Wykorzystanie odnawialnych zasobów energii w energetyce rozproszonej (J. Paska)

Transkrypt

1 . Małe elektrownie wodne Rys.. Cykl przemian energetycznych, realizowanych w elektrowni wodnej i uproszczony obraz strat energii Ilość energii elektrycznej, jaką można uzyskać w elektrowni wodnej, określa zależność el ( υ υ A = gh + gσhstr ) ρ VηT η [J] gdzie: υ / jednostkowa energia potencjalna wody w zbiorniku górnym oraz energia kinetyczna związana z ruchem wody w tym zbiorniku z prędkością υ, υ / strata jednostkowej energii kinetycznej wody odpływającej na dolnym poziomie z prędkością υ, gσh str strata jednostkowej energii związana z oporami przepływu wody w doprowadzeniach i odprowadzeniach z turbiny, g przyspieszenie ziemskie [m/s ], H spad niwelacyjny [m], ρ gęstość wody [kg/m ], υ, υ średnia prędkość dopływającej i odpływającej wody [m/s], V objętość przepływającej wody [m ], η T i η sprawność turbiny wodnej i generatora. Ostatecznie Ael = Au ρ VηTηg [J] Moc elektrowni wodnej przy założeniu ρ = 000 kg/m i t = s A P = t el = Au QηTηg [kw] gdzie: Q przełyk elektrowni (turbiny), czyli strumień wody przepływającej przez turbinę (turbiny) elektrowni [m /s]. Jeśli cała różnica poziomów wody jest skoncentrowana na niewielkim obszarze, można pominąć spadki ciśnienia w przewodach doprowadzających wodę do turbiny. Na ogół prędkość wody przed i za spiętrzeniem jest taka sama, czyli υ = υ. Wtedy: A el = 9,8HVηTη, P = 9, 8HQηTη W elektrowniach wodnych znajdują zastosowanie cztery systemy turbin. Każdy z nich ma odmienną budowę przystosowaną do najlepszego wykorzystania wielkości spadu, przy jakim ma pracować. Nazwy systemów turbin pochodzą od nazwisk ich pierwszych konstruktorów. Peltona do spadów największych, H = m; Francisa do spadów dużych i średnich, H = m; Deriaza do spadów średnich, H = m; Kaplana do spadów małych, H = 80 m. Z wyżej wymienionych jedynie turbiny systemu Peltona są turbinami akcyjnymi, pozostałe zaś są turbinami reakcyjnymi. Rys.. Turbina Banki-Michella z napływem: a) poziomym, b) pionowym; łopatka kierownicza, wirnik turbiny Rys.. Turbina Kaplana typu gruszkowego (rurowa); szczelna obudowa, łopatki wsporcze, łopatki kierownicze, 4 generator, 5 wentylator, 6 właz Widok turbiny Francisa Turbina Archimedesa (ślimakowa) Przełyk: 0, - 0 m /s; Spad: - 8 m; Nachylenie: - 6 ; Moc: kw

2 Rys. 4. Obszary zastosowań turbin wodnych różnych typów typów (cross-flow turbina Banki- Michella, Turgo podobna do turbiny Peltona) W małych elektrowniach wodnych są stosowane generatory synchroniczne oraz generatory asynchroniczne (indukcyjne). eneratory synchroniczne stosowane w elektrowniach wodnych (hydrogeneratory) są to prądnice z jawnymi biegunami, zdolne do wytwarzania zarówno mocy czynnej, jak i mocy biernej. enerator asynchroniczny (indukcyjny) to maszyna klatkowa, napędzana przez turbinę z prędkością nadsynchroniczną. Źródłem wzbudzania generatora asynchronicznego jest sieć, z której pobiera on prąd magnesujący.. Elektrownie wiatrowe a) b) Rys. 5. Podstawowe elementy elektrowni wiatrowej: a) schemat funkcjonalny, b) przekrój; - silnik wiatrowy, - generator elektryczny, - przekładnia mechaniczna, 4 - układ automatycznej regulacji i sterowania, 5 - urządzenia pomocnicze Silnik wiatrowy jest charakteryzowany przez wartość wyróżnika szybkobieżności, wyrażającego się zależnością u z πr ϖ Z = = z υ 0υ gdzie: u z prędkość obwodowa końca łopat [m/s], υ prędkość wiatru [m/s], r z odległość końca łopaty od osi obrotu wirnika [m], ω prędkość obrotowa wirnika [min - ]. W zależności od wartości wyróżnika szybkobieżności silniki wiatrowe dzieli się na: wolnobieżne, zwane także turbinami wiatrowymi, o wyróżniku szybkobieżności Z,5; mają one wirnik o wielu łopatach ( 40) i odznaczają się dużym momentem rozruchowym; średniobieżne, o wyróżniku szybkobieżności:,5 < Z,5 i 4 7 łopatach; szybkobieżne (śmigłowe) o Z >,5, mające wirniki w kształcie śmigła lotniczego z trzema, dwoma lub jedną łopatą, mają one największą sprawność aerodynamiczną, lecz niewielki moment rozruchowy. Energia i moc wiatru są związane z ruchem masy powietrza. Jeśli wektor prędkości wiatru jest równoległy do powierzchni terenu, a powietrze jest traktowane jako gaz idealny (nielepki i nieściśliwy) znajdujący się w ruchu laminarnym, to energia masy powietrza m poruszającego się z prędkością υ jest określona zależnością: E = mυ. Przez powierzchnię S, zakreśloną przez łopaty wirnika silnika wiatrowego, prostopadłą do kierunku wiatru, przepływa strumień powietrza m [kg/s]: m = ρsυ, gdzie: ρ gęstość powietrza; stąd moc rozwijana przez ten strumień powietrza jest określona wzorem: P = ρsυ.

3 Wprowadzenie wirnika silnika wiatrowego w strumień powietrza (wiatru) zaburza jego przepływ. Prędkość przed wirnikiem silnika maleje do wartości υ ν, zaś za wirnikiem do wartości υ - ν. Wartości zmian prędkości wiatru ν i ν nie są sobie równe. Moc przejmowana przez wirnik silnika wiatrowego jest określona iloczynem siły działającej na wirnik, równej zmianie pędu wiatru, oraz prędkości wiatru przed wirnikiem: P w = F(υ - ν) = mν (υ - ν) = ρs(υ - ν) ν (υ - ν) = ρs(υ - ν) ν. Z równania Bernoulliego dla przepływu przed i za wirnikiem silnika wiatrowego można wyliczyć, że ν = ν, więc: P w = ρ S(υ - ν) ν. Stopień wykorzystania przez silnik wiatrowy energii wiatru, zwany sprawnością strumieniową, jest określony stosunkiem mocy przejmowanej przez wirnik P w do mocy rozwijanej przez strumień powietrza (wiatr) P: P ρ ( υ ) ( υ ) η w S v v v v s = = = 4. Można wykazać, że sprawność strumieniowa η S osiąga maksimum przy P ρsυ υ 6 ν = / υ i jest wówczas równa: η smax = = 0, Zależność ta jest nazywana prawem Betza od nazwiska niemieckiego fizyka Alberta Betz a, który jako pierwszy ją sformułował w 99 roku. Sprawność strumieniowa jest w literaturze anglosaskiej nazywana sprawnością wirnika (ang. rotor efficiency) i oznaczana jako C P. Jest ona funkcją stosunku v/υ (λ = ν/υ) oraz wyróżnika szybkobieżności Z. Rys. 6. Zależność sprawności strumieniowej (wirnika) od ν/υ (a) oraz wyróżnika szybkobieżności Z (b) Moc jaką silnik wiatrowy może przekazać napędzanemu urządzeniu (generatorowi, kamieniom młyńskim, pompie), zwana mocą użyteczną P u, jest jeszcze mniejsza na skutek strat aerodynamicznych. Odzwierciedleniem tych strat jest sprawność aerodynamiczna η a oraz sprawność mechaniczna η m i moc użyteczna wyraża się wzorem: P = η η P u a m w Moc elektrowni wiatrowej na zaciskach generatora wyraża się zależnością: P = η P = η η η P = η η η η P P e e max u a = η P = η η η P = η η η η u max m w a m a m w max s P a m s max gdzie η sprawność generatora. Łączna sprawność silnika wiatrowego i generatora (prądnicy) η η aη m zawiera się w przedziale 0,4 0,8; zatem P = (0,7 0,474)P e max czyli maksymalna sprawność elektrowni wiatrowej (turbozespołu wiatrowego) mieści się w granicach,7% 47,4%. Przewiduje się możliwość uzyskania większych sprawności. Rys. 7. Krzywe mocy zidentyfikowanych w Polsce typów turbozespołów wiatrowych Na krzywej mocy można wyróżnić trzy charakterystyczne prędkości wiatru: υ r - prędkość rozruchową (załączenia, startu, ang. cut-in), czyli prędkość wiatru, przy której uzyskuje się niezerową moc wyjściową turbozespołu wiatrowego (zwykle jest to 4 m/s); υ o - prędkość odcięcia (wyłączenia, ang. cut-off), czyli prędkość wiatru, przy której następuje wyłączenie turbozespołu wiatrowego ze względu na możliwość jego uszkodzenia (zwykle jest to 0 5 m/s, najczęściej ok. 5 m/s); υ N - prędkość mocy znamionowej, czyli prędkość wiatru, przy której turbozespół wiatrowy osiąga moc znamionową (zwykle jest to 6 m/s). Moc generowana, kw regulacja typu "pitch" 500 regulacja typu "stall" Prędkość wiatru, m/s Vestas V80-MW amesa 87-MW amesa 90 - MW ENERCON E70 -MW ENERCON E8 -MW Nordex N90 -, MW Nordex N80 -,5 MW Nordex N90 -, MW Nordex N6 -, MW NM7c 500 MW RE-Power MD,5 MW E,5 MW

4 Turbozespoły wiatrowe z generatorami asynchronicznymi a) bezpośrednie połączenie z siecią enerator asynchroniczny z wirnikiem klatkowym (zwartym) n = (-s)60f/p; s 0 0,08; pobór mocy biernej indukcyjnej b) połączenie z siecią z pośrednictwem przetwornic energoelektronicznych n (0,8,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej, regulacja biernej mocy wyjściowej c) połączenie z siecią z pośrednictwem przemiennika AC n (0,8,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej d) układ z dynamiczną regulacją poślizgu enerator synchroniczny z układem wzbudzenia wirnika Turbozespoły wiatrowe z generatorami synchronicznymi g) bezpośrednie połączenie z siecią n = 60f/p, regulacja biernej mocy wyjściowej h) połączenie z siecią prądu stałego n 0,5, n N i) połączenie z siecią z pośrednictwem przetwornic energoelektronicznych n (0,5,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej, regulacja biernej mocy wyjściowej j) połączenie z siecią z pośrednictwem przetwornic energoelektronicznych enerator asynchroniczny z wirnikiem pierścieniowym n = (-s)60f/p; s 0 0, (0,); pobór mocy biernej indukcyjnej e) nadsynchroniczna kaskada Kramera n (0,8,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej f) generator asynchroniczny podwójnie zasilany n (0,8,) 60f/p; regulacja biernej mocy wyjściowej enerator synchroniczny z magnesami trwałymi n (0,5,) 60f/p, pobór mocy biernej indukcyjnej, regulacja biernej mocy wyjściowej k) połączenie z siecią z pośrednictwem przetwornic energoelektronicznych n (0,6,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej, regulacja biernej mocy wyjściowej l) połączenie z siecią z pośrednictwem przemiennika AC n (0,8,) 60f/p; pobór mocy biernej indukcyjnej Rys. 8. Rodzaje maszyn używanych jako generatory w elektrowniach wiatrowych w zależności od sposobu współpracy z siecią energetyki zawodowej: SEE system elektroenergetyczny, AS generator asynchroniczny, S generator synchroniczny; n mechaniczna prędkość obrotowa, n N znamionowa prędkość obrotowa, s poślizg generatora, p liczba par biegunów, f częstotliwość w sieci 4

5 Rys. 9. Modelowa sieć farmy wiatrowej wraz z przyłączem do systemu elektroenergetycznego. Elektrownie słoneczne Rys. 0. Schematy ideowe elektrowni słonecznych: a) elektrownia heliotermiczna z kolektorami słonecznymi (typ ), b) elektrownia heliotermiczna hybrydowa (kombinowana) typu wieżowego z koncentracją heliostatyczną (typ ), c) elektrownia fotowoltaiczna kosmiczna; system kolektorów słonecznych, zbiornik ogrzanej wody, pompa, 4 wymiennik ciepła (wytwornica pary freonu), 5 turbina, 6 generator, 7 skraplacz, 8 lustra heliostatów, 9 kocioł słoneczny, 0 kocioł dodatkowy (na olej opałowy lub gaz), baterie ogniw słonecznych, elektryczna linia przesyłowa, antena emitująca, 4 antena odbiorcza 5

6 Koncentrator paraboliczny rynnowy Elektrownia EMASOLAR (9,9 MW) w Hiszpanii (k. Sewilli) typ wieżowy Rys.. Urządzenia do pozyskiwania energii słonecznej: a) płaski kolektor słoneczny, b) kolektor z koncentratorem parabolicznym, c) heliostat śledzący dwuosiowy, d) pole heliostatów; koncentrator paraboliczny rynnowy, - promienie słoneczne, - ogrzewany olej Rys.. Schemat elektrowni heliotermicznej z koncentratorami parabolicznymi SES (bloki 0 MW-owe w Kramer Junction): podgrzewacz gazowy (planowany), magazyn energii (planowany), słoneczny przegrzewacz pary, 4 wytwornica pary, 5 słoneczny podgrzewacz wstępny, 6 słoneczny przegrzewacz wtórny, 7 zbiornik wyrównawczy, 8- kocioł gazowy, 9 odgazowywacz, 0 skraplacz, wstępny podgrzewacz niskiego ciśnienia Tablica. Dane techniczne koncentratora parabolicznego LS- oraz instalacji SES-7 Koncentrator paraboliczny rynnowy LS- Instalacja SES-7 Data uruchomienia (po raz pierwszy) 988 Czas budowy [miesiące] 5 Powierzchnia zwierciadeł [m ] 545 Moc netto [MW] 0 Długość rynien [m] 99,0 Roczne zużycie gazu [tys. m ] 850 Liczba zwierciadeł 4 Roczna produkcja energii elektrycznej [Wh] 94,4 Stopień odbicia [%] 94 w tym: w instalacji słonecznej [%] 76 Średnica rury absorpcyjnej [mm] 70 w instalacji gazowej [%] 4 Stopień absorpcji [%] 94/97 Roczny czas pracy (łącznie z gazem) [h] 47 Temperatura wyjściowa oleju termicznego [ C] Objętość oleju termicznego [m ] 49 Maksymalna sprawność termiczna [%] 68 Pole powierzchni kolektorów [m ] 80 Średnia roczna sprawność termiczna [%] 5 w tym: LS- [%] 48,4 Dopuszczalna prędkość wiatru [km/h] 56 LS- [%] 5,6 Niszcząca prędkość wiatru [km/h] 8 Temperatura wyjściowa oleju [ C] 9 Temperatura i ciśnienie pary obiegu słonecznego [ C/MPa] 7/0 Temperatura i ciśnienie pary obiegu gazowego [ C/MPa] 50/0 Sprawność obiegu słonecznego/gazowego [%] 7,5/9,5 Koszt jednostkowy [USD/kW] 896 Elektrownia heliotermiczna z silnikiem Stirlinga Przewidywany czas pracy [lata] 0 6

7 Tablica. Charakterystyka elektrowni heliotermicznych typu wieżowego Nazwa instalacji [MW] w odbiorniku jące dowy Moc elektryczna, Czynnik roboczy Medium magazynu- Rok bu- Kraj SSPS Hiszpania 0,5 ciekły sód ciekły sód 98 EURELIOS Włochy,0 woda/para wodna sole azotowe/woda 98 SUNSHINE Japonia,0 woda/para wodna sole azotowe/woda 98 Solar One USA 0,0 woda/para wodna olej/złoże kamienne 98 CESA- Hiszpania,0 woda/para wodna Sole azotowe 98 MSEE/Cat B USA,0 sole azotowe sole azotowe 984 THEMIS Francja,5 sole azotowe Hitec sole azotowe Hitec 984 SPP-5 Rosja 5,0 woda/para wodna woda 986 TSA Hiszpania,0 powietrze złoże ceramiczne 99 Solar Two USA 0,0 sole azotowe sole azotowe 996 PS0 Hiszpania,0 woda/para wodna para nasycona 006 enerator fotoelektryczny, inaczej fotoogniwo (ogniwo fotowoltaiczne, ogniwo słoneczne), jest przetwornikiem, w którym przy wykorzystaniu efektu fotoelektrycznego zachodzi bezpośrednia przemiana energii promieniowania elektromagnetycznego w energię elektryczną. Jeżeli źródłem promieniowania jest (jak zresztą bywa najczęściej) Słońce, generator fotoelektryczny jest zwykle nazywany ogniwem słonecznym. Zasada bezpośredniej przemiany energii promieniowania świetlnego w energię elektryczną jest znana od dawna. Zjawisko fotoelektryczne występuje w ciałach pod wpływem absorpcji promieniowania elektromagnetycznego. Może ono być zewnętrzne (emisja fotoelektronowa) i wewnętrzne. Działanie generatora fotoelektrycznego jest oparte na wykorzystaniu zjawiska fotoelektrycznego wewnętrznego (odkrytego przez A. C. Becquerela w 89 r.), polegającego na uwalnianiu elektronów z sieci krystalicznej ciała poddanego działaniu promieniowania świetlnego, a także na powstawaniu na złączu metalu i półprzewodnika (w starszych rozwiązaniach) lub złączu dwu różnych półprzewodników (w obecnych rozwiązaniach) siły fotoelektromotorycznej (SFEM). promieniowanie przewodnik półprzewodnik n złącze p-n półprzewodnik p przewodnik Rys.. Budowa ogniwa fotowoltaicznego Rys. 4. Ogniwo słoneczne (PV), moduł i panel Rys. 5. Elektryczny schemat zastępczy generatora fotoelektrycznego: - idealne źródło prądu, - dioda, R w - rezystancja wewnętrzna przetwornika, R s - rezystancja szeregowa przetwornika, R z - rezystancja obciążenia Rys. 6. Charakterystyka I-U panelu PV z krzemu krystalicznego przy stałej temperaturze powietrza (zbudowanego z modułów PV 0ME o mocy maksymalnej 0 W): MPP punkt mocy maksymalnej (Maximum Power Point) Została zdemontowana w 988 roku a jej elementy (w tym heliostaty i wieżę) wykorzystano przy budowie elektrowni Solar Two. Eksploatację zakończono w 999 roku. Zlokalizowana koło Sewilli, wysokość wieży 90 m, 64 heliostaty o powierzchni m każdy, powierzchnia zajmowana przez elektrownię 60 ha, roczna produkcja energii elektrycznej W h. 7

8 Tablica. Porównanie sprawności ogniw fotowoltaicznych Materiał ogniwa Sprawność ogniwa, % teoretyczna w warunkach laboratoryjnych modułów komercyjnych Krzem monokrystaliczny 0,5 4 Krzem monokrystaliczny - z koncentratorem 7 8, 5 Krzem polikrystaliczny 5 7,8 Krzem amorficzny 7,0 5 7 Tellurek kadmu (CdTe) 7 5,8 6 7 Selenek indowo-miedziowy (CIS) 9 7,7 0, (prototyp) Arsenek galu (aas) 8 7,6 brak danych Arsenek galu (aas) - z koncentratorem 9 9, brak danych 4. Elektrownie na biomasę, geotermiczne i inne Energię zgromadzoną w biomasie można wykorzystywać trzema metodami: przez bezpośrednie spalanie biomasy jako paliwa podstawowego (odpady rolnicze w postaci słomy i siana, śmieci i niektóre odpady komunalne, odpady drewna), współspalanie z innym paliwem (w warunkach polskich przede wszystkim z węglem), przez zgazowanie/pirolizę lub fermentację biomasy i spalanie otrzymanego produktu - gazu (biogazu). Biomasa - stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji. Biogaz gaz pozyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Tablica 4. Skład i właściwości fizyczne słomy i drewna w porównaniu z węglem Składniki i parametry Jednostka Słoma Drewno Węgiel kamienny Węgiel 4 % wag. 48,5 50,5 8,4 Tlen % wag , Wodór % wag ,0 Chlor % wag. 0,5 0, 0,08 Azot % wag. 0,8 0,,4 Siarka % wag. 0, 0, 0,8 Zawartość wilgoci % wag. 5 0 Zawartość popiołu % wag. 4 Zawartość części lotnych % wag Wartość opałowa MJ/kg 4,4 0,5 5 Tablica 5. Skład i właściwości fizyczne biogazu Składnik biogazu Udział Wartość opałowa Temperatura zapłonu ęstość ranica wybuchowości % MJ/m K kg/m % CH 4 Metan CH , ,7 - Dwutlenek węgla ,98 - Wodór H 0,5 0, ,09 - Siarkowodór H S 0,08 5,5, -,54 - Tlenek węgla CO <,, 97 9,5 - Azot N 0,6 7,5 - -,5 - Tlen O < - -,4 - Biogaz o zawartości 65% CH 4-9 0, 5,4,9 4 Skład elementarny (pierwiastkowy) podano w odniesieniu do biomasy suchej i bezpopiołowej. 8

9 spaliny 5 biogaz 7 ~ Rys. 8. Schemat ideowy elektrociepłowni biogazowej: - silnik wysokoprężny systemu Otto, - generator elektryczny, - kocioł odzysknicowy, 4 - wymiennik ciepła, 5 - odbiory technologiczne, 6 - odbiory grzewcze, 7 - sieć energetyki zawodowej, 8 - transformator sprzęgający z siecią, 9 rozdzielnica, 0 - lokalne odbiory energii elektrycznej Rys. 7. Możliwości wykorzystania gazu wysypiskowego Rys. 9. Lokalizacja zasobów energii geotermicznej (rejony zakreskowane) oraz większych, działających elektrowni geotermicznych ( ) Do wytworzenia energii elektrycznej w elektrowniach geotermicznych mogą być wykorzystane następujące systemy: hydrotermiczny wysokotemperaturowy wykorzystuje się w nim źródła z przewagą wody lub pary, hydrotermiczny niskotemperaturowy występują w nim dwa obiegi czynnika roboczego, wykorzystujący ciepło suchych gorących skał (dry hot rocks), magmowy. a) b) Rys. 0. Schematy elektrowni geotermicznych: a) elektrownia zasilana parą wodną, b) elektrownia zasilana mieszaniną wodno-parową, c) elektrownia z obiegiem wtórnym, d) elektrownia wykorzystująca ciepło suchych gorących skał; - otwory geotermiczne, - pompa, - turbina, 4 - generator, 5 - skraplacz, 6 - oddzielacz wody, 7 - wymiennik ciepła (wytwornica pary), 8 - separator związków chemicznych, 9 - odgazowywacz, 0 - parownik, - skały osadowe i wulkaniczne o grubości ok. 600 m, - granit, - kawerna na głębokości ponad 000 m 6 8 ~ ~ c) d) ~ ~ 9

10 Tablica 6. Podstawowe dane ciepłowni geotermalnych funkcjonujących w Polsce Obiekt Rok uruchomienia w złożu, C złoża, m g/l m /h cieplna, MW Temperatura wody łębokość Mineralizacja, Wydatek, Całkowita moc Bańska Niżna - Zakopane 994/00 8/ Pyrzyce Mszczonów ,5 60 Uniejów Ok ,8 8,8 68 4,6 Słomniki k. Krakowa ,5 Stargard Szczeciński , Uproszczony schemat ciepłowni geotermalnej w Pyrzycach Uruchomiona w 996 roku w Pyrzycach gazowo-geotermalna ciepłownia o mocy 50 MW, była pierwszą dużą instalacją w Polsce, wykorzystującą do produkcji ciepła ujęcie geotermalne o mocy maksymalnej MW oraz szczytowe kotły gazowe. W układzie ciepłowni zastosowano absorpcyjne pompy ciepła, zasilane energią cieplną wytworzoną w kotłach wysokotemperaturowych. Woda wydobywana z głębokości 650 m, za pomocą dwóch dubletów o wydajność pojedynczego otworu 70 m /h, przepływa przez zespół filtrów trafiając do geotermalnych wymienników ciepła. W wymienniku głównym ciepło wody geotermalnej przekazywane jest do wody sieciowej, podgrzewając ją do temperatury 60 C. Schłodzona woda geotermalna ki erowana jest do drugiego wymiennika, gdzie ulega dalszemu ochłodzeniu do temperatury 6 C, po czym z atłaczana jest do ziemi. W drugim wymienniku geotermalnym podgrzewa się tylko część wody powrotnej z sieci miejskiej, która najpierw ulega schłodzeniu do temperatury 5 C w parowaczach absorpcyjnych pomp c iepła, a następnie zostaje podgrzana w drugim wymienniku do temperatury 4 C. Do wody sieciowej o puszczającej wymienniki dopływają strumienie wody ogrzanej: w absorberach i skraplaczach pomp ciepła oraz w chłodnicach spalin kotłów szczytowych i wysokotemperaturowych. Całkowity strumień ogrzanej wody sieciowej dopływa do kotłów szczytowych, w których jest dogrzewany do wymaganej temperatury. Oceany i morza, stanowiąc znaczną część powierzchni kuli ziemskiej, otrzymują od Słońca (nie tylko) dużą ilość energii. Są one zatem potencjalnym źródłem energii odnawialnej, którą można spożytkować do produkcji energii elektrycznej. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu: energii pływów morskich (elektrownie pływowe) i fal (elektrownie maremotoryczne), ciepła wód (elektrownie maretermiczne), różnic zasolenia wód (gradientu zawartości soli), energii prądów oceanicznych (elektrownie maremotoryczne). 0