Piotr Majewski. Malować Poussina według natury

Transkrypt

1 P E J Z A Ż Y Ś C I

2 B A J C I E C I E R S K I K L I M E K K O W A L S K I T A R A S E W I C Z T A T A R C Z Y K

3 Piotr Majewski Malować Poussina według natury Powyższą myśl Paul Cézanne traktował jako rodzaj postulatu artystycznego. Dążenie genialnego francuskiego artysty do doskonałości w oddaniu tematu pejzażowego nie pozostało bez wpływu na malarstwo następnych dekad. Poszukiwanie porządku, ładu i harmonii obrazu to Poussin. Lecz jak pozostać jednocześnie wiernym naturze? Cézanne nie ustawał w próbach wiernego a zarazem doskonałego ujęcia w obrazie ulubionych tematów pejzażowych, takich, jak na przykład góra św. Wiktorii w Prowansji. Wierne trwanie przy motywie to jeszcze jeden nieśmiertelny postulat Cézanne a i kolejne przykazanie dla jego kontynuatorów, naśladowców i spadkobierców, którzy z przekonań i praktyki francuskiego mistrza wyprowadzali wnioski dla malarstwa następnych pokoleń, malarstwa już nowoczesnego. Cézanne a artystę śródziemnomorskiego Południa nieraz już uznawano za patrona nowoczesnych pejzażystów poszukujących nowego wyrazu dla tego gatunku malarstwa. Na marginesie można przypomnieć, że jako odrębny gatunek pejzaż wyodrębnił się nie gdzie indziej, tylko właśnie na Południu, gdzie jak pisał Baudelaire przyroda jest tak piękna i świetlista, że człowiek nie mogąc nic więcej pragnąć, nie wymyśli nic piękniejszego nad to, co widzi. Pejzaż jako gatunek malarstwa naturalistycznego wziął się zatem ze światła Południa, tam ma swój początek, tam są jego korzenie. Jest też inny rodzaj sztuki pejzażu, niezwykle intrygujący, wręcz nadzwyczajnie nowoczesny, mimo że tak naprawdę taki nie jest. Zupełnie też inne jest jego źródło, odmienna proweniencja wobec naturalistycznych początków europejskiej tradycji malarstwa pejzażowego wskazanych powyżej. Przypomnę anegdotę, przytoczoną przez Marię Rzepińską za Henri Focillonem z książki Życie form, który tak oto opisywał pewne zdarzenie, którego bohaterem był Hokusai: Hokusai, wezwany przez Szoguna, aby popisał się swą sztuką, rozlał niebieską farbę na leżący na podłodze rozwinięty rulon papieru. Następnie umaczał nóżki koguta w czerwonej farbie i kogut przebiegając po papierze zostawił na nim ślady. I obecni ujrzeli błękitną rzekę, a na niej płynące liście dzikiego wina, poczerwieniałe od jesiennych przymrozków. Malarska aluzja do świata przyrody i abstrahowanie od wyglądów, czyż nie jest inną ścieżką docierania do istoty natury? A może do natury widzenia, gdzie nieostry i niezdefiniowany w szczegółach motyw jest dopowiedziany w zobaczeniu? Malarz tylko sugeruje, widz idzie za tymi wskazówkami i zaczyna widzieć oczami wyobraźni, to co wprost w obrazie powiedziane nie jest. Jeśli prawdziwa jest anegdota o Hokusai, a zapewne tak, to wskazuje na precedens myślenia o obrazie dla XX wieku bardzo znamienny. W każdym razie pejzaż jest z jednej strony sprawą zachwycenia pięknem natury i konwencji oddania tego wrażenia, z drugiej niedopowiedzenia i inwencji. Stąd nie traci swej siły także dzisiaj, gdy rozmaite nurty sztuki współczesnej każą pozornie traktować niekiedy tradycyjny gatunek malarski, jakim jest pejzaż, za anachronizm. Tak wszelako nie jest, czego dowodzi obecność i aktualność sztuki pejzażu dzisiaj, wśród współcześnie działających malarzy. Może tylko trudniej byłoby dziś wskazać

4 pejzażystów zadeklarowanych, dla których jest to sens uprawiania sztuki malarskiej, specjalistów od krajobrazu, jakich spotkać można na przykład w nowożytnym malarstwie holenderskim. Chociaż Malarstwo Leona Tarasewicza całe jest umocowane w naturze, w pejzażu. Z trudem przypominam sobie martwe natury, portrety, jakiekolwiek inne niż pejzażowe tematy w obrazach artysty. Pamiętam natomiast drzewa, ptaki, zaorane pola, kolory poszczególnych pór roku, w końcu samą barwę, pasy barw i siłę koloru. Ale jakkolwiek abstrakcyjne byłyby obrazy czy instalacje malarskie Tarasewicza, mam przekonanie (może dzięki tej konsekwencji w inspiracjach pejzażowych), że punktem wyjścia dla nich jest krajobraz i natura. Stanisław Baj idzie drogą pośrednią. W obrazach ukazuje mocno wykadrowane pejzaże znad Bugu, czyli ze stron rodzinnych artysty. Kompozycja otwarta obrazów umożliwia kadrowanie ukierunkowane na fragment. Te obrazy są fragmentaryczne niczym fotografie. Artystę fascynuje związek pomiędzy spokojną wodą rzeki a gęstą zielenią wybrzeża. Motywy są starannie wybrane, bujnie i bogato opracowane. Materie malarskie są tutaj środkiem formalnym pozwalającym wydobyć marszczenia powierzchni wody albo gęstwinę chaszczy brzegu. Światło jest dyskretne i niemal zgaszone, dzięki czemu ciemne tony kolorów są głębokie, jednorodne i kojarzą się z porą zmierzchu. Lustrzane tafle wody odbijają niebo, mroczne zielenie drzew i gasnące światło dnia. Niewątpliwie artysta potrafi przekonująco oddać efekty świetlne i kolorystyczne danej chwili i miejsca. Obrazy Krzysztofa Klimka wydają się bardziej tradycyjne. Trzeba jednak pamiętać, że artysta powrócił do motywu naturalistycznego stosunkowo niedawno. Wcześniej zajmował się przede wszystkim abstrakcją, tworząc wysmakowane formalnie kompozycje odznaczające się geometrycznym i kolorystycznym ładem. Nowsze obrazy przedstawiają zbliżenia podwórka, widoki przez okno, odległe i niebanalne ujęcia miasteczka albo motyw lasu z przedzierającym się aż do poszycia leśnego przez pnie wysokich drzew słonecznym światłem. Motyw podporządkowany jest rozwiązaniom formalnym, niekiedy traci dosłowność. Malarz operuje plamą barwną, buduje strukturę obrazu z naciskiem na efekty świetlne i fakturalne. Niezwykłe jest kadrowanie obrazów, jak gdyby przypadkowe, a jednak zrównoważone i przemyślane. Przyciąga tutaj uwagę jednostajna atmosfera tych obrazów. To nastrój małomiasteczkowego spokoju i nudy. Tomasz Tatarczyk w obrazie Droga jest odleglejszy od konkretnego motywu, choć nie zawsze tak bywa u tego artysty. Pejzaż malarza jest najczęściej krajobrazem wiślanym, pejzażem wąwozów i dróg z malowniczej to dobre słowo okolicy Kazimierza Dolnego. Zapośredniczone w przeżywaniu uroków tego regionu obrazy są też często ukierunkowane na symbol. Skala jest jednym ze środków myślenia malarskiego u tego artysty. W tym konkretnym przypadku kompozycja jest bardzo ascetyczna. Materia malarska jest gęsta, wyrazista i bogata. Organizuje ją czarna materialna droga, przecinająca horyzontalnie białą przestrzeń. I trochę jak u Hokusai, ta przestrzeń może być wszystkim, co chcielibyśmy zobaczyć: niezapisanym życiem, niepodbitym światem, niewinnością, pustką... A droga? Jest symbolem przejścia, czy też mocniej podbijania tej nieokreślonej przestrzeni. Ciemna i nieostra, zlewa się na krawędziach z tłem. W każdym razie tworzy antytezę, a zarazem dopełnienie neutralnego tła. Tutaj słowo pejzaż musimy już wziąć w gruby cudzysłów, jeśli nie chcemy stracić semantycznej ostrości tego terminu. Tomasz Ciecierski tworzy pejzażowe kolaże. To bardzo ciekawe prace, o kameralnej i domowej skali. Kolaż ma stosunkowo długą już historię, za dwa lata będzie ta nowoczesna technika obchodziła swoje stulecie. Były kolaże z martwymi naturami, i od nich się zaczęło (Picasso i Braque), były statyczne kolaże ze śmieciami Schwittersa i dynamiczne kolaże futurystów, potem niesamowite kolaże surrealistów. Jeszcze inne kolaże tworzył Dubuffet materialne, nazywane przez francuskiego artystę assemblages zestawieniami. W sztuce polskiej niezwykle ciekawe prace w tej technice tworzył w latach 60. XX wieku Roman Artymowski pejzażowe i akwarelowe zarazem, z wykorzystaniem bibułki japońskiej, ulotne i zwiewne jak same tworzywo, które upodobał sobie artysta. Tymczasem Ciecierski zestawia inaczej. Na tle historii kolażu jeśli tak można powiedzieć jest oryginalny. Łączy nieregularne geometryczne kształty zamalowanego czystymi kolorami płótna z fragmentami pocztówek. Zestawia tak, jak zestawiali kubiści i konstruktywiści nakłada barwne płaszczyzny jedna na drugą. Mnóstwo tu ostrych krawędzi, dziwnych związków kolorystycznych (dominuje róż, żółcień i błękit, czerń i biel) oraz powinowactw między motywem z pocztówki a otoczeniem. A jednak wszystko to w sposób przekonujący wiąże się ze sobą. W tym działaniu artysty jest dużo zabawy, żartu i zwyczajnej radości komponowania. Natomiast nie wiem, czy prace Piotra C. Kowalskiego można nazwać pejzażami. Chyba, że w sensie umownym, w jeszcze grubszym cudzysłowie. Problem polega na tym, że w obrazach tych, wykonanych najczęściej techniką frotagge, którą swego czasu rozwinął szerzej surrealista Max Ernst, pojawiają się desenie trotuarów, chodników i kanałów odpływowych z ulic różnych miast, które nawiedzał artysta. Są to obrazy zdejmowane stemple obecności i swoisty rodzaj pamiątkarstwa. Prace te odnoszą się do konkretnych miejsc i w tym sensie są pars pro toto znakami określonego, choć ukrytego za tym znakami pejzażu, który pozostał w pamięci. * Zatem widać, że pejzaż jest słowem o wielu znaczeniach, raczej trudno wiązać go tylko z potoczną konwencją malarstwa, która ma swe źródło w idei naśladowania natury. Sensy tego pojęcia uległy metaforyzacji i rozszerzeniu. Tak jak w samym języku, gdy mówimy pejzaż kulturowy czy pejzaż mentalny, tak też i w malarstwie słowo obejmuje coś więcej, niż jedynie choćby najbardziej zachwycający widok natury. Lecz w pewnym stopniu winniśmy oczekiwać od wszelkich malarskich pejzaży, choćby najbardziej symbolicznych lub mówiąc językiem historii sztuki abstrakcyjnych, tego, co dla Cézanne a stanowiło wartość istotną, kiedy stawał on naprzeciw kobierców lasów i pól, aby w zachwyceniu i samotności obserwować i wnikać w tajemnice natury. Właśnie tych poussinowskich jakości obrazu: pełni i równowagi.

5 Stanisław Baj Urodził się we wsi Dołhobrody nad Bugiem na Podlasiu. W latach studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest profesorem tej uczelni na Wydziale Malarstwa. Zakole rzeki, 2007, olej na płótnie, 81 x 130 cm

6 Rzeka Bug, zakole, 2007, olej na płótnie, 100 x 120 Rzeka Bug, zmierzch, 2008, olej na płótnie, 100 x 120

7 Tomasz Ciecierski Ur w Krakowie. Dyplom w 1971 r. na Wydziale Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w latach pracował jako wykładowca. Wybrane wystawy indywidualne: Galeria Zapiecek, Warszawa 1978, Galeria Krytyków, Warszawa (z Włodzimierzem J. Zakrzewskim) Jack Visser Galerie, Amsterdam 1984, 1985, 1987, 1988, 1992, 1994, 1997, 2000, Wetering Galerie, Amsterdam Galerie Nouvelles Images, Den Haag (z Włodzimierzem J. Zakrzewskim) 1985, 1986, 1988, 1992, Galeria Foksal, Warszawa Pracownia Dziekanka, Warszawa Muzeum Sztuki, Łódź Galerie des Arénes, Carée d Art, Musée d Art Contemporain de Nîmes, Nîmes Galeria Appendix, Warszawa (z Jackiem Sempolińskim) 1992, Galerie Hans Strelow, Düsseldorf Galeria Miejska Arsenał, Poznań 1993, Galeria Arsenał BWA, Białystok Rysunki, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, Warszawa Galerie Path, Aalst Muzeum Górnośląskie, Bytom Grashey Galerie, Konstai (z Leonem Tarasewiczem) Galeria Domu Artysty Plastyka, Warszawa Galeria Muzeum Artystów Maszy Potockiej, Kraków Das flache Land, Brandenburgische Kunstsammlungen, Cottbus Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Słupsk Galeria EGO, Poznań Festészet, Platán Galéria Lengyel Intézet, Budapest Obrazy i brudnopisy , Galeria Zderzak, Kraków Pakt z malarstwem, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, Kraków Galeria 86, Łódź Galeria Biała, Lublin Obrazy niesfotografowane, Galeria Le Guern, Warszawa Niebo i Ziemia, Galeria Foksal, Warszawa Obrazy i prace na papierze , Muzeum Narodowe w Poznaniu Galeria Ego, Poznań Collages, 2009, olej, kolaż na plotnie, 33 x 27 cm

8

9 Krzysztof Klimek ur. w 1962 w Krakowie studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Jerzego Nowosielskiego prowadzenie galerii QQ (wraz z Łukaszem Guzkiem i Cezarym Woźniakiem) kurator wystawy Współrzędne 19 57,6 E ,9 N (we współpracy z Jarosławem Suchanem) stypendium fundacji Pro Helvetia, La Chaux-de-Fonds członek Stowarzyszenia Artystycznego Otwarta Pracownia organizator Pierwszego Międzynarodowego Pleneru w Łukęcinie Fotografie, QQ Gallery, Kraków Malarstwo, Ruine, Genewa, (z Ł. Guzkiem) Feinesthai, BWA, Kraków Współrzędne 19 57,6 E ,9 N, Mikołajska 20, Kraków, Kraków-Cork, Crawford Municipal, Art. Gallery, Cork Dix Artistes, Marché 6, La Chaux-de-Fonds, Pokaz, 17 rue de Boix Noir, La Chaux-de-Fonds Europe in the Box, Underwood, St. Gallery, Londyn, W 139, Amsterdam, Galeria Pryzmat, Kraków, Podewil, Berlin, Cruce, Madryt, ACC Galerie, Weimar Prace niepokazywane, Starmach Gallery, Kraków Obrazy przed-stawiające, Otwarta Pracownia, Kraków Sztuka konkretna i Abstrakcja, Goethe Institut, Kraków Perz/Rhizom, Villa Sanders, Bergisch Gladbach Geometrisch-Konkret, Galerie Kunen, Duelmen Sztuka współczesna z Polski, Bayer Erholungshaus, Leverkusen Obrazy ostatnie i nieostatnie, Galeria Promocyjna, Warszawa Opus minor, Otwarta Pracownia, Kraków Z czterech krajów, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Guten Tag, Vertretung des Freiestaates, Thueringen beim Bund in Berlin Łukęcin, widok na kącik Janka Gumy II, 2007, olej na plotnie, 60 x 80 cm Łukęcin, widok na kącik Janka, budy II, 2007, olej na plotnie, 60 x 80 cm

10 Krynica, pada śnieg, 2007, olej na plotnie, 50 x 50 cm Krynica, słońce, ule, 2007, olej na plotnie, 50 x 50 cm

11 Piotr C. Kowalski ur.w1951 roku w Mieszkowie. Studia PWSSP w Poznaniu w latach Dyplom z malarstwa w pracowni profesora Stanisława Teisseyre a. W latach dziekan Wydziału Wychowania Plastycznego, obecnie Edukacji Artystycznej. Założyciel oraz kurator Kolekcji ASP Poznań w latach W 2005 roku był przez dwa miesiące kierownikiem Katedry Malarstwa na Wydziale Malarstwa. Od 2000 roku prowadzi studencką Galerię Na Polskiej. Obecnie profesor zwyczajny, kierownik pracowni malarstwa X na ASP w Poznaniu oraz w Instytucie Wzornictwa na Politechnice Koszalińskiej. Mieszka i pracuje w Poznaniu i Nienawiszczu. Autor cykli obrazów realizowanych bezpośrednio w naturze pt. ŻYWA NATURA m in.: obrazów smacznych i niesmacznych obrazów przejściowych, przejezdnych i przelotnych obrazów granicznych, przygranicznych i zagranicznych obrazów grzecznych i grzesznych, czyli niegrzecznych obrazów malowanych w pełnym słońcu, w cieniu, bez cienia i bez cienia wątpliwości obrazów skończonych i nieskończonych obrazów malowanych w schroniskach, na szlaku i takich, które szlag by trafił obrazów malowanych bez ram, w ramach i w ramach przyjaźni obrazów malowanych na sztaludze, pod sztalugą i obok sztalugi obrazów malowanych na wysokim i na niskim poziomie (Giewont i kopalnia miedzi Lubin) obrazów malowanych na ogniu i obrazów malowanych na gazie, co prawda niewielkim ale jednak obrazów malowanych na drzewie, z drzewa i pod drzewem obrazów malowanych szybko, wolno i takich, których zdawać by się mogło, że nie wolno ich malować Obrazy z cyklu ŻYWA NATURA malowane są od ponad dwudziestu lat początkowo realizowane były tylko farbami, ale z czasem również owocami, kurzem, dymem i tym wszystkim co mogło pozostawić na nich ślad. Wystawy indywidualne 1986 Ja i moja Pracownia, Galeria WIELKA 19, Poznań 2000 Obrazy Naturalne, Galeria r Poznań 2002 Piotr C. Kowalski i Inni, Galeria Miejska ARSENAŁ, Poznań 2004 Inni i Piotr C. Kowalski, Galeria ON, Poznań 2006 Made in Łazarz, Galeria PROFIL, Poznań Wybrane wystawy zbiorowe: Salon Jeune Peinture, Grand Palais, Paryż 1993 Polish Art in Assen, Rood Voor Drenthe, Holandia 2002 MMAC Festival in Tokyo No Asia-Europa Mediations (Mona Collection), Poznań 2009 inspiracje - ENTER, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin

12

13 Leon Tarasewicz

14 Bez tytułu, 2002, tynk akrylowy strukturalny, akryl, drewno, 325 x 985

15 Tomasz Tatarczyk Urodzony w Katowicach w 1947r. 1966/72 - Studia na Politechnice Warszawskiej 1976/81 - Studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Jana Tarasina 1980/86 - Asystent na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie 1987/88 - Stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku Stypendysta Arts Link Fundacji Batorego w USA Stypendysta Fundacji Rockefellera, Bellagio, Włochy Laureat Grand Prix, I Międzynarodowy Konkurs Rysunku, Wrocław Laureat Nagrody im. Jana Cybisa, Warszawa Wybrane wystawy indywidualne 1984; 1987; 1988; 1992; Galeria Foksal, Warszawa Frank Bustamante Gallery, Nowy Jork; Soho Center for Visual Artists, Nowy Jork Galeria Spicchi dell Est, Rzym, Włochy; Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin 1993, 1996, BWA, Lublin Muzeum Górnośląskie, Bytom 1997, Galeria 86, Łódż 1999, Galerie Ucher, Kolonia, Niemcy Galeria Awangarda, Wrocław; Galeria Muzalewska, Poznań Miejska Galeria Sztuki, Sopot Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2005, Galeria Wizytująca, Warszawa Galeria Zderzak, Kraków Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej manggha, Kraków Wybrane wystawy zbiorowe Foksal Gallery Artists, Richard Demarco Gallery, Edynburg, Szkocja; Dialog, Moderna Museet, Sztokholm, Szwecja Polnische Malerei seit 1945, Galerie der Stadt Esslingen Villa Merkel, Kunsthalle Wilhelmshaven, Niemcy Kolekcja międzynarodowej sztuki XX wieku, Muzeum Sztuki, Łódż Essence and Persuasion the Power of Black and White, Anderson Gallery, Buffalo, N.Y., USA Three Visions, Contemporary Polish Art, Tufts University Gallery, Aidekman Arts Center, Medford, MA, USA Cztery Pory Roku, Polskie Malarstwo Krajobrazowe od Oświecenia do Współczesności, Schirn Kunsthalle, Frankfurt, Niemcy; Krjobrazy, Polskie Malarstwo Pejzażowe od Oświecenia do końca XX wieku, Muzeum Narodowe, Warszawa Obrazy Śmierci w Sztuce Polskiej XIX i XX wieku, Muzeum Narodowe, Szczecin Pies w sztuce polskiej, Galeria Arsenał, Białystok JURYsdykcja, Muzeum Regionalne, Stalowa Wola Antypody, Regionalna Kolekcja Sztuki Współczesnej, Centrum Kultury, Lublin Punkty Odniesienia, Kolekcja Fundacji Zbiorów Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego, Muzeum Narodowe, Warszawa; Projekt Próżna,V Festiwal Kultury Żydowskiej Warszawa Singera, Warszawa Inwazja Dżwięku, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa Prace w zbiorach (wybór) Zachęta Narodowa Galeria Sztuki Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, Warszawa Muzeum Sztuki, Łódż Muzea Narodowe w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Gdańsku Muzeum Górnośląskie, Bytom Moderna Museet, Sztokholm, Szwecja Glynn Vivian Art. Gallery and Museum, Swansea, Walia Everson Museum of Art, Syracuse, N.Y., USA Aldrich Museum of Contemporary Art, Rigefield, Ct,. USA Aidekman Arts Center, Medford, MA, USA Kolekcja Davida Andersona, Buffalo, N.Y., USA Fundacja Sztuki Polskiej ING, Warszawa Kolekcja Krzysztofa Musiała Kolekcja sztuki Grażyny Kulczyk Czarna droga, 1993, olej na plotnie, 170 x 360 cm.

16

17 Festiwal malarstwa KOLONIA ARTYSTYCZNA Wystawa PEJZAŻYŚCI Kolegium Sztuk Pięknych ul. Nadwiślańska Kazimierz Dolny telefon: kspkazimierz@umcs.lublin.pl organizatorzy: Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie Miasto Kazimierz Dolny Kurator wystawy: Sławomir Toman Druk: marlex