Transkrypt

1

2 Spis treści 1. System ochrony inwestycji ze strony państwa str Warunki otrzymywania przez przedsiębiorców rosyjskich funduszy unijnych.. str Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce str Rynek pracy w Polsce pod kątem polskiego pracownika.str Transfer kapitału z Polski do Rosji/ z Rosji do Polski str Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców str

3 System ochrony inwestycji ze strony Państwa I. Definicje: - określenie inwestycja oznacza każdy rodzaj mienia zainwestowanego lub nabytego, w szczególności obejmujące: a) własność ruchomości i nieruchomości, jak również inne prawa rzeczowe, takie jak hipoteka, zastaw, b) akcje i udziały oraz każdy inny rodzaj udziału w spółce, c) prawa własności intelektualnej, tajemnicę technologii produkcji i know how, d) koncesje gospodarcze e) zakładanie przedsiębiorstw - określenie inwestor : a) osoby fizyczne posiadające obywatelstwo polskie lub obcokrajowcy b) osoby prawne, w tym spółki, korporacje, firmy i stowarzyszenia gospodarcze II. System ochrony Podstawowym instrumentem ochrony inwestycji jest Konstytucja, a także ustawy oraz rozporządzenia, które realizują postanowienia ustawy zasadniczej w zakresie ochrony przyznanych poszczególnych praw i wolności, także w zakresie inwestycji. 2

4 1. Prawo własności Ustawa zasadnicza chroni inwestycje oraz inwestorów w Polsce m. in. poprzez wprowadzanie prymatu własności prywatnej, przyznając każdemu, bez względu na pochodzenie i narodowość, prawo do własności oraz innych praw majątkowych, które podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. W zakresie wolności i praw ekonomicznych obejmujących również inwestycje, ustawa zasadnicza przyznaje ochronę każdemu bez względu na to czy jest obywatelem Polski, czy obcokrajowcem. Prawo do własności(do jej nabywania) zostało ograniczone jedynie w zakresie nabywania nieruchomości przez obcokrajowców; generalną zasadą jest, iż nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców wymaga zezwolenia wydanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Czynnościami wymagającymi zezwolenia są: nabycie nieruchomości; nabycie lub objęcie udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będącej właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości Polska jest sygnatariuszem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W zakresie ochrony prawa własności szczegółowe gwarancje zawarte są w protokole nr 1 z 1952 r. W zakresie ochrony prawa własności rozumianego szeroko obejmującego również dobra niematerialne, ustawa zasadnicza przyznaje każdemu, w tym inwestorom, prawo do wynagrodzenia szkody, jaka zastała wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie innych uczestników obrotu, jak również przez niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej. Postanowienia Konstytucji w tym zakresie zostały uszczegółowione w przepisami ustawy Kodeks cywilny, która statuuje odpowiedzialność cywilnoprawną uczestników obrotu gospodarczego, jak również odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej. Ponadto państwo chroni inwestorów oraz inwestycje na gruncie przepisów ustawy kodeks karny gdzie spenalizowane zostały zachowania 3

5 godzące w prawo własności oraz inne prawa majątkowe, jak również w bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. 2. Prawa własności intelektualnej w Polsce Ustawa zasadnicza chroni prawo własności inwestorów szeroko, obejmując także dobra niematerialne dobra stanowiące wytwór ludzkiego intelektu, tajemnicę technologii produkcji, know how etc; zagadnienia własności intelektualnej w Polsce zostały uregulowane przez dwa zasadnicze akty prawne: ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U r. r 90 poz. 631) oraz ustawę Prawo własności przemysłowej (Dz. U r. r 119 poz. 1117). - Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych odnosi się do takich przejawów ludzkiej działalności jak twórczość literacka, dziennikarstwo, nauka, muzyka, informatyka i wiele innych. Prawa autorskie majątkowe przysługują twórcy, zapewniając wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. - Z kolei własność przemysłowa, zgodnie z polskim prawem, może być chroniona przy pomocy następujących instrumentów: 1) Patentów udzielanych w zakresie wynalazków 2) Rejestracji wzorów użytkowych 3) Rejestracji wzorów przemysłowych 4) Rejestracji znaków towarowych 5) Rejestracji oznaczeń geograficznych 6) Zwalczania nieuczciwej konkurencji Prawo własności przemysłowej chroni przedsiębiorców (inwestorów) przyznając określonym podmiotom czasową wyłączność gospodarczego korzystania z chronionych dóbr (inwestycji), daje im możliwość wykorzystania ich w celach zarobkowych. Ponadto Polska chroni prawo własności przemysłowej przedsiębiorców (inwestorów) na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U ) w zakresie przekazywania, ujawniania lub wykorzystywania cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa 4

6 3. O swobodzie działalności gospodarczej W zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez inwestorów ustawa zasadnicza oraz ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz.U ) gwarantuje inwestorom i chroni swobodę prowadzenia działalności gospodarczej; swoboda działalności gospodarczej stanowi tzw. publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek państwa nienaruszania swobody działania beneficjentów tego prawa w sferze działalności gospodarczej. Wolność gospodarcza oznacza domniemanie swobody podejmowania i prowadzenia działalności przez przedsiębiorców jeżeli co innego nie wynika z przepisów ustawowych. 4. Prawo konkurencji w Polsce Podstawowym celem tej gałęzi prawa jest ochrona przedsiębiorców (inwestorów) przed zachowaniami innych przedsiębiorców, którzy, zakłócając rozwój wolnej konkurencji ograniczają możliwość swobodnego realizowania interesów gospodarczych (inwestycji) na wolnym rynku. Podstawowym aktem prawa ochrony konkurencji jest ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z dn. 16 lutego 2007 roku ( Dz.U ), na podstawie której dokonywana jest kontrola antykonkurencyjnych porozumień pomiędzy przedsiębiorcami, nadużywania przez nich pozycji dominującej oraz dokonywanych koncentracji. Ustawa wyznacza główne zasady polskiego prawa ochrony konkurencji, które obejmują: zakaz stosowania praktyk ograniczających konkurencję - porozumień których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji oraz zakaz nadużywania pozycji dominującej; prewencyjną kontrolę koncentracji, w celu ograniczenia ryzyka dojścia do skutku transakcji, które mogę spowodować istotne ograniczenie konkurencji. 5. Formy prowadzenia działalności gospodarczej Polskie prawo przewiduje ochronę inwestorów wprowadzając następujące formy prowadzenia działalności gospodarczej: 5

7 spółka cywilna spółka jawna spółka komandytowa spółka komandytowo-akcyjna spółka partnerska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna oddział przedstawicielstwo W zakresie spółek osobowych i akcyjnych Państwo gwarantuje ochronę ww. podmiotów poprzez przepisy ustawy Kodeks spółek handlowych 6. Umowy międzynarodowe Polska jest również stroną wielu umów międzynarodowych w ramach, których chroni inwestycje gospodarcze także innych państw, również spoza Unii Europejskiej. Państwo polskie jest sygnatariuszem m.in. umów gospodarczych pomiędzy Polską a Rosją; podstawę stosunków gospodarczych obydwu krajów stanowi Umowa między Rządem RP a Rządem FR o współpracy gospodarczej z 2 listopada 2004 r. W stosunkach z Rosją obowiązuje poza tym szereg umów międzyrządowych odnoszących się do poszczególnych sfer relacji gospodarczych. Z dniem akcesji Polski do Unii Europejskiej bazowym dokumentem regulującym współpracę handlową i gospodarczą z Rosją jest Porozumienie o partnerstwie i współpracy ustanawiająca partnerstwo między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi a Federacją Rosyjską z r. rozszerzona na nowe kraje członkowskie Protokołem podpisanym r. w Luksemburgu. 6

8 Warunki otrzymywania przez przedsiębiorców rosyjskich funduszy unijnych. Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie, należy w pierwszej kolejności powiedzieć, kto może być beneficjentem pomocy unijnej. W ramach programów dofinansowania projektów z funduszy Unii Europejskiej, beneficjent pomocy, ma możliwość uzyskania wsparcia ze środków UE oraz środków przekazanych z budżetu państwa członkowskiego. Do środków pochodzących z funduszy strukturalnych stosuje się takie same zasady, jak do środków publicznych krajowych. Zatem należy uznać, że środki które uzyska beneficjent w ramach funduszy unijnych, będą stanowić środki publiczne. Ma to istotne znaczenie, ponieważ pomoc publiczna w krajach UE może nastąpić wyjątkowo i tylko na określonych zasadach. Zgodnie z art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zasady dotyczące pomocy publicznej mają zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorców w rozumieniu przepisów wspólnotowych. Pojęcie przedsiębiorcy we wspólnotowym prawie jest szeroko interpretowane. Za przedsiębiorcę uważa się każdą jednostkę wykonującą działalność gospodarczą, niezależnie od jej formy prawnej i sposobu finansowania. Przedsiębiorcą może być zarówno osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka prawa handlowego, spółka cywilna, przedsiębiorstwo państwowe, ale również stowarzyszenie, fundacja, gospodarstwo pomocnicze, zakład budżetowy czy nawet organ administracji publicznej o ile prowadzi działalność gospodarczą. Za Przedsiębiorcę w rozumieniu prawa wspólnotowego może być uznany w szczególności podmiot, który jest przedsiębiorcą w myśl prawa krajowego ( w Polsce kwestie te reguluje Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Dz.U ). Przedsiębiorcą w rozumieniu powyższej ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 54 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) r 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, w przypadku udzielania pomocy publicznej należy stosować definicję przedsiębiorcy w rozumieniu art. 87 TWE. W związku z powyższym, przy ocenie projektów realizowanych w ramach funduszy unijnych, należy brać pod uwagę wspólnotową definicję 7

9 beneficjenta pomocy publicznej, odwołującą się do wspólnotowej definicji przedsiębiorcy. Zatem należy uznać, iż tylko przedsiębiorca może być beneficjentem środków unijnych, jeżeli ma siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (w przypadku osób prawnych) lub miejsce zamieszkania i zakład główny w którym wykonywana jest działalność gospodarcza na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą). Beneficjent, musi więc podlegać prawu polskiemu i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium RP, ponieważ pomoc unijna jest w tym przypadku przeznaczona na rozwój konkretnego kraju, np. Polski i jest skierowana do przedsiębiorców zarejestrowanych i prowadzących działalność na terytorium RP. Dodatkowo beneficjent musi spełnić wszelkie ogólne wymogi uzyskania dofinansowania i przejść przez procedurę przyznania dofinansowania. W szczególności należy przygotować projekt inwestycji, zapoznać się z zasadami konkursu, przystąpić do konkursu, uzyskać akceptację projektu i podpisać umowę o dofinansowanie projektu. Dofinansowanie z regionalnego programu operacyjnego, beneficjent musi zainwestować w danym regionie, natomiast dofinansowanie z programu krajowego, na terytorium RP. Wracając do powyższego pytania, trzeba stwierdzić, iż przedsiębiorca rosyjski, w myśl obowiązujących przepisów, będzie uznany za przedsiębiorcę zagranicznego pochodzącego z kraju spoza UE, mającego siedzibę i prowadzącego działalność gospodarczą poza RP. Taki przedsiębiorca nie może być beneficjentem funduszy unijnych. Jednakże osoba zagraniczna, w tym osoba pochodząca z Federacji Rosyjskiej, która zgodnie z przepisami (o czym mowa poniżej) uzyska prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium RP i zarejestruje siedzibę, lub będzie miała miejsce zamieszkania na terytorium RP, będzie mogła starać się o dofinansowanie. Kluczową kwestią warunkującą możliwość wsparcia przedsiębiorcy w ramach funduszy unijnych jest to, czy projekt przyczyni się do osiągnięcia celów programu. Generalną zasadą jest to, że projekt musi być realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem, w ramach którego jest realizowany, w zależności od tego czy jest to program regionalny czy krajowy (obejmujący teren całej Polski). 8

10 Brak jest jednoznacznych przepisów, które stanowiłby o możliwości uzyskania dotacji przez przedsiębiorców spoza UE. Regulacji takich należy poszukiwać w regulaminach konkretnych programów. Z interpretacji Instytucji Zarządzających Regionalnymi Programami Operacyjnymi 1 wynika, iż nie ma przeszkód aby przedsiębiorca zagraniczny, który posiada odział, lub w Polsce, mógł starać się o dofinansowanie. Musi jednak spełnić powyższe kryteria, w tym prowadzić działalność gospodarczą w Polsce, oraz wydatkować dofinansowanie na obszarze objętym danym programem. I. Rynek pracy w Polsce - Pracownicy rosyjscy w Polsce 1. Potencjał pracowników w zależności od branży. Cudzoziemcy z krajów trzecich (spoza UE) mogą legalnie pracować na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, co do zasady tylko po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia wydawanego przez właściwego wojewodę. Dotyczy to także obywateli Federacji Rosyjskiej. Według danych statystycznych opracowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej z 2010 r. 2, zatrudnienie obywateli Federacji Rosyjskiej na terytorium RP przedstawia się jak w poniższej tabeli: TABELA 1. Zezwolenia na pracę dla cudzoziemców według obywatelstwa, wybranych grup pracowniczych oraz grup zawodów i typu zezwolenia w roku 2010 (w liczbach bezwzględnych) 1 Funkcję instytucji zarządzających Regionalnymi Programami Operacyjnymi pełnią Zarządy Województw. 2 Dane dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej: pod linkiem 9

11 Z powyższego opracowania wynika, iż w roku 2010, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wydano łącznie ponad 500 zezwoleń na pracę w stosunku do obywateli Federacji Rosyjskiej. Największą grupę pracowniczą, bo ponad 120 zezwoleń, stanowili pracownicy z kadry kierowniczej: doradcy, eksperci, w tym osoby pełniące funkcje w zarządach osób prawnych. 2. Warunki zatrudnienia cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Obowiązujące przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców na terytorium RP, dzielą co do zasady cudzoziemców na obywateli państw Unii Europejskiej oraz państw pozostałych, przyjmując wobec każdej z tych grup inny sposób traktowania w zakresie świadczenia pracy. Dla cudzoziemców pochodzących z krajów UE, za kryterium określające zakres swobody w świadczeniu pracy na terenie RP przyjęto obywatelstwo, czyli przynależność do określonego państwa. Obywatele krajów UE mogą podejmować pracę w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele RP. Jest realizacja obowiązującej w UE zasada swobody przepływu pracowników. W grupie obywateli państw spoza UE zastosowano kryterium rodzajowe. Różna jest, bowiem polityka zatrudnienia w stosunku do różnych zawodów. Podstawowym aktem prawnym normującym kwestie podejmowania i wykonywania pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j., Dz.U , z późn. zm.). Na potrzeby dalszych wywodów, w tym miejscu warto przybliżyć podstawowe definicje prawa polskiego. Przede wszystkim, za cudzoziemca uprawnionego do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w rozumieniu Ustawy, uważa się osobę, która nie posiada obywatelstwa polskiego oraz która spełnia przesłanki z art. 87 ust.1 Ustawy (o cym będzie mowa dalej). Wykonywaniem pracy przez cudzoziemca jest zaś zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji. 10

12 Zgodnie z polskimi przepisami 3, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywanie pracy zarobkowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnia co najmniej jeden z poniższych warunków: 1. posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; 2. udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej; 3. posiada zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej; 4. posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w Rzeczypospolitej Polskiej; 5. posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej; 6. korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej; 7. jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. 8. jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi; 9. jest członkiem rodziny cudzoziemca pochodzącego z kraju UE, pozostającym na jego utrzymaniu lub jego małżonka; 10. posiada zezwolenie na pracę oraz przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: a) na podstawie wizy; b) na podstawie zezwolenia na pobyt tymczasowy; c) na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony; d) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen; e) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen; f) w ruchu bezwizowym, o ile postanowienia umowy o ruchu bezwizowym przewidują możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców; 3 Art. 87 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j., Dz.U , z późn. zm.). 11

13 Wykonywanie pracy przez cudzoziemca co do zasady wymaga zezwolenia właściwego wojewody. O zezwolenie na pracę nie występuje cudzoziemiec, lecz pracodawca polski. Zgodnie z Ustawą, zezwolenie na pracę jest wymagane w przypadku, gdy cudzoziemiec: 1. wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zezwolenie typu A); 2. w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (zezwolenie typu B); 3. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym (zezwolenie typu C); 4. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa) (zezwolenie typu D); 5. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2-4 (zezwolenie typu E). Zezwolenie na pracę jest wydawane wyłącznie na pisemny wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, przez właściwego wojewodę, którym w większości przypadków jest wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego bądź ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany. O wydanie odpowiedniego zezwolenia stara się Pracodawca, chcący zatrudnić cudzoziemca. Pracodawca jest wówczas zobowiązany do: 12

14 w przypadku zezwolenia na pracę typu A - zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie nie niższe od wynagrodzenia pracownika wykonującego pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku; w przypadku zezwolenia na pracę typu C, D i E zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie nie niższe o więcej niż 30 % od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie; w przypadku zezwolenia na pracę typu B - wykazać posiadanie odpowiednich dochodów w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku oraz odpowiedni poziom zatrudnienia; w przypadku zezwolenia na pracę typu A - przeprowadzić tzw. test potrzeb rynkowych, czyli uzyskać informację od starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Powyższy obowiązek jest wyrazem dążenia przez pracodawcę do jak najpełniejszego wykorzystania miejscowego potencjału, poszukując pracowników wśród obywateli polskich. Wojewoda negatywnie rozpatrzy podanie o wydanie zezwolenia, jeżeli pracodawca nie spełni wymogu związanego z uzyskaniem powyższej informacji, jak również nie dopełni innych szczegółowych warunków uzyskania zezwolenia na pracę. Z odmową spotka się również ten pracodawca, który w trakcie postępowania zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, złożył sfałszowany dokument albo też dąży do zatrudnienia cudzoziemca, którego kwalifikacje nie odpowiadają charakterowi powierzanej mu pracy w zawodzie regulowanym. Na wydanie zezwolenia nie może liczyć i ten pracodawca, który przed upływem dwóch lat od uznania go za winnego nielegalnego zatrudniania cudzoziemców, ponownie został uznany winnym podobnego wykroczenia. Na pracę na terenie RP nie mogą liczyć cudzoziemcy, których pobyt na terytorium Polski jest niepożądany. Zezwolenie na pracę jest wydawane dla określonego cudzoziemca. Ponadto, określa ono podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca i stanowisko lub rodzaj pracy. Należy zauważyć, iż w odniesieniu do niektórych grup cudzoziemców wydanie zezwolenia na pracę nie wymaga przeprowadzenia postępowania związanego z wymogiem uprzedniego poszukiwania pracowników w lokalnym środowisku bezrobotnych oraz spełnienia innych szczegółowych warunków wydawania tych zezwoleń. Katalog osób, które uzyskają zezwolenie na pracę, nawet w przypadku istnienia kandydatów na określone stanowisko wśród lokalnego zaplecza, określono w Ustawie oraz Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia 13

15 przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz.U z późn. zm.). Znaleźli się wśród nich m.in.: członkowie rodzin personelu placówek dyplomatycznych oraz organizacji międzynarodowych wraz z ich prywatną służba domową, uprawnieni na podstawie aktów prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją. Zwolnienie z obowiązku uzyskania informacji starosty o sytuacji na rynku pracy dotyczy nadto następujących cudzoziemców: upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie; będących obywatelami Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, wykonującego prace pielęgnacyjno-opiekuńcze lub jako pomoc domowa na rzecz osób fizycznych w gospodarstwie domowym; będących obywatelami Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, którzy w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę wykonywali przez okres nie krótszy niż 3 miesiące pracę dla tego samego podmiotu na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania składającego oświadczenie; lekarzy i lekarzy dentystów, odbywających szkolenie lub realizujących program specjalizacji. Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy jednak niż 3 lata i może być przedłużane. Jednakże w przypadku cudzoziemców pełniących funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, dopuszcza się wydanie zezwolenia na pracę na okres nie dłuższy niż 5 lat. Natomiast w przypadku delegowanych przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej, wojewoda wydaje zezwolenie na pracę na okres delegowania. Należy zauważyć, iż w niektórych przypadkach przepisy regulujące kwestie zatrudniania cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zwalniają z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Zgodnie z przepisami, dotyczy to m.in. cudzoziemców: 14

16 zatrudnionych przez pracodawcę z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej i czasowo delegowanych przez tego pracodawcę do świadczenia usług w Polsce, posiadających zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w związku z zamiarem wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej, posiadających zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w związku z zamiarem podjęcia lub kontynuowania studiów lub szkolenia zawodowego, posiadających zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu połączenia z rodziną, posiadających ważną Kartę Polaka. Ponadto, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę (Dz.U z późn. zm.) wymienia kategorie osób, którym ze względu na szczególny charakter wykonywanych zadań lub status, pracodawcy mogą powierzyć, bez ubiegania się o uzyskanie dla nich zezwolenia na pracę, wykonywanie pracy na terytorium naszego kraju. Są to m.in.: prowadzący szkolenia; biorący udział w stażach zawodowych lub nadzorujący realizację programów Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programów pomocowych; nauczyciele języków obcych oraz prowadzący zajęcia w językach obcych wykonujący pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych; członkowie sił zbrojnych oraz personel cywilnego w międzynarodowych strukturach wojskowych; stali korespondenci zagranicznych środków masowego przekazu; wygłaszający okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje; sportowcy reprezentujący podmiot polski w trakcie zawodów sportowych; studenci studiów dziennych w okresie lipiec wrzesień; studenci, skierowani do odbycia praktyk zawodowych; delegowani do pracy w instytutach kultury państw obcych. Warto zauważyć, iż od 2009 r. brak konieczności uzyskania zezwolenia na pracę dotyczy również na zasadzie wyjątku obywateli Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej i Ukrainy, jeżeli praca ma charakter krótkoterminowy, tzn. nie dłuższy niż 6 miesięcy. Pracodawca, chcąc zatrudnić np. Rosjanina musi wówczas złożyć do Powiatowego Urzędu Pracy oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy 15

17 cudzoziemcowi. Zarejestrowane oświadczenie powinno zostać wysłane do potencjalnego pracownika. Stanowi wówczas podstawę do wydania wizy pobytowej do uprawniającej równocześnie do wykonywania pracy na terytorium RP. W toku powyższej procedury nie pobiera się żadnych opłat od pracodawcy, ani do pracownika. Uprawnienie do wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium RP wymaga także uzyskania, obok zezwolenia na pracę, odpowiedniej wizy, chyba że cudzoziemiec przebywa legalnie na terytorium RP w ruchu bezwizowym. Wydawanie wiz dla cudzoziemców jest uregulowane Ustawą z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach. Stosownie do jej postanowień, cudzoziemcowi wjeżdżającemu do Polski wydaje się wizę jako: wizę Schengen, lub wizę krajową. Wiza Schengen oznaczona symbolem C" oznacza zezwolenie wydane przez państwo Schengen na tranzyt przez terytorium państwa Schengen lub planowany pobyt na terytorium państwa Schengen, w tym wykonywanie pracy, nieprzekraczający trzech miesięcy w dowolnym sześciomiesięcznym okresie, licząc od dnia pierwszego wjazdu na terytorium państw Schengen. Wiza krajowa oznaczona symbolem D oznacza zezwolenie wydane przez organ polski na wjazd i ciągły pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub kilka pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż trzy miesiące. Wiza Schengen lub krajowa może być wydana między innymi w celu naukowym, prowadzenia działalności gospodarczej czy też w celu wykonywania pracy. Wiza może zostać wydana cudzoziemcowi zamierzającemu wykonywać prace na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który przedstawi zezwolenie na pracę na terytorium Polski albo pisemne oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy, jeżeli zezwolenie na pracę nie jest wymagane. Wizę w celu wykonywania pracy wydaje się na okres pobytu, który odpowiada okresowi wskazanemu w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu pracodawcy o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, nie dłuższy niż przewidziany dla danego typu wizy, liczonego od dnia pierwszego wjazdu do Polski w przypadku wizy jednolitej pobytowej oraz nie dłuższy niż rok w okresie ważności wizy w przypadku wizy krajowej. 16

18 Wizę w celu wykonywania pracy wydaje lub odmawia jej wydania konsul właściwy ze względu na państwo stałego zamieszkania cudzoziemca, a w sytuacji, w której cudzoziemiec przebywa już legalnie na terytorium państwa UE, państwa członkowskiego EFTA może wydać konsul, którego siedziba znajduje się w tym państwie. Decyzje konsula o wydaniu wydania wizy są ostateczne. Na pracodawcy zatrudniającemu cudzoziemców ciążą szczególne obowiązki. Do obowiązków podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę należą m.in. obowiązek: zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej na warunkach określonych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę, przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język dla niego zrozumiały, przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, decyzjach o wydaniu, odmowie lub uchyleniu zezwolenia, zachowania należytej staranności w postępowaniach o zezwolenie i przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca. Zgodnie z Ustawą, wykonywanie pracy przez cudzoziemca, który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub którego podstawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie uprawnia do wykonywania pracy, lub który wykonuje pracę bez zezwolenia, w przypadkach gdy jest ono wymagane, lub na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę lub bez zawarcia wymaganych umów o pracę albo umów cywilnoprawnych, jest nielegalnym wykonywaniem pracy przez cudzoziemca. Nielegalne zatrudnienie cudzoziemca jest zagrożone karą grzywny nie niższą niż 3.000,00 złotych. Karą grzywny zagrożony jest także cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę. Podlega on karze grzywny nie niższej niż 1.000,00 złotych. Omawiając zasady zatrudnienia cudzoziemców na terytorium RP, należy wspomnieć o zagadnieniach opodatkowania dochodu uzyskanego z pracy. 17

19 Między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej zawarta została bilateralna umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Moskwie dnia 22 maja 1992 r. (Dz.U ). na mocy powyższej umowy, w przypadku pracy najemnej, wynagrodzenie za pracę może być opodatkowane w państwie, w którym praca była wykonywana, bez konieczności opodatkowania w kraju, w którym ma się miejsce zamieszkania (art. 12. Umowy). Tak samo jest w przypadku wykonywania wolnego zawodu (art.13 Umowy). Należy zauważyć, iż uprawnienie cudzoziemca do wykonywania pracy na terytorium RP, czy to na podstawie zezwolenia na pracę, czy na podstawie przepisów prawa, upoważnia cudzoziemca do wykonywania pracy zarobkowej nie tylko w formie umowy o pracę. W grę wchodzą także formy cywilnoprawne jak umowa o dzieło, umowa zlecenie oraz świadczenie usług na zasadzie delegacji powyżej 30 dni w roku. 3. Warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podejmowanie pracy przez cudzoziemców na terytorium RP nie jest jedyną formą aktywności obywateli z innych państw. Osoby zagraniczne mogą także podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na terytorium RP. Kwestia ta jest unormowana w Ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U ). Należy wskazać, iż osobą zagraniczną w świetle polskich przepisów jest: osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania za granicą, nieposiadająca obywatelstwa polskiego, osoba prawna z siedzibą za granicą, jednostka organizacyjna, niebędąca osobą prawną, posiadająca zdolność prawną, z siedzibą za granicą. Przedsiębiorcą zagranicznym w rozumieniu polskich przepisów, jest natomiast osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą. Podejmowanie i prowadzenie przez osoby zagraniczne działalności gospodarczej, podobnie jak możliwość zatrudnienia cudzoziemców, jest odrąbie unormowana dla podmiotów z krajów UE oraz z krajów spoza UE. 18

20 Osoby zagraniczne z Państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak polscy przedsiębiorcy. Obowiązuje tu dowolność formy działalności gospodarczej. Może to być przedsiębiorca osoba fizyczna, lub osoba prawna. Pozostałe osoby zagraniczne, pochodzące z krajów spoza UE, mogą wykonywać działalność gospodarczą tylko w formie spółek (wyjątkowo jako przedsiębiorca-osoba fizyczna). Przede wszystkim osoby zagraniczne, w tym również z Federacji Rosyjskiej, mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej co do zasady w formie spółek (komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej). Powyższe spółki podlegają obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sadowego. Osoby zagraniczne, mają także prawo do przystępowania do w/w spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji. Ponadto przedsiębiorcy zagraniczni mogą prowadzić działalność gospodarczą w formie oddziału, a także tworzyć przedstawicielstwa na terenie Polski. Obywatele z krajów spoza UE, mogą podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na zasadzie samozatrudnienia, tzn. jako przedsiębiorcy - osoby fizyczne, po spełnieniu odpowiednich przesłanek określonych w art. 13 ust. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U ), o czym będzie mowa dalej. Jak funkcjonuje przedsiębiorca w Polsce Prawo polskie oferuje przedsiębiorcom szeroki katalog dostępnych form prawnych, gwarantując możliwość wyboru pomiędzy: 1. Indywidualnym prowadzeniem działalności gospodarczej 2. Spółką cywilną 3. Spółką jawną 4. Spółką komandytową 5. Spółką komandytowo- akcyjną 19

21 6. Spółką partnerską 7. Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością 8. Spółką akcyjną 9. Oddziałem 10. Przedstawicielstwem Czynnikami, które mają wpływ na ostateczną decyzję co do formy, są m.in. wymogi co do kapitału początkowego, zakresu odpowiedzialności wspólników czy formalności związanych z założeniem danej formy prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa. Ad. 1 Indywidualne prowadzenie działalności gospodarcze Najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej dostępną dla każdego obywatela polskiego oraz osób zagranicznych z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osób zagranicznych z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (w tym z Federacji Rosyjskiej), które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, obywateli z terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jest indywidualne prowadzenie działalności gospodarczej jako osoba fizyczna Nie wymagają one zgromadzenia kapitału początkowego ani ponoszenia wysokich kosztów rejestracji. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej, wymagający jedynie wypełnienia stosownego formularza, który jest wolny od opłat. Należy jednak mieć na względzie fakt, iż ww. formy wiążą się z nieograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania przedsiębiorcy. Nadto, obywatele innych państw, niż państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy: 1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej: a) zezwolenie na osiedlenie się, b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13, 14 lub 16 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach 20

22 d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone, przybywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu połączenia z rodziną, członkowi rodziny w rozumieniu art. 53 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, osób, o których mowa w lit. a, b, e i f, e) status uchodźcy, f) ochronę uzupełniającą, g) zgodę na pobyt tolerowany, h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wizę, o której mowa w art. 61 ust. 3 lub art. 71a ust. 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, jeżeli przed wydaniem tej wizy byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie lit. c. 2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej, 3) posiadają ważną Kartę Polaka, 4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą jest opodatkowana podatkiem od osób fizycznych. Ad. 2 Spółka cywilna Spółka cywilna jest najpopularniejszą formą współpracy kilku przedsiębiorców. ie wymaga zachowania wielu formalności przykładowo nie wymaga zgłoszenia do KRS. Zgodnie z art. 860 kodeksu cywilnego umowa spółki cywilnej może łączyć wyłącznie przedsiębiorców i musi mieć na celu osiągnięcie określonego celu gospodarczego (w praktyce prowadzenia określonej działalności gospodarczej). Kodeks nie przewiduje ograniczeń w zakresie formy prowadzenia działalności 21

23 przez wspólników spółki- stąd mogą nimi być zarówno osoby fizyczne jak i spółki prawa handlowego. Z uwagi na brak możliwości ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki a także brak podmiotowości prawnej- spółka cywilna powinna mieć ograniczone wykorzystanie gospodarcze. W praktyce jest jednak najpopularniejszą formą współdziałania przedsiębiorców - od przedsięwzięć niewielkich, po osiągające milionowe obroty. Jest to wynikiem przede wszystkim jej nieskomplikowanej formuły prawnej. Umowa spółki cywilnej może być zawarta w celu prowadzenia każdej dopuszczalnej prawem działalności gospodarczej (chyba, że przepisy szczególne nakazują inną formę - np. spółki akcyjnej w przypadku banków). Patrząc jednak na jej specyfikę zaleca się wykorzystanie spółki cywilnej do niewielkich przedsięwzięć np. przedsiębiorstw rodzinnych. Z uwagi niewielki stopień skomplikowania oraz znikomą liczbę formalności niezbędnych do prowadzanie działalności w ramach spółki cywilnej, popularność zapewne długo nie przeminie. Do niedawna na wspólnikach spółki cywilnej, która osiągała określony w przepisach rachunkowości pułap przychodu istniał obowiązek przekształcenia jej w spółkę jawną (jedną ze spółek regulowanych w kodeksie spółek handlowych)- w ramach ostatnich nowelizacji ksh, obowiązek ten został jednak zniesiony. Ad. 3 Spółka jawna Spółka jawna jest przeznaczona dla podmiotów chcących prowadzić przedsiębiorstwo w większym zakresie. Aby założyć spółkę jawną potrzeba co najmniej dwóch podmiotów. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Spółka jawna nie jest podatnikiem. Podatnikami są wyłącznie poszczególni wspólnicy spółki jawnej podatek dochodowy od osób fizycznych (proporcjonalny do przychodów lub liniowy) 22

24 należy pamiętać, że wybór opodatkowania według stawki liniowej skutkuje opodatkowaniem w tej formie wszystkich dochodów z działalności gospodarczej Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności (zawarta ustnie będzie nieważna). Umowa spółki jawnej powinna zawierać: - firmę i siedzibę spółki, - określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, - przedmiot działalności spółki, - czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony (art. 25 k.s.h.). Dodatkowe wymagania wobec inwestora zagranicznego: Działalność w formie spółki jawnej prowadzić mogą: 1. osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, 2. inne niż wskazane w pkt. 1 osoby fizyczne mające prawo do prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, 3. inne niż wskazane w pkt. 1 osoby prawne jeśli umowy międzynarodowe tak stanowią. Ad. 4 Spółka Komandytowa Spółka komandytowa może być utworzona co najmniej przez dwie osoby, z których jedna jest komandytariuszem (tzn. odpowiada za zobowiązania spółki 23

25 tylko do tzw. sumy komandytowej) a druga komplementariuszem (odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem) Pojęcie sumy komandytowej nie jest tożsame z wkładem komandytariusza do spółki. Suma komandytowa jest pojęciem abstrakcyjnym służącym ograniczeniu odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki do określonej kwoty. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki tylko do wysokości tzw. sumy komandytowej. Może reprezentować spółkę, ale tylko jako pełnomocnik, zatem może działać jedynie w cudzym imieniu. Komplementariusz z kolei odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem oraz reprezentuje spółkę. Z punktu widzenia podatkowego, podatnikami są wspólnicy, a nie spółka, a przychody przez nich uzyskiwane są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej. Jeżeli spełnione są przesłanki określone w ustawie o PIT, możliwe jest zastosowanie preferencyjnej 19-proc. stawki podatku do dochodów uzyskiwanych z tytułu bycia wspólnikiem spółki komandytowej. Atrakcyjne wydaje się rozwiązanie, w którym komandytariuszem jest osoba fizyczna, natomiast komplementariuszem założona przez tę samą osobę spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W takim przypadku osoba fizyczna prowadząca spółkę komandytową będzie odpowiadała za ewentualne zobowiązania wyłącznie do wysokości sumy komandytowej oraz majątku założonej przez nią spółki z o.o. Jednocześnie osoba taka będzie mogła w sposób nieograniczony czerpać zyski ze spółki oraz opodatkować je według 19-proc. stawki liniowej. Dla celów podatkowych spółkę traktuje się jak każdą inną spółkę osobową. Podatek od dochodów spółki komandytowej płacą wspólnicy, a nie spółka Zyski są opodatkowywane tylko raz na poziomie wspólników, którzy przy pewnych warunkach mogą zastosować stawkę 19 proc. Tymczasem zyski, np. spółki z o.o,. byłyby opodatkowane dwukrotnie: 19-proc. CIT na poziomie spółki, a następnie dochód wypłacany wspólnikowi podlegałby 19 proc. PIT Drugą korzyścią jest możliwość rozliczenia straty poniesionej przez spółkę komandytową w roku jej poniesienia przez wspólników prowadzących na własny rachunek pozarolniczą działalność, którzy osiągnęli w tym roku podatkowym dochód z tej działalności. Przypadające wspólnikom przychody i koszty uzyskania przychodów z tytułu pozarolniczej działalności prowadzonej w formie spółki komandytowej łączą się bowiem z innymi przychodami i kosztami 24

26 uzyskanymi z tego źródła przychodów. atomiast w przypadku spółki z o.o. rozliczenie straty może nastąpić dopiero w następnych latach podatkowych. Umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego, za który płaci się według taksy notarialnej. Dodatkowo od umowy należy zapłacić podatek od czynności cywilno-prawnych w wysokości do 1% wartości wkładu (im większy wkład tym relatywnie mniejszy podatek). Umowa spółki powinna zawierać: - Firmę i siedzibę spółki. Należy wskazać, iż firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowa". - Przedmiot działalności spółki. - Czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. - Oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość. Wkładem komandytariusza w całości albo w części może być świadczenie niepieniężne wspólnika, ale wówczas umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia (aport), jego wartość, jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne. Natomiast wkładu do spółki nie stanowi zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenie usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki, chyba, że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa niż wysokość sumy komandytowej. - Oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową). Jeżeli umowa nie stanowi inaczej komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki. Kolejnymi etapami rejestracji spółki komandytowej są zgłoszenie do KRS, nadanie numeru REGO i IP! 25

27 Ad. 5 Spółka komandytowo akcyjna Aby założyć spółkę komandytowo-akcyjną potrzeba minimum dwóch wspólników, z których co najmniej jeden jest komplementariuszem za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden akcjonariuszem nie odpowiada za zobowiązania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik lub prokurent. Jej wspólnikami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Kapitał zakładowy potrzebny do założenia spółki wynosi zł Spółka komandytowo-akcyjna powinna prowadzić odrębne konta dla akcjonariuszy i komplementariuszy. Sama spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego, status podatnika mają jej wspólnicy. Wspólnik spółki komandytowo-akcyjnej, będący osobą prawną, powinien do swoich przychodów opodatkowanych na zasadach ogólnych doliczać przychody z udziału w spółce (art. 5 updop)5. Jeśli zaś jednym ze wspólników spółki komandytowo-akcyjnej jest osoba fizyczna, zastosowanie ma art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof)6. Dochody każdego ze wspólników spółki komandytowo-akcyjnej należy więc poddać opodatkowaniu na zasadach ogólnych(z uwzględnieniem art. 5 updop i art. 8 updof) i zaliczyć je do dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Każdy akcjonariusz spółki komandytowo-akcyjnej, będący osobą fizyczną, będzie uzyskiwał dochody z działalności gospodarczej, a co za tym idzie obowiązany będzie składać deklaracje miesięczne PIT-5. Akcjonariusz, będący osobą prawną, będzie zaś obowiązany dochód taki uwzględniać w deklaracji CIT-2. Podatek dochodowy spółki komandytowo-akcyjnej jest płacony przez komplementariuszy i akcjonariuszy spółki, gdy w danym roku podatkowym w prawidłowo prowadzonych księgach spółki zostanie wykazany dochód. Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania. Zarówno komlementariusz, jak i akcjonariusz rozlicza się z fiskusem PITem, w odniesieniu do podatku VAT podatnikiem jest spółka. 26

28 Aktem, regulującym wewnętrzne stosunki w spółce nie jest umowa spółki a statut. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze i powinien on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać: - firmę i siedzibę spółki, - przedmiot działalności spółki, -czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, -oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, -wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, -liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, - nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń, - organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Spółkę może reprezentować także prokurent. W spółce komandytowo-akcyjnej może być ustanowiona rada nadzorcza. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Ad. 6 Spółka partnerska Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez partnerów w celu wykonywania wolnego zawodu. Partnerami (wspólnikami) mogą być tylko osoby fizyczne,uprawnione do wykonywania wolnych zawodów wskazanych w art. 88 k.s.h bądź odrębnej ustawie. 27