DWUTYGODNI POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTOW

Transkrypt

1 9 DWUTYGODNI POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTOW and om Ino* III t' I> J. 3 1,A X111ERZE: Program centralnych obchodów jubileuszowych w Krakowie X Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna kraków 68", n. 19 (3101 ROK XV WARSZAWA 1 PAŹDZIERNIKA 1968

2

3 Wicepremier Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Piotr Jaroszewicz protektor jubileuszu 75-lecia ruchu filatelistycznego w Polsce. Minister Łączności mgr inż. Zygmunt Moskwa, przewodniczący Komitetu Honorowego jubileuszu 75-lecia ruchu filatelistycznego w Polsce, przed centralnymi obchodami jubileuszowymi w Krakowie przyjął v-prezesa Zarządu Głównego PZF i redaktora naczelnego Filatelisty" i udzielił im następującej wypowiedzi na temat aktualnych zadań naszego Związku: Obchody jubileuszowe 75-lecia zorganizowanego ruchu filatelistycznego w Polsce dają również szerokie możliwości dla podsumowania osiągnięć ruchu filatelistycznego w Polsce Ludowej. Ma on poważne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze jak również odgrywa poważna rolę w kształtowaniu światopoglądu setek tysięcy entuzjastów znaczka pocztowego, a przede wszystkim młodzieży. Tematyka znaczków PRL obejmuje szeroki wachlarz wiadomości o historii i rozwoju naszej ludowej ojczyzny. Dlatego też w pracy wychowawczej wśród młodzieży na najbliższy okres, a w szczególności z okazji V Zjazdu PZPR i 25-lecia Ludowej Ojczyzny jeszcze intensywniej można wykorzystać znaczek polski, można jeszcze szerzej popularyzować wiedzę o Polsce Ludowej wśród Waszych zagranicznych przyjaciół filatelistów. Wasze obecne hasło Z filatelistyką do szkól na wsi" zasługuje na pełne poparcie i rozszerzenie na teren wszystkich szkół w całym kraju. Z okazji jubileuszu 75-lecia życzę wszystkim filatelistom polskim, aby realizując społeczne walory filatelistyki jednocześnie znajdowali zawsze w tej działalności również wiele zadowolenia osobistego. ZYGMUNT MOSKWA Minister Łączności 411

4 75 LAT FILATELISTYKI POLSKIEJ D NIA 5 pazdziernika i w dniach następnych odbędą się w Krakowie centralne ogólnopolskie obchody 75-lecia naszego ruchu. Kraków, jako gospodarz uroczystości jubileuszowych, stanie się przez kilka dni filatelistyczną stolicą Polski, nawiązując do swych pięknych tradycji, kiedy to od zarania filatelistyki polskiej i następnie przez wiele lat stanowił centrum ruchu filatelistycznego w naszym kraju. Od 75 lat ruch nasz rozwija swoją coraz szerszą działalność społeczną i wnosi niezaprzeczalne wartości do ogólnej skarbnicy kultury polskiej. Przez 75 lat ruch nasz wychował liczne szeregi wybitnych działaczy i wzbogacił swoim dorobkiem twórczym ogólnoświatową myśl filatelistyczną. Dobre imię polskiego zbieractwa jest ogólnie znane. Dzisiaj stanowi ono wielki ruch społeczny i kulturalny, służąc ludziom pracy w rozwijaniu ich zainteresowań kulturalnych, społecznych i politycznych, w uzupełnianiu ich wiedzy o różnych dziedzinach życia i za- pewnianiu po pracy i nauce dobrego relaksu. Uroczystości 75-lecia filatelistyki polskiej odbywać się będą w przededniu V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 50-lecia odzyskania niepodległości kraju, 20-lecia zjednoczenia polskiego ruchu robotniczego i 25-lecia Ludowego Wojska Polskiego. Będą one więc nie tylko manifestacją osiągnięć naszego ruchu, lecz także naszego zaangażowania w budowie Polski Ludowej i rozwoju socjalistycznej kultury. W uroczystościach naszych wezmą udział delegacje bratnich organizacji z krajów socjalistycznych. FIP reprezentować będzie prezes Federacji p. Lucien Berthelot podkreślając tym samym naszą wspólną walkę o pokój i postęp na całym świecie. Życzę wszystkim polskim filatelistom w naszym jubileuszowym roku specjalnych sukcesów w filatelistyce w kraju i za granicą. Stefan Askanas Prezes Z. Gl. PZP Program uroczystości przewiduje: Uroczystości jubileuszowe 5 października godz. 10,00. Klub Dziennikarzy Pod Gruszką" Sesja wyjazdowa Klubu Dziennikarzy Dyliżans" przy Zarządzie Głównym SDP i konferencja prasowa poświęcona obchodom jubileuszowym. Omówione zostaną główne problemy rozwoju ruchu filatelistycznego w Polsce i przebieg cenitalnych uroczystości jubileuszowych. Udział wezmą członkowie Klubu oraz przedstawiciele prasy centralnej i krakoweldej. godz. 12,00. Pałac Sztuki i Pawilon WystaW Artystycznych Otwarcie X Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej 75 lat polskiej filatelistyki Kraków 68". Bliższe informacje - p. str godz. 13,30. Sala na Ratuszu (Prezydium Rady Narodowej m. Krakowa) Spotkanie krajowego aktywu filatelistycznego z przedstawicielami władz państwowych i politycznych. W programie przemówienia okolicznościowe oraz wręczenie odznaczeń i wyróżnień z okazji jubileuszu. Przewiduje się udziel ok. 300 osób. godz. 1/00. Teatr im. Juliusza Słowackiego Centralna uroczysta akademia z okazji 75-lecia polskiego ruchu filatelistycznego. W czasie akademii wygłoszone zostaną przemówienia przez przedstawicieli władz państwowych i Polskiego Związku Filatelistów, złożony zostanie meldunek przez krakowską młodzież filatelistyczną o realizacji postanowień jubileuszowych i wręczone będą odznaki 75-lecia filatelistyki polskiej gościom honorowym i zasłużonym działaczom ruchu filatelistycznego. W części artystycznej uczestnicy akademii.obejrzą sztukę Dyliżans" Aleksandra Fredry. Przewidziany udział ok. 800 osób. 6 października godz. 11,09. Krakowski Dom Kultury Pal«Pod Baranami" VII plenarne posiedzenie Zarządu Głównego Polskiego Związku Filatelistów. Porządek dzienny przewiduje dyskusję nad projektem nowego statutu naszego Związku. U października godz. 17,00. Hala GTS Wisle" Wielka jubileuszowa impreza artystyczna Zgaduj-Zgadula" półfinały. 412

5 godz. 20,00. Hala GTS Wista» Wielka jubileuszowa impreza artystyczna Zgaduj-Zgadula" finał. Celem imprezy będzie dalsza popularyzacja dorobku filatelistyki polskiej, zwłaszcza osiągniętego w okresie Polski Ludowej oraz rozwinięcie szerokiej propagandy idei filatelistyki wśród społeczeństwa. Jednocześnie organizatorzy stawiają sobie za cel aktywizację kó1 i środowisk filatelistycznych. Temu celowi służyły rozgrywki eliminacyjne w kołach i eliminacje powiatowe, drogą których wyłonieni zostali uczestnicy Zgaduj-Zgaduli". 13 października godz. 9,00. Krakowska Dom Kultury Platan Pod Baranami" VI Ogólnopolskie Spotkanie Klubu Dnia Znaczka". Zostanie wygłoszony referat sprawozdawczy i referat problemowy pt. Zbiory okolicznościowe»dzień Znaczka«ich systematyka i specjalizacja". Po referatach przewidziana jest dyskusja i podjęcie uchwał. Po spotkaniu odbędzie się posiedzenie Komisji Tematycznej Zarządu Głównego PZF z udziałem przedstawicieli klubów tematycznych z całego kraju. 19 października godz. 11,00. Klub Dziennikarzy Pod Gruszką" Sesja naukowa poświęcona problemom badawczym w filatelistyce. Zostaną wygłoszone m.in. referaty prof. dra Antoniego Laszkiewicza Organizacja i dorobek badań naukowych nad filatelistyką w Polsce po II wojnie światowej" i mgra Jana Ryblewskiego - Wydanie krakowskie" z 1919 roku. Sesja przygotowana jest pod kierunkiem Komisji Naukowo-Badawczej Zarządu Głównego PZF. godz. 20,00. Klub Dziennikarzy Pod Gruszką" Uroczyste ogłoszenie wyników X Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej i rozdanie nagród. W bogatym programie obchodów jubileuszowych w Krakowie przewidziano ponadto: przygotowanie na dzień 5 października pierwszych egzemplarzy monografii historycznej Krakowski ruch filatelistyczny (szersza informacja p. str. 418), zorganizowanie pogadanek filatelistycznych w ramach popularnego cyklu Spotkań przy czarnej kawie" w Klubie Dziennikarzy Pod Gruszką", zorganizowanie dyskusji w ramach cyklu Dialogi krakowskie ' w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki, poświęconej aktualnym problemom filatelistyki, ogłoszenie wyników konkursu kół PZF na najlepszą fotogazetę jubileuszową, zorganizowanie konkursów filatelistycznych w prasie krakowskiej, wydanie materiałów informacyjno-propagandowych oraz prrygotowanie licznych pamiątek jubileuszowych (P. str. 418). (lp) 51 członków Koła PZF Łódź-Spomasz wzięło udział w wycieczce autokarowej na wystawę Tematica Poznań 68". W czasie wycieczki zorganizowano okolicznościowe zebranie, na którym po krótkiej prelekcji prezesa Koła T. Popieleckiego powzięto szereg zobowiązań dla uczczenia V Zjazdu PZPR. Podajemy je wg protokołu zebrania:...podjęto zobowiązania: 1. Przesłania paczki kasowanych znaczków (kilka tys. szt.) do Młodzieżowego Koła Filatelistów przy świetlicy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Poznaniu przy ul. Ogrodowej 4 zgodnie z artykułem MKF przy świetlicy TPD w Poznaniu" zamieszczonym w Filateliście nr 15/ 306 strona Roztoczenia opieki nad szkolnym kołem we wsi Bałdrzychów powiat Poddębiec i udzielenie pomocy w formie książek i pomocy filatelistycznej. Zobowiqzanie i apel 3. Jak wyżej lecz nad Szkolnym Kołem przy szkole im. M. Skłodowskiej Curie w Łodzi przy ul. Bohaterów Westerplatte. 4. Wyświetlenia po jednym filmie wraz z prelekcją w każdej ze szkół wraz ze zorganizowaniem quizu z nagrodami fundowanymi przez Radę Zakładową i Zarząd Kola. Wzywamy wszystkie Kola na terenie kraju do podejmowania zobowiązań I czynów społecznych 2 okazji zbliżającego Się V Zjazdu PZPR". Prezydium Zarządy Głównego PZF i Redakcja Filatelisty" gorąco popierają oddolną inicjatywę ogniw PZF i apelują do wszystkich członków naszego Związku o podejmowanie zobowiązań dla uczczenia V Zjazdu PZPR zarówno na terenie pracy społecznej (przede wszystkim przez placówki PZF), jak i zawodowej. 413

6 T EGO jeszcze Kraków nie widział. Tego jeszcze nie było w długiej siedemdziesięciopięcioletniej filatelistycznej historii podwawelskiego grodu! Oczywiście, mowa o Krakowie 68", pierwszej w naszym mieście oficjalnej ogólnopolskiej wystawie filatelistycznej, o takim zasięgu i takich rozmiarach. Na wstępie kilka zdań o tym gdzie i w jakich warunkach odbędzie się wystawa. Władze miasta udostępniły filatelistom najbardziej reprezentacyjne, najbardziej okazale pomieszczenia wystawowe jakimi aktualnie dysponuje Kraków - Pałac Sztuki i Miejski Pawilon Wystawowy. Ponadto część zbiorów eksponowana będzie w Muzeum Historycznym m. Krakowa, w Krzysztoforach". Wszystkie te budynki znajdują się w prostokącie jednego placu, położonego w sąsiedztwie Rynku Głównego przy Placu Szczepańskim, a więc w samym centrum miasta. Pałac Sztuki (rok budowy 1901) wzniesiony został dla założonego w 1854 r. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, które od lat trudni się organizowaniem wystaw malarskich i popularyzacją sztuk pięknych. Vis a vis Pałacu z wejściem od strony Plant znajduje się wybudowany przed kilku laty nowoczesny Miej- fot. St. Gawliński Puchar Kryształowy nagroda honorowa Wicepremiera Piotra Jaroszewicza, protektora jubileuszu (z lewej): jedna z nagród honorowych Ministra Łącznoąci mgra inż. Zygmunta Moskwy przewodniczącego Komitetu Honorowego jubileuszu (u góry) X OGOLNOPOLSKA WYSTAWA FILATELISTYCZNA KRAKÓW 1968" ski Pawilon Wystawowy (tutaj m. in. mieściła się ekspozycja prac nadesłanych na II Międzynarodowe Biennale Grafiki). Wreszcie pałac pod 1C.rzysztoforami powstał w XVII wieku z połączenia trzech gotyckich kamienic mieszczańskich. W jego piwnicach ma siedzibę stowarzyszenie artystyczne Grupa Krakowska" oraz galeria sztuki. Kraków 68" swym zasięgiem i rozmiarami nieznacznie tylko ustępować będzie (Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej Tematica Poznań 88". Ogółem nadesłano 679 zgłoszeń, a do ekspozycji przyjęto 502 zbiory. W ich liczbie znalazło się: 6 zbiorów przedfilatelistycz- fot. D. Zawadzki Palec Sztuki w Krakowie jeden z budynków wystawowych 414

7 nych, 148 klasycznych, 242 tematyczne, 69 młodzieżowych, 23 filumenistyczne i literatura (14 wystawców). Organizatorom zależało szczególnie na starannym wyeksponowaniu zbiorów klasycznych - przede wszystkim znaków polskich dla ukazania tej wdzięcznej choć trudnej dziedziny zbieractwa. Równie pieczołowicie potraktowano wystawców młodzieżowych, mając na uwadze podkreślenie wychowawczych i poznawczych walorów filatelistyki oraz jej popularyzację wśród najmłodszych. Na ekspozycję zbiorów klasycznych przeznaczono Pałac Sztuki. W Pawilonie Wystawowym zgrupowano zbiory tematyczne, młodzieżowe, filumenistykę i literaturę. W pomieszczeniach Muzeum Historycznego Cracoviana" oraz niektóre zbiory tematyczne dotyczące sztuki. Powierzchnia ekspozycji 1000 gablot. Bez najmniejszej przesady można zaryzykować twierdzenie, że Wystawa,.Kraków 68" jest przeglądem najcenniejszych kolekcji i dorobku polskich filatelistów. Komisja kwalifikująca zbiory przyjęła do ekspozycji tylko te, które były już wyróżnione przynajmniej na wystawach oddziałowych. Co zobaczymy w Krakowie? W klasie oficjalnej Muzeum Poczty i Telekomunikacji prezentuje znaczki polskie poświęcone Krakowowi. W klasie honorowej znalazł się znany generalny specjalizowany zbiór Polski Jana Kołpaka. Nowoczesny Pawilon Wystaw Artystycznych jeden, z budynków wystawowych Specjalizowany zbiór listów przedfilatelistycznych Królestwa Polskiego" E. Duby-Dubinskiego z Bydgoszczy, Stemple przedfilatelistyczne Królestwa Kongresowego" S. Śledzikowskiego z Kielc, Listy przedfilatelistyczne z 3 zaborów" oto niektóre eksponaty z działu przedfilatelistyki. W dziale zbiorów generalnych i specjalizowanych znalazło się 68 pozycji obejmujących znaki polskie. Wystawiają: Czechna Witkowska, St. Doliński, W. Horain, T. Sikora, J. Ryblewski, L. Plewka, B. M. Kruszczyński i inni. X OGÓLNO- POLSKA WYSTAWA FRATE LISTY- I CZNA KRAKÓW 1968 fot. St. Gawliński Rewers medalu wystawowego (awers p. str. 420) Zbiory tematyczne uszeregowano pod hasłami: Socjalizm", Sport", Gospodarka", Jubileusze znaczka", UNESCO", Ziemie polskie", Kultura", Militaria", Kosmos", Flora i fauna". W ich liczbie nie zabrakło kolekcji, które przysparzały laurów polskim filatelistom na wystawach międzynarodowych i światowych. W grupie zbiorów młodzieżowych znalazł się nawet 1 zbiór badawczy Roberta Adamczyka z Lublina ( Usterki form drukarskich na znaczkach PRL"). W dziale literatury m. in. Oddział Krakowski PZF prezentuje dokumenty i wydawnictwa własne, a wśród nich jeden z najstarszych dokumentów naszej filatelistycznej historii oryginał Regulaminu Sekcji Zbieraczy Widokowych Kart Pocztowych z 1896 roku. Komplet pierwszalko polskiego czasopisma filatelistycznego - Polski Filatelista" zgłosił Ferdynand Siwek z Tarnowa. Ponadto w dziale tym znalazły się: Monografia Ziem Zachodnich" M. Kościelniaka z Wrocławia, Studium stempli pocztowych m. Bydgoszczy " I. Głowczyńskiego z Bydgoszczy, Pruskie stemple numerowe na ziemiach polskich" T. Nowego z Wrocławia i wiele innych niemniej ciekawych. Tyle tytułem zapowiedzi i zachęty do zwiedzania krakowskiej wystawy - pierwszej w Krakowie ogólnopolskiej wystawy, w mieście będącym kolebką" polskiej filatelistyki, która święci swój jubileusz, Zbigniew Guzowski 415

8 DLACZEGO DZIESIĄTA"? W związku z X Ogólnopolską Wystawą Filatelistyczną Kraków 68" słyszeliśmy pytania dlaczego określono ją jako dziesiątą". Co rok mamy setki wystaw i pokazów najrozmaitszych skal" i szczebli", a tu nagle X". Numeracja ta ma oczywiście charakter umowny i wywodzi się ze specyficznego określania przez nas wystawy jako ogólnopolska". Rozumiemy przez to wystawę najwyższego krajowego rzędu, na którą wpływają nie tylko zbiory z całego kraju, ale w którą angażuje się cała filatelistyka polska ze wszystkimi swoimi możliwościami organizacyjnymi i wystawienniczymi. Stąd do miana tego nie mogą pretendować nawet duże wystawy o charakterze lokalnym i regionalnym. Również inny charakter mają wszelkie wystawy międzynarodowe, które z uwagi na swe założenia i regulaminy przestały być naszą sprawą wewnętrzną". Stąd tak nieliczne tylko ekspozycje noszą dumne miano wystawy ogólnopolskiej". Połowa z 10 wystaw ogólnopolskich odbyła się przed wojną. Świadczy to przede wszystkim o tym, że z uwagi na słabość ówczesnego ruchu filatelistycznego, każda większa wystawa wymagała już wysiłku i pomocy ogółu filatelistów. A wystaw mniejszych z uwagi na koszty i trudności było również bardzo mało. Ogólnopolskie Wystawy międzywojenne to: 1. I Polska Wystawa Marek" w Warszawie w 1919 r. 2. Wszechpolska Wystawa Filatelistyczna Warszawa 1928". 3. Ił Wszechpolska Wystawa Filatelistyczna" w 1933 roku w Toruniu. 4. I Wszechsłowiańska Wystawa Filatelistyczna" w 1934 roku w Katowicach. 5. Ogólnopolska V Wystawa Filatelistyczna Warszawa 1938". Po wojnie tytuł ogólnopolskiej" przyznano wystawom: 6. VI Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna Poznań 1955". 7. VII Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna Warszawa 1957". 8. VIII Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna XX-lecie PRL" w Warszawie 1964 r. 9. IX Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna Katowice 65". PIERWSZE OPRACOWANIE PRZEDSTAWI KRAKÓW MONOGRAFIA HISTORYCZNA POLSKIEGO RUCHU FILATELISTYCZNEGO P REZYDIUM Zarządu Głównego PZF, działając z inspiracji krakowskiego aktywu filatelistycznego,' postanowiło uchwalą* z dnia 25 lipca 1967 r. wydać monografię historyczną polskiego ruchu filatelistycznego. Podjęcie tej ważnej decyzji zostało podyktowane wyraźnie odczuwaną potrzebą ukazania ogółowi zbieraczy, a zwłaszcza młodzieży, całokształtu dziejów, rozwoju i dorobku naszego ruchu i było w dużym stopniu zdeterminowane faktem, iż najstarszy historyczny ośrodek filatelistyczny w kraju Kraków miał już w tym czasie prawie pełne opracowanie historii krakowskiego ruchu filatelistycznego, mogące zapoczątkować planowaną edycję. W ślad za uchwałą podjęto w ubiegłym roku odpowiednie kroki organizacyjne, mające na celu stworzenie niezbędnych warunków do wydania monografii. Między innymi powołano 5 grudnia 1967 r. Komitet Redakcyjny przy Zarządzie Głównym PZF. Zadaniem Komitetu jest koordynacja i nadzór nad całością prac, związanych z. edycia. Ustalono ogólną koncepcję wydawnictwa w oparciu o projekt przedstawiony przez aktyw krakowski, a także zasady finansowania i rozprowadzania monografii. Filatelistyka polska rozwinęła się w okresie trzech ćwierci wieku w szeroki, niezwykle dynamiczny i społecznie użyteczny ruch kulturalny. Organizacje filatelistyczne w różnych regionach kraju prowadziły przez dziesiątki lat i kontynuują nadal ożywioną działalność społeczną, propagując zaangażowaną filatelistykę wśród szerokich warstw społeczeństwa i spełniając ważną misję kulturalną, społeczną i dydaktyczną. Filateliści polscy osiągnęli w minionym okresie, a zwłaszcza w Polsce Ludowej, duże sukcesy kolekcjonerskie i byli niejednokrotnie autorami cennych myśli i inicjatyw w ruchu filatelistycznym. Ruch nasz wniósł bezsprzecznie wielki twórczy dorobek i cenne wartości do ogólnej skarbnicy filatelistyki światowej i zdobył trwałe miejsce w historii filatelistyki w ogóle. 416

9 Z perspektywy 75 lat należy ocenić nasz dorobek jako bogaty, interesujący i mogący niewątpliwie dostarczyć obecnemu pokoleniu filatelistów polskich wiele cennych treści kształcących i wychowawczych. Jest to zasadnicza przyczyna, dla której postanowiono wydać monografię i udostępnić filatelistom i :miłośnikom znaczka pocztowego bogaty obraz dziejów i najlepszych tradycji ruchu filatelistycznego w naszym kraju. Celowość tego jest tym bardziej uzasadniona, że nie została dotychczas kompleksowo opracowana i wydana pełniejsza historia, e wvjatldem fragmentarycznych lub jedynie regionalnych, cząstkowych opracowań, a przecież 75 lat istnienia zorganizowanej filatelistyki jest dostatecznie długim okresem, który należałoby podsumować". Diamentowe gody" naszego ruchu są więc okazją do uczynienia tego, a ściślej, do zapoczątkowania zamierzonej edycji Przyjęta koncepcja zakłada wydanie jeszcze w tym roiku pierwszego opracowania, przedstawiającego całokształt działalności ruchu filatelistycznego na Ziemi Krakowskiej, a następnie przewiduje kontynuację monografii w przyszłych latach, obejmującą kolejno poszczególne ragiony kraju tak, aby w przyszłości mogła powstać kompletna monografia ruchu filatelistycznego w Polsce. Rozważano możliwość wydania od razu zbiorowej monografii ogólnopolskiej. Okazało się to jednak obecnie niewykonalne. Zebranie materiałów w poszczególnych oddziałach jest bardzo złożone i trudne. Z najstarszej historii (i nie tylko) pozostały w wielu ośrodkach jedynie relikty starych ddlcurnentów i niewiele przekazów. Konieczne są więc żmudne poszukiwania archiwalne i długotrwałe studia nad materiałami. W tej sytuacji stało się konieczne rozłożenie edycji na części i stopniowe ich wydawanie w okresie wieloletnim. W niektórych ośrodkach prace nad zebraniem i opracowaniem materiałów zostały w ostatnim okresie zintensyfikowane i przyspieszone. w innych będą musiały być dopiero podjęte i w tym celu zarządy oddziałów PZF powinny powołać odpowiednie komitety redakcyjne. Zakłada się, że ośrodki silniejsze i o długoletniej historii i działalności będą mogły przygotować samodzielne tomy wydawnictwa, mniejsze natomiast i istniejące od stosunkowo niedawna połączę swoje opracowania po kilka w jednym tomie. Trudno dzisiaj określić ile tomów złoży się na całość edycji i w jakim czasie zostaną wszystkie wydane. Reprezentuje poglad, że powinno to nastąpić do roku Zapoczatkowujaca tę edycje monografia krakowska** ukaże się w październiku br. Prace nad tym tomem zostały podjęte przez szerokie grono aktywu krakowskiego, trwały wiele lat ł wymagały niezwykłego trudu w odszukaniu, zgromadzeniu i uporządkowaniu materiałów faktograficznych i historycznych. Komitet Redakcyjny i autorzy dołożyli wielkich starań, aby wydać dzieło w roku 75-lecia naszego ruchu i tym samym upamiętnić jubileusz filatelistyki polskiej trwałym pomnikiem. Monografia niewątpliwie zaciekawi filatelistów w całym kraju. Przedstawia ona w części pierwszej dzieje krakowskich organizacji filatelistycznych, które odegrały tak doniosłą rolą w rozwoju filatelistyki polskiej oraz historię filatelistyki w Tarnowie i Zakopanem. Część druga poświęcona jest dorobkowi krakowskiej myśli filatelistycznej. Zamieszczono w niej m.in. opracowanie o szkole krakowskiej" i jej najwybitniejszych przedstawicielach. Osobny rozdział traktuje o krakowskim czasopiśmiennictwie filatelistycznym. Interesujące opracowanie o wydaniu krakowskim z 1519 roku" zawiera dane, będące rezultatem wieloletnich badań i kontynuacją dzieła Stanisława Miksteina, które dotychczas nie były nigdzie publikowane; tekst wzbogacają liczne tabele i reprodukcje usterek, występujących na znaczkach tego wydania. Uzupełnieniem tej części jest omówienie dorobku filatelistów krakowskich na wystawach światowych, międzynarodowych i krajowych. Część trzecia zawiera opracowanie traktujące o roli Krakowa w historii poczty polskiej i o licznych cracovianach. Całość jest bogato ilustrowana archiwalnymi dokumentami i zdjęciami, nigdy dotychczas nie publikowanymi. Monografię przygotował Komitet Redakcyjny powołany przez Zarząd Oddziału PZF w Krakowie w składzie: redakcja naczelna Zbigniew Guzowski, Józef Machowski i Lucjan Piekarz, czlonkcwie Henryk Brancewicz, Witold Horain, Mieczysław Jarosch, Zbigniew Kukulski, Andrzej Lipiński, Jan Ryblewski i Edward Zdrojewski. Recenzentami dzieła są: prof. Antoni Laszkiewicz, dr Ryszard Rosin, mgr Cezary Rudziński, dr Józef Tislowitz i prof. Adam Vetulani. Należy nadmienić, że całość opracowania była przedmiotem wielogodzinnej dyskusji na wyjazdowym posiedzeniu ogólnokrajowego Komitetu Redakcyjnego w Krakowie w dniu 7 kwietnia br. Dyskusja ta wniosła wiele cennych uwag i propozycji, które wzbogaciły monografię. Wydawnictwo drukowane jest w formacie albumowym (20 x 21 cm) technikami: rotograwiurową (zdjęcia) i typograficzną (tekst) i ma ponad 300 stron. 417

10 Otrzymało ono staranną oprawę i szatę zbieraczy o dziejach i rozwoju najstargraficzną, na którą złożą się m.in. twarda szego polskiego ośrodka filatelistycznego, okładka w płótnie z tłoczeniami, ozdobna o przedmiocie naszej kolekcjonerskiej wyklejka i barwna obwoluta w folii. pasji, o naszym pięknym hobby. Edycja realizowana jest przez Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne w Krako wie. grafia znajdzie się we wszystkich bibliotekach naszej organizacji, w każdym kole PZF i u każdego aktywnego filatelisty, wzbogacając wiedzę szerokich kręgów 1968 r. Lucjan Piekarz * Patrz Filatelista" nr 19/288/ z dnia 1.X r. I,,Komunikat ZG PZF" z m-ca kwietnia 1968 r. Tytuł monografii: Krakowski ruch filatelistyczny ", wyd. Zarząd Oddziału PZF i Komitet Organizacyjny Obchodów 75 Rocznicy Ruchu Filatelistycznego w Krakowie, Wydawnictwa i pamiątki z jubileuszu 75-lecia Znaczki 5.X. Upt. Kraków 1 datownik z 2 znaczki z okazji 75 lecia ruchu fila- okazji Centralnej Akademii 75-lecia" z telistycz:nego w Polsce weszły do obiegu rysunkiem dyliżansu pocztowego na tle 2 lipca w nakładzie po 12 mln szt. Sukiennic X. Upt. Kraków 1 datownik z okazji X Ogólnopolskiej Wystawy Fila- Kartka pocztowa li.stycmej 75 lat polskiej filatelistyki I.X. ukazała się pół ilustrowana kartka Kraków 68", stosowany na terenie Wy- 75-lecia, przeznaczona do obrotu kra- stawy w Pawilonie Wystaw Artystycz- jowego (znaczek 40 gr), w nakł nych, z rysunkiem ogólnego widoku Ryntys. egzemplarzy. adzie 100 ku w Krakowie z kościołem Mariackim, Sukiennicami i wieżą ratuszową. Stemple /3.X. Upt. Kraków 1 datownik z okolicznościowe okazji VI spotkania członków Klubu Z okazji centralnych obchodów jubile- Dnia Znaczka" (z rysunkiem stylizowaszowych i imprez towarzyszących urzędy nej wieży i murów obronnych). pocztowe w Krakowie stosowały (bądź 19.X. Upt. Kraków I datownik z będą stosować) stemple okolicznościowe okazji Sesji Naukowej poświęconej probwg projektów art-grafika Stefana Ber- lesnom badawczym w filatelistyce poldeka: sklej Upt. Kraków 1 Inauguracja obchodów (p. nr 3, str. 52 i nr 4, str. 83). Katalog wystawowy IV. X (okresowo). Upt. Kraków 2 - nakładka na wirnik z napisem Z okazji X Ogólnopolskiej Wystawy Kraków kolebką filatelistyki polskiej" Filatelistycznej 75 lat polskiej filatelistyi rysunkiem Bramy Floriańskiej i Bar- ki Kraków 68" wydano bogato ilustrobakanu. weny katalog. Oprócz zwyczajowych hi IX. Upt. Kraków 2 nakładka formacji wystawowych zamieszczono w na wirnik z ąapisem: X Ogólnopolska nim krótką historię miasta z uwzględnie- Wystawa Filatelistyczna 75 lat polskiej niem aktualnego rozwoju, szkic z dziejów filatelistyki Kraków 68" i rysunkiem krakowskiego ruchu filatelistycznego herbu miasta. i uwagi o wystawach" krakowskich. 13.X KRAAOW I 418

11 Katalog wydano w nakładzie 5 tys. egzemplarzy. Cena jego wynosi 10 zł. Nalepki pamiątkowe 1 Nalepka-arkusik w kolorze niebieskim z emblematem jubileuszowym ukazała się w nakładzie 10 tysięcy. Połowę dołączono bezpłatnie do całego nakładu katalogu, a połowę przekazano Komitetowi Organizacyjnemu do celów propagandowych. 2 Nalepki wielobarwne z reprodukcjami starych sztychów Krakowa. Wykonane na kredzie. W arkusiku 4 nalepki -I- napisy okolicznościowe. Nakład 10 tysięcy, cena arkusika 8 zł (1 nalepka 2 zł). 3 Nalepki z widokami współczesnego Krakowa, dwubarwne na srebrnym tle. Układ, nakład i cena jak wyżej. Karta analogiczna i karnet 'Przygotowano wielobarwne reprodukcje znanego obrazu z Muzeum Narodowego w Krakowie Dama z łasiczką" (jak chcą niektórzy dziewczyna z gronostajem"), jedynego w Polsce obrazu Leonarda da Vinci. Kartę analogiczną ze znaczkiem z serii Europejskie malarstwo w Muzeach Polskich" wyceniono na 3 zł. Nakład 10 tys. sztuk. Przygotowano 5 tysięcy karnetów (w cenie 4 zł sztuka) z pozdrowieniami z Wystawy. Na pierwszej stronie karnetu umieszczono emblemat jubileuszowy, na drugiej tekst Pozdrowienia z X Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej,Kraków 68", trzecią stronę stanowi karta analogiczna, z Damą z łasiczką". Reprodukcję dbrazu w karnecie umieszczono inaczej niż na oddzielnych kartach: pozostawiono biały margines dolny i boczny (na kartach tylko dolny). Karty pamiątkowe Wydano 2 karty pamiątkowe z tłoczonym emblematem jubileuszowym w kole lub kwadracie. Cena czystej karty 2.50 zł, ze znaczkiem i datownikiem wystawowym 3.50 zł. Nakład kart po 6 tysięcy sztuk. Koperta pamiątkowa w dużym nakładzie 50 tysięcy sztuk ukazała się koperta Krakowskiego Komitetu Organizacyjnego obchodów jubileuszo~h. Cena koperty 1 zł. Ceka koperty ze znaczkiem skasowanym jednym ze stempli z imprez krakowskich - 2 zł. Krakowskie medale i dyplomy Z okazji Wystawy Komitet Org. wybił 200 sztuk medali pamiątkowych. Karty pamiątkowe z tłoczonym emblematem ł napisem: (w kole) U-lecie ruchu filatelistycznego w Polsce" albo (w kwadracie) Kraków lat ruchu tilatellatyamego w Polsce.' (na reprodukcjach datownik z okazji X-lecia Kota przy OUP-T w Krakowie) 419

12 LĄT RUCH V F E LI 5T-y czn EG o I polsce 9? -7 Awers i rewers medalu jubileuszowego za zasługi dla Filatelistyki Krakowskiej; ten sam awers wykorzystano do wybicia medali Wystawy ',Kraków es" tea. Si. Gawlirtaki N Y 1". P"41 4 1", o%, OLA 250 sztuk medali ze zmienionym rewersem przygotowano jako medal za zasługi dla rozwoju filatelistyki na terenie Krakowa. Z tej samej przyczyny przygotowano 300 sztuk dyplomów. Oczywiście, będą również dyplomy, plakietki i żetony wystawowe. Etykiety zapaiczane Etykiety zapałczane wydano dla wszystkich 5 zakładów. HISTORIA NAJNOWOZYTNIEISZA WŁADZE NACZELNE PZF DZIWIŁEM się, kiedy przed kilku laty krakowscy działacze zwrócili się do mnie, aby zebrać składy osobowe zarządów głównych PZF do przygotowanej przez nich monografii. Przecież to chyba wszyscy pamiętają" pomyślałem. Zmienił się wkrótce plan monografii krakowskiej zawężono go do regionu województwa. Dalsze materiały ukażą się w następnych tomach, a chwilowo tkwią" jeszcze w od lat nie ruszanych aktach, bądź też w długopisach" autorów. Odszedłem od tego tematu, choć już po wstępnych poszukiwaniach i rozmowach zdałem sobie sprawę, że jednak nie wszyscy" sięgają pamięcią nawet w tak niedawne dzieje Związku. Kiedy przed kilku tygodniami usłyszałem pytanie z ust czołowego działacza PZF: a ilu to było dotąd tych prezesów PZF" pogląd swój na znajomość historii Związku jeszcze bardziej sprecyzowałem dziś nikt już nie pamięta nawet wielu ciekawych fragmentów z historii nie tylko dawnych, ale i ostatnich lat. Stąd ten przyczynek do historii Związku, zestawiony nie dla kilkudziesięciu ludzi, którzy znajdą tu swoje nazwiska, ale dla wielu, wielu innych, którzy dziś czy jutro zainteresują się dynamicznym rozwojem filatelistyki w Polsce po II wojnie światowej i ludźmi, którzy się do tego przyczynili. Tymczasowy Zarząd Główny Mianowany odgórnie Zarząd Tymczasowy kierował PZF do I Zjazdu Delegatów, na którym powołano pierwszy zarząd z wyboru. W aktach PZF brak materiałów z działalności Zarządu Tymczasowego. -Tylko w protokole z I Zjazdu znajdujemy informację, że brali w nim udział członkowie tymczasowego Zarządu Głównego PZF: /klienta W., Bura F., Cabaj A., Dietz W., Dębski E., Falkowski S., Kulibarda St., Lewicki S., Wądolowski K., Żerański E." (przew.). I izjazd Odbył się 17 i 18 listopada 1951 r. w Warszawie w gmachu NOT przy ul. Czackiego 3/5. Przewodniczył M. Perzyński. Wybrano władze Związku, które ukonstytuowały się następująco: Zarz ąd G ł ówny: Juliusz Pomorski (przew.), Stanisław Kuliberda (I wiceprzew.), Józef Romaszkiewicz (II wice- 420

13 przew.), Aleksander Roszkowski (sekr.), Klemens Wądołowski (skarbnik), Stefan Falkowski (czł prezydium) oraz Wiktor Dietz, Zbigniew Mikulski, Edward Miller, Czesław PieSkiewicz, Stefan świeżawski, Witold Urbański, Stefan Walichniewicz, Jerzy Wetzffich, Leszek Znaidzifiski. W czasie kadencji ustąpił A. Roszkowski. Do Zarządu dokooptowano J. Ryblewsk iego. Komisja Rewizyjna: Walery Taborski (przew.) oraz Józef Felkner, Zbigniew Sobczyński, Roman Szuszkiewicz, Wacław świeżawski oraz zastępcy: Zdzisław Mischal, Henryk Podbielski, Michał Szyszman. S ąd Koleż e ński: Stanisław Adamski (przew.), Maciej Perzyński (zast. przew.), Edward Hartwik (sekr.), Jan Sawczak-Knihinicki (zast. sekr.), Filip Czarski oraz zastępcy: Bolesław Grodzieński, Sykstus Lewicki, Stanisław Tłuc zkiewicz H Zjazd Odbył się w Warszawie 19 kwietnia 1953 r. w gmachu ZUS przy ul. Czerniakowskiej. Przewodniczył M. Perzyński. Wybrano władze w składzie: Zarząd G ł ówny: Stanisław Chromik (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Maciej Perzyński (wiceprzew.), Witold Ancuta (sekr.), Klemens Wądołowski (skarbnik) oraz Franciszek Chojciacki, Czesław Grządzielski, Edward Hartfik, Józef Holtorp, Wacław Popek, Józef Romasakiewicz, Jan Ryblewski, Jan Sawczak-Knihinicki, Bogdan Wolański, Emanuel Żerański. Po ustąpieniu F. Chojnaokiego i E. Hartfika, dokooptowano do Zarządu Fabiana Burę i Eugeniusza Jagodowskiego. Komisja Rewizyjna (po rezygnacji Walerego Taborskiego) pracowała w składzie: Leon Przywarski (przew.), Mieczysław Oczkowski (z-ca przew.), Zenon Zajdel (sekr,), Jan Matusz, Leszek Żanidziński oraz Edward Miller i Roman Szuszkiewicz. Zgodnie z ówczesnym statutem nie wybierano w tym roku Sądu Koleżeńskiego (co 2 lata). In Zjazd Odbył się 23 maja 1954 r. w Warszawie przy ul. Senatorskiej. Przewodniczył Jan Ryblewski. Wybrano władze naczelne w składzie: Zarząd G ł ówny: Stanisław Chromik (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Wsiewołod Zawadzki (wiceprzew.), Maciej Perzyński (sekr.), Klemens Wądołowski (skarbnik) oraz Zygmunt Bill, Tadeusz Grodecki, Marian Haydzicki, Michał Issa- jewicz, Jan Ryblewski, Jan Sawczak-Knihinicki, Tadeusz Sikora, Andrzej Stachowski, Ludwik Szatko, Bogdan Wolański. Komisja Rewizyjna: Leon Przywarski (przew.), Jan Gallus (wiceprzew.), Mieczysław Oczkowsild (sekr.) oraz Czesław Grządzielski i Leszek Zmidzifiski. Zastępcy: Józef Felicie/. i Alfred Hod bod. S ąd Kole ż e ński: Stanisław Adamski, Marian Niklewski, Ludwik Steinbach. Zastępcy: Henryk Czernield i Mieczysław Zaprzał. IV Zjazd Odbył się w dniach 8-9 lipca 1955 r. w Poznaniu. Przewodniczył Jan Chrzanowski z Poznania. Wybrano władze naczelne w składzie: Zarząd G łówny: Stanisław Chromik (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Fabian Bura (wiceprzew.), Michał Issajewicz (sekr.), Tadeusz Grodecki (zast. sekr.), Ludwik Szatko (skarbnik), Juliusz Rambusch (zast. skarbnika), Wsiewołod Zawadzki i Wina Krajer (czł. prezydium) oraz Bolesław Bobula, Jan Chrzanowski, Józef Danilewicz, Zygmunt Edelwein, Józef Falkowski, Józef Golofit, Józef Hasman, Stanisław Hochedlinger, Jerzy Jurek, Waldemar Kisiel, Stanisław Kobus, Bogusław Kopecky, Henryk Loch, Witold Mikulski, Marian Okolica, Eugeniusz Duba, Józef Romaszkiewicz, Jam Ryblewski, Tadeusz Sikora, Marian Nowak, Tadeusz Tarczewski, Jan Tomera, Czesław Danowsld, Aleksander Wojno, Jan Sawczak- Lesław Zabilski, Mieczysław Zaprzał. W czasie kadencji ustąpił z funkcji skarbnik L. Szatko. Plenum Z. Gł. 29,1. 19'56 dokoptowało na jego miejsce J. Gołofita. Na następnym Plenum (10-11.X1.1955) ustąpiło całe 9-osobowe Prezydium stwierdzając, że tak duże grono jest zbyt mało operatywne. Plenum wybrało nowe 5-osobowe Prezydium w składzie: Stanisław Chromik (przew.), Fabian Bura (I wiceprzew.), Tadeusz Grodecki (II wiceprzew.), Michał Issajewicz (sekr.), Juliusz Rambusch (skarbnik). Komisja Rewizyjna: Stanisław Kuliberda (przew.), Jan Gallus (wiceprzew.), Czesław Grządzielski (sekr.), Jerzy Simon, Marian Wilczewski. Zastępcy: Alfred Hodbod i Wacław świerzawski. Komisja Dyscyplinarna: Stanisław Adamski, Marian Haydzicki, Marian Niklewski, Ludwik Steinbach, Andrzej Stachowslci, V Zjazd Odbył się w Warszawie w dniach 23 i 24 lutego 1957 r. Przewodniczył Wsiewołod Zawadzki. 421

14 Wybrano nowe władze: Zarz ąd G ł ówn y: Stanisław Chrom& (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Wsiewołod Zawadzki (wiceprzew.), Fabian Bura (sekr. gen.), Czesław Pieśkiewicz (skarbnik) oraz Bolesław Bobula, Czesław Danows"ki, Eugeniusz Duba, Włodzimierz Goszczyński, Józef Haman, Stanisław Hochedlinger, Zygmunt Kałamaga, Marian Nowak, Henryk Podbielski, Jan Ryblewski, Jan Sawczak-Knihinicki, Tadeusz Sikora, Tadeusz Smolik, Leon Ter-Oganjan. Komisja Rewizyjna: Maciej Perzyński (przew.), Stanisław Jarooki (sekr.) oraz Jan Gallus, Józef Kazaneoki, Lech Konopifiski, Zygmunt Mroczkowski, Władysław Skoczyński. S ąd Kole ż e ński: Stanisław Adamski (przew.), Marian Niklewaki (zast przew.), Marian Haydzioki (sekr.) oraz Marian Kosowicz, Stefan Łukawski, Aleksander Roszkowski, Ludwik Steinbach, Stanisław Żółkiewski. VI Zjazd Obradował w Warszawie 23 i 24 maja 1959 r. Przewodniczył Maciej Perzyński. Wybrano władze PZF w składzie: Zarz ąd Gl ówn y: Stanisław Chromik (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Antoni Laszkiewicz (wiceprzew.), Czesław Pieókiewicz (sekr.), Klemens Wądołowski (skarbnik) oraz Michał lssajewicz, Władysław Oliszewski, Aleksy Celle, Józef Hasman, Jan Jankowski, Zygmunt Kałamaga, Jarosław Krywiak, Marian Litewka, Marian Nowak, Henryk Podbielski, Jan Ryblewski, Jan Sawczak-Knihinioki, Tadeusz Sikora, Marian Szwemin, Lesław Zabilski, Mieczysław Zaprzał. G ł ówna Komisja Rewizyjna: Władysław Skoczyński (przew.), Stanisław Jarooki (sekr.), Jan Gallus, Jacek Rogowski, Stanisław Pifklikiewicz oraz zastępcy Jan Kobos, Kazimierz Koczorowski, Tadeusz Żydowica. G łówny Sąd Kole ż e ński: Marian Niklewski (przew.), Maciej Perzyński (wiceprzew.), Marian Haydzidici (sekr.), Stanisław Adamski, Ludwik Steinbach oraz zastępcy Tadeusz Grodecki, Kazimierz Grzejek, Stanisław Hochedlinger. VII Zjazd Obradował lutego 1961 r. w Warszawie w salach Pałacu Prymasowskiego. Przewodniczył Maciej Perzyński. Wybrano władze w Składzie: Zarz ąd G ł owny: Zbigniew Fijałek (przew.), Jan Klimek (wiceprzew.), Zdzisław Brodziński (sekr.), Zdzisław Dąbkowski (skarbnik), Aleksy Celle, Zygmunt Kałamaga i Klemens Wądołowski członkowie Prezydium oraz Józef Hasman, Mieczysław Jarosch, Józef Kobos, Jarosław Krywiak, Antoni Lasz.kiewicz, Marian Nowak, Henryk Podbielski, Jan Ryblewski, Jan Sawczak-Knihinioki, Tadeusz Tarczewski, Marian Szwemin, Jerzy Wilczyński, Jan Witkowski, Lesław Zabilski. G łówna Komisja Rewizyjna: Stanisław Jarooki (przew.), Jerzy Paszkowski (sekr.), Tadeusz Hampel, Kazimierz Koczorowski, Stanisław Piklikiewicz, zastępcy Józef Andrysik, Jerzy Dobrzeniecki, Jerzy Piechowicz. G łówny Sąd Kole ż e ński: Władysław Oliszewski, Marian Niklewski, Józef Tislowitz (sekr.), Stanisław Adamski, Marian Weinert oraz zastępcy Stanisław Hochedlinger, Tadeusz Rezler, Ludwik Steinbach. VIII Zjazd Obradował 23 i 24 marca 1963 r. w Warszawie. Przewodniczył prof. Tadeusz Pornpowski. Wybrano nowe władze PZF: Zarz ąd G ł ówny: Zbigniew Fijalek (przew.), Jan Klimek (I wiceprzew.), Józef Tislowitz (II wiceprzew.), Zygmunt Hampel (sekr.), Klemens Wądołowski (skarbnik), Aleksy Celle i Zygmunt Edeiwein (członkowie Prezydium), Mieczysław Jarosch, Zygmunt Ka łamaga, Marian Szwemin, Jan Witkowski oraz zgodnie z nowym statutem prezesi wszystkich Oddziałów PZF. G ł ówna Komisja Rewizyjna: Stanisław Jarodki (przew.), Jerzy Dobrzeniecki (sekr.), Kazimierz Andrysik, Tadeusz Hampel, Kazimierz Koczorowski oraz zastępcy Stanisław Piklikiewicz i Tadeusz Tarczewski. G ł ówny Sąd Koleż e ński: Stanisław Hochedlinger (przew.), Kazimierz Krauzowiez (sekr.), Franciszek Dopierała, Józef Haman, Mieczysław Zaprzał oraz zastępcy Zenon Kucia i Maciej Perzyński. IX Zjazd Obradował listopada 1966 r. w Warszawie. Przewodniczył Karol Strug. Wybrano nowe władze PZF w składzie: Zarząd G ł ówny: Stefan Askanas (przew.), Józef Tislowitz (wiceprzew.), Zygmunt Hampel (sekr.), Zbigniew Zieliński (skarbnik), Zygmunt Kałamaga, Ryszard Rymkiewicz, Jan Witkowski (członkowie Prezydium) oraz Józef Baytel, Tadeusz Hampel, Andrzej Lipiński i Jan Murek oraz prezesi wszystkich Oddziałów PZF. 422

15 G łówna Komisja Rewizyjna: Stanisław Jarocki (przew.), Jerzy Dobrzeniecki (sekr.), Kazimierz Andrysik, Józef Janik, Kazimierz Koczorowski oraz zaetępcy Stanisław Bielawny i Tadeusz Tarczewski. G ł ówny Sąd Koleżeński: Zbigniew Fijałek (przew.), Jan Zaborowski (sekr.), Franciszek Dopierała, Józef Hasman, Władysław Kuczyński oraz zastępcy Stanisław Hochedlinger i Jan Krajewski. Tadeusz arodeckt W CIENIU WIELKIEGO JUBILEUSZU RAMACH jubileuszu 75-lecia polsiniego ruchu filatelistycznego, redak- W cja nasza święci również jubileusz 15- lecia istnienia Filatelisty". We wrześniu 1953 roku ukazał się pierwszy, powielany numer Filatelisty" biuletynu. Zarządu Głównego Polskiego Związku Filatelistów. W tej formie Filatelista" wychodził regularnie przez 5 miesięcy, tj. do stycznia 1954 r. włącznie. Numery 6 i 7 ukazały się jako drukowane w małym formacie (A5), w objętości 24 stron. Po kilkumiesięcznej przerwie, w październiku 1954 roku wyszedł pierwszy numer Filatelisty", już nie biuletynu, a miesięcznika PZF". Objętość pozostała biuletynowa", tzn. 24 stronice, w tym 4 str. kartonowej okładki (początkowo białej, a od stycznia 1955 roku granatowej). Po roku zmieniliśmy format i okładkę. W tej nowej" szacie pismo wychodzi do dnia dzisiejszego. Doniosłą zmianą było przejście Filatelisty" z Wydawnictw Komunikacyjnych" do Ruchu", które nastąpiło 1 stycznia 1957 r. Jednocześnie podwoiliśmy częstotliwość ukazywania się pisma z jednego na dwa razy w miesiącu. Od tego czasu format, objętość i częstotliwość ukazywania się nie uległy już dalszym zmianom. Od dłuższego czasu trwają starania o zwiększenie objętości pisma, niestety, z uwagi na brak papieru nie zdołaliśmy dotąd zrealizować tego wspólnego postulatu Czytelników, Władz Związku i Kolegium Redakcyjnego. Mamy swoisty, niechlubny rekord. Będąc organem największego związku, jesteśmy jednocześnie najmniejszym (objętościowo) pismem świata. W ramach swoich możliwości wykorzystaliśmy już dostępne nam środki powiększania pojemności" numeru. Zmniejszyliśmy czcionki chyba już do granic czytelności. W ramach koniecznych potrzeb i możliwości Wydawnictwa wydajemy okolicznościowe numery o zwiększonej jednorazowo objętości. W roku bieżącym Redakcja wydaje 5 takich numerów. Oby to był początek stałego zwiększenia objętości. Nakład zwiększyliśmy z początkowych 5 tysięcy egzemplarzy do blisko 25 tysięcy (aktualny nasz limit). Z rozczuleniem czytamy wymyślania" Czytelników: drukujcie sto tysięcy, to przecież będzie taniej", albo róbcie większe numery, stosujcie większą czcionkę, opisujcie szerzej wszelkie imprezy filatelistyczne". Drodzy Czytelnicy, bardzo byśmy chcieli, ale papier w Polsce potrzebny jest nie tylko na powiększenie Filatelisty". Pierwszym większym dziełem drukowanym na naszych łamach był katalog znaczków pocztowych PRL. Ogłosiliśmy go w formie wkładki w latach W roku ogłosiliśmy 'konkurs na najładniejszy znaczek z okresu XV-lecie PRL. Z uwagi na duże powodzenie konkursu ogłaszamy od 1961 roku doroczny plebiscyt na najładniejszy znaczek roku. Ogłaszamy go w porozumieniu z Państwowym Przedsiębiorstwem Filatelistycznym Ruch", które jest stałym fundatorem cennych nagród konkursowych. Od 1 stycznia 1960 roku wydajemy czterostronicową wkładkę w języku rosyjskim z tłumaczeniami fragmentów artykułów. Wkładkę dołączamy do ponad 4 tysięcy egzemplarzy przeznaczonych dla Czytelników w ZSRR. Nowości polskie podajemy również w tłumaczeniu na język angielski. Pismo nasze jest odznaczone Złotą Odznaką Honorową PZF. Na wielu wystawach FIPowskich" otrzymaliśmy dyplomy na medale, przeważnie srebrne. Pismo nasze przed laty mogło sprostać w swych skromnych ramach obowiązkom organu kilku czy kilkunastotysięcznego Związku. Dziś, gdy PZF zbliża się do 200 tysięcy członków, Czytelnicy stawiają nam znacznie większe wymagania. Aby je zaspokoić konieczne są większe możliwości redakcyjne niż przed laty, a w pierwszym rzędzie większa objętość pisma. Usunięcia tej głównej bolączki w naszej pracy życzymy z okazji jubileuszu zarówno sobie, jak i Czytelnikom. Kolegium Redakcyjne 423

16 Kartki z 75-letniej historii Projekt zorganizowania w Krakowie pierwszej wystawy filatelistycznej datuje się z r. Pod koniec tego roku ówczesny Krakowski Związek Filatelistów zamierzał zaprezentować szerszej publiczności zbiory swych członków w salach Muzeum Przemysłowego. Jednak z uwagi na porę zimową i złe oświetlenie, termin imprezy został przesunięty na miesiące wiosenne i ostatecznie... nie doszła do skutku. Pierwszą w Krakowie wystawę zorganizowano dopiero w 1953 r. (26.X.-9.XL) z okazji Mięsiąca Pogłębienia Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Wydatnej pomocy udzielił wówczas Zarząd Wojewódzki TPPR, udostępniając własny lokal na ekspozycję. Na wystawie znalazły się znaczki ZSRR i krajów demokracji ludowej. Imprezą o znacznie większym zasięgu stała się wystawa Kraków " ( X.1958 r.), którą krakowski oddział PZF uczcił 400-lecie Poczty Pol- PIERWSZE WYSTAWY SAMUEL KOPROWSKI skiej. Zgłoszono na nią 90 zbiorów z całego kraju i 33 kolekcje filatelistów krakowskich. W 1959 r. Kraków święcił 65-lecie ruchu filatelistycznego. Na zorganizowanej z tej okazji wystawie 38 zbieraczy zaprezentowało 100 eksponatów. Począwszy od tych pierwszych w pełni udanych prób Oddział Krakowski poświęca wiele uwagi podobnym imprezom. Z każdym rokiem zwiększa się liczba kół, które z powodzeniem popularyzują zbieractwo znaczków pocztowych, przez wystawy i pokazy. Szczególne nasilenie tego typu imprez miało miejsce w okresie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego i 50 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. Największą imprezą filatelistyczną ostatnich lat była wystawa Jagellonica 1964" zorganizowana dla uczczenia 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zbigniew Guzowski Honorowy członek Polskiego Klubu Filatelistów w Krakowie Samuel Koprowski otrzymał godność członka honorowego Klubu Filatelistów w Krakowie w październiku 1894 roku. Z zamiłowania był numizmatykiem, a nadto z upodobaniem i znawstwem zajmował się pieczęciami i stemplami pocztowymi z czasów panowania Stanisława Augusta, kopertami pocztowymi z lat Interesowały go także losy pierwszego polskiego znaczka pocztowego z 1860 r. Koprowski skompletował pełny zbiór znaczków rosyjskich poczt ziemstwa; zawierał on w dużej ilości znaczki pierwszej emisji, które w zbiorach większości badaczy byty jedynie zamarkowane. Kolekcję swą sprzedał Koprowski w Petersburgu w 1892 r. Niektóre rzadkie okazy, jak np. znaczek ziemstwa melitopolskiego na Krymie, z ortem państwowym w owalu (skonfiskowany przez władze) przeszły do zbioru słynnego filatelisty Ferrari. Na podstawie swego zbioru Koprowski napisał obszerną pracę monograficzną, wydaną w jez. francuskim w Brukseli w 1875 r., pt. Les timbres-poste ruraux de Russie..." bogato ilustrowaną. Praca ta jest notowana w Bibliografii" Karola Estreichera. Skrót jej pt. Marki ziemskie rosyjskie" opublikował Koprowski w wychodzącym w Krakowie czasopiśmie Polski Filatelista" (1894, nr 5, 7). W czasopiśmie tym, którego był stałym współpracownikiem ogłosił Koprowski nadto artykuły: Pocztownictwo w dawnej Polsce i marki polskie" (1894, nr 8-9), Marki rosyjskiego towarzystwa żeglugi parowej i handlu" (1895, nr 7-8), Koperta moskiewskiej miejskiej poczty" (1898. nr 4), Poczta i znaki pocztowe w Polsce" (1.895, nr 1, 2 i 5). Ostatnie studium przedrukowano w Wędrowcu" (1901, nr 45). Było ono pierwszą obszerniejszą pracą na temat polskich znaczków i stempli pocztowych. Wychodzący w Rzeszowie miesięcznik pod redakcją E. A. Szczerbana Filatelista" przedrukował w 1911 r. (nr 8-9) wszystkie prace Koprowskiego. Samuel Koprowski jako polski filatelista był szeroko znany poza granicami kraju w latach przed pierwszą wojną światową. Zmarł w Dziatkiewiczach ok r. A

17 POLONIJNE CZASOPIŚMIENNICTWO FILATELISTYCZNE Poza granicami naszego kraju istnieje szereg polonijnych związków filatelistycznych, jak również ukazują się czasopisma i biuletyny filatelistyczne. Dokonajmy krótkiego przeglądu tej specjalistycznej prasy polonijnej. BULLETIN OF THE POLONUS PHILA- TELIC SOCIETY wydawany w Chicago, USA. Od sierpnia roku 1942 do chwili obecnej ukazało się 256 ilustrowanych numerów. Redaktorem biuletynu jest Chester A. Schafer, adres redakcji: 884 N.Ashland Ave. Chicago, III Każdy zeszyt formatu 23 x 15,5 cm wykonany jest drukiem i liczy przeciętnie od 4 do 8 stronic. Jest to miesięcznik wydawany w języku angielskim. Obok informacji organizacyjnych, w każdym zeszycie zamieszczane są filatelistyczne artykuły fachowe, najczęściej przedruki z innych filatelistycznych czasopism amerykańskich. Czasami są to prace znanych filatelistów krajowych. BULLETIN OF THE POLISH PHILA- TELIC SOCIETY OF AUSTRALIA wydawany w Melbourne, Vic., Australia. Biuletyn od 1959 r. (nr 1 wrzesień 1959) do 1963 r. (nr 50/51 październik listopad 1963) ukazywał się w formacie 25 x 20 crn, odbijany na powielaczu. Od roku 1984 (nr styczeń luty 1964) zmniejszono format do 21 x 16,5 cm. Dopiero od 1967 r. (nr 84 kwiecień 1967) zaczęto Biuletyn drukować na pięknym ilustracyjnym papierze. Format przy tej okazji zmieniono na 22,5 x 14,5 cm. Redaktorem biuletynu jest R. S. Winiarski, członkami redakcji: A. Alwast i T. W. Kuźnia. Adres redakcji: POBox 1455N, GPO Melbourne Vic. Australia. Biuletyn ten, jak i poprzedni, przezna. ozony jest w założeniu do informowania zbieraczy polonijnych o zagadnieniach polskiej filatelistyki i nowościach pocztowych PRL. W tej sytuacji podstawą tematyki są informacje o charakterze ogólnym dotyczące filatelistyki polskiej i drobne opracowania zagadnień z nią związanych. BULLETIN POLISH PHILATELIC SOCIETY, Boston, Massachueisetts, USA. Biuletyn wydawany w Bostonie i redagowany przez Stanley'a Bykowskiego (14 Cleveland St., Hyde Park, Mas USA) jest czterostronicowym raczej drukiem reklamowym niż biuletynem. Format 28 x 21 cm, technika powielaczowa, ilustracje tylko na okładce. Od czasu do czasu spotykało się w Biuletynie opracowania na temat polskich znaczków pocztowych pióra p. Edwarda Nowaka Sr. Od 1988 roku format zmieniono na 23 x15 cm, wykonanie techniką offsetową. Poza omawianymi wydawnictwami obcojęzycznymi ukazują się jeszcze trzy periodyki filatelistyczne w Wielkiej Brytanii. KOMUNIKAT FILATELISTYCZNY órgan Związku Filatelistów Polskich w Wielkiej Brytanii. 425

18 Redaktor: J. Z. Berek, adres redakcji: naukowo-badawczych z zakresu filateli- 30. Greencroft Garden, Fiat J, London styki polskiej. Rolę informatora we- N.W.6, England. wnętrznego przejął: Periodyk ten ukazywał się początkowo BIULETYN INFORMACYJNY Związku (marzec 1958 czerwiec 1959) w forma- Filatelistów Polskich w W. B. wydawacie 32 x 20 cm, wykonywany techniką powielaczową. Od nr 18 (lipiec 1959) uka- druk techniką powielaczową, w języku ny jako miesięcznik. Format 21 x 16 cni; zuje się w formacie 19 x 16 cm, produ- polskim. Biuletyn ma charakter wyłączkowany techniką powielaczową z foto- nie informacyjny i przeznaczony jest dla offsetowymi ilustracjami wewnątrz numeru, okładka wykonana drukiem, jednoli- równolegle z powyższym: członków Związku. Działające w Anglii ta dla poszczególnych partii numerów. Od Polish Philatelic Society wydaje swój stycznia 1967 r. czasopismo to ukazuje komunikat w języku angielskim pt. się jako kwartalnik (format 23 x 16 cm). NEWS LETTER. Jest to druk przezna- Okładka jednolita drukowana, tekst w czony wyłącznie do obiegu między człontechnice fotooffsetowej, w języku polskim karni Stowarzyszenia. i angielskim. Redaguje go p. Peter Bol, 54 Flanders Rd., London W.4, England. W treści znaj- Dotychczasowy charakter informatora dujemy wiele drobnych informacji na teogólnego wewnątrz związkowego uległ mat nowych wydań znaczków polskich zmianie na rzecz preferencji artykuł ów oraz informacje organizacyjne. na tematy filatelistyczne oraz opracowań Stanisław żółkiewski LIST POLECONY Z TUCHOLI Z ROKU 1749 L 1ST polecony z Koronowa (Filatelista, nr 6, str. 119) zapoczątkował daleko skrupulatniejsze badania okresu przedrozbiorowego niż to miało miejsce dotychczas. Ostatnio natknąłem się wśród własnych staroci" na list jeszcze starszy od koronowskiego. Jest to list z dnia 5 lutego 1749 roku, nadany w Tucholi a adresowany do Piotrkowa (Trybunalskiego). List ten pisany przez M. Tuchołkę (znani w Bydgoszczy i na Pomorzu) jest par excellence listem poleconym, zawiera bowiem dwukrotnie znak kraty: raz na części adresowej listu a drugi raz w treści przed nagłówkiem. Nie ma zatem wątpliwości, iż poczta polska przed rozbiorami listy z kratką honorowała jako polecone", gdyż w przeciwnym wy- padku krata byłaby zbędna jako nie spełniająca żadnej funkcji pocztowej. Za znajomością zwyczaju oznaczania listów poleconych kratą przez ówczesnych poczmistrzów, świadczy i ten fakt, że nadawca nie uważał za stosowne bliżej określać znaku przezeń umieszczonego na liście. Bardzo to pochlebnie świadczy o poziomie pomorskich pocztowców, tym bardziej jeśli się wezmie 'pod uwagę, iż list dotarł do adresata dnia 17 lutego 1749 roku, o czym świadczy jego własnoręczna adnotacja na liście. List z Koronowa jak i list z Tucholi stanowią bezsporny dowód przeciwko oświadczeniom von Stephana, jakoby przed rozbiorami na ziemiach pomorskich nie byto poczt poza Gdańskiem i Toruniem. Ireneusz Glowczynald!SIŁ Ar...V?», 428

19 P CAŁOSTKI POCZTY JENIECKIEJ Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ RM3STA.WłAM kilka całostek przeznaczonych do korespondencji jeńców wojennych w okresie I wojny światowej, użytych przez jeńców Polaków. Całostki te pozwalają stwierdzić, iż korespondencja jeniecka była cenzurowana dwukrotnie, tj. w kraju, w którym żołnierz przebywał jako jeniec wojenny i w kraju, gdzie zamieszkiwała jego rodzina. 4%; BC3elltiOnitaH)4(31Xb l.- fot. z Karty były specjalnie drukowane dla jeńców poszczególnych obozów, bądź też korzystano z normalnych kart pocztowych z odpowiednim nadrukiem. Poważną rolę w ułatwienia korespondencji jenieckiej odgrywał Czerwony Krzyż, który wydawał specjalne karty pocztowe. fot. 3 Moskowsk Wojen. Cenzuroi Nr..." (trzycyfrowy). Austriackie natomiast znają kształt trójkąta z tekstem Kuk Gemeins Zentr: Nachw Biiro Zensur Abteilung Wien". 2. Karta z tekstem drukowanym w kolorze czerwonoceglastym: Dla wojennoplennych/pour les Prisonniers de guerre/pocztowaja kartoczka/carte Postale, Komu/ Nom et prenom destinataire; Kuda/Lieu de destination". Po stronie lewej napis pionowy: Pismiennyja snoszenija wojennoplennych ili s/wojennoplerrnymi dopuskajetsia tolko posred/stwom pocztowych karteczek, nadawajennych otkryto". Poniżej z lewej strony: Cena 1,5 kop.", a z prawej trąbka pocztowa i P. P-ta" (Polewoja Poczta). Format tej karty 141 X 90 mna (fot. 1). a.; l'ić,///,. ok, jr, 1,15( ' t/v- fot. 2 Znane mi są następujące karty pocztowe użyte przez Polaków jeńców do korespondencji z rodzinami: 1.,,Dla wojennoplennych/ Pour les Prisonniers de Guerre/ Pocztowaja Kartoczka/Carte postale". Poniżej: Komu, Kuda". Tekst ten odciskano za pomocą specjalnej pieczęci. Kart takich używano w obozie jenieckim Osa w guberni Perm i w Mirgorodzie w gub. Połtawa. Format tych kart 117 X 90 mm. Na kartach tych odciśnięte są rosyjskie i austriackie stemple cenzury: prostokątna w ramce z tekstem Wskryto wojennej cenzuroi/g. Peran/Wojennyi cenzor nr 81" lub okrągła z tekstem Prosmotrieno ot Karta z tekstem drukowanym w kolorze czarnym: Pocztowaja kartoczka/ Korrespondencija wojennoplennych" i poniżej sześć linii kropkowanych. Na odwrotnej stronie kartki tekst w języku czeskim i polskim: (posłać natychmiast krewnym) Jestem w niewoli w mieście... gubernii... Jestem zdrów i nie ranny. Proszę pisać do mnie po polsku. Serdeczne ukłony. Imię i Nazwisko... Format 142 X X YO mm (fot 2). 4. Karta pocztowa z tekstem drukowanym w kolorze czarnym: Dla wojennoplennych/pour les prisonniers de guerre/ 427

20 r-- Correspondance des Pr: on,ers de eiderre. t. - f;.r;r;;;;." Franciszka Ziobera ze Strzelczyska, Mościska do syna Jana przebywającego w obozie jeńców Szolajewka, stacja Moskalenka na Syberii w guberni tobolakiej. 7. Karta dla jeńców wojennych w niemieckim obozie w Mannheim (fot. 6) ma tekst w kolorze czarnym: Russland. Kriegsgefangenensen ung/aus dem Kriegsgefangenenlager Mannheim". fot. 5 Pocztowaja kartoczka/carte Postale". Poniżej pięć linii kropkowanych na adres i tekst: Komu/Nom et prónom/du destinataire, Kuda/Lieu de destination". Z lewej strony karty tekst jak poz. 2. Format 141 X 94 mm (fot. 3). Kartkę tę wydała poczta moskiewska w 1915 r. 5. Karta pocztowa ze znakiem Czerwonego Krzyża w prawym górnym rogu i tekstem drukowanym w kolorze czarnym: Correspondarnce des Prisonniers de Guerre/ Kriegsgefangenensendung/ Portofrei/Korrespondencija wojennoplennych" podkreślenie linią podwójną i poniżej tekst: Otprawitiel, Nadawca/jeniec W Awstriju/Galicja. Autriche/Galicya". Dalszy adres nadawcy i odbiorcy należało pisać po pol"u (fot. 4). ' 1...1"/: Lewa strona karty przeznaczona była na adres zwrotny jeńca. Tekst wydrukowano w języku rosyjskim: Otprawitiel.../... batalion... rota/nr... Lager wojenno-plennych/mansigeim/giermanija. 8. Koperta z nadrukowanym adresem zwrotnym (fot. 7): Antwort an: Rćpondre a Reply to: /Kriegsgefangenen Sendung /Nom/Name:/ Kriegsgefangenen - Lager Skalmierschiitz/Deutschland". Fealpostaarie. fot. 8 Wydana ona została wyłącznie do użytku jeńców nakładem Galicyjskiego Krajowego Oddziału Austriackiego Czerwonego Krzyża w Krakowie. 6. Karta pocztowa ze znakiem Czerwonego Krzyża w prawym górnym rogu i tekstem drukowanym w kolorze czarnym: Correspondance des Prisonniers de Guerre/Nadawca Kriegsgefangenensenclung/Portofrei". Dwie linie poziome i tekst poniżej: Russie-Siberie-Sibir". Adres odbiorcy przesyłki należało pisać po polsku i po rosyjsku. Reprodukowana karta (fot 5) wydana była przez Sekcję Wywiadowczą Krajowego Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża w Krakowie. Została ona użyta przez fot Półilustrowana karta pocztowa z tekstem w 'futorze czarnym: Feldpostkarte/ Portofrei/Listek polni posty. Tabori postai/pocztówka poczty obozowej". Poniżej linie kropkowane na adres. U doki widoczna sygnatura S " (fot. 8). Lucjan Teter 428