Stosunki Chin i Tybetu sprzed 1913 roku są historią wzajemnych zależności, podbojów. Chiński rząd twierdzi, że Tybet zawsze był częścią Chin.

Transkrypt

1 Konflikty w Azji Konflikt w Tybecie To region w zachodnich Chinach. Na przestrzeni wieków raz był niezależny, a raz znajdował się pod obcymi rządami (Chińczyków, Mongołów). Ostatni okres niepodległości przypada na lata Później Tybet został siłowo włączony do komunistycznych Chin. Stosunki Chin i Tybetu sprzed 1913 roku są historią wzajemnych zależności, podbojów. Chiński rząd twierdzi, że Tybet zawsze był częścią Chin. W 1913 roku Tybet ogłosił niepodległość. Przed agresją chińską na przełomie 1949 a 1950 roku był w pełni niepodległym państwem. Posiadał suwerenny rząd, swoją jednostkę monetarną, system pocztowy, własny język, prawo i zwyczaje Tuż po ogłoszeniu powstania Chińskiej Republiki Ludowej, zgodnie z myślą powrotu wszystkich ziem chińskich do kraju macierzystego, Tybet został najechany i wobec braku odpowiedniej armii szybko podbity przez wojska chińskie. Według pisemnych uzgodnień z Pekinem, region miał mieć dosyć szeroką autonomię. Jednak władze chińskie nie dotrzymywały złożonych obietnic, co przyczyniło się do wybuchu powstania w 1959 roku. Rebelia została krwawo stłumiona. Po powstaniu chińskie władze znacznie ograniczyły autonomię Tybetu i podjęły działania mające na celu większe zasymilowanie regionu z resztą kraju. Służyć temu miał m.in. masowy napływ osadników chińskich (Tybet stał się też czymś w rodzaju kolonii karnej). Posiadali oni znacznie większe przywileje (np. mogli zajmować wysokie stanowiska) niż prześladowani z powodów politycznych rdzenna ludność. Od tego czasu zginęło ponad milion Tybetańczyków, a tysiące buddyjskich klasztorów zostało zniszczonych (klasztory w tym regionie to ważne ośrodki religijne, naukowe i medyczne). Dalajlama, duchowy i polityczny przywódca Tybetu, w roku 1959 został zmuszony do ucieczki z Tybetu do Indii. Jego śladem podążyło wielu Tybetańczyków. W Indiach Dalajlama założył Rząd Emigracyjny. W roku 1989 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za swoje niezłomne poświęcenie w szczerzeniu polityki i walki o wolność bez stosowania przemocy. Dalajlama głosi politykę Drogi Środka rozwiązania konfliktu bez stosowania przemocy na drodze negocjacji z władzami Chin. Opowiada się za przyznaniem Tybetańczykom prawdziwej autonomii w kwestiach religii i kultury, w obecnych granicach Chin. Strona chińska wciąż oskarża go jednak o separatyzm i próbę podzielenia państwa. Wiele wskazuje na to, że komunistyczne władze w Pekinie czekają na moment śmierci tybetańskiego przywódcy, aby ostatecznie rozwiązać kwestię Tybetu. Chińscy koloniści zaczynają przeważać w tybetańskich miastach, ponieważ rząd chiński dąży do narzucenia własnej kultury przez przenoszenie ludności chińskiej na tereny Tybetu. Rozwój jest głównym argumentem chińskich działań w tym regionie, chociaż większość dobrych stanowisk pracy przyznawanych jest Chińczykom a nie Tybetańczykom. Tybetańczycy nie mają faktycznego wpływu na kierunek rozwoju swojego kraju. Chiny wydają olbrzymie sumy pieniędzy na budowę infrastruktury w Tybecie, jednocześnie całkowicie zaniedbując rozwój edukacji i systemu opieki zdrowotnej. Nowe drogi, zakłady przemysłowe w większości mają za zadanie wspieranie rosnącej militaryzacji tego regionu, co umożliwi Chińczykom zarządzanie Tybetem jako państwem policyjnym. Społeczność międzynarodowa uczyniła niewiele, aby ukazać istotę chińskiej nielegalnej okupacji Tybetu. Chiny posiadają gigantyczny rynek i tanią siłę roboczą. Poszczególne interesy mają tak silne poparcie, iż

2 politycy są bezsilni, aby przedsięwziąć jakiekolwiek kroki przeciwko chińskiemu rządowi. Od lat 90. państwa zachodnie przyjęły politykę oddzielania spraw ekonomicznych i praw człowieka w polityce wobec Chin, a sytuacja praw człowieka w Tybecie uległa drastycznemu pogorszeniu. Jeden Świat, Jedno Marzenie jest oficjalnym hasłem tegorocznej Olimpiady. Jednak rzeczywistość chińskiej okupacji Tybetu to koszmar. Właśnie teraz tysiące Tybetańczyków jest aresztowanych, bitych i zabijanych za mówienie o wolności. 24 marca, Chiny rozpoczęły sztafetę ognia olimpijskiego. W ciągu następnych dwóch miesięcy, ogień okrąży Ziemię i będzie obecny w różnych miastach. Ta propagandowa impreza ma zyskać poparcie świata i odwrócić uwagę od nielegalnej okupacji i wojskowej brutalności w Tybecie. Konflikt w Czeczenii Czeczeni, odrębna muzułmańska społeczność z własnym językiem i kulturą, przeżyli wiele napaści i okresów obcej okupacji. W ciągu ostatnich dwustu lat największe niebezpieczeństwo dla Czeczeni stanowi jej północny sąsiad - Rosja. Po raz pierwszy Rosjanie zaatakowali Czeczenię na początku XVIII wieku. Po długich, zaciekłych walkach i krwawych prześladowaniach, w latach 70. XIX wieku Czeczenia została włączona do Rosji. Dopiero w czasie rozpadu ZSRR grupa przywódców czeczeńskich ogłosiła niepodległość republiki. Rosja odpowiedziała wprowadzeniem stanu wyjątkowego na tych terenach. W 1992 Czeczenia założyła sprzeciw wobec podpisania układu stowarzyszeniowego z Federacją Rosyjską. Rosja nie uznała tej odmowy i w 1994 rozpoczęła wojnę mającą na celu opanowanie Czeczenii. Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej dotyczące tej wojny mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi, fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi. Prezydent Jelcyn wysłał do zbuntowanej republiki armię, która miała stłumić siłą ruch niepodległościowy. Rosyjski rząd popełnił jednak błąd licząc na to, że Czeczeni poddadzą się po krótkich walkach. Rosjanie zdobyli Grozny, trwały starcia partyzanckie. Konflikt zakończył się dopiero w 1996 roku. Traktat pokojowy z Jelcynem podpisał nowy prezydent Czeczenii, generał Asłan Maschadow. Federacja Rosyjska uznawała Republikę Czeczeńską za podmiot prawa międzynarodowego, co było sukcesem strony czeczeńskiej, choć nie stanowiło zaakceptowania jej suwerenności państwowej. Ponadto uzgodniono, że wojska rosyjskie wycofają się z Czeczenii, nastąpi zawieszenie broni, jeńcy wojenni zostaną zwolnieni, odbędą się wybory władz w Czeczeni. Zapowiedziano walkę z przestępczością, terroryzmem oraz waśniami narodowościowymi i religijnymi, a także odbudowę społeczno-gospodarczą Czeczenii. Pominięto jednak kwestię najbardziej istotną niepodległość republiki. W 1999 r. oddziały Basajewa (przywódca rebeliantów) zajęły ponownie kilka wiosek, przy granicy czeczeńskiej. Rosja zaatakowała pod pretekstem zapobiegania atakom terroryzmu. Był to początek drugiej wojny czeczeńskiej. Zacięte walki między partyzantami a wojskami Rosji trwały nieprzerwanie do 2002 roku, kiedy wojska federalne zajęły całe terytorium Czeczenii. Strona rosyjska ogłosiła wtedy oficjalne zakończenie wojny. Według separatystów, wojna trwa nadal. W październiku 2002 roku grupa Czeczenów-samobójców zajęła moskiewski teatr na Dubrowce. Zakładnikami stali się widzowie spektaklu. Przetrzymywani byli przez trzy doby. Władze rosyjskie zdecydowały się na szturm na teatr. Oddziały antyterrorystyczne użyły wówczas gazu bojowego, który zabił co prawda 40 czeczeńskich bojowników, ale pozbawił także życia około 130 zakładników. Rosyjskie wojska stacjonujące w Czeczeni przeprowadzały coraz częstsze i bardziej krwawe niż dotychczas ataki na partyzantów, a wśród opinii publicznej pojawiły się głosy o nagminnym łamaniu praw człowieka przez Rosjan. Zachód ostro potępiał działania władz rosyjskich i ich stosunek do Czeczenów. Zmieniło się to po tragedii, jaka miała miejsce w Biesłanie mieście położonym w Północnej Osetii. Czeczeni zajęli tam szkołę, a wszystko to miało miejsce w czasie rozpoczęcia roku szkolnego od 1. do 3. września. Pierwszy raz jako zakładników wzięto niewinne dzieci, ich rodziców i nauczycieli. Czeczeni zażądali zwolnienia z więzień wszystkich skazanych za terroryzm i wycofania wojsk rosyjskich z Czeczenii. Zakładnicy byli przetrzymywani 2 dni bez jedzenia i picia, w dusznej sali gimnastycznej. Doszło do szturmu ze strony wojska rosyjskiego, podczas którego zginęło około 340 osób. Był to dotychczas największy i najkrwawszy atak czeczeńskich bojówkarzy. Obie wojny doprowadziły do wielkich zniszczeń i doszczętnie zrujnowały ten kraj. Po każdym ataku ze strony czeczeńskich radykałów nasilają się interwencje ze strony Kremla. Obecnie żadne państwo świata nie uznaje niepodległości Czeczenii.

3 Konflikt w Kurdystanie To górzysta kraina w południowo-zachodniej Azji zamieszkana przez Kurdów. Terytorium Kurdystanu jest podzielone między Turcję, Irak, Iran i Syrię. Pierwsze wzmianki na temat Kurdów pojawiły się w XI w. Naród był podporządkowany wówczas władcom państw Bliskiego Wschodu. Od XIX w. wśród tej ludności zaczęła się kształtować świadomość narodowa. W XIX w. w tureckiej części Kurdystanu wybuchały liczne powstania. Po zakończeniu I wojny światowej, podczas której Turcja poniosła porażkę, Kurdystan został podzielony pomiędzy Turcję, Iran i Irak. Turcja oficjalnie uznała Kurdów za Turków górskich i poddała ich przymusowej asymilacji. Nie mogli oni się posługiwać własnym językiem, który wycofano też ze szkół. W Iraku byli uznawani za odrębną grupę etniczną, w Iranie byli pozbawieni praw mniejszości narodowej. Do wybuchu II wojny światowej Kurdowie podejmowali wiele powstań. W latach Kurdowie formowali liczne partie polityczne oraz oddziały partyzanckie. Wszystkie podejmowane powstania i walki o utworzenie własnego państwa kończyły się niepowodzeniem. W połowie lat 80. w atakach skierowanych na Kurdów przez wojsko Iraku została kilkakrotnie użyta broń chemiczna wbrew istniejącemu w prawie międzynarodowym zakazowi. Po porażce Iraku w wojnie z Kuwejtem, w 1991 r. Kurdowie podjęli kolejne powstanie. Zostali brutalnie stłumieni przez wojsko Saddama Husajna, a około 2 mln Kurdów opuściło Irak. Po walkach w Iraku oraz w wyniku nacisku opinii międzynarodowej, Turcja uznała Kurdów za odrębny naród i zezwoliła na używanie przez nich języka kurdyjskiego. Ruchy niepodległościowe tej nacji były jednak dalej w Turcji tłumione. W 1992 r. na terenie Iraku utworzono strefę ochronną dla Kurdów - odbyły się pierwsze wybory parlamentarne i został utworzony rząd. Konflikty wewnętrzne i spory partii kurdyjskich przyczyniły się do wybuchu wojny domowej. Turcja, Iran i Irak zareagowały zbrojną interwencją, wkraczając na teren irackiego Kurdystanu. Próby negocjacji podejmowane przez państwa zachodnie, głownie Stany Zjednoczone, nie powiodły się. W 1998 r. przywódca Partii Pracujących Kurdystanu Abdullah Ocalan został schwytany przez tureckie siły specjalne i aresztowany. Wywołało to wzburzenie wśród Kurdów. W 1999 r. sąd w Turcji oskarżył Ocalana o działalność separatystyczną i terroryzm. Obwiniono go o spowodowanie śmierci około ludzi. Choć został skazany na karę śmierci, wykonanie jej zostało bezterminowo odroczone. W Turcji w 2002 roku zakazano wykonywania kary śmierci. Konflikt do dziś pozostał nierozwiązany. Pacyfikacja Kurdów przez Turcję wywołuje międzynarodowy sprzeciw i stanowi poważny argument przeciw włączeniu Turcji do Unii Europejskiej. Konflikt palestyńsko-izraelski Trwa od ponad 100 lat, kiedy to wśród liderów społeczności żydowskiej w Europie pojawił się pomysł utworzenia w Palestynie żydowskiego państwa. Kolejne wojny doprowadziły do tego, że w 1967 r. cała historyczna Palestyna znalazła się pod izraelską kontrolą. Dla Palestyńczyków, którzy znaleźli się albo pod obcą okupacją, albo na wygnaniu, Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP z Jasirem Arafatem) stała się symbolem walki o niepodległość. Od 1974 r. żądanie OWP stały się zgodne z rezolucjami ONZ: gotowość do historycznego kompromisu z Izraelem, pod warunkiem utworzeniem niepodległego państwa palestyńskiego na ziemiach okupowanych przez Izrael. Po drugiej stronie - w samym Izraelu - powoli dojrzewała świadomość, że hasła "Wielkiego Izraela" nie mają racji bytu, a koszty okupacji ziem palestyńskich stały się coraz bardziej uciążliwe, zarówno materialnie, jak i moralnie. Izrael, który na Zachodzie jest przedstawiany jako jedyne demokratyczne państwo na Bliskim Wschodzie, jest de facto krajem, który okupuje obce ziemie i jest źródłem cierpień dla innego narodu. Zwołanie międzynarodowej konferencji pokojowej w Madrycie tuż po zakończeniu wojny o Kuwejt w 1991 r. było wyrazem nowej polityki USA, które chciały wykorzystać ten moment, żeby doprowadzić do historycznego kompromisu między Palestyńczykami a Izraelczykami. Porozumienie pokojowe, na mocy którego powstała Autonomia Palestyńska zostało podpisane w 1993 r. Zanim doszło do podpisania tego porozumienia każda ze stron musiała spełnić pewne warunki: OWP uznała prawo Izraela do istnienia i zadeklarowała, że starania o realizację palestyńskich aspiracji narodowych będą realizowane w drodze negocjacji i dialogu. Izrael natomiast uznał OWP, którą dotychczas traktował jako organizację

4 "terrorystyczną", jako przedstawiciela narodu palestyńskiego. W ciągu kilku miesięcy wojska Izraelskie miały opuścić miasta palestyńskie na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy. Najtrudniejsze sporne kwestie (status Jerozolimy, przyszłe granice oraz problem uchodźców palestyńskich) zostały ominięte, a do ich rozstrzygnięcia miało dojść najpóźniej po 5 latach okresu przejściowego. Wkrótce doszło do zabójstwa premiera Izraela, a przeciwnicy porozumień pokojowych doszli do władzy i robili wszystko, żeby utrudnić realizację dalszych etapów porozumień: wzmocniono politykę osadnictwa na ziemiach okupowanych, a zamiast uwolnić tysiące palestyńskich więźniów zatrzymanych w izraelskich aresztach zaostrzono politykę represji wobec Palestyńczyków. Frustracja, brak perspektyw rozwiązania konfliktu, fiasko negocjacji "ostatniej szansy", przekonanie, że to, co proponuje Izrael nie spełnia minimum aspiracji narodu palestyńskiego -wszystko to doprowadziło do intifady palestyńskiego powstania przeciwko izraelskiej okupacji. Po stronie palestyńskiej również nie brakowało przeciwników porozumień pokojowych. Dalsze dzieje intifady, używanie przez Izrael całego swego potencjału militarnego w celu stłumienia powstania, systematyczne niszczenie struktur Autonomii Palestyńskiej, izolacja Arafata w Ramallah przez ponad 2 lata i jego tajemnicza śmierć to podatny grunt dla coraz silniejszej pozycji Hamasu. W oczach zwykłego Palestyńczyka Hamas stał się symbolem oporu i walki z agresją Izraela. Sytuacja partii władzy wyglądała zupełnie inaczej: skłócony - zwłaszcza po śmierci Arafata -wewnętrznie Al-Fatah (Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego), korupcja w strukturach władz Autonomii, nieustające żądania Izraela i USA adresowane do prezydenta i rządu Autonomii, budowa rasistowskiego muru otaczającego skupiska ludności palestyńskiej, brak jakichkolwiek ustępstw ze strony Izraela w takich warunkach Al-Fatah startował do wyborów w 2006 roku. Wyniki ostatnich wyborów były wielką niespodzianką. Po pierwsze Hamas uzyskał bezwzględną większość mandatów. Po drugie dla Al-Fatah był to przełomowy moment, gdyż od 1969 r. była na czele palestyńskiego ruchu narodowowyzwoleńczego, a od 10 lat - partią rządzącą na terenie Autonomii Palestyńskiej. Obecnie procesu pokojowego praktycznie nie ma. Od kilku lat Izrael twierdzi, że nie ma palestyńskiego partnera do rozmów pokojowych. Kiedy Szaron wycofał swe wojska i żydowskich osadników z Gazy to nie było żadnych uzgodnień ze stroną palestyńską. Zresztą cena, jaką Palestyńczycy mają zapłacić w zamian za ten krok jest ogromna: praktyczna rezygnacja z Zachodniego Brzegu, w tym i z Arabskiej, Wschodniej Jerozolimy oraz dalsze ignorowanie problemu uchodźców palestyńskich. Życie Palestyńczyków na terenach okupowanych jest w dużej mierze uzależnione od Izraela. Izrael kontroluje przejścia graniczne między Palestyną a resztą świata, jego wojska otaczają wszystkie miasta i wioski na Zachodnim Brzegu. Hamas to radykalna islamska organizacja, która działała w Strefie Gazy, a także na Zachodnim Brzegu. Przez większość państw zachodnich uznana jest za organizację terrorystyczną. Za swój podstawowy cel organizacja ta uważa zbudowanie państwa palestyńskiego rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenie Izraela. W styczniu 2006 roku Hamas wygrał wybory parlamentarne w Autonomii Palestyńskiej. Organizacja ta dostarcza palestyńskim Arabom liczne dobra pierwszej potrzeby, ale także prowadzi i utrzymuje szkoły oraz szpitale. Jasir Arafat Palestyński przywódca, który stał się symbolem aspiracji narodowowyzwoleńczych Palestyńczyków. W swej karierze politycznej balansował pomiędzy przemocą i terrorem a dyplomacją. Współzałożyciel i dowódca Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny (Al-Fatah), największego członu OWP. Dzięki niemu ONZ uznało OWP za jedyne legalne przedstawicielstwo narodu palestyńskiego. Zrezygnował oficjalnie z metod terrorystycznych w 1988 roku i ogłosił powstanie niepodległego państwa palestyńskiego. Rok później został wybrany na prezydenta Palestyny. Na początku lat 90. podjął negocjacje z Izraelem. W 1993 sygnował w Waszyngtonie porozumienie izraelsko-palestyńskie, przewidujące utworzenie w strefie Gazy autonomicznej jednostki palestyńskiej Pokojową Nagrodą Nobla. Od 1994 minister spraw wewnętrznych i premier rządu oraz przewodniczący Autonomii Palestyńskiej podpisał porozumienie o rozszerzeniu Autonomii Palestyńskiej na Zachodni Brzeg Jordanu.

5 Podejmował szereg innych zabiegów zmierzających do uregulowania sytuacji w regionie, jednak nie zdołał powstrzymać samobójczych zamachów przeprowadzanych przez bojowników palestyńskich i utracił kontrolę nad przebiegiem intifady. W 2001 nałożono na Arafata areszt domowy. Po rozpoczęciu operacji militarnej przeciwko Palestyńczykom, ogłoszono go wrogiem Izraela, zabroniono mu udziału w szczycie Ligi Państw Arabskich i podjęto całkowitą izolację jego siedziby Izrael odrzucił rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, która domagała się zniesienia blokady siedziby Arafata. Zmarł w 2004 roku.