnicze z kategoriami produktów, produkty danej kategorii, opisy szczegółowe produktów, a tak e formularze umo liwiaj ce dokonanie zakupu. Po zalogowaniu si do cz ci administracyjnej wy wietlane s panele umo liwiaj ce zarz dzaniu sklepem i modułem CMS. Tutaj równie wy wietlane s dodatkowe przyciski funkcyjne słu ce administratorom. Wy wietlane s panele Forum umo liwiaj ce przegl danie i zamieszczanie postów. Te panele s aktywnie wykorzystywane, natomiast panele (6) i (7) pozostan puste do ewentualnego pó niejszego zagospodarowania, np. jako powierzchnia reklamowa. Sklep INTERTECH został podzielony na dwie cz ci funkcjonalne, które przyporz dkowane s do odpowiadaj cych im u ytkowników. Cz ci te to: cz publiczna i cz administracyjna. Schemat funkcjonalny sklepu INTERTECH podano na rys. 5.

6 20 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej ródło: Opracowanie własne. Rysunek 5. Schemat funkcjonalny sklepu INTERTECH Cz publiczna przeznaczona jest dla u ytkowników takich, jak go (czyli u ytkownik niezarejestrowany, który jeszcze nie zło ył zamówienia) czy klient (czyli u ytkownik zarejestrowany w bazie danych, który zło ył ju jakie zamówienie i chce np. zło y nast pne zamówienie). Umo liwia ona niezale nie od statusu przegl danie produktów. U ytkownicy zalogowani b d mogli dodatkowo dodawa lub usuwa produkty z koszyka i zarówno składa zamówienia jak i je anulowa. Cz administracyjna przeznaczona jest dla sprzedawcy i administratora. Mog oni wpływa na tre ci wy wietlane w cz ci publicznej. Mog tworzy i zarz dza kategoriami produktów jak i ich cenami i opisami, a tak e tworzy i modyfikowa promocje. Oczywi cie realizuj oni zamówienia klientów. Mog równie dodawa, usuwa lub modyfikowa kategorie zawarto ci w systemie CMS, jak i pojedyncze newsy oraz udziela si na Forum a tak e nim zarz dza. Administrator dodatkowo zarz dza stanem oprogramowania i zabezpiecze sklepu, a tak e ma mo liwo modyfikowania jego struktury wedle potrzeb. Do ka dej cz ci konieczne jest oddzielne logowanie. Z punktu widzenia bezpiecze stwa jest to po dane rozwi zanie, poniewa przej cie hasła którego z upowa nionych u ytkowników przez niepo danego u ytkownika pozwoli mu tylko spenetrowa jeden moduł a nie wszystkie. Tak wi c, je li kto nieupowa niony zdob dzie hasło do cz ci administracyjnej systemu CMS, pozwoli mu to tylko na zalogowanie si do tego modułu, a moduł sklepu z danymi klientów pozostanie bezpieczny.

7 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, Implementacja komputerowa sklepu INTERTECH Do implementacji komputerowej sklepu INTERTECH u yte zostały nast puj ce narz dzia informatyczne: Apache, PHP oraz MySQL [13, 14]. Wszystkie te trzy narz dzia s w pełni darmowymi rozwi zaniami i działaj praktycznie na wszystkich platformach. Korzystano równie z nast puj cych narz dzi informatycznych: edytora kodu Notepad++ słu cego do tworzenia kodu PHP oraz edycji kodu bazy SOL; phpmyadmin słu cego do tworzenia i zarz dzania baz danych oraz serwera Xampp integruj cego Apache, PHP oraz MySQL-a. U yty został równie sterownik ODBC Connector w wersji 5.1, słu cy do poł czenia z baz danych. Grafiki zostały utworzone z podstawowych kształtów oferowanych przez program Microsoft PowerPoint Wykorzystano równie program IrfanView słu cy do zarz dzania i podstawowej korekcji grafik. Do realizacji sklepu u yto pliki Cookies, które umieszczane s przez serwer na komputerze u ytkownika (przesyłane s przez przegl dark standardowo przez http). Stanowi one rozwini cie mechanizmu tzw. sesji, który umo liwia ledzenie poczyna u ytkownika na serwerze. W czasie poł czenia jest tworzony identyfikator sesji. Cookies umo liwiaj identyfikacj wielu sesji wykonywanych w ró nym czasie, a wi c dobrze uzupełniaj mechanizm sesji. Zaimplementowano sklep internetowy zło ony z trzech modułów: systemu zarz dzania zawarto ci Content Management System czyli CMS, modułu koszyka oraz Forum. Poł czone s one ze sob w jedn spójn struktur. Za prawidłowe funkcjonowanie systemu CMS odpowiedzialne s nast puj ce tabele: autorzy, news, strony, uprawnienia_autora, słowa_kluczowe. Pierwsza z nich zawiera pola okre laj ce nazw u ytkownika, czyli np. imi, nazwisko oraz hasło dost pu. Słu y ona do identyfikacji u ytkowników upowa nionych do dost pu do cz ci administracyjnej systemu. Tabela news zawiera naj wie sze wiadomo ci. Zawiera ona numer identyfikacyjny wiadomo ci, jej autora, kategori do której nale y wiadomo, nagłówek oraz tekst tej wiadomo ci. Oprócz tego znajduj si tutaj równie pozycje okre laj ce czas utworzenia, zmodyfikowania i publikacji wiadomo ci. Tabela strony zawiera zdefiniowane kategorie oraz ich numery identyfikacyjne. Tabela uprawnienia_autora zawiera informacje o u ytkowniku z prawami administracyjnymi i zakresie tych praw. Tabela słowa_kluczowe słu y wyszukiwaniu informacji w newsach. Obsług modułu koszyka sklepu zajmuj si nast puj ce tabele: klienci, zamówienia, produkty, kategorie, produkty_zamówione oraz admin. Ostatnia tabela zawiera informacje o u ytkownikach dopuszczonych do przywilejów administracyjnych w module koszyka sklepu, nazw u ytkownika oraz hasło dost pu. Tabela klienci przechowuje dane o klientach sklepu, a wi c osobach które cho raz zło yły jakie zamówienie. Oprócz ewidencyjnego numeru id, znajduj si w niej informacje o imieniu, nazwisku, nazwie firmy, numerze NIP, numerze REGON i adresie zamieszkania klienta. Tabela zamówienia zawiera równie informacje o kliencie takie, jak w tabeli klienci, jednak s to dane słu ce dor czeniu przesyłki. Oprócz tych danych znajduj si dodatkowo informacje o warto ci i stanie zamówienia a tak e dacie jego zło enia. Oczywi cie jest równie pole na numer identyfikacyjny zamówienia. Tabelka produkty zawiera informacje o produktach, takie jak numer ewidencyjny, nazw produktu, nazw producenta produktu, numer kategorii do której przynale y produkt, jego cen oraz opis. Tabela kategorie zawiera nazwy i numery identyfikacyjne kategorii produktów. Tabela produkty_zamówienia zawiera oprócz numeru zamówienia, jego cen i ilo zamówionych sztuk produktów.

8 22 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej Dwie tabele odpowiedzialne za obsług Forum to nagłówek i tekst. Pierwsza z nich zawiera numer identyfikacyjny posta zamieszczanego na Forum oraz informacje o czasie jego umieszczenia, tytule oraz autorze jak i o tym, czy jest to nowy w tek, czy stanowi przynale no do jakiego istniej cego. Zawarta jest równie informacja o tym, czy jest to nowa wiadomo, czy odpowied na istniej cy post, a je li tak to na który. Powi zana z ni relacj tabela tekst zawiera zawarto posta. Zaprezentowane teraz zostan skrypty PHP obsługuj ce baz danych. Zacznijmy od budowy plikowej. Na serwerze w katalogu baz danych znajduje si katalog sklep, w którym umieszczone s wszystkie potrzebne skrypty oraz inne pomocnicze pliki, np. grafiki czy zdj cia. Mamy tutaj pi folderów, oraz plik start.php. Ten ostatni stanowi stron wprowadzaj c do sklepu. Zawiera jedynie informacj o konieczno ci uaktywnienia w przegl darce internetowej obsługi Cookiem. W przeciwnym wypadku nie b dzie mo na dokonywa zakupów w sklepie. Plik start.php zawiera odno nik do strony /cms/start.php, b d cej wła ciw stron główn sklepu. Plik ten podpi ty jest pod grafik znajduj c si w katalogu obrazki. Katalog ten stanowi miejsce składowania grafik dla elementów uniwersalnych w obr bie sklepu, takich jak menu nawigacyjne. W katalogu cms znajduj si pliki odpowiedzialne za system CMS sklepu. Z kolei katalog sklep/sklep/ zawiera skrypty tworz ce system koszyka umo liwiaj cy dokonywanie zakupów i płatno ci za nie. W katalogu forum znajduj si skrypty tworz ce forum sklepu. Katalog dodatki zawiera takie elementy, jak: stopka strony, nagłówek strony czy plik wy wietlaj cy komunikat o niepowodzeniu logowania dodatki/fake.php oraz plik tworz cy menu administracyjne pozwalaj ce przej do wła ciwej cz ci administracyjnej, takiej jak cz administracyjna CMS lub koszyka sklepu dodatki/manage.php. Katalog cms oprócz wła ciwej strony domowej sklepu zawiera plik kontakt.php wy wietlaj cy informacje o mo liwo ciach kontaktu ze sklepem. Pliki funkcje_bazy.php oraz funkcje_select.php tworz poł czenie z baz danych sklepu i umo liwiaj wykonywanie operacji na niej. Plik szukaj jest odpowiedzialny za operacj wyszukiwania słów kluczowych w zamieszczanych w systemie CMS wiadomo ciach. Plik strona.php wy wietla wiadomo ci poszczególnych kategorii sklepu. W katalogu cms znajduje si równie podkatalog admin ( /sklep/cms/admin/ ), w którym znajduj si pliki odpowiedzialne za wykonywanie czynno ci w strefie administracyjnej systemu CMS. Pliki indeks.php, logowanie.php, funkcje_uwierz.php, autorzy oraz wyloguj.php zawieraj skrypty, które odpowiadaj za odpowiednie rozpoznanie u ytkowników upowa nionych do wej cia do strefy administracyjnej oraz umo liwienie im zalogowania si i wylogowania si. Plik funkcje_doł cz.php zawiera skrypty zajmuj ce si doł czeniem nagłówka, menu i stopki oraz innych wymaganych elementów do stron. Skrypty umo liwiaj ce doł czanie do wiadomo ci słów kluczowych oraz ich usuwanie znajduj si w plikach: dodaj_klucz.php oraz usun_klucz.php. Opcje dodawanie wiadomo ci w systemie CMS, jej edycji, usuwania, publikacji oraz zdejmowania wykonuj skrypty zawarte w nast puj cych plikach: news.php, news_wyslij.php, niepublikuj_news.php, publikuj.php, publikuj_news.php i usun_news.php. W katalogu forum oprócz katalogu obrazki, w którym znajduj si grafiki przycisków funkcyjnych działaj cych w obr bie forum, znajduj si pliki odpowiedzialne za jego funkcjonowanie. Pliki funkcje_bazy.php oraz funkcje_doł cz.php działaj analogicznie jak ich odpowiedniki z modułu CMS. Plik funkcje_wyswietl.php odpowiada za wy wietlanie strony głównej forum

9 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, jak jest indeks.php. Za działanie forum i publikacj postów odpowiadaj skrypty z nast puj cych plików: funcje_dyskusja.php, nowy_post.php, funkcje_prawid_dane.php, wezel_drzewa_kla-sa.php, zachowaj_nowy_post.php oraz zobacz_post.php. Katalog sklep ( /sklep/sklep/ ) zawiera w sobie podkatalog obrazki ( /sklep/sklep/obrazki/ ), w którym znajduj si zdj cia produktów. Za cz administracyjn odpowiada admin.php. Pliki z wyrazem form w nazwie tworz interfejsy, które z kolei obsługiwane s przez wła ciwe im skrypty. I tak np. skrypty z pliku dodaj_kat.php obsługuj interfejs z pliku dodaj_kat_form.php. Analogicznie w przypadku pozostałych. Za dodawanie, edycj i usuwanie kategorii produktów odpowiadaj skrypty: pokaz_kat.php, dodaj_kat.php, edytuj_kat.php oraz usun_kat.php. W przypadku produktów operacje te wykonuj nast puj ce skrypty: pokaz_produkt, dodaj_produkt.php, edytuj_produkt.php, usun_produkt.php. Za wy wietlanie, wygl d i działanie tabel odpowiadaj skrypty: funkcje_wyswietl.php, funkcje_admin.php. Za obsług koszyka zamówie odpowiadaj nast puj ce skrypty: pokaz_kosz.php, przetworz.php, funkcje_produkt_c.php, kasa.php, zakup.php, funkcje_prawid_dane.php, funkcje_zamowien.php. Zmiana hasła administratora mo liwa jest dzi ki skryptom zmiana_hasla.php i zmiana_hasla_form.php. Zgodnie z zało eniami zrealizowano sklep internetowy wykorzystuj cy jedynie j zyk PHP pozbawiony dodatków typu Java czy Flash. Ma to swoje praktyczne uzasadnienie. Po pierwsze u ytkownik nie jest zmuszony do instalowania adnych dodatków, co mo e go zniech ci do zapoznania si ze stron WWW, a po drugie dzi ki temu ogranicza si konieczny transfer danych z witryny do komputera klienta. Strona WWW jest generowana dynamicznie i składa si z nagłówka, menu nawigacyjnego, pola wyszukiwania lub koszyka je li wykonujemy zakupy, stopki i cz ci wła ciwej wy wietlaj cej zawarto strony. Na stronie głównej wy wietlane s najnowsze wiadomo ci z ka dej z kategorii, a s trzy typy tych kategorii: produkty, promocje oraz wiadomo ci o sklepie. Oczywi cie mo na dodawa lub usuwa kolejne kategorie. Przej cie do kategorii i wy wietlenie wszystkich wiadomo ci znajduj cych si w niej mo liwe jest poprzez klikni cie strzałki przy artykule danej kategorii lub poprzez klikni cie na jej nazw w menu nawigacyjnym. Powrót do strony głównej jest mo liwy poprzez klikni cie na przycisk Strona Główna lub na logo INTERTECH. Oczywi cie mo liwe jest poszukiwanie interesuj cych informacji za pomoc modułu Szukaj. Przeszukuje on słowa kluczowe nadane przez autora wiadomo ci i porównuje z wprowadzonym słowem w polu edycyjnym wyszukiwania. Tak wi c wpisuj c słowo w pole wyszukiwania i klikaj c na przycisk Znajd mo na dotrze szybko do interesuj cych informacji. Po klikni ciu na przycisk Sklep przechodzimy do cz ci handlowej sklepu umo liwiaj cej zawieranie transakcji kupna produktów. Na wy wietlonej stronie znajduj si kategorie produktów. Po wybraniu którejkolwiek z nich wy wietlona zostaje lista dost pnych w niej produktów razem z ich zdj ciami. Po wybraniu produktu poprzez klikni cie na jego nazw przechodzi si do strony prezentuj cej jego pełny opis wraz ze zdj ciem. Powy ej opisu produktu znajduje si panel wy wietlaj cy zawarto koszyka zakupów. Je li chcemy kontynuowa zakupy klikamy przycisk Kupuj Dalej. Je eli jednak chcemy doda produkt do koszyka wybieramy przycisk Do Koszyka. Produkt zostanie wówczas dodany do koszyka i w zale no ci od potrzeb mo emy przej do kasy klikaj c przycisk Do Kasy lub kontynuowa zakupy.

10 24 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej Nale y poda informacje konieczne do zrealizowania zamówienia. Trzeba wypełni wymagane pola formularza, takie jak: nazwisko, NIP, ulica, miasto, województwo, kod pocztowy oraz kraj. Poniewa sklep ma umo liwia dokonywanie zakupów zarówno osobom fizycznym jak i firmom pola takie, jak: imi, nazwa firmy czy REGON s polami niewymagalnymi. Po wypełnieniu pól wymagalnych przechodzimy klikaj c przycisk Kupuj do zaimplantowanego cz - ciowo modułu płatniczego. W stworzonej wersji obejmuje on jedynie płatno kart kredytow. Nale y wypełni w formularzu wymagane pola takie jak: typ karty, jej numer oraz data wa no ci, jak i potwierdzi podane wcze niej nazwisko. Je eli wszystkie pola zostały wypełnione poprawnie zamówienie zostanie przyj te. Je li które z pól nie zostało wypełnione pojawi si informuj cy o tym komunikat. Faktura za dokonane zamówienie zostanie przesłana razem z zamówieniem poprzez kuriera. Po przyj ciu zamówienia koszyk jest oczyszczany i mo na zło y nowe zamówienie b d przej do innego modułu sklepu. Oczywi cie zaimplementowana została równie cz administracyjna, do której mo na przej klikaj c na przycisk Zarz dzaj znajduj cy si na stronie głównej sklepu i stronie modułu koszyka. Przechodzi si tym samym do strony wej ciowej do panelu administracyjnego. Nale y wybra do której cz ci systemu administracyjnego chcemy si zalogowa (CMS czy sklep), po czym przechodzimy do odpowiedniego panelu logowania, w którym musimy poda nazw u ytkownika i hasło celem autoryzacji dost pu. 5. Badania testuj ce sklep INTERTECH Celem sprawdzenia poprawno ci implementacji oraz eliminacji ewentualnych nieprawidłowo- ci przeprowadzono testy sklepu INTERTECH. Sprawdzono zarówno poszczególne moduły, jak i ich integralno tworz c sklep jako cało. Testom poddana została zarówno baza danych, jak i skrypty j obsługuj ce oraz ich współdziałanie w typowych dla sklepu internetowego przypadkach u ycia. Przetestowany został moduł CMS poprzez sprawdzenie poprawno ci wy wietlania kategorii wiadomo ci oraz wy wietlania tre ci wiadomo ci. Testom poddany został równie mechanizm logowania do cz ci administracyjnej a tak e sesji. Sprawdzianowi poddany został równie mechanizm dodawania do artykułów słów kluczowych oraz dodawania, jak i usuwania kategorii wiadomo ci. Testom sprawdzaj cym poddano nast pnie moduł koszyka sklepu. Celem przeprowadzenia testów kontrolnych było sprawdzenie poprawno ci wy wietlania kategorii produktów, produktów w danej kategorii, opisów pojedynczych produktów, działania mechanizmu sesji i koszyka, jego działania polegaj cego na dodawaniu, przechowywaniu w nim produktów i usuwaniu ich z niego. Sprawdzony został mechanizm dokonywania zakupów oparty o formularze, a tak e cz ciowo zaimplementowany moduł obsługi płatno ci. Sprawdzono tak e poprawno działania mechanizmu logowania do cz ci administracyjnej, jak i dodawania, edycji i usuwania kategorii produktów, produktów, promocji oraz zamówie i klientów. Sprawdzeniu podlegał równie moduł Forum, gdzie sprawdzono wy wietlanie, dodawanie i odpowiadanie na zamieszczone posty oraz mechanizm głównego menu nawigacyjnego. Nie stwierdzono adnych problemów z nawigacj czy przechodzeniem pomi dzy poszczególnymi modułami sklepu. Sklep INTERTECH został poddany testom praktycznym celem sprawdzenia poprawno ci implementacji. Zapełniono sklep danymi testowymi oraz przeprowadzono czynno ci symuluj ce

11 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, działania, którym sklep byłby poddawany w rzeczywistym u ytkowaniu. Testy przebiegły pomy lnie a wi c nale y oceni pozytywnie proces implementacji sklepu INTERTECH. 6. Podsumowanie Przedstawiony w niniejszej pracy sklep internetowy INTERTECH dzi ki bazowaniu na medium o globalnym zasi gu jakim jest Internet, umo liwiaj cym dost p do wielu konsumentów z ukierunkowan ofert, stanowi idealne rozwi zanie dla firm handlowych, gdy z powodzeniem wspomaga działalno biznesow tych firm. W pracy nakre lone zostały istotne zagadnienia z punktu widzenia sklepu internetowego o charakterze komercyjnym a korzystanie z ró nych opcji oferowanych przez aplikacj internetow nie przysparza adnych kłopotów nawet najmniej zaawansowanym u ytkownikom Internetu. Identyfikacja u ytkowników, a co za tym idzie równie mechanizm koszyka zamówie bazuje na mechani mie sesji i plikach Cookies. Zgodnie z zało eniami sklep INTERTECH wykorzystuje jedynie podstawowe narz dzia informatyczne, czyli HTML i PHP. Brak w implementacji sklepu dodatkowych standardów typu Java czy Flash. Istnieje jednak mo liwo rozbudowy sklepu równie o te standardy. Celem podniesienia atrakcyjno ci wizualnej, jak i rozszerzenia mo liwo ci praktycznych sklepu INTERTECH mo na zastanowi si nad wykorzystaniem technologii firmy Adobe takich, jak popularny Flash, czy Shockwave. Mo na równie rozwa y u ycie technologii Java firmy Sun. Now technologi, promowan do intensywnie przez firm Microsoft jest Silverlight, b d cy odpowiedzi na technologie firmy Adobe. Bibliografia [1] Kyciak W., Przeliorz K., Jak zało y skuteczny i dochodowy sklep internetowy, Wydawnic-two Helion, Gliwice [2] Sokół R., Tworzenie stron WWW. Kurs, Wydanie II, Wydawnictwo Helion, Gliwice [3] Ullman L., PHP5. Zaawansowane tworzenie stron WWW. Szybki start, Wydawnictwo Helion, Gliwice [4] Barnett C. R., Apache. Zabezpieczenia aplikacji i serwerów WWW, Wydawnictwo Helion, Gliwice [5] Davis M, Philips J., PHP i MySQL. Wprowadzenie, Wydawnictwo Helion, Gliwice [6] Eisenhamer D.J., White E., PHP5 w praktyce, Wydawnictwo Helion, Gliwice [7] Gerner J. i in., Linux, Apache, MySQL i PHP. Zaawansowane programowanie, Wydawnictwo Helion, Gliwice [8] Lerdorf R., Tatroe K., MacIntyre P., PHP5. Programowanie, Wydawnictwo Helion, Gliwice [9] Meloni C. J., PHP, MySQL i Apache dla ka dego, Wydanie III, Wydawnictwo Helion, Gliwice [10] Sklar D., PHP5. Wprowadzenie, Wydawnictwo Helion, Gliwice [11] Thomson L., Welling L., PHP I MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty, Wydanie III, Wydawnictwo Helion, Gliwice [12] Ullman L., PHP i MySQL. Dynamiczne strony WWW. Szybki start, Wydanie II, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006.

12 26 Rola nowoczesnych technologii internetowych w kreowaniu działalno ci biznesowej [13] Pfaffenberger B. i in., HTML, XHTML i CSS. Biblia, Wydawnictwo Helion, Gliwice [14] Sawyer D, M., CSS. Nieoficjalny podr cznik, Wydawnictwo Helion, Gliwice. MODERN INTERNET TECHNOLOGIES ROLE IN A BUSINESS ACTIVITY CREATION Summary In paper selected conception of INTERTECH web shop is presented. It's purpose is to present and sell products of commercial firm. The construct foundation of that web shop was that it has to be explicit and clarify as well as to fulfill all modern standards of information presentation. The structure of this web shop, software tools used during it creation and successive phases of INTERTECH web shop construction are described. Keywords: modern Internet technologies, e-business systems, web shops Instytut Informatyki, Automatyki i Robotyki Wydział Elektroniki Politechnika Wrocławska ul. Janiszewskigo 11/17, Wrocław zbigniew.buchalski@pwr.wroc.pl