Istota i charakter ceremoniałów opiera się na prawie i zwyczajach międzynarodowych oraz obyczajach danego kraju.

Transkrypt

1 Ceremoniał to uroczysty akt publiczny lub obrządek religijny o charakterze oficjalnym, który przebiega zgodnie z ustalonym porządkiem opartym często na tradycyjnych formach symbolicznych. Ceremoniał jest to zespół form kurtuazyjnych, którego podstawą jest dążenie do okazania szacunku osobie reprezentującej obce państwo lub władzę zwierzchnią. Istota i charakter ceremoniałów opiera się na prawie i zwyczajach międzynarodowych oraz obyczajach danego kraju.

2 Kurtuazja międzynarodowa to wszelkie akty grzecznościowe ze strony państwa przyjmującego wobec przedstawicieli innych państw lub samych tych państw, będące przejawem i podkreśleniem szacunku dla tego wszystkiego co reprezentuje i symbolizuje państwo. Są to międzynarodowe reguły społeczne obowiązujące między podmiotami stosunków międzynarodowych, ale nie stwarzające roszczeń. Są to zasady dobrego wychowania, postępowania w sposób uprzejmy, delikatny, a niekiedy i stanowczy, stosownie do okoliczności.

3 Przejawem kurtuazji międzynarodowej są normy protokołu i ceremoniału dyplomatycznego i konsularnego. Są to zasady, normy postępowania w stosunkach oficjalnych, urzędowych między podmiotami stosunków międzynarodowych, zwłaszcza miedzy podmiotami prawa międzynarodowego i organizacjami międzynarodowymi, które reprezentuje głowa państwa, szef rządu, minster spraw zagranicznych, przewodniczący organizacji.

4 Bardzo często normy kurtuazji międzynarodowej określane są jako obyczaje, ale niektórzy mówią, że są to zwyczaje. Normy kurtuazji międzynarodowej mogą przekształcać się w normy prawa międzynarodowego, co odbywa się w identyczny sposób jak w przypadku przekształcenia normy moralnej w normę prawa międzynarodowego.

5 Uznanie jednego państwa przez drugie de facto pozwala na nawiązanie stosunków handlowych i konsularnych oraz wymianę przedstawicieli, których misja ma charakter nieoficjalny. Uznaniu de iure stanowi nawiązanie stosunków dyplomatycznych. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych odbywa się zazwyczaj w drodze uzgodnienia wspólnego komunikatu i podpisaniu go przez upełnomocnionych przedstawicieli, lub też w formie wymiany not dyplomatycznych.

6 Legacja (z łaciny legatio poselstwo), prawo nawiązywania i utrzymywania stosunków dyplomatycznych, wysyłania (czynne prawo legacji) i przyjmowania (bierne prawo) przedstawicieli dyplomatycznych. Przysługuje w pełni państwom samodzielnym, z biernego prawa korzysta ONZ i organizacje wyspecjalizowane oraz niektóre organizacje regionalne. Nie posiadają takich uprawnień części składowe federacji. Prawo legacji, prawo przysługujące każdemu państwu podmiotowi prawa międzynarodowego, polegające na wysyłaniu swoich przedstawicieli do innych państw (prawo legacji czynne) i przyjmowaniu przedstawicieli dyplomatycznych innych państw (prawo legacji bierne).

7 Ceremoniał dyplomatyczny Akredytacja szefa misji

8 Przed wysłaniem ambasadora konieczna jest zgoda kraju przyjmującego, określana jako uzyskanie agrément dla danej osoby. Państwo może odmówić przyjęcia danej osoby nie podając przyczyn, stąd wystąpienie o agrément jest poufne i może być ustne, ale zawsze przed oficjalną nominacją. W Polsce agrément jest udzielane przez MSZ po uzyskaniu zgody Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i Kancelarii Prezydenta RP.

9 Kancelaria Prezydenta RP przygotowuje do podpisu Prezydenta nominację nowego ambasadora, kontrasygnowaną uprzednio przez Ministra Spraw Zagranicznych. Równolegle Protokół Dyplomatyczny MSZ przygotowuje do podpisu Prezydenta RP kontrasygnowane przez Ministra Spraw Zagranicznych listy uwierzytelniające oraz listy odwołujące dotychczasowego ambasadora. Obydwa te dokumenty, adresowane do głowy państwa przyjmującego, wykonuje się z oficjalnymi kopiami.

10 Polsce ambasadorów wita na ogół wicedyrektor Protokołu Dyplomatycznego. Obecny jest charge d'affaires en pied i pracownicy placówki ambasadora. Ambasador korzysta z przejścia przez salonik dla VIP. Wicedyrektor Protokołu Dyplomatycznego wręcza ambasadorowi opis ceremonii składania listów uwierzytelniających oraz wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza i ustala termin pierwszej wizyty u dyrektora Protokołu Dyplomatycznego (z reguły w tym samym dniu lub w następnym).

11 Podczas pierwszej wizyty u dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ ambasador otrzymuje informacje o przewidywanym terminie złożenia listów uwierzytelniających i listów odwołujących u Prezydenta RP. Następnie ambasador składa wizytę wstępną wiceministrowi spraw zagranicznych, odpowiedzialnemu za dany region, i wręcza mu kopie listów uwierzytelniających i listów odwołujących poprzednika.

12 Protokół Dyplomatyczny, notyfikując datę przyjęcia nowego ambasadora przez głowę państwa, przekazuje jednocześnie pisemnie wskazówki na temat przebiegu ceremonii, liczby współpracowników, którzy mogą mu towarzyszyć, wymogów co do ubioru, którym w zależności od zwyczajów kraju może być frak lub mundur dyplomatyczny, jaskółka (żakiet), ciemne ubranie lub strój narodowy oraz ich odpowiedniki kobiece. W Polsce przyjęto dla panów: ciemne ubranie, oficjalny strój narodowy lub uniform dyplomatyczny, natomiast dla pań: suknia dzienna, kapelusz i rękawiczki lub oficjalny strój narodowy.

13

14 Sień wielka

15 Sala hetmańska

16 Klatka schodowa

17 Antyszambra

18 Sala kolumnowa

19 Sala obrazowa

20 Sala kolumnowa M M M P Biblioteka PD A MA D D D

21 Biblioteka

22 Gabinet Prezydenta

23

24

25

26

27

28 Schemat ceremonii złożenia wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza

29 Ambasador na zakończenie swojej misji może zostać udekorowany miejscowym odznaczeniem. Wymaga to uprzedniego uzyskania zgody władz kraju wysyłającego ambasadora. Z reguły przyznaje się ambasadorowi Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej, a w szczególnych przypadkach Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

30 Ceremonia powitania głowy obcego państwa

31 Lotnisko, a czasami również trasa przejazdu udekorowane są flagami obu państw. Do samolotu gościa wchodzą ambasador państwa gościa i szef polskiego Protokołu Dyplomatycznego, który zaprasza w imieniu prezydenta RP do rozpoczęcia wizyty. Na lotnisku witają: podsekretarz stany w Kancelarii Prezydenta RP, podsekretarz stanu w ministerstwie spraw zagranicznych, ambasador rezydujący w kraju gościa, dyrektor departamentu politycznego MSZ i wyżsi rangą przedstawiciele ambasady państwa gościa. Małżonka gościa otrzymuje bukiet kwiatów.

32 wejście do pałacu Delegacja gościa MG G P MP Personel ambasady gościa Delegacja polska orkiestra Korpus dyplomatyczny Kompania reprezentacyjna Władze cywilne i wojskowe stolicy prasa

33

34

35

36

37

38

39

40 Ceremoniał państwowy

41 Uroczyste obchody święta narodowego, są okazją do wygłoszenia przez głowę państwa orędzia do narodu, defilady wojskowej, wręczenia najwyższych odznaczeń państwowych i dokonania awansów na wyższe stanowiska. Z okazji święta narodowego głowa państwa wydaje przyjęcie dla ambasadorów akredytowanych w stolicy, a misje dyplomatyczne państwa obchodzącego święto organizują przyjęcia w krajach akredytacji. Z okazji święta narodowe głowy państwa, szefowie rządu i ministrowie spraw zagranicznych otrzymują listy lub depesz gratulacyjne do swych odpowiedników. Protokół Dyplomatyczny prowadzi kalendarz oficjalnych świąt narodowych wszystkich państw świata.

42 Polska obchodzi oficjalnie święta narodowe dwa razy w roku, przy czym dzień 3 maja stanowi zasadnicze święto Rzeczypospolitej, a 11 listopada jest Narodowym Świętem Niepodległości. Przebieg centralnych uroczystości organizowanych z tych okazji w Warszawie jest zbliżony. Na placu marszałka Józefa Piłsudskiego dokonuje się w obecności Prezydenta Rzeczypospolitej i najwyższych władz państwa uroczystej zmiany wart honorowych przy Grobie Nieznanego Żołnierza, a następnie złożenia na nim wieńców, z których pierwszy w imieniu Narodu składa prezydent. Całości uroczystości dopełnia ceremoniał wojskowy: salut artyleryjski 12 salw armatnich podczas podnoszenia flagi państwowej na maszt oraz defilada pododdziałów reprezentacyjnych Wojska Polskiego, Policji i Straży Granicznej uczestniczących w zmianie wart.

43 Podczas uroczystości Święta Narodowego 3 maja Prezydent Rzeczypospolitej wręcza w Pałacu Prezydenckim najwyższe odznaczenia państwowe, w tym przyznawany jedynie przy tej okazji Order Orła Białego. Następnie w Pałacu lub jego ogrodach odbywa się oficjalne przyjęcie popołudniowe, w którym uczestniczą najwyższe władze cywilne i wojskowe Rzeczypospolitej, osoby zasłużone i odznaczone tego dnia oraz korpus dyplomatyczny, co oznacza wszystkich ambasadorów akredytowanych w Polsce.

44 W Polsce uroczystość inauguracja prezydentury składa się z dwóch podniosłych ceremonii. Pierwszą z nich jest zaprzysiężenie nowego Prezydenta Rzeczypospolitej. Po ogłoszeniu ważności jego wyboru prezydent-elekt przybywa do gmachu Sejmu i przed Zgromadzeniem Narodowym, czyli podczas wspólnego posiedzenia obu izb parlamentu, składa przysięgę oznaczającą objęcie najwyższego urzędu. Druga ceremonia następuje bezpośrednio po przysiędze i ma charakter wojskowy, oznacza bowiem przejęcie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej. Nowo zaprzysiężony prezydent odbiera honory od oddziałów reprezentujących trzy rodzaje wojsk, po czym oddaje cześć sztandarowi wojskowemu.

45 W 2005 roku inaugurację prezydentury rozbudowano o ceremoniał uroczystego przekazania nowemu prezydentowi insygniów orderów: Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski, których prezydent jest Wielki Mistrz i przewodniczy ich Kapitułą. Uroczystość ta odbywała się w sali balowej Zamku Królewskiego. Do udziału w ceremonii inauguracji prezydentury zaprasza się również głowy państw, z którymi utrzymywane są stosunki dyplomatyczne. Uczestniczą one w niej osobiście lub wysyłają misję specjalną opatrzoną stosownymi listami uwierzytelniającymi.

46 Ceremonia składania życzeń noworocznych prezydentowi przez korpus dyplomatyczny. Wieczorne przyjęcie odbywające się w Pałacu Prezydenckim na początku stycznia każdego roku ma bardzo uroczysty i formalny charakter. Ambasadorowie są przedstawiani, zgodnie ze starszeństwem ich precedencji, przez dyrektora Protokołu Dyplomatycznego prezydentowi z małżonką, którym towarzyszą prezes Rady Ministrów i minister spraw zagranicznych z małżonkami. Następnie życzenia w imieniu korpusu dyplomatycznego składa dziekan korpusu, na którego przemówienie Prezydent Rzeczypospolitej odpowiada podziękowaniami.

47 Przy organizacji ceremonii państwowych należy pamiętać, że niektóre z nich mogą zawierać liturgiczne elementy modlitwy lub sprawowania sakramentów. Uczestnicy takich czystości, nawet jeśli są osobami niewierzącymi lub niepraktykującymi, muszą zaznaczyć bierny w nich udział poprzez dyskretne skupienie i taktowne oddanie szacunku zarówno modlącym się, jak i intencji modlitwy. Niewierzący powinni stać w milczeniu gdy praktykujący klęczą i przyjmują sakrament.

48 Organizacja uroczystości publicznych

49 Organizacja uroczystości publicznej wymaga ustalenia celu, aktóry zamierza się poprzez nią osiągnąć, przygotowania jej scenariusza oraz oprawy ceremonialnej, wizualnej i medialnej, ustalenia szczebla uczestnictwa władz, stworzenia właściwych warunków bezpieczeństwa oraz wyznaczenia odpowiedzialnych za jej przygotowanie i realizację. Wyznaczyć należy również o osobę prowadzącą - mistrzem ceremonii, prowadzącego

50 Zaproszone osobistości przybywają na uroczystość w porządku odwrotnym do wysokości ich rang, czyli im wyższa ranga, tym późniejsze przybycie. W konsekwencji stosowania tej zasady najważniejszy gość przybywa ostatni, aby nie czekać na rozpoczęcie uroczystości. Ważni goście powinni być witani przez przedstawiciela organizatorów przy wejściu do budynku lub na teren, na którym ma odbywać się uroczystość, i prowadzeni przez niego do przygotowanych dla nich miejsc.

51 Na najważniejszego gościa oczekiwać, powinien, osobiście główny organizator i prowadzi go ku jego miejscu. W chwili wejścia najważniejszego gościa na salę wszyscy zgromadzeni wstają na znak szacunku i siadają dopiero wtedy, gdy zajmie on swoje miejsce.

52 Zasada pierwszeństwa prawej strony dla wyznaczenia ważności miejsca w prezydium oznacza kierunek prawej ręki osoby zasiadającej w prezydium, a więc lewej dla publiczności. Najważniejsza osoba, która jest głównym organizatorem i przewodniczy obradom, zasiada pośrodku, kolejne według porządku po jej prawej i lewej ręce, a następnie po prawej ręce siedzącego po prawej i po lewej siedzącego po lewej. Jeśli do prezydium zaprasza się osobę zajmującą jedno z najwyższych stanowisk w państwie, przewodniczący obradom ustępuje jej swe centralne miejsce i zasiada po jej lewej ręce

53 II I III M

54 II I III M

55 Zasady zabierania głosu podczas uroczystości: Pierwszeństwo zabrania głosu przypada gospodarzowi, który wita zgromadzonych i zaproszonych gości. Należy ograniczyć liczbę osób wymienianych z nazwiska i funkcji do najważniejszych gości, a nawet wyłącznie do głównego zaproszonego. Przemówienie powitalne powinno być krótkie, gdyż gospodarz nie powinien skupiać na sobie uwagi zebranych, a jedynie przedstawić cel uroczystości i jej planowany przebieg.

56 Głos przekazuje się kolejnym mówcom zgodnie ze starszeństwem piastowanych przez nich stanowisk. Zwyczaj stosowany w Polsce każe, by pierwsza po gospodarzu wystąpiła najważniejsza osobistość. Jej przemówienie jest pod względem formy odpowiedzią na powitanie, a pod względem treści nadaje ono ton wszystkim następnym wypowiedziom.

57 Należy pamiętać, że w zwyczaju innych krajów, na przykład Francji, ten porządek precedencji jest odwrócony, czyli porządek wypowiedzi biegnie od mówców mniejszej rangi do ważniejszych, a najważniejsza osoba przemawia ostatnia. Podkreśla to rangę mówcy, który ma zatem ostatnie słowo, ponieważ z jego wypowiedzią nie wolno polemizować, za to on ma prawo ustosunkować się do przedmówców.

58 Tylko jedna osoba może się wypowiadać w imieniu tej samej instytucji lub organizacji. Jest jej kwestią wewnętrzną kto zostanie wyznaczony do wygłoszenia przemówienia, ale będzie to jedna osoba nie ze względu na oszczędność czasu, lecz na jednoznaczność stanowiska, które zajmuje instytucja w danej sprawie. Jeśli należy uwzględnić dodatkowego mówcę reprezentującego instytucję organizującą uroczystość, właściwiej będzie powierzyć mu rolę prowadzącego i zapowiadającego kolejność przemówień.

59 Żałoba narodowa

60 Żałoba narodowa żałoba ogłaszana przez władze państwowe po śmierci wybitnej osobowości lub z powodu wielkiej katastrofy. Może być ogłaszana na skutek tragicznych wydarzeń w kraju, w którym ją zarządzono, ale także jako rodzaj hołdu złożonego ofiarom podobnych zdarzeń poza granicami państwa. Na czas jej trwania odwołuje się zazwyczaj imprezy masowe i widowiska rozrywkowe, zaleca się także powściągliwość w zachowaniu oraz zmianę programów telewizyjnych.

61 W Polsce żałobę narodową wprowadza Prezydent Rzeczypospolitej w formie rozporządzenia z kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów. Powinno ono określać przyczynę wprowadzenia żałoby narodowej, jej formę i czas trwania (może on wynosić zależnie od wagi wydarzenia od jednego do trzech dni). Podobnie stopniuje się jej przebieg: od minuty ciszy do znacznego ograniczenia normalnego biegu dnia pracy. Zazwyczaj wymaga ona opuszczenia flagi państwowej do połowy masztu na budynkach będących siedzibą władz państwowych oraz misji dyplomatycznych RP i urzędów konsularnych RP za granicą albo spowicie jej kirem, czyli czarną wstęgą przymocowaną do drzewca flagi.

62 Do żałoby narodowej państwa akredytacji przyłączają się w analogiczny sposób obce placówki dyplomatyczne. O jej wprowadzeniu placówki te informowane są przez Protokół Dyplomatyczny notą okólną.

63 W przypadku żałoby narodowej ogłoszonej przez państwo obce prezydent, premier i minister spraw zagranicznych kierują do swych odpowiedników depesze lub posłania z wyrazami współczucia za pośrednictwem Protokołu Dyplomatycznego. Wszystkie placówki dyplomatyczne tegoż państwa obchodzą żałobę poprzez opuszczenie flagi oraz wyłożenie w ambasadzie księgi kondolencyjnej, do której wpisują się przedstawiciele władz kraju akredytacji. O fakcie i terminie wyłożenia księgi kondolencyjnej ambasada informuje władze i misje dyplomatyczne państw trzech notą okólną.